-
Brandweer
K R A N T
van Nederland
N
U M M E R
35
Herfst 2020
Stem ook!
2
Ook dit jaar is www.brandweer.nl genomineerd voor website van het jaar. Twee keer eerder pakten we al de winst in de categorie ‘Overheid’. Help jij mee om ook dit jaar weer een prijs te pakken?
‘De zee geeft en neemt’ Op maandagavond 11 mei komen negen surfers in de problemen in de zee bij Scheveningen. Drie daarvan kunnen zichzelf in veiligheid
Grip op hitte
4
Hitte is een serieus onderwerp waar we als brandweer rekening mee moeten houden. Zuid-Holland Zuid probeert al langere tijd ‘Grip op Hitte’ te krijgen. Zij vertellen over hun aanpak met de zogeheten WBGT-meter: ‘De waarden worden meteen vertaald in een handelingsperspectief.’
brengen. Een vierde surfer, Ruurd, wordt onderkoeld naar het ziekenhuis gebracht. Vijf surfers, Joost, Sander, Pim, Max en Matthijs, komen om het leven. Lees verder op pagina 6 & 7
10
Hulp van studenten
Oktober campagnemaand
Brandpreventieweken in het teken van rookmelders Op 29 september gingen de Nationale Brandpreventieweken van start. De 25 veiligheidsregio’s hebben samen met de Nederlandse Brandwonden Stichting en Brandweer Nederland een campagne opgezet. De hele maand oktober staat in het teken van het thema ‘Rookmelders redden levens’. Lees verder op pagina 2
Eind vorig jaar werd besloten de huiskamer en kantine in Hoofddorp aan te pakken. Vier ploegen, vierendertig manschappen en evenveel meningen en ideeën maar een beperkt budget. Brandweerman Lesley Kooman deed een slimme zet en riep de hulp in van studenten.
0900-0904
11
Het begon als een Rotterdams initiatief en groeide uit tot een landelijk niet-spoednummer voor de brandweer. Vanaf 12 oktober is 0900-0904 bereikbaar voor nietspoedsituaties waar wel brandweer ter plaatse nodig is.
2 Online Volgende stap
HEB OOK JIJ AL ROOKMELDERS? nders heeft al Driekwart van de Nederla ngen. Belangrijk, eha rookmelders in huis opg niets. Dus ook je ruik dan pt want als je slaa s brand ontstaat. geen rook als er in je hui van levensbelang! ers eld Daarom zijn rookm
3
WAAR HANG IK ZE OP?
50 50
Een rookmelder hang je altijd aan het plafond, op minimaal 50 cm van een muur of hoek.
VOLDOENDE Rookmelders in de vlucht wegen: meestal gang en overloop.
EN 14604
1
Simpelweg online of bij een bouwmarkt. Kies voor een melder die voldoet aan de Europese norm NENEN 14604.
2
BETER
WAAR KOOP IK ROOKMELDERS?
HOE HANG IK DE MELDERS OP?
Wil je liever niet boren? Je kunt de melder ook makkelijk ophangen met dubbelzijdig tape of speciale magneetplaatjes.
Ook rookmelders in de slaapkamers.
BEST Rookmelders in de vlucht wegen en in alle ruimtes waar brand kan ontstaan.
ROOKMELDERS REDDEN LEVENS 4 ROO KMEL DERS .NL
HOE ONDERHOUD IK DE MELDER?
Test de melder iedere maand door de testknop in te drukken en haal de stofzuiger langs de melder, om stof weg te halen. Vervang batterijen standaard eens per jaar of koop melders die een batterij hebben die 10 jaar meegaat.
Vervolg van de voorpagina
Brandpreventieweken in het teken van rookmelders Jet Vroege, landelijke coördinator publiekscommunicatie, licht het thema toe: ‘Vanaf 1 juli 2022 zijn rookmelders verplicht in alle woningen, ook in bestaande. Tot deze datum is dit alleen verplicht in nieuwbouwwoningen. Reden dus om mensen te informeren maar vooral aan te zetten tot het plaatsen van rookmelders in hun woning.’ Online ‘Tijdens voorgaande Brandpreventieweken werd altijd samen met de regio’s een campagne opgezet, waarbij regio’s ook zelf acties uitvoerden, zoals bijvoorbeeld voorlichtingsbijeenkomsten. Door corona zijn fysieke bijeenkomsten bijna niet mogelijk en daarom zetten we tijdens de komende Brandpreventieweken vooral in op online communicatie’, vertelt Jet. ‘Alle regio’s hebben een contentkalender ontvangen en er is een infographic gemaakt met de belangrijkste informatie over rookmelders.’ Werkgroep Gedragsverandering ‘Nieuw is dat alles wat is ontwikkeld, gemaakt is in overleg met de werkgroep Gedragsverandering’, vervolgt Jet enthousiast. ‘Deze werkgroep bestaat uit collega’s uit de regio’s die specialist zijn op het gebied van gedragsverandering. Hun feedback en tips zijn meegenomen in de definitieve content die er nu ligt. Een
belangrijke tip vanuit deze werkgroep was om te refereren aan de ‘sociale norm’. Zo is het beter om te communiceren dat ‘de meeste mensen’ of ‘70% van de mensen’ al een rookmelder heeft opgehangen, in plaats van het accent te leggen op de 30% die nog geen melder heeft hangen. Dit zet aan tot het willen horen bij deze grootste groep en daardoor ook tot het aanschaffen en ophangen van een rookmelder.’ Bouwmarkten De regio’s van Oost 5 hebben een opvallende display laten maken voor bouwmarkten. De flyer met infographic over rookmelders past daarin en ligt dus meteen voor het grijpen. De display was door alle regio’s te bestellen. Daardoor is deze door het hele land in bijna vijfhonderd bouwmarkten te vinden!
