INDEX 36

1

INDEX_36

2

EDITORIAL

INDEX_ Μηνιαίο περιοδικό για το βιβλίο Τεύχος #36 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ '09 - ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ '10 ISSN: 1790-6741 ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ / ΕΚΔΟΣΗ ΕΝΩΣΗ ΕΚΤΥΠΩΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Α.Ε. ΕΚΔΟΤΕΣ Τάσος Βογιατζής (editor@avopolis.gr), Νίκος Χατζόπουλος (nickh@oxy.gr) ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ Χριστίνα Οικονομίδου (chrisoiko@gmail.com) Μάκης Τσίτας (mtsitas@otenet.gr) ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΥΛΗΣ Γιώτα Συκιώτη (yotsyk@yahoo.gr) ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ Em Kei Studio ΔIOPΘΩΣH KEIMENΩN Σοφία Θεοδωρή ΣΥΝΤΑΚΤΕΣ Zέτα Eλισσαίου, Ζέφη Κόλια, Επιστήμη Μπινάζη, Γιώργος Τσακνιάς, Sabine von Traute, Γιώργος Φλωράκης

Καλή χρονιά! Αν και το κοινωνικό αίτημα δεν έχει καθόλου αποσαφηνισθεί, οι μορφές σύγχρονης βίας αποκτούν ολοένα και πιο σαφή μορφή. Καθώς διαβάζετε αυτές τις γραμμές, το πιθανότερο είναι να έχουν αποκλιμακωθεί –όπως συνηθίζουμε να λέμε- οι αντιδράσεις και οι δράσεις με αφορμή την επέτειο της δολοφονίας του Αλέξη Γρηγορόπουλου. Δεν ξέρω, ειλικρινά, ποια θα είναι η εικόνα των ελληνικών πόλεων the day after. Αυτό που ξέρω, όμως, είναι ότι ο τρόπος που οργανώνεται τόσο η κρατική όσο και η κοινωνική βία τα τελευταία χρόνια (και όχι μόνο τον τελευταίο χρόνο) καθηλώνει δεκάδες χιλιάδες «περιθωριακούς», «αντιφρονούντες» και «κανονικούς» νοήμονες πολίτες στα «οχυρώματα» του φόβου τους. Το γεγονός ότι η ελληνική αστυνομία μας έχει αποκαλύψει πάμπολλες φορές έμπρακτα (πιο έμπρακτα, δεν γίνεται…) το βίαιο, τρομοκρατικό πρόσωπό της, διαπράττοντας εκατοντάδες αχρειότητες, δεν νομιμοποιεί, ασφαλώς, τη θέση της και είναι χρέος μας να διεκδικήσουμε ν’ αλλάξει. Δεν νομιμοποιεί, ωστόσο, ούτε εκείνους που, κάτω από την ομπρέλα της αντι-εξουσίας, απαξιώνουν και είναι έτοιμοι να «τιμωρήσουν» εξίσου εκείνους τους πολίτες που είναι –δυστυχώς γι’ αυτούς- λιγότερο «τσαμπουκάδες», λιγότερο επιθετικοί, λιγότερο διεκδικητικοί και πολύ φοβισμένοι… Ο φόβος δεν είναι θέση ούτε αντί-θεση, είναι ένας ιός που διασπείρεται μέσα από κάθε μορφής βία. Και ο «καιάδας» είναι μια υπόθεση απολύτως φασιστική, όποιος κι αν κρατάει τα κλειδιά του. Εύχομαι η καινούρια χρονιά να μας βρει λιγότερο φοβισμένους.

Αβλεψίες: Στο τεύχος Νοεμβρίου (#35) ο «δαίμων του τυπογραφείου» χτύπησε δυο φορές.

1. Στη βιτρίνα, στο κείμενο για το βιβλίο του Μαρκ Κρικ, Η σούπα του Κάφκα (σελ. 48), τα έχει κάνει κυριολεκτικά σούπα αφού αναφέρεται πως ο Κ. Καβάφης θα μας κερνούσε υπέροχο γλυκό του κουταλιού βύσσινο δια χειρός Κατίνας Βλαβιανού. Ωστόσο, η τελευταία συνταγή (για το υπέροχο, πράγματι, γλυκό του κουταλιού βύσσινο) αποτελεί ενός είδους επίμετρο γραμμένο από την μεταφράστρια του βιβλίου Αθηνά Δημητριάδου, στο ύφος του Κ. Καβάφη, και είναι αφιερωμένη στην Κατίνα Βαλαβανίδου.

2. Στις αυτοπαρουσιάσεις των συγγραφέων (σελ. 50) κάτω από την φωτογραφία της Αργυρώς Κοκορέλη, λείπει… το όνομά της.

INDEX_36

ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΤΕΥΧΟΥΣ Κώστας Ακρίβος, Β. Δ. Αναγνωστόπουλος, Θανάσης Αντωνίου, Γιώργος Βαϊλάκης, Πόπη Βάνταρη, Βασίλης Βασιλικός, Γιώργος Βέης, Ελένη Γκίκα, Τιτίνα Δανέλλη, Λένα Διβάνη, Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης, Ελένη Κεχαγιόγλου, Κατερίνα Κουτσούκη, Νίκη Κώτσιου, Ευτυχία - Αλεξάνδρα Λουκίδου, Βαγγέλης Μαγκίρης, Μ. Γ. Μερακλής, Κωνσταντίνος Μπούρας, Νίκος Νικολαΐδης, Κυριάκος Ντελόπουλος, Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, Ευτυχία Παναγιώτου, Μάκης Πανώριος, Χρίστος Παπαγεωργίου, Βάσω Παπαδοπούλου, Γιάννης Πλαχούρης, Παναγιώτης Πασπαλιάρης, Χρυσούλα Σπυρέλη, Χρύσα Σπυροπούλου, Γρηγόρης Τεχλεμετζής, Σώτη Τριανταφύλλου, Σταυρούλα Γ. Τσούπρου, Φίλιππος Φιλίππου, Λίτσα Ψαραύτη ΕΚΤΥΠΩΣΗ – ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ ΕΝΩΣΗ ΕΚΤΥΠΩΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Α.Ε. ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Γεωργία Λαμπροπούλου ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ Άννα Δουλγερίδου ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ – ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ Δέσποινα Παντελίδου

Θεμιστοκλέους 80, 106 81 Αθήνα Τηλ. Κέντρο: 210 5226609 Fax: 210 5227768 e-mail: info@indexmag.gr www.indexmag.gr

4

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ_ ΤΕΥΧΟΣ 36

συνδρομές Το index κυκλοφορεί σε 30.000 αντίτυπα. Θα το βρείτε σε επιλεγμένα σημεία σε όλη την Ελλάδα. Μπορείτε όμως να το λαμβάνετε στο σπίτι σας με τη σιγουριά ότι δε θα χάσετε ούτε ένα τεύχος, επιλέγοντας μία από τις παρακάτω δυνατότητες συνδρομής:

1.

28 02

editorial

08

βιβλία που μας άφησαν άφωνους

12 € το χρόνο = ετήσια συνδρομή

2. λογοτεχνία, Ξένη λογοτεχνία, Δοκίμια, Παιδικά, Διάφορα

42

βιτρίνα

Οι συνεργάτες του index προτείνουν

10

60

J. G. Ballard Sergi Pàmies

Νίκος Δόικος, Δημοσθένης Δαββέτας, Λίτσα Ψαραύτη, Μαίρη Μανδάλη, Ελένη Μερκενίδου, Γιάννης Πέτσας, Γιάννης Σπαβέρας, Γιώργος Βέης, Λουκία Ρικάκη, Νίκος Μουρατίδης, Γωγώ Ατζολετάκη

focus

14

flyers

Eιδήσεις, σχόλια, προσκλήσεις και προκλήσεις

18

συναντηση

Η Ελένη Γκίκα συναντά τη Ζυράννα Ζατέλη

24

ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΕΝΑ ΣΤΟ ΠΙΡΟΥΝΙ ΚΑΙ... ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΑ

Χριστουγεννιάτικη γλύκα...

28

top 5 χ 7

Ημερολόγια, Λευκώματα, Eλληνική

INDEX_36

αυτοπαρουσιάσεις

20 € το χρόνο = ετήσια συνδρομή + 1 βιβλίο (επιλογή μεταξύ των βιβλίων: Μεθυσμένο Ημερολόγιο του Hunter S. Thompson από τις εκδόσις ΟΞΥ και Ο ηττημένος του Sir Peter Ustinov από τις εκδόσεις EMΠΕΙΡΙΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ).

72

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ

88

ΤΑ ΕΞΟΔΑ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ ΔΙΚΑ ΜΑΣ!

Περί ορέξεως… σούπα με τον Κάφκα

Στείλτε ταχυδρομική επιταγή με το ανάλογο ποσό στη διεύθυνση: ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ INDEX, Θεμιστοκλέους 80, Τ.Κ. 106 81, Αθήνα, με τα στοιχεία σας (όνομα, τηλέφωνο, διεύθυνση, email) και θα λαμβάνετε το Index κάθε μήνα για όλο το χρόνο.

ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙΑ

90

ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ...

Κινηματογράφος, μουσική

94

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΣΦΟΝΤΥΛΙ

Βιβλιόφιλες αστρολογικές προβλέψεις

Τηλέφωνο επικοινωνίας: 210 5226609

INDEX_36

8

ΒΙΒΛΙΑ ΠΟΥ ΜΑΣ ΑΦΗΣΑΝ ΑΦΩΝΟΥΣ

Richard Dawkins The greatest show on earth: the evidence for evolution

Ονορέ ντε Μπαλζάκ Το ελιξίριο της μακροζωίας ΜΕΛΑΝΙ

Bantam Press Επειδή βασίζεται σε λίαν αξιόπιστες πηγές και επειδή είναι γραμμένο όπως τα μυθιστορήματα που σου κόβουν την ανάσα, το προτείνω ανεπιφύλακτα. Εύχομαι να κυκλοφορήσει και στη γλώσσα μας το ταχύτερο δυνατόν. Και βεβαίως δεν έχει σημασία αν ασπάζεται κανείς όλες ανεξαιρέτως τις απόψεις του συγγραφέα: αυτό που μετράει είναι ότι βγαίνει πάντα κανείς κερδισμένος από τις ηγεμονικές ξεναγήσεις του Richard Dawkins στην ενδοχώρα της Βιολογίας. Γιώργος Βέης

Μαύρη νουβέλα, στην οποία ο μεγάλος Μπαλζάκ συνδυάζει δυο από τους πιο δημοφιλείς θρύλους του δυτικοευρωπαϊκού φαντασιακού: το ελιξίριο της ζωής και το πρόσωπο του Δον Ζουάν, και δίνοντας τη δική του εκδοχή δημιουργεί ένα έργο πρωτότυπο και διασκεδαστικό μέσα στη μακαβριότητά του. Γιώτα Συκιώτη

Νατάσα Χατζιδάκι Συνάντησέ την, το βράδυ Κάρολ Λιούις Οι περιπέτειες της Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων Εικονογράφηση: Ίνγκπεν Ρόμπερτ ΠΑΤΑΚΗΣ

Γιατί έχω διαβάσει σχεδόν όλες τις εκδοχές της Αλίκης στον κόσμο της κουνελότρυπας και θεωρώ ότι αυτή εδώ η πολυτελής έκδοση κάποια στιγμή θα θεωρείται συλλεκτική, αφ’ ενός λόγω του αυθεντικού και χωρίς περικοπές κειμένου του και αφ’ ετέρου λόγω της υπέροχης, μελαγχολικής εικονογράφησής του από τον βραβευμένο Αυστραλό Ρόμπερτ Ίνγκπεν. Μπορείτε να μου το χαρίσετε για τα Χριστούγεννα; Ζέφη Κόλια

Νίκος Δ. Πλατής Γατικό Λεξικό ΚΕΔΡΟΣ Υπάρχουν πολλά πράγματα που αγνοούμε για τις γάτες. Καθώς υιοθέτησα μία πρόσφατα, αυτό το λεξικό μου έμαθε (και εξακολουθεί να με μαθαίνει) πολλά πράγματα για τη συμπεριφορά της μικρής τετράποδης φίλης μου, της Shakuntala. Γιώργος Φλωράκης

Μαρκ Κρικ Η σούπα του Κάφκα. Η παγκόσμια λογοτεχνία σε 17+1 συνταγές

ΠΛΕΘΡΟΝ Μολονότι έχουν περάσει τριάντα χρόνια από την πρώτη έκδοσή της, αυτή η νουβέλα δεν παύει να αποτελεί έναν «εκκεντρικό» καθρέφτη της ζωής μας. Η γραφή της Νατάσας Χατζιδάκι χαρακτηρίστηκε τότε πρωτοποριακή, δεν παύει όμως να αποτελεί, ακόμα και σήμερα, μια παράλληλη, αντιστικτική ανάγνωση του τρέχοντος χρόνου, που δεν εξαντλείται στους όρους της αξιολογικής αποτίμησης ενός έργου στον ιστορικό χρόνο της δημιουργίας του. Σας μπέρδεψα; Διαβάστε το για να καταλάβετε ακριβώς τι εννοώ. Είναι εξίσου επίκαιρο και ενδιαφέρον! Χριστίνα Οικονομίδου

Συλλογικό έργο Το βιβλίο του κακού

Επιμέλεια: Γιώργος Βαϊλάκης ΜΑΓΙΚΟ ΚΟΥΤΙ Πώς θα έμοιαζε, άραγε, η Κόλαση του Δάντη, αν αποτελούσε το συλλογικό έργο των σύγχρονων λογοτεχνών; Είκοσι δύο σύγχρονοι Έλληνες συγγραφείς απαντούν στο παραπάνω ερώτημα, καταθέτοντας τη δική τους εκδοχή για τον «αγαπημένο» τους «κακό» ήρωα που εγκαθίσταται στο ανάλογο «εδώλιο» της Δαντικής Κόλασης. Ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον εγχείρημα που αποκαλύπτει το κλασικό έργο σε μια σύγχρονη αντίστιξη αλλά και πολλούς από τους συγγραφείς του τόμου σε μια διαφορετική λογοτεχνική τους όψη.

Sabine von Traute

ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ Ένα καλοστημένο βιβλίο, γραμμένο από έναν τετραπέρατο φωτογράφο, που εμπνέεται από τα αγαπημένα φαγητά διάσημων συγγραφέων, ξεκινώντας από τον μυθικό Όμηρο και φτάνοντας μέχρι τον Πίντερ. Συνταγές που …μαγειρεύονται, εικονογραφημένες από έργα του συγγραφέα. Κωνσταντίνος Μπούρας

INDEX_36

Eσάµςας;την άποψή Γράψτε α αγαπηµέν σας για τα . σας βιβλία µε κείµενά Περιµένου σας στο r dexmag.g gnomi@in

10

FOCUS_ΠOPTPAITA

ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΟΥΤΣΟΥΚΗ

J. G. Ballard

Η σπάνια σοφία των ανθρώπων που είναι συμφιλιωμένοι με τη ζωή

Ο J. G. Ballard, ο προφητικός συγγραφέας που κατάφερε να συνδυάσει τη μελλοντολογική θέαση της οικουμένης με την πλέον διεισδυτική ματιά στη σύγχρονη κοινωνία και ένα μοναδικό λογοτεχνικό στυλ, αναγνωρισμένος πλέον ως ένας σύγχρονος κλασικός, γεννήθηκε στη Σαγκάη το 1930. Έζησε στην κοινότητα των εκπατρισμένων προτού εγκλειστεί, το 1943, μαζί με την οικογένειά του στο Λονγκ Χουά, ένα ιαπωνικό στρατόπεδο αιχμαλώτων πολέμου. Είδε την Αγγλία στα δεκαέξι του, το 1946. Αγαπήθηκε από τον εναλλακτικό χώρο, όμως δεν ξεκίνησε από εκεί. Μπήκε στο Κέμπριτζ να σπουδάσει ιατρική αλλά τα παράτησε, μπήκε στη ΡΑΦ και έφυγε για τον Καναδά και το 1956, με το πρώτο δημοσιευμένο διήγημά του, εντάχθηκε στο νέο κύμα της βρετανικής επιστημονικής φαντασίας (με τους Αldiss, Ρriest, Βrunner κ.ά.). Γύρισε την πλάτη στις μοδάτες space operas και επέστρεψε στα κλασικά θέματα του είδους, αφομοιώνοντας την επίδραση του φροϋδισμού και του σουρεαλισμού και «συνομιλώντας» με τον Πόε και τον Κάφκα αλλά και με ζωγράφους όπως ο Μπαλτίς, ο Νταλί, ο Ντελβό κ.ά.- κάτι που έδωσε στα γραπτά του μια σαγηνευτική αισθητική. Τα μυθιστορήματά του κέρδισαν διακρίσεις και βραβεία και πολλά απ’ αυτά μεταφέρθηκαν στον κινηματογράφο, όπως η Έκθεση Ωμοτήτων από τον Τζόναθαν Βάις και το προκλητικό, φετιχιστικό Crash, από τον Ντέιβιντ Κρόνενμπεργκ (και τα δυο κυκλοφορούν στα Ελληνικά από τις εκδόσεις Απόπειρα). Ο Μπάλαρντ στα μυθιστορήματά του δεν μεταφέρει ένα δυσοίωνο οικολογικό μήνυμα για το μέλλον της ανθρωπότητας που πληγώνει τη φύση, αλλά μιλάει από φιλοσοφική-υπαρξιακή σκοπιά για τον επαναπροσδιορισμό της ανθρώπινης συνθήκης, σαν να μας λέει ότι πρέπει να μάθουμε να ζούμε με τις αλλαγές που θα φέρει η μεταμόρφωση του πλανήτη. Τα έργα του αποπνέουν μια απόκοσμη γοητεία και μεγαλειώδεις νεογοτθικές εικόνες που εναλλάσσονται με σκηνές καταιγιστικής δράσης.

INDEX_36

Με την τέχνη του ανέδειξε τη φαντασία σε επιστήμη. «Είδε» την αποσάθρωση του κοινωνικού ιστού στις απάνθρωπες μεγαλουπόλεις, «είδε» τον καταναλωτισμό σαν ανίατη ασθένεια που μετατρέπει τα μεσοαστικά στρώματα των βολεμένων σε πυριτιδαποθήκη, «είδε» τις μεταλλάξεις που προκαλούν οι υπερβολές της τεχνολογίας και η περιφρόνηση της φύσης, «είδε» το ηθικό κενό των δυτικών κοινωνιών. Το έργο του επηρέασε την pop κουλτούρα των δεκαετιών ‘80 και ’90 -συγγραφείς-σταρ (Μπρετ Ίστον Έλις, Ντάγκλας Κόπλαντ, Ουίλ Σελφ, Τσακ Πάλανιουκ, Ουίλιαμ Γκίμπσον), μουσικούς (Μπάουι, Τζόι Ντιβίζιον κ.ά.) και κινηματογραφιστές (Σπίλμπεργκ, Κρόνενμπεργκ)- και αναδείχθηκε σε ένα από τα πλέον οραματικά της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας. «Ο Τειρεσίας των βρετανικών γραμμάτων» -όπως τον αποκάλεσαν- είχε δώσει στοιχεία της αυτοβιογραφίας του το 1984, στην Αυτοκρατορία του ήλιου που έγινε και ταινία από τον Σπίλμπεργκ. Τώρα, από τις εκδόσεις ΟΞΥ κυκλοφορεί η αυτοβιογραφία του με τίτλο Τα θαύματα της ζωής.

Σε αυτή την αποκαλυπτική αυτοβιογραφία, που αποτέλεσε και το αποχαιρετιστήριο έργο του (πέθανε στις 19 Απριλίου 2009, σε ηλικία 78 ετών ύστερα από μάχη με τον καρκίνο του προστάτη που είχε διαγνωστεί τρία χρόνια νωρίτερα), ο Τζέι Τζι Μπάλαρντ χαρτογραφεί την πορεία της εκπληκτικής ζωής του, αρχίζοντας από τα παιδικά του χρόνια στη Σαγκάη, όπου ο πατέρας του εμπορευόταν υφάσματα, για να συνεχίσει με την καθοριστική διετή εμπειρία του στο στρατόπεδο συγκέντρωσης όπου οδηγήθηκαν οι Άγγλοι όταν τα ιαπωνικά στρατεύματα κατέλαβαν την πόλη το 1941, την εγκατάστασή του στην Αγγλία το 1946, τον πρόωρο θάνατο της γυναίκας του και το μεγάλωμα των τριών παιδιών του. Θυμάται τις πρώτες του συγγραφικές απόπειρες και τη συμμετοχή του στις κοινωνικές και καλλιτεχνικές επαναστάσεις της δεκαετίας του ‘60 και περιγράφει τη συναναστροφή του με μερικούς από τους σπουδαιότερους σύγχρονους καλλιτέχνες.

ΘΑΥΜΑΤΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΟΞΥ

12

FOCUS_ΠOPTPAITA

ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟ

SERGI PÀMIES

Καταλανική πρωτοπορία

Ο Σέρζι Πάμιες γεννήθηκε από Ισπανούς γονείς στο Παρίσι το 1960. Πρωτοεμφανίστηκε στα καταλανικά γράμματα με τις συλλογές διηγημάτων T´hauria de caure la cara de vergonya (1986), Infecció (1987). Με το La primera pedra (1990) ο Πάμιες θα ξεκινήσει το μυθιστορηματικό του έργο για να ακολουθήσει, δύο χρόνια αργότερα, το L’ instint και το 1995 το Sentimental. Ο συγγραφέας θα επιστρέψει στη σύντομη αφήγηση με το La gran novel La sobre Barcelona το 1997 και το L’ ultim llibre del Sergi Pamies το 2000. Το 2006 δημοσιεύει το Μπορείς να φας λεμόνι και να μην ξινίσεις τα μούτρα σου; Όπως προαναφέραμε, ο Σέρζι Πάμιες κάνει την εμφάνισή του στην καταλανική λογοτεχνική σκηνή στα μέσα της δεκαετίας του 1980, μια εποχή που η συγγραφή βιβλίων στα καταλανικά ήταν πλέον μια πραγματικότητα χωρίς τους περιορισμούς της λογοκρισίας

που είχε επιβάλλει, επί δεκαετίες, το φρανκικό καθεστώς. Σε αυτό το λογοτεχνικό τοπίο, στο οποίο βρίσκουν κατάλληλες συνθήκες να αναπτυχθούν διάφορα λογοτεχνικά είδη όπως το μυθιστόρημα, το διήγημα, η ποίηση και το δοκίμιο, ο Σέρζι Πάμιες, που επέλεξε ως κυριότερο μέσο έκφρασής του το σύντομο διήγημα, θα «συμβιώσει» με άλλους πεζογράφους όπως ο Ζάουμε Καμπρέ, η Κάρμε Ριέρα, ο Ναρσίς Κουμαδίρα, ο Μανουέλ Φορκάνο και ο Κίμ Μονζό. Πολλά από τα έργα αυτής της «γενιάς» έχουν ήδη μεταφραστεί σε άλλες γλώσσες και, πρώτα από όλες βέβαια, στα καστιλιάνικα. Κατά αυτόν τον τρόπο η καταλανική λογοτεχνία άρχισε να ξεπερνά τα στενά σύνορα των καταλανόφωνων περιοχών και να κατακτά πρώτα την ιβηρική χερσόνησο και, στη συνέχεια, άλλες χώρες πολύ πιο μακρινές γλωσσικά και πολιτισμικά. Ο Σέρζι Πάμιες, ταυτόχρονα με τη λογοτεχνία, ασχολείται με τα μέσα μαζικής ενημέρωσης (τύπο, ραδιόφωνο, τηλεόραση), γράφει σενάρια (το 1990, για παράδειγμα, έγραψε με τον Κιμ Μονζό το σενάριο για ένα ραδιο-μυθιστόρημα με τον τίτλο Sang Bruta) και σχολιάζει την επικαιρότητα. Είναι χαρακτηριστικό (αλλά και τόσο ενδεικτικό της «δίγλωσσης» πραγματικότητας της Καταλονίας) ότι για την δραστηριότητά του στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, ο Πάμιες χρησιμοποιεί τα καστιλιάνικα ενώ όταν γράφει λογοτεχνία, το κάνει στα καταλανικά. Έχει λάβει αρκετά βραβεία για τη συνεισφορά του στα καταλανικά γράμματα όπως και για τις μεταφράσεις του από άλλες γλώσσες - έχει μεταφράσει στα καταλανικά έργα των Guillaume Apollinaire, Jean-Philippe Toussaint, Agota Kristof. Στο Μπορείς να φας λεμόνι και να μην ξινίσεις τα μούτρα σου; ο Πάμιες παρουσιάζει όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά

που είναι παρόντα και στις προηγούμενες συλλογές διηγημάτων του: με γλώσσα άμεση, αμείλικτη ειρωνεία και πηγαίο χιούμορ περιγράφει και ξορκίζει φόβους κοινούς, καθημερινούς. Πίσω από τις απλές ιστορίες που μας αφηγείται, ο συγγραφέας ξεδιπλώνει ένα παράλληλο σύμπαν που ουσιαστικά ακυρώνει τις πεποιθήσεις και τις θέσεις στις οποίες, ξεροκέφαλα πολλές φορές, εμμένουν οι ήρωες του. Το «λεμόνι» όμως προχωρά ακόμα περισσότερο, χαρακτηρίζεται από ένα δροσιστικό στοιχείο: παρ’ όλο που ο συγγραφέας αγγίζει τα θέματά του δίχως φτηνούς συναισθηματισμούς και με τρόπο ωμό που ενδεχομένως να έχει ως αποτέλεσμα να κάνει τον αναγνώστη να «ξινίσει» τα μούτρα του, φροντίζει, στο τέλος, να τον «δροσίσει» με την κάθαρση που μόνο η μεγάλη λογοτεχνία μπορεί να επιφέρει.

ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΦΑΣ ΛΕΜΟΝΙ ΚΑΙ ΝΑ ΜΗΝ ΞΙΝΙΣΕΙΣ ΤΑ ΜΟΥΤΡΑ ΣΟΥ; ΠΑΠΥΡΟΣ

INDEX_36

FLYERS _ΕΙΔHΣΕΙΣ, ΣΧOΛΙΑ, ΠΡΟΣΚΛHΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΚΛHΣΕΙΣ

14

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: SABINE VON TRAUTE

ΘΑ ΑΛΛΑΖΑ ΧΡΟΝΙΑ ΜΕ…

ΘΑ ΑΛΛΑΖΑ ΧΡΟΝΙΑ ΜΕ…

ΤΗΝ ΑΜΑΝΤΑ ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΥ

ΤΟΝ ΧΑΝΣ ΚΡΙΣΤΙΑΝ ΑΝΤΕΡΣΕΝ για να μου πει παραμύθια που θα αυτοσχεδιάζει για μένα και μερικούς φίλους και να γλιτώσω από την επίπλαστη χαρά του ρεβεγιόν.

την Εγγονή του Άη Βασίλη και τα μπισκότα της αγάπης (εκδ. Καστανιώτης), στο Βερολίνο, αλλά προγραμματίζω να πάω τις επόμενες μέρες για να αλλάξω χρονιά με τον γιό μου... Ζέφη Κόλια

ΤΟΝ ΧΕΝΡΙ ΜΙΛΕΡ

Τον Μισέλ Φουκώ

για να απολαύσω την καυστικότητα και τον σαρκασμό του απέναντι στους κίβδηλους και τους φτιασιδωμένους, για το βαθειά ανθρώπινο στοιχείο που εστιάζει στα έργα του, για τον αυτόνομο τρόπο σκέψης του, για να τον ευχαριστήσω που υπέδειξε και απέδειξε ότι ο Άνθρωπος μπορεί να παραμείνει Άνθρωπος ζώντας ακόμα και σε Κλιματιζόμενο εφιάλτη.

γιατί δεν μπορώ να φανταστώ καν πού θα κάναμε ρεβεγιόν. Στο δρόμο; Σ’ ένα «συμβατικό» εστιατόριο ή μπαρ; Στη φυλακή με τους φυλακισμένους; Στο σπίτι κάποιου κοινού φίλου (λέμε τώρα, αν υπήρχε…); Πάντως, όπου και να ήταν, αισθάνομαι ότι θα ήταν η λιγότερο συμβατική αλλαγή χρόνου που μπορώ να φανταστώ…

Γιώτα Συκιώτη

Γιώργος Φλωράκης

Sabine von Traute

ΔΕΝ ΘΑ ΧΑΡΙΖΑ ΣΕ ΚΑΝΕΝΑΝ…

DEEPAK CHOPRA Δύναμη, ελευθερία και χάρις ΕΣΟΠΤΡΟΝ

BRIAN FROUD - ALAN LEE Νεράιδες ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ Γιατί θα ήθελα να έχω εγώ το μοναδικό αντίτυπο: αυτό που μου χάρισε κάποιος, κάποτε, στα γενέθλιά μου. Ζέφη Κόλια

Η επιλογή του βιβλίου είναι τυχαία. Αντικατοπτρίζει απλώς την απέχθειά μου στα βιβλία ονειροπαρμένης new age, χαζοχαρούμενης οπτικής περί συνομωσιών του σύμπαντος και αυτο(ικανο) βελτιώσης γενικώς. Γιώργος Φλωράκης

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΠΑΛΤΖΗ Η αγάπη αρχιζει απο… Α ΛΙΒΑΝΗΣ …γνωρίζονται στην εφηβεία και σχεδόν αμέσως χωρίζουν. […] Δέκα χρόνια μετά, ξανασυναντιούνται (!!!). Τον ερωτεύεται και πάλι, πιο ώριμη από ποτέ (για φαντάσου να μην είχε ωριμάσει). Η δική του καρδιά, όμως, ήταν πάντα δοσμένη αλλού.[…] οι συνέπειες των πράξεων του ενός θα καθορίσουν την ευτυχία του άλλου (αυτή κι αν είναι αλληλουχία βαθέων συναισθημάτων). Ποιο είναι περισσότερο ακραίο, ο έρωτας ή η αγάπη; (ιδού η απορία!). … και η Ανοησία αρχίζει επίσης από Α. Γιώτα Συκιώτη

INDEX_36

Παρασκευή Καραγιάννη Ο 13ος χρόνος ΛΙΒΑΝΗΣ Δείγμα γραφής: «Ένιωθε ότι ήταν πιο τραγική φιγούρα και από την πλέον τραγική που απαντήθηκε ποτέ σε αρχαία τραγωδία». Δεν έχω να πω τίποτε άλλο παρά μόνο ότι δεν έχω ούτε καν τόσο μεγάλους εχθρούς…

Sabine von Traute

16

FLYERS _ΕΙΔHΣΕΙΣ, ΣΧOΛΙΑ, ΠΡΟΣΚΛHΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΚΛHΣΕΙΣ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: SABINE VON TRAUTE

ΜΠΟΝΖΑΪ Δύο τεύχη θα αφιερώσει το περιοδικό Πλανόδιον στο Μπονζάι – διήγημα. Το υ­περ­μι­κρό δι­ή­γη­μα, είναι μια σύ­ντο­μη πε­ζο­γρα­φι­κή φόρ­μα που τα βα­σι­κά της χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά εί­ναι η πλο­κή και ο μι­κρός α­ριθ­μός λέ­ξε­ων. Εγκαι­νιά­στη­κε το 1992 και έχοντας πραγ­μα­το­ποι­ή­σει μια εκ­πλη­κτι­ κή δια­δρο­μή σε πολ­λές χώ­ρες και γλώσ­σες μας θυμίζει την α­νά­λο­γη πο­ρεί­α του χά­ι­κου ε­κτός Ια­πω­νί­ας, ενώ έ­χει ή­δη αρ­χί­σει να διεκ­δι­κεί και τους προ­γό­νους του (Αί­σω­πος, Τσέ­χωφ, Κά­φκα, Μπόρχες, Λόβ­κρα­φτ κ.ά.). Μέσα από την προ­σπά­θεια να βρε­θεί έ­νας ό­ρος που να απο­δί­δει την δια­κρι­τό­τη­τα του εί­δους σε διάφορες χώρες και διαφορετικές κουλτούρες έχουν προκύψει διάφοροι όροι, όπως Micro Fiction, Sudden Fiction, Nano Fiction, Short Short Story, Micro Story, Fast Fiction, Postcard fiction, με επικρατέστερο στα αγγλικά το Flash Fiction. Το περιοδικό Πλανόδιον ει­ση­γεί­ται και ε­γκαι­νιά­ζει τον ό­ρο «Μπον­ζά­ι», έ­ναν πλα­ τιά δια­δε­δο­μέ­νο διε­θνή φυ­το­κο­μι­κό ό­ρο, που αποτελεί ωστόσο και μια ιδιαίτερη μορφή τέ­χνης, αυτήν της αι­σθη­ τι­κής «σμί­κρυν­σης» των δέ­ντρων. Α­πό τα δύ­ο τεύ­χη που προ­γραμ­μα­τί­ζει το πε­ριο­δι­κό, το πρώ­το θα εί­ναι α­φιερω­μέ­νο στην αγγλο­σα­ξω­νι­κή πα­ ρα­γω­γή, ενώ το δεύ­τε­ρο θα ση­μα­το­δο­τεί την ελ­λη­νι­κή συμ­με­το­χή, ό­που, ε­κτός α­πό τη συμ­βο­λι­κή πα­ρου­σία α­ντι­προ­σω­πευ­τι­κών προ­δρο­μι­κών μορ­φών (Αί­σω­πος, α­γιο­λογι­κά κεί­με­να, Κων­στα­ντί­νος Θε­ο­τό­κης, Φαί­δρος Μπαρ­λάς και άλ­λα με πα­ρό­μοια χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά προ του 1990), κα­λού­νται οι σύγ­χρο­νοι νε­ο­έλ­λη­νες λογο­τέ­χνες να λά­βουν μέ­ρος. Όροι συμ­με­τοχής: Μέ­χρι τρί­α δι­η­γή­μα­τα με πλοκή έως 750 λέ­ξεις το καθένα. Απο­στο­λή: Με το ηλε­κτρο­νικό τα­ χυ­δρο­μείο στο planodion@otenet.gr ή με το συμ­βα­τικό τα­χυ­δρο­μείο σε CD στη διεύ­θυν­ση: περ. «Πλα­νό­διον», Σεβα­στεί­ας 27, 171 22 Νέα Σμύρνη -συ­νο­δευό­με­να σε κάθε περίπτωση από βιο­γρα­φικό και τα­χυ­δρο­μική διεύθυν­ση έως τις 30 Ιου­νί­ου 2010 (θα υπάρ­ξει απά­ντη­ση σε όλες τις συμ­με­το­χές). Την ε­πι­μέ­λεια έ­χουν ο Βα­σί­λης Μα­νου­σά­κης, η Η­ρώ Νι­ κο­πού­λου και ο Γιάν­νης Πα­τί­λης.

ΔΩΡΕΑΝ ΔΙΑΝΟΜΗ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΟΣ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ Μετά τους μουσικούς, που αποφάσισαν να διανέμουν δωρεάν κάποια κομμάτια τους στο διαδίκτυο, σειρά έχουν οι συγγραφείς. Ο πρώτος Έλληνας (απ’ όσο γνωρίζουμε) είναι ο Γιάννης Φαρσάρης και το μυθιστόρημά του με τίτλο Johnnie Society μπορεί οποιοσδήποτε να το κατεβάσει δωρεάν από την διαδικτυακή διεύθυνση www.johnnie-society.org, τόσο σε μορφή αρχείου pdf για ανάγνωση μέσω του υπολογιστή, όσο και σε μορφή epub για ανάγνωση μέσω συσκευών iPhone και iPod touch. Το μυθιστόρημα διατίθεται με άδεια Creative Commons, που επιτρέπει την ελεύθερη διανομή, αναπαραγωγή και διασκευή του έργου για μη εμπορική χρήση.

INDEX_36

FOOD FRIENDS Εορταστικές γεύσεις και αφρώδη κρασιά Τα βιβλιοπωλεία Ελευθερουδάκης, ο εκπαιδευτικός όμιλος Le Monde και οι εκδόσεις Les Livres du Tourisme, διοργανώνουν μια σειρά σεμιναρίων γευσιγνωσίας με πρώτο στη σειρά το σεμινάριο με τίτλο «Εοραστικές γεύσεις και αφρώδη κρασιά», που θα πραγματοποιηθεί την Πέμπτη 10 Δεκεμβρίου 2009, στις 18.30, στο κεντρικό βιβλιοπωλείο Ελευθερουδάκης (Πανεπιστημίου 17). Οι καθηγητές της σχολής Le Monde Μαρία Τζίτζη (χημικός - οινολόγος, διεθνής κριτής και συγγραφέας) και Στέλιος Αποστόλου (chef μαγειρικής) θα βρίσκονται εκεί για να λύσουν όλες σας τις απορίες σχετικά με τα αφρώδη κρασιά και τα εδέσματα που ταιριάζουν σε ένα εορταστικό δείπνο. Η είσοδος είναι ελεύθερη ενώ θ’ ακολουθήσει γευσιγνωσία κρασιού και φαγητού. Το σεμινάριο εντάσσεται στον κύκλο σεμιναρίων Food Friends που διοργανώνει τα τελευταία 8 χρόνια ο εκπαιδευτικός όμιλος Le Monde και βγαίνει πλέον από τις εγκαταστάσεις του για να φιλοξενηθεί σε κεντρικά βιβλιοπωλεία της πόλης. Θα ακολουθήσουν ακόμη 3 σεμινάρια στο βιβλιοπωλείο Ελευθερουδάκης : 14 Ιανουαρίου 2010, 18.30-19.30, «Συνδυασμός φαγητού & κρασιού» 11 Φεβρουαρίου 2010, 18.30-19.30, «Όλα με ζύμη» 17 Απριλίου 2010, 18.30-19.30, «Μαγειρεύουμε με τους μικρούς μας φίλους»

ΧΡΥΣΟΣ ΛΟΓΟΣ Μια ιδιαίτερη μουσική παράσταση με τίτλο Φ Χρυσός Λόγος ανεβαίνει στο θέατρο Altera Pars στις 11 Δεκεμβρίου. Η μουσική αυτή παράσταση αποτελεί μια σύλληψη της Λίνας Νικολακοπούλου με αφετηρία την αγάπη της για την ποίηση. Πρόκειται για μια σπουδή στο διάλογο διαφορετικών μορφών τέχνης/επικοινωνίας και για μια αναζήτηση της αρμονικής συνύπαρξής τους, που δεν εκβιάζει τη συγκίνηση αλλά την επιτρέπει. Ταυτόχρονα, πρόκειται και για ένα σχόλιο στην ίδια την ποιητική πράξη, σε μια προσπάθεια να φωτιστεί ο λόγος των ποιητών (Κικής Δημουλά, Αντρέα Εμπειρίκου, Λίνας Νικολακοπούλου, Βασιλικής Νικοπούλου, Τζαλαλαντίν Ρουμί, Γιώργου Σκούρτη, Dylan Thomas) μέσα από την μουσική, εικαστική και θεατρική ερμηνεία τους: Από τους –εξαιρετικούς- Άνεμος (Κώστας Χατζόπουλος- μουσική σύνθεση/ ενορχήστρωση και Κατερίνα Νιτσοπούλου - μουσική ερμηνεία), τον ζωγράφο Γιώργο Ξένο (εικαστικό περιβάλλον) και την ενδιαφέρουσα παρουσία του νέου ηθοποιού Σωτήρη Σταθακόπουλου. Οι εντυπώσεις μας από τη γενική πρόβα ήταν εξαιρετικές και αναμένουμε με αδημονία να δούμε και την κανονική παράσταση. Αξίζει να σημειωθεί ότι στα υπέρ του χώρου συγκαταλέγεται το γεγονός ότι κανείς μπορεί να παρακολουθήσει την παράσταση και από το μπαρ του θεάτρου, με το ποτό του. Σύλληψη/ιδέα/σκηνοθεσία: Λίνα Νικολακοπούλου. Πρόγραμμα παραστάσεων: Παρασκευή και Σάββατο, ώρα έναρξης 12 μεσάνυχτα. Κυριακή, ώρα έναρξης 4μμ.

Altera Pars, Μ. Αλεξάνδρου 123, τηλ. 210 34 100 11

φωτό: ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ

19

ΣYNANTHΣH

Η Ελένη Γκίκα συναντά τη

Ζυράννα Ζατέλη «Αν δεν μαγευτούμε πρώτα, σύγκορμα και σώψυχα, δεν πρόκειται να μαγέψουμε. Και ο καλύτερος μάστορας διετέλεσε κάποτε τσιράκι»

«Να ρουφήξουμε με τις γλώσσες μας την άβυσσο, τίποτα λιγότερο απ’ την άβυσσο»… Πώς γίνεται τόσο καλά να γνωρίζεις το έργο ενός ανθρώπου, να μην αλλάζει εκείνος επιμένοντας εμμονικά, μαγευτικά ο ίδιος, κι εσύ από βιβλίο σε βιβλίο, από σελίδα σε σελίδα, από συνάντηση σε συνάντηση τόσο να ξαφνιάζεσαι; Πώς γίνεται να έχεις διαβάσει ήδη το προηγούμενο βιβλίο, και επ’ αυτού να έχεις κάνει συνέντευξη και πάλι στις σελίδες του να καταφεύγεις, τελειώνοντας τις επτακόσιες του καινούργιου; Πώς γίνεται συγγραφέας σήμερα να φτιάχνει σύμπαν, γίνεται; Εάν δεν βιάζεται… σκέφτομαι. Εάν ακόμα γράφοντας επιμένει να μαγεύεται… Εάν γράφει και «γράφεται» σαν την ηρωίδα της τη Λεύκα, και σημαδεύεται καθημερινά από τις ίδιες της τις ιστορίες… Θυμάμαι σαν σήμερα τη συγκίνηση από την Περσινή αρραβωνιαστικιά, σ’ εκείνο το βιβλιαράκι - αριστούργημα από τα χέρια του ποιητή και θαυματοποιού Χρονά, εκδόσεις Σιγαρέτα. Θυμάμαι τον Μάρκο και το ξάφνιασμα, ξαφνιάζομαι ακόμα όπως τότε. Στην ερημιά με χάρη που ακολούθησε, βάδιζα βήμα- βήμα, μην πεταχτώ απ’ το σύμπαν της εξόριστη. Ε, κι όταν έμαθα πια από τον Καστανιώτη πως θα βγουν οι λύκοι Και με το φως των λύκων επανέρχονται, το διάβασα πριν από το πιεστήριο φύλλο και φτερό. Γι’ αυτό με δέχτηκε. Την παραξένεψε η επιμονή μου. Κι αυτό το φύλλο, φύλλο, φύλλο και φτερό… «Πίσω από τη βεντάλια κρύβεται μια συγγραφέας» ήταν ο τίτλος της συνάντησης. Και πίσω από τη βεντάλια, η Ζυράννα Ζατέλη. «Ψηλή, με βαμμένα μοβ-κόκκινα μαλλιά, αφάνταστα λεπτή και χλομή όπως οι φωτογραφίες που είναι κρεμασμένες στον τοίχο, η συγγραφέας που επέβαλε ένα άλλο αισθητικό ήθος, πριν από χρόνια, με την Περσινή αρραβωνιαστικιά, μοιάζει ακόμα να μοιράζεται τη ζωή και το πεπρωμένο των ηρώων της», έγραφα. Κυριακή μεσημέρι σε μια εργατική πολυκατοικία στην Καισαριανή. Περνάς τη σιδερένια αυλόπορτα και ανεβαίνεις τη σκάλα, στο τελευταίο σπίτι με το κόκκινο γραμματοκιβώτιο, το ρολόι του χρόνου άλλαξε ξαφνικά. Το «τελευταίο» σπίτι είναι γεμάτο, όπου να ‘ναι θα ξεχειλίσει… παπαγάλοι, κουτιά, βεντάλιες, χάρτινα λουλούδια, γάτες από πορσελάνη (μια συλλογή), κάρτες παλιές, φωτογραφίες, η Μέριλιν Μονρόε, ο Σολωμός και ο Τζέημς Ντιν, εναλλάσσονται με επιγραφές: «Μη μου άπτου», «Προσοχή κίνδυνος», «Η ζωή είναι στιλέτο μεγάλου μπλε» και «Καμηλιέρη, καμηλιέρη! Πέστο 10 φορές». Στην πόρτα: «Να μην ξεχάσω το παντελόνι με την άμμο».

Η Ζυράννα Ζατέλη μου χαμογελά και σαν να αναδύεται από τον τοίχο μου επιβάλλει τον χρόνο της. Οι γοτθικές ιστορίες δεν είναι για κείνην παρελθόν. Ζει και μοιράζεται την εποχή και το ημίφως των ηρώων της. Και ξέρει καλά «πως είναι να γεύεται κανείς το μέλι πάνω στο τσεκούρι». Εάν δεν είχα τις ερωτήσεις γραμμένες, θα είχα ξεχάσει την αιτία της επίσκεψης. Εσείς, η Ζυράννα Ζατέλη, σε ποιον ήρωα του βιβλίου σας βρίσκεστε; Αδιάκριτη ερώτηση. Ας το πούμε λοιπόν διακριτικά, είχατε εκπλήξεις από κάποιους ήρωές σας, μαζί τους διανύσατε αιώνες… Μαζί τους διήνυσα όντως κάποια χρόνια, κάποιες «καθημερινές αιωνιότητες» ας το πούμε και οι εκπλήξεις και τα απρόοπτα δεν έλειψαν καθόλου. Υπήρχαν ήρωες, πρόσωπα τέλος πάντων, καταστάσεις, που εμφανίστηκαν απ’ εκεί που δεν τους περίμενα, που δεν είχα καν υπ΄όψιν μου, που αφάνισαν άλλα -για τα οποία είχα κάνει πλάνα και σχέδια- προκειμένου να κλέψουν αυτά την παράσταση… ή έστω κάποιες σελίδες. Μετά από τέτοιες περιπέτειες, δεν μπορώ να πω ποιον αγάπησα περισσότερο, δεν βρίσκω νόημα να το πω. Με τον καθένα δέθηκα και ταυτίστηκα, δεν θα μπορούσε να γίνει αλλιώς. Αναζητώντας την από βιβλίο σε βιβλίο και από επτάχρονη σε επτάχρονη «καθημερινή αιωνιότητα», επιτέλους το κατάλαβα. Ταυτιζόμουν και δενόμουν μαζί τους, καμία Ζίνα, όσο αξιολάτρευτη και αξιοθαύμαστη, δεν με έκανε να ξεχάσω την Ιουλία που πήγε με τους λύκους και όπως η Λεύκα έρχεται να με δικαιώσει, επαναφέροντάς τους σχεδόν σύμπαντες στο προσκήνιο. Ναι, είκοσι ένα χρόνια μετά; Και σχεδόν τίποτε δεν άλλαξε. Ή μάλλον άλλαξε. Γειτονιά η Ζυράννα, φυσικά, και σπίτι. Δίπλα από την ακρόπολη σε μια πολυκατοικία παλιά που ουδείς μαντεύει ότι στον μόνο κατοικημένο όροφο έχει εγκατασταθεί μια συγγραφική καθημερινή αιωνιότητα. Με όλες τις πορσελάνινες και μη γάτες, διότι η Σέρκα δεν αφήνει κανένα λανθασμένο περιθώριο, με όλους τους λύκους, τις λάμπες, το μαγικό ημίφως και εκείνη την πράσινη φωτεινή βιβλιοθήκη που σε απορροφά. Καλειδοσκοπικά μπαίνεις και ξαφνικά ανήκεις κι εσύ, εμπεριέχεσαι! Ζώντας πρωτοχρονιάτικη γιορτή λες κι είσαι και πάλι καλεσμένη

INDEX_36 INDEX_36

20 της Λεύκας με ό,τι προηγήθηκε και όσους, με ό,τι και όσους ακολουθούν κι ας είναι ακόμα σε χρόνο άχρονο… «Αυτός είναι ο ουρανός, ωραία μου!... Μην τον φοβάσαι, μην τον τρέμεις -όσο δεν ρίχνει αστραπές… Κι εκείνος εκεί ο τζίτζικας, εκεί στην κορφή του στύλου, είναι ο Συμεών ο στυλίτης- όλοι οι άγιοι σήμερα εδώ μαζευτήκαμε, όπως βλέπεις. Άλλοι κολλημένοι στη γη, άλλοι σκαρφαλωμένοι στον αέρα. Για χάρη σου!». «Για χάρη μας» μοιάζει, εν τέλει, να έγιναν όλα. Αλλά, μονάχα ο μαγεμένος μπορεί να μας μαγέψει. Επτά χρόνια μετά από το πρώτο βιβλίο της τριλογίας Με το παράξενο όνομα Ραμάνθις Ερέβους και το βιβλίο Ο θάνατος ήρθε τελευταίος, η Ζυράννα Ζατέλη, η συγγραφέας του, επανέρχεται για να μας δώσει το αντίθετό του, το αντίδοτό του! Το πάθος χιλιάδες φορές. Φροντίζοντας μέσα από τη δεκατριάχρονη Λεύκα, τη μικρή μεσίτρα, να ρίξει γέφυρα στο εδώ και στο επέκεινα και να αναστήσει για μια νύχτα Πρωτοχρονιάς -δηλαδή για πάντα, εφόσον έγιναν ήρωες πια- όλους τους άσωτους και τους άσαρκους, όλους τους πεθαμένους. Σε ένα δείπνο που παραθέτει η μυστηριώδης Λεύκα αλλά και Λύκα Ταυ και Ραμάνθις Ερέβους, σε ζώντες και κεκοιμημένους. Ένα βράδυ χιονισμένης Πρωτοχρονιάς κατά το οποίο καταλύονται τα σύνορα. Τα αινίγματα τίθενται επί τάπητος και ψάχνονται όλοι κρατώντας το κλειδάκι του έκαστος, το πρωί. Διότι μετά απ’ εκείνο το ανεκλάλητο γεύμα, την άλλη μέρα έχουν να ιστορούν και να αναλύουν οι ζώντες: Η Λεύκα «αλλιώτικη απ’ τις άλλες, τι να κάνουμε», που καίγεται από πάθος για το πάθος και γράφει ανάποδα για να διαβάσει τα ανείπωτα του κόσμου. Ο παππούς ο Τριαντάφυλλος και Ντάφκος που καθαρίζει τα παπούτσια του για να πάει πέρα στους τάφους, κρατώντας το τσεκούρι σαν ομπρέλα, και οι άλλοι της οικογένειας που βρέθηκαν αρχικά στη ξενιτιά… Κι ανάμεσά τους, όλο το Ζατέλειο Σύμπαν, επειδή το «θηρίο», η μικρή Λεύκα, κρατά τεφτέρια λεπτομερή. Μπορεί στο προηγούμενο βιβλίο σας, κυρία Ζατέλη, «ο θάνατος (να) ήρθε τελευταίος», αλλά σ’ αυτό εδώ ήρθε πρώτος και μάλιστα νικημένος απ’ τη γραφή! Η γραφή, έρως και πάθος, αντίδοτο στη φθορά; Και πώς όχι! Είναι ένα αντίδοτο, ένα είδος εκλεκτής παραμυθίας απέναντι στον φόβο μας για τη φθορά, για τη θνητότητά μας. Μα δεν θα μιλούσα ακριβώς για «νικημένο» θάνατο, όπως δεν θα μιλούσα και για «νικημένη» ή «νικήτρια» ζωή. Υπάρχουν μαζί αυτά τα δύο, συμβαίνουν, εξ’ υπαρχής και δικαιωματικά, κι αυτό είναι το τραγικόν της ιστορίας. Είμαστε αυτό που είμαστε μέσα από τη ζωή και μέσα από τον θάνατο, κι αν κάνει κάτι η γραφή είναι να αξιοποιεί αυτή την τραγικότητα, με άλλα λόγια το δράμα και την πανουργία της ύπαρξης. «Αυτός είναι ο ουρανός, ωραία μου! Μην τον φοβάσαι, μην τον

Δεν θέλω να πεθάνω έχοντας λύσει όλα τα μυστήρια του βίου. Απεναντίας, θα επιθυμούσα να πάρω κάτι τις μαζί μου, ή τέλος πάντων να αφήσω πίσω μου αυτό που λένε, μια αύρα μυστηρίου. Και μάλλον έτσι θα συμβεί.

