Внимание! Сите факти* може и да не се фактички! целта е забава... за едукација - одете на училиште! *изнесени во книгава (а може и поширо
ко, кој знае!?)
Jаболкото на Њутн! и други необични факти од животот на Исак Њутн Подготвил: Бранко Прља | 2018
Содржина
Најзначаен најнаучник 6 Од мал си бил дете... 8 ... ама божје чедо 10 Плукнат Галилео 12 Борн ту би земјоделец 14 Кембриџ 16 Како слуга нема друга 18 Мате-матика-мате-мате-матика 20 Тотална доминација! 22 Оче, грешев... 24 Чувај се од чума! 26 Работен распуст, пих... 28 Светлина и гравитација 30 Шарен свет 32 Седмица 34 Согласност или смрт! 36 Изолација 38 Нервен крш! 40 Војните на Калкулусот 42 Славе Трејд Компани 44 Ексцен, а бил трик! 46
Бе, лешкари... 90
Принципиелно 48 До Месечината... и назад 50 КорКускули 52 Религија и... 54 ... алхемија 56 Заб(ќ)ар 58 Куче едно! 60 Петелче(л) 62 2060 и ај' чао! 64 Њутн сејв д' квин 66 Детектив Исак Трејси 68 ТелескОп! 70 Екс Перимент 72 Пекар, лекар, политичар... 74 И по Тито... Њутн 76 Ди енд... мај онли френд 78 Вирџин рекордс 80 Живата е жива! 82 Хепи бомб-деј 84 А јаболкото? 86 Да, јаболкото! 88
6
Ако се прашувате кој е најзначајниот научник во историјата на науката, тогаш според многу научници денес (а тиe би знаеле, нели) тоа е Исак Њутн.
"Newt on is
my ma n
!"
Но, овој голем научник се родил многу мал! Бил роден предвреме и тежел само 1,3 килограми. Докторите мислеле дека ќе живее само неколку часа, но живеел... 8
години...
...и каков живот имал!
Се родил на католички Божиќ, на 25 декември 1642, во Волхорп, Линколншир. 10
виот тумот о н ред ар, да . о п с ... ленд ина.. ј а к оН че нски ка 1643 год ија уари р о г гре е 4 јан
...но, ајде да не бидеме роденденбрејкери!
Дали рековте 1642 година?
12
Па, тоа е годината кога умрел Галилео Галилеј.
Уште еден од најголемите научници на човештвото... и со најдобра фризура... заслуга на неговото...
о? Фигар
Татко му бил земјоделец и починал три месеци пред да се роди Њутн, а мајка му се премажила и го оставила малиот Исак со баба му. 14
Баба му д озво да црта с лувала о ја ѕидовите глен по ин фантазија еговата про цртежи на извела ѕверови, м птици, аж и матема и, бродови тич кои споре ки фигури, д поз биле добр наниците о нацртан и.
А јас?...
Њутн бил испратен да студира во Кембриџ, но не бил особено добар ученик. 16
ици н е ч у е Сит нес), е д о д ш, о( д тога хор: во мо а м , е т „Е !“ ш а д е л г
Но, на разочарување на сите лоши ученици, Њутн морал да работи како слуга за да си ги плати студиите и сметките. 18
кал а с и г ко не инирала а и , к Сепа е, го фасц ката ни тит а с х о е н т м е ум ата и огу точни ј и г о л техно отувал мн и. б ц и изра еви часовни сонч
Иако тој, наводно, не можел да ја разбере математиката од книгите што ги купил за своите студии (аха, ете зошто не бил добар ученик!). 20
Но, затоа подоцна, инспириран од Исак Бароу, го измислил Калкулусот, што е нов вид математика (ајде да ве видам сега!).
Откако младиот Исак бил истепан од силеџија на училиште, тој не само што му вратил физички... 22
... туку и се натерал да учи повеќе за да му докаже на силеџијата дека е подобар од него на секое поле.
Њутн ги запишувал своите гревови на Твитер, пардон во „тевтер“. 24
... р : е и ч ов е рг ев лата в ... * дека на неде ми мит а. к о е С пС ис та во сестра ајка в во н пи дрив о и м о ни в е с рав - Jа у а татк ќата П н м ку в и ан пала к а е з за му а - С ќе ја к мај *
от и в у оч
И така во 1665 дошла чумата до Кембриџ и тој бил затворен... јееее! 26
Молам?... Не, тоа не се ентите среќните извици на студ . те заради губење на часови во Тој период бил пресуден животот на Њутн.
Њутн се посветил на својата работа на својствата на светлината, калкулусот и движењето на небесните тела додека Кембриџ бил затворен. 28
ст!
пу Жити рас
И така направил 3 научни со револуции ! еден удар
Но, што е со светлината и гравитацијата? 30
Њутн работел на дифракција на светлината, универзалната гравитација, центрифугалната сила, центрипеталната сила и ефектите и карактеристиките на телата во движење. Импресивно, нели?