De tijd gaat snel. In 2011 werd ik tijdens het congres van Brandweer Nederland benoemd tot voorzitter van Brandweer Nederland, een functie die ik heb vervuld naast mijn werk als commandant van Twente. Het is een periode geweest waarin veel is gebeurd. De geleidelijke overgang naar 25 veiligheidsregio’s is daarin de meest grote verandering geweest, met name omdat we in dezelfde periode ook nog eens een bezuinigingsopdracht van gemiddeld zo’n tien procent kregen. ‘Tijdens deze verbouwing houden we de winkel gewoon open’, zei ik in mijn openingsspeech. Dat is gelukt. Innovatie van onze repressieve taak, Brandveilig leven en modernisering van grootschalig brandweeroptreden waren andere speerpunten die ik had. Brandonderzoek hebben we naar de brandweer gehaald. Dat daarbij ook een vleugje ondernemerschap komt kijken, vond ik helemaal niet erg. Maar we moesten wel aan de bak. Dat kon alleen door samen te werken en de belangrijkste opdrachten landelijk goed te organiseren. Het IFV heeft daarin een belangrijke rol gespeeld. Als ik negen jaar later terugkijk, is het een mooie periode geweest waarin we samen veel hebben bereikt. Woorden die me hierbij binnen schieten? #leiderschap #avontuur #pionieren #ondernemen #vriendschap #mooietijd. Nu mijn termijn is afgelopen, maak ik een volgende stap. In september ben ik voor een periode van vier jaar gekozen tot president van de Europese brandweer Federatie; de FEU.
Op de juiste plek ‘Zorgen dat mensen rookmelders hebben is belangrijk; ze op de juiste plek ophangen en zorgen dat ze goed werken is misschien nog wel belangrijker. Daarom herhalen we deze campagne in ieder geval volgend jaar weer. En dan niet in exact dezelfde vorm, maar met nieuwe middelen en hopelijk dan wel in combinatie met fysieke bijeenkomsten en activiteiten. Zodat op 1 juli 2022 iedere woning is voorzien van werkende rookmelders op de juiste plek!’
www.brandweer.nl weer website van het jaar?
Help mee door te stemmen! Ook dit jaar is www.brandweer.nl genomineerd voor website van het jaar. Twee keer eerder pakten we al de winst in de categorie ‘Overheid’. Help jij mee om ook dit jaar weer een prijs te pakken? Breng vandaag nog je stem uit en vraag ook vrienden, familie en kennissen te stemmen. Vergeet niet je stem te bevestigen via de mail. Door het uitbrengen van je stem maak je daarnaast kans op het winnen van een van de prachtige prijzen die de organisatoren van de verkiezing beschikbaar stellen. Een extra reden om je stem uit te brengen. Dus doen!
Stemmen kan tot en met 16 oktober via www.brandweer.nl of de campagnewebsite www.websitevhjaar.nl
‘Een beetje ondernemerschap is helemaal niet erg’ De FEU is de Europese Federatie van het Brandweermanagement uit 28 landen en heeft als doel om een optimale brandweerzorg voor de 500 miljoen burgers in de EU-landen te organiseren. De FEU bestaat dit jaar 25 jaar en ik word de vijfde voorzitter, de eerste uit Nederland. Het voelt als een compliment aan ons allen dat Nederland deze belangrijke portefeuille gegund is. De voorzittershamer draag ik met trots en veel vertrouwen over aan collega Tijs van Lieshout, commandant van Amsterdam. Hij zal vanaf de volgende Brandweerkrant - waarin mooie initiatieven worden gedeeld zijn overdenkingen op papier zetten. Stephan Wevers, voorzitter Brandweer Nederland
Maatregelen 3
Brandweerkrant V A N N E D E R LA N D
Resultaten onderzoek Oudewater
Brandweerinzet van grote invloed op rookverspreiding
‘Het open of gesloten zijn van de deur van de brandruimte is bepalend voor de keuze van de inzettactiek. Wanneer bij aankomst van de brandweer de deur naar de brandruimte openstaat, is blussen vóór redden het meest optimaal voor de vlucht- en overlevingsmogelijkheden van bewoners. Zit de deur dicht, dan is redden vóór blussen het gunstigst.’ Op 16 september presenteerde de Brandweeracademie van het IFV het rapport Rookverspreiding in woon-
Conclusies Oudewater De analyse van de enorme hoeveelheid data leverde vier belangrijke conclusies op.
In de zomer van 2019 deden de Veiligheidsregio Utrecht, de Brandweeracademie van het IFV en Brandweer Nederland negentien experimenten in een leegstaand woonzorgcomplex in Oudewater. Het doel was inzicht te krijgen in hoe rook zich precies verspreidt, hoe dit het beste beperkt kan worden met brandpreventieve maatregelen en welke inzet van de brandweer het meest bijdraagt aan de vlucht- en overlevingsmogelijkheden van bewoners.
gebouwen met daarin ook voor de incidentbestrijding nieuwe inzichten. Projectleider Hans Hazebroek en onderzoeksleider Lieuwe de Wit, beiden van het IFV, vertellen over de resultaten van het praktijkonderzoek in Oudewater. Onzichtbare rook Lieuwe: ‘De brandweerinzet is van grote invloed op de rookverspreiding. Een logische verklaring hiervoor is dat er bij iedere actie deuren geopend moeten worden en hierdoor de rook zich verspreidt.’ Hans legt verder uit: ‘Voor aanvang van de brandweerinzet is er tijdens alle negentien testen al rookverspreiding geweest buiten de brandruimte. Doordat niet alle rook zichtbaar is, is de omvang en ernst van de rookverspreiding moeilijk in
te schatten. Dat gegeven moet de uitgangspositie zijn voor de brandweerinzet.’ Effectief Hans stelt ook: ‘Zolang banken en matrassen veel rook blijven produceren, heeft elke brandpreventieve maatregel om rookverspreiding te beperken onvoldoende effect. De combinatie van het beperken van synthetisch materiaal in de inventaris én het sluiten van deuren is het meest effectief.’ Meer informatie Meer informatie over de experimenten en het rapport zelf vind je op www.brandweernederland.nl en www.ifv.nl.
1
2
3
4
De nieuwe eisen van het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) dat in 2021 van kracht wordt, zoals zelfsluitende en rookwerende deuren, zijn maar beperkt effectief en niet effectief voor (zeer) kwetsbare ouderen die minder zelfredzaam zijn.
Deze voorzieningen om rookverspreiding tegen te gaan, zijn alleen doeltreffend als ook iets gedaan wordt aan de rookproductie van de bron van de brand, met name banken en matrassen.
Een brandende bank leidt niet alleen tot een dodelijke situatie in de desbetreffende woning, maar ook in andere woningen.
Stay-in-place, dit wil zeggen bewoners in een niet-brandende woning laten blijven en niet laten vluchten, is alleen mogelijk als de rookproductie sterk wordt beperkt.
4 Hot item Op de foto van links naar rechts: Marko, Gerald en Frenk.
Zelf kiezen Het ontwikkelcentrum richt zich op het vakbekwaam blijven. Marko: ‘In het voortraject bespreken we met de opdrachtgever het leerdoel, de wensen en de mogelijkheden. Maar we denken zeker ook aan de gebruiker. Die krijgt alleen de lesstof die voor zijn of haar functie van toepassing is. Eigenlijk willen we er ook naar toe dat de gebruiker kan kiezen tussen verschillende les- en leermethodes die het beste bij hem of haar passen.’