INDEX_36 INDEX_36

ΣYNANTHΣH τρέμεις -όσο δεν ρίχνει αστραπές!...». Πώς έχω αλήθεια την εντύπωση ότι και όλα σας τα βιβλία, αλλά ειδικά τούτο, κυρία Ζατέλη, το γράψατε κοιτώντας διαρκώς τον ουρανό; Ελπίζω να μην σας απογοητεύσω αν σας πω ότι κοιτούσα περισσότερο το αντιφέγγισμα του ουρανού μέσα στην άβυσσο… Άβυσσος γαρ η ψυχή… Γράφοντας ανάποδα, η Λεύκα σας μοιάζει σαν να μη θέλει τόσο να διαβαστεί αλλά να διαβάσει. Για να μαγευτούμε γράφουμε, κυρία Ζατέλη, ή για να μαγέψουμε; Για ν’ απαντήσουμε ή για μας δοθεί ενδεχομένως κάποια απάντηση; Αν δεν μαγευτούμε πρώτα, σύγκορμα και σώψυχα, δεν πρόκειται να μαγέψουμε. Και ο καλύτερος μάστορας διετέλεσε κάποτε τσιράκι. Το θέμα για μένα, άλλωστε, δεν είναι να απαντήσουμε οπωσδήποτε ή να προσδοκούμε την τέλεια απάντηση. «Αν μου τα δώσεις όλα, μ’ έχασες», έτσι πιάνω τον εαυτό μου να σκέφτεται πότε πότε. Η αναζήτηση είναι το παν και είναι ατελεύτητη. Δεν θέλω να πεθάνω έχοντας λύσει όλα τα μυστήρια του βίου. Απεναντίας, θα επιθυμούσα να πάρω κάτι τις μαζί μου, ή τέλος πάντων να αφήσω πίσω μου αυτό που λένε, μια αύρα μυστηρίου. Και μάλλον έτσι θα συμβεί. Παρ’ όλα αυτά, αφιερώνετε το βιβλίο σας «στα παιδιά της άλλης όχθης που κατέχουν το αίνιγμα». Το κατέχουν, έτσι φαντάζομαι. Έτσι το θέλει η δική μου δραματουργία. Αλλά γύρισε κάποιος να μας το πει;… Θέλω να της φωνάξω, γύρισε! Η Λεύκα όλους τους γύρισε, αλλά μόλις σκέφτομαι ότι πριν από είκοσι χρόνια ήδη μου έχει απαντήσει… «Άνοιξε ο άνθρωπος τα χέρια του για να πετάξει κι έπεσε. Αντί να πετάξει, έπεσε», αυτό είμαστε, Ζυράννα; Όντα τραγικά εκ προοιμίου. Γεννιόμαστε με την πικρή βεβαιότητα του θανάτου. Και γι’ αυτό άξια λόγου. Κι ο έρωτας; Έχει την ώρα του, ακόμα κι ο κεραυνοβόλος. Θέλω να πω, «πρέπει» να είμαστε έτοιμοι και γι’ αυτόν ενδόμυχα, δηλαδή να έχουμε προετοιμαστεί για την εισβολή του. Ενδεχομένως και για τα ερείπια που θα αφήσει… Στο βιβλίο σας υπάρχει ένας διάχυτος ερωτισμός, ακόμα και στα άτομα που έχουν τις πλέον περίεργες ή συγγενικές σχέσεις. Αλλά με έναν τρόπο κάπως ιδεαλιστικό, θα λέγαμε, δεν εξελίσσονται… Ίσως να έχω μια ρομαντική φλέβα, ποιος ξέρει. Ωστόσο, δε συμφωνώ πραγματικά με το «δεν εξελίσσονται». Υπάρχει πιστεύω μια εσωτερική εξέλιξη σ’ αυτούς του έρωτες με μοιραίες συνέπειες, μια εξέλιξη που ξεπερνάει κάθε χρονική διάρκεια και κάθε σύμβαση. Τώρα το κατά πόσο συμβαίνουν αυτά στη ζωή, τι να σας πω. Η ζωή δεν αποτελείται μόνον από αυτά που συμβαίνουν, αλλά και από αυτά που θα μπορούσαν να συμβούν, από αυτά που σκεφτόμαστε, από αυτά που –δυνάμει- συμβαίνουν ανά πάσα στιγμή… Ξέρετε τι έλεγε ο Γκαίτε; «Ό,τι γράφουμε συνέβη. Τίποτα δε συνέβη όπως το γράφουμε». Και η ώρα της αποκάλυψης έρχεται πάντα; Θα έλεγα πως ναι… Αρκεί να είμαστε έτοιμοι για τις όποιες συνέπειές της. ΥΓ. Τελειώνοντας αισθάνομαι την ανάγκη να σας εξομολογηθώ ότι δοκίμασα να ζήσω μαζί σας μια πρωτοχρονιάτικη νύχτα της Λεύκας. Με τις συναντήσεις που είναι μία Συνάντηση ουσιαστικά, απ’ την αρχή, πάλι και πάλι. Μ’ αυτό το «μαγεμένη» να διαρκεί και όλα τα μυστικά του κόσμου τόσο κρυμμένα και τόσο σε κοινή θέα… Σε μια «καθημερινή αιωνιότητα» που εάν είσαι ανοιχτός, μπορεί να διαρκεί για πάντα… Γιατί όχι;

φωτό: ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ

21

info Η Ζυράννα Ζατέλη γεννήθηκε το 1951 στην Θεσσαλονίκη. Σπούδασε θέατρο και εργάστηκε ως ηθοποιός, καθώς και στο ραδιόφωνο, μα τα εγκατέλειψε αρκετά γρήγορα -η πραγματική της κλίση ήταν και είναι το γράψιμο και ασχολείται πλέον αποκλειστικά μ’ αυτό. Έχει εκδώσει ως τώρα τα βιβλία: Περσινή αρραβωνιαστικιά, συλλογή εννέα διηγημάτων, (ΣΙΓΑΡΕΤΑ – 1984, ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ – 1994), Στην ερημιά με χάρι, συλλογή τριάντα ενός διηγημάτων, (ΣΙΓΑΡΕΤΑ – 1986, ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ – 1994), Και με το φως του λύκου επανέρχονται, μυθιστόρημα σε δέκα ιστορίες, (ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ – 1993), Ο θάνατος ήρθε τελευταίος, μυθιστόρημα (ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ- 2001), πρώτο βιβλίο της τριλογίας Με το παράξενο όνομα Ραμάνθις Ερέβους, Το πάθος χιλιάδες φορές, μυθιστόρημα (ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ – 2009), δεύτερο βιβλίο της τριλογίας Με το παράξενο όνομα Ραμάνθις Ερέβους. Μεταφράσεις: Το μυθιστόρημά της Και με το φως του λύκου επανέρχονται μεταφράστηκε στα γερμανικά, ολλανδικά, λιθουανικά, ιταλικά, γαλλικά. Διηγήματά της έχουν μεταφραστεί και δημοσιευθεί σε ανθολογίες και λογοτεχνικά περιοδικά στα αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά και ιταλικά.

ΤΟ ΠΑΘΟΣ ΧΙΛΙΑΔΕΣ ΦΟΡΕΣ

Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΗΡΘΕ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ

ΚΑΙ ΜΕ ΤΟ ΦΩΣ ΤΟΥ ΛΥΚΟΥ ΕΠΑΝΕΡΧΟΝΤΑΙ

ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ

ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ

ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ

Η Eλένη Γκίκα είναι συγγραφέας και κριτικός βιβλίου. Από τις εκδόσεις Άγκυρα κυκλοφόρησε φέτος το μυθιστόρημά της Πλήθος είμαι και η ποιητική συλλογή Το γράμμα που λείπει. Συμμετέχει με διήγημά της στην πρόσφατη έκδοση Το βιβλίο του Κακού (εκδ. Μαγικό Κουτί).

INDEX_36 INDEX_36

23

INDEX_36

24

Απo την πένα στο πιρούνι και… αντiστροφα

ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΟΥ ΚΑΙ ΤΗ ΓΙΩΤΑ ΣΥΚΙΩΤΗ

Χριστουγεννιάτικη γλύκα...

INDEX_36

25

ΟΙ ΓΕΣ ΣYNTA

Κ

αθώς τα Χριστούγεννα πλησιάζουν, αναδύονται από κάθε γωνιά αρώματα από κανέλα, καβουρδισμένα αμύγδαλα και μοσχοκάρυδο. Γλυκά και Χριστουγεννιάτικες λιχουδιές, οι πρωταγωνιστές των ημερών.

Κουραμπιέδες και μελομακάρονα κρατούν τα ηνία. Ας κάνουμε, όμως, και μια επίσκεψη στις κουζίνες των Ευρωπαίων γειτόνων μας. Στην Αγγλία δεν λείπει από κανένα σπίτι η πουτίγκα (Christmas cake), ποτισμένη από μέρες με λικέρ και μπράντι που απαιτεί ιδιαίτερη περιποίηση και στόλισμα, και οι μινς πάις (mince pies), μικρές πίτες, γεμιστές με αποξηραμένα φρούτα. Στη Γερμανία, από τις αρχές Νοεμβρίου δοκιμάζουν στόλλεν (Stollen), κέικ με μάρτζιπαν (marzipan) και κομμάτια από αποξηραμένα φρούτα, ενώ τα λέμπκουχεν (Lebkuchen), με κύρια συστατικά το μέλι, κανέλα, γλυκάνισο, γαρύφαλλο, σταφίδες, μοσχοκάρυδο, πιπερόριζα ζυμωμένα σε πολλά σχήματα και με επικάλυψη σοκολάτας και δεν λείπει από κανένα σπίτι καθώς και το ζεστό γκλιου βάιν (Gluehwein), κόκκινο κρασί βρασμένο με ζάχαρη, κανέλα, γαρύφαλλα και άλλα μυρωδικά. Η Αυστρία συνδέεται περισσότερο με... τη μουσική παρά με τη ζαχαροπλαστική. Όμως, ονειρεμένο γλυκό, που συνδέεται άμεσα με τις γιορτές των Χριστουγέννων στη Βιέννη, είναι η τούρτα κάστανου. Στη Γαλλία δεν λείπει από το εορταστικό τραπέζι ο Χριστουγεννιάτικος κορμός, το παραδοσιακό κέικ με άφθονη σοκολάτα και γέμιση, τυλιγμένο σε σχήμα κούτσουρου, οι δε κρέπες και η άφθονη σαμπάνια… κυκλοφορούν και ρέουν στους δρόμους. Στην Ισπανία, το τυπικό γλυκό των ημερών είναι το Roscón de los Reyes, ένα μεγάλο τσουρέκι διακοσμημένο με φρούτα γλασέ, που συμβολίζουν τα σμαράγδια που στόλιζαν τα ρούχα των Τριών Μάγων και κάπου μέσα του υπάρχει μια έκπληξη. Αλλά και μια ποικιλία από γλυκά αραβικής καταγωγής, που φτιάχνονται κυρίως από μέλι, αυγό και αμύγδαλα, όπως το ξακουστό turrón, τα παστάκια polvorones, mantecados και mazapanes, συνοδεύουν άριστα ένα ποτήρι cava, ισπανικό κρασί ισοδύναμο της σαμπάνιας, αν και οι Ισπανοί λένε ότι η ισπανική cava είναι πολύ καλύτερη. Στη γειτονική Ιταλία, όλα τα χριστουγεννιάτικα γλυκά περιέχουν καρύδια και αμύγδαλα. Ιδιαίτερα δημοφιλή είναι το panettone, κέικ γεμιστό με φρούτα-κομπόστα, το torrone και το panforte με φουντούκια, μέλι και αμύγδαλα. Στη Δανία, φρεσκοψημένα κουλουράκια και κέικ είναι πάντα έτοιμα να σερβιριστούν, αφού πιστεύουν πως αν ο επισκέπτης φύγει χωρίς να φάει κάτι, μπορεί να διώξει το πνεύμα των Χριστουγέννων από το σπίτι... Στη Νορβηγία απαραίτητο είναι ένα «έδεσμα», που δεν θα το λέγαμε γλυκό, αλλά είναι «γλυκούλι» σαν παραδοσιακό πιάτο: η πουτίγκα ρυζιού, μέσα στην οποία ρίχνουν ένα ολόκληρο αμύγδαλο. Όποιος από την οικογένεια ή τους καλεσμένους το βρει, κερδίζει κάποιο δωράκι και θεωρείται ο τυχερός της χρονιάς. Αυτά είναι λίγα μόνο από τα «εναλλακτικά» γλυκά που μπορείτε να προσφέρετε στους επισκέπτες σας τις ημέρες των γιορτών. Παρακάτω θα βρείτε και τις συνταγές για κάποια από αυτά.

Panettone 1 αυγό 180 γρ. βούτυρο 70 γρ. σουλτανίνα 180 γρ. ζάχαρη 850 γρ. αλεύρι 100 γρ. μαγιά 4 κρόκοι αυγών Άχνη ζάχαρη Διαλύουμε τη μαγιά σε λίγο νερό και την τοποθετούμε σε λεκάνη μαζί με 100 γρ. αλεύρι. Φτιάχνουμε ένα μικρό ψωμάκι και το αφήνουμε να φουσκώσει σε ζεστό μέρος για 3 ώρες. Ξαναζυμώνουμε και προσθέτουμε άλλα 100 γρ. αλεύρι και λίγο ακόμη νερό. Το αφήνουμε για ακόμη 2 ώρες να φουσκώσει. Στο μεταξύ, βάζουμε το υπόλοιπο αλεύρι σε μια λεκάνη, κάνουμε ένα «πηγάδι» και ρίχνουμε τη ζάχαρη, τους κρόκους, μια πρέζα αλάτι και το βούτυρο λιωμένο. Δουλεύουμε μέχρι να γίνει μια ζύμη μαλακή. Συνεχίζοντας να δουλεύουμε τη ζύμη, ρίχνουμε το μίγμα της μαγιάς, τις σταφίδες και τα φρούτα. Η ζύμη πρέπει να είναι στο τέλος λεία και ομοιόμορφη. Την αφήνουμε και πάλι να φουσκώσει για περίπου 2 ώρες. Τη χωρίζουμε σε 2 - 3 κομμάτια και τη βάζουμε σε φόρμες στρογγυλές. Προσοχή: Επειδή φουσκώνει πάρα πολύ δεν πρέπει να φτάνει ούτε καν στο μισό της φόρμας. Την αφήνουμε ξανά να φουσκώσει και πριν βάλουμε τα φορμάκια στον φούρνο, της κάνουμε μια μαχαιριά και προσθέτουμε ένα κουταλάκι βούτυρο. Ψήνουμε σε φούρνο 170 βαθμών μέχρι να αποκτήσουν καστανό χρώμα. Πριν σερβίρουμε μπορούμε να πασπαλίσουμε με άχνη ζάχαρη.

INDEX_36

26

ΑΠO ΤΗΝ ΠΕΝΑ ΣΤΟ ΠΙΡΟΥΝΙ ΚΑΙ… ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΑ

Christmas cake 2 ποτήρια αμυγδαλόψιχα ολόκληρη 2 ποτήρια καρύδια χοντροκομμένα 2 ποτήρια διάφορα φρούτα αποξηραμένα και χοντροκομμένα 3/4 ποτηριού ζάχαρη 1 ποτήρι αλεύρι 3 κουταλάκια baking powder 4 μεγάλα αυγά 1 ποτήρι κονιάκ 1 ποτήρι ηλιέλαιο Κανέλα και γαρύφαλλα σε σκόνη Βάζουμε τα φρούτα να φουσκώσουν σε μπράντι για ολόκληρο το βράδυ. Στη συνέχεια, τοποθετούμε σ’ ένα μπολ τα αμύγδαλα, τα καρύδια, τα φρούτα, το αλεύρι, το baking powder, την κανέλα και τα γαρύφαλλα και τα ανακατεύουμε καλά. Σε άλλο μπολ, κτυπάμε τη ζάχαρη με το λάδι και προσθέτουμε τα αυγά και το κονιάκ. Ενώνουμε τα δύο μπολ και ανακατεύουμε διαρκώς. Τοποθετούμε το μίγμα σε στρογγυλό ταψί, αφού πρώτα το ντύσουμε με χαρτί ψησίματος. Ψήνουμε σε μέτριο φούρνο για 1 ώρα και 30 λεπτά περίπου. Αφού κρυώσει, το βάζουμε σε πιατέλα και την επόμενη μέρα το ποτίζουμε με 2 φλιτζανάκια του καφέ λικέρ.

Stollen 15 γρ. φρέσκια μαγιά 175 γρ. χλιαρό γάλα 350 γρ. αλεύρι 1 κουταλάκι του γλυκού αλάτι 1/2 κουταλάκι του γλυκού Κανελογαρίφαλα σε σκόνη 100 γρ. βούτυρο 25 γρ. ξύσμα λεμονιού 25 γρ. ζάχαρη 80 γρ. ξανθές και μαύρες σταφίδες 80 γρ. ανάμεικτα φρούτα αποξηραμένα 400 γρ. αμύγδαλο αποφλοιωμένο και ψιλοκομμένο 1 αυγό 75 γρ. marzipan (Θα το βρείτε σε ζαχαροπλαστεία και μεγάλα σούπερ μάρκετ) Άχνη ζάχαρη Διαλύουμε τη μαγιά στο γάλα. Σε μια λεκάνη ανακατεύουμε το αλεύρι, το αλάτι και τα κανελογαρίφαλα. Τα ανακατεύουμε με το βούτυρο και προσθέτουμε το ξύσμα, τη ζάχαρη, τις σταφίδες, τα φρούτα και τα αμύγδαλα. Κάνουμε μία γούβα στο κέντρο και ρίχνουμε μέσα το αυγό και το γάλα με τη μαγιά. Με μια ξύλινη κουτάλα ανακατεύουμε ενώ προσθέτουμε λίγο γάλα (αν χρειάζεται) και ζυμώνουμε για 10 λεπτά, ώσπου να γίνει μια ζύμη ελαστική και απαλή. Τη σκεπάζουμε και την αφήνουμε σε ζεστό μέρος να διπλασιαστεί σε όγκο (1-1 1/2 ώρα). Ζυμώνουμε ξανά, σε αλευρωμένη επιφάνεια, για 2 λεπτά. Απλώνουμε με πλάστη σε τετράγωνο κομμάτι και αλείφουμε με το λιωμένο βούτυρο. Πλάθουμε το marzipan σε μακρόστενο κομμάτι (23X10 εκ.) και το τοποθετούμε στο κέντρο της ζύμης. Διπλώνουμε σε ρολό. Βάζουμε το γλυκό σε βουτυρωμένο ταψάκι, σκεπάζουμε και αφήνουμε να φουσκώσει για 30 - 40 λεπτά. Ψήνουμε σε προθερμασμένο φούρνο στους 200 βαθμούς για 40 λεπτά. Μόλις κρυώσει, πασπαλίζουμε με άχνη ζάχαρη και σερβίρουμε.

INDEX_36

28

top 5 επιμέλεια:

Xριστίνα Oικονομίδου Γιώτα Συκιώτη Mάκης Tσίτας

Ο γνωστός στιχουργός, δημοσιογράφος και ερευνητής του λαϊκού τραγουδιού Κώστας Μπαλαχούτης μας παραδίδει για άλλη μια χρονιά ένα ημερολόγιο που καταφέρνει να κρατήσει ζεστή συντροφιά στους μουσικόφιλους αλλά και να φωτίσει ελάσσονες, ακριβούς εργάτες, αλλά και πρωταγωνιστές του λαϊκού τραγουδιού. Είναι ένα ημερολόγιο εξαιρετκά χρήσιμο για τους λάτρεις της ελληνικής μουσικής. Κάθε μήνας ξεκινάει με ένα αφιέρωμα σε μία από τις μεγάλες κυρίες του ελληνικού λαϊκού τραγουδιού. Από τη Ρόζα Εσκενάζυ, την Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου και τη Σωτηρία Μπέλλου μέχρι τη Βίκυ Μοσχολιού, την Ελένη Βιτάλη και τη Γλυκερία, όλες τις Μεγάλες Κυρίες. Στις υπόλοιπες σελίδες του ημερολογίου παρατίθενται τα σύντομα βιογραφικά, γλαφυρά περιστατικά, επέτειοι και ιδιαιτερότητες συνθετών, στιχουργών, ερμηνευτών και μουσικών, που σημάδεψαν με την τέχνη τους την πορεία του λαϊκού τραγουδιού από τις αρχές του περασμένου αιώνα μέχρι τις μέρες μας. Περιέχει CD με δεκαπέντε μεγάλες επιτυχίες.

Η παράδοση συνεχίζεται για δέκατη πέμπτη χρονιά και ο ακούραστος Γιάννης Κορίδης με το Ποιητικό Ημερολόγιο, που έχει γίνει πλέον εκδοτικός θεσμός, υποδέχεται το 2010 ώστε οι φίλοι της ποίησης -και όχι μόνον αυτοί- να αποκτήσουν μία ξεχωριστή ανθολογία ποίησης με γνωστά ονόματα δημιουργών από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, που επιβεβαιώνουν την εξελικτική πορεία της Ελληνικής Ποίησης. Στο Ποιητικό Ημερολόγιο 2010 δεν επαναλαμβάνονται ποιήματα παλαιότερων εκδόσεων και δεν προβάλλονται μόνον κλασικοί δημιουργοί. Κάθε μέρα (ολοσέλιδη) περιέχει τις απαραίτητες ημερολογιακές πληροφορίες και ένα αντιπροσωπευτικό ποίημα. Από τον Ίβυκο μέχρι τον Ανδρέα Κάλβο, και από τη Μαρία Πολυδούρη μέχρι τον Θανάση Κ. Κωσταβάρα, ανθολογούνται στο Ποιητικό Ημερολόγιο της καινούργιας χρονιάς. Το ημερολόγιο κοσμείται φέτος με έργα του Θεόφιλου.

Κώστας Μπαλαχούτης 2010 – Μουσικό Ημερολόγιο Οι μεγάλες κυρίες

Επιμέλεια: Γιάννης Κορίδης Ποιητικό ημερολόγιο 2010

ΜΟΝΤΕΡΝΟΙ ΚΑΙΡΟΙ

ΙΩΛΚΟΣ

top 5

29

Α ΗΜΕΡΟΛΟΓΙ

Τι είναι αυτό που κάνει τους ανθρώπους ευτυχισμένους; Είναι ο πλούτος, η εξουσία, η δύναμη, η αγάπη, η οικογένεια, η σιγουριά, όλα αυτά μαζί, τίποτε από αυτά ή ο συνδυασμός τους; Παλιό το ερώτημα και δύσκολες οι απαντήσεις. Η ευτυχία είναι ζήτημα καθαρά προσωπικό και δύσκολα περιγράφεται. Το ημερολόγιο της Άσπρης λέξης είναι ο καθημερινός σύντροφος στα δύσκολα που μας βοηθά να μένουμε αισιόδοξοι και να μετράμε την ευτυχία μας όπως έκαναν οι αρχαίοι Σκύθες χιλιάδες χρόνια πριν. Μας βοηθά επίσης να ανακαλύψουμε τον εαυτό μας μέσα από την ετυμολογία του ονόματός μας. Με το ανάγλυφο εξώφυλλο, τις 384, από ανακυκλωμένο χαρτί με πιστοποίηση, σελίδες του και τον ειδικό μετρητή ευτυχίας για κάθε μήνα, περιέχει εορτολόγιο και 140 ετυμολογίες ονομάτων.

Λεξικό - Ημερολόγιο 2010 Με δείκτη ευτυχίας 10 ΑΣΠΡΗ ΛΕΞΗ

Η πράσινη επιχειρηματικότητα είναι μια αναδυόμενη μορφή οικονομικής δραστηριότητας, που εστιάζεται σε δύο βασικές ανάγκες των σύγχρονων πολιτών και κοινωνιών, στην ποιότητα ζωής και στην απαίτηση για διατήρηση και την ήπια αξιοποίηση του φυσικού περιβάλλοντος. Το φετινό συλλεκτικό Ημερολόγιο του Ομίλου Economia - Εκδόσεων Κέρκυρα ερευνά την εμφάνιση και την ανάδυση του «παράγοντα περιβάλλον» στην ελληνική επιχειρηματική πραγματικότητα, από τους πρώτους προβληματισμούς, από τον Μεσοπόλεμο έως τις ημέρες μας. Αξιοποιώντας τον πλούτο του Αρχείου Βο­βολίνη και το περιοδικό Βιομηχανική Επι­θεώρησις (σήμερα υπό την επωνυμία Οι­κονομική), που από το έτος ίδρυσής του, το 1934, παρακολουθεί στενά τις επιχειρηματικές πρακτικές, εντός και εκ­τός συνόρων, σκιαγραφεί μία «εκρηκτι­κή» σχέση: τη σχέση περιβάλλοντος-επι­ χείρησης, την εξέλιξή της και τον αντίκτυπό της στον αναπτυξιακό σχεδιασμό και τη νομοθετική λειτουργία του κράτους. Παρουσιάζονται επίσης θεσμικοί φορείς που λειτούργησαν και λειτουργούν υπέρ της περιβαλλοντικής προστασίας και της αειφόρου ανάπτυξης, περιβαλλοντικές οργανώσεις με πλούσιο και δυναμικό έργο, αλλά και έντυπα για το περιβάλλον και την οικονομία.

Θανάσης Αντωνίου Ημερολόγιο 2010 Επιχειρήσεις και περιβάλλον Από τη σύγκρουση στη συνεργασία

«Στις μέρες μας, οι γυναίκες, ως εργαζόμενες και νοικοκυρές ταυτοχρόνως, έχουν επωμιστεί πολλές ευθύνες. Ο χρόνος τους έχει περιοριστεί και έτσι αναγκαστικά επιλέγουν το πρόχειρο φαγητό για την οικογένειά τους. Το Σαββατοκύριακο όμως αξίζει τον κόπο να μαγειρέψετε κάποιο ιδιαίτερο φαγητό ή γλυκό προκειμένου να βρεθεί όλη η οικογένεια γύρω από το τραπέζι και να γευτεί τη χαρά της συνύπαρξης», λέει η Σούλα Μπόζη, εξηγώντας τους λόγους που την ώθησαν στη δημιουργία αυτού του ημερολογίου-λευκώματος για το 2010. Με σύντομα και περιεκτικά κείμενα, με λαογραφικές πληροφορίες και κοσμημένο με νοσταλγικές γκραβούρες από την Πόλη, αλλά και με γευστικές συνταγές της περιοχής. η ερευνήτρια λαογραφίας και συγγραφέας συνέθεσε και προτείνει για κάθε μία από τις τέσσερις εβδομάδες του μήνα συνταγές για το οικογενειακό -και όχι μόνο- τραπέζι του σαββατοκύριακου - παραλλαγές εκείνων του επιτυχημένου βιβλίου της Πολίτικη Κουζίνα.

Σούλα Μπόζη Πολίτικο Ημερολόγιο 2010 ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΚΕΡΚΥΡΑ

INDEX_36

30

top 5 Α ΛΕΥΚΩΜΑΤ

Πού πηγαίνουμε; Στην αυγή μιας πιθανής κλιματικής ανατροπής, όπως ανακοινώνουν οι επιστήμονες παγκοσμίως, αυτό το ερώτημα ποτέ δεν θα μπορούσε να είναι πιο επίκαιρο. Μα ποιες είναι, αλήθεια, αυτές οι απειλές; Με τι θα μπορούσε να μοιάζει ο κόσμος μας, οι πόλεις, αυτά τα τόσο οικεία σε μας τοπία, όταν θα τα κληροδοτήσουμε στα παιδιά μας; Αυτό το βιβλίο-λεύκωμα είναι ένα εμπεριστατωμένο έργο, όπου ο συγγραφέας παρουσιάζει όλες τις πτυχές της οικολογικής πρόκλησης με την οποία ο καθένας έρχεται αντιμέτωπος στην αυγή αυτής της νέας χιλιετίας. Χρησιμοποιώντας κάποιες από τις πλέον πρόσφατες τεχνικές ειδικών εφέ, ο αναγνώστης βλέπει για πρώτη φορά την οπτική απόδοση έξι σεναρίων, εμπνευσμένων από το έργο της Διακυβερνητικής Επιτροπής για τις Κλιματικές Αλλαγές (IPCC) σχετικά με το μελλοντικό κλίμα του πλανήτη και καταλήγει με συμβουλές και συναντά τις φωνές εκείνων που προσπαθούν να αφυπνίσουν τους συμπολίτες τους για τους κινδύνους που διαγράφονται στον ορίζοντα, προσδοκώντας να αποτρέψουν αυτούς τους κινδύνους και να προσφέρουν στις μελλοντικές γενιές μια ευχάριστη και φιλόξενη Γη. Ταξιδέψτε στο μέλλον και ανακαλύψτε τη Γη όπως δεν την έχετε δει ποτέ... μέχρι σήμερα.

Yannick Monget Η γη αύριο… ΟΙΩΝΟΣ

Πρόκειται για ένα λεύκωμαντοκουμέντο που αποτελεί μια πραγματική αισθητική απόλαυση. Τόσο η εικονογράφηση όσο και η ροή του κειμένου από τη γλαφυρή και έμπειρη πένα του Τσαρλς Σπένσερ κάνουν το λεύκωμα αυτό ένα συναρπαστικό ανάγνωσμα, που μας προσφέρει μια στοχαστική αναπόληση και πληροφόρηση στον καθολικότερο διακοσμητικό κόσμο της Ευρώπης των αρχών του 1900. Ο συγγραφέας είναι διεθνούς φήμης κριτικός τέχνης, με ειδίκευση στη ρωσική τέχνη, και περιγράφει τις περιηγήσεις του ευρηματικού σκηνογράφου και ενδυματολόγου των Ρωσικών Μπαλέτων Λεόν Μπακστ στην Ελλάδα, όπου μελετούσε το τοπίο, τις πόλεις, την τέχνη και τα ενδύματα. Εξηγεί τη βαθιά επίδραση που είχε στον Μπακστ η συνάντησή του με τον Σερ Άρθουρ Έβανς, όταν ο τελευταίος εργαζόταν στην αναστήλωση του ανακτόρου του Μίνωα στην Κνωσό της Κρήτης, όπως και η επίσκεψή του στον αρχαιολογικό χώρο των Μυκηνών. Αρχιτεκτονικές και γλυπτικές λεπτομέρειες από τους περίφημους αυτούς χώρους ενσωματώνονται συνεχώς στα σκηνικά του. Το κείμενο είναι πλούσια εικονογραφημένο με σχέδια, πορτρέτα και διάφορα μοτίβα, ενώ μια σειρά πολυάριθμων έγχρωμων εικόνων αποκαλύπτει την ιδιοφυΐα του Μπακστ ως σχεδιαστή, ειδικότερα στην αναδημιουργία ελληνικών ενδυμάτων. Εκτός από τα σχέδια, περιλαμβάνονται φωτογραφίες των πρωτότυπων κουστουμιών που τώρα ανήκουν σε ιδιωτικές και δημόσιες συλλογές, καθώς και τα σχέδια μόδας.

Charles Spencer Ο Μπακστ στην Ελλάδα GEMA

INDEX_36

Μια συναρπαστική περιπλάνηση στον κόσμο των μαθηματικών, της φυσικής, της αστρονομίας, της βιολογίας, της χημείας, της γεωλογίας και της ιατρικής. Μια συναρπαστική περιπλάνηση στον κόσμο της Επιστήμης και των επί μέρους κλάδων της, η νέα έκδοση του Scientifica απαντά στα ερωτήματα με εγκυρότητα, στα ερωτήματα πώς έχει εξελιχθεί η γνώση και πώς έχει ενταχθεί στην καθημερινότητά μας.

To Scientifica είναι ένα έγκυρο βιβλίο αναφοράς. Με σαφή και κατανοητά κείμενα, εξετάζονται αναλυτικά τα πιο σημαντικά επιστημονικά θέματα, οι πιο σημαντικές ανακαλύψεις και η περί αυτών γνώσεις καθώς και οι προοπτικές για τις σύγχρονες τεχνολογίες. Τα κείμενα εμπλουτίζονται με λεπτομερή διαγράμματα, χρονολόγια, βιογραφικές πληροφορίες και περισσότερες από 700 εικόνες και υψηλής ποιότητας φωτογραφίες, συνδέοντας τη γνώση με την απόλαυση της ανάγνωσης.

Scientifica H.F.ULLMANN

TOP 5

Η Καστοριά, μια από τις σημαντικότερες βυζαντινές καστροπολιτείες, διατηρεί μοναδικά θρησκευτικά και κοσμικά μνημεία, μάρτυρες της μακραίωνης ιστορίας της. Σήμερα διατηρούνται εβδομήντα βυζαντινές και μεταβυζαντινές εκκλησίες, λείψανα των τειχών της, παλιά αρχοντικά και νεότερες νεοκλασικές κατοικίες, καθώς και μερικά οθωμανικά μνημεία. Στο βιβλίο, που είναι αποτέλεσμα πολύχρονης ερευνητικής δραστηριότητας κατά την οποία προσεγγίστηκαν ορισμένες πτυχές της ιστορίας της Καστοριάς που παρέμεναν σχετικά άγνωστες, όσον αφορά την πολεοδομική και αρχιτεκτονική ιστοριογραφία της σε παλαιότερες εποχές, συγκεντρώνονται δέκα κείμενα που αναφέρονται στην ιστορική τοπογραφία και στην αρχιτεκτονική της Καστοριάς από τη Βυζαντινή εποχή μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα. Αναλύονται τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της μορφής της βυζαντινής Καστοριάς και της οικιστικής εξέλιξης της πόλης στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, στα οθωμανικά θρησκευτικά και διοικητικά κτίσματα, στα παλιά σχολικά κτίρια και αστικά σπίτια της πόλης στις αρχές του 20ού αιώνα, στην εβραϊκή της συνοικία, στις οχυρώσεις της. Το βιβλίο-λεύκωμα, διανθισμένο με πλούσιο φωτογραφικό υλικό, εμπλουτίζει περαιτέρω τις γνώσεις των αναγνωστών, μέσα από την ιστορική εξέλιξη της πόλης και τον τρόπο που αυτή αναδεικνύεται από τα κτίσματά της.

Πρόκειται για ένα λεύκωμα που αναφέρεται στην ιστορία των κεντρικών κτηρίων της -σημερινής- Alpha Bank, που καταλαμβάνουν ένα σημαντικό τμήμα του οικοδομικού τετραγώνου που περικλείεται από τις οδούς Σταδίου, Πεσμαζόγλου, Πανεπιστημίου και Κοραή και λειτουργεί ως ο ενιαίος οικονομικός και διοικητικός πυρήνας της. Μέσα από αρχιτεκτονικά σχέδια, χάρτες, υλικό αρχείου, φωτογραφίες και πίνακες εξιστορείται η πορεία του οικοδομικού τετραγώνου 19, από τη μεταφορά της πρωτεύουσας του νεοσύστατου Ελληνικού Κράτους από το Ναύπλιο στην Αθήνα, τον 19ο αιώνα, μέχρι σήμερα. Η εξιστόρηση αυτής της πορείας ανατέθηκε στον διακεκριμένο αρχιτέκτονα και καθηγητή Δημήτρη Φιλιππίδη, με την ευκαιρία της συμπλήρωσης δέκα ετών από τη δημιουργία της Alpha Bank, ο οποίος επισημαίνει, μεταξύ άλλων, τα εξής: «Κατέληξα στη διαπίστωση ότι η πόλη μπορεί να εμπλουτίσει τη συζήτηση για τα κτίρια. Να προσφέρει έναν πλατύ ορίζοντα πολυφωνικό, ένα πλαίσιο αναφοράς που μας επιτρέπει να καταλάβουμε πώς και γιατί συμβαίνει ό,τι συμβαίνει γύρω μας. Να μας δείξει πως μέσα στην πόλη δεν υπάρχουν σκόρπιες και τυχαίες κινήσεις, αλλά μεγάλες καθοριστικές χειρονομίες της Ιστορίας, που προσδίδουν νόημα στα γεγονότα. Και με αυτό τον τρόπο δούλεψα».

Πάνος Τσολάκης Η αρχιτεκτονική της παλιάς Καστοριάς

Δημήτρης Φιλιππίδης Οικοδομικό τετράγωνο 19

ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ

ALPHA BANK

INDEX_36

32

top 5 ΕΛΛHNIKH ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

Η επανέκδοση του Τρίτου στεφανιού που συνοδεύεται από ένα επίμετρο του Μένη Κουμανταρέα και η μεταφορά του στη σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, σε σκηνοθεσία του Σταμάτη Φασουλή, φέρνουν ξανά στο προσκήνιο τον δολοφονημένο συγγραφέα ο οποίος αποτύπωσε στο έργο του αυτό τη μικροαστική τάξη. Μέσα από έναν κλαυσίγελο αφηγείται πράγματα σοβαρά, ακόμα και τραγικά με όπλο το καυστικό χιούμορ. Η φαινομενικά κοινότοπη ιστορία δύο γυναικών, οι οποίες κινούν τα νήματα της μοίρας των αρσενικών, δίνει έναν πίνακα της μεταπολεμικής κοινωνίας με φλας μπακ στην εποχή των Βαλκανικών πολέμων, της Μικρασιατικής καταστροφής και τις προσφυγιάς, τις άμεσες αναφορές στην εποχή του Μεταξά και την Κατοχή, εστιάζοντας στο εμφυλιακό και μετεμφυλιακό τοπίο. Όπως παρατηρεί ο Μένης Κουμανταρέας, «η πρωτοτυπία του Τρίτου στεφανιού οφείλεται στο ότι προσφέρει, μακριά από τη Δεξιά και την Αριστερά, ένα βιβλίο για τους μικροαστούς, δηλαδή τα ελληνικά μεσοστρώματα». Το τρίτο στεφάνι αποτυπώνει έναν κόσμο ο οποίος βρίσκεται στο ενδιάμεσο, μια κοινωνία της επιβίωσης, όχι της φτώχειας αλλά μιας ιδιότυπης μιζέριας από την οποία δεν λείπει ούτε η πόζα ούτε το θράσος. Μια κοινωνία «παρενδυτική», με υπόστρωμα μητριαρχικό και συστατικό της την οικογένεια ως στοιχείο συνοχής αλλά και ανάγκης, μια κοινωνία της οποίας το πείσμα, τη σκληρότητα, τις εξάρσεις ενθουσιασμού αλλά και μελοδραματισμών αποδίδει, με τρόπο αμίμητο ο Κώστας Ταχτσής.

INDEX_36

Ο Γιάννης Ξανθούλης αυτοβιογραφούμενος, με τρόπο αναπάντεχα γλαφυρό, ξεδιπλώνει την «αιώνια» εφηβεία του. Ξεκινάει τη διήγηση όταν «γέννησε» στα FM του SKY την ώριμη, στοχαστική, με μια δυνατή νοσταλγία και με θαυμασμό στην αξεπέραστη ποιητική ανορθογραφία του Μποστ (του Μέντη Μποσταντζόγλου), αλλά και φίλων γελοιογράφων, την κυρία Σιλάνα Σαλιάγκου. Η Σιλάνα είναι το άλλοθι για να διηγηθεί ο συγγραφέας την επεισοδιακή του εφηβεία στην Αλεξανδρούπολη, όταν όλα ξεκίνησαν από τον… Τρωικό Πόλεμο με την Ωραία Ροσάνα Ποντεστά που «έδωσε ρέστα στη φαντασία του» και άρχισε να γράφει στιχάκια αλά Μποστ «Κι αφού χορτάσει παντρειά/ θα ξαναβρεί στο μέλλον/ τη λεωφόρο που οδηγεί/ στης Εφης το μπουρδέλον». Δεν χάνει το χιούμορ και την τρυφερότητά του ούτε όταν βρίσκεται στο κρεβάτι του πόνου, άρρωστος με οξεία νεφρίτιδα στον Ευαγγελισμό όπου… θέλει τον Θεό μικρό και πρακτικό, πιάνει το χαρτί και το μολύβι: «Στη γη που αποκτήσαμε / Πτυχίο ματαιότητας / Ξανά να βγούμε για ζωή/ Ανώτερης ποιότητας». «Γαμώ την ατυχία μου» όπως θα έλεγε και ο κύριος Ξανθούλης, τελείωσε τόσο γρήγορα αυτή η φοβερή αφήγηση.

Το μυθιστόρημα εκτυλίσσεται στην Αθήνα, το Βερολίνο και τη Θεσσαλονίκη σε δύο διαφορετικές εποχές: 1943-1949 και 2005-2007. Μέσα από την ερωτική σχέση τους, ένας μεσήλικας επιτυχημένος δημοσιογράφος και μια τριανταδυάχρονη, ανύπαντρη, άτεκνη, ανορεκτική και συναισθηματικά άστατη κοπέλα, η Νίκη, στη σκιά άγνωστων θυμάτων, οικογενειακών φαντασμάτων και μιας αδιόρατης ενοχής, πασχίζουν να ανακαλύψουν το λεπτό όριο ανάμεσα στη ζωή που ζούμε και στη ζωή που επινοούμε. Στο επίκεντρο οι πατέρες των δύο ερωτευμένων - πρόσωπα που διαδραμάτισαν εξίσου δραματικό ρόλο για τα παιδιά τους, τραυματίζοντας ανεπανόρθωτα την ενήλικη ζωή τους. Βυθισμένη στην κατάθλιψη και στην αινιγματική εμμονή της με τον γνωστό πίνακα του Ρέμπραντ Η Εβραία Νύφη, η Νίκη δοκιμάζει τις αντοχές του σώματός της, όπως και της μνήμης της. Μάρτυρες της αντιφατικής συμπεριφοράς της, ο ψυχίατρος Δαβίδ Καπόν που την κουράρει και ο ανατολικογερμανός προπονητής Κουρτ Βάλζερ. Θεατής στην προσπάθεια της Νίκης να ανακαλύψει την αλήθεια με κάθε τίμημα, ο κεντρικός αφηγητής αναμετράται κι αυτός με τη σκιά του νεκρού πατέρα του, σκαλίζοντας το «αριστερό» παρελθόν του οικογενειακού του περίγυρου. Μια βαθιά δραματική ιστορία, χωρίς να ολισθαίνει στον μελοδραματισμό, με προσοχή στις λεπτομέρειες και τεκμηρίωση της μυθοπλασίας που βασίζεται φανερά σε ιστορικό υλικό, είναι τα χαρακτηριστικά αυτού του μυθιστορήματος.

Κώστας Ταχτσής Το τρίτο στεφάνι

Γιάννης Ξανθούλης Η εκδίκηση της Σιλάνας

Νίκος Δαββέτας Η εβραία νύφη

ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΚΕΔΡΟΣ

TOP 5

Ένα βιβλίο με διηγήματα που μιλούν για «τελετές ενηλικίωσης» όπου η εφηβεία συνοδοιπορεί με τα γερατειά, το σχο­ λείο ή το οικοτροφείο γειτονεύει με το ΚΑΠΗ, οι λουλουδιασμένοι κήποι της νεότητας σκιάζονται από ρημαγμένα σπίτια, όμοια με κοιμητήρια ζωντανών νεκρών. Δεκαεπτά διηγήματα συνθέτουν μια ιστορία, ωστόσο, το κάθε ένα είναι και αυτόνομο. Το βιβλίο ακροβατεί μεταξύ μυθιστορήματος και διηγήματος και είναι πλούσιο σε πισωγυρίσματα του κεντρικού προσώπου, του Ανδρέα, που άλλες φορές είναι πρωταγωνιστής, άλλες δευτεραγωνιστής και άλλες φορές απλώς αμέτοχος παρατηρητής στα δρώμενα της ζωής. Μέσα από τη ζωή του Ανδρέα, των προγόνων και των απογόνων του, ο συγγραφέας επιχειρεί να καταγράψει την εξέλιξη της ζωής των Ελλήνων, σαν μια «τελετή» ενηλικίωσης. Χρησιμοποιεί, με λίγα λόγια, ένα «πρίσμα» το οποίο αποδεικνύεται εξαιρετικά «διαυγές» γιατί μέσα απ’ αυτό καταφέρνει να απεικονίσει τα κομβικά σημεία της ανθρώπινης «ουσίας», αυτά που -απλά αθροιστικά και όχι «συνωμοτικά»- οδηγούν και την ίδια την κοινωνία σε κάθε επόμενο στάδιο «ενηλικίωσης». Ο έρωτας και ο χρόνος, σε διαρκή αντιδιαστολή, φαίνεται να ορίζουν τον καμβά πολλών από τις ιστορίες του βιβλίου. Φίλοι και εχθροί ταυτόχρονα, της ανθρώπινης επιθυμίας και της προσδοκίας, καλούνται να σκηνοθετήσουν το χρονικό της μάχης μας μαζί τους.

Κώστας Ακρίβος Τελετές ενηλικίωσης Μια ζωή σε δεκαεφτά επεισόδια

Ένα πολυεπίπεδο αστυνομικό μυθιστόρημα, το οποίο κινείται με κινηματογραφικό τρόπο, σε τριάντα επτά κεφάλαια, με σκηνικό τον ταραγμένο Δεκέμβρη του 2008, όπου οι τόποι, οι προσωπικές ιστορίες, η διαπλοκή, η ίντριγκα, το έγκλημα και η αντικατασκοπεία, πρωταγωνιστούν ως ζητήματα πρωτίστως κοινωνικοπολιτικά και δευτερευόντως ιδιωτικά. Ένας Άγγλος πράκτορας ακολουθώντας το νήμα μιας προσωπικής του απώλειας, οδηγείται μέσω Ναμίμπιας στην Ελλάδα για να ανακαλύψει μια δολοφονία και τη συνωμοσία συγκάληψής της. Ο δρόμος του διασταυρώνεται για λίγο με τον στρατηγό της ΕΛΑΣ που, λίγο πριν από τη σύνταξη, κάνει την τελευταία, ατελέσφορη προσπάθεια να μοιραστεί την υπόλοιπη ζωή του με την τρυφερή φίλη και σύντροφο των τελευταίων χρόνων. Καταλύτης των εξελίξεων η Αθήνα του Δεκέμβρη 2008, πνιγμένη στα δακρυγόνα, στους καπνούς, στον πόνο και στην απορία. Οι αποκαλύψεις και οι ανατροπές διαδέχονται με καταιγιστικό ρυθμό η μια την άλλη, η δράση μεταφέρεται από την Οξφόρδη στη Ναμίμπια, στην Αθήνα, στον Πόρο και από εκεί στη Γερμανία και στο Λονδίνο. Προσωπικές ιστορίες έρχονται στο φως, μυστικά αποκαλύπτονται, έρωτες λυτρώνονται και η λύση, αλίμονο, δίνεται στους… δρόμους.

Τιτίνα Δανέλλη Τα τέσσερα μπαστούνια ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ

ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ

INDEX_36

34

top 5 ΞΕΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

Ο Δον Κιχότε ντε λα Μάντσα γεννήθηκε «σε ένα χωριό της Μάντσας» που ο συγγραφέας «δεν θέλει να θυμηθεί το όνομά του» και είναι ο ήρωας του βιβλίου το οποίο έγραψε ο Θερβάντες στα χρόνια 1605-1615, ανάμεσα στην άμπωτη της Αναγέννησης και την πλημμυρίδα της Αντιμεταρρύθμισης, ενώ συγκαταλέγεται στα σημαντικότερα μυθιστορήματα και αποτελεί σταθμό της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Όταν το 1605 ο Θερβάντες συστηνόταν στο υποψήφιο αναγνωστικό κοινό του ως «πατριός» του Ευφάνταστου ιδαλγού δον Κιχότε ντε λα Μάντσα, πιθανότατα γνώριζε ότι το έργο του ήταν ένα πειραματικό λογοτέχνημα που βρισκόταν πολύ μπροστά από την εποχή του. Αλλά, μάλλον, δεν μπορούσε να φανταστεί ότι έκτοτε το βιβλίο του δεν θα έπαυε να εκδίδεται και να μεταφράζεται σε όλες τις γλώσσες του κόσμου, ότι θα θεμελίωνε το μοντέρνο μυθιστόρημα ή ότι θα προκαλούσε τη συγγραφή ακαταμέτρητων χιλιάδων τόμων και θα απασχολούσε όλους τους μείζονες κατοπινούς του συγγραφείς και στοχαστές και ότι μάλλον δεν θα βρούμε άλλο έργο τόσο γερά δομημένο και ολοκληρωμένο. Δεν υπάρχουν πολλά βιβλία που να μας ανακουφίζουν και ταυτόχρονα να μας διασκεδάζουν, ούτε πολλά που να μειώνουν τον χρόνο των κακουχιών αυξάνοντας τον χρόνο της ζωής μας, όπως ο Δον Κιχώτης. Η εμπνευσμένη νέα μετάφραση της Μελίνας Παναγιωτίδου δημιουργεί τις προϋποθέσεις για μια εκ νέου ανακάλυψη από το ελληνικό κοινό του αθάνατου αυτού αριστουργήματος.

Μιγκέλ Ντε Θερβάντες Δον Κιχότε ντε λα Μάντσα Ο ευφάνταστος ιδαλγός Δον Κιχότε ντε λα Μάντσα ΕΣΤΙΑ

INDEX_36

Ο Κόλιν Θέμπρον θεωρείται σπουδαίος στυλίστας στον τομέα της ταξιδιωτικής λογοτεχνίας και ένας από τους τελευταίους gentlemen-travelers (ευγενείς ταξιδιώτες), συνεχιστές της παράδοσης των Άγγλων περιηγητών, στο Δρόμο του Μεταξιού συνδυάζει την ιστορία, τη γεωγραφία και την ηθογραφία με την αφηγηματική τέχνη σε μια πρόζα που αποδίδει με ακρίβεια τις σκέψεις, τις μαρτυρίες, τα χρώματα, τις γεύσεις και τους ήχους του ταξιδιού... Ο Δρόμος του Μεταξιού είναι ένα αχανές δίκτυο αρτηριών που διακλαδίζονται, συγκλίνουν και αποκλίνουν σε όλο το πλάτος της Ασίας. Πρόκειται για ένα ταξίδι κατά μήκος της μεγαλύτερης διά ξηράς διαδρομής στον κόσμο. Ξεκινώντας από την καρδιά της Κίνας και διασχίζοντας τις οροσειρές της Κεντρικής Ασίας, το βόρειο Αφγανιστάν, τα υψίπεδα του Ιράν και το Κουρδιστάν, ο συγγραφέας πάει σε μέρη που σφυρηλατήθηκαν από τη συσσώρευση ερεθισμάτων, από λανθάνουσες ελπίδες και μυστήρια. Παρασύρει τον αναγνώστη σε μια πορεία πάνω στα βήματα εμπόρων και στρατών, σε μια πορεία στη σκιά της Πολιτιστικής Επανάστασης, της σοβιετικής κυριαρχίας, του Μωάμεθ και του Βούδα, του Ταμερλάνου και των Ταλιμπάν, ιχνηλατεί όχι μόνον την εμφάνιση και εναλλαγή ιδεών, θρησκειών και εφευρέσεων, αλλά φωτογραφίζει και την Ασία του σήμερα, μια ήπειρο σε αναβρασμό.

Ιστορικές φιγούρες από τη μακρινή Μογγολία και την Αυλή των Μεδίκων στη Φλωρεντία μπλέκονται με φανταστικά πρόσωπα σε ένα ντελίριο οίστρου και φαντασίας. Ένας ψηλός, κιτρινομάλλης Ευρωπαίος ταξιδευτής φτάνει στην Αυλή του Μεγάλου Μογγόλου, του Αυτοκράτορα Άκμπαρ και ισχυρίζεται ότι είναι γιος μιας χαμένης πριγκίπισσας, της νεότερης αδελφής του Άκμπαρ, μιας σαγηνευτικής καλλονής που πιάστηκε αιχμάλωτη από έναν Ουζμπέκο πολεμιστή, στη συνέχεια από το Σάχη της Περσίας, για να καταλήξει ερωμένη κάποιου Αργκάλια. Η Ιταλία και η Ινδία αγκαλιάζονται μέσα στην αφήγηση της «κρυμμένης πριγκίπισσας». Ο Ρούσντι κινείται με ευχέρεια ανάμεσα στους δύο κόσμους, στον ανδροκρατούμενο της ηδονιστικής μογγολικής πρωτεύουσας και τον ηδονιστικό της αισθησιακής Φλωρεντίας, και προσχωρεί σε εδάφη του φανταστικού, του μαγικού ρεαλισμού και των παγκόσμιων μύθων. Μέχρι να ξεδιπλωθεί η ιστορία, που θα έχει ως αποκάλυψη τη συγγένεια του Άκμπαρ με τον ξένο, θα παρελάσουν αρλεκίνοι, τσαρλατάνοι, έμποροι θησαυρών, ευνοούμενοι και ευνούχοι, ιεραπόστολοι και πειρατές, θαυματοποιοί και ήρωες που αφήνουν τα ονόματα πίσω τους σαν πουκάμισα φιδιών και κλέβουν τις ιστορίες των άλλων. Ένα ταξίδι στα άδυτα της Άπω Ανατολής σε μια εποχή που στη Δύση γίνονται τα μεγάλα βήματα της Αναγέννησης...

Colin Thubron Στη σκιά του Δρόμου του Μεταξιού

Σαλμάν Ρούσντι Η γητεύτρα της Φλωρεντίας

ΠΑΠΥΡΟΣ

ΨΥΧΟΓΙΟΣ

TOP 5

Το πρώτο από τα τέσσερα αυτοτελή μυθιστορήματα του Κουαρτέτου της Ιερουσαλήμ δίνει την ευκαιρία, με τρόπο μοναδικό, να κατανοήσει ο αναγνώστης τη μακρόχρονη και σύνθετη ιστορία της Μέσης Ανατολής. Ο συγγραφέας πλάθει μια εναλλακτική εκδοχή για την Ιστορία, η οποία αρχίζει όταν στις αρχές του 19ου αιώνα, ο Σκάντερμπεγκ Βάλενσταϊν, ένας αφοσιωμένος Τραπιστής μοναχός και γλωσσολόγος από την Αλβανία, ανακαλύπτει σε κάποιο μοναστήρι της Ιερουσαλήμ και φέρνει στο φως, αυτό που είναι «πέραν πάσης αμφιβολίας» η παλαιότερη διασωθείσα Βίβλος. Φοβούμενος για τις συνέπειες που θα προκαλούσε αυτή η ανακάλυψη, ο Βάλενσταϊν αποφασίζει να παραποιήσει την αυθεντική Βίβλο του Σινά και στη συνέχεια φροντίζει να κρύψει το αληθινό έγγραφο καλά. Οι ενέργειές του πυροδοτούν μια έξοχη και αναμφίβολα επική περιπέτεια, η οποία διαδραματίζεται στη διάρκεια ενός αιώνα και συνυφαίνει τη μοίρα τεσσάρων ασυνήθιστων ανθρώπων στην πολυτάραχη περιοχή των Αγίων Τόπων. Ενός Άγγλου τυχοδιώκτη, που θεωρείται ιερός για τους μουσουλμάνους, του Χατζ Χαρούν, ενός πολεμιστή και εμπόρου αρχαιοτήτων και, τέλος, του Ο’Σάλιβαν Μπίαρ, ενός φυγά Ιρλανδού επαναστάτη και λαθρέμπορου όπλων. Ο συγγραφέας, ένας δεξιοτέχνης των ευφάνταστων παραποιήσεων, ξαναγράφει την ιστορία και την εποικίζει με ένα πλήθος από ασυνήθιστους και ασυνήθιστα συμπαθείς ήρωες που έχουν εξαντληθεί από ατελείωτους μυστικούς πολέμους.