F=MA
Њутн докажал дека светлината всушност не е бела... и 2.000 години доктрина, чао! 32
Уште од времето на Аристотел се верувало дека белата светлина е единствена појава, но Њутн докажал дека таа е составена од т.н. спектар на бои. Може д имал ека „Ари“ бели очи?
34
Тој ги именувал боите од видливиот спектар на светлината кои ги видел кога светлината ја пропуштил низ призма.
Иако се работи за 6 бо и, тој ја додал и бојата „инди го“, затоа што бил фасциниран од бројот 7.
36
Досега звучи добро, нели? Но, како и секој гениј, и овој имал недостатоци. Да кажеме дека Њутн не сакал критики е благо речено.
Точната изјава е дека тие кои го критикувале му станувале доживотни непријатели!
38
Во 1679 година, кога колегите научници го искритикувале, тој се осамил и се изолирал во наредните 6 години од својот живот.
Е, тоа е в
еќе прете
рано!
Но, поверојатно е дека во тоа имала улога и смртта на мајка му... а потоа, претрпел нервен слом. 40
? = 2 1x Пардон, Њ
утн во жи два нервн вотот имал и слома!
42
И тамам мислиш се средил, кога пак шок! Во 1684 година филозофот Готфрид Лајбниц се обидел да ја реши мистеријата на природата со помош на математички изрази. Така го создал калкулусот.
„Стари вести! Јас го сторив тоа пред 20 години, а Лајбниц е копирант и крадец на идеи!“
... „Наука имаме !“ проблем
44
Њутн тргувал со робови! Всушност бил голем инвеститор во една компанија која тргувала со робови.
нијата а п м о к а г Ко ла, пропадна 3 л тој изгуби ари дол милиони пари. и во денешн
SLAVE TREJD
46
Во историјата бил запаметен како ексцентричен и непријатен, дури и самиот Стивен Хокинг го напишал тоа во својата прочуена „Куса историја на времето“.
Но, веројатно е дека овие сфаќања потекнуваат од биографите кои црпеле информации од записите на непријателите на Њутн: Роберт Хук, Готфрид Лајбниц и Џон Фламстид де и а р к у ми ја „Њутн зурата!“ фри ајбниц Л
48
Така Њутн конечно го загреал столчето и во следните две години ги срочил тие идеи стари 20 години, па во 1687 излегла Principia Mathematica.
ми биле е т е т и н е т а ф п О ерзалната в и н у а н е т и и теор те закони и р т , ја и ц а т и грав неговата и е њ е ж и в д на улусот. к л а к а з ја и р тео Едмонд Халеј (ви текнува на кометата!?) плати л за сите трошоци!
50
Иако физичарите велат Ајнштајн - да, Њутн - не... кога се планираат летовите во вселената, се користи Њутновата физика.
Во 1969 година тоа било практично докажано, на олеснување на Нил (или Луис беше?) Армстронг и другите музичари, се извинувам - астронаути.
52
Според корпускуларната теорија на Њутн, светлината е составена од честички, додека други, како Кристијан Хајгенс, тврделе дека е бран.
ука а н а т а н Модер а дека и л а ж а к до е работ т е в д е ата светлин Како? Прашајте . наеднаш ата физика... н ја квант „Aко и Ричард Фејнман
таа се р а себеси!? збира “
За некого недостаток, за некого предност, но освен што бил научник, Њутн бил и многу религиозен. 54
лем дел о г , т с о н ш Всу а и од л е д е т и о в од с тил на е в с о п и г животот ни теми и на религиоз емиски алх ања. истражув
Рековте алхемија? Да, Њутн бил и таен агент, пардон скриен алхемичар, особено по 1678 година. 56
Алхемијата одиграла големо значење во развојот на хемијата, иако „Каменот на филозофот“ никогаш не бил пронајден.
„Еј, мајсторче, бе!“
Кога сме на тема на златото, да споменеме дека највредниот заб на светот му припаѓа на Исак Њутн. 58
Неговиот заб бил продаден во 1816 година на аукција за околу 3.600 долари (денес околу 60.000 долари).
Муа?...
Кучето е најдобар пријател на човекот, но не и на Њутн. 60
арот ж о п ќа и руд. е в с о вртел неговиот т е р п е од куч о и т н о и в д о о Нег 20 г л а т л прого
Некои извори наведуваат дека тој пелтечел, но не бил единствена историска личност која се сопнувала од зборовите... 62
Њутн, смени плочата... т ja и рипа! вин, р а Д , л и ч тел, Чер о т с и р А сите е л а а н д а к р и т н с р о а в о Од т натиот го низа познати з о п ј а н и цела па дури и о к а к , н е Демост времиња, холивудски актери!
64
Но, што истражувал од религијата? Претежно бил зафатен со одредување на точните датуми на религиозните настани и предвидувања.
етал м с е р п Така а да м е н т о т е дека св штен пред и биде ун одина. 2060 г
Молам?...
66
Ако не ви е доволно, слушајте понатаму. Тој ја закрепнал Велика Британија од финансиската криза. Во тоа време, 10% од валутата била фалсификувана.