Ontwikkelcentrum Arnhem
‘Met de VR-bril benaderen we de werkelijkheid vele malen beter’ Als je het ontwikkelcentrum in Arnhem binnenloopt, lachen de grote schermen en VR-brillen je tegemoet. Je krijgt meteen zin in een interactieve les. Aan elke blended learning, e-learning en VR-scenario gaat een arbeidsintensief traject vooraf, maar aan het eind van de rit staat er een product waar iedereen trots op is.
Frenk Salemink, Gerald Stoffer en Marko Bramme werken in het ontwikkelcentrum van Veiligheids- en Gezondheidregio Gelderland-Midden (VGGM). Marko: ‘We ontwikkelen virtuele oefeningen en scenario’s voor VGGM, politie en soms voor Oost 5 en het IFV. Daarnaast houden we ons bezig met het ontwikkelen van e-learning en blended learning. Bij blended learning wordt gebruikgemaakt van een mix van diverse les- en leermethoden. Bijvoorbeeld een klassikale les, een-op-een instructie, e-learning, VR of Performance Support, zoals de natuurbrand app.’
Alsof je erbij bent Virtueel onderwijs biedt veel voordelen. Gerald: ‘Eerst bouwden we in bestaande omgevingen, maar nu kunnen we de werkelijkheid zo goed als mogelijk in beeld brengen. Echte gebouwen. Of een grote brand die daadwerkelijk plaatsvond in ons verzorgingsgebied. Daarnaast ontwikkelen wij ook scenario’s die ons kunnen overkomen of die al hebben plaatsgevonden bij onze collega’s in het land. Deze incidenten plaatsen we dan in voor onze mensen in een herkenbaar “eigen” omgeving.’ Frenk vult aan: ‘We kunnen zelfs filmbeelden en foto’s toevoegen.’ Marko: ‘Het werken met de VR-bril benadert de werkelijkheid vele malen beter. Ook omdat je bijvoorbeeld echt moet bukken om ergens onder te kijken.’ Helpende hand Dat het drietal iets bijzonders neerzet, blijkt wel uit nationale maar ook internationale belangstelling. Gerald: ‘We zijn heel ver met Virtual Reality. Er komen regelmatig gebruikers en ontwikkelaars een kijkje nemen in onze VR-ruimte. Ze zijn geïnteresseerd in hoe wij het hebben opgezet en in onze manier van lesgeven.’ De drie merken wel dat VR en blended learning vernieuwend en uitdagend is voor alle collega’s binnen VGGM. Marko: ‘We gaan met elkaar de stap maken van traditioneel leren naar blended learning met een mooie mix van faciliteiten. Veel mensen maken al zelf die stap en sommige mensen moeten we daar wat meer bij helpen.’ Wil je meer weten over het ontwikkelcentrum? Neem dan contact op met Gerald.Stoffer@vggm.nl
Grip op hitte Afgelopen zomer was de derde op rij waarin we in Nederland meerdere weken tropische temperaturen haalden. Hitte is een serieus onderwerp waar we als brandweer rekening mee moeten houden. Veiligheidsregio Zuid-Holland Zuid (VRZHZ) probeert al langere tijd ‘Grip op Hitte’ te krijgen. Zij vertellen over hun aanpak en over de zogeheten WBGT-meter. WBGT-meter Op het dak van de kazerne Dordrecht-Leerpark is een zogenaamde WBGT-meter geplaatst. WBGT staat voor: Wet-bulb globe temperature. Johan de Ruiter, specialist operationele voorbereiding: ‘Met deze meter bepalen we de warmtebelasting. De meetresultaten zijn online beschikbaar. Tevens zijn de WBGT-waarde te zien op de operationele tablets via de app ‘weerstation Zuid-Holland Zuid’. Handelingsperspectief uitruk ‘Het mooie is dat de waarden meteen worden vertaald in een handelingsperspectief die meegegeven wordt als operationele informatie. Is de WBGT-waarde hoog, dan wordt dit in de operationele informatie bij ‘Bijzonderheid’ aangegeven. Als je vervolgens ‘Bijzonderheid’ selecteert, dan komt het systeem met de WBGT-waarde en de daarbij behorende repressieve handelsperspectieven en maatregelen’, vertelt Johan enthousiast. ‘Het handelingsperspectief gaat in op twee hoofdthema’s: de uitruk en
het (realistisch) oefenen. Tijdens een uitruk geeft het handelingsperspectief op basis van de WBGT-waarde met name informatie over de werk- en rusttijden. Ook kun je je die dag al voorbereiden op een mogelijke uitruk door voldoende te drinken.’ Oefenen Dezelfde WBGT-waarde zegt ook iets over het oefenen. Dit is anders dan bij een uitruk omdat tijdens het oefenen voldaan moet worden aan de ARBO-wet. Deze verplichting is wel lastig implementeerbaar gebleken. Cees van Andel vertelt verder: ‘We ontsluiten weliswaar een handelingsperspectief, een waarde en een kleur. Maar wat houdt dit nu precies in? Waar liggen nu grenzen? Vaak betekent dit dat de fysieke inspanning bij het oefenen moet worden aangepast. Om dit goed te kunnen monitoren, zijn we in gesprek met een leverancier die de lichamelijke gesteldheid van de brandweerman/-vrouw direct kan monitoren. Zo zien we realtime wat hitte met iemand doet en kunnen we ingrijpen indien nodig.’ Forecast ‘Er zijn instructiekaarten beschikbaar voor het operationeel handboek en er is een videopresentatie opgenomen die te gebruiken is als lesmateriaal. Verder zijn we bezig om een forecast van de WBGT-waarde te maken, zodat er nog eerder maatregelen kunnen worden genomen. Zo krijgen we steeds meer grip op hitte’, besluit Johan. Meer weten, neem dan contact op met Cees van Andel (c.van.andel@brw.vrzhz. nl) of Johan de Ruiter (rj.de.ruijter@brw.vrzhz.nl) van Brandweer Zuid-Holland Zuid.