Όλα ξεκίνησαν από ένα τρακάρισμα στο κέντρο του Εδιμβούργου, μ’ ένα σπασμένο προφυλακτήρα, ήταν η αφορμή να «γνωριστούν» ο επαγγελματίας δολοφόνος Πολ Μπράντλι με τον εξοργισμένο οδηγό, τσιράκι ενός μεγαλο-επιχειρηματία της περιοχής. Έκτοτε τα πράγματα πήραν απρόβλεπτες διαστάσεις και η ζωή πολλών ανθρώπων άλλαξε ριζικά μετά το συμβάν. Μεταξύ των μαρτύρων της σκηνής, οι άγνωστοι μεταξύ τους άνθρωποι: Η σύζυγος του μεγαλο-επιχειρηματία, η οποία, καθώς ο σύζυγός της έχει πέσει σε κώμα έπειτα από μια ξέφρενη ερωτική νύχτα με Ρωσίδα, έχει ορκιστεί να τον εκδικηθεί για την απιστία του. Μια αστυνομικός στην πρώτη της υπόθεση φόνου. Ένας πρώην καθηγητής θρησκευτικών και νυν πετυχημένος συγγραφέας μιας σειράς με παλαιομοδίτικες αισθηματικές αστυνομικές ιστορίες. Το λαγωνικό, Τζάκσον Μπρόντι, ο οποίος δεν φανταζόταν ότι ένα απλό τροχαίο θα εξελισσόταν σε υπόθεση πρόκληση για κάθε ιδιωτικό ντετέκτιβ, έστω και πρώην. Εμπλέκονται όλοι αυτοί σε μια υπόθεση εκβιασμού, ένα σκάνδαλο με ξέπλυμα μαύρου χρήματος, με μια εταιρεία-βιτρίνα που φέρνει παράνομα στη χώρα γυναίκες από την Ανατολική Ευρώπη, και γίνονται δύο ακόμη φόνοι. Μια μαύρη κωμωδία καταστάσεων με την καυστική, διεισδυτική ματιά της Κέιτ Άτκινσον.

Edward Whittemore Ο Κώδικας του Σινά

Κέιτ Άτκινσον Μια καλή πράξη

ΓΚΟΒΟΣΤΗ

ΚΕΔΡΟΣ

INDEX_36

36

top 5 ΠΑΙΔΙΚΑ

Ο σημαντικός συγγραφέας με φαντασία και μαστοριά δημιούργησε το πρώτο ελληνικό graphic novel για νέους. Ένα βράδυ, η λευκή βασίλισσα συναντιέται κρυφά με έναν μαύρο αξιωματικό στην άκρη μιας παλιάς σκακιέρας και με «ένα τρένο θαυμαστό… των ονείρων μας το τρένο», το τρένο των πλήκτρων, παίρνουν το μονοπάτι που ζωγραφίζει «μια αέρινη κορδέλα που… εκεί, ανάμεσα στα μεταξένια στόρια γλιστρά και χάνεται» μια φεγγαραχτίδα, για να ταξιδέψουν πέρα απ’ τη σκακιέρα. Χωρίς τον μαύρο αξιωματικό και τη λευκή βασίλισσα, το παιχνίδι δεν μπορεί να συνεχιστεί. Έτσι, ξεκινάει μια συναρπαστική περιπέτεια σε κόσμους μαγικούς και τόπους μακρινούς, καθώς κυνηγημένα από ένα γεράκι χωρίς σκιά, τα δύο παράτολμα πιόνια προσπαθούν να βρουν τον γλάρο των ονείρων, που θα τα οδηγήσει στην εφτάχρωμη πύλη του ουράνιου τόξου. Μια ιστορία αγάπης, επιδίωξης της ελευθερίας και κατάκτησης της ευτυχίας που την αφιερώνει ο Ευγένιος Τριβιζάς σε όλους όσους αρνούνται να γίνουν πιόνια. Συγχρόνως κυκλοφορεί και η συλλεκτική έκδοση με cd σε μουσική Γιώργου Kουρουπού με την Oρχήστρα των Xρωμάτων από την παράσταση της Λυρικής Σκηνής.

Ευγένιος Τριβιζάς Οι δραπέτες της σκακιέρας ΚΑΛΕΝΤΗΣ

Το πρώτο βιβλίο της συναρπαστικής σειράς δέκα βιβλίων μυστηρίου και περιπέτειας για παιδιά από 8 χρονών και πάνω. Στο Λαβύρινθο των σκελετών, ο συγγραφέας παρουσιάζει τους βασικούς χαρακτήρες, δίνει τον ρυθμό της ιστορίας και αποκαλύπτει το πρώτο από τα 39 στοιχεία. Η ιστορία ξεκινά με το άνοιγμα της διαθήκης της επικεφαλής της πιο ισχυρής οικογένειας που γνώρισε ποτέ ο κόσμος της οικογένειας Κέιχιλ, η οποία είναι διασκορπισμένη στα μήκη και στα πλάτη της γης και έτσι έχει χαθεί η πηγή της δύναμή της. Η Γκρέις Κέιχιλ στη διαθήκη της δίνει στους κληρονόμους της μια επιλογή: μπορούν είτε να πάρουν ένα εκατομμύριο δολάρια, είτε ένα στοιχείο. Όποιος από τα μέλη της οικογένειας των Κέιχιλ θα συγκεντρώσει πρώτος και τα 39 στοιχεία που βρίσκονται κρυμμένα σε ολόκληρο τον κόσμο, θα ανακαλύψει τι είναι αυτό που κάνει την οικογένεια τόσο ισχυρή. Η δεκατετράχρονη Έιμι Κέιχιλ και ο εντεκάχρονος αδελφός της Νταν Κέιχελ αρχίζουν έναν περιπετειώδη και πολλές φορές επικίνδυνο αγώνα και οι μικροί αναγνώστες τους ακολουθούν στα ταξίδια τους σ’ όλον τον πλανήτη, ψάχνουν να βρουν τα 39 στοιχεία και ζουν την περιπέτεια.

Rick Riordan Ο λαβύρινθος των σκελετών Τα 39 στοιχεία ΑΓΚΥΡΑ

INDEX_36

Το μαγικό άλογο είναι ένας κινέζικος μύθος. Ο Χαν Γκαν, όμως, υπήρξε πραγματικά. Ήταν σπουδαίος ζωγράφος, που έζησε πριν από χιλιάδες χρόνια στην Κίνα, και ζωγράφιζε κυρίως άλογα. Τα άλογά του φαίνονταν σαν ζωντανά. Αυτά τον έκαναν και ξακουστό. Ακόμα και ο Αυτοκράτορας γνώριζε το ταλέντο του. Τα άλογά του φαίνονταν τόσο αληθινά που άρχισαν να κυκλοφορούν φήμες πως το μαγικό πινέλο του τους έδινε ζωντάνια. Ένα βράδυ δέχεται την επίσκεψη ενός πολεμιστή, ο οποίος του ζητά να ζωντανέψει με τη ζωγραφική του ένα θαρραλέο και δυνατό άλογο. Ο Χαν Γκαν τα καταφέρνει, αλλά δεν ξέρει ότι έδωσε ζωή σε ένα άλογο ανίκητο, ταυτόχρονα, όμως, ευγενικό και αδάμαστο. Ένα εξαιρετικό βιβλίο για τον μαγικό κόσμο της ζωγραφικής και της τέχνης. Η εικονογράφηση του βιβλίου έχει γίνει πάνω σε μετάξι, με την ίδια τεχνική που χρησιμοποιούσε και ο Χαν Γκαν.

Chen Jiang Hong Το μαγικό άλογο του Χαν Γκαν ΑΕΡΟΣΤΑΤΟ

TOP 5

Χιούμορ, περιπέτεια, δράση, μυστήριο, μαγικά και φαντασία. Ένας γοητευτικός κόσμος πέρα από τα όρια της λογικής. Ο Μαύρος άρχοντας βύθισε σε κώμα τη Λάουρα και την απήγαγε μαζί με τον Λούκας, τον αδελφό της. Ο Μαύρος Άρχοντας με τους υπηκόους του, προκειμένου να επιβάλουν τη δύναμή τους στο ‘Αστρο των Ανθρώπων και στον Κόσμο των Μύθων, έχουν ένα σατανικό σχέδιο: θα αναγκάσουν τον Λούκας να βεβηλώσει τον Λαβύρινθο του Φωτός και τότε θα επέλθει η πλήρης καταστροφή και των δύο κόσμων. Μόνο η Λάουρα μπορεί να αποτρέψει το κακό... αλλά πρώτα πρέπει να σώσει την ίδια της τη ζωή ταξιδεύοντας στο παρελθόν της. Θα γνωρίσει τον Αουριήλ, τον νεφοχορευτή και άλλα μαγικά όντα που θα τη βοηθήσουν σ’ αυτήν απρόσμενη και συναρπαστική περιπέτεια. Ο Πήτερ Φρόιντ με τη ρεαλιστική του αφήγηση και το ξεχωριστό χιούμορ του γράφει για όλη την οικογένεια.

Πήτερ Φρόιντ Η Λάουρα και ο Λαβύρινθος του Φωτός ΨΥΧΟΓΙΟΣ

Χριστούγεννα. Για άλλη μια χρονιά, όπως χρόνια και χρόνια τώρα, ο πόλεμος των χριστουγεννιάτικών γλυκών ήταν έτοιμος να ξεσπάσει σε φούρνους και ζαχαροπλαστεία. Στην πρώτη γραμμή, ποιοι άλλοι; Ο φον Κουραμπιές και ο κόμης Μελομακαρόνης, ορκισμένοι εχ­θροί μέχρι... το αλεύρι τους, τρώγανε τα μουστάκια τους στον πιο αστείο πόλεμο του κόσμου. Ο Φον Κουραμπιές, ο κόμης Μελομακαρόνης, μια νηστική αρκούδα, ένας ξενύχτης σκίουρος, ένας κηπουρός ονείρων, κι άλλοι πολλοί χαρακτήρες στην πιο αλλιώτικη χριστουγεννιάτικη περιπέτεια με δυο μεζούρες γέλιο και δύο φλιτζάνια γλύκα. Το τέλος της ιστορίας πρωτότυπο και συγκινητικό. Πολύ κ αλό δείγμα γραφής του πρωτοεμφανιζόμενου Κυριάκου Χαρίτου. Απόλυτα ταιριαστή και η εικονογράφηση της Ντανιέλας Σταματιάδη.

Κυριάκος Χαρίτος Φον κουραμπιές εναντίον Κόμη Μελομακαρόνη ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ

INDEX_36

38

top 5 ΔΟΚΙΜΙΑ

Πριν από έναν αιώνα, όσοι ήξεραν ανάγνωση ήξεραν και να τοποθετούνται στον χώρο και τον χρόνο. Κατά μια παράδοξη ειρωνεία, το ζήτημα του «καθήκοντος προς τη μνήμη» δεν ήταν ποτέ τόσο έντονο όσο στους σημερινούς καιρούς της λήθης, εφόσον ένα προτέρημα δεν εκθειάζεται παρά μόνο όταν έχει ξεχαστεί. Είναι ποτέ δυνατόν να αντιληφθούμε την επικαιρότητα χωρίς τις απαραίτητες ιστορικές αναφορές, από τη στιγμή που και οι πιο πρόσφατες εξελίξεις έχουν τις ρίζες τους στο παρελθόν; Ο γνωστός συγγραφέας αρκετών δοκιμίων και μυθιστορημάτων Ζαν-Κλωντ Μπαρώ και ο νεαρός ιστορικός Γκιγιώμ Μπιγκό πραγματοποίησαν τη φιλόδοξη ιδέα να γράψουν ένα συνοπτικό βιβλίο ιστορίας -από τους προϊστορικούς χρόνους ως τη σημερινή εποχή- με χρονολογική αφήγηση, για όλους τους αναγνώστες που επιθυμούν να εντοπίσουν την προσωπική τους μοίρα στη μεγάλη συλλογική ιστορία, ηρωική και τραγική -λογική ή παράλογη- του ανθρώπινου γένους, μια και για να αντιληφθούμε την επικαιρότητα είναι απαραίτητες οι ιστορικές αναφορές, από τη στιγμή που και οι πιο πρόσφατες εξελίξεις έχουν τις ρίζες τους στο παρελθόν. Ιδού, λοιπόν, μια σύνοψη της ιστορίας της ανθρωπότητας που απευθύνεται σε όλους, εκτός από τους επαγγελματίες ιστορικούς. Μια αληθινή διήγηση όπου ο αναγνώστης θα μπορέσει να βρει ερμηνείες γεγονότων που φαντάζουν αναμφισβήτητα.

ΖΑΝ-ΚΛΩΝΤ ΜΠΑΡΩ – ΓΚΙΓΙΩΜ ΜΠΙΓΚΟ Η ιστορία του κόσμου ΕΣΤΙΑ

INDEX_36

Η κορυφαία βυζαντινολόγος επιστράτευσε εδώ «ένα βιωματικό απόσταγμα» των πανεπιστημιακών παραδόσεών της, απευθυνόμενη τόσο στους συμπατριώτες της «που ταλανίζονται από το πρόβλημα της ελληνικής ιστορικής συνέχειας», όσο και στους Δυτικοευρωπαίους και Αμερικανούς, «που αρκούνται στην επιλεκτική γνώση του παρελθόντος τους». Τι μεσολάβησε όμως από το 330, το εγκαίνιο έτος της Κωνσταντινούπολης, ως το 1453; Η Αρβελέρ δίνει τις απαντήσεις: Πώς σφυρηλατήθηκε η πρώτη ευρωπαϊκή αυτοκρατορία, σε τι χρωστά το πολιτιστικό μεγαλείο της και πού οφείλεται η ασυνήθιστη για παγκόσμια δύναμη μακροβιότητά της; Εξετάζοντας διαδοχικά τους σημαντικότερους σταθμούς της ιστορίας του Βυζαντίου με τις αντίστοιχες διακυμάνσεις των συνόρων του, τις σχέσεις της πολιτείας με την εκκλησία, εκείνες του κέντρου με την περιφέρεια, όπως και τις σχέσεις του Βυζαντίου με τους πολυποίκιλους γείτονές του, φίλους και εχθρούς. Ωστόσο, σπεύδει εξαρχής να το διευκρινίσει: οι όροι «Βυζάντιο» και «βυζαντινός» είναι καταχρηστικοί. Όπως υποστηρίζει, εφευρέθηκαν από καθολικούς ιερωμένους, τους πρώτους μελετητές της συγκεκριμένης εποχής, που «για λόγους ιδεολογικούς, αρνήθηκαν να ονομάσουν την αυτοκρατορία των, σχισματικών κατ’ αυτούς, ορθόδοξων χριστιανών με το επίσημο όνομά της, που ήταν το Ρώμη και ρωμαϊκή πολιτεία». Το Γιατί το Βυζάντιο απευθύνεται στο ευρύ κοινό και ειδικά σε εκείνους που τους απασχολεί το ζήτημα της ελληνικής ιστορικής συνέχειας.

Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ Γιατί το Βυζάντιο ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ

Φιλοδοξία αυτού του βιβλίου δεν είναι να προσφέρει ένα εγχειρίδιο γεωγραφίας, ούτε μια ακόμη ιστορία της αρχαιότητας, ακόμη δε λιγότερο ένα δοκίμιο φιλοσοφίας της ιστορίας. Η Ιστορική γεωγραφία έχει ως σκοπό την αποκατάσταση του χαμένου ιστορικού τοπίου -φυσικού και ανθρώπινου- το οποίο αποτέλεσε κάθε φορά το πλαίσιο, παρείσχε τις προϋποθέσεις κι έθεσε τους περιορισμούς της ανθρώπινης δράσης, επιδρώντας με διαφορετικό, κατά περίπτωση, τρόπο και σε διαφορετικό βαθμό τόσο στην πορεία των γεγονότων, όσο και στον τρόπο που έγιναν αυτά αντιληπτά από τους συγχρόνους τους, ώστε να γίνουν κατανοητά. Το βιβλίο έχει τέσσερα μέρη: Στο πρώτο εξετάζονται οι θεωρητικές προϋποθέσεις της γεωγραφίας ως ιστορικής επιστήμης, με ιδιαίτερη έμφαση στα πεδία, τις μεθόδους και τις πηγές της ιστοριογεωγραφικής έρευνας, με σύντομο χρονικό της μακράς πορείας της απελευθέρωσης της ανθρωπότητας από τους άμεσους περιβαλλοντικούς καταναγκασμούς και μια γενική περιγραφή του χώρου της Μεσογείου, που απετέλεσε το γεωγραφικό πλαίσιο του ελληνορωμαϊκού κόσμου. Τα υπόλοιπα τρία μέρη είναι αφιερωμένα στην περιγραφή των τριών βασικών ιστορικών στιγμών της αρχαίας ελληνικής πόλης, των ελληνικών βασιλείων της Ανατολής και της οικουμενικής ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Ο περίτεχνος τόμος εμπλουτίζεται με 132 εικόνες, 109 χάρτες, 197 σχεδιαγράμματα, 68 σχέδια και βιβλιογραφία.

Γεώργιος Σταϊνχάουερ Ιστορική Γεωγραφία του αρχαίου κόσμου ΠΑΠΑΔΗΜΑΣ

TOP 5

Ο πολυμαθής και σύμβουλος της κυβέρνησης Τόνι Μπλερ, Christopher Catherwood, επιχειρεί σε αυτό το βιβλίο να καταδείξει ότι η μοίρα του κόσμου συχνά αποτελεί συνδυασμό της αλληλεπίδρασης κάποιου σαν τον Ουίνστον Τσώρτσιλ, αδιαμφισβήτητα, μιας από τις σπουδαιότερες πολιτικές φυσιογνωμίες του εικοστού αιώνα, με τις δυνάμεις του αραβικού εθνικισμού που αντανακλούν την επιθυμία όλων των καταπιεσμένων λαών να απελευθερωθούν από την τυραννία. Ο συγγραφέας εξετάζει την απόφαση του Τσώρτσιλ, ο οποίος αψηφώντας ένα κύμα εθνικιστικού αισθήματος και την επιθυμία των υποταγμένων λαών για αυτοδιάθεση, συνέδεσε τα κομμάτια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, και δημιούργησε στη Μεσοποταμία το έθνος που ονομάζεται Ιράκ και έκανε τον Χασεμίτη ηγέτη Feisal βασιλιά ενός τόπου με τον οποίο δεν είχε κανένα σύνδεσμο και που αργότερα, το 1958, κατέληξε σε στρατιωτικό πραξικόπημα εναντίον της ιρανικής Χασεμιτικής κυβέρνησης και μετέπειτα, σε μια σειρά όλο και πιο αιμοδιψών καθεστώτων, στον τελικό εφιάλτη της ηγεσίας του κόμματος Μπαάθ υπό τον Σαντάμ Χουσεϊν και προσφέρει μια βάση για την κατανόηση αυτής της φοβερής κληρονομιάς που άφησε πίσω της η κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ένα βασικό βιβλίο για αναγνώστες που επιθυμούν να μάθουν την ιστορία πίσω από τη δημιουργία του Ιράκ και από τον Ουίνστον Τσώρτσιλ να οδηγηθούν στον Σαντάμ Χουσεϊν και να κατανοήσουν πώς οι αποφάσεις ενός άνδρα μπορούν να απειλούν την παγκόσμια ειρήνη δεκαετίες αργότερα.

Christopher Catherwood Ιράκ: Το ολίσθημα του Τσώρτσιλ ΓΚΟΒΟΣΤΗ

Το ύστερο μεσαιωνικό κράτος, που επονομάστηκε από την ιστορική επιστήμη αυτοκρατορία της Τραπεζούντας, υπήρξε ένα από τα ανεξάρτητα ελληνικά κράτη που δημιουργήθηκαν ως απότοκα της πρώτης άλωσης της Κωνσταντινούπολης από τους Λατίνους ιππότες της τέταρτης σταυροφορίας, το 204 μ.Χ. Η αυτοκρατορία των Μεγάλων Κομνηνών της Τραπεζούντας και του Πόντου διατηρήθηκε στη ζωή για πάνω από δυόμιση εκατονταετηρίδες ως θεματοφύλακας του μεσαιωνικού ελληνισμού στο βορειοανατολικό σύνορο της Μ. Ασίας, αλλά και ως τελευταίος προμαχώνας της μεσαιωνικής ελληνικής αυτοκρατορίας, αφού έπεσε στους Οθωμανούς Τούρκους το έτος 1461, οκτώ χρόνια μετά την Κωνσταντινούπολη. Έχει αποφευχθεί η συνηθιζόμενη (στην προγενέστερη βιβλιογραφία) παράθεση εισαγωγικού κεφαλαίου-σύνοψης για την προ του 1204 ιστορία της Τραπεζούντας και του εν γένει βυζαντινού Πόντου, αφού αφενός η περίοδος αυτή έχει ερευνηθεί αρκετά κατά τα τελευταία χρόνια και αφετέρου η προ του 1204 περίοδος δε συνδέεται θεματικά τόσο στενά με την ιστορία. Το βιβλίο απευθύνεται στον μέσο «φιλίστορα» αναγνώστη που θα ήθελε να ενημερωθεί, στο πλαίσιο μιας μονογραφίας, με σκοπό να δώσει ένα περίγραμμα της ιστορίας των Μεγάλων Κομνηνών στο πλαίσιο ευσύνοπτης μονογραφίας, συγκεντρώνοντας και τακτοποιώντας, κατά το δυνατόν, τις διάφορες νέες θεωρίες, απόψεις και αντιλήψεις γύρω από διάφορα σημαντικά προβλήματα της υστερομεσαιωνικής ποντιακής ιστορίας.

Αλέξιος Γ. Κ. Σαββίδης Ιστορία της Αυτοκρατορίας των Μεγάλων Κομνηνών της Τραπεζούντας (1204-1461) ΑΦΟΙ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗ

INDEX_36

40

top 5 ΔΙΑΦΟΡΑ

Ο βιογράφος Φρεντερίκ Μπράουν μας ταξιδεύει στον αλλόκοτο, γοητευτικό, δημιουργικό και ανατρεπτικό 19ο αιώνα της Ευρώπης, των γαλλικών γραμμάτων, της Γαλλικής Κομμούνας, των λογοτεχνικών αναζητήσεων και της αστικής κομψότητας ξαναζωντανεύοντας σε όλη τη μοναδικότητα και τη μεγαλοπρέπειά της, την εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ζωή και γεμάτης αντιφάσεις προσωπικότητα του Γκουστάβ Φλωμπέρ. Καταγράφει τα επικά ταξίδια που έκανε, ο από τη φύση του άνθρωπος της καθιστικής ζωής Φλωμπέρ, στην Αίγυπτο και τη Μέση Ανατολή. Αποδίδει εξαίσια τον κυκλοθυμικό χαρακτήρα του κλασικού συγγραφέα που αντλούσε την ενέργειά του από τους διάσημους φίλους του όπως ο Τουργκένιεφ, οι αδελφοί Γκονκούρ, ο Ζολά, ο Μοπασάν, ενώ για τη συναισθηματική του κάλυψη στρεφόταν σε γυναίκες με έντονο το μητρικό ένστικτο, όπως η Γεωργία Σάνδη. Ο βιογράφος δεν παραλείπει να αναφερθεί και στις διάφορες ερωμένες του -Γαλλίδες, Αιγύπτιες και Αγγλίδες- που... έθρεψαν την πλούσια ερωτική φαντασία του και βρήκαν όλες τον δρόμο τους στις μυθιστορηματικές ηρωίδες του. Σε αυτή την εξαίρετη βιογραφία, ο συγ­ γραφέας συνθέτει το πορτραίτο και απο­­ καλύπτει τον εσωτερικό κόσμο, τις αναζητήσεις, τους δισταγμούς, τους δρόμους της δημιουργίας του, την εποχή και την κληρονομιά του Φλωμπέρ, του συγγραφέα που έδωσε όχι μόνο στη Γαλλία αλλά και παγκόσμια, μερικά από τα σημαντικότερα κείμενα του γραπτού λόγου.

Φρέντερικ Μπράουν Φλωμπέρ - Ένα πνεύμα αντιλογίας ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ

Ο πόνος αποτελεί καθολικό βίωμα και διαχρονική πηγή δυστυχίας για τον άνθρωπο. Το βιολογικό αυτό φαινόμενο αναπτύσσεται σε ένα φάσμα από κοινωνικές, φιλοσοφικές και πολιτιστικές παραμέτρους. Πάμπολλα στοιχεία μπορούν να αντληθούν από τις μυθολογίες όλων των λαών, από τις θρησκείες, την ιστορία της ιατρικής και των επιστημών. Έχοντας αντιμετωπίσει επαγγελματικά το δυσάρεστο αυτό σύμπτωμα επί δεκαετίες, ο συγγραφέας εστιάζει στον πόνο και με ζωντανό αλλά απέριττο ύφος, ιχνηλατεί το αντικείμενό του στους πολυδαίδαλους δρόμους της ιστορίας, στις λαϊκές παραδόσεις, στους διαφορετικούς πολιτισμούς, αλλά και στον οικείο σ’ αυτόν χώρο της ιατρικής επιστήμης. Το πλούσιο υλικό που συνέλεξε, με με­ θοδικότητα, ανιχνεύοντας τις πολιτισμικές, λαογραφικές, ιστορικές αλλά και ε­­ πι­στημονικές συνιστώσες του πόνου και των προσπαθειών καταπολέμησής του, το έχει ταξινομήσει σε τέσσερις ενότητες μέσα από τις οποίες διερευνά τις θεωρήσεις του πόνου στην αρχαιοελληνική γραμματεία και γλώσσα, στη μυθολογία, στη θεολογία, αναζητά ιστορικές αναφορές στον πόνο και την αντιμετώπισή του σε αρχαίους λαούς και επιχειρεί μια λεπτομερέστερη θεώρηση των φαρμάκων που χρησιμοποιούνται κατά του πόνου. Το τέταρτο κεφάλαιο είναι αφιερωμένο σε ιστορικά στιγμιότυπα, ορισμένα απ’ αυτά αποτυπωμένα στην ειδησεογραφία και τη λογοτεχνία, ακόμα και σε διαφημίσεις, σχετικά με «θαυματουργά» παυσίπονα, αναλγητικά εμπειρικά σκευάσματα, ακόμα και διαδεδομένα ναρκωτικά.

Γεράσιμος Ρηγάτος Ο πόνος στον πολιτισμό και στην ιστορία της ιατρικής ΒΗΤΑ ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

INDEX_36

Ο Άντριου Χάσεϊ πρωτοπήγε στο Παρίσι στα τέλη της δεκαετίας του 1970 «για ένα προσκύνημα στον τάφο του Τζιμ Μόρισον». Διψασμένος για αναρχία και περιπέτεια πήρε την πρώτη γεύση από τη γαλλική πρωτεύουσα παίζοντας μουσική στο μετρό. Σήμερα ζει στο 14ο διαμέρισμα του Παρισιού και είναι πρόεδρος του τμήματος Γαλλικής και Συγκριτικής Λογοτεχνίας του University of London. Στο βιβλίο του αυτό έχει σαν στόχο να αφηγηθεί την ιστορία του Παρισιού από την πλευρά της «επικίνδυνης τάξης» (όρος που χρησιμοποιήθηκε από Γάλλους ιστορικούς για να περιγράψει περιθωριακά και ανατρεπτικά στοιχεία της πόλης), που η αφήγηση των εμπειριών των στοιχείων που την απαρτίζουν αντικρούει και αντιτάσσεται στην επίσημη ιστορία. Στο βιβλίο συνυπάρχουν βασιλείς, διανοούμενοι, καλλιτέχνες, πόρνες, εργάτες της αριστερής όχθης, όλοι όσοι δημιούργησαν τον μύθο της γαλλικής πρωτεύουσας από την ίδρυσή της μέχρι σήμερα. Ο συγγραφέας στην αφήγησή του αποτυπώνει αριστοτεχνικά τη διαρκώς μεταβαλλόμενη γεωγραφία του Παρισιού, εξετάζοντας την ιστορία του στον χώρο, στον χρόνο και στον δρόμο. Καθώς δεν πρόκειται ούτε για ταξιδιωτική περιγραφή ούτε για τουριστικό οδηγό, το Παρίσι: η μυστική ιστορία είναι ένα βιβλίο που μπορεί να αναλάβει τον ρόλο του διερμηνέα, του ξεναγού και του συνομιλητή σε μια μετακίνηση ανάμεσα στη «φωτεινή» και τη «σκοτεινή» Λουτέτια, όπως ονομαζόταν αρχικά το Παρίσι, που μπορεί να σήμαινε «Πόλη του Φωτός», αλλά είναι εξίσου πιθανό να σήμαινε «νήσος των αρουραίων».

Andrew Hussey Παρίσι: η μυστική ιστορία ΠΑΠΥΡΟΣ

TOP 5

Ο δημοσιογράφος, ρεπόρτερ και συγγραφέας Χρήστος Σιάφκος διηγείται τον άθλο αλλά και την περιπέτεια στον κόσμο του σινεμά και του θεάτρου του Μιχάλη Κακογιάννη, του «δικού μας ανθρώπου», του πρώτου από τους Έλληνες σκηνοθέτες που κατάφερε να βγάλει την Ελλάδα έξω από τα σύνορά της μεταφέροντας στον κινηματογράφο τον Ευριπίδη και τον Καζαντζάκη, κάνοντάς τους αγαθό του διεθνούς κοινού. Αφηγείται τα συμβάντα του πολυκύμα­ ντου βίου του σημαντικού αυτού καλλιτέχνη (του γεννημένου Κύπριου και πολιτογραφημένου Έλληνα) τις συναντήσεις του με τους ισχυρούς της τέχνης, της πολιτικής και της κοινωνικής ζωής - τους Κένεντι, την Κάλλας, τον Ωνάση, τους σταρ του διεθνούς κινηματογράφου αλλά και τους λατρεμένους του ταλαντούχους ηθοποιούς. Μας μεταφέρει στις μεγάλες μητροπόλεις όπου ο Κακογιάννης ανέβασε όπερα, τραγωδία, Σαίξπηρ, αλλά και σύγχρονους δραματουργούς και μας επιτρέπει την είσοδο στα λαμπρά σαλόνια και στα πολυτελή ξενοδοχεία όπου έζησε και τελικά άφησε πίσω του επιλέγοντας ένα σπίτι με θέα στην Ακρόπολη. Και τέλος μας αποδεικνύει περίτρανα ότι ο Κακογιάννης είναι ένας σπουδαίος σκηνοθέτης, που έχτισε μόνος την καριέρα του και κατάφερε να καθιερώσει την Ελλάδα στον διεθνή απαιτητικό καλλιτεχνικό στίβο με μοναδικά εφόδια το πείσμα και το ταλέντο του.

Χρήστος Σιάφκος Μιχάλης Κακογιάννης Σε πρώτο πλάνο ΨΥΧΟΓΙΟΣ

Μια πρωτοποριακή, από κάθε άποψη, εργασία, στην οποία ο τεχνολογικός ευαγγελιστής (technological evangelist) Ξενοφών Ίσαρης, με λεπτή σαρκαστική διάθεση και με πρωτοφανή ωριμότητα ψέγει και θίγει τα κακώς κείμενα ενός «πολιτισμού» που βασίζεται στην τεχνολογική επανάσταση και που εκτρέφει ανθρώπους αλλοτριωμένους μέσα σε μια έντεχνα απατηλή πραγματικότητα. Η εργασία «για την εργασία» και το κυνήγι του πλούτου, για την εφήμερη ικανοποίηση του εγώ προβληματίζει τον συγγραφέα, ο οποίος διεισδύοντας στις μύχιες ανθρώπινες σκέψεις τις ξεγυμνώνει, αποκαλύπτοντας κομμάτια από το παζλ της προσωπικότητας όλων μας και με το βιβλίο του αυτό μιλάει ρεαλιστικά και ποιητικά για την ευτυχία, αισιοδοξεί ότι οι άνθρωποι είναι έτοιμοι να αρπάξουν την ευκαιρία και προτείνει ένα νέο τρόπο διαχείρισης της ενέργειας, μια εφικτή ουτοπία. «Το Ενεργόνιο είναι η μονάδα που μετράει την πολιτική απόδοση, όπως μια ζυγαριά μετράει το πόσο μας κλέβει ο μπακάλης, Το Ενεργόνιο δεν μετράει χρήμα ή κόπο, ούτε καν χρόνο ή την ανθρώπινη ζωή. […] Μετράει, δηλαδή, απόδοση χειρισμού πόρων», γράφει ο συγγραφέας και μας προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία να αντιστρέψουμε τους όρους του παιχνιδιού, εκμεταλλευόμενοι την υπερεπάρκεια των ενεργειακών πόρων. Η καλύτερη πρόταση για έναν κόσμο όπου θεμέλιο λίθο αποτελεί όχι το χρήμα, αλλά η ενέργεια, και μοναδικός στόχος είναι η ευτυχία των ανθρώπων.

Ξενοφών Ίσαρης Ενεργονία Το μανιφέστο της ενεργειακής επανάστασης ΟΞΥ

INDEX_36

42

42

BITPINA

Maria Àngels Anglada Το βιολί του Άουσβιτς

EΠIΛOΓEΣ KAI KPITIKEΣ BIBΛIΩN

βιτρίνα

ΚΟΝΙΔΑΡΗΣ

επιμέλεια:

Xριστίνα Oικονομίδου Γιώτα Συκιώτη Mάκης Tσίτας

Στο ζοφερό στρατόπεδο συγκέντρωσης του Τρίτου Ράιχ, το Άουσβιτς, το 1944, οι στερήσεις, τα βασανιστήρια, ο εξευτελισμός, οι τιμωρίες και οι θανατώσεις, συνθέτουν ένα σκηνικό θανάτου που στοιχειώνει τις ζωές των ανθρώπων-αριθμών. Ο Ντάνιελ, ένας Εβραίος κατασκευαστής εγχόρδων από την Κρακοβία, επιβιώνει σε αυτήν τη ζωντανή κόλαση δουλεύοντας σαν ξυλουργός. Ώσπου μια μέρα, ο διοικητής του στρατοπέδου, λάτρης της κλασικής μουσικής, ανακαλύπτει την επιδεξιότητά του και αποφασίζει να τον υποβάλει σε μια βασανιστική δοκιμασία: θα πρέπει να κατασκευάσει, σε συγκεκριμένο χρόνο που ο ίδιος δεν γνωρίζει, ένα βιολί που να ηχεί όπως ένα Στραντιβάριους. Ο Ντάνιελ αρχίζει να εργάζεται αμέσως, χωρίς να έχει την παραμικρή ιδέα ποια θα είναι η τιμωρία του αν δεν τα καταφέρει. Σύντομα συνειδητοποιεί πως το βιολί αποτελεί πλέον τη μοναδική του σωτηρία. Μεταξύ φαντασίας και ιστορικής πραγματικότητας, όπου σε κάθε κεφάλαιο αναφέρεται σε αυθεντικά ντοκουμέντα και αναφορές από τη ζωή στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, η συγγραφέας συνθέτει μια ιστορία γεμάτη λυρισμό και συναίσθημα. Ενάντια στη βαρβαρότητα αντιτάσσει την αγάπη για τη μουσική, που είναι διάχυτη σε όλο το έργο και η τέχνη γίνεται το μέσον να μείνει η ιστορική μνήμη ζωντανή.

Κόλιας Αμοιρίδης Έχεις φωνή, πρέπει να εξοντωθείς ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ Πρόκειται για ένα συγκινητικό ανάγνωσμα που δεν αποβλέπει στο συναίσθημα. Μιλά για όλους εκείνους τους ανώνυμους αγωνιστές, ανθρώπους καθημερινούς του μόχθου και της σφύζουσας ζωής, οι οποίοι ύψωσαν το ανάστημά τους απέναντι σε ιστορικές συγκυρίες που τους ξεπερνούσαν. Πρόκειται για ένα χρονικό των ανθρώπων του χωριού Μεγάλη Βρύση του Κιλκίς (μαζί τους και ο Κόλιας Αμοιρίδης) που συμμετείχαν στο «έπος της Αντίστασης 1941-44», έζησαν τις μεγάλες στιγμές της και μοιράστηκαν τις ελπίδες και τα όνειρα που αυτή γέννησε. Ο συγγραφέας, ενώ ξετυλίγει την ιστορία της Εθνικής Αντίστασης και των αγώνων του Δημοκρατικού Στρατού, ως φόρο τιμής, επιμένει να μας θυμίζει την ιδιαίτερη προσωπικότητα του καθενός και της καθεμιάς χωριστά όλων των συμμετεχόντων. Καμιά διάσταση της ζωής των ανθρώπων δεν περιφρονείται και δεν απαξιώνεται στην αφήγηση. Τα έθιμα, οι συνήθειες, οι τρόποι δράσεις τους, τα χαρακτηριστικά τους στην καθημερινή ζωή, ο τρόπος σκέψης τους, το πώς αντιδρούσαν στην αδικία, τα κίνητρα που τους ωθούσαν στην μια επιλογή ή στην άλλη. Φόρος τιμής στους αγωνιστές που επέζησαν, στους νεκρούς, επώνυμους και ανώνυμους.

Κείμενο-μετάφραση-σχόλια: Ιερεμίας Φούντας Αριθμοί ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ Οι Αριθμοί είναι το τέταρτο βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης και θα μπορούσε να διαιρεθεί σε τρία τμήματα: 1.Οργάνωση του Ισραήλ πριν την αναχώρησή του από το Σινά. Όπου ο Ισραήλ οργανώνεται σαν μία ιερή κοινότητα με επικεφαλής τον Μωυσή και τον Ααρών και δίδεται ο χαρακτήρας της κοινότητας στην έρημο.

2.Η πορεία στην έρημο από το Σινά μέχρι τις πεδιάδες της Μωάβ. Όπου η περίοδος που καλύπτουν τα κεφάλαια αυτού του τμήματος

INDEX_36

είναι σαράντα χρόνων,κατά την οποία εκτυλίσσονται ιστορίες επαναστάσεων του λαού κατά του Θεού και τιμωρίας του από εκείνον.

3.Στις πεδιάδες της Μωάβ: Προετοιμασία για την είσοδο στη Γη της Επαγγελίας. Στο τελευταίο αυτό τμήμα, οι Ισραηλίτες έχουν στρατοπεδεύσει στις πεδιάδες Μωάβ και ετοιμάζονται να εισέλθουν στη γη Χαναάν. Οι διηγήσεις του βιβλίου των Αριθμών προέρχονται από πολύ αρχαίες παραδόσεις, οι οποίες όμως καταγράφηκαν σε διαφορετικές χρονικές περιόδους. Σκοπός της καταγραφής των παραδόσεων αυτών ήταν να δοθεί η ιστορία των απαρχών του Ισραήλ και να φανεί μέσα από αυτήν την ιστορία ότι ο Ισραήλ από την αρχή επορεύθη ως λαός του Θεού.

Νέστωρ Κουράκης Κλασικά ιδεώδη για μια σύγχρονη παιδεία ΡΟΕΣ Ο συγγραφέας επιχειρεί εν πρώτοις να δώσει την ουσία της κλασικής μας κληρονομιάς - να παρουσιάσει με εύληπτο αλλά και τεκμηριωμένο τρόπο τις βασικές συνιστώσες που διέπουν τη μεθοδολογία και τα ιδανικά του αρχαιοελληνικού πολιτισμού στους τομείς της ηθικής, της πολιτικής, της επιστήμης και της τέχνης. Σε ένα δεύτερο, παράλληλο επίπεδο, επιχειρείται η συσχέτιση αυτών των ιδανικών με τη σημερινή ελληνική πραγματικότητα, ώστε να αναδειχθούν τα στοιχεία εκείνα που διατηρούν ακόμη τη φρεσκάδα του «κλασικού» και που θα μπορούσαν ακόμα και σήμερα, μετά από 2.500 χρόνια, να φανούν χρήσιμα στη βελτίωση του εαυτού μας και, άρα, στην επίτευξη των στόχων μας. Ο Ακαδημαϊκός Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος γράφει, προλογίζοντας: «Έργο ηθικής ευαισθησίας και φιλοσοφικής εμβρίθειας, το βιβλίο αυτό του καθηγητή Εγκληματολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Νέστορα Κουράκη, επιβεβαιώνει πειστικά και στην εποχή μας την αξία των αρχαιοελληνικών ιδεωδών, οδηγητικών προς το ζην και το ευ ζην».

Τάσος Λαζαρίδης Νινότσκα - Η κυρία από την Πετρούπολη ΛΥΧΝΑΡΙ Ο Κορνήλιος Χαρτ, άγνωστο από πού φερμένος, είχε την τύχη να βρεθεί μέσα σε κύκλους καλλιτεχνών και εστέτ και να εντρυφήσει στο έργο και την προσωπικότητά τους. Δέθηκε με δεσμούς φιλίας με ανθρώπους, μετέωρα της τέχνης, των οποίων το πεπρωμένο ήταν να περιίπτανται. Ο «δαιμονισμένος ζωγράφος» Πάτροκλος Βουτιέρης θα διαταράξει τη σκέψη και τον λογισμό του, ο «εμπνευσμένος συγγραφέας» με συνεχή φιλολογική ωοτοκία Φοίβος Πολυκανδριώτης θα τον εντυπωσιάσει με την ανακολουθία στο έργο του, μια «πρωταγωνίστρια του θεάτρου» θα φροντίσει να κρατήσει μόνον για εκείνον ανοιχτή την αυλαία. Κι όλα αυτά, ενώ η Νινότσκα, η κυρία από την Πετρούπολη, η vulgar amante, η πρόστυχη ερωμένη, προγραμματίζει ένα ταξίδι διακοπών για τη μικρή ομήγυρη στον γενέθλιο τόπο της.

Κολέτ Cheri SCRIPTA Μία από τις σημαντικότερες συγγραφείς της γαλλικής και όχι μόνον, λογοτεχνικής παράδοσης, η πρώτη γυναίκα επικεφαλής της Ακαδημίας Goncourt και η δεύτερη που τιμήθηκε με τον τίτλο του Μεγάλου Ιππότη της Γαλλικής Λεγεώνας της Τιμής,

44

BITPINA

η Κολέτ, περιγράφει με ευαισθησία και παρατηρητικότητα τους γυναικείους χαρακτήρες σε ένα οικείο -σχεδόν αυτοβιογραφικό- ύφος. Σε αυτό το βιβλίο, το οποίο θεωρήθηκε ένα από τα πιο συγκινητικά και δημοφιλή έργα της ο Cheri, χαϊδεμένος νεαρός εραστής και η Λεά, η ώριμη εταίρα πολυτελείας ζουν έναν έρωτα γεμάτο πάθος στο Παρίσι των αρχών του 20ού αιώνα. Κι όταν ο Cheri θα παντρευτεί τη μικρή Εντμέ, οι δυο μοιραίοι εραστές θα συνειδητοποιήσουν ότι ο χωρισμός τους είναι δυσβάσταχτος. Η Κολέτ, με ιδιαίτερη ευαισθησία και λεπτότητα, αναλύει την κοινωνική πραγματικότητα της εποχής, καθώς και τη θέση των γυναικών ελευθερίων ηθών. Ταυτόχρονα, με διεισδυτική ματιά και πικρό χιούμορ περιγράφει τη γυναικεία ψυχή και τους σκληρούς κανόνες του ερωτικού παιχνιδιού.

Μίρκα Κακαδέλλη Η επικούρεια φιλοσοφία και η παρερμηνεία της FUTURA Η Μίρκα Κακαδέλη, πτυχιούχος της Νομικής Σχολής Αθηνών, μετά την απόκτηση του πτυχίου επανήλθε στον πρώτο πνευματικό της «έρωτα», την αρχαία ελληνική γραμματεία και φιλοσοφία και εξελίχτηκε σε αυτοδίδακτη ερευνήτρια φιλοσοφίας, συμφωνώντας απόλυτα με τη δοξασία του Επίκουρου ότι η «φιλοσοφία είναι συνάρτηση μάθησης με την απόλαυση». Στο έργο της αυτό, μετά από μια σύντομη εισαγωγή για τη ζωή και το έργο του Έλληνα φιλόσοφου, παραθέτει σε μετάφραση τα διασωθέντα έργα του και διατρέχει τις βασικές αρχές της επικούρειας φιλοσοφίας διευκρινίζοντας και αποσαφηνίζοντας έννοιες και όρους όπως η ηδονή, η ανθρώπινη ψυχή, οι περί των θεών δοξασίες, το θέμα του θανάτου, την αντίθεση του φιλοσόφου προς την ειμαρμένη και τη μαντική τέχνη, οι αισθήσεις ως βασικό στοιχείο για τη δημιουργία της επικούρειας γνώσης και το (δήθεν επικούρειο) «λάθε βιώσας», αποκαθιστώντας τις λανθασμένες παρερμηνείες της «νέας φιλοσοφίας», της οποίας βασική αρχή υπήρξε η συνάρτηση της ανθρώπινης ευδαιμονίας με τον ηθικό βίο και η συσχέτιση της φιλοσοφίας με την ανθρώπινη ευδαιμονία.

Christopher Dewdney Ταξιδεύοντας μέσα στη νύχτα ΜΑΚΡΗ O Cristopher Dewdney, ο συγγραφέας που αγαπά τις σκοτεινές ώρες, θεωρεί ότι η νύχτα αποτελεί τον βαθιά προσωπικό χρόνο που διαμορφώνει τους ρυθμούς του σώματός μας, την παλίρροια των διαθέσεών μας, τον παλμό του μυαλού μας. Η νύχτα είναι ο μυστικός χώρος όπου φυλάμε τα όνειρά μας, τους φόβους και τις ελπίδες μας. Περνάμε τη μισή μας ζωή στην αγκαλιά της κι όμως, ο σκιερός της κόσμος μας είναι σε μεγάλο βαθμό άγνωστος. Μέσα σ’ αυτό το βιβλίο, ο συγγραφέας μας οδηγεί, ώρα με την ώρα, σ’ ένα ταξίδι από το δειλινό ως την αυγή. Με τη σκέψη του φιλόσοφου, τη δίψα του ερευνητή και τη γνώση του ιστορικού και κοινωνιολόγου σχολιαστή, εξερευνά τα σύνορα της νύχτας καθώς πέφτει πάνω στις πρωτεύουσες του κόσμου και διαποτίζει το φυσικό περιβάλλον των πλασμάτων της. Πρόκειται για μια «εγκυκλοπαίδεια» γνώσεων γύρω από τη νύχτα, τη ζωή της και το νόημά της, τους φόβους και τις απολαύσεις της, την αρχέγονη κουλτούρα της, αλλά και την τωρινή. Είτε εξετάζοντας την κοσμολογία της νύχτας και τους αρχαίους της μύθους είτε αποκαλύπτοντας τους «κατοίκους» της -αυτούς που πάσχουν από αϋπνία, τις «πεταλούδες της νύχτας», τους επισκέπτες των «κλινικών ύπνου»-, το βιβλίο αυτό αποτελεί ένα ενδιαφέρον πορτραίτο των ωρών του σκοταδιού.

INDEX_36

Επιμέλεια: Κωνσταντίνος Κατσάνος Το μακεδονικό και η Γιουγκοσλαβία ΑΦΟΙ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗ Το ιστορικό και η γέννηση των επιμέρους διεργασιών στα Βαλκάνια είναι ουσιαστικής σημασίας για την εξέταση της τρέχουσας κατάστασης και των πιθανών κατευθύνσεων για την άρση των παρεξηγήσεων μέσω αυτών ενισχύεται με τον καλύτερο τρόπο το πνεύμα συνεργασίας και η καλύτερη αμοιβαία κατανόηση που στηρίζεται σε κοινές πολιτισμικές και δημοκρατικές αξίες. Εκκινώντας από αυτό το πλαίσιο αξιών για πρώτη φορά η Ελλάδα, η Βουλγαρία και η Σερβία, σπονδυλική στήλη άλλοτε και ιστορική παρακαταθήκη της Γιουγκοσλαβίας σήμερα, ανοίγουν παραγωγικό διάλογο, για το Μακεδονικό Ζήτημα, μέσω της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών. Το βιβλίο αυτό, αν και περιλαμβάνει ένα μόνο τμήμα των πολυαρίθμων εγγράφων, τα οποία αποκαλύπτουν τις περίπλοκες και πολυσήμαντες διεργασίες στη διαμόρφωση της γιουγκοσλαβικής και ελληνικής πολιτικής σχετικά με το Μακεδονικό Ζήτημα, είναι αναμφίβολα ένα πολύτιμο τεκμηριωμένο αποδεικτικό υλικό, καρπός έρευνας και συνεργασίας ειδικών μελετητών και ερευνητών σχετικά με το ζήτημα των ελληνογιουγκοσλαβικών σχέσεων.

Συλλογικό έργο Ψηφίδες ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΡΗΤΗΣ Ένας τόμος αφιερωμένος στη μνήμη της Στέλλας Παπαδάκη-Oekland, καθηγήτριας της Βυζαντινής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Περιέχει μελέτες αρχαιολογίας και ιστορίας, με έμφαση στη βυζαντινή εποχή και την ιστορία της Κρήτης, ταξινομημένες σε έξι ενότητες. Ιστοριογραφικές προσεγγίσεις και ανθρωπολογικές θεωρήσεις της τέχνης, και μάλιστα των απεικονίσεων του ιερού, συμπληρώνουν το ευρύ φάσμα των μελετών. Το βιβλίο εκδίδεται με πρωτοβουλία των συναδέλφων της. Συμμετέχουν με συμβολές τους δάσκαλοι, συνεργάτες, μαθητές και φίλοι. Πρόκειται για ζητήματα που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με το έργο της τιμώμενης ή με ερευνητικά σχέδια που υπήρξαν η αφορμή συνεργασίας της με τους συγγραφείς του τόμου. Το βιβλίο ανοίγει με μια ζωγραφική ανάμνηση της Στέλλας Παπαδάκη-Oekland από τη νοτιοαφρικανίδα φίλη της Κάριν Σκαβράν, ιστορικό της βυζαντινής τέχνης και ζωγράφο.

Δημήτριος Α. Δρογίδης Από τον πολιτισμό στον μεταπολιτισμό UNIVERSITY STUDIO PRESS Αν δεχθούμε ότι ο Πολιτισμός μας στηρίζεται κυρίως στις αφηγήσεις, ο Μετα-Πολιτισμός πού μπορεί να «ακουμπήσει»; Το γεγονός ότι σε όλες τις μετα-θεωρίες δεν υπάρχουν κανόνες, ιστορικές νομοτέλειες ή εφαρμογές πρέπει να μας προβληματίσει σε σχέση με τον Πολιτισμό. Το βιβλίο αυτό ασχολείται με την επισκόπηση του πολιτισμού στο πέρασμα των αιώνων, προσφέροντας μια νέα γνώση και ταυτόχρονα οδηγώντας τον αναγνώστη σε γόνιμο προβληματισμό. Εδώ επιχειρείται η διαχρονική παρουσίαση της ανθρωπότητας μέσα από τον τομέα του πολιτισμού και ταυτόχρονα μελετάται η στάση του ανθρώπου απέναντι στην κοινωνία. Επιδιώκεται να παρουσιαστεί η πορεία της ανθρωπότητας μέσα από την ανάγκη της να επικοινωνήσει και να υπερβεί τα όρια που τίθενται κάθε φορά. Σε αυτό το ταξίδι έχει πάντοτε σύμμαχο την τεχνολογία. Αυτό δεν της επιτρέπει πάντοτε να πετύχει τον στόχο της, αλλά

46

BITPINA

πολλές φορές την οδηγεί σε κατηγοριοποιήσεις με αποτέλεσμα να οδηγηθεί από την εποχή των πολιτισμών -που έχουν ξεκάθαρα χαρακτηριστικά- σε ένα ενιαίο πλαίσιο (μετά-) πολιτισμού με πολλές απλουστεύσεις και επικίνδυνες γενικεύσεις. Αυτός ο μεταπολιτισμός είναι λιγότερο επικοινωνιακός και περισσότερο τεχνοκρατικός και λογιστικός, ενώ δεν εξυπηρετεί καθόλου τη βαθύτερη επικοινωνία των λαών και διευκολύνει απόλυτα την ομαδοποίηση για την κατανάλωση των πάσης φύσεως καταναλωτικών προϊόντων.