Што напр а отфрлил вил Њутн? Ја старата в алута и издал по сигурна.
Клод „Моне“
„ бар Што ам тука јас ?“
Њутн бил и детектив! Чувал база на податоци за фалсификаторите на валутата и ги гонел. 68
Поради неговите заслуги бил назначен за мајстор на занаетот во 1700 година.
Исак Трејси
70
Њутн го усовршил телескопот со тоа што наместо рефрактирачки леќи употребил рефлектирачки огледала во 1670.
обрил д о п а ј о мо шт можил з а о с в е о н и а у Со то та, тук а к и л с оќни м а о н п а а т , а ј јасноти прават помали и ден-денес! да се истат р о к е с и кои телескоп
„му“скоп
72
Раните природни филозофи (научници) како Галилео Галилеј или Џон Филопонус користеле експериментални процедури.
Сепак Њутн прв точно ја дефинирал и ја систематизирал нивната употреба и така се користат и денес.
Иако бил и политичар, зборувал само еднаш како член на парламентот. 74
И тоа кога побарал да го затворат прозорецот поради провев.
76
Иако теоријата на Алберт Ајнштајн ја заменила дотогашната Њутнова како нова теорија на гравитацијата, сепак Ајнштајн на ѕидот од својата работна соба освен Мајкл Фарадеј и Џејмс Максвел, имал и слика од Исак Њутн.
ISAKOM
И по Њ
утн...
На 20 март 1727 година, Њутн починал и бил погребан во Вестминстерската опатија. 78
На неговиот гроб на латински е „Смртници! Радувајте се што по напишано: стоел голем украс на човечката раса ваков !“ човекот и л а д , е т и л Што мис Ако сум можел кој кажал: „подалеку, тоа да видам сум стоел на е затоа што џинови“ би рамењата на со кажаното се согласил оре? пог
Цел живот живеел како самец и не се оженил. 80
Like a vir
gin!
Поето дока т Волтер з од д имал о к и то на по гребо рот прису т на т Њутн ен !
Но, ни по смртта Њутн немал мир! Местото каде што бил погребан било преместено. 82
За време на ексхумацијата, откриле големи количини жива во неговото тело (се сеќавате на алхемичарските експерименти). Ова може да ја објасни неговата ексцентричност во доцниот период од животот. Hg
На закажаната прослава на 300 години од раѓањето на Њутн во 1942 не дошол никој! 84
Се разбира, Втората светска војна била во ек и прославата била презакажан а за 1946 година.
"Eat not bombs, cake !"
bmo B y "Happ to you!" day
Но, што е со јаболкoтo? 86
о јаболко т о н з о м а ф а дек на Њутн и Нема докази а т а в а л г з р о аднало в навистина п а!“ момент му ја создал урек некако во „Е авитација во главата. гр теоријата на Хм... баш м и се јаде... пого ди што?
Но, можно е да седел замислен во градината и да бил инспириран од паѓањето на јаболкото и Месечината во позадината, кога во момент на откровение помислил дека и двете ги привлекува истата сила, неговата единствена сакана - гравитацијата! 88
р
о (Одг
ап н р во
о
ет њ а аш
Jадете гo здравo е!
6)
.8 р т с од
Белешка за Исак Њутн Сер Исак Њутн (25.12.1642 - 20.3.1726/27) бил англиски математичар, астроном, теолог, автор и физичар кој е широко признат како еден од највлијателните научници на сите времиња. Неговата книга „Математички принципи на природната филозофија“, објавена во 1687 година, ги постави темелите на класичната механика. Њутн, исто така, придонел за развојот на оптиката и за развивањето на инфинитезималниот калкулус. Њутн ги формулирал законите на движењето и универзалната гравитација кои претставувале доминантна научна гледна точка, додека не била заменета со Теоријата на релативноста. Њутн го користел математичкиот опис на гравитацијата за да ги докаже Кеплеровите закони на планетарното движење, да ги објасни природните феномени, искоренувајќи го сомнежот за хелиоцентричноста на Сончевиот
90
систем. Тој покажал дека движењето на предметите на Земјата и небесните тела може да се објасни со истите принципи. Њутн го изградил првиот рефлектирачки телескоп и развил софистицирана теорија на боите и на светлината објавена во неговата влијателна книга „Оптика“ во 1704 година. Го формулирал емпирискиот закон за ладењето, ја направил првата пресметка на брзината на звукот и го претставил поимот на Њутнова течност. Имал и многу придонеси во математиката. Тој бил вториот Лукасов професор по математика на Универзитетот во Кембриџ. Бил религиозен, но ја отфрлил доктрината за светото тројство и одбил да прима наредби од Црквата на Англија. Неговите алхемиски и библиски проучувања останале необјавени долго време по неговата смрт. Два пати бил пратеник на Универзитетот во Кембриџ, бил прогласен за витез од кралицата Ана во 1705 (прв научник да ја добие таа чест) и ги поминал последните три децении од својот живот во Лондон, служејќи како управник и мајстор на занаетот, како и претседател на Кралското друштво.