Winnaar Dashboardbattle 2.0 Toepasselijker kon het niet. Op 15 september, terwijl het kwik een historische temperatuur van 32 graden bereikte, won Veiligheidsregio Zuid-Holland Zuid de Dashboardbattle 2.0 met hun dashboard ‘Grip op Hitte’. Tijdens deze online pitchwedstrijd namen BIspecialisten uit de veiligheidsregio's en het IFV het tegen elkaar op in de strijd om het beste dashboard. Het doel: van elkaar leren en samen slimmer worden met data. Johan de Ruiter presenteerde de WBGT-monitor op het webevent en haalde daarmee de eerste prijs van de vakjur y binnen. De toelichting van de jury luidde: ’Het is een origineel concept, dient een concreet doel en is praktisch toepas baar. Het is vernieuwend en meteen doorver taald naar een handelingsperspectief en daar door kunnen we er wat mee.’ De dashboardbattle is een initiatief van de vakgroep Business Intelligence van het landelijke Programma Informatievoorziening waarin 25 veiligheidsregio's en het IFV samenwerken aan goede informatievoorziening.
Spetterend 5
Brandweerkrant V A N N E D E R LA N D
Meet en greet te water De beide blusboten van Gelderland-Zuid hadden onlangs hun onderhoudsbeurt. De proefvaart van de Gelderland om alle onderhoudspunten te testen, was aanleiding voor een meet en greet met de blusboot van Zuid-Holland Zuid.
De blusboot van Zuid-Holland Zuid en de Gelderland troffen elkaar op het water rondom Dordrecht. De twee regio’s sluiten op elkaar aan, maar ontmoeten elkaar bijna nooit. De boten zijn gezamenlijk op snelheid de Dordtse Kil afgevaren om daarna ter
hoogte van het kruispunt Dordste Kil, nieuwe Merwede en het Hollands diep de blussystemen aan het werk te zetten. Het was goed om op deze manier ervaringen met elkaar uit te wisselen. En dit leverde natuurlijk mooie plaatjes op.
‘De boten zijn gezamenlijk op snelheid de Dordtse Kil afgevaren’
6 Surf Rescue Team
Vervolg van de voorpagina
‘De zee geeft en neemt’ Robbert-Jan Groeneweg en Kees Vrolijk, beiden ook actieve surfers, maken onderdeel uit van het Surf Rescue Team (SRT) van kazerne Scheveningen van Brandweer Haaglanden. Met hun ploeg (C-ploeg) gaan zij op de melding af. Lees hier hun indrukwekkende verhaal. Uitdaging ‘We hadden net een klusje gehad met de autospuit toen we de melding voor het SRT kregen’, begint Kees te vertellen. ‘Vanaf de kazerne rijden we richting het strand. We weten dat er schuim ligt, dat de wind is toegenomen naar windkracht 7 en dat het opkomend tij is. Over de mobilofoon gaan de aantallen omhoog van vijf naar zes surfers en tegen de tijd dat we bij het havenhoofd zijn, blijken er negen sur-
fers in nood te zijn.’ Robbert-Jan vult aan: ‘We willen met het SRT-voertuig het strand op, maar dat gaat niet. Het ligt daar vol schuim. Daarom rijden we terug de boulevard op waar we een jongen en een meisje tegenkomen die behoorlijk overstuur zijn. Zij noemen de namen van de betrokken surfers, waarvan ik er een aantal blijk te kennen. Ik bedacht dat als zij, allen getrainde zwemmers, in de problemen zijn, wij ook écht een uitdaging hebben.’ Woeste zee Op het havenhoofd blijkt de situatie echt gevaarlijk. Kees legt uit: ‘De zee is woest en het schuim spuit meters hoog tussen de blokken door. Dat heb ik nog nooit gezien. Twee surfers, Joost en Sander, drijven in het zicht, recht voor het
havenhoofd. Maar het was veel te gevaarlijk om erin te gaan met onze surfplanken.’ De drenkelingen worden door de KNRM uit het water gevist en gereanimeerd. Helaas overleven zij het niet. ‘Pim drijft langs het havenhoofd. We proberen bij hem te komen vanaf de betonnen blokken, maar hij drijft steeds weg.’ De gearriveerde duikers van kazerne Centrum proberen een grijpredding te doen, maar over de spekgladde blokken van het havenhoofd glijden zij richting zee. RobbertJan: ‘Het is één grote glijbaan, maar gelukkig kunnen ze zich vastgrijpen of blijven hangen aan onderdelen van hun uitrusting. En zo kunnen we ze weer omhoog hijsen.’ Ondertussen verdwijnt Pim in het schuim. ‘Je ziet ze drijven maar je kan er niet bij. Dat is heel moeilijk.’ De ploeg blijft die
Grote voertuigv ‘Met 21 nieuwe tankautospuiten vervangen we een groot deel van onze 52 voertuigen. We hebben als projectgroep de posten zoveel mogelijk betrokken bij het proces. We streven naar maatwerk zodat de collega’s er in de praktijk zo prettig mogelijk mee kunnen werken’, vertellen Cees van Andel, Jurry Hoekstra en Frans van der Veere van Zuid-Holland Zuid.
‘Het voertuig zit bomvol en is ingericht voor de toekomst!’
‘Diverse uitgangspunten, zoals de plaats van de stoelen, zijn vertaald naar een programma van eisen en tijdens de ruwbouwbespreking met Rosenbauer doorgenomen. Tijdens een tweede gesprek kregen vooral de grote componenten aandacht, gevolgd door de bepakking. Wat dat laatste betreft wilden we graag 10% ruimte overhouden om spullen mee te nemen voor specifieke situaties zoals speciale aansluitingen voor blusnetwerken. Om die ruimte te creëren, verhuist bij een paar wagens de lichtmast naar het dak. Dat worden zogeheten roofrobots, verlichting op het dak.’
Horrordag 7
Brandweerkrant V A N N E D E R LA N D
‘Het schuim sluit zich om je heen en dan ben je weg’
avond urenlang door zoeken maar tegen 23.00 uur wordt de zoekactie gestaakt. Zoeken in linie De volgende dag zoeken ze vroeg in de ochtend verder. Samen met de KNRM wordt er in linie gelopen en gezocht in het schuim dat reikt tot aan de schouders. Kees: ‘Een helikopter van de kustwacht maakt een cirkel vrij van schuim. Daar middenin vinden we Max. Samen met zijn plank, alsof hij lag te slapen.’ Ongeveer anderhalf uur later vinden ze Pim tussen de blokken van het havenhoofd. Matthijs, de vijfde drenkeling, wordt na 24 dagen gevonden. ‘Er is intensief naar hem gezocht, door ons en veel andere instanties, en ik ben ervan overtuigd dat hij daar al die tijd gelegen heeft.’