Επίκουρος Ηθική Η θεραπεία της ψυχής ΖΗΤΡΟΣ Η Ηθική του Επίκουρου είναι ένα ιδιαίτερο κεφάλαιο της αρχαίας φιλοσοφίας και της φιλοσοφικής ηθικής. Τι είναι αυτό που κάνει ένα πρόσωπο ενάρετο; Ποια ζωή είναι λογικό να τη ζει κάποιος; Η ηθική των αρχαίων Ελλήνων έχει ευδαιμονιστικό χαρακτήρα, κύριο μέλημά της είναι η διασφάλιση της μακάριας ζωής. Τα «παράλογα» στοιχεία συναντούν ολοένα και ασθενέστερη αντίσταση: οι δεισιδαιμονίες, η αστρική θρησκεία, η θεά Τύχη και οι μυστηριακές λατρείες παίζουν σημαντικό ρόλο στην καθημερινή ζωή. Ο Επίκουρος, σχεδόν μόνος, θα επιτεθεί με δριμύτητα στις λύσεις αυτές, ενώ κατά τα άλλα ο αθεϊσμός θα συνεχίσει να καταδικάζεται θεωρητικά. Ο ανθρωπιστικός τόνος και η διαφωτιστική διάθεση είναι φανερά στη φιλοσοφία του Επίκουρου, η οποία χαρακτηρίστηκε εύστοχα ως «η μόνη ιεραποστολική φιλοσοφία των αρχαίων Ελλήνων» (DeWitt, Ricurus). Ο αναγνώστης με αυτό το βιβλίο θα βρεθεί στον «Κήπο» του φιλόσοφου και θα βρει σκέψεις για να «διώχνει τους φόβους του και να ελέγχει τις επιθυμίες του».

Γιάννης Ψωμιάδης Εν ΤΑΧΙ ΜΕΘΕΞΙΣ Ο Γιάννης Ψωμιάδης είναι οδηγός ταξί. Κάποια στιγμή άρχισε να γράφει για τα περίεργα, ευτράπελα ή τραγελαφικά περιστατικά που του συνέβαιναν κατά την οδήγηση, την ώρα της δουλειάς του. Τα περισσότερα τα έγραφε μέσα στο ΤΑΞΙ κι αργότερα τα ανέβαζε στο blog του. Μέσα από το blog, λοιπόν, γεννήθηκε αυτό το βιβλίο οι ιστορίες του οποίου είναι όλες αληθινές. Ιστορίες συνηθισμένες για τους ταξιτζήδες αλλά ασυνήθιστες για τον υπόλοιπο κόσμο. Ο συγγραφέας στο τέλος του προλόγου του, λέει στους αναγνώστες «Εύχομαι καλή ανάγνωση και καλά χιλιόμετρα σε όλους, και αν από κάτι σκάτε να είναι από υγεία». Τα σκίτσα είναι του Κώστα Παυλίδη.

Ρένα Βασιλάκη CrisiSurvive Οδηγός επιβίωσης από την οικονομική κρίση ΖΑΧΑΡΑΚΗΣ Η Ρένα Βασιλάκη σπούδαζε τα τελευταία 20 χρόνια της ζωής της, απέκτησε δύο μεταπτυχιακά διπλώματα, ερωτεύτηκε, παντρεύτηκε και έκανε δύο παιδιά. Πήρε σπίτι (με δάνειο) και αυτοκίνητο (με δάνειο). Όμως, δεν κατόρθωσε να βρει μια δουλειά που να ξεπερνά τα 800 ευρώ και ο άνδρας της, που είναι δημόσιος υπάλληλος, συνεισφέρει σταθερά με τον μισθό του, αλλά οι ανάγκες είναι πολλές και τα χρήματα δεν φτάνουν.

INDEX_36

Έβαλε, λοιπόν, τα πράγματα κάτω με μολύβι και χαρτί και σκέφτηκε πώς θα επιβιώσει η οικογένειά της και σε αυτό το βιβλίο της μοιράζεται τις σκέψεις της με τους αναγνώστες και προτείνει τρόπουςλύσεις αντιμετώπισης της οικονομικής κρίσης, ώστε αξιολογώντας τις ανάγκες του ο καθένας, να μπορέσουμε να ζήσουμε απλά και σύμφωνα με τις δυνατότητές μας έστω και με λιγότερα να είμαστε ευτυχισμένοι.

Βασιλική Πιτούλη Η προδοσία οδηγεί στον Παράδεισο ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ Γυναίκες που προδίδουν και προδίδονται με πόνο ψυχής, αλλά και με αυτοσαρκασμό. Προδίδουν την καλύτερή τους φίλη κλέβοντας το αγόρι της, προδίδονται από τον πατέρα τους όταν εκείνος τα φτιάχνει με μια σχεδόν συνομήλική τους. Προδίδουν τον ίδιο τους τον εαυτό, όταν θυσιάζουν τον μεγάλο έρωτα και τη μητρότητα στον βωμό της καριέρας. Η χαρούμενη και ονειροπαρμένη Mυρτώ, η τολμηρή και οξύθυμη Νεφέλη και η μελαγχολική και ευάλωτη Ελπίδα, η μόνη που είναι μητέρα, είναι τρεις γυναίκες καθημερινές, εντελώς διαφορετικές μεταξύ τους, μα και ξεχωριστές, με κοινά στοιχεία το κυνήγι του έρωτα, την επιδίωξη της δόξας και την πίκρα της προδοσίας. Με όπλο το χιούμορ, γελάνε, κλαίνε, παθιάζονται, ζουν, δοκιμάζονται σε θέματα όπως γυναικεία φιλία, γάμος, μητρότητα, καριέρα, πληρώνουν το τίμημα της κάθε επιλογής και με τον τρόπο της η καθεμία διεκδικεί μια θέση στον δικό της παράδεισο…

Χρυσούλα Τζομπανάκη Ημερολόγιο 2010 Ο Κρητικός Πόλεμος 1645-1669 ΔΟΚΙΜΑΚΗΣ Το ημερολόγιο αυτό –το δεύτερο στη σειρά ημερολόγιο -λεύκωμα που αφορά την Κρήτη- καλύπτει χρονικά την περίοδο 1645 – 1669, όταν η Οθωμανική Αυτοκρατορία κήρυξε πόλεμο στην Γαληνότατη Δημοκρατία του Αδρία, τη θαλασσοκράτειρα Βενετία, της οποίας κτήση ήταν η Κρήτη, επιδιώκοντας να εντάξει το νησί στα όρια του κράτους της. Ο πόλεμος αυτός –ο πέμπτος στη σειρά ενετοτουρκικός πόλεμοςεπικράτησε να ονομάζεται Κρητικός Πόλεμος. Το ημερολόγιο-λεύκωμα αφηγείται το ιστορικό χρονικό της πιο λαμπρής περιόδου στην ιστορία της πόλης. Πώς το ισχυρότερο φρούριο της ανατολικής Μεσογείου άντεξε στην πιο παρατεταμένη πολιορκία που αναφέρει η παγκόσμια ιστορία, για να παραδοθεί μετά από 22 χρόνια, άδειο και με μεγάλες φθορές, στη νέα πραγματικότητα. Κοσμείται από υπέροχους χάρτες, επιχρωματισμένες χαλκογραφίες και εικόνες της πρώιμης Αναγέννησης.

Ανατόλ Φρανς Οι επτά γυναίκες του Κυανοπώγωνα ΜΕΛΑΝΙ Ο ακαδημαϊκός και τιμημένος με το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας Γάλλος συγγραφέας διηγείται με χιούμορ μια άλλη εκδοχή του Κυανοπώγωνα απ’ αυτήν που ξέρουμε από το παραμύθι του

Σαρλ Περώ. Αν ο Κυανοπώγωνας δεν ήταν τρομακτικός στην όψη, τυραννικός και αιμοβόρος σύζυγος, που εξαφάνιζε τη μία μετά την άλλη τις γυναίκες του και ήταν ένας πολύ όμορφος άντρας, ψηλός με φαρδιές πλάτες, όπως ο Μπερνάρ ντε Μοντραγκού –ο ήρωας του Ανατόλ Φρανς-, ωστόσο χωριάτης που μύριζε περισσότερο δάσος παρά μπουντουάρ και σαλόνια, άπειρος στη ζωή, ντροπαλός και αδέξιος με τις κυρίες και τόσο εύπιστος ώστε να πέφτει διαρκώς θύμα τους,

πώς θα εξελισσόταν η ιστορία; Τα στοιχεία του θαυμαστού και του φανταστικού που περιλαμβάνονται στη συλλογή Οι επτά γυναίκες του Κυανοπώγωνα θα συναρπάσουν τον αναγνώστη και θα απολαύσουν την τολμηρή προσπάθεια του Ανατόλ Φρανς να «αποκαταστήσει» το όνομα του θρυλικού αυτού προσώπου.

Bill Sones – Rich Sones Μπορεί ένας άνδρας… να μείνει έγκυος; ΠΟΥΚΑΜΙΣΑΣ Τι επιθυμείτε να γνωρίζετε; Αν μπορεί μια κατάρα μαύρης μαγείας να σας σκοτώσει; (Πιθανόν). Εάν παρακολουθούν τηλεόραση οι σκύλοι; (Δύο γαυγίσματα= «Ναι»). Εάν βλέπουν οι τυφλοί στα όνειρά τους; (Εάν κάποτε διέθεταν την αίσθηση της όρασης, τότε ναι). Οι συγγραφείς επιβεβαιώνοντας τη σκέψη του Ludwig Wittgenstein «Εάν μια ερώτηση μπορεί να διατυπωθεί πλήρως, τότε μπορεί κάλλιστα να απαντηθεί», στο βιβλίο αυτό, χωρισμένο σε τέσσερις ενότητες: Σώμα, Αγάπη, Θάνατος, Ζώα, με τη συνεργασία ερευνητών από διάφορα κολέγια και πανεπιστήμια απ’ όλον τον κόσμο, δίνουν τεκμηριωμένες απαντήσεις και ερμηνείες σε καθημερινές (και όχι και τόσο καθημερινές) ερωτήσεις, φαινομένων, που συμβαίνουν στον πραγματικό κόσμο. Αντί άλλου σχολίου παραθέτουμε την ικανοποίηση που εξέφρασαν εκπαιδευτικοί προς τους συγγραφείς «[…] συμβάλλοντας στη μεταφορά προς το κοινό έγκυρης πληροφόρησης, αντιπαραθέτοντας διαδεδομένες εσφαλμένες αντιλήψεις. Συνεχίστε!»

Φρόσω Αρβανιτάκη – Λέλια Παντελόγλου Άκου να δεις ΔΕΛΤΟΣ Η σειρά Άκου να δεις έχει σκοπό την ενίσχυση της ακουστικής κατανόησης του ξενόγλωσσου σπουδαστή που μαθαίνει ελληνικά, ιδιαίτερα εκείνου που δε μένει στην Ελλάδα και επομένως έχει ελάχιστα ακούσματα έξω από την τάξη. Η σειρά απευθύνεται σε μαθητές μέσου επιπέδου, είναι διαβαθμισμένη σε τρία επίπεδα, και αποτελείται από τρία βιβλία και τρία CD. Η εξάσκηση στην ακουστική κατανόηση γίνεται μέσα από καθημερινές επικοινωνιακές καταστάσεις, που είναι πιθανόν να αντιμετωπίσει ο σπουδαστής, όταν βρεθεί στην Ελλάδα. Καθένα από τα βιβλία, μαζί με το CD που το συνοδεύει, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως συμπληρωματικό υλικό για οποιοδήποτε εγχειρίδιο διδασκαλίας της Ελληνικής ως ξένης γλώσσας ή ως βοήθημα για τον σπουδαστή που μαθαίνει μόνος του και θέλει να ενισχύσει τη συγκεκριμένη δεξιότητα.

Ιωάννης Λάμπρου Αττικόν Ύδωρ ΜΠΑΤΣΙΟΥΛΑΣ Το νερό είναι απαραίτητο στοιχείο για να ζυμωθεί η ζωή, να καρπίσουν οι ιδέες και να βλαστήσει ο πολιτισμός. Το άνυδρο Αθηναϊκό τοπίο δρόσισαν τα νερά που ξεπηδούσαν από τις νερομάνες δεξαμενές της Μαρουσιώτικης γης με συμπλήρωμα τα λιγοστά νερά των πηγαδιών, οι πηγές και τα ποταμάκια, τα οποία ξέφυγαν από κάποιες φλεβίτσες του υδροφόρου ορίζοντα της Αττικής γης. Το Αδιάνειο υδραγωγείο, ο Κηφισός, ο Ιλισσός, ο Ηριδανός, οι δεκάδες κρήνες, οι νερουλάδες, οι καταβρεχτήρες του Δήμου για τους γεμάτους σκόνη δρόμους, αλλά και γκραβούρες και χαρακτικά με διαφωτιστικά κείμενα διηγούνται και απαθανατίζουν το παρελθόν και απαθανατίζουν το παρόν του νερού στην Αττική.

48

BITPINA

Ένα πολύ ενδιαφέρον λεύκωμα με πλούσιο και σπάνιο φωτογραφικό και αρχειακό υλικό.

Αργύρης Χιόνης Το μήνυμα και άλλες δύο φάρσες ΚΙΧΛΗ Από τα τρία θεατρικά κείμενα που περιέχονται στο παρόν βιβλίο, τα δύο (Ο ρήτορας και Αυτός εκτός και εντός του κουστουμιού του) γράφτηκαν το φθινόπωρο του 1971 στο Άμστερνταμ ενόψει του διαγωνισμού μονόπρακτου που είχαν προκηρύξει, για τις Κάτω Χώρες (Ολλανδία και Φλάνδρα), ο θεατρικός οργανισμός Sater και το λογοτεχνικό περιοδικό Soma. Την εποχή εκείνη τα ολλανδικά του συγγραφέα δεν ήσαν επαρκή για να γράψει ζωντανούς διαλόγους και όπως δηλώνει ο ίδιος: «Προσέφυγα λοιπόν στη λύση της παντομίμας, για την οποία απαιτούνταν μόνο σκηνικές οδηγίες. Τα δύο αυτά έργα απέσπασαν το πρώτο βραβείο και, κατά την ημέρα της απονομής, παραστάθηκαν από τον Stater». Το τρίτο έργο, Το μήνυμα, γράφτηκε κι αυτό στο Άμστερνταμ, δύο χρόνια αργότερα, αλλά στα ελληνικά. Στο Μήνυμα, δύο ανθρωπάκια, που δεν ξέρουν από που έρχονται, ποιοι είναι και που πάνε, μεταφέρουν ένα σπουδαίο αλλά λησμονημένο μήνυμα σ’ έναν άγνωστο Κύριο. Αναζητώντας τον Γκοντό, διανύουν, ακίνητοι και αμνήμονες, μια τεράστια απόσταση που αρχίζει και τελειώνει μέσα τους. Στον Ρήτορα, ένας βουβός, αειφάγος και αδηφάγος πολιτικάντης γοητεύει το κουφό πλήθος. Στο Αυτός εκτός και εντός του κουστουμιού του, παρακολουθούμε τον βίο και την πολιτεία ενός ανδρείκελου που παριστάνει τον άνθρωπο.

Λιάνα Σταρίδα Η Λέσχη των ευγενών του Χάνδακα

σύγχρονης εποχής και αναφέρεται επίσης και στις επιρροές που δέχτηκε το μνημείο αυτό αλλά και όσα σώζονται μέχρι σήμερα από την Αρχιτεκτονική του Μεσαίωνα, της Αναγέννησης και της μετέπειτα Βαλκανικής και νεοκλασικής αρχιτεκτονικής.

Stephenie Meyer Χαραυγή PLATYPUS Πρόκειται για το τέταρτο και τελευταίο βιβλίο της σειράς «Το έπος του Λυκόφωτος», που αφηγείται τον έρωτα μιας θνητής για έναν αθάνατο. Ο αμετάκλητος έρωτας με ένα βρικόλακα είναι ταυτόχρονα φαντασίωση και εφιάλτης, συνυφασμένα μαζί σε μια πραγματικότητα που κορυφώνεται επικίνδυνα για την Μπέλλα Σουάν. Με το έντονο πάθος της για τον Έντουαρντ Κάλεν να την τραβάει προς την μια κατεύθυνση, και τη βαθιά της σύνδεση με το λυκάνθρωπο Τζέικομπ Μπλακ να την τραβάει από την άλλη, η Μπέλλα έχει αντέξει ένα θυελλώδη χρόνο πειρασμού, απώλειας και διαμάχης για να φτάσει στην τελική κρίσιμη καμπή. Η επερχόμενη επιλογή της μεταξύ του να γίνει μέλος του σκοτεινού, αλλά μαγευτικού κόσμου των αθανάτων ή να ακολουθήσει μια ανθρώπινη ζωή έχει γίνει η κλωστή από την οποία κρέμεται η μοίρα δύο φυλών. Το βιβλίο αυτό, ο επίλογος στο «Έπος του Λυκόφωτος», ρίχνει φως στα μυστικά και τα μυστήρια αυτού του ρομαντικού, επικού μύθου.

Μητροπολίτου Αχελώου Ευθυμίου (Κ. Στύλιου) Θεοκοινωνία ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ

ΔΟΚΙΜΑΚΗΣ Μια ενδιαφέρουσα μελέτη, μετά από κοπιώδη συστηματική έρευνα της αρχαιολόγου Λιάνας Σταρίδα, των λειψάνων της οικοδομικής δραστηριότητας της πόλεως του Ηρακλείου Κρήτης, της περιόδου της Ενετικής κυριαρχίας που επεκτείνεται όμως σε προγενέστερες και μεταγενέστερες ιστορικές περιόδους, βυζαντινές και οθωμανικές Το εξαίρετο αυτό βιβλίο κάνει αναφορά στις διακεκριμένες προσωπικότητες των διάσημων αρχιτεκτόνων και στην εποχή τους και στους σύγχρονους καιρούς που τα έργα τους διατηρούνται ακόμα καθώς και φωτογραφικά δείγματα των έργων, όπως η Loggia του Ηρακλείου, το σημερινό Δημοτικό Μέγαρο. Η συγγραφέας τοποθετεί τη Loggia, τη Λέσχη των Ευγενών της ενετικής Candia, στο ιστορικό και πολεοδομικό πλαίσιο όχι μόνον της περιόδου της ενετοκρατίας αλλά και των μεταγενέστερων περιόδων, της Οθωμανικής κυριαρχίας, της Κρητικής Πολιτείας και της

Η σχέση ανθρώπου και Θεού αποτελεί το υπ’ αριθμόν ένα πρόβλημα που απασχολεί σοβαρότατα τον άνθρωπο από την αυγή της ιστορίας του, αποτελεί δε κοινή διαπίστωση τόσο της ανθρωπολογίας όσο και της θρησκειολογίας, ότι ο άνθρωπος έχει εκ φύσεως αφενός την αίσθηση του Θεού και αφετέρου τη νοσταλγία να τον γνωρίσει και να σχετιστεί μαζί του. Το καίριο και σημαντικό αυτό πρόβλημα προσπάθησαν να επιλύσουν οι άνθρωποι είτε επί τη βάσει εξωτερικών (του οικολογικού περιβάλλοντος) είτε εσωτερικών (προσωπικών βιωμάτων) κριτηρίων. Σε αυτή τη μελέτη συγκεντρώνονται και παρουσιάζονται τα ουσιώδη στοιχεία που παρέχει η θεόπνευστη αποκάλυψη της Π. Διαθήκης της αρχέγονης θρησκευτικότητας, της αρχέγονης, δηλαδή, Θεοκοινωνίας, τα οποία ενέχουν θεμελιώδη σημασία για την κατανόηση και επίλυση του προβλήματος της σχέσης του ανθρώπου με τον Θεό και η συμπλήρωση της θείας αποκάλυψης της Π. Διαθήκης δια του Θεανθρώπου Ιησού Χριστού, με αποτέλεσμα να συνδυα-

σθούν και να κατανοηθούν τα στοιχεία του παρελθόντος ούτως ώστε να προκύψει μια ολοκληρωμένη απάντηση στο όλο πρόβλημα.

Stephenie Meyer Έκλειψη PLATYPUS Καθώς το Σιάτλ ρημάζεται από μια σειρά μυστηριωδών δολοφονιών κι ένας μοχθηρός θηλυκός βρικόλακας συνεχίζει την αναζήτησή του για εκδίκηση, η Μπέλλα για άλλη μια φορά βρίσκεται περικυκλωμένη από τον κίνδυνο. Και μέσα σε όλα αυτά, πιέζεται να διαλέξει ανάμεσα στην αγάπη της για τον Έντουαρντ και τη φιλία της για τον Τζέικομπ -γνωρίζοντας πως η απόφασή της έχει τη δύναμη να αναζωπυρώσει την προαιώνια διαμάχη ανάμεσα σε βρικόλακα και λυκάνθρωπο. Ενώ η αποφοίτηση πλησιάζει, η Μπέλλα έχει να πάρει άλλη μια απόφαση: ζωή ή θάνατος. Πρόκειται για τη συνέχεια των best sellers Λυκόφως και Νέα Σελήνη, το τρίτο βιβλίο του ρομαντικού έπους των βρικολάκων της γνωστής συγγραφέα, η οποία έχει επαινεθεί από τους λάτρεις του είδους –κοινό και κριτικούς.

Θεοδόσης Πελεγρίνης Ιατρική ηθική

μιας επιστήμης που αποσκοπεί στην εξασφάλιση ή την βελτίωση του αγαθού της ανθρώπινης ζωής. Όσο κι αν τα προβλήματα που περιλαμβάνονται στους κόλπους της ιατρικής ηθικής απαιτούν έναν διαφορετικό και πιο σύνθετο, τρόπο επίλυσής των σε σχέση με εκείνον που χρειάζονταν για την αντιμετώπισή τους τα ηθικά ζητήματα του παρελθόντος, δεν παύει να ανήκει στην ιστορία της ηθικής φιλοσοφίας, να αποτελεί μιαν επανάσταση μέσα στην ιστορία της ηθικής φιλοσοφίας, όπως υποστηρίζει στην παρούσα μελέτη του ο καθηγητής Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Θεοδόσης Πελεγρίνης. Στο βιβλίο επιχειρείται να παρουσιαστεί η ιατρική ηθική σε σχέση με την ιστορία της ηθικής που προηγήθηκε, να περιγραφούν οι ηθικές θεωρίες οι οποίες διατυπώθηκαν από την αυγή περίπου της φιλοσοφίας έως τα μέσα του 20ού αιώνα έτσι, ώστε να γίνει αντιληπτό ποιες από τις τελευταίες αυτές ξεπεράστηκαν από τα προβλήματα που ανέκυψαν στους κόλπους της ιατρικής ηθικής και ποιες, αν υπάρχουν κάποιες, ή ποια, έστω, σημεία εξ αυτών εξακολουθούν να αποτελούν χρήσιμα εργαλεία για τον χειριστή των ζητημάτων της ιατρικής ηθικής.

Γιάννης Πετσάλης Η Κέρκυρα μέσα από παλιές καρτ ποστάλ 1 – Πίνακες Η Κέρκυρα μέσα από παλιές καρτ ποστάλ 2 – Αχίλλειο FAGOTTO

ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ Η τεράστια ανάπτυξη της επιστημονικής γνώσης και της τεχνολογίας στον χώρο της υγείας και η ταχύτητα, επίσης, με την οποία επιτεύχθηκε, και εξακολουθεί να συντελείται η εξέλιξη αυτή, είχαν ως αποτέλεσμα αφενός μεν να οξυνθούν παραδοσιακά προβλήματα που σχετίζονται με το αγαθό και την ποιότητα της ζωής, αφετέρου δε να προστεθούν σε αυτά καινούρια σχετικά ζητήματα έτσι, ώστε η παραδοσιακή ηθική να μην επαρκεί πλέον για την αντιμετώπισή τους, αλλά να απαιτείται ένας νέος τρόπος χειρισμού των, που να μιλάμε για έναν καινούριο τομέα της φιλοσοφίας: την ιατρική ηθική. Ιατρική ηθική έχει επικρατήσει να ονομάζεται ο κλάδος εκείνος της φιλοσοφίας του οποίου αντικείμενο ερεύνης είναι ο χειρισμός ηθικών ζητημάτων, που ανακύπτουν κατά την άσκηση της ιατρικής,

Δύο καλαίσθητα δίγλωσσα (ελληνικά-αγγλικά) λευκώματα με παλιές καρτ ποστάλ από την προσωπική συλλογή του Γιάννη Πετσάλη που μας προσφέρουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, εικόνες από την Κέρκυρα άλλων εποχών. Το πρώτο περιλαμβάνει καρτ ποστάλ με πίνακες ζωγραφικής Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών που απεικονίζουν πτυχές της καθημερινότητας του νησιού (κοινωνία, οικονομία, πολιτισμός, πολιτική, ιστορία). Οι καρτ ποστάλ του δεύτερου έχουν σαν θέμα το Αχίλλειο και τους δύο ιδιοκτήτες του: την Πριγκίπισσα Σίσυ, συζύγο του Αυτοκράτορα της Αυστρίας Φραγκίσκου και τον Γερμανό Αυτοκράτορα Κάιζερ Γουλιέλμο Β’ οι οποίοι υπήρξαν από τα διασημότερα πρόσωπα της εποχής τους και η Κέρκυρα απέκτησε ιδιαίτερη φήμη και αίγλη παγκοσμίως.

50

50

BITPINA

Γιάννης Κοντός Τα παραμύθια του καλού μάγου

EΠIΛOΓEΣ KAI KPITIKEΣ BIBΛIΩN

βιτρίνα

ΚΕΔΡΟΣ

οι συνεργάτες του index προτείνουν ένα από τα καλύτερα βιβλία που διάβασαν πρόσφατα

Δεν είναι το πρώτο βιβλίο του Γιάννη Κοντού για παιδιά. Προηγήθηκαν, απ’ όσο γνωρίζω, άλλα δύο: Αριστείδης, ο μικρός ιπποπόταμος (με ζωγραφιές του Δημήτρη Μυταρά) και Τα Χριστούγεννα έρχονται (με ζωγραφιές του Αλέκου Φασιανού). Τώρα, για τις γιορτές, μας στέλνει το τρίτο, Τα παραμύθια του καλού μάγου, με ζωγραφιές του Φαίδωνα Πατρικαλάκη, πάντα από τις εκδόσεις Κέδρος, όπου εδώ και μερικές δεκαετίες είναι «στέλεχος» του εκδοτικού οίκου. Στο Μπαμ -όπως θα το λέμε από δω και πέρα- ο Γιάννης Κοντός αφού στήσει μια ολιγόγραφη προβληματική ιστορία, στην προτελευταία πρόταση εμφανίζει τον «μάγο» του που είναι, συμβολικά, η ίδια η ποίηση, για να κάνει με το μαγικό ραβδάκι της το θαύμα της υπέρβασης. Αν η υπέρβαση στην ποίησή του είναι η φθαρτή καθημερινότητα που μεταμορφώνεται σε διαχρονική εικόνα («ουρανός τόσος πολύς που να φαν κι οι κότες»), τότε στα μικρά, χαρισματικά αυτά κείμενα πετυχαίνει το ανάλογο μέσω της μπαγκέτας του μάγου ο οποίος, σαν από μηχανής Θεός, δίνει τη λύση. Πιστεύω πως ο Γιάννης Κοντός, όπως και ο Ρίλκε, αρνήθηκε την ενηλικίωση. Παρέμεινε «σοφό παιδί» γι’ αυτό και «ζει καλά κι εμείς καλύτερα». (Τα μικροκύματα του Μπαμ πρέπει να διαβάζονται μεγαλόφωνα). Βασίλης Βασιλικός

Θανάσης Βαλτινός Άνθη της αβύσσου ΕΣΤΙΑ Ο Διονύσιος Σολωμός, ο περιώνυμος φορέας της κατά κανόνα μοναχικής καθημερινότητας, αλλά και των εμπύρετων οραμάτων, πρωταγωνιστεί σ’ αυτό το κατ’ εξοχήν εικονοφιλικό έργο του πολυβραβευμένου ακαδημαϊκού. Συμπλέκοντας αρμονικά τα μυθοπλαστικά του ευρήματα με τα όσα εξ αντικειμένου στοιχεία παρέχει η πάντα πλουσιοπάροχη, αδιαμφισβήτητη πραγματικότητα της σολωμικής ενδοχώρας, ο Θανάσης Βαλτινός άλλη μια φορά διαρθρώνει Παράσταση. Αφαιρετικός λόγος, υπαινικτικές εκφάνσεις, λειτουργικές σιωπές χαρακτηρίζουν κι εδώ τις υφολογικές εμπεδώσεις του συγγραφέα. Η δε σκηνή, αν και δεδομένη, δεν παύει να εκλύει μια αύρα: τα πρόσωπα παρά τα βάρη των αιώνων που τα συνέχουν, διατηρούν ένα συναρπαστικό σφρίγος. Η γραφή φαίνεται ότι δεν θέλει να παραθεωρήσει τους μείζονες δείκτες, οι οποίοι προσδιορίζουν κατ’ εξοχήν τον βίο και την πολιτεία του εθνικού μας ποιητή. Τα «αληθινά» λόγια που βάζει στο στόμα των ηρώων του ο Θανάσης Βαλτινός παραμένουν αυθεντικά στον βαθμό που μαρτυρούν γνήσιες φυσιοδιφικές έρευνες.

Γιώργος Βέης

Χούλιο Κορτάσαρ Το βιβλίο του Μανουέλ ΚΕΔΡΟΣ Το βιβλίο του Μανουέλ (εκδ. Κέδρος, μτφ. Βασιλική Κνήτου) είναι ένας λαβύρινθος όπου ο αναγνώστης δεν αναζητεί την έξοδο. Ο Χούλιο Κορτάσαρ συναρμολογεί έναν χάρτη (λαβυρινθώδη) των πολιτικών και κοινωνικών κινημάτων της

INDEX_36

δεκαετίας του ‘70 μέσα από το πρίσμα -στην πραγματικότητα, ένα καλειδοσκόπιο- των Λατινοαμερικανών εμιγκρέδων στο Παρίσι. Η εποχή αναδεικνύεται διφορούμενη· ο κόσμος κλυδωνίζεται: από τη μια πλευρά, τα ολοκληρωτικά καθεστώτα, οι λατινοαμερικανικές μπανανίες· από την άλλη, οι υποσχέσεις της δημοκρατίας, το σεξ, η πολιτική, μια τύρβη καινούργιων ιδεών και ηθών. Πρόκειται για ένα περίτεχνο, μεταμοντέρνο μυθιστόρημα, για μια μεγαλόπνοη σύνθεση μονταρισμένη σαν πρωτοποριακή κινηματογραφική ταινία. Ο Χούλιο Κορτάσαρ αναρωτιέται: ποιο είναι, επιτέλους, το νόημα της ζωής; Και σε τι χρησιμεύει η επανάσταση; Μπορεί άραγε κάποιος να κάνει δώρο στο παιδί του το αλφαβητάρι του κόσμου; Σώτη Τριανταφύλλου

Χάουαρντ Μπάρκερ Το ύστατο σήμερα ΘΕΑΤΡΟ ΟΔΟΥ ΚΥΚΛΑΔΩΝ Επειδή το 2010 δεν θα είναι μια εύκολη χρονιά αγαπητοί φιλαναγνώστες -και σας το λέει κάποια με κληρονομικό χάρισμα- σας συνιστώ να διαβάσετε το θεατρικό έργο του Χάουαρντ Μπάρκερ, Το ύστατο σήμερα, σε (αναμενόμενα) έξοχη μετάφραση της Τζένης Μαστοράκη (αυτής που προ-φύλαξε στα ελληνικά τον Φύλακα στη σίκαλη, ξέρετε...). Θα το βρείτε στο πρόγραμμα του θεάτρου του Λευτέρη Βογιατζή που το ξετρύπωσε και το ανέβασε φέτος. Ο Μπάρκερ, αγαπητοί φιλαναγνώστες, ένα μυστήριο φρούτο εκ Μεγάλης Βρετανίας, είναι ένας από τους λίγους οπαδούς του ζόφου, πιστεύει στην τραγωδία. Το ανθρώπινο ον, ισχυρίζεται, είναι ανυπόφορα μπανάλ και μόνο η τραγωδία το σώζει από τη μπαναλιτέ του. Ή όπως θα το έθετε ο Δνείστερ, ο κομιστής των κακών νέων στον ανυποψίαστο παραλήπτη «οι άνθρωποι είναι πολύ πιο ωραίοι πεσμένοι παρά όρθιοι». Ακτινοβολούν μέσα στην απόγνωσή τους. Και μετά, σιγά σιγά η σκόνη της κάθε μέρας έρχεται και ξανακάθεται ύπουλα πάνω τους, σκεπάζει, χωνεύει, ενσωματώνει την τραγωδία, και τους βυθίζει στην ασημαντότητά τους. Ξανά. Λένα Διβάνη

Κυριάκος Μαργαρίτης Ρέκβιεμ για τους απόντες ΨΥΧΟΓΙΟΣ Ο Κυριάκος Μαργαρίτης γεννημένος στην Κύπρο το 1982, πτυχιούχος κλασικής Φιλολογίας του πανεπιστημίου Αθηνών, έχοντας γράψει εφτά μυθιστορήματα για παιδιά και νέους, εμφανίζεται και ως συγγραφέας για μεγάλους. Το Ρέκβιεμ για τους απόντες είναι ένα καλογραμμένο αστυνομικό μυθιστόρημα με κεντρικό ήρωα τον Αρσένιο Θησέα, ο οποίος μετά από μερικά χρόνια στο εξωτερικό επιστρέφει στην Κύπρο, όπου ανοίγει ένα Ειδικό Γραφείο Ερευνών. Γίνεται δηλαδή ένας Κύπριος Φίλιπ Μάρλοου. Σύμφωνα με τον ήρωα που είναι και ο αφηγητής (αυτοχαρακτηρίζεται ως «υπαρξιακός ντετέκτιβ»), άνοιξε το γραφείο για να δίνει στους πελάτες του την απάντηση στο μέγα ερώτημα του θανάτου. Τι απέγιναν κάποιοι νεκροί; Πρώτη του πελάτισσα είναι μια Τουρκοκύπρια, η Σελιχέ Ερκίν, κάτοικος Αγγλίας, που αναζητά τους λόγους που ο παππούς της δολοφονήθηκε το 1962 στη Λευκωσία. Την ίδια στιγμή, τον Σεπτέμβριο του 2008, ο Θεόφιλος-Ζακχαίος Ανδρεάδης, έχοντας αποκεφαλίσει τη μητέρα του, ζητάει από τον Αρσένιο να του πει για ποιο λόγο πέθανε η συγκεκριμένη γυναίκα. Παραλογισμός; Ναι. Όπως παράλογα είναι όσα συμβαίνουν στην Κύπρο εδώ και πενήντα χρόνια: αυτό είναι το θέμα που καίει τον Μαργαρίτη, βάζοντας τον ήρωά του να το διερευνήσει. Φίλιππος Φιλίππου

«∆Ô ‚È‚ÏÈÔˆÏÂ›Ô Ù˘ ∆ÔÛ›ÙÛ·»: ¤Ó·˜ ¯ÒÚÔ˜ ÁÈ· ‚È‚ÏÈÔÊ¿ÁÔ˘˜… Î·È fi¯È ÌfiÓÔ! ™ÙÔ ·Ó·Óˆ̤ÓÔ ÁÂÓÈÎfi ‚È‚ÏÈÔˆÏÂ›Ô ÙˆÓ ∂ΉfiÛÂˆÓ ∫ÔÓȉ¿ÚË ı· ‚Ú›Ù ٛÙÏÔ˘˜ ÁÂÓÈÎÔ‡ Î·È ÂȉÈÎÔ‡ ÂӉȷʤÚÔÓÙÔ˜

fiÏˆÓ ÙˆÓ ÂΉÔÙÈÎÒÓ Ô›ÎˆÓ.

www.konidaris.gr ∆ÔÛ›ÙÛ· 1∞ã ñ ∞ı‹Ó· 106 82 ñ info@konidaris.gr ÙËÏ.: 210 8846570-2-4 ñ fax: 210 8846571

52

BITPINA

Άρθουρ Κλαρκ - Στέφεν Μπάξτερ μτφρ.: Θωμάς Μαστακούρης

Η Οδύσσεια του Χρόνου, μυθιστορηματική τριλογία ΑΙΟΛΟΣ Η Οδύσσεια του Χρόνου, η μνημειώδης τριλογία του Άρθουρ Κλαρκ (1917-2008), ενός από τους μεγαλύτερους συγγραφείς επιστημονικής φαντασίας, οραματιστές και ανθρωπιστές, με την οποία και έκλεισε τον γήινο κύκλο του -τα τρία μυθιστορήματα που τη συγκροτούν είναι: α) Το μάτι του χρόνου, 2004-05, β) Ηλιακή καταιγίδα, 2005, γ) Οι Πρωτογέννητοι, 2008- δεν είναι μόνο ένα αποχαιρετιστήριο δώρο στη Γη, αλλά και ένας ύμνος στην ανθρώπινη ευφυΐα και δημιουργικότητα. Είναι ακόμη η κατάθεση πίστης στον συνάνθρωπο συνοδοιπόρο ως δημιουργό του παρόντος και του μέλλοντός του. Σ’ αυτό τελικά το μυστηριώδες γήινο πλάσμα που κατόρθωσε, υπερβαίνοντας τις όποιες μικρότητές του, να βαδίσει στο μονοπάτι των άστρων. Η ανά χείρας τριλογία του το προσυπογράφει. Η μυθολογία της θα υμνολογήσει τον Μέγα Αλέξανδρο, ως σύμβολο υπέρβασης του Εαυτού, του οποίου η μελλοντική προβολή θα σώσει την αρχέγονη μήτρα του, τη Γη, ώστε να πραγματοποιήσει το πεπρωμένο του. Που είναι η κατάκτηση του σύμπαντος. Και, πιθανώς, η αποκρυπτογράφηση του αινίγματός του. Μάκης Πανώριος

Μαρλένα Πολιτοπούλου Η μνήμη της Πολαρόιντ ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ Η σπουδαιότητα του συγκεκριμένου μυθιστορήματος βρίσκεται στο γεγονός ότι εξελίσσεται σε τρεις διαφορετικές εποχές, οι οποίες συνδέονται και με αστυνομική υφή αλλά παράλληλα και με ιστορικά εφόδια, με μια προσιτή πεζογραφική εκφορά. Με αφορμή μια δολοφονία που συντελείται το 1976 χωρίς ποτέ να τελεσιδικήσει, ο ήρωας, ως ντετέκτιβ, ανοίγει ξανά τον φάκελο ψάχνοντας στον Βόλο, στο Πήλιο, στη Σκόπελο και στα Θεσσαλικά χωριά, με αποτέλεσμα να πέσει στην καρδιά του Εμφύλιου, όπου και ο ίδιος και οι συνεργάτες του θα τρομοκρατηθούν απ’ την αγριότητα του πολέμου. Έτσι θα καταφέρει να ανακαλύψει ενόχους και συνενόχους, θα κλείσει ένα χρονικό που φαινόταν αξεδιάλυτο και θα επαναφέρει, σε όσους έχουν ακόμα ζωή, την καθαρότητα στις σχέσεις τους, έστω κι αν είναι τώρα πια ιδεολογικά αποστεωμένοι. Η φήμη του συγκεκριμένου μυθιστορήματος δεν ήταν δυνατόν να μείνει φυλακισμένη, γιατί πέρα απ’ την εκπληκτική του δομική διάρθρωση και μόνο θεματολογικά ήταν σίγουρο πως θα κινούσε το αναγνωστικό ενδιαφέρον, ώστε δικαίως να θεωρηθεί ως ένα από τα καλύτερα της χρονιάς που πέρασε. Χρίστος Παπαγεωργίου

Λότη Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου Η προφητεία του κόκκινου κρασιού ΠΑΤΑΚΗ «Μυστρά του Βορρά» λένε το Μελένικο, ονομαστό κέντρο του ελληνισμού, για την ακμή, την πρόοδο και την προσφορά των κατοίκων του στην Ελλάδα, πριν την καταστροφή του το 1913 και την παραχώρησή του στη Βουλγαρία από τις μεγάλες Δυνάμεις. Η συγγραφέας ανασύρει ιστορικές μνήμες, γεγονότα και πρό-

INDEX_36

σωπα συγγενικά για να υφάνει το μυθιστόρημά της. Το βιβλίο συγκεντρώνει όλα τα στοιχεία της ποιοτικής λογοτεχνίας. Είναι σύνθετο, μεστό, πολύπλευρο και πολυεπίπεδο, γραμμένο με αφηγηματική μαεστρία και άψογη τεχνική. Χωρίς εθνικισμούς και σοβινισμούς υμνεί την ειρήνη και την ανάγκη ειρηνικής συμβίωσης των βαλκανικών λαών. Ο συναισθηματικός ρεαλισμός είναι διάχυτος. Οι ψυχολογικές καταστάσεις που έχουν σχέση με την ανάπτυξη των εφήβων, η κρίση της προσωπικότητας, το ερωτικό ξύπνημα, η πρώτη αγάπη, η αντίσταση στις αντιλήψεις των μεγάλων είναι στοιχεία αναλλοίωτα της κάθε εποχής. Είναι γνωστό ότι η γνώση της ιστορίας σκοπίμως υποβαθμίζεται και αποδυναμώνεται. Τα ιστορικά και κοινωνικά όμως μυθιστορήματα όταν αντιμετωπίζουν τα γεγονότα με ψυχραιμία και νηφαλιότητα, εκτός από την απόλαυση που προσφέρουν στον αναγνώστη καλύπτουν και πολλά σημαντικά ιστορικά κενά. Δικαίως, λοιπόν, το βιβλίο της Λότης Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου βραβεύτηκε από το ελληνικό τμήμα της ΙΒΒΥ. Λίτσα Ψαραύτη

Δημήτρης Τσαλουμάς Δίφορος Καρπός ΣΟΚΟΛΗ – ΚΟΥΛΕΔΑΚΗ Έλαβα με μεγάλη καθυστέρηση τη συλλογή αυτή του φίλου μου, σπουδαίου ποιητή, με πενήντα ποιήματα διαλεγμένα από πέντε στα αγγλικά γραμμένες συλλογές του, μεταφρασμένες στην ελληνική από τον ίδιο. Η κρίση (και κριτική), που έπρεπε κανονικά να σημαίνει την ικανότητα να ξεχωρίζουμε, να διακρίνουμε και ανάλογα να αξιολογούμε ανθρώπους και πράγματα, συνήθως χρησιμοποιείται ανάποδα: αγνοώντας τα άξια να διακριθούν πρόσωπα και πράγματα. Πλησιάζει τα ενενήντα του ο γεννημένος το 1921 στη Λέρο Τσαλουμάς, ταξιδεμένος από το 1952 στην Αυστραλία (όπου βραβεύτηκε επανειλημμένα), με δέκα στην Ελλάδα τυπωμένα βιβλία (αγγλική ποίηση αποφάσισε να γράψει μόλις προς το τέλος της δεκαετίας του 1980). Εντούτοις, είναι ζήτημα αν γράφτηκε κάτι για αυτόν εδώ, περισσότερο από μια ή δύο φορές. Στοιχειωμένος με την παρουσία των απόντων, ανασταίνει μέσα σε ένα ρίγος μυστηρίου πρόσωπα, χειρονομίες, σκηνές, σχέσεις, που αναθρώσκουν από ανάλογα φορτισμένα τοπία, από σπίτια κατοικημένα πλέον από το κενό, ακτινοβολώντας μια αβάσταχτη ωραιότητα, από γλυκασμό και μελαγχολία αξεδιάλυτα συμπλεγμένη. Δρα στους στίχους ένας μαγικός ενεστώτας που κάνει, αίφνης, να τρέχει ξανά «το νάμα της λαλιάς» μιας παλιάς πέτρινης γούρνας. Στέλνει και ακούει ο ποιητής «λόγια απ’ τα χρόνια της κουβέντας», κρατεί το χέρι θηλυκών πλασμάτων «σε λιόλουστους κήπους, σε υπεραγορές και σε δρόμους χειμερινούς», πίνει «απ’ το παλιό κρασί» αξεδίψαστος, αχόρταγος για μορφές και εικόνες «από τα χρόνια της ελπίδας», τόσο πολύ, που μας λέει: «την πείνα μου δεν την μοιράζομαι με κανέναν». Ταΐζεται και συντηρείται με μνήμη, «γεφύρι» ανάμεσα στην αλλοτινή και την οιονεί μη ζωή, του τώρα, γεφύρι που το αισθάνεται κάποτε «ετοιμόρροπο» κι αυτό. Μ. Γ. Μερακλής

Αγγελική Δαρλάση Τότε που κρύψαμε έναν άγγελο ΠΑΤΑΚΗΣ Είναι ελπιδοφόρο το γεγονός ότι μέσα στη βιβλιοπλημμύρα της αγοράς ξεχωρίζει κανείς, πού και πού, ορισμένα μικρά διαμάντια, βιβλία με λάμψη, πρωτότυπα, γεμάτα ομορφιά. Και ικανοποιούν τον πιο δύσκολο αναγνώστη, ιδιαίτερα τα παι-

διά και τους νέους. Μιλάω για το βιβλίο της Αγγελικής Δαρλάση, Τότε που κρύψαμε έναν άγγελο, μια ιστορία εντυπωσιακή στη σύλληψη, στη δομή, στην αφήγηση. Το λογοτεχνικό εύρημα, που λειτουργεί ως συνεκτικό νήμα στην πορεία της μυθιστορίας, είναι ένας άγγελος (ένα ακαθόριστο με φτερά πλασματάκι) που έπεσε από τον ουρανό μια βροχερή μέρα και βρέθηκε μέσα στα καλαμποκοχώραφα από τα σκολιαρόπαιδα: τη Ραλού, τον Σέργιο και τον Τότο. Από το σημείο αυτό αρχίζουν οι περιπέτειες… Η Αγγελική Δαρλάση (βραβευμένη με Κρατικό Βραβείο Παιδικού Λογοτεχνικού Βιβλίου για τους Ονειροφύλακες) έγραψε ένα βιβλίο που το απευθύνει όχι μόνο στα ελληνόπουλα, αλλά στα παιδιά και τους νέους κάθε χώρας - πέρα από τα στενά και περιοριστικά όρια κρατών και πολιτειών. Από την άποψη αυτή το μυθιστόρημα Τότε που κρύψαμε έναν άγγελο έχει κοσμοπολιτιστικό και ανθρωπολογικό χαρακτήρα, κάτι που ανταποκρίνεται στις ανοιχτές σύγχρονες κοινωνίες. Και αξίζει να διαβαστεί από μικρούς και μεγάλους - και να προβληματιστούν ανάλογα.

ŒÓ· ‚È‚Ï›Ô Ô˘ Ì·˜ ·ÊÔÚ¿

fiÏÔ˘˜…

Β.Δ.Αναγνωστόπουλος, Ομ. Καθηγητής Πανεπιστημίου

Νίκος Δαββέτας Η Εβραία νύφη ΚΕΔΡΟΣ «Κι όμως, έλεγα ψέματα. Ακόμη και σε μένα. Προπάντων σε μένα. Σήμερα πια το ξέρω, ήμουν ερωτευμένος με την αδυναμία της, την ευθραυστότητά της, μ’ εκείνο το τρομαγμένο παιδί που έκρυβε μέσα της και προκαλούσε τους ενήλικες φορώντας τα μεταξωτά εσώρουχα της μαμάς του. Εξάλλου, ποτέ δεν αγαπάμε κάποιον. Συνήθως αγαπάμε την ιδέα που σχηματίζουμε για κάποιον. Και η ιδέα που είχα σχηματίσει μες στο μυαλό μου για την “άπτερη” Νίκη ήταν περισσότερο ελκυστική από την οποιαδήποτε αρτιμελή εικόνα της». Την ιδέα που σχηματίζουμε για τον άλλον αγαπάμε και με τον πληγωμένο, παιδικό εαυτό μας, μάλιστα. Έτσι αγαπήθηκε η ηρωίδα από τον ήρωα, δυο παρομοίως τραυματισμένα παιδιά από γονείς, όμως τόσο διαφορετικούς εκ πρώτης όψεως. Κι έτσι καθ’ όλη τη διάρκεια του βιβλίου, η συνεχής και πυρετώδης μεγάλη αναμέτρηση: εκείνης με τον πατέρα, εκείνου με τον δικό του πατέρα, του εβραίου ψυχαναλυτή με τον πατέρα της και τον πατέρα του. Και με το παρελθόν και τη πιο σκοτεινή σελίδα της Ιστορίας διαρκώς παρούσα. Αινιγματική και βουβή σα σφίγγα, σαν την Εβραία νύφη στον πίνακα του Ρέμπραντ. Όπως και η χαμένη μητέρα σ’ ένα κατεστραμμένο τάφο. Μικρές ζωές που φέρουν το μεγάλο ιστορικό βάρος. Αβάσταχτο για τους πλέον ευαίσθητους κι ευάλωτους τελικά. Αμαρτίες γονέων που στερούν από τη Νίκη, τα φτερά της. Ελένη Γκίκα

Tim Burton Χριστουγεννιάτικος Εφιάλτης ΟΞΥ Το μακάβρια παραμυθένιο σύμπαν του Τιμ Μπάρτον κατοικείται από πλάσματα μοναχικά, αλλόκοτα και μελαγχολικά που αποζητούν απεγνωσμένα την αγάπη και την αποδοχή. Ο Τζακ Σκέλιγκτον είναι ένα από αυτά: Είναι ο Βασιλιάς της Κολοκύθας στη χώρα του Χάλοουιν, ένας σκελετός γεμάτος χάρη με παπιγιόν σα νυχτερίδα που όμως βαρέθηκε να κόβει βόλτες στα νεκροταφεία με μόνο σκοπό να φρικάρει τους ανθρώπους. Για να ξεπεράσει τη μονοτονία του τρόμου και των ουρλιαχτών, επισκέπτεται την πόλη των Χριστουγέννων όπου θα προσπαθήσει να συμβάλει με τον τρόπο του στην πολύχρωμη μαγεία της γιορτής. Όμως αλήθεια, έχουν θέση τα φρικτά πλάσματα σαν κι αυτόν, στον κόσμο της χαράς; Μπορεί να αντικαταστήσει τον Άγιο Βασίλη ένας οδηγός νε-

∆È ÂÓÓÔԇ̠fiÙ·Ó ·Ó·ÊÂÚfiÌ·ÛÙ ÛÙ· «·ÓıÚÒÈÓ· ‰ÈηÈÒÌ·Ù·»; ∆È Â›Ó·È Ë √ÈÎÔ˘ÌÂÓÈ΋ ¢È·Î‹Ú˘ÍË ÙˆÓ ¢ÈÎ·ÈˆÌ¿ÙˆÓ ÙÔ˘ ∞ÓıÚÒÔ˘ Î·È fiÛÔ ÂÊ·ÚÌfi˙ÂÙ·È ÛÙȘ ̤Ú˜ Ì·˜; ∆Ô fiÙÈ Â›Ì·ÛÙ «fiÏÔÈ ÂχıÂÚÔÈ Î·È ›ÛÔÈ» ÛÙË ÛËÌÂÚÈÓ‹ ÎÔÈÓˆÓ›· Â›Ó·È Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·, Ô˘ÙÔ›· ‹ ¢Û‚‹˜ fiıÔ˜; ÃÈÔ‡ÌÔÚ Î·È ÎÚÈÙÈ΋ ÛΤ„Ë, Û’ ¤Ó· ‚È‚Ï›Ô Ô˘ ‰›ÓÂÈ ·ÊÔÚÌ‹ Ó· ÚÔ‚ÏËÌ·ÙÈÛÙԇ̠fiÏÔÈ Ì·˜ ÁÈ· ÙË ı¤ÛË Ì·˜ ÛÙË ÛËÌÂÚÈÓ‹ ÎÔÈÓˆÓ›·.

