Bedrijfsmakelaars luiden noodklok

Blijft het zo lastig zo een kantoor te huren in de haagse regio?

luc de smalen bart simons

Je zal maar ondernemer zijn in Den Haag met een bedrijf dat het goed doet. Zo goed dat je uit je jasje groeit en op zoek moet naar een groter kantoor. Bij voorkeur in een gewilde en levendige buurt. Die ondernemer zou wel eens van een koude kermis thuis kunnen komen. Want in de stad zijn er maar weinig kantoren te vinden. En dat gaat niet snel veranderen. Bouwplannen zijn er genoeg, maar vooral voor woningen. Heel belangrijk, maar de kantoren zijn net zo belangrijk voor de stad. Al was het alleen al voor de werkgelegenheid. We spraken erover met zes ervaren bedrijfsmakelaars die als geen ander weten waar de huisvesting van kleine en grote ondernemers in de Haagse regio spaak loopt. En niet onbelangrijk, wat daar aan gedaan moet worden. Het gesprek vond plaats in het fraai gelegen restaurant Allemansgeest in Voorschoten.

Eerst maar even terugkijken. Roel Lamb van RBM Real Estate vertelt: "Zo’n tien jaar geleden was er in Den Haag en omgeving ca. 5.5 miljoen vierkante meter kantoorruimte te vinden. Dat is allang niet meer zo. Hoe dat komt? Veel kantoorruimtes zijn gesloopt of getransformeerd naar woningen.” En in de tussentijd werden er amper kantoren gebouwd. Jeroen Steenbergen van Nadorp Makelaars: "Het is toch om je dood te schamen dat in 2013 hier het laatste grote kantoorgebouw voor de vrije markt is opgeleverd.” Met als gevolg dat inmiddels vraag en aanbod flink uit elkaar zijn gegroeid.

vIeRkante MeteRs

Terwijl juist in deze tijd voor veel jonge medewerkers de huisvesting van een bedrijf reden is om wel of niet voor een werkgever te kiezen. Brian Beers van COG Makelaars: "Twee zaken spelen daarbij een rol, de locatie moet goed bereikbaar zijn, ook met het OV en ook van belang is het niveau van de voorzieningen (veelal sport, retail en horeca) in de onmiddellijke omgeving.” Steenbergen noemt het 'The war on talent'. Toch ziet hij het op de iets langere termijn allemaal niet zo somber in. “Wat je nu ziet gebeuren is dat veel grote organisaties aan het nadenken zijn over hun huisvesting. Misschien is het thuiswerken tijdens Corona daar ook wel een stukje debet aan. Hoe dan ook, de vraag die ze zichzelf stellen is: hebben wij al die vierkante meters nou wel echt nodig. Meestal is het antwoord, nee. En dat zorgt ervoor dat er ruimte vrij komt die dan weer verhuurd kan worden. Het is zeker niet genoeg om vraag en aanbod bij elkaar te brengen. Maar het is wel een beweging die interessant is. En het is duurzaam.” Bart Simons van Jansen Nadorp Weatherall stelt dat de ondernemer die op zoek is naar een relatief kleinere kantoorruimte, “tot zeg maar ca. 750 m2, in de stad en de regio nog best een aardige kans van slagen heeft.”

HuuRPRIjs

Om een nieuw kantoor te realiseren, zijn nodig, een belegger, een projectontwikkelaar en een bouwer. En die worstelen al geruime tijd

jeroen steenbergen. brian beers

met de stikstofregels, de gestegen bouwkosten en de energieprijzen. Alsof ze het daarmee nog niet moeilijk genoeg hebben, wil anders dan in andere steden de huurprijs in Den Haag al jarenlang niet omhoog. Lamb: "Er is een soort magische grens van € 200,- per vierkante meter en daar gaan we alleen mondjesmaat overheen.” Het gezelschap is stellig. De gemiddelde huurprijs zal toch echt moeten gaan stijgen om een nieuw en duurzaam kantoorgebouw te kunnen ontwikkelen. Maar waar moet die dan komen? Luc de Smalen van ROBSWART Bedrijfshuisvesting B.V.: "Het is logisch dat er veel energie wordt gestoken in het bouwen van woningen, kijk maar eens naar alle plannen voor de Binckhorst, maar het gevolg is wel dat het niet alleen moeilijk is om een kantoor van enige omvang te vinden, maar het bijna een onmogelijke opgave is geworden om een bedrijfshal te vinden.” Jorg Olie van Frisia Makelaars noemt de Binckhorst een plek met potentie. "Maar je ziet ook dat daar nog heel veel moet gebeuren en er nauwelijks ruimte is voor kantoorgebouwen. Commerciële ruimtes worden er steevast gecombineerd met wonen.” Simons pleit voor een regionale aanpak. "Laten we kijken naar de plekken waar wel ruimte is voor de ontwikkeling van moderne kantoorgebouwen. De Plaspoelpolder in Rijswijk zou een goede plek kunnen zijn.” Wat niet veel zin heeft, is een kantoor aanbieden met reusachtige afmetingen zoals de gemeente dat vaak wil. Lamb: "Daar vind je normaal gesproken geen partij voor. Beter is het om gebouwen te maken van ca. 5000 tot 10.000 vierkante meter. Of nog iets kleiner. Daar is serieus behoefte aan.”

saMenweRkIng

"De gemeente doet niet genoeg", stelt Steenbergen. "We weten allemaal wel dat het nodeloos lang duurt om een vergunning te regelen, maar er is geen visie. Dat is nog een stuk erger. Steeds meer grote bedrijven denken er hardop over na om hier te vertrekken. Dan gaat het niet alleen om het schrale aanbod, maar om het gehele ondernemersklimaat. Daar komt bij dat een aantal grote ondernemingen recent zijn overgenomen door buitenlandse partijen. En in Amerika hebben ze niet zoveel geduld met een treuzelende en terughoudende overheid. Ze kijken het een poosje aan en dan zeggen ze, we hebben genoeg gezien, we gaan wel in Kopenhagen, in Oslo of in Dublin investeren. Daar zijn de regels eenduidig en de richtlijnen helder.”

Het bestuur van de gemeente zal met de markt, ontwikkelaars en makelaars, om de tafel moeten gaan zitten en open vragen durven stellen. Waarbij het motto is: laten we onze kennis met elkaar delen. Aldus het gezelschap. Dat moet het begin zijn van een samenwerking zijn die nodig is om het tij te keren. Zodat behouden blijft wat wel goed gaat. Denk aan The Hague Security Delta waar ca. 700 bedrijven bij zijn aangesloten en Den Haag als de stad van vrede en recht. En we ontkomen er niet aan om over de gemeentegrenzen heen te kijken. Steenbergen: ”We moeten ons nu echt als regio gaan presenteren. Samenwerking is daarbij het sleutelwoord. Waarbij het aan het gemeentelijk bestuur is om de regie te nemen." ‹

jorg olie roel lamb