Geen schijn van kans ‘Als surfers kennen wij het schuim wel, maar in deze mate heb ik het nog nooit gezien’, vervolgt Kees. ‘De slachtoffers hadden geen schijn van kans in deze omstandigheden. Het schuim sluit zich om je heen, twee teugen en je bent weg.’ Robbert-Jan: ‘Ik voelde wel frustratie, maar was dat gevoel snel weer kwijt omdat we het maximale hebben gedaan. Wanneer we in zee gegaan waren, in deze omstandigheden, was één van ons er misschien ook niet meer geweest.’ Horrordag De dag erna spreekt Kees de ouders van Max. ‘Ik heb ze verteld wat er gebeurd is en waar hij is gevonden. Dat was sowieso een horrordag. Er stonden drie paar ouders te
wachten op nieuws. En één paar ging met lege handen naar huis, de ouders van Matthijs.’ Ook spreekt Kees zijn vriend en één van de overlevenden, Ruurd. ‘Hij is onder het schuim door gedoken. Zo heeft hij het overleefd.’ De dienstdag na het incident legt de ploeg bloemen bij het monument voor de omgekomen surfers op de boulevard, bij een kalme zee en een mooie blauwe lucht. Op het havenhoofd staan zij stil bij wat er gebeurd is. ‘Ik heb nog nooit een bekende moeten bergen’, vertelt Kees. ‘En het klinkt misschien raar, maar ik ben blij dat ik toch actief deelgenomen heb aan de redding.’ Robbert-Jan beaamt dat: ‘Anders had ik helemaal niets kunnen doen. Ik denk er nog vaak aan, maar dat moet slijten. Ik heb wel wat tranen gelaten. Wanneer je de slachtoffers kent en je moet stoppen met zoeken, is dat heel moeilijk.’
vervanging vraagt om maatwerk Rijlesset ‘Nadat de eerste wagen werd afgeleverd, hebben we gebruikerservaringen opgedaan bij twee beroepsploegen. Ze kregen een uitleg met QR-code om met de telefoon te scannen. Ze konden ook vragen beantwoorden over de inrichting van de cabine, rijervaringen, de gereedschappen en hun algemene beeld van het voertuig. Dat leverde een overzichtelijk beeld op van zestig punten. Zo bleek dat iPad-steunen, haakjes en toevoerslangen beter naar een andere plek konden verhuizen. Maar ook de ARBO ladderrekken en dompelpompen kregen aandacht omdat dat typisch Nederlandse instrumenten zijn die nergens anders worden gebruikt. Rosenbauer voert alle verbeterpunten door in voertuig nummer twee. Dit jaar worden nog vier en volgend jaar acht voertuigen afgeleverd. De eerste twee zetten we in voor vakbekwaamheid, het tweede voertuig krijgt een rijlesset, met dubbele bediening.’ Inventaris De projectgroep is bij de posten die als eerste nieuwe wagens krijgen langs gegaan om te vertellen waarom bepaalde keuzes voor de indeling zijn gemaakt. Ook hebben zij voor het eerst met het voertuig gereden en kennisgemaakt met het gereedschap. Veel is natuurlijk hetzelfde, maar er zijn ook vernieuwingen. ‘Daarom zijn lessets
met videofilmpjes gemaakt en werd het meegenomen in het vakbekwaamheidsprogramma voor de tankautospuit’, zegt Van der Veere. Naast rijkennis is dat de inventaris. Redgereedschappen worden nu bijvoorbeeld door een accu aangedreven en de nieuwe pompen worden digitaal aangestuurd. Het lage druksysteem met slangen van 38 in plaats van 52 millimeter, tien keer een O-bundel en een snelle interventieslang in zigzagvorm is anders dan voorheen. De nieuwe slangen zijn lichter en leveren voldoende capaciteit, zijn veiliger en snel inzetbaar.
Vakwerk Harm: ‘De perfecte brandweerauto bestaat niet. Niet iedereen kan tevreden zijn, maar dit voertuig is wel vakwerk. De halfautomaat valt niet tegen, maar het zal tijd kosten om het goed onder controle te krijgen. Het grootste manco is langzaam rijden over bruggetjes en door smalle straatjes, want dan moet de auto ‘nadenken’ over de juiste versnelling. De wegligging, balans en stuureigenschappen zijn goed. Het voertuig zit bomvol en is ingericht voor de toekomst! Wat een slagkracht hebben we met de O-bundels in slechts enkele minuten. Bij het redgereedschap viel de accuduur wat tegen. Voor de wat oudere chauffeurs is het wel even slikken dat de charme van de pomp bedienen is weggenomen nu alles digitaal is en afgewerkt achter een kap. Neemt niet weg dat het een fijne pomp is om mee te werken. Een druk op de knop en alles draait. Het aanzuigen van water en werken met de dompelpomp is gebruiksvriendelijk, de cabine is ruim en mooi ingedeeld. We zijn enthousiast over dit voertuig. Het inwerktraject is lang, maar we hebben er veel zin in. Laten we hier vele jaren plezier mee hebben.’
‘We hebben er zin in om met ons nieuwe pronkjuweeltje te gaan werken’
Eerste ervaringen Marco van de Vreede en Harm Schenau vertellen: ‘Als testgroep is ons gevraagd om kritisch naar het voertuig te kijken. De eerste geluiden zijn positief. Zo werd er lovend gesproken over het schakelen van de halfautomaat, hier waren vooraf twijfels over. Ook het gebruik en de handzaamheid van de dompelpomp werden als positief ervaren. Veel collega’s vinden het voertuig stoer en degelijk. Tijdens de testen kwamen we ook een paar dingen tegen die nog voor verbetering vatbaar zijn, zoals bepaalde plaatsen waar je snel klem kan komen te zitten met je handen of vulslangen die beter op een andere plaats kunnen komen. Maar we hebben er zin in om met ons nieuwe pronkjuweeltje te gaan werken.’
Voor meer info kun je contact opnemen met de projectleider Cees van Andel; c.van.andel@brw.vrzhz.nl.