1n

·fi ÙËÓ ÒÏËÛË Î¿ı ·ÓÙÈÙ‡Ô˘ ı· ‰È·Ù›ıÂÙ·È ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÛÎÔÔ‡˜ Î·È ÙÔ ¤ÚÁÔ Ù˘ ¢ÈÂıÓÔ‡˜ ∞ÌÓËÛÙ›·˜.

www.konidaris.gr ∆ÔÛ›ÙÛ· 1∞ã ñ ∞ı‹Ó· 106 82 ñ info@konidaris.gr ÙËÏ.: 210 8846570-2-4 ñ fax: 210 8846571

54

BITPINA

κρός, άσχημος και τρομακτικός, πάνω σε ένα φερετρέλκηθρο που σέρνουν σκελετοί ελαφιών; Και τελικά, θα μπορέσουν τα Χριστούγεννα να σωθούν ή θα μετατραπούν σε εφιάλτη για τα παιδιά που περιμένουν τα δώρα τους; Ο Χριστουγεννιάτικος Εφιάλτης -το πρώτο και πιο αιρετικό γοτθικό παραμύθι που έγραψε και εικονογράφησε ο ιδιοφυής σκηνοθέτης του Σκαθαροζούμη, του Ψαλιδοχέρη και της Νεκρής Νύφης- κυκλοφορεί σε συλλεκτική έκδοση από τις εκδόσεις Οξύ. Διαβάστε το και χαρίστε το, μόνο αν το παιδί αρνείται επίμονα να πεθάνει μέσα σας…

ντανά; Αν ποτέ τα ζωντανά χάνονταν, ο άνθρωπος θα πέθαινε έρημος από πνευματική μοναξιά…». Ένα βιβλίο που γράφτηκε με αγάπη για τον άνθρωπο και τα ζώα, και απευθύνεται σε όλους: και σ’ αυτούς που έχουν συνδέσει την καθημερινότητά τους με αυτά, αλλά και σ’ εκείνους που θα ήθελαν, μα δεν το τολμούν. Χρύσα Σπυροπούλου

Τάκης Φωτόπουλος Η παγκόσμια κρίση, η Ελλάδα και το Αντισυστημικό μοντέλο

Ζέφη Κόλια

ΚΟΥΚΙΔΑ

Λόρενς Ντάρελ Αλεξανδρινό Κουαρτέτο ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ Ό,τι πιο μεθυστικό έχει γραφτεί για την πόλη της Αλεξάνδρειας την εποχή του μεσοπολέμου και των χρόνων που ακολούθησαν. Ένας λογοτεχνικός ύμνος στα κάλλη της, μα και στην οσμή από τη σαπίλα μιας παρηκμασμένης γραφικότητας που κατατρέχει την ιστορία της. Οι ήρωες αυτής της θρυλικής τετραλογίας υπάρχουν και δεν υπάρχουν. Αφουγκράζεσαι τα πάθη τους, τους ήχους των ηδονών τους, τις κραυγές της ανείπωτης φρίκης. Και την ίδια στιγμή αναρωτιέσαι εάν είναι γήινη η ομορφιά της Ιουστίνης, ο ορυμαγδός του Μπαλτάζαρ, ο θρήνος του Μαουντόβιλ, η αερική οπτασία της Κλέας. Αν ο Καβάφης μας τη χάρισε ερωτική και ο Τσίρκας την προσγείωσε ανθρώπινη και έντονα πολιτική, ο Ντάρελ επιφύλαξε για την Αλεξάνδρεια ένα άλλο σπάνιο δώρο: την αιωνιότητα. Και αυτό το κατάφερε γιατί η γραφή του γνωρίζει να περιγράφει παραστατικά και ταυτόχρονα να αφηγείται με ολοζώντανη διάθεση. Προπάντων, όμως, επειδή χειρίζεται με μαεστρικό τρόπο το χιούμορ καθώς το μπολιάζει στην τραγικότητα των ηρώων του, την ώρα που αυτοί βαδίζουν με σταθερό βήμα προς τη μοίρα τους. Ένα έργο σταθμός στην παγκόσμια λογοτεχνία. Ένα ανάγνωσμα αντίδοτο στη ρηχότητα και τη φτήνια πολλών «βιβλίων». Κώστας Ακρίβος

Ο καθηγητής, φιλόσοφος και δημοσιογράφος Τάκης Φωτόπουλος έγινε γνωστός από τον όρο «Περιεκτική Δημοκρατία» τον οποίο λάνσαρε πριν από περίπου δέκα χρόνια, σε μια προσπάθεια να περιγράψει με όσο το δυνατό μεγαλύτερη σαφήνεια ένα μοντέλο ξεπεράσματος του νεοφιλελευθερισμού και της σοσιαλδημοκρατίας. Το μοντέλο που προτείνει ο Έλληνας θεωρητικός και έχει υποστηρικτές σε όλο τον κόσμο, στοχεύει στο να ξεπεράσει τη σημερινή, «ολοκληρωτική» κατά τη γνώμη του, δημοκρατία. Προϋποθέτει ως βάση κάθε πολιτικής και οικονομικής δραστηριότητας τις δημοτικές συνελεύσεις στις συνομοσπονδιούμενες τοπικές κοινωνίες και δεν έχει καμία σχέση με τη «συμμετοχική» δημοκρατία που κηρύσσουν αρκετοί από τον χώρο της σοσιαλδημοκρατίας, ή τον «πράσινο» καπιταλισμό που προωθεί η υπερεθνική ελίτ των Ομπάμα, Σαρκοζί και Μπράουν, καθώς οι εκδοχές αυτές δεν προϋποθέτουν ανατροπή αλλά, απλώς, βελτίωση του καπιταλισμού. Μεγάλο μέρος του βιβλίου αφιερώνεται στην ανάλυση της οικονομικής κρίσης που έχει ξεσπάσει διεθνώς και την οποία ο συγγραφέας θεωρεί δομική καπιταλιστική κρίση -όπως αρκετές εδώ και δύο αιώνες- με ορισμένα, εξόχως παγκοσμιοποιημένα χαρακτηριστικά. Σημαντικό μέρος αφιερώνεται, επίσης, στην αποτίμηση των γεγονότων που ακολούθησαν τη δολοφονία του Αλέξη Γρηγορόπουλου, τον Δεκέμβριο του 2008 στη Αθήνα. Θανάσης Αντωνίου

Ρέα Γαλανάκη Φωτιές του Ιούδα, Στάχτες του Οιδίποδα

Πόπη Αλεβιζάκη - Βασίλης Μαντούβαλος Κοινωνία και ζώα, Αναζητώντας το δαχτυλίδι του Σολομώντα

Καστανιώτης

ΕΣΤΙΑ Τα ζώα, ειδικότερα ο σκύλος και η γάτα, μας συντροφεύουν, μας προσφέρουν καθημερινά ανυστερόβουλη αγάπη και τρυφερότητα. Ή όπως ο Μπάιρον έγραψε στο μνημείο του σκύλου του τους ακόλουθους στίχους, που συμπυκνώνουν την ουσία της σχέσης του ανθρώπου με το ζώο: «…Αλλά ο κακόμοιρος ο σκύλος, στη ζωή ο πιο σταθερός φίλος,/ ο πρώτος που σε καλωσορίζει, έτοιμος πάντα να σε υπερασπιστεί,/ που η τίμια καρδιά του ανήκει πάντα στον κύριό του,/ που εργάζεται, μάχεται, ζει κι αναπνέει για κείνον μονάχα…». Σ’ αυτούς τους δεσμούς ανθρώπου και ζώου μας ξεναγούν με το παρόν βιβλίο οι συγγραφείς του Πόπη Αλεβιζάκη και Βασίλης Μαντούβαλος και μας συστήνουν μέσα το δαχτυλίδι του βασιλιά Σολομώντα για να επικοινωνούμε με τα ζώα, καθώς, όπως «μαρτυρεί» ο Κίπλιγκ στο τετράστιχό του, ο Σολομών μπορούσε να μιλά ακόμα και με την πεταλούδα: «Ποτέ δεν έφτασε τον Σολομώντα/ σε γνώση άλλος βασιλιάς./ Ο Σολομών μιλούσε πρόσωπο με πρόσωπο/ και με την πεταλούδα ακόμα» ( Ιστορίες για παιδιά, 1902). Τι θα ήταν, άλλωστε, χωρίς την παρουσία των ζώων ο άνθρωπος; Την απάντηση την δίνει ο Σιάτλ, ο αρχηγός φυλής Ινδιάνων, και τα λόγια του χρησιμοποιήθηκαν ως προμετωπίδα στο κεφάλαιο Ζώα-θεραπευτές: «Τι είναι ο άνθρωπος χωρίς τα άλλα ζω-

INDEX_36

Μετά τα κρυστάλλινα Αμίλητα βαθιά νερά - Η απαγωγή της Τασούλας, το μυθιστορηματικό χρονικό που απέσπασε το βραβείο αναγνωστών το 2006 του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου, η εκλεκτή συγγραφέας στο νέο της μυθιστόρημα πραγματεύεται ένα εντελώς διαφορετικό θέμα, ένα θέμα βγαλμένο από τα σπλάχνα της ορεινής Κρήτης. Το παλιό έθιμο της καύσης του ομοιώματος του Ιούδα, της βιβλικής μορφής που είναι ταυτόσημη με εκείνη του τραγικού Οιδίποδα, κατά τη διάρκεια του Πάσχα, κινεί την περιέργεια της συγγραφέως, πυροδοτεί την έμπνευσή της και απογειώνει την πέννα της. Αποτέλεσμα: γράφει ένα κυριολεκτικά εξαιρετικό μυθιστόρημα, ένα λογοτεχνικό κομψοτέχνημα, και όχι μόνο. Η Ρέα Γαλανάκη αποδεικνύεται τόσο γενναιόδωρη που δεν περιορίζεται στο να προσφέρει στον αναγνώστη αμέτρητες σελίδες υψηλής λογοτεχνίας, δεν αρκείται στην αναζήτηση και αξιοποίηση πηγών, κάνει και κάτι πιο τολμηρό δε διστάζει να σηκώσει το ανάστημά της και να πάρει θέση απέναντι στον φασισμό, στον ρατσισμό, στον Νόμο αλλά και στην Παρανομία, στα φονικά και στη συνενοχή της σιωπής. Στον νόμο του έρωτα που δεν αναγνωρίζει νόμους. Η Ρέα Γαλανάκη κατανοεί, εξηγεί αλλά δεν αποδέχεται. Το βιβλίο διαβάζεται απνευστί. Τιτίνα Δανέλλη

56

BITPINA

Φόρεστ Κάρτερ Η εκπαίδευση του Μικρού Δέντρου ΚΕΔΡΟΣ Στην εποχή της μεγάλης κρίσης στην Αμερική, ένα πεντάχρονο αγόρι πηγαίνει να ζήσει με τους παππούδες του, Ινδιάνους Τσερόκι, μετά τον θάνατο των γονιών του. Η ζωή του πάνω στα Απαλάχια όρη είναι μια γνωριμία με την ιστορία, αλλά και τη φύση. Οι παππούδες του προσπαθούν να του εξηγήσουν πως ο άνθρωπος πρέπει να παίρνει από τη φύση μόνο ότι χρειάζεται. Ακόμη το παιδί γνωρίζει πως σημαντικές αξίες στη ζωή είναι η αγάπη αλλά και η κατανόηση. Αυτά τα μαθαίνει με τη γνωριμία και την εξερεύνηση. Ο παππούς διηγείται πώς τα δέντρα συνομιλούν μεταξύ τους και μπορούν να αντισταθούν ακόμη και στο κακό. Έτσι, το Μικρό Δέντρο ανακαλύπτει τον κόσμο μέσα από τις αφηγήσεις και τη σοφία της ινδιάνικης παράδοσης. Ακούει την ιστορία του κατατρεγμού των Ινδιάνων και μαθαίνει πώς η αδηφαγία των λευκών λεηλάτησε τον κόσμο. Αν και ο τρόπος αφήγησης μοιάζει αυτοβιογραφικός, το κείμενο είναι συγκινητικό. Μιλά στο ανθρώπινο πνεύμα και αγγίζει τα βάθη της ανθρώπινης ψυχής. Η εκπαίδευση του Μικρού Δέντρου είναι ένα βιβλίο που σε σημαδεύει. Όταν το διαβάσεις, είναι σίγουρο πως δεν θα ξαναδείς τον κόσμο με τα ίδια μάτια. Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης

Ονορέ ντε Μπαλζάκ Αναμνήσεις δύο μικροπαντρεμένων γυναικών BOOKSTARS Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα σε επιστολές. Οι μικροπαντρεμένες γυναίκες είναι δύο κορίτσια που συνδέονται με στενή φιλία και ο αναγνώστης παρακολουθεί την αντίθετη πορεία των πεπρωμένων τους μέσα από την αλληλογραφία τους. Η Λουίζ ντε Σωλιέ και η Ρενέ ντε Μωκόμπ εγκαταλείπουν το μοναστήρι που έχουν περάσει τα σχολικά τους χρόνια σαν οικότροφοι και ξεκινούν την κοσμική τους ζωή. Η Λουίζ παντρεύεται από έρωτα, η Ρενέ οδηγείται στον γάμο χωρίς να έχει ερωτευθεί τον σύζυγό της. Οι μοίρες τους είναι φαινομενικά παρόμοιες, όμως η διαφορετική στάση τους απέναντι στον άνδρα, στον έρωτα και στον θεσμό της οικογένειας τις οδηγεί σε εντελώς αντίθετα μονοπάτια και τότε η σύγκρουση αλλά και η εκδήλωση αληθινής φιλίας είναι αναπόφευκτες. Στις Αναμνήσεις ο Μπαλζάκ φωτίζει τις σκοτεινές πλευρές της ιδιωτικής ζωής μέσα από την εκμυστήρευση και αποκαλύπτει την αντίθεση ανάμεσα στο πάθος και την αφοσίωση, στο ερωτικό δράμα και την ευτυχία που κατακτιέται μέσα από την υπομονή, ανάμεσα στην άγονη αγάπη που οδηγεί στον θάνατο και τη γονιμότητα απ’ όπου πηγάζει η ζωή. Μάκης Τσίτας

Αγγελική Στρατηγοπούλου Ευαγγελισμός ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ Με «λέξεις βαριές αλλά εύκαμπτες, να πιέζονται χωρίς να υποχωρούν και η ρυμοτομία τους να επιτρέπει να διασχίζεις την αφήγηση χωρίς να χάνεσαι ή να γλιστράς», η Αγγελική Στρατηγοπούλου στην ανατρεπτική και υποβλητική νουβέλα Ευαγγελισμός, αφηγείται μια ιστορία παρενδυσίας του χρόνου, σε τόπο ακαθόριστο, όπου οι χαρακτήρες -το παιδί και η μητέρα του- τολμούν να απεκδυθούν την κανονικότητά τους. Η συγγραφέας μιλάει για τη μητρότητα, απογυμνώνοντάς τη

INDEX_36

από την ιεροποίησή της, που -αιώνες τώρα- αποσκοπεί στον έλεγχο και στην καταστολή των γυναικών. Η σχέση μητέρας-παιδιού, απογυμνωμένη από το δεδομένο, παραμορφωμένη από αλήθειες εκτός ορίων, αλλά και ανατρεπτικά στοχαστική, παρουσιάζεται με τρόπο που κάποιους θα γοητεύσει και άλλους θα συγκινήσει, προκαλώντας έναν διάλογο με ό,τι θεωρούμε ανέγγιχτο. Γιώτα Συκιώτη

Τζων Φώουλς Ένα καπρίτσιο ΕΣΤΙΑ Μία πενταμελής ομάδα έφιππων ταξιδιωτών ταξιδεύει στη νοτιοδυτική Aγγλία, εν έτη 1736, για να διανυχτερεύσει σε ένα πανδοχείο. Πρόκειται για τον γιο ενός αριστοκράτη, τον κωφάλαλο υπηρέτη του, μια πόρνη και δύο ακόμη άντρες. Το ταξίδι τους θα συνεχιστεί, ώσπου θα σταματήσουν στο Στόουνχεντζ. Εκεί, στον ειδωλολατρικό ναό, σε μια σκοτεινή σπηλιά, θα βιώσουν ανομολόγητες και αποκρυφιστικές εμπειρίες, ενώ λίγο μετά ο υπηρέτης θα βρεθεί κρεμασμένος και οι υπόλοιποι εξαφανισμένοι. Την πολύκροτη υπόθεση αναλαμβάνει να διαλευκάνει ένας δικηγόρος, με την πλοκή να στήνεται προσεκτικά γύρω από αυτήν την έρευνα και να περιλαμβάνει το υλικό των ανακρίσεων, τις επιστολές μαρτύρων και την τριτοπρόσωπη «αντικειμενική» αφήγηση ενός μυθιστοριογράφου. Σε ένα πρώτο επίπεδο, ο Tζων Φόοουλς δημιουργεί μία συναρπαστική περιπέτεια, έναν δισεπίλυτο αστυνομικό γρίφο με φόντο μια εποχή έντονων θρησκευτικών και κοινωνικών συγκρούσεων, όπου κορυφωνόταν η πάλη ανάμεσα στον παλιό και τον καινούργιο κόσμο. Σε ένα δεύτερο επίπεδο, όμως, επιτυγχάνει κάτι πιο σημαντικό: Πίσω από την επίφαση του μυστηρίου -αναμειγνύοντας τις αφηγηματικές τεχνικές και παίζοντας με την υποβλητική σκηνοθεσία του- υπονομεύει τεχνηέντως την όποια αντικειμενικότητα και τη μυθιστορηματική του αλήθεια. Καθώς, λοιπόν, η αλήθεια αλλάζει συνεχώς πρόσωπο, εκείνο που αποκτάει μεγαλύτερη σημασία είναι αυτή ακριβώς η διαφορετική οπτική γωνία που επιλέγει ο ένας ή ο άλλος: Το παραμύθι, δηλαδή, που επινοεί ο καθένας από μας για να στηρίξει -λίγο ή πολύ- τη χαοτική ζωή του... Γιώργος Βαϊλάκης

Χάουαρντ Ζιν Διακηρύξεις Ανεξαρτησίας ΕΞΑΡΧΕΙΑ Ο Χάουαρντ Ζιν είναι ιστορικός και θεατρικός συγγραφέας (στην Ελλάδα έγινε γνωστός από την πετυχημένη θεατρική παράσταση Ο Μαρξ στο Σόχο). Δίδαξε, ως προσκεκλημένος καθηγητής, στα Πανεπιστήμια της Βοστόνης, του Παρισιού και της Μπολόνια, όμως δεν είναι ένας συνηθισμένος καθηγητής πανεπιστημίου. Ίσως επειδή είναι αναρχικός. Ένας αναρχικός που πιστεύει ότι η κοινωνία πρέπει να είναι οργανωμένη με χίλιους διαφορετικούς τρόπους, ότι οι άνθρωποι πρέπει να συνεργάζονται στην εργασία και την ψυχαγωγία και να συγκροτούν μια όμορφη κοινωνία. Στις Διακηρύξεις Ανεξαρτησίας ο συγγραφέας αποδομεί την κυρίαρχη αμερικανική ιδεολογία. Αναδεικνύει τον καταπιεστικό χαρακτήρα της δυτικής «δημοκρατίας» που εξαπατά τους πολίτες προσφέροντας ψεύτικο πλουραλισμό και κίβδηλη ελευθερία. Ο Χάουαρντ Ζιν θεωρεί ότι η πολιτική είναι ζήτημα όλων των ανθρώπων και απεχθάνεται τους ειδικούς. Δε διστάζει δε να τα βάλει με έναν απ’ αυτούς, το Νικολό Μακιαβέλι. Για τον Χάουαρτν Ζιν, η υπέρτατη δύναμη δεν είναι τα όπλα, είναι οι άνθρωποι που αγωνίζονται.

Sabine von Traute

58

BITPINA

Λεονάρντο ντα Βίντσι Τα σημειωματάρια. Οι εφευρέσεις, τα σχέδια και οι θεωρίες μιας ιδιοφυΐας ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ Λένε πως το εργόχειρο ενός αριστοτέχνη λάμπει το ίδιο και από την πίσω, την αθέατη πλευρά του. Χωρίς ψεγάδια, χωρίς αιχμές, ακμές, ελλείψεις, σκοτεινές γωνίες, χωρίς κλωστές ορφανές που περισσεύουν. Όταν διάβασα -τι λέω; μελέτησα μετά προσοχής, εννοώ- τα σημειωματάρια του Ντα Βίντσι στην καλαίσθητη έκδοση του Μεταίχμιου, είχα, για άλλη μια φορά, τη βεβαιότητα ότι τίποτα δεν είναι τυχαίο, κι ότι πίσω από το αριστούργημα, που είναι απλώς η κορυφή του παγόβουνου, κρύβεται ένας τιτάνιος όγκος δουλειάς, δοκιμών, μελετών, σχεδιασμάτων και προπλασμάτων. Ο Αναγεννησιακός Λεονάρντο ντα Βίντσι με την αιρετική σεξουαλική ζωή, και την ακόμα πιο αιρετική θρησκευτική προσέγγιση του Μυστικού Δείπνου, όπως αποκάλυψε ο Νταν Μπράουν στον Κώδικα Ντα Βίντσι και αρκετοί άλλοι πριν από αυτόν, ήταν ένας εργασιομανής άνθρωπος που κατάφερε να μετουσιώσει την υπαρξιακή του αγωνία σε τέχνη διαρκείας - για να μην πω «αθάνατη». Αναζητώντας την πνευματική ελευθερία, αλλά χωρίς να αδιαφορεί για τις ηδονές της σάρκας, ακροβάτησε επί μακρόν μεταξύ ουρανού και γης, κυνηγήθηκε από τις κοσμικές εξουσίες, προκάλεσε με τα ήθη και τα πάθη του… Εν ολίγοις, έζησε. Μια ζωή μοναδική, που μόνο οι γενναίοι της ηδονής (όπως θα έλεγε και ο Καβάφης) τολμούν να ζήσουν. Τα σημειωματάριά του είναι τα ψίχουλα από ένα ρωμαϊκό δείπνο, που έμειναν να μας θυμίζουν την ευωχία μιας άλλης εποχής. Μιας εποχής που γνώρισε το άγγιγμα της μεγαλοφυΐας. Κωνσταντίνος Μπούρας

Επιμέλεια: Γιώργος Μαρκόπουλος, Κώστας Γ. Παπαγεωργίου Τα ποιήματα του 2008 ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΩΝ ΔΕΚΑΤΩΝ Παρά το γεγονός ότι η ποίηση –θεωρητικά- απαξιώνεται ολοένα και πιο πολύ, τα μεμονωμένα ποιήματα και οι ποιητικές συλλογές που γράφονται και δημοσιεύονται ολοένα και πληθαίνουν. Γεγονός που αποτελεί μια αναμφισβήτητη αντίφαση, αλλά δεν είναι αυτό το θέμα με το οποίο θέλουμε να ασχοληθούμε σ’ αυτή τη σύντομη σημείωση. Η ανθολογία Τα ποιήματα του… (2008, εν προκειμένω) εκδίδεται για τρίτη συνεχή χρονιά και επιχειρεί να αποτυπώσει την ποιητική παραγωγή στη χώρα μας στο μεγαλύτερο δυνατό εύρος. Η επιλογή των ποιημάτων γίνεται από τις δημοσιευμένες μέσα στο έτος ποιητικές συλλογές καθώς και από ποιήματα δημοσιευμένα σε λογοτεχνικά περιοδικά και στα κυριακάτικα φύλλα της εφημερίδας Αυγή. Αν δεν δείτε το ποίημά σας δημοσιευμένο στην παρούσα ανθολογία, μην σπεύσετε να πιστέψετε σε κάποια «συνωμοσία». Οι προθέσεις των ανθολόγων (Γιώργος Μαρκόπουλος, Κώστας Γ. Παπαγεωργίου) είναι ασφαλώς αγαθές και ο υπεύθυνος της σειράς (Ντίνος Σιώτης) εξαιρετικά δεκτικός σ’ οτιδήποτε «φρέσκο» προκύψει. Χριστίνα Οικονομίδου

Τάσος Τέλλογλου Το δίκτυο. Φάκελος Siemens ΣΚΑΪ ΒΙΒΛΙΟ «Τα στελέχη του τομέα τηλεπικοινωνιών της Siemens εκείνης της περιόδου διακινούσαν χρήματα σε πολιτικούς. Έτσι, ένας από αυτούς πήγε μία φορά σε παραθαλάσσιο προάστιο της Αθήνας για να δώσει χρήματα σε κορυφαίο πολιτικό σε μερικές βαλίτσες. Η οικιακή βοηθός που τις παρέλαβε αποφάσισε

INDEX_36

να πάρει τη μία βαλίτσα με 1 εκατομμύριο μάρκα και να φύγει στις Φιλιππίνες όπου είχε γεννηθεί». Δεν είναι μυθοπλασία, είναι στοιχείο της δικογραφίας των Γερμανικών δικαστηρίων για το πολύκροτο σκάνδαλο της Siemens, για το οποίο καταδικάστηκαν δεκάδες Γερμανοί πολίτες, και η εταιρεία πλήρωσε τεράστιες αποζημιώσεις. Με πολλή προσοχή, σχολαστικότητα και σαφήνεια, ο Τάσος Τέλλογλου καταγράφει τις πτυχές ενός κορυφαίου σκανδάλου. Η ανάγνωση είναι απολαυστική, τα στοιχεία είναι συντριπτικά, όποιος διαβάζει το βιβλίο διαφωτίζεται και σχηματίζει μια στέρεα άποψη για το σκάνδαλο αλλά και τη σκοτεινή και ρευστή ψυχολογία αδυναμίας που κατατρύχει τους πολίτες αυτής της χώρας από την εποχή της δολοφονίας του Καποδίστρια και μετά. Ξέρεις ποιοι είναι οι κλέπτοντες, σου λένε πώς έχουν κλέψει και πόσα έχουν κλέψει (σημ. Λίγο πάνω από 80 εκ. Ευρώ σε μια πενταετία), η κοινή λογική σου λέει ότι τα έκλεψαν από εσένα, όμως δεν μπορείς τίποτα να κάνεις γι’ αυτό, ούτε καν να μην πας να τους ξαναψηφίσεις. Παναγιώτης Πασπαλιάρης

Χρήστος Γκότσης Ο μυστικός κόσμος των Βυζαντινών Εικόνων ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ Οι άγιες εικόνες είναι καρπός της πίστεως, την οποία διαλαλούν, τρέφουν και συντηρούν. Αυτήν την πίστη και την παράδοση της Εκκλησίας εκφράζει άριστα η βυζαντινή αγιογραφία. Μια τέχνη με υπέροχες συνθέσεις, με πνευματικότητα που διδάσκει τις αλήθειες της πίστης όπως τις δογμάτισε η Εκκλησία και εμπνέει. Σε αυτό το βιβλίο, ο συγγραφέας προσεγγίζει τη βυζαντινή αγιογραφία, εξετάζει τα προβλήματά της και αναλύει το βάθος της. Στη δεύτερη αυτή έκδοση, ο συγγραφέας του πλούτισε και ενημέρωσε με νέα δεδομένα το ιστορικό και τις περιγραφές των εικόνων, ώστε να ικανοποιήσει όλους όσους θα θελήσουν να γνωρίσουν τον μυστικό κόσμο -χώρο και πνευματική ομορφιά- της ορθόδοξης αγιογραφίας και να εντρυφήσουν στον πλούτο της. Περιλαμβάνονται, σχεδόν στο σύνολό τους, έργα διασήμων ζωγράφων της βυζαντινής και της μεταβυζαντινής τέχνης. Επίσης, να σημειώσουμε ότι το τετράτομο αυτό έργο εναρμονίζει τις εικόνες με τα αγιολογικά και υμνολογικά κείμενα και εντάσσει τη βυζαντινή αγιογραφία στον χώρο, την πίστη και την ευσέβεια της Εκκλησίας. Πόπη Βάνταρη

Αντόνι Κάζας Ρος Το θεώρημα του Αλμοδόβαρ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: Σοφία Διονυσοπούλου ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ Ένας νέος Γάλλος συγγραφέας με καταλανική καταγωγή, που δεν τον έχει δει ποτέ κανείς, κατακτά πρώτα τις εκδόσεις Gallimard και, στη συνέχεια, όλο τον κόσμο με το πρώτο του μυθιστόρημα. Εμφανίζοντας τον εαυτό του ως πρωταγωνιστή του βιβλίου του −ένας άνθρωπος παραμορφώνεται φριχτά στο αυτοκινητικό δυστύχημα όπου, εκτός από το πρόσωπό του, χάνει και την αγαπημένη του− και αξιοποιώντας ως τίτλους των κεφαλαίων του ρήσεις του Νεύτωνα, μιλά εντέλει για τη βαρύτητα της ύπαρξης, από την οποία αποδεσμευόμαστε και ξαναβρίσκουμε την ελευθερία μας μόνο όταν απαλλαγούμε από τον ανούσιο ναρκισσισμό που κυριαρχεί στην εποχή μας. Το μυθιστόρημα του Κάζας Ρος, παραβατικό και απελπισμένο, με γλώσσα λαμπερή που σπάει κόκαλα, μιλά με πάθος για τη χαρά της ζωής, αμφισβητώντας τη σχέση της πραγματικότητας με το χρόνο. Ένα μανιφέστο ενάντια στα στερεότυπα και στα κοινώς παραδεδεγμένα. Ελένη Κεχαγιόγλου

60

αυτοπαρουσιάσεις

BITPINA

Δύο θεωρούμενα ως δεδομένα. 1) Η «νέα αντίθεση» ανάμεσα σε μιαν υπερεθνική πλανητική ελίτ και τις περιφερειακές κοινωνίες και 2) η «διμερής κατάρρευση» τόσο του σοσιαλιστικού κρατικισμού όσο και του νεοφιλελευθερισμού. Δεδομένα που υποστηρίζω συστηματικά από τις αρχές της δεκαετίας του ‘90. Στη βάση αυτών των δεδομένων, προσπαθώ να αναδιατυπώσω το περιεχόμενο της σύγχρονης Δημοκρατίας -την προσβασιμότητα της εξουσίαςτις σημασιολογικές εκκρεμότητες του ζεύγους Αριστερά - Δεξιά και να σκιαγραφήσω νέες μορφές κοινωνικής - πολιτικής οργάνωσης, μορφές συναινετικής κοινωνικής εξουσίας... Στο ίδιο πλαίσιο, ασχολούμαι με τη μεθοδολογία συγκρότησης της απαραίτητης πλέον κοινωνικής απόκρισης, απέναντι σε επίκαιρα ζητήματα αιχμής όπως η ετεροβαρής σχέση ανθρωποδράσεων και περιβάλλοντος, που πιστοποιείται ήδη με ακραία κλιματικά φαινόμενα, η δυνατότητα μετοχής στην παραγωγή πολιτισμού και στη διαδικτύωση της ενημέρωσης, ασχολούμαι με τις φαιδρές απόπειρες να στοχοποιηθούν «εκπρόσωποι του κακού», κάτω από μια διάτρητη θεωρητική ομπρέλα

ΝΙΚΟΣ ΔΟΪΚΟΣ

που προαναγγέλλει την «αναπόφευκτη» σύγκρουση των πολιτισμών, αντιστρέφοντας και αναπλάθοντας έτσι την πραγματικότητα σύμφωνα με τους υπερεθνικούς επιχειρηματικούς σχεδιασμούς και τις αρχές ενός μονοκρατορικού διεθνούς «δικαίου»... Ασχολούμαι με τις προϋποθέσεις ενός νέου οικονομικού μοντέλου, με κοινωνικό έλεγχο και δημοκρατική διαδραστικότητα, με στοιχεία αυτοδιαχείρισης, απέναντι σε μιαν αγορά που βλάπτει σοβαρά την υγεία και που όταν κλυδωνίζεται αναζητά αποκούμπι στον κατατεθειμένο στις κεντρικές τράπεζες ιδρώτα των απλών ανθρώπων... Ο Ανάριθμος Δρόμος προσκαλεί να τον ακολουθήσουν όσοι αισθάνονται πως αξίζει τον κόπο να ξαναβρεθούμε, όσοι θεωρούν πως σε τούτη την εποχή της αμηχανίας, όπου η υπέρβαση της βαρβαρότητας ταυτίζεται με την επιβίωση, όντως αξίζει τον κόπο να ξαναβρεθούμε.

Ο ανάριθμος δρόμος ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ

Το μυθιστόρημα ήταν πάντοτε ο πιο ενδεδειγμένος τρόπος να μιλήσω για ό,τι δεν γνώριζα με βεβαιότητα. Πρόκειται για βιώματα που με ώθησαν σε αναζητήσεις και ερωτήματα που παρέμειναν βαθιά μέσα μου αναπάντητα. Ο έρωτας ήταν ένα από αυτά. Δεν τον διαχώρισα ποτέ από την αγάπη, γιατί αρνήθηκα τις πονηρές ιδεολογικές κατατάξεις που τον ήθελαν να ασχολείται μόνο με τα σαρκικά ζητήματα. Τον έρωτα τον έζησα και τον βίωσα σαν κάτι το σφαιρικό, σαν μία συνέργια νου και σώματος, σαν μία μόνιμα ανοιχτή ζώνη γονιμότητας και δημιουργικότητας. Η αγάπη δεν ήταν ξένη προς αυτόν, αλλά μέρος του η συνέπειά του. Γράφοντας το βιβλίο αυτό είχα την ενδόμυχη, ίσως, αφέλεια πως θα μάθαινα μετά από τόσα χρόνια σκέψεων και παρατηρήσεων κάτι για αυτό το θαυμάσιο του έρωτα. Δεν νομίζω ότι το κατάφερα. Ξέρω όμως ότι μέσω της γραφής ταξίδεψα στις πιο κρυφές αναμνήσεις, επιθυμίες και όνειρά μου. Σαν αρχαιολόγος του εαυτού μου έσκαψα όλα τα ερείπια του ερωτικού μου παρελθόντος. Μέσα από τους χαρακτήρες του μυθιστοΦωτό: Γιωργος ΒΛΑΝΤΗΣ

ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ ΔΑΒΒΕΤΑΣ

INDEX_36

Έρωτας δαίμονας Εμπειρία

ρήματος ένοιωσα εκπλήξεις, γοητεία, αποκαλυπτικές εμπειρίες, ενθουσιασμό και απογοητεύσεις. Ένοιωσα τη μαγεία της περιπλανήσεως. Αυτή η παράξενη όμως γεύση του, παρότι κάποιος γνωρίζει περισσότερα παραμένει σε απορία, δεν με εγκατέλειψε. Η μόνη βεβαιότητα που έχω μετά τη γραφή αυτού του βιβλίου είναι ότι όσον αφορά τον έρωτα γνωρίζω καλά πως δεν γνωρίζω.

62 62

αυτοπαρουσιάσεις

ΛΙΤΣΑ ΨΑΡΑΥΤΗ

BITPINA

Την έβλεπα καθημερινά την Άννα. Ζούσα μαζί της τις δύσκολες αλλά και τις ευχάριστες στιγμές, γιατί είναι η κουμπάρα μου και την αγαπώ. Ποτέ όμως δεν σκέφτηκα να την κάνω ηρωίδα ενός βιβλίου μου. Ως τη μέρα που τη βρήκα στα πρόθυρα της κατάρρευσης. Κουρασμένη, ατημέλητη, με μαλλιά άβαφα, νύχια σπασμένα και περιττά κιλά. Τα βλαστάρια της, πέντε ζωή να ‘χουν, παραχαϊδεμένα και απαιτητικά, ο άντρας της κακομαθημένος από τη μαμάκα του, ο Αννίβας με τα καθημερινά σκυλίσια δικαιώματα και ο πανέξυπνος πλην βωμολόχος κι εκνευριστικός παπαγάλος έκαναν τη ζωή της μαρτύριο. «Γιατί δεν κάνεις απεργία;» της είπα μεταξύ σοβαρού και αστείου. Με κοίταξε παραξενεμένη λες και της είπα να ταξιδέψει στο φεγγάρι. Εμένα, όμως, είχε βιδωθεί η ιδέα στο μυαλό μου. Λίγο η πραγματικότητα, λίγο η φαντασία και… η Μαμά κάνει απεργία. Με τα παιδιά να μην πιστεύουν στα μάτια τους όταν βρήκαν το σπίτι ασυγύριστο όπως το είχαν αφήσει, τον μπαμπά να μην έχει για μεσημεριανό τσιπούρα αλανιάρα και να τα βρίσκει μπαστούνια όταν προσπάθησε να μαγειρέψει

και ν’ αλλάξει τις πάνες των μωρών. Τον σκύλο ν’ αλωνίζει στην κουζίνα και τον παπαγάλο να λέει τις χειρότερες βρισιές. Και τη μαμά βράχο στην πολυθρόνα της, ν’ απολαμβάνει ένα καλό βιβλίο και το φραπέ της. Εσείς τι λέτε; Πέτυχε η απεργία;

Η μαμά κάνει απεργία ΨΥΧΟΓΙΟΣ

ΜΑΙΡΗ ΜΑΝΔΑΛΗ

Θυμάμαι μία φωτογραφία από τις πολλές, μου είχε κάνει μεγάλη εντύπωση. Ήταν η γιαγιά μου ανάμεσα σε πολλές άλλες κοπέλες, από τη σχολή μοδιστρικής που παρακολουθούσε στα δεκαοχτώ της. Η χρονολογία στο πίσω μέρος; 1930. Ήταν γύρω στις σαράντα κοπέλες, όλες παρόμοια ντυμένες, πανομοιότυπα χτενισμένες. Έπιασα τον εαυτό μου να φτιάχνω τις ζωές τους ανάλογα με το πρόσωπό τους… Έτσι ξεκίνησα. Είχα από την αρχή σχεδόν όλη την ιστορία στο μυαλό μου. Όχι μόνο τα χρόνια από το ’30 και μετά. Όλη την πορεία εκατό χρόνων της οικογένειας. Μα αποφάσισα να μην χαλάσω τη συνταγή. Έτσι όπως εγώ είχα ακούσει πολλές μικρές ιστορίες, κυρίως από τη γιαγιά μου, για τα έντεκα αδέλφια της, έτσι επέλεξα δυο νέους ανθρώπους, έναν άντρα και μια γυναίκα, δυο αδέλφια, να γίνουν εκ των υστέρων «θεατές» της ζωής της οικογένειάς τους. Μόνο που γι’ αυτούς, το τέλος της παράστασης αποδείχθηκε απρόβλεπτο. Αφηγητής ο θείος Πελοπίδας. Θείος, που τον λένε, δεν είναι. Είναι ο παντοτινός φίλος της γιαγιάς τους, ο μόνος επιζών από εκείνη την

Αλήθειες κρυμμένες, σημάδια ανεξίτηλα ΔΙΟΠΤΡΑ

INDEX_36

εποχή. Την εποχή της φωτογραφίας με το άγνωστο μωρό. Την εποχή ενός απλοϊκού τραγουδιού με την υπογραφή του. Την εποχή του ξύλινου κουτιού με τα μυστικά. Το βιβλίο είναι μια οικογενειακή μυθοπλασία. Είναι οι ζωές ανθρώπων που άλλοτε αφέθηκαν να παρασυρθούν από την εποχή τους, τα ιστορικά γεγονότα, τα κοινωνικά ήθη κι άλλοτε έκαναν συνειδητά τις επιλογές τους διεκδικώντας από τη μοίρα την ευτυχία τους. Κάποιοι την άγγιξαν. Κάποιοι πάλι, όχι. Και κάποιοι πλήρωσαν το τίμημα γιατί απλώς την έζησαν.

64 64

αυτοπαρουσιάσεις

ΕΛΕΝΗ ΜΕΡΚΕΝΙΔΟΥ

BITPINA

Το Απολλώνιο της Πλάνης και του Ονείρου είναι μια φιλοσοφική προσέγγιση της τραγωδίας. Επέλεξα ένα έργο από κάθε τραγικό ποιητή: τον Αγαμέμνονα από τον Αισχύλο, την Αντιγόνη από τον Σοφοκλή, τον Ορέστη από τον Ευριπίδη. Και οι τρεις έγιναν παραστάσεις με προσωπική μου δραματολογία. Η διαλεκτική της αλήθειας εκκινώντας από τον Ηράκλειτο και, δια μέσου του Πλάτωνα, φτάνοντας στην κλασική τραγωδία, εμφανίζεται ως μία εναντιοδρομία. Αυτό παράγει όχι μόνο την περίφημη τραγική ειρωνεία, ειδολογικό μοτίβο της τραγωδίας, αλλά και συγκεκριμένου τύπου ήρωες, με την αμφιθυμία της γνώσης, με τον έρωτα της ζωής και του θανάτου. Πίσω από όλα αυτά, βέβαια, ελλοχεύει η αντίθεση του φυσικού με το πολιτικό, γεγονός που φαντάζει στις μέρες μας επίκαιρο όσο ποτέ, αν αναλογιστεί κανείς τη χρεοκοπία της οικονομίας και την άνοδο των οικολογικών ρευμάτων. Αν το απολλώνιο εκφράζει τη σκεπτικιστική πλευρά της τραγωδίας και οι απολλώνιοι ήρωες κομίζουν το διφορούμενο της γνώσης, οι απολλώνιοι στην ιστορία της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας, σίγουρα, είναι οι Σκεπτικοί. Συνε-

Σκεπτικοί University Studio Press

χίζουν να διερευνούν την εναντιοσημία της αλήθειας και απωθούν κάθε δογματισμό. Η ποικίλη -γι’ αυτό και ανεύρετη- αλήθεια θεμελιώνεται πάνω στην ισοδυναμία των πειστικών παραστάσεών της. Η αποθέωση του φαινομένου έναντι της κρυμμένης ουσίας των πραγμάτων επανεισάγει στο προσκήνιο της φιλοσοφίας το Υποκείμενο, που εκλαμβάνει την αλήθεια ως «τέτοια» ή «άλλη» πρώτοι οι Σοφιστές εισήγαγαν την έννοια του Υποκειμένου. Είναι γεγονός ότι ο αρχαίος ελληνικός είναι ο πολιτισμός της αμφισημίας. Η διαρκής αναζήτηση, η διαλεκτική της αλήθειας, η απόρριψη του δογματικού, προήγαγε τη γνώση, τη φιλοσοφία, την επιστήμη, αλλά και τη δημοκρατία. Η αλήθεια είναι, άλλωστε, κατά μία παρετυμολογία ηρακλείτειας προέλευσης, μια θεία πλάνη/περιπλάνηση: άλη-θεία.

Το Απολλώνιο της πλάνης και του ονείρου University Studio Press

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΕΤΣΑΣ

Μου ζητήθηκε να περιγράψω με δυο λέξεις τι είναι το έβδομο ανακοινωθέν, για τι πρόκειται, σαν αυτό να ήταν το πιο απλό πράγμα του κόσμου. Αυτό που μου ήρθε πρώτα να πω ήταν πως «το ανακοινωθέν είναι ένα μυθιστόρημα, συνυφασμένο με τη δουλειά μου ως εικαστικού» και, σεμνότυφα κάπως, να κλείσω το θέμα εκεί - δεν θα του φαινόταν αρκετό όμως. Σκέφτηκα μετά ν’ αναφερθώ σε ‘μένα, να πω για τους λόγους που με οδήγησαν να γράψω αυτό κι όχι κάτι άλλο, αλλά θα λιγόστευα απ’ τον αναγνώστη την έκπληξη, θα ήταν σαν να προσάρμοζα τον οποιονδήποτε στη δική μου περπατησιά κι απέρριψα την ιδέα. Με δυο λόγια, ωστόσο, θα μπορούσα να πω πως το ανακοινωθέν είναι ένα παραλήρημα και παράλληλα ένα χάρτινο μανιφέστο, η συνεισφορά μου αν θέλετε στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Είναι ένα υπερρεαλιστικό δοκίμιο κι ένα φανταστικό οδοιπορικό. Είναι σκέψεις μου γύρω απ’ την τρομοκρατία και ποιός την ασκεί τελικά. Δεν έχω καταλήξει ακόμα αν το ανακοινωθέν είναι πολιτική ή πολιτιστική πράξη, ούτε θεωρώ πως έχει σημασία τώρα αυτό. Το θέμα

Το έβδομο ανακοινωθέν ΙΩΛΚΟΣ

INDEX_36

είναι ότι όσο υπάρχουν καθεστώτα και αντικαθεστωτικοί, εξουσίες και άνθρωποι που σκέφτονται ελεύθερα, ταραγμένα μυαλά και πολιτικά αδιέξοδα, το έβδομο ανακοινωθέν θα είναι πάντα επίκαιρο.

66

αυτοπαρουσιάσεις

ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΠΑΒΕΡΑΣ

BITPINA

Πάντα οι λέξεις με γοήτευαν. Ιδιαίτερα όταν έσβηνα το φως και αυτές έβρισκαν τη θέση τους στις εικόνες που είχε αποτυπώσει το μυαλό. Στο βιβλίο που μόλις κυκλοφόρησε, οι λέξεις είναι πεταλούδες που βγήκαν από το κάδρο και ελεύθερες ανέσυραν από την ψυχή μου το χρέος που όφειλα στον εαυτό μου. Ο Καντ λέει ότι ο άνθρωπος για να είναι πραγματικά ελεύθερος, πρέπει να επιλέξει ένα χρέος που θα το επιβάλλει ο ίδιος στον εαυτό του. Έτσι γεννήθηκε το μυθιστόρημα Οι πεταλούδες από το Μπαλικπαπάν δίνοντας στον έρωτα ένα πρόσωπο, στη μνήμη φωνή, στην ψυχή γαλήνη. Με οδηγό την ατμομηχανή από τις μινιατούρες-παιχνίδια, προσπάθησα να φέρω στην επιφάνεια τον λυγμό της απώλειας, του φόβου και της συγχώρεσης, αναγνωρίζοντας ότι το ουσιαστικό ταξίδι συμβαίνει μέσα μας. Από μια παράξενη σύμπτωση δύο άνθρωποι που στα νιάτα τους είχαν αγαπηθεί, βρίσκονται στον σιδηροδρομικό σταθμό του Μονάχου. Αυθόρμητα εκείνος μόλις τη βλέπει τη φωνάζει, εκείνη όμως δεν τον αναγνωρίζει.

Κατάπληκτος από την αντίδρασή της, αποφασίζει να την ακολουθήσει και βρίσκονται να συνταξιδεύουν ως τη Ζυρίχη. Στη διάρκεια του ταξιδιού νοσταλγούν, ξαναερωτεύονται, πονάνε. Δύο ημέρες που ζουν μαζί με σύμμαχο το εκπληκτικό τοπίο και τη διάθεση να καταλάβουν ο ένας τον άλλο, ξανακερδίζουν τη χαμένη οικειότητα. Όταν εκείνη εξαφανίζεται, εκείνος την αναζητάει και τη βρίσκει σε μια ιδιωτική κλινική υποβοηθούμενης ευθανασίας. Φεύγει συντετριμμένος, μην μπορώντας να φανταστεί τι του επιφυλάσσει η μοίρα. Και παρά τη νόσο από την οποία πάσχει εκείνη, ο έρωτας θα τους λυτρώσει για να υπάρξουν.

Οι πεταλούδες από το Μπαλικπαπάν LIBRO

ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΗΣ

Είναι, αισίως, ο πέμπτος τόμος των λεγόμενων ταξιδιωτικών μου εντυπώσεων. Έχοντας ήδη μπει, αντιστοίχως, στην έκτη δεκαετία της ζωής μου, αναλογίζομαι συχνά, μεταξύ άλλων, μια καίρια απόφανση του Αρθούρου Σοπενχάουερ. Παραθέτω από το έργο του Aphorismen zur Lebensweisheit: «Γενικά θα έλεγε κανείς, ότι τα πρώτα σαράντα χρόνια της ζωής μας απαρτίζουν το κείμενο, τα επόμενα τριάντα το σχόλιο σε αυτό - σχόλιο που μόνον αυτό μάς επιτρέπει να κατανοήσουμε σωστά το αληθινό νόημα και την αλληλουχία του κειμένου, κι ακόμη το ηθικό δίδαγμα και τα άλλα λεπτά σημεία του». Φαίνεται ότι και με το τελευταίο μου έργο εφαρμόζω κατά κανόνα την εν λόγω αρχή. Από το λαβυρινθώδες Τόκιο, όπου κατά καιρούς βρέθηκα, στην πληθωρική Γιαουντέ και από κει στη λάβρα του Χαρτούμ η απόσταση είναι τεράστια, αλλά κάποια στιγμή σκέφτηκα ότι θα μπορούσε ενδεχομένως να χωρέσει σ’ ένα μόνον ημερολόγιο βλεμμάτων. Το υλικό ήταν όντως τεράστιο, φαινομενικά ανένταχτο και ατίθασο: απότομες εναλλαγές χωρών και ανθρώπων, πολύσημες εικόνες, απρόβλεπτες συναντήσεις, πρωτόγνωρα «πιστεύω», αλλεπάλληλα μυστήρια, μεταμορφώσεις ιδεολογημάτων,

Από το Τόκιο στο Χαρτούμ ΚΕΔΡΟΣ

INDEX_36

ανατροπές ηθών, προοπτικές λαβυρίνθων. Και βεβαίως, οι συστάδες των δέντρων στις ιαπωνικές πόλεις που παραπέμπουν στην αρμονία του ζεν, οι αριστοτεχνικοί κήποιραψωδία στη σκιά των επιβλητικών ουρανοξυστών του Τόκιο, η οργιαστική βλάστηση και η κάθιδρη γοητεία του Καμερούν, ο χορός των στροβιλιζόμενων δερβίσηδων σ’ ένα από τα παλαιότερα τζαμιά του Χαρτούμ, οι παράδοξες τελετουργίες στα εγκαίνια μιας γέφυρας στο κυανό σκέλος του Νείλου, ο μισοκατεστραμμένος ναός του Αμούν στα ερείπια της πόλης Νάκα, και ό, τι αυτός προοιωνίζεται. Κάτι σαν την ποίηση, ας πούμε, ενός μυθιστορήματος, την οποία συνεπάγεται, σχεδόν μαθηματικά, το κάθε ταξίδι από το Τόκιο στο Χαρτούμ μέσω Γιαουντέ: αυτό, αναγνώστη, φιλοδοξεί να σου μεταφέρει ακέραιο το βιβλίο μου.

68

αυτοπαρουσιάσεις

ΛΟΥΚΙΑ ΡΙΚΑΚΗ

BITPINA

Γεννήθηκα από γονείς δασκάλους. Μεγάλωσα μέσα σε αφηγήσεις και πολύ κινηματογράφο. Από τότε που άρχισα να ζω ανεξάρτητα ταξιδεύω με ασίγαστη περιέργεια σε όλο τον κόσμο. Το ταξίδι είναι η ανάσα μου. Το ίδιο και το ταξίδι μέσα στα βιβλία. Πάντα στις αποσκευές μου βρίσκονται βιβλία... είναι η ασφάλεια μου. Τα τελευταία χρόνια έγραψα παραμύθια για να παραβγώ σε ουτοπία έναν υπέροχο και βασανιστικό έρωτα. Εκεί στην άκρη του κύματος που χαϊδεύει την ακρογιαλιά γεννηθήκαν τα παραμύθια και δίπλα στη θάλασσα γράφτηκαν. Υπάρχουν μερικά χάδια που θα ήθελες να μην τελειώσουν ποτέ, έτσι να σε διαβάζουν για πάντα με ιερή περιέργεια, με δάχτυλα γεμάτα λέξεις και παραμύθια, να σε αγγίζουν και οι παλάμες να νανουρίζουν με χαϊδολογήματα το τρυφερό δέρμα. Το γράψιμό τους ήταν το παιχνίδι μου που έκανε τα δάκρυα χαμόγελα. Τα δάκρυα είναι η μυστική βροχή για να ανθίσει κανείς ξανά, όπως το όνειρο που ζωγραφίζουμε με χρωματιστά μολύβια όταν περπατούμε ανάμεσα στον ουρανό και τη θάλασσα, στην πατρίδα του ορίζοντα. Εκεί γεννήθηκαν τα παραμύθια, στον ορίζοντα,

είναι παραμύθια που υμνούν τον έρωτα και κοιτάζουν με ελπίδα τη συνύπαρξη των ανήσυχων ψυχών. Μια περιουσία από τα ταξίδια της ζωής είναι τα παραμύθια και είναι όλα αφιερωμένα σε εκείνους που το ξέρουν και το αξίζουν και σε εκείνους που δεν το ξέρουν και θα το ανακαλύψουν. Αυτό το βιβλίο είναι δώρο, το έκανα για να το δωρίσω σε όσους με έμαθαν μονοπάτια της ψυχής. Τους χρωστώ ευγνωμοσύνη. Με τα παραμύθια δημιουργείς τον χρόνο αντί απλά να τον αφήνεις να περνά. Ήδη, τα παραμύθια στους 2 μήνες που κυκλοφορούν μου έχουν χαρίσει πολλά όμορφα δώρα καθώς ανακαλύπτω μια πολύ ουσιαστική επικοινωνία μέσα από το διάβασμα των άλλων. Στα χέρια μας λοιπόν, στα απαλά μας χέρια, φροντίζουμε τα παραμύθια να ακουστούν, να μην χαθούν και να κρατούν πάντα την κλωστή δεμένη στην ανέμη τυλιγμένη και με ένα φύσημα του αέρα, μια ανάσα, να αρχίζουν να κυλούν εύφορα στο ποτάμι της ζωής. Στο μπλογκ του βιβλίου φιλοξενεί την επικοινωνία μας. http://loveandhopetales. blogspot.com/

Παραμύθια της αγάπης και της ελπίδας ΑΠΟΠΕΙΡΑ

Νίκος Μουρατίδης

INDEX_36

Πάντα έγραφα και τα πάντα. Θυμάμαι από τα παιδικά μου χρόνια να γράφω ιστοριούλες, τα εφηβικά μου ποιήματα που τα έστελνα στον Ντίνο Χριστιανόπουλο και στον Κώστα Ταχτσή, το διήγημα μου «Οι κοριτσίστικες τουαλέτες» που είχε δημοσιευτεί σ’ ένα λογοτεχνικό περιοδικό στα τέλη της δεκαετίας του ’70 κτλ. Μετά ξεκίνησα να συνεργάζομαι με εφημερίδες και περιοδικά, ύστερα ήρθαν κάποια σενάρια και τα τελευταία πέντε χρόνια έχω κυκλοφορήσει πέντε βιβλία. Δύο παιδικά μυθιστορήματα (Ο μικρός Αλκιβιάδης και οι Ολυμπιακοί αγώνες, Ο μικρός Αλκιβιάδης στο νησί των πειρατών), δύο μυθιστορήματα (ΑθήναΘεσσαλονίκη, Η Βραχονησίδα) και μια συλλογή διηγημάτων (Εγώ ήμουν αντράκι). Το 2007 απομονώθηκα και έγραψα 4 βιβλία. Η συγγραφή είναι ένα μυστήριο «ταξίδι». Αισθάνεσαι ο άρχων του παιχνιδιού τη στιγμή που αρχίζεις να φτιάχνεις τους χαρακτήρες σου και να τους εντάσεις στην ιστορία που έχεις σκεφτεί. Να τους τοποθετείς σε όποιο σκηνικό θέλεις να τους μπλέκεις σε ιστορίες που θα ήθελες να είχες εμπλακεί εσύ ο ίδιος, τους καλούς να τους σώζεις και τους κακούς

να τους καταστρέφεις… Θα ήθελα πάρα πολύ να είμαι στην παρέα της Βραχονησίδας. Ειλικρινά το λέω και γ’ αυτό το έγραψα. Θα ήθελα να πάρω φίλους και να πάμε να απομονωθούμε σ’ ένα νησί μόνοι μας. Επίσης. θα ήθελα να είχα ζήσει κάποια απ’ τις ιστορίες που αφηγούμαι στο Εγώ ήμουν αντράκι. Μπορεί να είναι ιστορίες που έχω μάθει, που μου έχουν διηγηθεί ή που έχουν συμβεί σε άλλους αλλά άλλο είναι να τις ζεις κι’ άλλο να τις παρακολουθείς από την κλειδαρότρυπα.

