İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ, YEREL YÖNETİMLER VE SU SORUNLARI SEMPOZYUMU 22-23-24 MART 2010 BURSA
BURSA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ BUSKİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TARAFINDAN GERÇEKLEŞTİRİLEN ÖNEMLİ COĞRAFİ VERİ PROJELERİ
Şenol KUŞCU (1) – Mehmet Said AYIK (2) – Murat KARAOĞLU (3) ----------------------------------------------------------------------------------------------Prof. Dr. M3 Projesi Müşaviri BUSKİ Genel Müdürlüğü Emlak ve İstimlak Daire Başkanı BUSKİ Genel Müdürlüğü Şube Müdürü
BURSA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ (BBB)BUSKİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TARAFINDAN GERÇEKLEŞTİRİLEN ÖNEMLİ COĞRAFİ VERİ ALTYAPISI PROJELERİ SUNU PLANI 1. COĞRAFİ TABANLI (MEKÂNSAL) BİLGİ KAVRAMI 1. BURSA METROPOLİTEN ALANI (BMA)’ NIN COĞRAFİ VERİBİLGİ AÇISINDAN BAZI ÖZELLİKLERİ 1. BBB BUSKİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ’ NÜN COĞRAFİ BİLGİ VE BİLGİ SİSTEMLERİ OLUŞTURMAYA YÖNELİK İLK ÖNEMLİ PROJELERİ 1. BBB BUSKİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ’ NÜN 2000 YILI SONRASI COĞRAFİ VERİ SAĞLAMA VE UYGULAMA FAALİYETLERİ 1. M3 PROJESİ, AMACI VE SONUÇ ÜRÜNLERİ 1. SONUÇLAR
1.COĞRAFİ TABANLI (MEKÂNSAL) BİLGİ KAVRAMI Yeryüzüne bağlı, yeryüzü ile ilişkili doğal ve insan yapısı nesnelerin (ayrıntıların):
.Yerini,
konumunu, biçimini ve çevresini, harita, plan, kesit, fotoğraf gibi grafik ya da sayısal formda gösteren veriler, bilgiler,
.Niteliklerini, niceliklerini fonksiyonel özelliklerini yansıtan sözel (semantik) veriler, bilgiler. Coğrafi veriler, bilgiler olarak adlandırılır.
Şekil 1 Bursa Metropolitan Alanı ve Yakın Çevresi
Şekil 2 BMA’nın Arazi Kullanım Özellikleri
2. BURSA METROPOLİTEN ALANI (BMA)’ NIN COĞRAFİ VERİ BİLGİ AÇISINDAN BAZI ÖZELLİKLERİ Bursa Büyükşehir Belediyesi (BBB) ve BUSKİ Genel Müdürlüğünün hizmet alanlarını oluşturan 3500 km2 alana sahip BMA ve Yakın çevresi; • Güney Marmara bölgesinde, İstanbul’ un etki alanındadır. • Yıllık nüfus artışı (dışarıdan göçlerle) %4-5 dolayında olmaktadır. • Otomobil sanayi, tekstil sanayi, yan sanayiler, turizm, tarım v.b ana ekonomik faaliyet alanlarını oluşturmaktadır. • Ülkenin en aktif deprem kuşağını oluşturan KAF hattının güney batı bölümünün ve güney kanadının etki alanında yer almakta ve I. Derece deprem bölgesinde bulunmaktadır.
(2.Devam) •Arazinin yaklaşık %35’ i dağlık; %20’ si Ovalık, ortalama 100m yüksekliğindeki Bursa ovası ile 1000-2540m yüksekliğindeki Uludağ ve 500-600m yüksekliğindeki Mudanya dağları arasında değişim gösteren arızalı bir topografyaya sahiptir. •Ortalama yıllık yağış 680 mm dolayındadır. •Ülke ekonomisine sağladığı katma değer açısından 4. sıradadır v.b Bu tür doğal ve insan kaynaklı faktörlerin olduğu bölgelerde: •Hem yeryüzüne bağlı planlama, proje üretme ve uygulama gibi arazi içerikli hizmetlere duyulan ihtiyaçlar, •Hem de bu tür arazi içerikli hizmetler için zorunlu temel gereksinimler olan doğru ve güncel coğrafi verilere ve bilgilere duyulan ihtiyaçların daha yoğun ve hızlı olduğu bilinmektedir.