8 Dynamisch Nieuwe kazerne Twente
Autonome drone op het dak De kazerne aan de Tolstraat in Glanerbrug heeft met zijn bouwjaar in 1950 z’n langste tijd gehad. ‘Gescheiden ruimtes voor dames en heren, representatieve douches en opslag voor schone en vuile spullen ontbreken bijvoorbeeld. De kazerne is te klein om aan de eisen van schoon werken te voldoen. Daarom stoten we deze locatie af en realiseren we nieuwbouw op een meer centrale plek in het dorp’, legt projectleider Mark Bokdam uit. Impuls Mark vervolgt enthousiast: ‘De nieuwe kazerne is een modern gebouw dat bijna energieneutraal is. De accommodatie voldoet aan de eisen die we tegenwoordig
‘In de toekomst kan een drone autonoom opdrachten uitvoeren en alvast een eerste verkenning doen op plaats incident’
aan brandweerkazernes stellen. Bijzonder aan deze kazerne is dat we voorzien in een aantal werkplekken voor vrijwilligers die overdag in de kazerne willen werken voor hun hoofdwerkgever. Op deze wijze kunnen we de paraatheid van de kazerne Glanerbrug overdag een impuls geven.’ In kaart brengen Op het dak van de kazerne wordt een droneplatform gerealiseerd. Het is de bedoeling dat er een drone wordt gestationeerd die autonoom opdrachten kan uitvoeren. Zo kan de drone alvast vooruit worden gestuurd op verkenning om in kaart te brengen wat er aan de hand is en waar dat
exact is. De meldkamer en de uitrukkende eenheden kunnen dan meekijken en op basis van de gegevens op- of afschalen.
Radiozender 1Twente heeft een radio/ video-item gemaakt waarin projectleider Mark Bokdam is geïnterviewd.
Nieuwsgierig? Naar verwachting wordt de kazerne eind oktober aan Brandweer Twente opgeleverd. Een aantal weken later zal de kazerne operationeel in gebruik genomen worden.
Wil je de nieuwe kazerne alvast bekijken? Scan dan de QR-code:
Interactieve infographic
Eén Regionaal Beleidsplan voor twee regio’s De Veiligheidsregio’s Flevoland en Gooi en Vechtstreek werken al twee jaar intensief samen. Een nieuwe stap in deze samenwerking is de realisatie van één Regionaal Beleidsplan 20212024 voor twee regio’s. Een unicum in Nederland. Projectleiders Pieter Benschop (Gooi en Vechtstreek) en Han van Dijk (Flevoland) kijken terug op de totstandkoming van het Regionaal Beleidsplan. Belangrijke stap Pieter: ‘We zijn erg trots dat er één gezamenlijk plan ligt. In de afgelopen tien jaar hebben de veiligheidsregio’s zich ontwikkeld tot een relevant regionaal multi-
disciplinair veiligheidsplatform met taken en rollen in het signaleren van fysieke en maatschappelijke risico’s en het voorkomen en bestrijden van rampen en crisis. In onze regio’s heeft het inspelen op toekomstige ontwikkelingen geleid tot een nieuwe richting, namelijk die van intensieve samenwerking. Het gezamenlijk regionaal beleidsplan is een belangrijke stap in deze samenwerking.’ Vier opgaven In het Regionaal Beleidsplan is de gezamenlijke koers omschreven in één kernboodschap en vier opgaven: • wij voorkomen onveiligheid en dragen bij aan een redzame samenleving • wij zijn de zichtbare en deskundige netwerkpartner voor veiligheid • wij zijn vakmensen: professioneel, innovatief en wendbaar • wij staan er als het onverhoopt toch nodig is!
Han licht toe: ‘Hiermee maken we de effecten die we met zijn allen nastreven heel concreet. Zowel voor beide brandweerorganisaties, de GHOR, Bevolkingszorg als het gezamenlijk veiligheidsbureau.’ Eigentijdse vorm Bij de realisatie van het Regionaal Beleidsplan is gekozen voor een nieuwe opzet en eigentijdse vorm. De vorm is een interactieve infographic in een multimediaal jasje. Een combinatie film, foto, geluid en tekst, Han: ‘Het mooie van deze vorm is dat we steeds actuele informatie kunnen blijven toevoegen. Oftewel: een dynamisch document. Het ontwerp plan ligt nu ter consultatie bij de raden.’ Ben je nieuwsgierig naar het beleidsplan? Scan de QR-code!
Vertrouwen 9
Brandweerkrant V A N N E D E R LA N D
Mooie aanvulling op praktijkoefeningen
Friese OvD’en oefenen met serious gaming Eén man staat op een uitkijktoren, de rest dwaalt door het doolhof. ‘Jij moet nu linksaf’, roept de man op de uitkijk. ‘Ja, nu rechtdoor en dan weer links!’ Eén voor één begeleidt hij zijn teamgenoten het doolhof uit. Hij moet zich goed oriënteren en duidelijk communiceren. En de rest? Die moet op hem vertrouwen. Het doolhof bevindt zich in een digitale wereld, in het spel Minecraft. Vijf Officieren van Dienst (OvD’en) deden eind
augustus mee aan een serious gaming-sessie. Die werd georganiseerd door Guido Swildens, bevelvoerder van post Leeuwarden Noord én docent aan de masteropleiding Serious Gaming van NHL Stenden Hogeschool in Leeuwarden. Hij creëerde twee brandweeroefeningen in de bestaande game Minecraft. Brand in een kasteel Guido vertelt: ‘De eerste oefening is die met het doolhof, waarbij één man de rest moet helpen om uit het doolhof te komen. De tweede is het bestrijden van een brand in een kasteel. Met serious games kun je op een leuke en innovatieve manier brandweervaardigheden oefenen.‘
‘Jij moet nu linksaf ’
‘Ja, nu rechtdoor...’
’Of je daar echt iets van opsteekt? Zeker. Een oefenleider zorgt ervoor dat je de geoefende vaardigheden koppelt aan de praktijk.’ Anderhalve meter De deelnemende brandweerofficieren konden goed met de game overweg, aldus Guido. ‘Ik hoorde veel positieve geluiden: de mannen zien de game als een goede aanvulling op reguliere oefeningen en willen de serious game graag samen verder ontwikkelen.’ ‘Ook handig: je kunt de game overal spelen. En anderhalve meter afstand houden? Dat is een eitje. Deze oefening kan altijd doorgaan!’
‘...en dan weer links !’
en innovatieve manie r ‘Me t ser ious games kun je op een leuke brandweer vaardigheden oefene n’
10 Maatwerk
9.500 liter water
Uniek watertankvoertuig voor Oldeberkoop De brandweerploeg van het Friese Oldeberkoop is tegenwoordig de trotse gebruiker van een nieuw terreinvaardig watertankvoertuig. Deze unieke, voor Brandweer Fryslân op maat gemaakte wagen met een vaste watertank, vervangt een uit 1988 daterend haakarmvoertuig met losse waterbak.