Η Βραχονησίδα

Εγώ ήμουν αντράκι

ΤΕΤΡΑΓΩΝΟ

ΤΕΤΡΑΓΩΝΟ

70

αυτοπαρουσιάσεις

ΓΩΓΩ ΑΤΖΟΛΕΤΑΚΗ

BITPINA

Να πούμε κατ’ αρχήν ότι το Ζ της ζωής είναι ένα μυθιστόρημα με κεντρικό θέμα την κακοποίηση της γυναίκας. Η πρώτη ερώτηση, λοιπόν, που αντιμετώπισα -ιδιαίτερα από σκανδαλοθήρες δημοσιογράφους- είναι αν το βιβλίο είναι αποκύημα μια προσωπικής μου τραυματικής εμπειρίας. Αγανακτώ με τέτοιου είδους επιδερμικούς «υπαινιγμούς». Όχι, ποτέ δεν διανοήθηκε άντρας να σηκώσει χέρι επάνω μου, ούτε θα του το επέτρεπα άλλωστε. Το Ζ της ζωής είναι ο καρπός του προσωπικού μου πόνου για ένα κοινωνικό φαινόμενο -ελληνικό όσο και παγκόσμιο- γι’ αυτή την ακατανόητη έκφραση βίας απέναντι στη γυναίκα και την εκμετάλλευση της ευαισθησίας της. Ο πόνος μου αυτός άρχισε να γεννιέται από τις ιστορίες που άκουγα. Γυναίκες που κακοποιούνταν φρικτά, αλλά σιωπούσαν και έμεναν στη σχέση είτε από οικονομική ανασφάλεια, είτε για χάρη των παιδιών, είτε εξ αιτίας της στρεβλής νοοτροπίας ότι η γυναίκα οφείλει να υπομένει τα πάντα… Αυτή η παθητική στάση της γυναίκας και η omerta του περίγυρου ήταν τα κίνητρά μου για να μπω στη συγγραφή του

Το Ζ της ζωής Εμπειρία

μυθιστορήματος. Γιατί δεν συμφωνώ με καμιά δικαιολογία. Σίγουρα το να πέσεις σε βίαιο σύζυγο είναι βαρύς σταυρός, όμως επιβάλλεται να παλέψεις. Η Ηλέκτρα, η ηρωίδα μου, κάνει αυτό ακριβώς. Παλεύει. Για να διεκδικήσει όλ’ αυτά που της έκλεψε ο «άντρας». Πρώτα ο πατέρας και μετά ο σύζυγος. Παλεύει και τα καταφέρνει να πάρει τη ζωή της στα χέρια της. Όπως λέει η ίδια, ελεύθερη πια από δεσμά… «Τώρα δεν είμαι κτήμα κανενός. Ανήκω μοναχά στον εαυτό μου. Προνόμιο ακριβό που το εξαγόρασα με αίμα». Το Ζ της ζωής είναι μυθιστόρημα, όμως ευελπιστώ -μέσα απ’ αυτό- να συμβάλω κι εγώ με τον τρόπο μου στη συνειδητοποίηση του προβλήματος, στην αφύπνιση, και ίσως να βοηθήσω κάποιες γυναίκες να θυμηθούν τη δύναμή τους. Επαναλαμβάνοντας πάντα ότι «η ελευθερία δεν είναι δικαίωμα, είναι φύση».

72

Χρήστος Χαρτοματσίδης Μια εταίρα θυμάται ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ

πίσω από τη βιτρίνα Στις σελίδες που ακολουθούν θα βρείτε κριτικές και παρουσιάσεις βιβλίων από δόκιμους συγγραφείς, βιβλιοκριτικούς και αρθρογράφους αλλά και από «απλούς» αναγνώστες. Όπως πάντα, το περιοδικό είναι ανοιχτό σε όλους και υποδεχόμαστε με χαρά τις κριτικές σας για τα βιβλία που αγαπήσατε ή αντιπαθήσατε. gnomi@indexmag.gr

INDEX_36

Εκείνο που μου άρεσε ιδιαίτερα στην ιστορική παρωδία του Χρήστου Χαρτοματσίδη είναι η θαυμάσια δομική της συμπεριφορά και ανάπτυξη, η εκπληκτική της διάρθρωση, που κυριολεκτικά αιχμαλωτίζει, καθώς πάνω απ’ όλα τίποτα δεν αφήνεται στην τύχη του και τίποτα δεν μένει ανολοκλήρωτο. Το Μια εταίρα θυμάται, λοιπόν, ως μυθιστόρημα που επιθυμεί να απομυθοποιήσει πρώτον τη Λακεδαιμόνια πρακτική διακυβέρνησης και επιπλέον τη σχεδόν βάναυση σκληραγώγηση των νέων που προορίζονται για στρατιώτες, μέσα από τις ιστορίες του Φηγέα, της φίλης του εταίρας Δάφνης, της επίσης διάσημης εταίρας Αερόπης, του βασιλιά Άγι και τη δράση του γιου του Αλκιβιάδη και της Τιμαίας Λεωτυχίδη, του Πρόμαχου, με τη συμβολή του Σεύθη βασιλέα των Θρακών, οριοθετεί μια συγκεκριμένη ιστορική περίοδο, απογυμνώνοντάς την εντελώς, με μια γλωσσική και εκφραστική μέθοδο, επιτυγχάνοντας να κερδίσει πέρα από το αμυδρό μειδίαμα επιπλέον και την αναγνωστική συγκατάθεση. Ο Χαρτοματσίδης διαλέγοντας το χρονικό διάστημα από το 415 π. Χ. και μετά, δουλεύει τη Σπάρτη, ως το πλέον σημαντικό κράτος της εποχής, καθώς όμως τα ήθη έχουν ήδη αρχίσει να χαλαρώνουν και περιγράφει μια ιστορία, η οποία εφόσον δεν καταγράφηκε μπορεί κανείς να υποθέσει ότι δεν έγινε ποτέ. Αυτή η εκδοχή δίνει τη δυνατότητα στον δημιουργό να υπερβάλει σε λογοτεχνικό ψεύδος έναντι της αληθοφάνειας, χωρίς και πάλι να υιοθετούνται κώδικες και κανόνες που θα διέκριναν ένα ιστορικό μυθιστόρημα, το οποίο ασφαλώς δεν θα διακωμωδούσε και δεν θα χλεύαζε παγιωμένες για τους αρχαίους αντιλήψεις. Ο συγγραφέας, πέραν όσων ελέχθησαν παραπάνω, επιχειρεί να πετύχει και έναν άλλο στόχο, αυτόν της μεταφοράς των δεδομένων του τότε στο σύγχρονο γίγνεσθαι. Πράγματι, και όχι μόνον σε ό,τι αφορά τη χώρα μας αλλά, τηρουμένων των αναλογιών, στο ό,τι γίνεται παγκοσμίως, ο Χαρτοματσίδης βλέπει ποικίλες ομοιότητες, τις καταγράφει και τις μηνύει στον αναγνώστη, επιστρατεύοντας όση χιουμοριστική διάθεση έχει, σατιρίζοντας τον δικό μας βίο σε αντιστοιχία με κείνον των αρχαίων Σπαρτιατών και Θρακών, για τους οποίους μάλιστα δεν έχει καμιά αμφιβολία ότι ήταν μάλλον κωμικοτραγικός. Έτσι, επισημαίνοντας και τις ιδιαιτερότητες και τις διακρίσεις αλλά και το κληρονομικό χάρισμα του λαού, που όσα κι αν υπέστη επιμένει να διεκδικεί πως κατάγεται από τους Έλληνες που άφησαν εποχή όταν έδρασαν, ο πεζογράφος κάνει εμφανές ένα σκηνικό που, χωρίς αμφισβήτηση, επιδρά θετικά και κυριολεκτικά, ελαφρά και υπερτονισμένα, στον ευρύτερα διαμορφωμένο χαρακτήρα -μαζικό και μη- της τωρινής περιόδου. Ένα άλλο σημείο που ο πεζογράφος θέλει να τονίσει ιδιαίτερα -εξ ου και ο τίτλος- και για το οποίο βέβαια σήμερα έχουμε πολλές πληροφορίες είναι ο ρόλος της εταίρας στην αρχαία Ελλάδα. Εδώ ο Χαρτοματσίδης δίνει τον καλύτερό του εαυτό: Άλλοτε χρησιμοποιώντας υποκοριστικά για τους άντρες, άλλοτε περιγράφοντας ενδυματολογικές απροκάλυπτες συνήθειες, άλλοτε γράφοντας για πελάτες οι οποίοι ήσαν

73 βάναυσοι και πότες έτσι ώστε να μην ελέγχουν τις πράξεις τους και τον ανδρισμό τους και τέλος, με την υποκριτική ικανότητα των εταίρων στην τέχνη του χορού και της ποίησης. Η τολμηρότατη αυτή επεξεργασία ενός θέματος που από μόνο του βοά για σατιρική αντιμετώπισή του, δίνει την ευκαιρία στον συγγραφέα να μεταφέρει το βιβλίο του ακόμη πιο κοντά μας, σχεδόν στον αιώνα μας. Το μυθιστόρημα Μια εταίρα θυμάται, όπως πολύ σωστά επισημαίνεται στο οπισθόφυλλο αλλά και στο σημείωμα του δημιουργού, δεν είναι ιστορικό, απλώς παίρνοντας ως θεματολογικό άξονα τα ήθη της αρχαίας Σπάρτης, διαμορφώνει μια κωμική αναπαράσταση, προσδοκώντας να εκμαιεύσει το γέλιο, μια, όπως είπαμε, παρωδία του πλέον σκληρού καθεστώτος της αρχαιότητας, το οποίο, όμως, στη συγκεκριμένη περίοδο άρχιζε να υποχωρεί και σε γενικότερες αντιλήψεις περί διοίκησης κλπ. αλλά και όσον αφορά τους νεωτερισμούς που υπεισέρχονταν και είχαν μεγάλη απήχηση στις γυναίκες και τους νέους, γιατί οι άνδρες εξακολουθούσαν να συμπεριφέρονται ως πολεμιστές, που πράγματι ήταν. Αυτό είναι το περίβλημά του και η ουσία, αυτή είναι η φιλοσοφική του δύναμη και θέση, σ’ ένα ιστορικό γνώρισμα που διέσχισε όλον τον τότε γνωστό κόσμο και την μετέπειτα ανθρωπότητα. Χρίστος Παπαγεωργίου, ποιητής - κριτικός λογοτεχνίας

Λένα Διβάνη Τι θα γίνω άμα δεν μεγαλώσω και άλλα αναπάντητα ερωτήματα ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ Ο συγγραφέας και αστροφυσικός Comte de Buffon (1707-1788), μιλώντας για το στιλ της λογοτεχνικής γραφής, διατύπωσε τη διάσημη ρήση «le style l’ home», θέλοντας να τονίσει ότι κάθε άνθρωπος (εν προκειμένω ο συγγραφέας) έχει το δικό του ύφος γραφής, αυτό δηλαδή που φανερώνει την ψυχική και διανοητική ιδιοσυστασία του. Και επιτυχημένος συγγραφέας φαίνεται ότι είναι όποιος έχει καλλιεργήσει και επιβάλει το ιδιαίτερο, προσωπικό του στιλ. Το γεγονός αυτό φανερώνει και τη γνησιότητα του δημιουργικού ταλέντου. Άλλωστε, σ’ αυτή την ανερμήνευτη εσωτερική λειτουργία οφείλονται τα ρεύματα, οι ρωγμές με την παράδοση, το μοντέρνο και το μεταμοντέρνο, όχι μόνο στα λογοτεχνικά τεκταινόμενα, αλλά γενικά στις τέχνες, ζωγραφική, μουσική κ.λπ. Στον συγγραφέα το πρώτο και κύριο γνώρισμά του είναι η γλώσσα, ως μορφή και ως μέσο έκφρασης, ως ύφος, ως τρόπος πλοκής των νοημάτων και αφήγησης των πραγματικών και πλασματικών γεγονότων. Η γλώσσα αυτή τον καθιστά αναγνωρίσιμο, είναι το χρυσό δαχτυλίδι ή καλύτερα, ο σφραγιδόλιθος, όπως των βασιλέων της Aνατολής. Το να έχει κανείς κατακτήσει το προσωπικό ύφος γραφής σημαίνει υψηλή ωριμότητα και ακραιφνή διάκριση μεταξύ των ομοτέχνων. Τελικά, δηλαδή, το φαινόμενο της λογοτεχνίας συνδέεται άρρηκτα με το ποιον της γλώσσας, την κατάκτησή της και το ύφος γραφής. Αυτές τις μέρες διάβασα (απόλαυσα πρέπει να γράψω) το καινούριο βιβλίο της Λένας Διβάνη Τι θα γίνω άμα δεν μεγαλώσω, και άλλα αναπάντητα ερωτήματα (εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 2008, σ. 248) και χάρηκα ιδιαίτερα το ύφος γραφής σε μια γλώσσα ζωντανή, σπαρταριστή, με σύγχρονο «αλατοπίπερο». Προπαντός ελεύθερη και αληθινή. Με αυτοσαρκασμό και, ενίοτε, με παραδοξολογίες κρατά την υγρασία, τη θαρραλέα αφηγηματική γλώσσα, που έχει ένα ξεχωριστό στιλ με ανοιχτά παράθυρα θέας και θέασης του κόσμου. Τα 52 αφηγηματικά μικροκείμενα του βιβλίου ανοίγουν συζήτηση με τον αναγνώστη για θέματα ποικίλα, καθημερινής έγνοιας, όπως η σημερινή γυναίκα, η αγάπη, ο έρωτας, οι διακοπές, τα όνειρα, η παιδική ηλικία, ο Αι Βασίλης, οι ζουζουνομανούλες κ.ά. Είναι κείμενα δημοσιευμένα σε περιοδικά, σε εφημερίδες, στο διαδίκτυο, που κρατούν, ωστόσο, τη θερμοκρασία τους, τη διαχρονικότητά τους. Η Λένα Διβάνη εδώ και δεκατέσσερα χρόνια χτίζει με τη συγγραφική της δουλειά την παρουσία της στα γράμματα όχι μόνον ποιοτικά αλλά και, κυρίως, ποιοτικά. Έχει δημοσιεύσει διηγήματα, μυθιστορήματα, νουβέλες, βιβλία για παιδιά, θεατρικά. Έργα της έχουν μεταφραστεί στα ισπανικά, ιταλικά, γερμανικά, εβραϊκά και πολωνικά. Το Τι θα γίνω όταν δεν μεγαλώσω είναι ένα χαμόγελο

INDEX_36

74

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ

το βιβλίο της άμμου ΑΝΘΟΛΟΓΗΣΗ ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΣΑΚΝΙΑΣ

στη ζωή, άλλοτε πικρό, άλλοτε σαρδόνιο, άλλοτε αισιόδοξο. Ο αναγνώστης θα κρίνει. Β. Δ. Αναγνωστόπουλος, Ομ. Καθηγητής Πανεπιστημίου

Ροβεσπιέρος Αρετή και τρομοκρατία Παρουσίαση: Σλάβοϊ Ζίζεκ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΕΙΚΟΣΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ

Η αντιπνευματική Βιέννη Στη Βιέννη, όπου η αδυσώπητη αδιαφορία και η αναισχυντία απέναντι στους στοχαστές και στους καλλιτέχνες ήταν πάντοτε τόσο μεγάλη, ώστε δικαίως αυτή η πόλη μπορεί να χαρακτηριστεί με βεβαιότητα ως το μεγαλύτερο νεκροταφείο της φαντασίας και των ιδεών γιατί εκεί έχουν τσαλαπατηθεί, μαραζώσει και εξοντωθεί χίλιες φορές περισσότεροι μεγαλοφυείς άνθρωποι από αυτούς που έγιναν διάσημοι ή διεθνώς γνωστοί, βρέθηκε νεκρός σε κεντρικό ξενοδοχείο ένας άνδρας, που με εντελώς νηφάλια σκέψη έγραψε σ’ ένα χαρτί που βρέθηκε στο σακάκι του την ουσιαστική αιτία της αυτοκτονίας του. Επί δεκαετίες ακολουθούσε μια ιδέα και αυτή του την ιδέα, μια φιλοσοφική ιδέα φυσικά, την ολοκλήρωσε γράφοντας ένα μεγάλο έργο και ξοδεύοντας όλες του τις δυνάμεις, που τελικά καταβροχθίστηκαν από αυτή την ιδέα. Όμως η αναγνώριση που περίμενε δεν ήρθε ποτέ. Αν και έφτασε στο σημείο να ζητιανεύει για αναγνώριση, αυτή ποτέ δεν έφτασε από τους αρμόδιους φορείς και από τους αρμόδιους ανθρώπους. Το ότι έθεσε προς εξέταση το τερατώδες έργο του δεν είχε οδηγήσει σε κανένα αποτέλεσμα. Δεν ήταν μόνο ο φθόνος των συναδέλφων του, γενικά η αντιπνευματική ατμόσφαιρα αυτής της πόλης τον οδήγησε στον θάνατο, η απάνθρωπη ανοησία της. Επειδή όμως ήθελε να παραμείνει συνεπής στον εαυτό του, έκαψε πριν αυτοκτονήσει το έργο του, το έργο μιας ζωής, που έγινε καπνός σε κλάσματα δευτερολέπτου, ενώ για την ολοκλήρωσή του χρειάστηκαν ολόκληρες δεκαετίες, και επειδή δεν ήθελε να το κληροδοτήσει σε έναν κόσμο που ήταν ανάξιός του.

Τόμας Μπέρνχαρντ Ο μίμος των φωνών, 104 ιστορίες από το διήγημα «Μεγαλοφυΐα», μετάφραση Αλέξανδρος Ίσαρης, Εκδόσεις Άγρα, Αθήνα 2000

INDEX_36

Όταν το 1953 ο Κινέζος πρωθυπουργός Τσου Εν Λάι βρισκόταν στη Γενεύη για τις διαπραγματεύσεις σχετικά με τη λήξη του πολέμου της Κορέας, ένας Γάλλος δημοσιογράφος τον ρώτησε τι πιστεύει για τη Γαλλική Επανάσταση. Ο Τσου του απάντησε: «είναι πολύ νωρίς για να απαντήσω». Έτσι αρχίζει τον πρόλογό του ο διανοητής Σλάβοϊ Ζίζεκ στο βιβλίο για τον Ροβεσπιέρο, το οποίο περιέχει μερικούς από τους λόγους του μεγάλου επαναστάτη, ο οποίος σήμερα έχει τεθεί υπό αμφισβήτηση. Υπό αμφισβήτηση, επίσης, βρίσκεται και η ίδια η έννοια της επανάστασης, αρχίζοντας από τη Γαλλική του 1789 έως τη Ρώσικη του 1917, δηλαδή του κρατιστικού-επαναστατικού μοντέλου που εμφανίστηκε στο προσκήνιο με τους Ιακωβίνους. Τι ήταν ο Μαξιμιλιανός Ροβεσπιέρος (1758-1794), ο εισηγητής της Τρομοκρατίας ως φαινόμενο που συμβαδίζει με τη λαϊκή κυβέρνηση; Ένας επαναστάτης με ηθική ακεραιότητα -επονομάστηκε αδιάφθορος- ή ένας βάναυσος τύραννος; Ένας ιδεαλιστής που ήθελε να προσφέρει τη ζωή του θυσία στο γαλλικό λαό ή ένας αχρείος που χρησιμοποίησε τη δύναμη που αντλούσε από την επανάσταση για να ιδρύσει μια στυγνή δικτατορία; Ας σημειωθεί ότι ο Νίκος Εγγονόπουλος, στο περίφημο αντιστασιακό του ποίημα Μπολιβάρ, ένα ελληνικό ποίημα έχει το στίχο «Τ’ όνειρο του μεγάλου Μαξιμιλιανού ντε Ρομπεσπιέρ ξαναζεί στο μέτωπό σου». Μάλιστα, σε μια σημείωση στο βιβλίο, ο ποιητής γράφει για τον Ροβεσπιέρο: «Ο μέγας δημοκρατικός ηγέτης της Γαλλίας. Τελείως διαφορετικός στην πραγματικότητα απ’ ό,τι μου το διδάξανε στα μαθητικά θρανία...». Το ενδιαφέρον τούτο βιβλίο περιέχει ακόμα χρονολόγιο της ζωής του δημοφιλή στους μετέπειτα επαναστάτες άνδρα που έπεσε θύμα της ίδιας της αδιαλλαξίας του. Φίλιππος Φιλίππου

Πρόδρομος Παπαδόπουλος Η αράχνη ΖΗΤΗ Το μέλλον απασχολούσε πάντα τον άνθρωπο. Πώς θα είναι άραγε το αύριο, η επόμενη μέρα; Ίδια μ’ αυτήν που βιώνει σε ενεστώτα χρόνο ή διαφορετική; Και, μπορεί ο άνθρωπος να λύσει τα προβλήματα της σημερινής καθημερινότητάς του, να απαλλαχτεί απ’ αυτά και να ζήσει σ’ έναν γήινο παράδεισο; Στη συγκεκριμένη περίπτωση, έχοντας κατορθώσει το αδύνατο, έχοντας δηλαδή πραγματοποιήσει το σχεδόν υπερτέλειο, σχεδόν φανταστικό κοινωνικό - πολιτικό - επιστημονικό - τεχνολογικό σύστημα ετοιμάζεται για το επόμενο, ανώτερο υπαρξιακό επίπεδο. Οι ουτοπίες, από την εποχή που πρώτος ο Πλάτων οικοδόμησε το αρχετυπικό μοντέλο τους στη μνημειώδη Πολιτεία του, επιχείρησαν να προτείνουν εναλλακτικά συστήματα που αποσκοπούσαν στην ιδανική μορφή της γήινης διαβίωσης του ανθρώπου. Το ίδιο ακριβώς «ευαγγελίζονται», αλλά πολύ πιο ωμά στη βάση τους και τα διάφορα πολιτικά κόμματα, ανεξαρτήτως απόχρωσης. Επί της ουσίας ουδόλως διαφέρουν, κι ας χρησιμοποιούν φραστικά πυροτεχνήματα και λεκτικές σαπουνόφουσκες για να πείσουν τον «αφελή, απλό λαό», για τις αγαθές προθέσεις τους. Στην πραγματικότητα μια μικρή αλαζονική, χυδαία στη βάση της ομάδα-ελίτ, αναλαμβάνει πάντα να χειραγωγήσει τον λαό επί τα «βέλτιστα». Στην πραγματικότητα ενδιαφέρεται μόνο για τα του οίκου της. Εν πάση περιπτώσει. «Η μορφή των πραγμάτων που θα ‘ρθουν», 1945, για να θυμηθούμε τον μεγαλοφυή ανθρωπιστή Άγγλο συγγραφέα Χ.Τζ. Ουέλς (1866-1946), υπήρξε πάντα το μάλλον ανεδαφικό όραμα κάποιων ουμανιστών, οι οποίοι, καλή τη πίστη, παρερμήνευαν την πραγματικότητα και τη φυσική της μετεξέλιξη.

Σ’ αυτούς τους τελευταίους μοιάζει να ανήκει και ο επιστήμονας, συγγραφέας και ποιητής Πρόδρομος Παπαδόπουλος. Με το πρώτο του αυτό μελλοντολογικό μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας με το οποίο μας συστήνεται, το έτος 3070 μ.Χ., ολόκληρη η Γη, μετά από έναν καταστροφικό Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο, έχει μεταμορφωθεί ως δια μαγείας σε επίγειο παράδεισο. Στο υπέδαφός της εργάζονται οι ευφυείς μηχανές, μια πιθανή επιστημονική-τεχνολογική μετεξέλιξη των Μόρλοκς του Ουέλς, αλλά για την ευημερία του ανθρώπου. Στην επιφάνειά της δεν υπάρχουν πλέον εργαζόμενοι παρά μόνο επιστήμονες, διανοούμενοι, ερευνητές και καλλιτέχνες, οι οποίοι συνδιαλέγονται μεταξύ τους ανταλλάσσοντας δυσνόητες επιστημονικές-φιλοσοφικές-τεχνολογικές θεωρίες τις οποίες ούτε οι ίδιοι δεν κατανοούν. Παράδειγμα: Ένας εκ των νεαρών πρωταγωνιστών συναντά κάποια στιγμή έναν ψαρά και αρχίζουν να συζητούν περί… αστροφυσικής, κβάντα, τεσσάρων διαστάσεων και μαύρων οπών του διαστήματος με φόντο ένα μυθικό σκηνικό στολισμένο με πολύτιμους λίθους. Στο κέντρο του πλανητικού συστήματος το Όργανο-Οργανισμός Αράχνη (;), με τα… τρισεκατομμύρια ρομπότ στην υπηρεσία του, έχοντας αντικαταστήσει τον Θεό, λύνει το οποιοδήποτε πρόβλημα και την οποιαδήποτε απορία. Όπως, πιθανώς, έχει διαφανεί, στο εν λόγω μυθιστόρημα πρωταγωνιστεί αποκλειστικά και μόνο το επιστημονικό πραγματολογικό υλικό με το οποίο αδυνατεί να επικοινωνήσει ακόμη και ο πλέον εξειδικευμένος επιστήμονας, αν δεν διαθέτει γνώσεις αστροφυσικής και υψηλών μαθηματικών, τουλάχιστον. Ο απλός αναγνώστης απλώς θα διαπιστώσει την… αμάθειά του. Η όποια ιστορία, που έχει προκαλέσει τη σχεδόν παραληρηματική, αν όχι και αλαζονική επίδειξη γνώσεων του συγγραφέα, γνώσεις που ουδόλως ενδιαφέρουν ένα μυθιστόρημα ακόμη και σκληρής επιστημονικής φαντασίας, είναι θαμμένη σε απύθμενα βάθη, απ’ τα οποία, πολύ φοβάμαι, καμιά ανασκαφή δεν θα μπορέσει να τα φέρει στο φως. Μάκης Πανώριος

Per Olov Enquist Μπλανς & Μαρί ΠΑΠΥΡΟΣ «Η αγάπη τα πάντα νικά». Αυτό έγραφε ο φάκελος που εσώκλειε το Κίτρινο, το Μαύρο και το Κόκκινο τετράδιο. Πάνω από τη ρομαντική δήλωση, έγραφε, με χοντρά μεγάλα γράμματα: «Βιβλίο των ερωτήσεων». Ο φάκελος ανήκε στη Μπλανς Βιτμάν, τη «βασίλισσα των υστερικών», που η Ιστορία στρίμωξε σε μια παράγραφο της ιστορίας της ιατρικής. Καθισμένη πια σ’ ένα ξύλινο κασόνι με ρόδες, προσπαθεί να καταγράψει ό,τι νομίζει πως συνέβηκε, με το μοναδικό της χέρι, ό,τι απέμεινε απ’ τον τριπλό της ακρωτηριασμό που προκάλεσε η επαφή της με τη γαλάζια λάμψη του ραδίου στο εργαστήρι της Μαρί Κιουρί, όπου δούλευε. «Μαρί, Μαρί», η βασίλισσα της επιστήμης. Η δεύτερη, σε αντίθεση με τη Μπλανς, τιμήθηκε από την Ιστορία με δύο βραβεία Νόμπελ. Τις ιστορίες της Μπλανς και της Μαρί συνυφαίνει με το μυθιστόρημά του ο Per Olov Enquist, ο οποίος ξεδιαλέγει, αλλοιώνει και αναπτύσσει ως παρατηρητής-ερευνητής-αφηγητής, και εντέλει ως ήρωας του βιβλίου που επηρεάζει τα γεγονότα, τις σημειώσεις της Μπλανς, κατασκευάζοντας ένα κομψοτέχνημα που φλερτάρει συνειδητά με την ουτοπική αναζήτηση: στηρίζοντας το υλικό του στις αντιθετικές μορφές δυο διαφορετικών γυναικών που ανήκαν σε μια επίσης αντιφατική, από πολλές απόψεις, ιστορική περίοδο, το μεταίχμιο του 19ου με τον 20ό αιώνα αιωρείται επικίνδυνα ανάμεσα στη μυθοπλασία και την ιστορική έρευνα, στο θεατρικό έργο και το δημοσιογραφικό ρεπορτάζ και εμβαθύνει σε ό,τι μπορεί να συνδέει την αγάπη, το ράδιο, την υστερία και τον θάνατο, με φόντο το κλίμα δαιμονοληψίας και επιστημοσύνης της εποχής. Το κράμα των ειδών γραφής -δαιμόνιο και φαινομενικά ανέντιμο- είναι που καθιστά το βιβλίο ιδιαίτερο κατά το αισθητικό του άνοιγμα στον κόσμο· προκαλεί στον αναγνώστη ένα σφίξιμο στο στομάχι. Θα φταίει η ποιητική αλήθεια ή, αλλιώς, η εικαστική ενόραση που αναδύεται από τη φρίκη, συμπυκνωμένη σε 235 μόνο σελίδες. Παρ’ ότι το βιβλίο θίγει κοσμοϊστορικά γεγονότα, όπως τον πιετισμό, τον γιανσενισμό, τον φεμινισμό και τις σουφραζέτες της Αγγλί-

76 ας, τις μαζικές υστερίες και τα θανατηφόρα πειράματα για την υστερία, τον εβραϊσμό και τον ευρωπαϊσμό, ο συγγραφέας δεν στέκεται σ’ αυτά καθαυτά. Τα στοιχεία αυτά υπάρχουν για να σκιαγραφήσουν μια εποχή αμφισβήτησης. Για ν’ αποτυπώσουν την αλήθεια της αντίφασης, τον σκεπτικισμό μετά την έρευνα. Το ταξίδι είναι γοητευτικό: μια εναισθητική εικασία της Ιστορίας πίσω από τις ιστορίες. Το σημείο όπου ο αφηγητής-ήρωας κατασκευάζει το ντελίριο της Μπλανς (το όραμα με το αγόρι) την ώρα της καταστολής μιας υστερικής της κρίσης μπρος στο κοινό και η σκηνή όπου φαντάζεται τον καταιγιστικό αντίκτυπο που είχε στη ζωή της Μαρί το ερωτικό σκάνδαλό της με τον καθηγητή Λανζεβέν, ούσης βραβευμένης και συγχρόνως διωκόμενης, αποτελούν δύο από τα πιο συγκλονιστικά κομμάτια της αφήγησης. Τι μένει από τις προσωπικές ιστορίες των δύο γυναικών; Σαν ριχτεί επάνω στο σώμα τους το φως είναι φανερό πως αποτέλεσαν κι οι δύο τόσο αντικείμενο βάναυσης έκθεσης στο μικροσκόπιο της επιστήμης όσο και λάγνας λαφυραγωγίας. Ενώ η Κιουρί μελετά με παγωμένη σύνεση τις ιδιότητες του πισσουρανίτη, η Βιτμάν παραδίδεται πυρωμένη από έρωτα στα φιλόδοξα χέρια του καθηγητή Σαρκό. Όταν ο Σαρκό πεθαίνει, η Βιτμάν καταλήγει στο εργαστήρι της Μαρί ασχολούμενη με την επιστήμη, που εντέλει την ακρωτηριάζει. Στο μεταξύ, η Κιουρί παραδίδει τα παραμορφωμένα από τον πισσουρανίτη χέρια της στο άλογο πάθος, ζει τα επώδυνα και μοναχικά κρυοπαγήματα της αγάπης. Με όλες αυτές τις αντιστροφές, τα όρια ανάμεσα στη λογική και το συναίσθημα, στην επιστήμη και τη θρησκοληψία, στην ορθοφροσύνη και την εγκληματικότητα μοιάζουν δυσδιάκριτα στο αποτέλεσμά τους. Κοινός παρονομαστής είναι βέβαια η αγάπη. Αυτόν τον αναπόδραστο κλοιό ιχνηλατεί ο συγγραφέας, ακολουθώντας με συνέπεια την υπόθεση εργασίας της Μπλανς για τη «θεραπευτική εικόνα της φύσης της αγάπης». Η αγάπη η ψυχρή σαν το χιόνι, η αγάπη η ζεστή σαν τη φλόγα. Η αγάπη, η καταστροφική στην όποια απολυτότητά της, τα πάντα νικά. Η εξωτερική εικόνα της εκθαμβωτικής Μπλανς από τη μια, η εσωτερική εικόνα της Μαρί από την άλλη. Αν αλλάξουν θέσεις, η ιστορία αλλάζει πρόσωπα και εγκαταβιώνει στα διάστιχα της καταγραφής της. Η Μπλανς του Enquist, σαν καβαφική «Καισαρίων», δεν έχει φωνή, είναι το σώμα της φωνής. Όσο αυτό το σώμα αναρωτιέται για την κατάστασή του, γίνεται κάτι παραπάνω απ’ την τρομακτική του κατάντια. Αντιστοίχως, τα ερωτήματα του «μυθιστορήματος» (όπως ο συγγραφέας επιμένει, διόλου τυχαία, στο τέλος του βιβλίου να το χαρακτηρίζει), με ιδιαίτερη μέριμνα για τη γυναικεία κατάσταση, γεμίζουν, σαν εξπρεσιονιστικό «αγγελικό και μαύρο φως», τις σελίδες, και μετατρέπουν αυτή την περίπλοκη «ιστορική» αφήγηση σε ένα ανοιχτό σ’ όλες τις πιθανές απαντήσεις «Βιβλίο των ερωτήσεων». Τότε είναι, μάλλον, που η τέχνη γίνεται ιστορία. Ευτυχία Παναγιώτου

INDEX_36

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ

Αργυρώ Κοκορέλη Ο Πον Ποντικούλης ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ Ο Πον είναι ο χαϊδεμένος ποντικός που φίλοι και συγγενείς αγαπούν και θαυμάζουν. Τον κάνουν αρχηγό και τον έχουν ψηλά στην εκτίμησή τους. Κάποια στιγμή, όμως, ο ίδιος θέλει να ακολουθήσει τον δικό του δρόμο. Αυτό θα τον φέρει αντιμέτωπο με τους υπόλοιπους. Ο Πον τα κάνει όλα αυτά γιατί είναι ερωτευμένος. Η μικρή χάμστερ, είναι η νέα του φίλη που την αγαπά και θέλει να την κάνει ευτυχισμένη. Ανάμεσα στους δυο υπάρχει μια διαχωριστική γραμμή, αφού η χάμστερ είναι φαντασμένη και δεν πατά στην πραγματικότητα. O Πον, όμως, είναι σοβαρός και μετρημένος. Όταν οι φίλοι και η μάνα τού εξηγούν την πραγματικότητα αυτός κάνει πως δεν ακούει. Θέλει να ικανοποιήσει τον χτύπο της καρδιάς. Δεν τολμά όμως να περάσει την αντίπερα όχθη. Ίσως γιατί γνωρίζει πώς τα βήματά του θα είναι μετέωρα και θα κινδυνεύσει να χαθεί. Ο ορθολογισμός τον σώζει σε αντίθεση με τη χάμστερ που μοιάζει με κοκέτα χωρίς μυαλό. Η περιπέτεια του Πον του ποντικούλη είναι μια περιπέτεια ηρωισμού και αγάπης, όπου οι απρόβλεπτες καταστάσεις προκαλούν δάκρυα και γέλια. Και όλα αυτά είναι γραμμένα με χάρη ώστε να απολαμβάνεις την ιστορία μέχρι το τέλος. Ίσως γιατί η συγγραφέας γνωρίζει άριστα την τέχνη να γράφει για μικρά παιδιά. Έτσι λοιπόν, για άλλη μια φορά κερδίζει το στοίχημα με τους μικρούς αναγνώστες. Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης

Φώτης Θαλασσινός Ο θάνατος του κόμη του Λωτρεαμόν ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ Ο Φώτης Θαλασσινός, τριάντα δύο Μαΐων, ανήκει σε μια καινούργια γενιά πεζογράφων, που ενδοσκοπούνται, και αντιμετωπίζουν την αλήθεια τους και την περιρρέουσα πραγματικότητα με μια απρόσμενη ειλικρίνεια, ντομπροσύνη, θα έλεγα καλύτερα. Θεωρώντας ότι ο κόσμος που ζούμε είναι μία παραίσθηση, ένα νοητικό κατασκεύασμα, μία σύμβαση που αποδεχτήκαμε για να έχουμε μια βάση συνεννόησης, αποκτούν τη μεγαλύτερη δυνατή ελευθερία να ανατρέπουν ή και να κρίνουν αυτή τη συμβατική πραγματικότητα, με μια σφοδρότητα που εκπλήσσει τον αναγνώστη, και τον κρατάει πάντα σε ένταση. Διηγήματα στεγάζουν και οι δύο μέχρι τώρα συλλογές του προκλητικού συγγραφέα. Σε λίγο θα εκδοθεί, από τις εκδόσεις Οδός Πανός το πρώτο του μυθιστόρημα με τον ενδιαφέροντα τίτλο Αντάλια. Οι τίτλοι που διαλέγει είναι τολμηροί και «σκοτεινοί». Λούπα είναι η λύκαινα. «Κοίταζα μέσα από το σκοτεινό περίγραμμα της πόρτας μου και ένιωθα τους κραδασμούς από αλλοδιαστατικές πύλες που άνοιγαν μπροστά μου. Δεν έπρεπε να αφεθώ. Δεν είχα

φτιάξει την πανοπλία για κάτι τέτοιο» (Ο θάνατος του κόμη του Λωτρεαμόν, σ. 113). Στο διήγημα Η σωτηρία ενός ακόλαστου από το πρώτο του βιβλίο, ο πρωτοπρόσωπος αφηγητής δεν διστάζει να ανοίξει με την πέννα-νυστέρι του τα αποστήματα της ελληνικής μικροαστικής επαρχίας με την υποκρισία και τον καταπιεσμένο ερωτισμό, που εκτονώνεται συχνά με παραβατικό ή παρενδυτικό τρόπο. Και η θρησκεία γίνεται το όχημα και το πρόσχημα μιας περαιτέρω καταπίεσης των υγιών ερωτικών ενστίκτων του ανθρώπινου όντος. Σουρεαλιστικός κυνισμός που ανάγεται στον Πόε, στον Ρεμπώ, στον Μπωντλαίρ, αντάξιος των παγιδευμένων στο υποσυνείδητο ενεργειών, τις οποίες παλεύει να ελευθερώσει ο ταλαντούχος νεαρός συγγραφέας για να βρει τη γαλήνη του. Αδιέξοδα και μεταστροφή της καταπιεσμένης αγάπης σε μίσος: «Όταν έβγαινα έξω και συναντούσα ερωτευμένους ανθρώπους που έλαμπαν μέσα στο προστατευτικό κέλυφος της αμοιβαίας αγάπης τους, τους κεραυνοβολούσα με βλέμμα μίσους. Ήθελα να καταστρέψω τα συστατικά του άρρηκτου δεσμού τους. Έβλεπα πόνο, εξευτελισμό, και χαιρόμουνα» (Ο θάνατος του κόμη του Λωτρεαμόν, σ. 113). Αγγελική κυνικότητα, και αθώα εξομολογητικότητα, σχεδόν παιδική. Αυθεντική συνάμα. Στο διήγημα Ντυμένος γυναίκα από το δεύτερο βιβλίο του, Λούπα, ο ρομαντισμός φαντάζει απαίτηση και δικαίωμα των παρενδυσιακών περιθωριακών, των κυνηγημένων από όλους και απ’ όλα. Μια αυτό-αναφορική, αλλά όχι ναρκισσιστική, ειλικρίνεια σπάει και πάλι κόκαλα. Προλήψεις, προκαταλήψεις και αυτό-επιβεβαιούμενες προφητείες, διανθίζουν την απεγνωσμένη ανάγκη του ανθρώπινου όντος να αγαπήσει και ν’ αγαπηθεί γι’ αυτό που είναι, χωρίς περιορισμούς και ανυπόφορες δεσμεύσεις. «Το ξέρω, το ξέρω πως αυτά που γράφω είναι τα λόγια ενός ανθρώπου που δείχνει να πιστεύει πράγματα. Αυτό δεν είναι αλήθεια. Οι λέξεις είναι δεσμά. Από εκείνα που έχουμε αποδεχτεί για να μην γκρεμοτσακιστούμε όλοι στο χάος. Και οι ιστορίες μου θα είχαν τη μορφή του αν δεν έκανα χρήση αυτών των δεσμών» (Λούπα, σ. 67). Η ποιητικότητα του αφηγηματικού λόγου δεν ξεστρατίζει σε εύκολους συναισθηματισμούς και ηττοπαθείς θυματοποιήσεις. Έχει τη σκληρότητα και την καθαριότητα του νυστεριού. Ανυπομονώ να διαβάσω το πρώτο μυθιστόρημα του Φώτη Θαλασσινού, αυτού του ντόμπρου πεζογράφου. Κωνσταντίνος Μπούρας, www.konstantinosbouras.gr

Βασίλης Γκουρογιάννης Κόκκινο στην πράσινη γραμμή METAIXMIO Το μυθιστόρημα ενσωματώνει πολλές και διαφορετικές φωνές μέσα σ’ έναν ενιαίο και ιδιαίτερα πυκνό αφηγηματικό ιστό, που επιχειρεί να περιχαρακώσει την πραγματικότητα της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο. Τα πρόσωπα της μυθοπλασίας είναι βετεράνοι του τότε που, με αφορμή ένα τωρινό συνέδριο στην Κύπρο, καλούνται να θυμη-

θούν και να καταθέσουν τη μαρτυρία τους για όσα έζησαν οι ίδιοι και οι σύντροφοί τους στο μαρτυρικό νησί, όταν έγινε η εισβολή. Όλοι τους είναι Ελλαδίτες που μετείχαν στην ΕΛΔΥΚ κι έζησαν εκ του σύνεγγυς τα τραγικά γεγονότα όχι ως παρατηρητές, αλλά ως αυτουργοί και θύματα που υπέστησαν ηθική αλλά και σωματική βλάβη κουβαλώντας έκτοτε δια βίου τη σκιά της εθνικής τραγωδίας και σκουντουφλώντας πάνω σε ποικίλες τύψεις κι ενοχές σχετικά με το αν άρθηκαν στο ύψος των περιστάσεων και συγχρόνως εάν μπόρεσαν να διαφυλάξουν, κάτω από εκείνες τις φριχτές συνθήκες, την ανθρώπινη ποιότητά τους. Οι μαρτυρίες τους, χωρίς να πέφτουν στην παγίδα του μελοδραματισμού, δεν παύουν να είναι σπαραχτικές. Ο λόγος τους, χωρίς καθόλου στόμφο και πομπώδεις εξάρσεις, φτιάχνει αδρά αλλά ακριβή σκίτσα που αποτυπώνουν ανατριχιαστικά στιγμιότυπα του πολέμου, ανατριχιαστικές παραλείψεις και ανατριχιαστική ολιγωρία. Η τότε Κύπρος σπαρασσόμενη από εσωτερική διχόνοια, και η τότε Ελλάδα ζεματισμένη από τη χούντα βρίσκονται ανοχύρωτες μπροστά σε αδίστακτους και ανάλγητους κατακτητές, που καταπατούν κάθε έννοια δικαίου. Πίσω όμως από τα έθνη, υπάρχουν πάντα και οι ατομικές ιστορίες των απλών ανθρώπων που, παγιδευμένοι στα γρανάζια του πολέμου, πρέπει ν’ αποβάλουν την ανθρωπιά τους και να γίνουν μηχανές θανάτου και καταστροφής. Ένθεν και ένθεν οι αφηγήσεις είναι συγκλονιστικές. Για να περιφρουρηθεί η πατρίδα, πρέπει ν’ απολεσθεί η ανθρωπιά. Για να περιφρουρηθεί η ανθρωπιά, πρέπει να γίνουν αβαρίες στον πατριωτισμό. Οι βετεράνοι καλούνται να κάνουν τον απολογισμό τους και να αποφανθούν οι ίδιοι για τον εαυτό τους εάν στάθηκαν καλοί πατριώτες και συγχρόνως σωστοί άνθρωποι. Το ζύγι κλίνει διαφορετικά για τον καθένα και το έλλειμμα, είτε πατριωτισμού είτε ανθρωπιάς, σηματοδοτεί ενοχές ικανές να κάνουν το βίο αβίωτο και εφιαλτικό. Το βιβλίο, φόρος τιμής στον απλό πολεμιστή που καλείται στα δύσκολα να «ξελασπώσει» τις πολιτικές και στρατιωτικές ηγεσίες θυσιάζοντας τη ζωή του και την ανθρώπινη αξιοπρέπειά του στα πεδία των μαχών, δεν εξαντλείται μόνο σ’ ένα εμπεριστατωμένο χρονικό της τουρκικής εισβολής. Αν και είναι απόλυτα τεκμηριωμένο ιστορικά, σκοπό κυρίως έχει να φτιάξει ένα διεισδυτικό πανόραμα της ψυχολογίας του στρατιώτη αλλά και μια τυπολογία ψυχολογικών αντιδράσεων του στρατιώτη όταν επίκειται ο θάνατος. Πίσω απ’ όλο αυτό το φάσμα συμπεριφορών που αποτυπώνει ο συγγραφέας με ακρίβεια ανατόμου, κρύβεται ένα σαφέστατα αντιπολεμικό μήνυμα, μολονότι το μυθιστόρημα βρίθει από ηρωισμούς και ανδραγαθήματα. Το Κόκκινο στην πράσινη γραμμή ασχολείται επίσης με το ζήτημα της μνήμης και με τη διαχείριση της ιστορικής μνήμης. Πότε παύει να είναι επώδυνη η ιστορική μνήμη; Παύει ποτέ να τραυματίζει το έθνος η μνήμη εθνικών τραγωδιών, όπως η εισβολή στην Κύπρο; Η μνήμη της βίας στιγματίζει ανεξίτηλα και τον θύτη και το θύμα, και τον υποτιθέμενο νικητή και τον ηττημένο. Η βία στιγματίζει τόσο αυτόν που τη μεταχειρίσθηκε όσο κι εκείνον που την υπέστη. Σε κάθε πόλεμο, είναι όλοι χαμένοι. Η βία μετατρέπει όλους τους εμπλεκόμενους σε ράκη. Κανένας πόλεμος δεν είναι νικηφόρος. Κάθε πόλεμος, όποια κι αν είναι η έκβασή του, καταρρακώνει την έννοια «άνθρωπος». Ωστόσο, το Κόκκινο στην πράσινη γραμμή δεν ηθικολογεί ούτε διδάσκει. Μεσ’ από την πολυφωνία του και τη θαυμαστή ισορροπία που κρατάει, μεσ’ από την απλότητα του ύφους και τον ψυχολογικό ρεαλισμό των περιγραφών, αρθρώνει ένα στιβαρό λόγο που δεν έχει ανάγκη από κορώνες και παραληρήματα. Η αλήθεια προκύπτει αβίαστα και ανεμπόδιστα μέσ’ από την πραγματικότητα των ιδίων των γεγονότων. Νίκη Κώτσιου

Συλλογικό - Ινστιτούτο Worldwatch 2009 - Η κατάσταση του κόσμου ΕΥΩΝΥΜΟΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ Όταν θα διαβάζετε αυτές τις γραμμές, η μεγάλη Διάσκεψη του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή και το εμπόριο ρύπων στην Κοπεγχάγη θα έχει ολοκληρωθεί κι ελπίζουμε ότι η διεθνής κοινότητα θα έχει καταλήξει σε μια λύση αποδεκτή από τις ανεπτυγμένες χώρες,

Για πρώτη φορά στην Ελλάδα, κυκλοφορεί ένας απλός οδηγός ανάλυσης και ερμηνείας των στοιχείων της γέννησης, σύμφωνα με την Κινέζικη μέθοδο γνωστή σαν Ba Zi ή 4 Πυλώνες του Πεπρωμένου.

Μάθετε τι κρύβουν για σας οι Πυλώνες του Πεπρωμένου σας! Αποκωδικοποιήστε τους μυστικούς Κώδικες των στοιχείων της γέννησής σας και γίνετε κυρίαρχοι της ζωής και των ονείρων σας! Το βιβλίο πωλείται στα βιβλιοπωλεία και στο www.fsrc.gr

78

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ

δίκαιη για τις αναπτυσσόμενες και βιώσιμη για τον πλανήτη. Αν κάτι τέτοιο συμβεί, θα είναι διότι εδώ και πολλά χρόνια, Ινστιτούτα όπως το Worldwatch μάχονται με όλες τις δυνάμεις τους και κυκλοφορούν άρτιες επιστημονικά κι εξαιρετικά προσεγμένες εκδόσεις όπως η παρούσα, ενημερώνοντας το πλατύ κοινό για τις σημαντικότερες περιβαλλοντικές εξελίξεις. Στην Ελλάδα, την έκδοση μεταφράζει και παρουσιάζει με φροντίδα, κάθε χρόνο, η Ευώνυμος Βιβλιοθήκη. Πρόκειται για τον σημαντικότερο φορέα θησαύρισης οικολογικών εκδόσεων που εδρεύει στην Αθήνα, στην Πλατεία Ασωμάτων και τη συνιστώ ανεπιφύλακτα σε όλους για επίσκεψη. Η φετινή έκδοση φέρει τον υπότιτλο Η κλιματική αλλαγή μόλις άρχισε και περιλαμβάνει πληθώρα κειμένων από επιστήμονες, περιβαλλοντολόγους, ακτιβιστές αλλά και αξιωματούχους απ’ όλο τον κόσμο. Οι συνεργασίες αφορούν κυρίως σε μελέτες για την εξέλιξη του κλίματος, την αγροτική παραγωγή του μέλλοντος, την ενεργειακή επάρκεια του πλανήτη κ.ά. Δυνατά κείμενα, με ειλικρινές ενδιαφέρον για το περιβάλλον που βάλλεται, με στοιχεία που παρουσιάζουν το πρόβλημα, αλλά και τις λύσεις του και πάνω απ’ όλα, με αισιοδοξία ότι λαοί, κράτη, φορείς και καινοτόμες τεχνολογίες μπορούν να αλλάξουν το ρου της ιστορίας. Την έκδοση επιμελήθηκε, άψογα όπως πάντα, ο πανεπιστημιακός Μιχάλης Προμπονάς, πυρηνικός φυσικός και μαχητής του περιβάλλοντος, επί χρόνια στέλεχος του περιοδικού Οικοτοπία.

που υπερασπίζονται ή θυσιάστηκαν για τις ιδέες, τα δικαιώματα, την ανθρωπιά μας. Είναι μια ποίηση πολιτική, με έντονα υπαρξιακά χαρακτηριστικά και ύφος, παροτρύνοντας σε μια διάθεση να πορευτούμε μέχρι τέλους ανεξάρτητα από το τίμημα. Αποτέλεσμα: η ποίησή της και να ξεπερνά το επίκαιρο -το γνώρισμα του πολιτικού- και να επικοινωνεί εξασφαλισμένη με πολύ καθαρά νοήματα και ο διάλογος να γίνεται ουσιαστικός -χρήσιμος- πλήρης καθώς εξελίσσεται σε τρία επίπεδα (ποίημα - αναγνώστη - ποίηση). Στο πρώτο επίπεδο ως εμπειρία εμπεριέχουσα δημιουργική συγκίνηση, στο δεύτερο άλλοτε ως συμπλήρωμα, συχνά ως αποδοχή ή ερέθισμα και στο τρίτο επίπεδο ως έξοδός μας από θολές διαθέσεις. Μου άρεσαν επίσης η δωρική έκφραση, η γνώση της γλώσσας, η σύνδεση με το ουσιώδες, στοιχεία που συχνά απολαμβάνουμε όταν οι δημοσιογράφοι -όπως η Φ. Κορίδη- αποφασίζουν να εξομολογηθούν στην Τέχνη.