Medewerker Materieelbeheer Henry Slagter vertelt: ‘In de praktijk kwam die waterbak nooit van het oude voertuig af. Daarom hebben we nu gekozen voor een wagen met vaste tank. Die is van kunststof, wat gewicht bespaart. Zo kan hij meer water meenemen, in totaal ruim 9.500 liter.’ Bumpermonitor Ter verhoging van de veiligheid en het rijgedrag zijn lengte- en dwarsschotten in de tank aangebracht. In de cabine is ruimte voor drie personen. Het voertuig is uitgerust met een pomp om tank-
autospuiten of hoogwerkers te voeden. Bovendien is voorop een bumpermonitor geïnstalleerd, waarmee de wagen bij natuurbranden al rijdend kan blussen en natte stoplijnen kan aanleggen. ‘Het is mooi dat de wagen daarvoor ook kan worden ingezet’, aldus Henry. ‘Maar de primaire taak is en blijft het aanvoeren van water. Dat is nodig omdat de watervoorziening in dit gebied lang niet overal goed is.’ Uniek voertuig Omdat reguliere brandweerwagenbouwers geen brood zagen in het ontwerpen en bouwen van één enkele wagen, werd deze uiteindelijk besteld bij een bedrijf in het Friese Wolvega dat onder meer is gespecialiseerd in reinigingswagens en veegmachines. De auto werd gebouwd op basis van een DAF CF 4x4-chassis. De ploegleden van Oldeberkoop werden nauw betrokken in het traject.
Een ontwerp van één van de studenten.
Hulp van studenten bij ontwerpen medewerkersruimtes kazerne Eind vorig jaar werd besloten de huiskamer en kantine in Hoofddorp aan te pakken. Met vier ploegen, zo‘n vierendertig manschappen en evenveel meningen en ideeën maar met een te beperkt budget voor een binnenhuisarchitect, deed brandweerman Lesley Kooman een slimme zet. Hij schakelde de hulp in van studenten van de opleiding Interieuradviseur bij ROC Nova College in Haarlem.
Lesley trapt af: ‘De studenten zijn na een rondleiding op de kazerne met een schoolopdracht aan de slag gegaan om een ontwerp te maken.’ Zes ontwerpen Docenten van de opleiding hebben uit de ontwerpen een selectie gemaakt en zes ontwerpen zijn gekozen voor presentatie aan de brandweer. Begin juli presenteerden de zes studenten in de collegezaal van het Nova Collega hun ontwerp aan een select gezelschap medewerkers van Brandweerkazerne Hoofddorp.
Lesley: ‘Het resultaat is super. Zes verschillende visies en zeer uiteenlopende ontwerpen op moodboards en met 3D ontwerpen in Sketchup. Van huiselijk, duurzaam tot futuristisch met een begroting en overzicht van materiaalkeuzes, kleuren en leveranciers. Wat een prestatie!’ Uitvoering Lesley vervolgt: ‘Vanwege corona is een en ander vertraagd maar we verwachten in de komende weken de ontwerpen aan alle ploegen voor te leggen. Misschien valt de keuze op een ontwerp of we kiezen ervoor om elementen uit meerdere ontwerpen te gaan mixen. In ieder geval houden we de studenten goed op de hoogte en natuurlijk komen ze kijken als de verbouwing, naar verwachting in 2021, gereed is. Super bedankt Nova College!’ Wil je meer informatie, neem dan contact op met Lesley Kooman via l.kooman@vrk.nl.
0900-0904 11
Brandweerkrant V A N N E D E R LA N D
Geen spoed, wel brandweer ter plaatse
Nieuw landelijk 0900-nummer Wanneer op 12 oktober het nieuwe 0900-nummer van de brandweer voor niet-spoedeisende meldingen in het gehele land in gebruik is genomen, geeft dat Rob van Hamersveld, projectmanager bij de Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond (VRR), een gevoel van trots. Vier jaar lang was hij bezig als projectleider het telefoonnummer met de leus ‘Geen spoed, wel brandweer ter plaatse’ ingevoerd te krijgen. ‘Het was een kwestie van een lange adem, maar het heeft uiteindelijk wel iets moois opgeleverd’, blikt Rob terug. Landelijk ‘Voor sommigen ligt de drempel om 112 te bellen net iets te hoog. Bij een storm blijkt 112 juist weer snel overbelast, terwijl veel meldingen dan wat minder urgent zijn. Aan de andere kant kregen mensen die ons buiten kantooruren belden een bandje te horen. Het ging vaak om meldingen waaraan we toch graag iets hadden gedaan, dus daar moesten we wat mee’, zegt Rob. Al snel was duidelijk dat invoering van zo’n nummer ook landelijk wenselijk was. Rob: ‘Landelijke invoering
bleek echter nog heel wat voeten in de aarde te hebben.’ 0900-0904 De technische aspecten waren relatief snel te regelen. Met het politienummer 0900-8844 als voorbeeld werd contact gezocht met KPN, dat de faciliteiten voor een goed werkend 0900-platform kon leveren. Daarna zijn alle veiligheidsregio’s aangeschreven. ‘Het evalueren van alle meningen kostte enige tijd, maar dit voorjaar was de kogel door de kerk en was iedereen het eens over invoering van het nummer. Corona zorgde nog voor enige vertraging, maar na een intensieve testperiode en na het afstemmen van de juiste teksten in het vraag- en antwoordprotocol, is vanaf 12 oktober het nummer 0900-0904 voor iedereen bereikbaar.’ Communicatie De kreet ‘Geen spoed, wel brandweer ter plaatse’ moet alom bekend raken. Om dat voor elkaar te krijgen, hebben alle veiligheidsregio’s een toolkit met communicatiemiddelen ter beschikking gekregen. Rob: ‘Het mes snijdt nu aan twee kanten: we zijn als brandweer met dit nummer 24 uur per dag bereikbaar voor niet-spoedzaken én 112 wordt zo ontlast.’ Wil je meer informatie? Neem contact op met Rob van Hamersveld: rob.vanhamersveld@vr-rr.nl.
0900-0904: geen spoed, wel brandweer ter plaatse Op maandag 12 oktober lanceert de brandweer het niet-spoednummer 0900-0904. Soms is er geen spoed- of levensbedreigende situatie, maar is wel de brandweer ter plaatse nodig. Bijvoorbeeld voor een vermoeid paard dat niet meer zelf uit een sloot kan komen of als er een omgevallen boom over een doorgaande weg ligt en voor verkeershinder zorgt. Bij storm- of wateroverlast wordt 112 vaak overspoeld met telefoontjes voor niet-levensbedreigende situaties. Voor al deze situaties kunnen mensen het nummer 0900-0904 bellen. Ze worden dan toch snel geholpen én 112 blijft vrij voor mensen die in levensgevaar zijn. Meer info op www.brandweer.nl/geenspoed
District Noord
Berging elektrische voertuigen Op dit moment staan op verschillende locaties in Drenthe, Overijssel, Friesland en Groningen Salvagecontainers. Dit zijn speciale bergingsbakken voor het blussen van elektrische voertuigen met een probleem aan het accupakket. ‘Binnenkort wordt dit uitgebreid naar meerdere locaties in deze provincies’, vertelt Ellard Roersma, officier van dienst bij Brandweer Drenthe.
De Salvagecontainer is een vloeistofdichte bergingsbak met laadklep die is voorzien van Storz-koppelingen om de bak waar nodig te kunnen vullen met water. Via een luik in de bak kan gebruik worden gemaakt van een lier om zo het voertuig in de bak te krijgen. Unieke samenwerking Brandweer Drenthe is al een geruime tijd bezig om een oplossing te bedenken voor het bestrijden van brand in een accupakket van een elektrische auto. Ellard: ‘Door de handen ineen te slaan met andere veiligheidsregio’s (Fryslan, Groningen, Overijssel en Flevoland) werd een geschikte oplossing gevonden waar ook de bergers uit deze provincies zich bij aansloten. We hebben samen afspraken gemaakt voor het bestrijden van een brand in een accupakket.’
Aandachtskaart In samenwerking met District Noord (Groningen, Fryslân, Drenthe) is ook een werkdocument ontwikkeld die zoveel mogelijk aansluit bij de manier van bergen van conventionele voertuigen. ‘Berging is geen taak van de brandweer dus het proces van afvoer van zowel het voertuig als het koelwater is de verantwoordelijkheid van een bergingsbedrijf. Wel kan het zo zijn dat de brandweer bij de berging van elektrische voertuigen ondersteuning biedt, bijvoorbeeld het aanhaken van het voertuig, begeleiding van transport en het afvullen van de bergingsbak. Het werkdocument zetten we binnenkort om naar een aandachtskaart zodat deze ook is te vinden in de aandachtskaartenapp.’ Voor vragen of meer informatie kun je contact opnemen met Ellard Roersma via ellard.roersma@vrd.nl. Meer foto’s en een video op: www.salvagecontainer.com
12 Achterop
Brandweerkrant V A N N E D E R LA N D
Nu beschikbaar: instructiefilms PPMO en aanstellingskeuring
Op verzoek van meerdere regio’s zijn er instructiefilms gemaakt waarin te zien is hoe het Periodiek Preventief Medisch Onderzoek (PPMO) en de aanstellingskeuring (AK) moeten worden uitgevoerd. Zo weten deelnemers wat ze kunnen verwachten en kunnen ze zich op de juiste wijze voorbereiden.
De films zijn gemaakt door Brandweer Twente in samenwerking met Brandweer Nederland en kunnen door alle regio’s worden gebruikt. De films en meer informatie over PPMO vind je op www.brandweer.nl/ppmo. Vragen? Stel ze aan je regionale PPMO-coördinator.
Brandweerevent 2020 gaat definitief niet door Naar aanleiding van huidige ontwikkelingen waarin er landelijk sprake is van een exponentiële toename van COVID-19 besmettingen is besloten om het Brandweerevent in 2020 definitief te annuleren.
De brandweer en de veiligheidsregio’s horen het goede voorbeeld te geven als het gaat om het beperken van sociale en nietnoodzakelijke contacten. ‘Eerder was al besloten om het Brandweerevent digitaal aan te bieden. Een beperkt gezelschap zou hier fysiek bij aanwezig zijn voor de overdracht van het voorzitterschap van Brandweer Nederland van Stephan Wevers aan Tijs van Lieshout. Per 1 juni droeg
Wat staat er in de volgende krant?
Stephan het voorzitterschap van de Raad van Commandanten en Directeuren Veiligheidsregio (RCDV) al over aan Tijs. Op 8 oktober zal de overdracht van het voorzitterschap Brandweer Nederland zonder gasten plaatsvinden’, geeft de voorzitter van het Team Brandweerevent, Marijn van Eijsden, aan. Beperken niet-noodzakelijke contacten Met de aangekondigde, verscherpte landelijke maatregelen kan ook de kleinere bij-
eenkomst geen doorgang meer kan vinden. ‘Dit is jammer, maar gezien de situatie wel noodzakelijk. Voor de organisatie van het online Brandweerevent zouden te veel mensen samenkomen. Wij vervullen als brandweer een voorbeeldfunctie, vandaar dat we ervoor gekozen hebben om het Brandweerevent 2020 te annuleren. Zodra duidelijk is wanneer we het weer op een veilige manier kunnen organiseren, laten we het uiteraard weten’, besluit Marijn.
Wil je 24/7 op de hoogte blijven?
De volgende Brandweerkrant van Nederland verschijnt in
www.facebook.com/NLBrandweer
www.linkedin.com/groups?gid=3225709
in december 2020. Heb jij een leuk onderwerp voor deze krant?
www.twitter.com/Brandweer_NL
Instagram.com/brandweernl
Mail ons dan: communicatie @ brandweernederland.nl.
www.brandweernederland.nl
Pinterest.com/brandweernl
>
Colofon
Meer informatie (026) 355 24 00 of Aan deze uitgave communicatie@brandweernederland.nl werkten mee:
Met dank voor de inhoudelijke bijdragen vanuit de regio’s:
redactie Team Communicatie Brandweer Nederland teksten de communicatieadviseurs van het Netwerk Cobra en Team Communicatie Brandweer Nederland, Dolores Brouwer, GHO+ Communicatie
Zuid-Holland Zuid, Fryslân, Twente, Haaglanden, Rotterdam-Rijnmond, Flevoland, Gooi en Vechtstreek, Gelderland-Zuid, Gelderland-Midden, Kennemerland en Drenthe
fotografie design druk distributie
Jeffrey Koper, Christoph Reichwein, Regio15, Team Horsthuis, Kees van der Mark, IFV HSTotaal, Hilversum MediaCenter Rotterdam Netwerk Cobra
bezoek Kemperbergerweg 783 6816 RW Arnhem post Postbus 7010 6801 HA Arnhem internet www.brandweer nederland.nl
-