Θανάσης Αντωνίου

Άρωμα Μαστίχας

Φώφη Κορίδη

Η συναρπαστική γραφή και η αφηγηματική τεχνική της Ελένης Χωρεάνθη αρκούν να ταξιδέψουν τον αναγνώστη στο νησί της Μαστίχας όπου εκτυλίσσεται η υπόθεση του εφηβικού μυθιστορήματος Άρωμα Μαστίχας (εκδόσεις Άγκυρα, 2009). Το τάμα που δεν ήταν τάμα, η Ερμίνα και οι κόρες της, όσο μας παρασέρνουν στις καλοκαιρινές διακοπές τους, τόσο ανακαλύπτουμε κι άλλες «κουβέντες» των προσώπων του έργου ή του κρυμμένου αφηγητή, που είναι σοβαρές δηλαδή απόψεις και θέσεις σε θέματα του βίου και όχι μόνο. Τα επεισόδια διαδραματίζονται στη Χίο, στον αφηγηματικό χρόνο ενός καλοκαιριού, στην πραγματικότητα, όμως, συμβαίνουν σε όλη την Ελλάδα, τουλάχιστον. Εννοώ, τον κόσμο, τον χρόνο που έφυγε με τα μνημεία του, την ιστορία και τους ποιητές του και τον άλλο που πάντα έρχεται με τα νέα παιδιά, τις νέες οικογένειες και την πολυπολιτισμική κοινωνία του μέλλοντος. Άριστο ως σύλληψη και ως γραφή. Η ανάδοχη οικογένεια για τα παιδιά της Βοσνίας, είναι ένα ανθρωπιστικό μήνυμα που αποκτάει βαρύτητα στην απρόβλεπτη εποχή μας. Το σχολείο ανοίγει τον δρόμο της γνωριμίας ενώ οι καλοκαιρινές διακοπές, με τα παιχνίδια, συσφίγγουν τις σχέσεις των παιδιών. Στην Αγία Μαρκέλλα ανεβαίνουν όλοι οι εκδρομείς… «Μια μεγάλη παρέα» γίνεται η μικρή κοινωνία

Δημόσια γραφή ΙΩΛΚΟΣ Σε μια θρυμματισμένη ιδεολογικά εποχή, η Φώφη Κορίδη παραμένει όρθια, αντιστέκεται και υπενθυμίζει τις σταθερές μας. Το κάνει με τρόπο αληθινό, συνεπής σε αρχές και πιστή στον σκοπό της. Αλήθεια στην Τέχνη πιστεύω ότι σημαίνει να συμφωνεί το έργο με την ψυχή του δημιουργού του, να την εκφράζει για να την περιέχει. Η συλλογή της, Δημόσια γραφή (Ποιήματαεκδόσεις Ιωλκός), διαθέτει, λοιπόν, την ικανότητα να συνομιλήσει μαζί μας, το πρώτο απαιτούμενο στην Ποίηση. Συνομιλία για το γιατί «κάποιοι» κατορθώνουν: να χτίζουν γύρω μας τα καβαφικά τείχη, /να αδειάζουν την καρδιά μας από κάθε συναίσθημα, /να μας πνίγουν στην αδράνεια της σιωπής. Αυτούς τους «κάποιους» πολύ έξυπνα δεν τους κατονομάζει. Έτσι, επειδή η συνομιλία αφορά ζητήματα γνώριμα, δικά μας (=κοινούς τόπους), αυτοί οι «κάποιοι» τίθενται στην πραγματική τους διάσταση πάνω και πέρα από πρόσωπα, ως αιτίες μόνιμες και, δυστυχώς, αποτελεσματικές. Και βέβαια, συγκρούονται με άλλα πρόσωπα που συνειδητά κατονομάζονται γιατί είναι σύμβολα (επώνυμοι και ανώνυμοι, διάσημοι και αφανείς ήρωες)

INDEX_36

Μην με μέμφεσαι που εμμένω/ μην με εγκαλείς που πιστεύω/ δεν μπορώ να λοξοδρομήσω τώρα/ δεν γίνεται να αλλάξω πορεία/ ξέρω το τίμημα αναγνωρίζω πως νοιάζεσαι (…) μην μου κρατάς κακία και θυμό/ έτσι έμαθα να πορεύομαι… Γιάννης Πλαχούρης

Ελένη Χωρεάνθη Άγκυρα

τους από «μικρούς και μεγάλους, στεριανούς, πρόσφυγες και νησιώτες». Το πανηγύρι με το παραδοσιακό χρώμα, το παιχνίδι «ποιος θα τα φυλάει», οι συζητήσεις για τη Σμύρνη και τον Όμηρο ή για την Ιστορία της Χίου και τα μνημεία της, είναι ωραία αφηγηματικά τεχνάσματα για μια «επίσκεψη» στο πολιτισμικό παρελθόν. Τα τραγούδια των πατρίδων του Παντελή Θαλασσινού, «Το δένδρο που πληγώναμε» του Δήμου Αβδελιώτη, ο Νίκος Μαλούρης στο εργαστήρι του, κι άλλα τέτοια, είναι επίσης έξυπνα ευρήματα να μείνει κάποιος και στο παρόν, να δει την ιστορία μέσα από την Τέχνη, είτε είναι μικρός, είτε ενήλικας αναγνώστης. Οι μεγάλες αλήθειες υπάρχουν και στις ατομικές ιστορίες των προσώπων του έργου της Ελένης Χωρεάνθη. Ξαναδιαβάζω πως η Ερμίνα, ένα από τα κεντρικά πρόσωπα στο Άρωμα Μαστίχας, που αναφέραμε και στην αρχή, όταν συνειδητοποίησε τον θάνατο του άνδρα της, ως ανεκπλήρωτο κενό για το μεγάλωμα των παιδιών της, σκέφτηκε με εκείνον τον αρχαϊκό λυρικό τρόπο: «Σύνελθε είπε στον εαυτό της. Ίσως “ο Χριστός σταμάτησε το Έμπολι” αλλά η ζωή προχωράει. Άλλοι φεύγουν, άλλοι έρχονται, ένα πάρε – δώσε, ένα αλισβερίσι, ένας ατελείωτος διάλογος είναι η ζωή». Χρυσούλα Σπυρέλη, spyreli@yahoo.gr

Γ. Α. Ρηγάτος Ο πόνος στον πολιτισμό και στην ιστορία της ιατρικής ΒΗΤΑ ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ Σταθερός σύντροφος της ζωής, ο πόνος αφήνει τα ίχνη του σε κάθε δραστηριότητα, από την καθημερινότητα ως τον πολιτισμό και την επιστήμη. Έχοντας αντιμετωπίσει επαγγελματικά το δυσάρεστο αυτό σύμπτωμα επί δεκαετίες, ο γνωστός γιατρός και συγγραφέας Γ. Α. Ρηγάτος εστιάζει και το δεύτερο ταλέντο του στον πόνο, ανιχνεύοντας τις πολιτισμικές, λαογραφικές, ιστορικές αλλά και επιστημονικές συνιστώσες του πόνου και των προσπαθειών καταπολέμησής του. Ο συγγραφέας δεν χρειάζεται συστάσεις. Πολυγραφότατος, με ζωηρό ενδιαφέρον στη λαογραφία της ιατρικής και της υγείας, με ζωντανό αλλά απέριττο ύφος, ιχνηλατεί το αντικείμενό του στους πολυδαίδαλους δρόμους της ιστορίας, στις λαϊκές παραδόσεις, στους διαφορετικούς πολιτισμούς, αλλά και στο οικείο σ’ αυτόν χώρο της ιατρικής επιστήμης. Το πλούσιο υλικό που συνέλεξε, με τη γνωστή στους τακτικούς του αναγνώστες μεθοδικότητα, το έχει ταξινομήσει σε τέσσερις ενότητες, η πρώτη από τις οποίες διερευνά τις θεωρήσεις του πόνου στην αρχαιοελληνική γραμματεία και γλώσσα, στη μυθολογία, στη θεολογία και τις λαϊκές παραδόσεις. Το δεύτερο μέρος αναζητά ιστορικές αναφορές στον πόνο και την αντιμετώπισή του σε αρχαίους λαούς της

79 Κίνας, της Ινδίας, της Αμερικής και αλλού, στην Αρχαία Ελλάδα και το Βυζάντιο, μέχρι την εμφάνιση των σύγχρονων αναλγητικών και αναισθητικών στη χώρα μας. Στο τρίτο μέρος επιχειρεί μια λεπτομερέστερη θεώρηση των φαρμάκων που χρησιμοποιούνται κατά του πόνου, από το φλοιό της ιτιάς, το λαύδανο, το όπιο και την κοκαΐνη, μέχρι τα σύγχρονα σκευάσματα. Τέλος, το τέταρτο κεφάλαιο είναι αφιερωμένο σε ιστορικά στιγμιότυπα, ορισμένα απ’ αυτά αποτυπωμένα στην ειδησεογραφία και τη λογοτεχνία, ακόμα και σε διαφημίσεις, σχετικά με «θαυματουργά» παυσίπονα, αναλγητικά εμπειρικά σκευάσματα, ακόμα και διαδεδομένα ναρκωτικά. Το βιβλίο ολοκληρώνεται με μια συλλογή κειμένων για τον πόνο από την ελληνική και τη διεθνή φιλολογία, αλλά και εικονογραφήσεις του πόνου και των αναλγητικών. Έχοντας περάσει αρκετές ευχάριστες ώρες με τα βιβλία του Ρηγάτου, προτείνω και το καινούργιο του έργο, αν θέλετε και ως παυσίπονο κατά των πόνων της καθημερινότητας. Βαγγέλης Μαγκίρης, οδοντίατρος

Σοφία Γιαλουράκη Τα πορτρέτα του Φαγιούμ και η μυστηριώδης μις Τζούλια ΕΡΕΥΝΗΤΕΣ ΚΑΙ ΙΔΡΥΜΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ Πρόκειται για μία διακαλλιτεχνική, διεπιστημονική αλλά και αφηγηματολογική συνάντηση· πρόκειται, ακόμα, για μία γόνιμη διασταύρωση θεμάτων και στόχων, της οποίας η επιτυχία φαίνεται στην πράξη από την απήχηση που έχει το βιβλίο σε αναγνώστες διαφορετικών ηλικιών και προτιμήσεων - ένα βιβλίο που φαίνεται να έχει προέλθει αβίαστα από μία χειμαρρώδη ιδιοσυγκρασία με, επιπλέον, εξαιρετική θεωρητική κατάρτιση. Όπως μαθαίνουμε από το πραγματολογικό, αλλά καθόλου στεγνά πληροφοριακό τελευταίο κομμάτι του βιβλίου, τα 1000 περίπου πορτρέτα που βρέθηκαν (τα περισσότερα) στο οροπέδιο του Φαγιούμ προέρχονται από την ταφική συνήθεια των αρχαίων Αιγυπτίων να ζωγραφίζουν τη σαρκοφάγο του νεκρού. Οι καλλιτέχνες τους, Έλληνες ή εξελληνισμένοι κάτοικοι της περιοχής, που ακολουθούσαν την παράδοση της ελληνικής τέχνης -καταλήγοντας, μάλιστα, να δημιουργήσουν τους αληθινούς προγόνους των πρώιμων βυζαντινών εικόνων- βρήκαν με τα πορτρέτα αυτά την ευκαιρία να ξεδιπλώσουν, πάνω στο πανί του σάβανου ή πάνω σε ξύλο, το ταλέντο τους. Αν και η συγγραφέας επισημαίνει ότι οι ζωγράφοι των προσωπογραφιών αυτών πήραν από τους αρχαίους Αιγυπτίους το θάρρος να κοιτάζουν κατά πρόσωπο τον θάνατο, φροντίζει πάντως, επίσης, να τονίσει ότι τα πορτρέτα είναι η ελληνική συμβολή στην προαιώνια μάχη των Αιγυπτίων ενάντια στον αναπόφευκτο εχθρό. Μα, και το ανά χείρας βιβλίο, τελικά, δεν είναι παρά ο θρίαμβος, η επιβεβαίωση της ζωντάνιας των πορτρέτων, μέσω κυρίως της μυστηριώδους μις Τζούλια, που αναπαριστά θεατρικά τις προσωπικότητες και τις εμπειρίες των απεικονιζόμενων αλλά ενίοτε και των απεικονιστών. Στο εξαιρετικά σύνθετο αυτό βιβλίο, η Σοφία Γιαλουράκη γίνεται φανερό πως ανέμειξε δεξιοτεχνικά όλες τις ιδιότητές της στους διαφορετικούς χώρους που σπούδασε και υπηρέτησε: αρχαιολογία, παιδαγωγικά, ψυχολογία και θεατρικό παιχνίδι. Την ιστορία διηγείται στο πρώτο πρόσωπο και αναδρομικά, η Αλέκα η οποία επιστρέφει στον εαυτό της ως παιδί που γεννήθηκε και μεγάλωσε στην όαση του Φαγιούμ. Η κυρίως αφήγηση περιλαμβάνει, εκτός από την ίδια ως ηρωίδα, τον κατά τρία χρόνια μεγαλύτερό της Αιγύπτιο Καρίμ, την οικογένειά της, τον αντιπαθητικό δάσκαλο με το μουστακάκι (του οποίου τον χαρακτήρα η συγγραφέας χρησιμοποιεί για να κάνει μία εποικοδομητική κριτική στο επάγγελμα του εκπαιδευτικού - το οποίο είναι και δικό της επάγγελμα) και, φυσικά, τη γριά Αγγλίδα αρχαιολόγο, τη μις Τζούλια. Αυτή η τελευταία, μάλιστα, με τις θεατρικές αναπαραστάσεις της ζωής των πορτρέτων που έχει στο σπίτι της, παράγει, ακριβώς με αυτές τις εγκιβωτισμένες ιστορίες της, ένα μεγάλο κομμάτι της συνολικής αφήγησης που συνυπάρχει και συχνά διασταυρώνεται με το άλλο κομμάτι, αυ-

INDEX_36

80

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ

τό της ζωής της Αλέκας και του Καρίμ έξω από το σπίτι της μις Τζούλια. Να σημειώσουμε εδώ και το εξαιρετικά λειτουργικό μοτίβο της επαναλαμβανόμενης, σχεδόν με το ίδιο τυπικό, επίσκεψης των δύο παιδιών, που κλείνει κάθε φορά τις ιστορίες των Φαγιούμ σε έναν ασφαλή αλληγορικό όσο και πραγματικό κύκλο. Από διεπιστημονικής - διακαλλιτεχνικής - διακειμενικής απόψεως τώρα, στο πολυσυλλεκτικό αυτό κείμενο συναντώνται μεταξύ άλλων - και εκτός, βέβαια, από την Ιστορία, τη Θρησκεία, και την Αρχαιολογία: η τέχνη του Θεάτρου, η Μουσική, η Ζωγραφική, βέβαια, αλλά και η Φυσιογνωμική. Τα πορτρέτα, δηλαδή οι απεικονιζόμενοι, δεν αρκούνται, μάλιστα, να πουν την ιστορία τους (που συμπεριλαμβάνει συχνά και γενικότερες αναφορές στην πραγματικότητα, στα ήθη και τα έθιμα της εποχής τους, ακόμα και σε λεπτομέρειες της ίδιας της τεχνικής με την οποία είναι φτιαγμένα ή και αναφορές σε άλλα ζωγραφικά έργα της σύγχρονης εποχής), αλλά ανοίγουν διάλογο απευθείας με το κοινό τους, το κοινό της μις Τζούλια, εσωκειμενικό και εξωκειμενικό: «Σας κοιτάζω θλιμμένα και είναι σαν να σας λέω», ακούμε από το Χρυσό κορίτσι: «“Δεν κάνουν τα χρυσάφια την ευτυχία ενός παιδιού. Μην το ξεχάσετε ποτέ αυτό”». Κορυφαία στιγμή για τη συγγραφέα αλλά και κορυφαίο βιβλίο στον χώρο του. (Κρατικό Βραβείο 2008).

κό, που φτάνει στη γραφικότητα, από τον οποίο εκκινείτε η σάτιρα. Με διαφαινόμενους μορφασμούς, διακυμάνσεις της φωνής, έντεχνες παύσεις, εκφραστικές εμμονές, επαναλήψεις λέξεων και κενόλογα λογοπαίγνια, η συγγραφέας μεταδίδει αυτό που θέλει και φτιάχνει ένα έργο με ποικίλες αποχρώσεις και χιούμορ, που δίνει τη δυνατότητα στον ηθοποιό να το αναδείξει και να αναδειχτεί. Η γλώσσα της είναι απλή, αλλά ποτέ απλοϊκή, άμεση, κατανοητή και «μιλά» και εκφράζει τον μέσο άνθρωπο. Ο Άρης, τελικά, υπό την επήρεια του έρωτα και της αγάπης, ξεφεύγει από την πιεστική μητρική εποπτεία, χειραγώγηση και προσκόλληση, και κατασκευάζει, ανεξάρτητος, τη δική του ζωή, ενώ οι γονείς του αδυνατούν να τον κατανοήσουν και να τον δεχθούν. Τα συμπεράσματα έτσι του έργου μοιάζουν υπαρξιστικά, με κοινωνικές και ψυχολογικές προεκτάσεις, ενώ η δομή των χαρακτήρων μας είναι οικεία, γιατί πατά στην πραγματικότητα, ενώ το τέλος ικανοποιεί και συγκινεί. Η ζωή έτσι του ανθρώπου ορίζεται ως ανάμιξη της τυχαιότητας, των επιλογών του -που έχουν βασικό ρόλο- και της κληρονομικότητας. Η Λεία Χατζοπούλου - Καραβία ξέρει να φτιάχνει ένα μύθο, που έχει αρχή, μέση και τέλος, κατά μια Αριστοτελική άποψη, διαθέτει πλοκή, διλήμματα και λύση, και ικανοποιεί τον θεατή.

Σταυρούλα Γ. Τσούπρου

Γρηγόρης Τεχλεμετζής, www.tehlemetzis.blogspot.com

Λεία Χατζοπούλου Καραβία Ο γιόκας BILATERAL Ο γιόκας είναι ένα τρίπρακτο θεατρικό έργο, σε δίγλωσση απόδοση (Ελληνικά/ Αγγλικά), από την ίδια τη συγγραφέα, με θέμα τον γονικό υπερπροστατευτισμό και την ανατροφή των παιδιών, που συχνά παίρνει τη μορφή σάτιρας συμπεριφορών και ηθών. Ο εγκλεισμός και η απομάκρυνση του Άρη (γιόκας) από τους ανθρώπους, του δημιουργούν μια αφύσικη και αμήχανη στάση, που οι γονείς του τη θεωρούν προτέρημα, δείγμα σεβασμού και ευγένειας, καθώς λέξεις και φατικά σχήματα λόγου, επαναλαμβάνονται σαν μότο (π.χ: «Ευγενέστατος») και με χιούμορ, ενώ στο κείμενο ενυπάρχει ο σαρκασμός και η ειρωνεία. Την περηφάνια τους αυτή την εκφράζουν με ανοίκειο και κωμικό τρόπο, υπερβολι-

INDEX_36

Δημήτρης Τσινικόπουλος Ανάμεσα σε δυο αιώνες UNIVERSITY STUDIO PRESS Όταν ο Νίτσε έγραφε πως τα δύσκολα ζητήματα απαιτούν ή να σωπαίνεις ή να μιλάς δυνατά, φαντάζομαι πως αναφερόταν στο χρέος όχι μόνο των πνευματικών ανθρώπων αλλά και κάθε σκεπτόμενου πολίτη να μην αποδέχεται τη συνωμοσία της σιωπής συντασσόμενος με ένα κατεστημένο αλλοτρίωσης. Αντίθετα, προβάλλοντας τη γόνιμη αμφισβήτηση να αφυπνίζει και να αφυπνίζεται σ’ ένα κλίμα εγρήγορσης και διαρκούς ευθύνης. Αυτή την αέναη εναλλαγή βεβαιοτήτων και αμφισβητήσεων παρατηρούμε να υπηρετεί ο Δημήτρης Τσινικόπουλος με το πρόσφατο βιβλίο του Ανάμεσα σε δυο αιώνες, όπου μια συλλογή 36 δοκιμίων ευελπιστεί να θέσει ερωτήματα, παρά να τοποθετηθεί κατη-

γορηματικά προτείνοντας ντιρεκτίβες. Μ’ αυτό τον τρόπο αποφεύγει να συμμετέχει στον φαύλο κύκλο των οριστικών λύσεων που όχι μόνο ακυρώνουν την ίδια τη δυναμική των ερωτήσεων, αλλά επαναφέρουν τον δογματισμό, τον οποίο με τόσο κόπο ανάλογα συγγραφικά εγχειρήματα προσπαθούν να πείσουν ότι τον αντιμάχονται. Ενώ προσεγγίζει θέματα επίκαιρα, όπως για παράδειγμα «Η άνοδος του ανορθολογισμού», «Ένας κόσμος μινιμαλιστικός» καθώς και θέματα που σχετίζονται με τις μεταβαλλόμενες κοινωνικές αντιλήψεις, δε διστάζει να τοποθετηθεί και επί υπαρξιακών ζητημάτων όπως «η ευεργεσία της αυταπάτης», η «φοβοφοβία», προκειμένου να ευαισθητοποιήσει τους αναγνώστες αναφερόμενος τόσο στον έξω όσο και στον έσω άνθρωπο. Στο μεγαλύτερο, άλλωστε, μέρος των δοκιμίων διαφαίνεται η πρόθεση του συγγραφέα να θέσει το άτομο και την αδύναμη φύση του στο επίκεντρο του προβληματισμού του. Άλλωστε, η αναδιάρθρωση των κοινωνικοπολιτικών δομών υποδεικνύει ως επιβεβλημένη την ανάδειξη του ανθρώπου στο επίπεδο του προσώπου και υποκειμένου και όχι στο επίπεδο του μέσου για κάθε σκοπό. Αποσκοπώντας να απευθυνθεί στον μέσο αναγνώστη επιλέγει την άμεση και απλή γραφή που καθιστά προσιτά στον καθένα κοινωνικά και ηθικά θέματα τα οποία ταλάνισαν την ανθρωπότητα από το τέλος του εικοστού μέχρι και τις αρχές του εικοστού πρώτου αιώνα. Τόσο η επιλογή των θεμάτων όσο και οι σαφείς ή ασαφείς τοποθετήσεις του, ουσιαστικά, στοχεύουν στη σκιαγράφηση του σύγχρονου πολιτισμού που, αν και διέγραψε αλματώδη πορεία στον τομέα των υλικοτεχνικών κατακτήσεων, εντούτοις η ποιότητα ζωής σ’ αυτόν δε συμπορεύεται με τους ρυθμούς αυτής της εξέλιξης. Μια πλειάδα συμπεριφορών και γεγονότων που καταλήγουν στην αλαζονεία και τον θρίαμβο των ενστίκτων αποδεικνύεται πως εκκινούν τόσο από τον φόβο όσο και από τη δυσαρμονική σχέση του ατόμου με τον εαυτό του. Το προσωπείο αντικαθιστά το πρόσωπο, ενώ η πνευματική εγρήγορση που υπόσχεται να ανιχνεύσει την ουσία των όντων ευνουχίζεται συστηματικά από τις έτοιμες και ασφαλείς «αλήθειες» των ξένων εμπειριών. Ως εκ τούτου, κάθε απόπειρα αφύπνισης έστω και μέσω της υπενθύμισης γνωστών σε όλους θεμάτων, καθοριστικών, όμως, για μια πρωτογενή εποπτεία των δύο κόσμων, συνιστά -αν μη τι άλλο- σεβαστή απόπειρα παρενόχλησης παχυλών συνειδήσεων. Ευτυχία Αλεξάνδρα Λουκίδου

82

Αντώνης Σανουδάκης-Σανούδος (Επιμ.) Η ζωή μας είναι οι άλλοι ΤΑΞΙΔΕΥΤΗΣ Το πρόσφατο βιβλίο, που συνυπογράφει με τον συγγραφέα ο επιμελητής, μου θύμισε ότι ο Σανουδάκης ασχολείται συστηματικά με την ανακάλυψη κειμένων που δεν ευτύχησαν να εκδοθούν και προφανώς προωθεί τη συγγραφή άλλων. Η θεματική που τον απασχολεί, και συμβάλλει στη διάδοσή της, είναι τα αυτοβιογραφικά κείμενα με θέμα τις πολεμικές συρράξεις και τις ενδοελληνικές πολεμικές διαμάχες όπως τις έζησαν και τις κατέγραψαν, μη διεκδικώντας συγγραφικές δάφνες, άγνωστοι αγωνιστές που ενεπλάκησαν, διασώθηκαν και σεμνά αποσύρθηκαν. Σεμνές και αξιοπρεπείς οι εξιστορήσεις τους που ο συστηματικός εμπνευστής τους φέρνει στη δημοσιότητα. Οι διαφόρων μορφών προσωπικές αφηγήσεις διακρίνονται για την αμεσότητά τους και ως ανάμνηση κοινολογούν επεισόδια και καταστάσεις που η Ιστορία δεν προφταίνει να ασχοληθεί ή αντιπαρέρχεται. Αλλά και οι ιστορικοί. Ωστόσο την παραπλέουν και την ενισχύουν με ανθρώπινες εκδοχές αναφοράς τοπικών περιστατικών, μικράς κλίμακας γεγονότων, στα οποία οι άνθρωποι ή βρέθηκαν άθελά τους ή συμμετέχουν θεληματικά. Ο προσωπικός χαρακτήρας των αφηγήσεών τους φέρνει στο φως τον «άνθρωπο εν πολέμω», διηγημένες και διανθισμένες με απόψεις κατά κανόνα μακριά από τις πραγματικότητες τις οποίες αγνοούν, αλλά και απ’ αυτό ενδιαφέρουσες. Οι περιστασιακοί συγγραφείς γνωρίζουν μόνον όσα ζουν στην ακτίνα δράσης τους και στην περιοχή τους. Ένα στοιχείο το οποίο αξιολογείται με διαφορετικά κριτήρια. Άλλες αρετές που εντοπίζονται, η ειλικρίνεια, η αυθεντικότητα, η μη συγγραφική φιλοδοξία και τα προσωπικά στοιχεία γραφής που προσιδιάζουν στο λαϊκό λόγο. Τα κείμενα, πλείστα οφειλόμενα σε μη «σπουδαγμένους», ενισχύουν με την αυθόρμητη εκφραστική τους λαϊκή αφήγηση σε ποικίλες μορφές και διαβαθμίσεις. Βρίσκεται στο δάπεδο της ελληνικής γλώσσας που την τροφοδοτεί με ανεξάντλητες πρωτογενείς εκφορές της, αγνοώντας τους κανόνες που τη διδάσκουν και την απομακρύνουν από τις ρίζες και τη βάση της. Αποτέλεσμα να αναδύεται η μακραίωνη ομορφιά της, κι αυτή διαβαθμισμένη ανάλογα με την προσωπικότητα των χειριστών της. Ο Σανουδάκης υποστηρίζει και στηρίζει κι αυτή την πλευρά που περιέχουν οι αυτοβιογραφικές καταθέσεις που στο σύνολό τους, με την επιλογή τους, δίνουν σε κάποιο μέτρο κρυφές διαστάσεις της και πτυχές. Στα βιογραφικά αναφέρονται 22 τέτοιες συμβολές, αριθμός που «μετράει» πέρα από την αριθμητική. Συγγραφέας της τελευταίας συμβολής

INDEX_36

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ του ο «Καπετάν Βασίλης Κωνιός, Οπλαρχηγός της Εθνικής Αντίστασης». Ο προσωπικός του τίτλος δίνει το στίγμα του έργου του που εξέδωσε και το έργο για το οποίο πολέμησε. Κυριάκος Ντελόπουλος

Νίκος Χρυσός Το μυστικό της τελευταίας σελίδας ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ «Καλησπέρα, ψάχνω τον κύριο Στρατάκη...». Αυτή είναι η πρώτη φράση του πρώτου αλλά και του τελευταίου κεφαλαίου, του πρώτου βιβλίου του Νίκου Χρυσού. Από την «καλησπέρα» αυτή αρχίζει το ταξίδι του αναγνώστη. Γρήγορες εικόνες διαδέχονται η μία την άλλη, συναισθήματα, σκέψεις, απορίες, απαντήσεις ακολουθούν. Γλώσσα ευχάριστη, μικρές κοφτές προτάσεις, εικόνες ολοκάθαρες. Ευωδίες από την κουζίνα του Οδυσσέα, γεύσεις από τις συνταγές της Ειρήνης ανάκατες με τη ρακή. Οι ποιητές, η ποίηση είναι παντού, ως επικεφαλίδες σε όλα τα κεφάλαια του βιβλίου, ως ήρωες στην πλοκή του μύθου. Αγάπες παλιές, σχέσεις τελειωμένες, διαρκώς παρούσες και κυρίαρχες. Πάνω από όλα, μέσα σε όλα, η μυρωδιά του βιβλίου, του χαρτιού, της σκόνης που το σκεπάζει μετατρέποντάς το σε πολύτιμο, σπάνιο υλικό. Στα μάτια μας ξεδιπλώνεται το κέντρο της Αθήνας. Καταφέρνει να μας κάνει να το δούμε με άλλα μάτια, να ψάχνουμε για μια άλλη Ιπποκράτους, μια άλλη Τσιμισκή. Ακολουθούμε τον ήρωά του, επίδοξο συγγραφέα-ποιητή, νυν λογοτεχνικό κριτικό σε εφημερίδα μεγάλων εκδοτικών συμφερόντων και επιρροής. Ο ήρωας και η παρέα του χάνονται στα ίχνη μίας άλλης παρέας επίδοξων ποιητών του παρελθόντος. Μαζί τους, ακλουθώντας τα ίχνη των στοίχων, προσπαθούμε να διαλευκάνουμε την ιδιότυπη σκευωρία των εκδοτικών συμφερόντων σχετικά με τα έργα τριών αγνώστων φιλελλήνων ποιητών. Είναι Άγγλοι φιλέλληνες ποιητές; Είναι Έλληνες ποιητές που δεν έγιναν ποτέ γνωστοί; Είναι μια παρέα επίδοξων συγγραφέων-ποιητών; Οι τελευταίες σελίδες σπάνιων παλαιών εκδόσεων που βρίσκονται κρυμμένες στο «δημοπρατήριο» στο Μοναστηράκι, σε παλιές βιβλιοθήκες που εκποιούνται ή σε παλαιοβιβλιοπωλεία, οδηγούν τον αναγνώστη μέχρι το Ηράκλειο στην Κρήτη για να δοθεί η λύση. Μία λύση - κάθαρση για τον ήρωα. Ως αναγνώστρια δεν θέλω να ξέρω πολλά πράγματα για τον συγγραφέα. Θέλω να με οδηγήσει το βιβλίο στη γνωριμία μαζί του, να με βάζει το ανάγνωσμα στον κόσμο του. Εδώ ο κόσμος είναι μαγικός. Είναι γεμάτος αγάπη για το βιβλίο, στοργή για το παλιό βιβλίο, νοιώθεις τη σκόνη στα ρουθούνια σου, ακουμπάς το δέρμα

στις ράχες του. Θέλεις επιτακτικά να χαθείς στο «δημοπρατήριο», να ψάξεις για κρυμμένους θησαυρούς. Θέλεις να διαβάσεις, να μάθεις, να γνωρίσεις παλιούς και νέους ποιητές. Διαβάζοντας τις επικεφαλίδες με τους στοίχους διαφόρων ποιητών, άγνωστοι μου είναι οι περισσότεροι (νοιώθω την ανάγκη να απολογηθώ για την άγνοια), με ωθεί να θέλω να καλύψω αυτό το κενό. Όσο διάβαζα, ένοιωθα να χάνομαι όλο και περισσότερο σε σπουδαία αναγνώσματα, σε πολύ σημαντικούς συγγραφείς και έργα. Είναι το πρώτο βιβλίο του συγγραφέα. Συνήθως οι πρώτες προσπάθειες είναι λίγο «αμήχανες», εδώ όμως δεν συμβαίνει αυτό. Ο κ. Χρυσός έβαλε τον προσωπικό του πήχη πολύ ψηλά. Θέλω να πιστεύω πως με την επόμενη προσπάθεια ο πήχης θα ανέβει ακόμα περισσότερο. Καλή επιτυχία. Βάσω Παπαδοπούλου, papvasso@gmail.com

Άννα Χατζημανώλη ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ Χτυποκάρδια στις βιτρίνες ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ Η μεγάλη ξεμυαλίστρα ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ Η μεγάλη καρδιοκλέφτρα Κίρκη Οι εκδόσεις Κίρκη και η συγγραφέας Άννα Χατζημανώλη, κατανοώντας τις σημερινές ανάγκες για βιβλία γνώσεων και συνειδητοποιώντας το ενδιαφέρον για τη σχέση τους με το σχολείο, έχουν αναλάβει εδώ και χρόνια την πρωτοβουλία να χαρτογραφήσουν θέματα περιβάλλοντος, μυθολογίας και λαϊκής παράδοσης. Οι τρεις θεματολογικές σειρές που αποτελούνται από 26 εικονογραφημένα βιβλία είναι εγκεκριμένες για τις σχολικές βιβλιοθήκες από το Υπουργείο Παιδείας. Υπενθυμίζουμε ότι το βιβλίο Η εξέλιξη της Γης είχε περιληφθεί στον βραχύ κατάλογο για το βραβείο βιβλίου γνώσεων του Κρατικού Βραβείου του Υπουργείου Πολιτισμού. Η νέα σειρά Σύγχρονα θέματα για παιδιά περιέχει τρία βιβλία που μέσα από μια ιστορία κατατοπίζουν τα παιδιά τι σημαίνει η ανεξέλεγκτη κατανάλωση αγαθών, πόσο μας επηρεάζει η διαφήμιση, αλλά και τι ρόλο παίζει στη ζωή η τηλεόραση. Όλα τα βιβλία περιέχουν πλούσιο και πολύτιμο υλικό, (κατασκευές, πειράματα, απαντήσεις σε απορίες, επισκέψεις στο διαδίκτυο, θεατρικά σκετσάκια, γλωσσάρι, κλπ.) είναι εύχρηστα, ευχάριστα και με καλαίσθητη εμφάνιση. Χρήσιμα για κάθε παιδί, για τους γονείς αλλά και τους εκπαιδευτικούς, δεν πρέπει να λείπουν από καμιά σχολική βιβλιοθήκη. Λίτσα Ψαραύτη

η επικούρεια φιλοσοφία και η παρερμηνεία της κυκλοφορεί από τις εκδόσεις futura

84

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ

all time classic ΑΠΟ ΤΗ ΓΙΩΤΑ ΣΥΚΙΩΤΗ

Γρηγόριος Ξενόπουλος Ο ιδρυτής του νεοελληνικού μυθιστορήματος και της ελληνικής παιδικής λογοτεχνίας, ο αναμορφωτής του νεοελληνικού θεάτρου και πνευματικός πατέρας των σημερινών λογοτεχνών...

Γ

εννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη στις 9 Δεκεμβρίου 1867. Ο πατέρας του, Διονύσιος, καταγόταν από τη Ζάκυνθο και η μητέρα του Ευλαλία από την Πόλη. Έζησε τα παιδικά και εφηβικά του χρόνια στη Ζάκυνθο, μέχρι το 1883, όταν γράφτηκε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών για να σπουδάσει Φυσικομαθηματικά. Τις σπουδές του δεν τις ολοκλήρωσε ποτέ: από το πρώτο ήδη έτος είχε αρχίσει την ενασχόληση με τη λογοτεχνία, η οποία ήταν και η μοναδική πηγή εσόδων του. Από το 1892 εγκαταστάθηκε μόνιμα πλέον στην Αθήνα. Ο Ξενόπουλος, αν και προερχόταν από εύπορη οικογένεια, δεν ήταν αριστοκράτης. Παρακολουθούσε ωστόσο τα προβλήματα των ανερχόμενων αστών όσο και των πιο φτωχών. Ερχόμενος στην Αθήνα έφερε μαζί του την ιδέα του ανθρωπιστικού σοσιαλισμού. Συνεργάστηκε με πλήθος εφημερίδων και περιοδικών στις οποίες δημοσίευε μελέτες, άρθρα, διηγήματα και μυθιστορήματα. Θεωρείται ο εισηγητής του «αστικού μυθιστορήματος», δηλαδή του μυθιστορήματος που διαδραματίζεται στα αστικά κέντρα. Το πρώτο του θεατρικό έργο, Ο ψυχοπατέρας, παρουσιάστηκε το 1895. Από τις αρχές του αιώνα άρχισε να συνεργάζεται με τη Νέα Σκηνή του Κων/νου Χρηστομάνου. Τα σπουδαιότερα θεατρικά του έργα είναι: Το μυστικό της κοντέσας Βαλέραινας (1904), η Στέλλα Βιολάντη (1909, με τη Μαρίκα Κοτοπούλη), Φοιτηταί.

INDEX_36

Το 1901 πρωταγωνίστησε μαζί με τον Παλαμά για την ίδρυση της Νέας Σκηνής και χάρη στη γνώση ξένων γλωσσών ενημερωνόταν έγκαιρα για σημαντικά πνευματικά συμβάντα στις μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες. Έγραφε προλόγους για τον Ίψεν και ζούσε το θέατρο, ζυμωνόταν η καθημερινή ζωή του με αυτό. Πολλά δράματά του είχαν αρχικά γραφτεί ων πεζογραφήματα και έπειτα μεταφέρθηκαν στη σκηνή. (Π.χ. Έρως εσταυρωμένος Στέλλα Βιολάντη). Μετάφρασε και διασκεύασε αρκετά ξένα έργα και η στάθμη της γραφής του ήταν σε όλες τις περιπτώσεις υψηλά. Συμμετείχε σε διάφορες επιτροπές δραματουργικών διαγωνισμών και το «Βασιλικό Θέατρο» της Αθήνας εγκαινιάστηκε το 1932 με το έργο του Ο θείος Όνειρος. Έγραψε με την ίδια επιτυχία δράματα και κωμωδίες με βασικό θέμα τον έρωτα, κυρίως τον έρωτα μεταξύ ατόμων από διαφορετικές τάξεις. Τα περισσότερα έργα του Ξενόπουλου είναι τρίπρακτα (28). Στην πρώτη πράξη τίθεται συνήθως το θέμα και χαρακτηρίζονται τα πρόσωπα, στη δεύτερη εντείνεται η πλοκή και κορυφώνεται το δράμα και στην τρίτη έρχεται η λύση. Ο Ξενόπουλος χτίζει μεθοδικά φράση με φράση, προετοιμάζει τα επερχόμενα περιστατικά που φαίνονται λίγο άσχετα με το κύριο θέμα αλλά αποδεικνύονται αναγκαία. Η Στέλλα Βιολάντη (στην οποία προχωρεί με γρήγορο ρυθμό από την ευχάριστη ατμόσφαιρα ενός ζακυνθινού σπιτιού στη συγκλονιστική κορύφωση του εκούσιου θανάτου της νύμφης) υπήρξε πρότυπο για άλλα 2 γνωστά θεατρικά έργα που αν και γράφτηκαν μεταγενέστερα, υστερούν σε δραματική τεχνική. Τα έργα του είναι ηθογραφίες που αναδεικνύουν τη ζωή μιας εποχής ή μιας τοπικής κοινωνίας, όπου οι τοπικές και εποχικές ιδιαιτερότητες παίρνουν συχνά ισχύ άγραφων νόμων που επιβάλλονται από την κοινωνία. Έγραψε συνολικά 46 διαφορετικά θεατρικά έργα τα οποία διαδραματίζονται είτε στη Ζάκυνθο (Στέλλα Βιολάντη, Ραχήλ, Φωτεινή Σαράντη, Ο ποπολάρος κ.α.) είτε στην Αθήνα (Φοιτηταί, Ψυχοσάββατο, Το ανθρώπινο κ.ά.). Ο Ξενόπουλος έρχεται να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ των δύο Σχολών, της Αθηναϊκής και της Επτανησιακής. Το 1894 ανέλαβε τη διεύθυνση της Εικονογραφημένης Εστίας, το 1896 έγινε αρχισυντάκτης του περιοδικού Η Διάπλασις των Παίδων, του οποίου ήταν και συνδρομητής κατά τα παιδικά του χρόνια. Από το 1901 ως το 1912 δημοσίευε στο περιοδικό Παναθήναια λογοτεχνικά έργα και μελέτες και από το 1912 άρχισε να συνεργάζεται με την εφημερίδα Έθνος, γράφοντας μυθιστορήματα σε συνέχειες. Το 1927 ίδρυσε το περιοδικό Νέα Εστία, του οποίου ήταν διευθυντής ως το 1934. Πέθανε στην Αθήνα στις 14 Ιανουαρίου 1951 και κηδεύτηκε δημοσία δαπάνη.

85

INDEX_36

87

INDEX_36

88 88

ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙΑ

ΑΠΟ ΤH KIΩTH ΓIΩTA ΣY

Περί ορέξεως… σούπα με τον Κάφκα

Μ

αρκ Κρικ: Τι παιδί κι αυτό! Μένει στο Λονδίνο του Ηνωμένου Βασιλείου, δηλώνει εργάτης και έχει εργαστεί σαν ξυλουργός και σαν υπάλληλος, είναι καλλιτέχνης φωτογράφος, έκανε σπουδές λογοτεχνίας, το χόμπι του είναι η… ψυχραιμία, δεν μιλάει ποτέ για τα ερωτικά του και είναι πασίγνωστος για τις φοβερές λογοτεχνικές παρωδίες του. Όταν ήταν μικρό παιδί, ο Μαρκ υπέφερε από χρόνιο άσθμα και για να καλύψει τον «άπειρο» χρόνο που του περίσσευε από τις απουσίες του στο σχολείο διάβαζε λογοτεχνία. Έκτοτε του έμεινε η αγάπη και ο θαυμασμός για τους συγγραφείς, που τους θεωρούσε πλέον φίλους του. Όταν μεγάλωσε, δηλαδή εκεί γύρω στα δεκαοχτώ του, και η υγεία του -δόξα τω θεώ- αποκαταστάθηκε έφυγε για σπουδές στο Παρίσι, όπου το πνεύμα του Φουρνιέ, του Καμύ, της Κολέτ και των Γάλλων συγγραφέων τον συνεπήρε. Πήρε κι αυτός τα μπρος πίσω και επέστρεψε στα πάτρια εδάφη για να σπουδάσει -σοβαρά τώρα πια- λογοτεχνία στα Πανεπιστήμια του Warwick και του Λονδίνου. Με τα διαβάσματα και με τις σπουδές, με τούτα και με κείνα, κάπου ταυτίστηκε τόσο πολύ με τους αγαπημένους του συγγραφείς που ένοιωσε καλεσμένος σε δείπνο στα… σπίτια τους. Το αποτέλεσμα: Έγραψε τις εντυπώσεις του οι οποίες κυκλοφόρησαν σε βιβλίο. Η σούπα του Κάφκα έκανε γνωστό στους Έλληνες αναγνώστες αυτό το τρομερό παιδί που προσφέρει τη λογοτεχνία σε 17 πιάτα. Πρόκειται για 17 συνταγές και ιστορίες γραμμένες με το ύφος του εκάστοτε συγγραφέα και με άφατο χιούμορ. Έτσι μαθαίνουμε πώς όταν είναι κανείς καλεσμένος στο σπίτι του Φραντς Κάφκα, που το ψυγείο είναι άδειο και οι μαγειρικές ικανότητες του οικοδεσπότη ανεπαρκείς, με μια εύκολη σούπα μπορεί η ατμόσφαιρα να γίνει θερμή και φιλική. Στο σπίτι του Ρέιμον Τσάντλερ, τα πράγματα είναι καλύτερα. Βγάζει το μαχαίρι… δοκιμάζει την κόψη στην παλάμη του, κόβει το κρεμμύδι και… «Αρνί με σάλτσα άνηθου». Υπέροχο δείπνο! Ο Γκρέιαμ Γκριν σας προσφέρει «Κοτόπουλο βιετναμέζε» και … όταν το κοτόπουλο ήταν σχεδόν έτοιμο, πρόσθεσε τη σάλτσα με το σέρι

INDEX_36

-η πλούσια, πυκνή υφή της θα έκανε έντονη αντίθεση με τη λευκότητα του πιλαφιού, με το οποίο θα το συνόδευε-, είχε ξεχάσει να φορέσει ποδιά και καθώς ανακάτευε τα υλικά το παχύ μείγμα πιτσίλισε το λευκό του πουκάμισο. Και πάει λέγοντας, από τον Όμηρο και τον Ίρβιν Γουέλς μέχρι τον Ίταλο Καλβίνο και τον Τσαρλς Ντίκενς, ο Μαρκ Κρικ επέλεξε με προσοχή τα λογοτεχνικά συστατικά του, τα μαρινάρισε με ειρωνεία και τα πασπάλισε με χιούμορ, «μαγείρεψε» 17 πιάτα, εικονογράφησε το καθένα ο ίδιος και περιέγραψε την προετοιμασία τους με το στιλ ενός διάσημου συγγραφέα και έτσι, Η σούπα του Κάφκα έγινε ένας οδηγός για να εντρυφήσετε τόσο στην κουζίνα όσο και στην παγκόσμια λογοτεχνία. Η ελληνική έκδοση περιέχει μια επιπλέον συνταγή ως επίμετρο, γραμμένη από την μεταφράστρια Αθηνά Δημητριάδη και αφιερωμένη στην Κατίνα Βαλαβανίδου. Καλή σας όρεξη και καλή σας διασκέδαση.

Μαρκ Κρικ Η σούπα του Κάφκα ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ

89

INDEX_36

90

ANAΓNΩΣH KAI...

BIBΛIOΘEPAΠEIA

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ

NINE

Σκην.:Rob Marshall

ΠΑΡΑΔΕΙΣΕΝΙΑ ΟΣΤΑ

H εποχή άνθησης των κινηματογραφικών μιούζικαλ φαντάζει μακρινή όμως, ο σκηνοθέτης και χορογράφος Ρομπ Μάρσαλ στην τρίτη μεγάλου μήκους ταινία του προσδοκά να επαναλάβει τον θρίαμβο του φιλμ Σικάγο. Πρόκειται για το τελευταίο σενάριο που έγραψε πριν πεθάνει ο Άντονι Μιγκέλα (Ο Άγγλος Ασθενής) με έμπνευση την ταινία του Φεντερίκο Φελίνι 8 ½ . Ο συνθέτης και στιχουργός του έργου Μάουρι Γέστον είχε δηλώσει ότι τα τραγούδια και τα χορευτικά νούμερα τον ενέπνευσαν να προσθέσει μισή μονάδα στον τίτλο. Ο Ντάνιελ Ντέι Λιούις πρωταγωνιστεί στον ρόλο ενός σκηνοθέτη στα πρόθυρα υπαρξιακής κρίσης εξαιτίας της επιρροής των γυναικών που τον περιστοιχίζουν στην εργασία και στην ιδιωτική του ζωή. Οι Μαριόν Κοτιγιάρ, Πενέλοπε Κρουζ, Νικόλ Κίντμαν, Τζούντι Ντεντς, Κέιτ Χάντσον και Σοφία Λόρεν απαρτίζουν το εντυπωσιακό και πολυεθνικό γυναικείο καστ. Στη θεατρική εκδοχή του 1982 το Νine απέσπασε πέντε βραβεία Τόνι ανάμεσά τους και αυτό του καλύτερου μιούζικαλ. Με την κυκλοφορία του τρέιλερ στο διαδίκτυο πολλοί έσπευσαν να το χρήσουν ως φαβορί των επόμενων βραβείων Όσκαρ. Στις αίθουσες από 24 Δεκεμβρίου.

(ΤΗΕ LOVELY BONES)

Σκην.: Peter Jackson O Νεοζηλανδός δημιουργός της τριλογίας του Άρχοντα των Δαχτυλιδιών και του Κing Kong, Πίτερ Τζάκσον, αφήνει προσωρινά τις θεαματικές υπερπαραγωγές για μια ανθρωποκεντρική ιστορία, με μεταφυσικές παραπομπές και στοιχεία φαντασίας που τον ελκύουν ιδιαίτερα, θυμίζοντας τις πρώτες του δουλειές. Το φιλμ βασισμένο στο ομώνυμο μπεστ σέλερ της Αμερικανίδας Άλις Σέμπολντ περιγράφει το χρονικό του βιασμού και της δολοφονίας μιας δεκατετράχρονης, που παρακολουθεί τις αντιδράσεις και τα συναισθήματα της οικογένειας, των φίλων και του δολοφόνου της μετά τον θάνατο της από τον παράδεισο. Η ταλαντούχα Σαόαρς Ρόναν (Εξιλέωση) υποδύεται τη νεαρή Σούζι, οι βραβευμένες με Όσκαρ Ρέιτσελ Βάις και Σούζαν Σάραντον έχουν τους ρόλους της μητέρας και της γιαγιάς αντίστοιχα και ο Μαρκ Γουόλμπεργκ ερμηνεύει τον πατέρα. Στους κινηματογράφους από 21 Ιανουαρίου 2010. Νίκος Νικολαϊδης

ΜΟΥΣΙΚΗ

Julie Massino Tο νέο Χριστουγεννιάτικο CD της Logos Music είναι ένα δώρο προς τα παιδιά που υποστηρίζονται από το πρόγραμμα ανάδοχης υποστήριξης «Δράση Αγάπης» και μια προσπάθεια ανάδειξης των εορταστικών εκδηλώσεων της μη κυβερνητικής οργάνωσης «Το Χαμόγελο του παιδιού». Ένα δώρο που μπόρεσε να υλοποιηθεί, μέσα από την προσφορά αγάπης μιας από τις σπουδαιότερες καθηγήτριες φωνητικής και μιας από τις πιο αναγνωρίσιμες φωνές στην Ελλάδα, της Julie Massino. Η Julie ξεκίνησε την καριέρα της στην Αμερική και στη συνέχεια ήρθε στην Ελλάδα όπου γνώρισε μεγάλη επιτυχία και έγινε γνωστή και αγαπητή στο ελληνικό κοινό, μέσω του τηλεοπτικού show «Fame Story». Πόθος της καρδιάς της, πάντοτε, ήταν να ηχογραφήσει με τον δικό της ξεχωριστό τρόπο χριστουγεννιάτικα τραγούδια. Γνωρίζοντας τη διακονία της ΑMG μέσω της συνεργασίας της με το Σωματείο Ελλήνων Χριστιανών Καλλιτεχνών, ο πόθος της αυτός απέκτησε και νόημα καθώς όλα τα έσοδα του CD θα διατεθούν για ένα ανώτερο σκοπό, εμπνευσμένο από το μήνυμα των Χριστουγέννων. Το CD αποτελεί μια συλλογή από τα πιο γνωστά χριστουγεννιάτικα τραγούδια και ύμνους, σε παραγωγή και ενορχήστρωση του Γιώργου Λιτσικάκη και του Νίκου Πολίτη. Ευφάνταστες, ατμοσφαιρικές διασκευές με την εξαιρετική ερμηνεία της Julie.

Sabine von Traute

INDEX_36

91

INDEX_36

92

ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ INDEX

ΤΟ INDEX ΠΡΟΤΕΙΝΕΙ... τον ΔΕΚΕΜΒΡΙΟ ΣΤΟ Floral - Books + Coffee Λογοτεχνικό Πατάρι:

Τρίτη 1/12:

AIDS: Εμείς προχωρήσαμε. Εσείς; Η Mαρία Παπαγιαννίδου, πρώην ασθενής του AIDS, συγγραφέας του βιβλίου Αντίο AIDS! (εκδόσεις Οξύ) και ο δικηγόρος Χρήστος Παρίσης που κατέθεσε εκ μέρους της Μ.Π. την πρώτη αγωγή σε βάρος του ελληνικού Δημοσίου για τα λάθη και τις παραλείψεις του σε αυτό το ζήτημα και όλοι εμείς που έχουμε βρεθεί στην ανάγκη να επιλέξουμε τι να πιστέψουμε από όσα ακούγονται για το AIDS θα έχουμε μια ευκαιρία να γνωριστούμε, να ακούσουμε μουσική και να συζητήσουμε. Θα προβληθούν αποσπάσματα από τα σεμινάρια στην Αθήνα της Dr. Juliane Sacher, εναλλακτικής γιατρού του AIDS, και άλλα πολλά σλαιντς. Στις 7 το απόγευμα.

Τρίτη 15 Δεκεμβρίου: Παρουσίαση ποιητικής συλλογής Οι εκδόσεις Δωδώνη σας προσκαλούν στην παρουσίαση της ποιητικής συλλογής της Νάντιας Γαβαλά Τριανταοκτώ Τριαντάφυλλα. Για το βιβλίο θα μιλήσουν οι συγγραφείς: Περικλής Κοροβέσης, Βίκτωρας Αναγνωστόπουλος-Μελκιάδες και Σταύρος Σταυρόπουλος. Στις 8 το βράδυ.

Τετάρτη 16 Δεκεμβρίου:

Πρώτη παρουσίαση του βιβλίου THE DARK SIDE PROJECT - Εισαγωγή στα παραφυσικά φαινόμενα.

νό; Γιατί το νερό της θάλασσας είναι αλμυρό και δεν το πίνουμε; Πόσο μεγάλη «αμαρτία» είναι το κλέψιμο ενός μαρουλόφυλλου; Ποιος είναι ο πιο δυνατός γαμπρός για την κόρη του ποντικοβασιλιά; Ο παραμυθάς Δημήτρης Προύσαλης θα μοιραστεί λαϊκά παραμύθια για παιδιά από 6 ως 106 ετών με διαδραστική συμμετοχή, σε ένα απόγευμα προφορικής αφήγησης στον φιλόξενο χώρο του πολυχώρου FloralBooks+Coffee. Στις 5 το απόγευμα

Δευτέρα 21 Δεκεμβρίου:

Ο γαϊδαράκος των Χριστουγέννων

Ελάτε να ακούσετε από κοντά την ιστορία του πιο σημαντικού γαϊδαράκου του κόσμου, που ταξίδεψε στα χώματα της «Γηθλεέμ» και ήταν παρών στην πιο σημαντική γέννηση του κόσμου. Το βιβλίο Ο γαϊδαράκος των Χριστουγέννων από τις Εκδόσεις Αρμός θα παρουσιάσει ο συγγραφέας και αφηγητής παραμυθιών Δημήτρης Προύσαλης. Την εικονογράφηση του βιβλίου έχει κάνει ο Μανώλης Φραγκούλης. Στις 6.30 το απόγευμα. Χριστουγεννιάτικη προσφορά: Αγοράστε 2 παιδικά βιβλία και σας δίνουμε ΔΩΡΟ ένα τρίτο!

… εκεί που τα σάουντρακ του Ζαν-Πατρίκ Μανσέτ συναντάνε τις παρτιτούρες του Ρέιμοντ Τσάντλερ, ο Θανάσης Μήνας και ο Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης θα σας ταξιδέψουν σε ένα μουσικό/μυθιστορηματικό κοκτέιλ. Μια βραδιά γεμάτη jazz, blues και αφηγήσεις από τα σκοτεινά τοπία του noir. Στις 8 το βράδυ.

Βιβλίο πρώτο: Πλάσματα & παρουσίες (Βρικόλακες-Λυκάνθρωποι-ΦαντάσματαUFO&Εξωγήινοι) O Πάνος Πιλάτος επιχειρεί να ταξινομήσει και να ερμηνεύσει τα… ανερμήνευτα, μέσω ενός φιλόδοξου project που ξεκινά με το βιβλίο Τhe dark side project των εκδόσεων Οξύ. Ένα μοναδικό στο είδος του εγχειρίδιο, που εισάγει το μη μυημένο αναγνώστη στο παραφυσικό παράλληλο Σύμπαν, παρέχει στον «προχωρημένο» μύστη επιπλέον απόψεις και μια χρηστική συγκεντρωτική οδό στο αντικείμενο, και προσφέρει στον απλό fan του αθέατου κόσμου ηδονικά σκοτεινή ψυχαγωγία. Στις 8 το βράδυ.

Δευτέρα 14 Δεκεμβρίου:

FLORAL KIDS:

Χριστουγεννιάτικος Εφιάλτης Goth Party!

Σάββατο 12 Δεκεμβρίου:

Με αφορμή την κυκλοφορία του κλασσικού αιρετικού παραμυθιού Χριστουγεννιάτικος Εφιάλτης που έχει γράψει και εικονογραφήσει ο ιδιοφυής σκηνοθέτης Τιμ Μπάρτον, οι εκδόσεις Οξύ σας προσκαλούν σε ένα θεματικό Goth party, με προβολή της ομώνυμης ταινίας και μουσική από τα soundtrack Nightmare before Christmas και Nightmare Revisited.

Dress code: Jack + Sally Στις 9 το βράδυ.

Παρασκευή 4/12:

Noir σελίδες και jazz νότες…

Αφιέρωμα στον ΧΕΝΡΙ ΜΙΛΕΡ

Μια βραδιά αφιερωμένη στο συγγραφέα Χένρι Μίλερ με αφορμή την έκδοση του βιβλίου του κλιματιζόμενος εφιάλτης από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Ο μεταφραστής του Χένρι Μίλερ Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης και ο δημοσιογράφος Θανάσης Μήνας θα μιλήσουν για το συγγραφέα, το έργο και την επιρροή του στην παγκόσμια λογοτεχνία. Η εκδήλωση θα πλαισιωθεί από κατάλληλες εικόνες και μουσική. Στις 8 το βραδύ.

Τον προηγούμενο μήνα:

INDEX_36

Κάτι καινούργιο ξεκινάει στο FloralBooks+Coffee για τους μικρούς μας φίλους. Εκδηλώσεις για παιδιά με αφηγήσεις παραμυθιών, παιχνίδια ρόλων, αυτοσχέδια δρώμενα…

«Ταξίδι στων παραμυθιών τη ράχη…» Τι μπορεί να συμβεί όταν ένας σκύλος χάνει το πακέτο με τα πολύτιμα δέρματα; Πώς βρέθηκαν ο ήλιος και το φεγγάρι στον ουρα-

PARTY TIME!

Πέμπτη 17 Δεκέμβριου:

94

Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΣΦΟΝΤΥΛΙ_ΒΙΒΛΙΟΦΙΛΕΣ ΑΣΤΡΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗ ΖΕΤΑ ΕΛΙΣΣΑΙΟΥ

Τα ζώδια του διμήνου: ΤΟΞΟΤΗΣ, ΑΙΓΟΚΕΡΩΣ Τοξότες συγγραφείς: Τζέιν Ώστιν, Έμιλυ Ντίκινσον, Ράινερ Μαρία Ρίλκε, Ευγένιος Ιονέσκο, Αλμπέρτο Μοράβια, Μαρκ Τουέην, Πέτερ Χάντκε και πολλοί άλλοι. Αιγόκεροι συγγραφείς: Έντγκαρ Άλαν Πόε, Χένρυ Μίλλερ, Ρεβέκα Ουέστ, Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν, Σιμόν ντε Μπωβουάρ, Σούζαν Σόνταγκ, Πατρίτσια Χάισμιθ και άλλοι πολλοί.

ΚΡΙΟΣ 21/3-19/4

Αν εκμεταλλευτήκατε σωστά το προηγούμενο διάστημα, το ξεκίνημα του νέου έτους θα σας βρει χορτάτους από έρωτα. Αν όχι… κακό δικό σας. Σας είχαμε προειδοποιήσει, ό,τι ήταν να χαρείτε αυτό το διάστημα θα ήταν μεν δυνατό αλλά η ένταση δεν θα κρατούσε για πολύ. Δείτε όμως και τα καλά της υπόθεσης: Δεκέμβρης είναι ακόμα και προλαβαίνετε να αρπάξετε την ευκαιρία. Επιπλέον, μάλλον γλιτώσατε (ελπίζουμε) από τη γρίπη των χήρων… ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΜΗΝΑ Δημοσθένης Δαββέτας Έρωτας δαίμονας ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΕΚΔΟΤΙΚΗ

ΤΑΥΡΟΣ 20/4-20/5

Το πιθανότερο είναι να έχετε ήδη παντρευτεί ή να έχετε ξεκινήσει μια μακρόχρονη σημαντική συνεργασία. Σε περίπτωση που κανένα από αυτά τα δύο δεν έχει συμβεί δεν φταίει τίποτα εκτός από το ίδιο το μυαλό σας… Μολαταύτα, δεν υπάρχει λόγος να ανησυχείτε. Ο Δεκέμβρης σας δίνει την ευκαιρία να αποδεσμευτείτε από καταστάσεις (κυρίως επαγγελματικές) που σας ταλαιπωρούν εδώ και καιρό, ενώ οι ευκαιρίες να σας βρει ο καινούριος χρόνος με… παρέα και ευχαριστημένους δεν θα είναι λίγες… ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΜΗΝΑ Κυριάκος Μαργαρίτης Ρέκβιεμ για τους απόντες ΨΥΧΟΓΙΟΣ

INDEX_36

ΔΙΔΥΜΟΙ

ΛΕΩΝ

21/5-21/6

23/7-22/8

Παρά την αναποφασιστικότητά σας κάποια πράγματα φαίνεται να παίρνουν τον δρόμο τους, είτε σας «αρέσει» είτε όχι. Και βέβαια, δεν αναφερόμαστε στα επαγγελματικά και τα οικονομικά, στα οποία καταφέρνετε να κρατάτε μια κάποια «ψυχραιμία», αλλά στα συναισθηματικά σας που δρομολογούνται εντός σας εκτός λογικής και σας οδηγούν -πιστέψτε με- στη σωστή κατεύθυνση. Ο καινούριος χρόνος θα σας βρει «αλλού», γιατί κατσουφιάζετε; ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΜΗΝΑ Suzanne Collins Αγώνες πείνας ΠΛΑΤΥΠΟΥΣ

Παράξενη, όπως και να το δει κανείς, ήταν η τελευταία περίοδος για σας. Τέτοιο κουβάρι στο μυαλό σας είχε χρόνια να τυλιχτεί. Το πιο παράδοξο απ’ όλα, βέβαια, είναι ότι καταφέρατε να μπλέξετε τη συναισθηματική σας σύγχυση στη διευθέτηση των επαγγελματικών σας. Η συμβουλή μας: Πιάστε το νήμα από εκεί που ξέρετε καλύτερα (από τα επαγγελματικά, εννοείται…). Ευκαιρίες βελτίωσης θα υπάρξουν πολλές και καλά θα κάνετε να τις αρπάξετε γιατί ο καινούριος χρόνος θα σας βρει ν’ αναρωτιέστε, για μια ακόμη φορά, ποιες είναι οι προτεραιότητές σας σ’ αυτή τη ζωή… ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΜΗΝΑ Γιώργος Πιντέρης Άλλα θέλω κι άλλα κάνω ΘΥΜΑΡΙ

ΚΑΡΚΙΝΟΣ 22/6-22/7

Ο Δεκέμβρης σας βρίσκει μέσα σε μια ερωτική ευδαιμονία και μια έντονη ανησυχία, κυρίως σ’ ό,τι αφορά την οικογένεια και τα επαγγελματικά σας. Μολαταύτα, το παιχνίδι είναι ακόμα στο χέρι σας, ιδιαίτερα σ’ ό,τι αφορά τα επαγγελματικά. Καινούριες ευκαιρίες εμφανίζονται και η επιλογή θα είναι δυσκολότερη απ’ όσο πιστεύατε. Το ζητούμενο είναι να κρατήσετε την ισορροπία ανάμεσα σ’ αυτά που σας απασχολούν… ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΜΗΝΑ Ελένη Γκίκα Πλήθος είμαι ΑΓΚΥΡΑ

ΠΑΡΘΕΝΟΣ 23/8-22/9

Είστε, μάλλον, οι ευνοημένοι αυτής της περιόδου. Το τέλος του 2009 θα σας βρει χαλαρούς και ευχαριστημένους, ακόμα και αν τα ερείσματα γι’ αυτό δεν είναι τόσο ισχυρά. Σημασία έχει, όμως, πώς νιώθει κανείς. Αυτή είναι και η κινητήρια δύναμη που θα δρομολογήσει τις καλύτερες εξελίξεις για το νέο έτος. Αν ανήκετε σ’ αυτούς τους Παρθένους - γιατί οι… άλλοι… δεν θα έχουν το ίδιο καλή μοίρα. ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΜΗΝΑ Φρανσουά Ντε Κλοζέ Μη λέτε στον Θεό τι πρέπει να κάνει ΕΣΤΙΑ

ΖΥΓΟΣ

ΑΙΓΟΚΕΡΩΣ

23/9-23/10

22/12-19/1

Δεν υπάρχει τίποτα περισσότερο στον κόσμο που θα θέλατε αυτή την περίοδο παρά μια σταθερή σχέση, κάτι που σας ξενίζει και μάλλον δεν είστε και τόσο ικανοί να υποστηρίξετε… Η ιδιαίτερη εύνοια των πλανητών, τόσο σ’ αυτόν όσο και στον οικονομικό-επαγγελματικό τομέα, δεν φαίνεται ικανή να σας βοηθήσει στο διανοητικό σας αδιέξοδο… ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΜΗΝΑ Reymond Feist Κομμάτια από ένα σπασμένο στέμμα ΑΓΝΩΣΤΗ ΚΑΝΤΑΘ

ΣΚΟΡΠΙΟΣ 24/10-21/11

Ιδιαίτερα ευνοϊκό ήταν το προηγούμενο διάστημα για ξεκαθάρισμα «λογαριασμών», σ’ ό,τι αφορά ερωτικές και επαγγελματικές σχέσεις. Ο Δεκέμβρης σας βρίσκει ελαφρώς πεσμένους, λόγω των αναγκαστικών «εκκαθαρίσεων» αλλά και αισιόδοξους, ενόψει των καινούριων «ανοιγμάτων». Ο καινούριος χρόνος υπόσχεται όσα και μια λευκή σελίδα μπροστά σ’ έναν έμπειρο συγγραφέα… ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΜΗΝΑ Leon Denis Το μυστήριο του ανθρώπου ΜΑΚΡΗ

ΤΟΞΟΤΗΣ

Πιέζεστε πολύ απ’ τη δουλειά κι αυτό σας κάνει νευρικούς και κάποιες φορές απόμακρους. Παρ’ όλ’ αυτά, τα πράγματα πηγαίνουν καλά και το ξέρετε. Δεν είστε αγνώμονες, γι’ αυτό και ανησυχείτε για το πώς θα εκλάβουν τη στάση σας ο/η σύντροφος και οι φίλοι σας. Για πρώτη φορά στη ζωή σας συνειδητοποιείτε πως έχετε την τάση να ζητάτε περισσότερα απ’ όσα χρειάζεστε κι αυτό σας δημιουργεί, μερικές φορές, ενοχές. Είσαστε σε καλό δρόμο. Και οι άλλοι το ξέρουν και το εκτιμούν… ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΜΗΝΑ Will Eisner Συμβόλαιο με τον Θεό και άλλες ιστορίες ΑΠΟΠΕΙΡΑ

ΥΔΡΟΧΟΟΣ 20/1-18/2

Το μεγαλύτερο εμπόδιο αυτή την περίοδο είναι… ο εαυτός σας. Δεν υπάρχει κανένας σημαντικός πλανητικός λόγος για να σας πηγαίνουν στραβά τα πράγματα (θα μου πείτε, βέβαια, έτσι δεν είναι πάντα;), όμως -απ’ ότι φαίνεται- βάζετε διαρκώς «τρικλοποδιά» στον εαυτό σας. Απαντώντας στο υποτιθέμενο ερώτημά σας στην παρένθεση θα ήθελα να σας επισημάνω πως είναι στο χέρι σας ν’ αλλάξετε τα πράγματα… ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΜΗΝΑ Λουίς Λαντέρο Ο κιθαρίστας GEMA

22/11=21/12 Τι παράξενο… τα άστρα καταθέτουν αντιφατικές πληροφορίες για σας. Από τη μια σας ευνοούν, λέγοντας πως ενδεχομένως είναι η καλύτερη περίοδός σας κι από την άλλη διατείνονται πως οι «μεταφυσικές» σας αγωνίες δεν θα σας αφήσουν να εκμεταλλευτείτε αυτή την εύνοια… Τι να πούμε κι εμείς; Ζητήστε τη συνδρομή του/της συντρόφου, των φίλων και της οικογένειάς σας για να μην αφήσετε αυτή την περίοδο να πάει χαμένη. Αυτή είναι η συμβουλή μας… ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΜΗΝΑ Αγκάθα Κρίστι Έγκλημα στο εξπρές Οριάν ΛΥΧΝΑΡΙ

ΙΧΘΕΙΣ 19/2-20/3

Ακόμα είστε μπερδεμένοι και το παρελθόν δεν λέει να πάρει ένα ξεκάθαρο σχήμα για να σας αφήσει να προχωρήσετε μπροστά, μαζί του ή χωρίς αυτό. Οικογενειακές και επαγγελματικές αντιξοότητες συμβάλλουν στη δυσκολία αυτής της περιόδου. Ωστόσο, η λύση όλων των προβλημάτων δεν είναι μακριά. Μην περιμένετε, φυσικά, ότι θα επέλθει χωρίς απώλειες… Πάντως, δεν λείπει και η χαρά από αυτή τη δύσκολη περίοδο. Αναζητήστε την στα επαγγελματικά και στους αγαπημένους σας φίλους. ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΜΗΝΑ Ευφημία Κωνσταντινίδου – Φωτεινή Χατζάρα Αντιμετωπίζοντας την απώλεια UNIVERSITY STUDIO PRESS

96

ΣΗΜΕΙΑ ΟΠΟΥ ΘΑ ΒΡΕΙΤΕ ΤΟ INDEX ΑΤΤΙΚΗ Α Π Ο Π Ε Ι ΡΑ • ΝΑΥΑ Ρ Ι Ν ΟΥ 1 8 , ΑΘ Η ΝΑ | Α Π Ρ Ο ΒΛ Ε Π Τ Ο • Ρ Η ΓΑ Φ Ε ΡΑ Ι ΟΥ 2 5 , ΗΛΙΟΥΠΟΛΗ | ΑΣΠΡΗ ΛΕΞΗ • ΜΑΝΤΖΑΡΟΥ 6, ΚΟΛΩΝΑΚΙ | BAΣIΛEIA∆H • AΓ. MEΛETIOY 114, ΑΘHNA | ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙO AIΘPA • MEΣOΛOΓΓIOY 1, ΑΘHNA | BIBΛIOΠΩΛEIO BHTA IATPIKΩN EKΔOΣEΩN • AΔPIANEIOY 3, AΘHNA | ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ ΕΚΦΡΑΣΗ • EΛ.

BENIZEΛOY 133, ΠΛ. EΘN. ANTIΣTAΣEΩΣ, HΛIOYΠOΛH ▶ ΚΥΠΡΟΥ 26, ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗ ▶ ΓENNHMATA 81, ANΩ ΓΛYΦAΔA | ΒΙΒΛΙΟ­ ΠΩΛΕΙΟ ΕΘΝΙΚΟΥ Ι∆ΡΥΜΑΤΟΣ ΕΡΕΥΝΩΝ • ΒΑΣ. ΚΩΝ­Σ ΤΑΝΤΙΝΟΥ 48, ΑΘΗΝΑ | ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΕΚ∆Ο­Σ ΕΩΝ Ο∆ΥΣΣΕΑΣ • ΣΤΟΑ ΒΙΒΛΙΟΥ, ΠΕΣΜΑΖΟΓΛΟΥ 5, ΑΘΗΝΑ | ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΕΚ∆ΟΤΙΚΟΥ ΟΜΙΛΟΥ ΙΩΝ • ΣΟΛΩΝΟΣ 85, ΑΘΗΝΑ | ΒΙΒΛΙΟ­Π ΩΛΕΙΟ EKΔOTIKOY OPΓANIΣMOY ΠAΠYPOΣ • ΠANEΠIΣTHMIOY 46 & XAP. TPIKOYΠH, AΘHNA | ΒΙΒΛΙΟ­Π ΩΛΕΙΟ ΤΗΣ ΕΣΤΙΑΣ • ΣΟΛΩΝΟΣ 60, ΑΘΗΝΑ | ΒΙΒΛΙΟ­Π ΩΛΕΙΟ EK∆OΣEΩN KE∆POΣ KAI EΣOΠTPON • ΣTOA BIBΛIOY, ΠEΣMATZOΓΛOY 5, ΑΘΗΝΑ | ΤΟ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ • ΣΚΡΑ 97-99, ΚΑΛΛΙΘΕΑ | ΒΙΒΛΙΟΤΟΠΙΑ • ΛΑΖΑΡΑΚΗ 21-23, ΓΛΥΦΑ∆Α ▶ 25ΗΣ ΜΑΡΤΙΟΥ 9, Ν. ΣΜΥΡΝΗ ▶ ΠΑΤΗΣΙΩΝ 126, ΑΘΗΝΑ ▶ ΕΘΝ. ΑΝΤΙΣΤΑΣΕΩΣ 23, ΠΕΙΡΑΙΑΣ | ΒΙΒΛΙΟΤYΠO • XP. ΣMYPNHΣ 152-156, BYPΩNAΣ | ΓΕΩΡΓΙΑ∆ΗΣ • ΣΟΛΩΝΟΣ 114, ΑΘΗΝΑ | ΓΡΑΦΗ • ΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ 121, ΧΟΛΑΡΓΟΣ | ∆Ω∆ΩΝΗ • ΑΝ∆ΡΕΟΥ ΜΕΤΑΞΑ 28, ΕΞΑΡΧΕΙΑ | EΘNIKO KENTPO BIBΛIOY • ΣΤΟΑ ΒΙΒΛΙΟΥ, ΠΕΣΜΑΖΟΓΛΟΥ 5, ΑΘΗΝΑ | ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ­∆ ΑΚΗΣ • ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ 1 7 , ΑΘ Η ΝΑ ▶ ∆ Α ΒΑ Κ Η 3 - 5 , Ε ΡΥΘ Ρ ΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ, ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ ▶ ΛΑΖΑΡΑΚΗ 27, ΓΛΥΦΑ∆Α ▶ ΛΕΩΦ. ΚΗΦΙΣΙΑΣ 294, ΨΥΧΙΚΟ ▶ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ 39, ΑΘΗΝΑ ▶ ΚΩΝ/ΝΟΥ ΠΑΛΑΙΟΛΟ­Γ ΟΥ 2, Ν. ΣΜΥΡΝΗ ▶ ΣΙΝΩΠΗΣ 2, ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ ▶ ΘΗΒΩΝ 228, ΑΓ. ΙΩΑΝΝΗΣ ΡΕΝΤΗΣ ▶ ΓΡΑΒΙΑΣ 6, ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ▶ ΠΑΝΑΓΙΤΣΑΣ 3, ΚΗΦΙΣΙΑ ▶ ΝΙΚΗΣ 20, ΑΘΗΝΑ ▶ ΕΡΥΘΡΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ 6, ΜΑΡΟΥΣΙ ▶ ΚΑΛΛΙΓΑ 31, ΦΙΛΟ­ΘΕΗ ▶ ΛΕΩΦ. ΚΗΦΙΣΙΑΣ 268, ΚΗΦΙΣΙΑ | NEWSSTAND ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ∆ΑΚΗΣ • ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ 41, ΑΘΗΝΑ | ΕΠΙ ΣΚΗΝΗΣ • ΤΡΙΤΩΝΟΣ 47, ΠΑΛ. ΦΑΛΗΡΟ | ΕΠΙΚΑΙΡΑ • ΑΓ. ΙΩΑΝΝΗ 41, ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ | ΕΠΙ­ΚΕΝΤΡΟ • ΑΓΙΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ 3, ΑΓ.ΑΝΑΡΓΥΡΟΙ | ΕΥΡΙΠΙ∆ΗΣ • ΒΑΣ. ΚΩΝ/ΝΟΥ 8, ΧΑΛΑΝ∆ΡΙ | ΕΥΡΙΠΙ∆ΗΣ ΣΤΗ ΣΤΟΑ • ΒΑΣ. ΚΩΝ/ΝΟΥ 11, ΧΑΛΑΝ∆ΡΙ | ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ • ΓΡΑΜΜΟΥ 40, ΒΡΙΛΗΣΣΙΑ | ΖΑΦΕΙΡΙΟΥ • ΠΑΤΡΟΚΛΟΥ 77, ΙΛΙΟΝ | ΤΟ ΘΕΜΑ • Π. ΤΣΑΛ∆ΑΡΗ 30, ΒΥΡΩΝΑΣ ▶ Κ Υ Π Ρ ΟΥ 6 & Φ ΡΥ Ν Η Σ , ΒΥ Ρ Ω ΝΑ Σ ▶ ΦΙΛΟΛΑΟΥ 62 & ΕΚΦΑ­Ν ΤΙ∆ΟΥ, ΠΑΓΚΡΑΤΙ | ΙΑΝΟΣ • ΣΤΑ∆ΙΟΥ 24, ΑΘΗΝΑ | ΚΑ­ ΝΑΚΗ • ΖΩΟ∆ΟΧΟΥ ΠΗΓΗΣ 2-4, ΑΘΗΝΑ | ΚΑΡ∆ΑΜΙΤΣΑ • ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ 8, ΑΘΗΝΑ | ΚΑΣΙΑΚΟΥ ΕΛΕΝΗ • ΕΛΑΙΩΝ 41, Ν. ΚΗΦΙΣΣΙΑ | ΚΟΚΚΑΛΗΣ • ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ 24, ΚΟΡΥ­∆ΑΛΛΟΣ ▶ ΧΙ­ΜΑΡ­ΡΑΣ 24, ΚΟΡΥ∆ΑΛΛΟΣ ▶ ∆ΗΜΗΤΡΑ­ΚΟΠΟΥΛΟΥ 28, ΚΟΡΥ∆ΑΛΛΟΣ | ΚΟΡΑΗΣ • ΒΑΣ. ΚΩΝ/ΝΟΥ 6, ΧΑ­Λ ΑΝ∆ΡΙ | KΨM • Z. ΠHΓHΣ 55, EΞAPXEIA | λεµονι • Η ΡΑ Κ ­ Λ Ε Ι ∆ Ω Ν 2 2 , Θ Η Σ Ε Ι Ο | λε Σ Χ Η ΤΟΥ ∆ΙΣΚΟΥ ΣΤΟ ΜΕΓΑΡΟ ΜΟΥΣΙΚΗΣ • ΒΑΣ. ΣΟΦΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΚΚΑΛΗ, ΑΘΗΝΑ | ΜΕ­Ν ΑΝ∆ΡΟΣ • ∆ΡΟΣΙΝΗ 9, ΚΗΦΙΣΙΑ | ΜΙΚΡΟΣ ΚΟΡΑΗΣ • ΠΑ­ΠΑΓΟΥ ΚΑΙ ΑΡΙΣΤΟ­ ΦΑΝΟΥΣ , ΧΑΛΑΝ∆ΡΙ | ΜΠΑΤΣΙΟΥΛΑΣ • ΠΑΝΟΡΜΟΥ 83, ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ | ΝΑΤΣΗΣ • ΧΡΗΣΤΟΥ ΜΑΤΙΚΑ & ΧΡ. ΣΜΥΡΝΗΣ, ΡΑΦΗ­ ΝΑ| NIKOΛAKHΣ • 3ης ΣEΠTEMBPIOY 91, AΘHNA | ΞΗΡΟΓΙΑΝΝΗΣ • ΑΡΑΠΑΚΗ 8183, ΚΑΛΛΙΘΕΑ| OKTΩ • ΠAΠANIKOΛH 8 , M E TA M O P Φ Ω Σ H | Π Α Π Α ∆ Η Μ Α Σ • ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ 8, ΑΘΗΝΑ | ΠΑΠΑ­ΣΩΤΗΡΙΟΥ • ΣΤΟΥΡΝΑΡH 35, ΑΘΗΝΑ ▶ ΣΤΟΥΡΝΑΡΗ

Παλαιότερα τεύχη του index θα βρείτε στο Bιβλιοπωλείο της EΣTIAΣ • Σόλωνος 60, AΘHNA

INDEX_36

37, ΑΘΗΝΑ ▶ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΕΩΣ 55, ΠΕΡΙΣΤΕΡΙ ▶ ΑΝ∆Ρ. ΠΑ­Π ΑΝ∆ΡΕΟΥ 35, ΜΑΡΟΥΣΙ, «THE MALL» ▶ ΠΑΝΕ­ΠΙ­ΣΤΗΜΙΟΥ 37, ΑΘΗΝΑ | ΠΑΤΑΚΗΣ • ΑΚΑ∆ΗΜΙΑΣ 65, ΑΘΗΝΑ | ΠΑραµετροσ • ΜΕΤΩΝΟΣ 62, ΧΟΛΑΡΓΟΣ ▶ ΠΕΡΙΚΛΕΟΥΣ 56, ΧΟΛΑΡΓΟΣ | ΠΑΡ’ ΗΜΙΝ • ΧΑΡ. ΤΡΙΚΟΥΠΗ 11Α, ΑΘΗ­ΝΑ | ΠEP∆IKHΣ • ΧΑΡOKOΠOY 53-55, KAΛΛIΘEA | ΠΟΛΙΤΕΙΑ • ΑΣΚΛΗΠΙΟΥ 1, ΑΘΗΝΑ | ΠΟΛΥΠΛΕΥ­Ρ Ο • ΕΛ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 159, Ν. ΕΡΥΘΡΑΙΑ | ΠΟΛΥΧΩΡΟΣ ΑΓΚΥ­ΡΑ • ΣΟΛΩΝΟΣ 124, ΑΘΗΝΑ | ΠΟΛΥΧΡΩΜΟΣ ΠΛΑΝΗΤΗΣ • ΑΝΤΩ­Ν ΙΑ∆ΟΥ 6, ΑΘΗΝΑ | ΠΟΤΑΜΟΣ • ΣΚΟΥ­ΦΑ 32, ΚΟΛΩ­Ν ΑΚΙ | ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ • ΕΥΒΟΙΑΣ & ΒΟΙΩΤΙΑΣ 1, Κ. ΧΑΛΑΝ∆ΡΙ | ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑ • ΓΡΑΒΙΑΣ 3-5, ΑΘΗΝΑ | ΠYΞIΔA• BYZANTIOY 31, KAΛOΓPEZA | ΡΟΚΚΑΣ • ΒΑΡΝΑΛΗ & ΓΚΙΝΟΣΑΤΗ 60, Μ Ε ΤΑ Μ Ο Ρ Φ Ω Σ ­ Η | Τ Ο Β Ι ΒΛ Ι Ο Π Ω Λ Ε Ι Ο ΤΗΣ ΤΟΣΙΤΣΑ • ΤΟΣΙΤΣΑ 1 Α’, ΑΘΗΝΑ | ΤΣΑΜΑΝΤΑΚΗΣ • ΚΑΡΑΟΛΗ ∆ΗΜΗ­Τ ΡΙΟΥ 32, ΠΕΙ­ΡΑΙΑΣ | ΦΑΚΙΝΟΣ • Ν. ΠΛΑΣΤΗΡΑ 8, ΜΑΡΟΥΣΙ | ΦΛΩ­ΡΑΣ • ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ 59, ΑΘΗΝΑ ▶ ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩ­Τ ΟΥ 14, ΠΛ. ΕΘΝ. ΑΝΤΙΣΤΑΣΕΩΣ, ΗΛΙΟΥΠΟΛΗ ▶ ΗΡΩ∆ΟΥ ΑΤΤΙΚΟΥ 4, ΠΛΑΤΕΙΑ ∆ΟΥΡΟΥ, ΧΑΛΑΝ∆ΡΙ ▶ ΜΙΛΤΙΑ∆ΟΥ 16 και ΡΟ∆ΟΥ, ΜΑΡΟΥΣΙ ▶ ΣΤ. ΣΑΡΑΦΗ , ΠΛ. ΕΣΤΑΥΡΩ­ΜΕΝΟΥ, ΑΙΓΑΛΕΩ ▶ ΚΟΥΝΤΟΥΡΙΩΤΟΥ 54-56, ΚΟΡΥ∆ΑΛ­ΛΟΣ ▶ ΖΩΣΙΜΑ∆ΩΝ 46, ΠΕΙΡΑΙΑΣ | ΧΡΙΣΤΑΚΗΣ • ΙΠΠΟ­ΚΡΑΤΟΥΣ 10-12, ΑΘΗΝΑ | EX LIBRIS • A. Mεταξα 4, εξαρχεια | IN TO THE BAG • Γ. ΠΑΠΑΝ∆ΡΕΟΥ 35, ∆ΑΣΟΣ ΧΑΙ∆ΑΡΙΟΥ | Κ ΟΑ Ν /A t h e n s Vo i c e • Σ ΚΟΥΦΑ 6 4 , ΚΟΛΩΝΑΚΙ | LEADER BOOKS • Π. ΚΥΡΙΑΚΟΥ 17, ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ ▶ ΑΓ. ΙΩΑΝΝΟΥ 58, ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ▶ ΠΑΝΟΡΜΟΥ 19 ΚΑΙ ΣΜΥΡΝΗΣ, ΑΙΓΑΛΕΩ ▶ ΑΝΑΛΗ­Ψ ΕΩΣ 7, ΒΡΙΛΗΣΣΙΑ ▶ ΦΩΚΙΟΝΟΣ ΝΕΓΡΗ 84, ΚΥΨΕΛΗ ▶ ΑΓ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ 54, ΚΟΡΥ∆ΑΛΛΟΣ ▶ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ, ΠΑΝΕΠΙΣΤΗ­Μ ΙΟΥ­Π ΟΛΗ ΖΩΓΡΑ­ ΦΟΥ ▶ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗ­Μ ΩΝ, ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ­ΠΟΛΗ ΖΩΓΡΑ­ΦΟΥ | LIBRO • ΠΑΤΡ. ΙΩΑΚΕΙΜ 8, ΚΟΛΩΝΑΚΙ | NOTOS • ΟΜΗΡΟΥ 15, ΑΘΗΝΑ | PAPER TOWN • ΛΕΩΦ. ΚΗΦΙΣΙΑΣ 135 & ΛΑΜΨΑ 1, ΑΜΠΕΛΟ­ΚΗΠΟΙ | GRAFICA • ΤΡΙΠΟΛΕΩΣ 68, ΕΛΛΗΝΙΚΟ | BAZAARBOOKS • ΑΝ∆ΡΕΟΥ ΜΕΤΑΞΑ 4, ΕΞΑΡΧΕΙΑ | CUBE BIBΛIOΠΩ ΛEIO • A K A ∆ H M I A Σ K A I E M . M Π E NA K H 3 2 , AΘHNA | BEST BOOK HUNTERS • ΣΟΛΩΝΟΣ 47, ΑΘΗΝΑ | KOZOK • KYKΛA∆ΩN 23 KYΨEΛH | BOOKSTARS • EΛAIΩN 34, N. KHΦIΣIA | NAKAS PAPER• NAYAPINOY 13 & MAYPOMIXAΛH, AΘHNA ▶ KHΦIΣΣIAΣ 281, KHΦIΣIA | PUBLIC • KAPAΓEΩPΓH ΣEPBIAΣ 1, ΠΛ.ΣYNTAΓMATOΣ, AΘHNA ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΑΓΝΩΣΤΗ ΚΑΝΤΑΘ • ΑΙΜ. ΓΡΕΒΕΝΩΝ 6 & ∆ΗΜ. ΓΟΥΝΑΡΗ | ΑΝΙΚΟΥΛΑ Ε.∆.Ι.ΑΛΕΞΙΚΟΣ ΟΕ • ∆ΗΜ.ΓΟΥΝΑΡΗ 44 | ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΠΛΑΤΩΝΟΣ (ΕΚ∆ΟΣΕΙΣ ΖΗΤΡΟΣ) • ΠΛΑ­Τ ΩΝΟΣ 2 | ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ­ ΠΩΛΕΙΟ • ΣΕΡ. ΤΣΑΚΜΑΝΗ 11, ΛΑΓΚΑ∆ΑΣ | ΒΙΒΛΙΟ­Π Ω­Λ ΕΙΟ ΨΑΡΑ • ΦΙΛ. ΕΤΑΙ­Ρ ΕΙΑΣ 39 | ΒΙΒΛΙΟ­Σ TOK • ΠATP. IΩAKEIM 8 | ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ­∆ ΑΚΗΣ • ΕΘΝ.ΑΝΤΙΣΤΑΣΕΩΣ 131 ▶ ΚΑΛΑΜΑΡΙΑ | ΙΑΝΟΣ • ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ 7, ΜΕΤΑ­Μ ΟΡΦΩΣΕΩΣ 24, ΚΑΛΑΜΑΡΙΑ ▶ Μ Α Ρ Τ Ι ΟΥ 4 5 , Φ Ι Λ Ι Π ­Π ΟΥ Π ΟΛ Ε Ω Σ 5 7 ▶ Α Μ Π Ε ΛΟ ­Κ Η Π Ο Ι , ΒΟ ΓΑΤ Σ Ι ΚΟΥ 1 4 | ΜΠΑΡΜΠΟΥ­ΝΑΚΗΣ • ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ 4 ▶ Λ. ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ 75, ΡΕΤΖΙΚΙ | TO ΚΑΤΩΙ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ • ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ 6 | ΠΡΩΤΟ­ ΠΟΡΙΑ • ΝΙΚΗΣ 3 | ΡΑΓΙΑΣ • ΕΡΜΟΥ 44 | ΤΡΕΥ­Λ Α • ΑΜΠΕ­ΛΟΚΗ­Π ΩΝ 55, ΠΕΡΑΙΑ | HIPPO • ΙΩΑΝΝΙ­∆ΟΥ 4, ΠΑΝΟΡΑΜΑ | NAKAS PAPER• ΠΛAΣTHPA 19, XAPIΛAOY | PUBLIC • ΕΜΠ. ΚΕ­ΝΤΡΟ MEDITERRANEAN COSMOS,

11ο ΧΛΜ. ΘΕΣ/ΝΙ­Κ ΗΣ-Ν. ΜΟΥ∆ΑΝΙΩΝ, ΠΥΛΑΙΑ ΑΛΛΕΣ ΠΟΛΕΙΣ ΛΕΣΧΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ • ΑΒ. ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ∆Η 2 , Α Γ Ρ Ι Ν Ι Ο | Ε Λ Ε Υ Θ Ε Ρ Ο Υ∆ Α Κ Η Σ • ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΥ 50, ΑΓΡΙΝΙΟ | ∆ΕΜΕΝΑΓΑ • Ι Ο ΥΛ Ι ∆ Α , Κ Ε Α | ∆ Η Μ Η Τ Ρ Ι Α ∆ Η Σ • Ε.ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 49-Ι.ΚΑΒΥΡΗ 4, Α Λ Ε Ξ Α Ν ∆ Ρ ΟΥ Π ΟΛ Η | Σ Ι Σ Μ Α Ν Ι ∆ Η Σ • ΜΑΚΡΗΣ 20, Ν.ΧΙΛΗ, ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΥΠΟΛΗ | BIBΛIOΠANOPAMA - ΔHMHTPOΠOYΛOΣ • EPMOY & AΘ. ΔIAKOY, AMAΛIAΔA | ΕΚ ΠΡΟΟΙΜΙΟΥ • ΝΙΚΗ­ΤΑΡΑ 15, ΑΡΓΟΣ | ΣΥΜΒΟΛΗ • ΠΛΑΤΕΙΑ ΛΟΧΑΓΟΥ ΠΑΣΣΙΑ, ΑΡΙ∆ΑΙΑ | H ΠOΛYΘPONA TOY NITΣE • ΦIΛEΛΛHNΩN 26-28, APTA | ΧΡΙΣΤΟ∆ΟΥΛΟΥ • ΤΕΜΠΕΣΙΝΑΣ & ΚΟΝΙΤΣΗΣ 15, ΒΕΡΟΙΑ | ΗΡΙ∆ΑΝΟΣ • 2ας ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 64, ΒΟΛΟΣ | ΠΕΝΝΑ • ΣΠ. ΣΠΥΡΙ∆Η 21, ΒΟΛΟΣ | ΓΡΑΜ­ ΜΑΤΑ • ΕΘΝ. ΑΓΩΝΩΝ 51, Ν. ΙΩΝΙΑ, ΒΟΛΟΣ | PUBLIC • OΓΛ 28 & KONTAPATOY 9, BOΛOΣ | SUBWAY • Π. ΜΕΛΑ 32, ΒΟΛΟΣ | ΚΑΡΑ­ ΚΑΣΟΓΛΟΥ • ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 128, ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ | ΤΣΙΤΑ - ΑΝΑΡΓΥΡΟΠΟΥΛΟΥ • ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 125, ΓΙΑΝΝΙ­ΤΣΑ | ΤΖΙΟΓΚΙ∆ΟΥ • ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 9 6, ∆ Ι ∆ ΥΜ Ο Τ Ε Ι ΧΟ | Π ΑΤ Σ Η Σ • Μ Ε Γ. ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΥ 6, ∆ΡΑΜΑ | ΚΑΛΤΣΑ • ΠΑΥΛΟΥ ΜΕΛΑ 10, Ε∆ΕΣΣΑ | ΚENTPO NEOTHTAΣ ΘHBAΣ • OI∆IΠO∆OΣ 8, ΘHBA | ∆ΟΚΙΜΑΚΗΣ • ΤΑ ΓΜ . Τ Ζ ΟΥΛ Α Κ Η 8 , Η ΡΑ Κ Λ Ε Ι Ο | Κ Υ Ρ Ι Α Κ Η Σ • Ε ΒΑ Ν Σ 8 5 , Η ΡΑ Κ Λ Ε Ι Ο | ΚΟΚ­Κ ΙΝΟΥ • ΕΒΑΝΣ 56-58, ΗΡΑΚΛΕΙΟ | ΠΕΡΙΣΥΝΑΚΗ • ΚΑΝΤΑΝΟΛΕΟΝΤΟΣ 13, ΗΡΑΚΛΕΙΟ | ΚΑΝΟΥΠΑΚΗΣ • ΙΕΡΑΠΕΤΡΑ | ΣΑΡΕΙ∆ΑΚΗΣ • ΙΕΡΑ­ΠΕΤΡΑ | ΧΑΡΤΕΞ • ΜΕΓ. ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΥ 111, ΙΩΑΝΝΙΝΑ | ΣKANNEΛOΣ • ABEPΩΦ 47, ΙΩΑΝΝΙΝΑ | ΣΙΑΜΑΝΤΑΣ • ΟΜΟΝΟΙΑΣ 133, ΚΑΒΑΛΑ | ΤΟΛΟΥ∆ΗΣ • ΟΜΟΝΟΙΑΣ 46, ΚΑΒΑΛΑ | ∆ΗΜΗΤΡΙΑ­∆ΗΣ • ΑΡΙΣΤΟ­∆ΗΜΟΥ 89, ΚΑΛΑΜΑΤΑ |ΠΑΙ∆ΕΙΑΒΙΒΛΙΟ­ΠΩΛΕΙΑ • ΗΡΩΩΝ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ 6-8, ΚΑΡ­∆ ΙΤΣΑ| ΚΟΥΡΚΑΚΗΣ • ΚΑΡΑΪ­ ΣΚΑΚΗ 31Α, ΚΑΡ∆ΙΤΣΑ | ΜΑΝΟΥ • Μ. ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΥ 11, ΚΑΣΤΟΡΙΑ | ΝΕΣΤΟΡΑ • ΠΕΖΟΔΡΟΜΟΣ ΚΑΝΑΡΗ, ΚΑΤΕΡΙΝ | ΜΟΥ­ ΣΤΑΚΗ • ∆ΗΜ. ΚΑΒΒΑ∆Α 16, ΚΕΡΚΥΡΑ | ΧΡΥΣΑ ΣΤΑΜΑΤΕΛΑΤΟΥ • ΛΙΘΟΣΤΡΩΤΟ 1, ΑΡΓΟΣΤΟΛΙ, ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ | ΕΠΙ­ΛΟΓΕΣ • ∆ΗΜΗ­ΤΡΑΚΟΥ 5, ΚΙΛΚΙΣ | ΠΑΠΥΡΟΣ • 28ης ΟΚΤΩ­ΒΡΙΟΥ 1, ΚΟΖΑΝΗ | ΕΚΛΟΓΗ • ΘΗΣΕΩΣ 1, ΚΟ­ΜΟ­ΤΗΝΗ | ΟΙΚΟ­ΝΟΜΟΥ • ΠΥΛΑΡΙΝΟΥ 61, ΚΟΡΙΝΘΟΣ | ΘΑΛΑΣ­ΣΙΝΟΥ • ΚΟΡΥΤΣΑΣ & Α Ρ Γ Υ Ρ Ο Κ Α Σ Τ Ρ ΟΥ, Κ Ω Σ | Ο Ι Ω ΝΟΣ • ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗ 11, ΛΑΜΙΑ | ΕΠΙΠΕ∆Ο • ΑΒΕΡΩΦ 5, ΛΑΜΙΑ | ΠΑΙ∆ΕΙΑ-ΒΙΒΛΙΟ­ΠΩΛΕΙΑ • ΜΑΝ∆Η­Λ ΑΡΑ 12, ΛΑΡΙΣΑ ▶ ΚΑΝΑΡΗ 11, ΛΑ­ΡΙΣΑ ▶ ΜΕΓ. ΑΛΕ­ΞΑΝ∆ΡΟΥ 6, ΛΑΡΙΣΑ ▶ ΚΑΝΑΡΗ 12, ΛΑΡΙΣΑ | ΤΣΙΑΡΑΣ • ΑΘ. ∆ΙΑΚΟΥ 2, ΛΑΡΙΣΑ | ΣΚΑΛΑ • ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ 24, ΛΑΡΙΣΑ | ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • ΠΕΣ. ΜΑΧΗΤΩΝ 47, ΛΕΙΒΑ∆ΙΑ | ΤΣΙΡΙΜΠΑΣΗΣ • ΜΕΛΑ 134, ΛΕΥΚΑ∆Α | ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΠΩΛΑ • ΜΥΚΟΝΟΣ | ΧΑΤΖΗ∆ΑΝΙΗΛ Ι. ΚΛΕΙΩ • ΕΡΜΟΥ 19Β, ΜΥΤΙΛΗΝΗ | ΑΣΗΜΑΚΟΠΟΥΛΟΣ • ΠΑΛΙΑ ΑΓΟΡΑ, ΝΑΞΟΣ | ΑΡΤΙΟΝ • 25ης ΜΑΡΤΙΟΥ 31, ΝΑΥΠΛΙΟ | ΣΠΑΝΙ∆ΗΣ • ΘΕΡΜΟΠΥΛΩΝΠΛΑΤΩΝΟΣ 11, ΞΑΝΘΗ | ΧΑΡΑΛΑ­ΜΠΙ­∆ΗΣ • ΑΓ. ΘΕΟ∆Ω­ΡΩΝ 95, ΟΡΕΣΤΙΑ∆Α | ΠΟΛΥ­ ΧΡΩΜΟ • ΠΑΡΟΙΚΙΑ, ΠΑΡΟΣ | ΛΕΞΙΣ • ΚΟΡΙΝΘΟΥ 352, ΠΑΤΡΑ | ΠΑΠΑΧΡΙ­Σ ΤΟΥ • ΑΓ. ΝΙΚΟ­ΛΑΟΥ 32, ΠΑΤΡΑ | ΠΡΩΤΟ­ΠΟΡΙΑ • ΓΕΡΟΚΩ­ΣΤΟ­ΠΟΥ­ΛΟΥ 31, ΠΑΤΡΑ | ΠΡΟΤΥΠΟ • ΜΕΓ. ΑΛΕΞΑΝ­∆ ΡΟΥ 84, ΠΟΛΥΚΑΣΤΡΟ ΚΙΛΚΙΣ | ΝΤΑΛΑ­ΜΑΓΚΑΣ • ΛΕΩΦ. ΕΙΡΗΝΗΣ 39, ΠΡΕΒΕΖΑ | AΘANAΣIOY • AXEPONTOΣ 51, KANAΛAKI N.ΠPEBEZHΣ | EΠI XAPTOY • 25ης ΜΑΡΤΙΟΥ 79, ΠΤΟΛΕΜΑΙ∆Α | ΠΑΠΑ­ ΜΙ­ΧΑΗΛ • 25ης ΜΑΡΤΙΟΥ 48, ΠΤΟΛΕΜΑΙ∆Α | LEXIS • ΜΑΙ­Ζ ΩΝΟΣ 38-40, ΠΑΤΡΑ ▶

ΜΙΑΟΥΛΗ 3, ΠΥΡΓΟΣ ΗΛΕΙΑΣ ▶ AΘHNΩN 11, PIO | ΣΠΟΥ∆Η • ΠΡΕΒΕΛΑΚΗ 17, ΡΕΘΥ­ΜΝΟ | AΦOI KΛAΨINAKH • ΗΓΟΥΜΕΝΟΥ ΓΑΒΡΙΗΛ 59, ΡΕΘΥ­ΜΝΟ | ΚΑΒΑΛΙΕΡΟΣ • ΧΕΙΜΑΡΑΣ 14, ΡΟ∆ΟΣ | ΦΩΤΙΟΥ • ΜΕΡΑΡΧΙΑΣ 41, ΣΕΡΡΕΣ | ΚΑΤΣΑΒΟΥΝΗΣ • ΠΑΝ. ΤΣΑΛΔΑΡΗ 20, ΣΕΡΡΕΣ | ΠΑΠΑ∆Α­ΚΗΣ • ΜΥΣΩΝΟΣ 72, ΣΗΤΕΙΑ ΚΡΗΤΗΣ | ΤΣΙΚΑΛΑΚΗ • ΠΑΠΑ­ ΝΑΣΤΑΣΙΟΥ 25, ΣΗΤΕΙΑ ΚΡΗΤΗΣ | ΤΟΥΝΤΑΣ • ΧΩΡΑ, ΣΚΥΡΟΣ | ΕΡΜΗΣ • ΕΘΝΑΡΧΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 24, ΣΟΥ∆Α ΧΑΝΙΩΝ ΚΡΗΤΗΣ | ΕΠΙΛΟΓΗ • ΙΑΚΩΒΑΚΗ 5, ΤΡΙΚΑΛΑ | ΚΗΡΗΘΡΕΣ • ΑΣΚΛΗΠΙΟΥ 34, ΤΡΙΚΑΛΑ | ΤΣΙΟΠΕΛΑΚΟΣ • ΑΣΚΛΗ­ΠΙΟΥ 15, ΤΡΙΚΑΛΑ | Ω ΡΑ • ΟΥΑ Σ Ι Γ Κ Τ Ω Ν 2 1 , Τ Ρ Ι ­Π Ο­Λ Η | ΠΑΠΑΝΕΣΤΩΡΑΣ • ΜΕΓ. ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΥ 49, ΦΛΩΡΙΝΑ | ∆ΙΑΜΕΤΡΟΣ • ΠΑΡΟ∆ΟΣ ΙΦΙΓΕΝΕΙΑΣ, ΧΑΛΚΙ∆Α | ΠΕΡΓΑΜΑΛΗΣ • ΧΑΡΩΝΔΑ 14, ΧΑΛΚΙΔΑ | ΠΟΡΘΜΟΣ • ΚΡΙΕΖΗ 17, ΧΑΛΚΙ∆Α | ΣΧΗΜΑ • ∆Η­Μ Ο­ ΚΡΑΤΙΑΣ 38, ΧΑΝΙΑ | ΒΙΒΛΙΕΜΠΟ­Ρ ΙΚΗ • ΒΟΛΟΥ∆ΑΚΗ∆ΩΝ 14, ΧΑΝΙΑ | ΚΑΛΑΙΤΖΑΚΗΣ ΖΑΧΑ­Ρ ΙΑΣ • ΤΣΟΥ∆ΕΡΩΝ 31, ΧΑΝΙΑ | ΜΑΡ­Κ Α­Κ ΗΣ • ∆ΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ 10, ΧΑΝΙΑ | ΜΥΘΟ­ΛΟΓΙΑ • ΜΥΛΩΝΟΓΙΑΝΝΗ 31, ΧΑΝΙΑ | ΞΕΡΟ­Γ ΙΑΝΝΑΚΗ • ΚΟΡΑΚΑ 32, ΧΑΝΙΑ | ΠΕΤΡΑΚΗ • ΧΑΤΖΗΜΙΧΑΛΗ ΓΙΑΝ­ΝΑΡΗ 68, ΧΑΝΙΑ | ΠΑΠΥΡΟΣ • ΑΠΛΩΤΑΡΙΑΣ 44, ΧΙΟΣ | ΣΥΡΙΩ∆Η • ΑΠΛΩΤΑΡΙΑΣ 34, ΧΙΟΣ | KYΠPOΣ PUBLIC • EMΠOPIKO KENTPO THE MALL OF CYPRUS, BEPΓINAΣ 3, ΣTPOBOΛOΣ, ΛEYKΩΣIA ■ ∆ΙΣΚΟΠΩΛΕΙΑ ROCK N ROLL CIRCUS • Σι­να 21, ΑΘΗΝΑ | LA SI DO • Οµηρου 49, Ν. ΣΜΥΡ­ ΝΗ | MUSIC HOUSE • ΣαλαµινοΣ 3 6 , ΑΧΑΡΝΑΙ | HIGH FIDELITY • ΣΤΑΙΚΟΠΟΥΛΟΥ 27, ΝΑΥΠΛΙΟ ■ CAFÉ | CELLIER CAFE • ΠANEΠIΣTHMIOY 10, ΣYNTAΓMA | ΦΙΛΙΟΝ • ΣΚΟΥΦΑ 35, ΚΟΛΩΝΑΚΙ | CAFE ALU • OMHPOY 58 & ΣKOYΦA, ΚΟΛΩΝΑΚΙ | EN ∆EΛΦOIΣ • ∆EΛΦΩN 5, ΚΟΛΩΝΑΚΙ | FLORAL • ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΕΟΥΣ 80, ΑΘΗΝΑ | KOKKOI KAΦE • AΣKΛHΠIOY 39 & ∆I∆OTOY, ΚΟΛΩΝΑΚΙ | ROSEBUD • ΣKOYΦA 40 & OMHPOY 60, ΚΟΛΩΝΑΚΙ | ΣKOYΦAKI KAΦE • ΣKOYΦA 47-49, ΚΟΛΩΝΑΚΙ| SHELTER • ΠΑΠΑΓΟΥ 92, ΖΩΓΡΑΦΟΥ | Kι επίσης σε 420 café και παιδότοπους (ΑΙΓΛΗ CAFÉ • FLO­CAFE • HAGEEN DAAΖ • PALMIE BISTRO κ.ά.) σε όλη την Ελλάδα από την εταιρεία Plan & Fun καθώς και σε επιλεγµένα bars και bar-restau­rants.

■ ΧΩΡΟΙ ΤΕΧΝΗΣ - ΑΛΛΑ ΣΗΜΕΙΑ ΜΙΚΡΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ • ΠΛ. ΑΣΩΜΑΤΩΝ 7, ΘΗ­ΣΕΙΟ | ΦΟΥΡΝΟΣ • ΜΑΥΡΟΜΙΧΑΛΗ 1 6 8 , ΑΘ Η ΝΑ | Φ Ι Λ Ω Ν - Δ Ω Ρ Η Μ Α • ΠΙΝΔΟΥ 86, ΜΟΣΧΑΤΟ | CLIPART • ΜΠΟΤΑΣΗ 6, ΑΘΗΝΑ | EL MOUNDO • Λ. ΣΥΓΓΡΟΥ 9, ΑΘΗΝΑ ■ KABEΣ XAΛAPH • A K T H M OY T ΣO Π OY ΛOY 74, ΠEIPAIAΣ.. XAP. TPIKOYΠH 64 & BAΛTETΣIOY, AΘHNA ■ Στα 30 καταστήµατα σε όλη την Eλλάδα της αλυσίδας VIDEORAMA HOME ENTERTAIMENT