Örneğin: Bir bölgenin •
Topoğrafik ve jeolojik yapı özellikleri
•
Mülkiyet, arazi kullanımı ve kullanım statüsü,
•
Toprak, su özellikleri
• Teknik altyapı durumu v.b diğer doğal ve insan kaynaklı ayrıntılarla ilgili, elde yeterli güncel bilgi, belge olmadıkça, o bölge ile ilgili coğrafi tabanlı planlamalar yapılması, proje ve hizmetler üretilmesi mümkün olmaz.
1990’ lı yıllarda; her açıdan hızla gelişen ve genişleyen BMA ve Yakın Çevresi İle İlgili yeterli coğrafi tabanlı bilgi ve belgenin olmayışı, başta BBB ve BUSKİ Genel Müdürlüğü olmak üzere, BMA’ da arazi içerikli projeler ve hizmetler üreten ve uygulayan tüm kurumlar için önemli darboğazlara neden olmuştur.
3. BBB BUSKİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ’ NÜN COĞRAFİ BİLGİ VE BİLGİ SİSTEMLERİ OLUŞTURMAYA YÖNELİK İLK ÖNEMLİ PROJELERİ
•1994-2000 yılları arasında, BBB BUSKİ Genel Müdürlüğü tarafından, Dünya Bankası Kredisi ile finans edilen önemli coğrafi bilgi altyapısı ve bilgi sistemleri oluşturma projeleri gerçekleştirilmiştir. •Toplam maliyeti 13.5 milyon $’ ı bulan ve genelde konularında Ülkemiz için de birer “İlkler” olan bu projelerin başlıcaları olarak; 1) 1350 km2 hizmet alanına sahip BBB, İlçe Belediyeleri ve BUSKİ Genel Müdürlüğünün Coğrafi tabanlı etüt-proje, uygulama ve planlama çalışmalarına ve Bursa Coğrafi Bilgi Sistemi (BURGİS)’ e altlık oluşturmak üzere 1350 km2 alanda yeryüzünün modellenmesi ve büyük ölçekli temel planlarının üretilmesi (M1-M2) projesi.
(3.Devam) 2)BBB sınırları içinde 255 km2 lik alanda, mevcut su ve kanalizasyon şebekelerinin arazi etütlerinin, konum ölçmelerinin ve sayısal planlarının yapılması; nitelik bilgileri ile BURGİS’ e uygun olarak bilgisayar ortamına aktarılması (P1) projesi. 3)BBB sınırları içindeki 540 km2 alanda mevcut kadastro ve imar planlarının BURGİS’ e uygun olarak sayısallaştırılması; Tapu Sicil Kayıtlarının, Belediye vergi mükellef kayıtlarının, toplanan adres bilgilerinin sayısal ortama aktarılması (KDİ) projesi 4)M1, M2, P1 ve KDİ projelerinden ulaşılan grafik ve semantik verilerin BURGİS’ e uyarlanması ve gereksinim duyulan yazılım ve donanımın sağlanması (BURGİS-G1) projesi Bu projelerin amaçları ve başlıca sonuç çıktıları Çizelge 1’ de görülmektedir.
Çizelge I : BUSKİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TARAFINDAN 1994-2000 YILLARI ARASINDA GERÇEKLEŞTİRİLEN BAŞLICA COĞRAFİ BİLGİ TABANLI PROJELER İLE İLGİLİ ÖZET BİLGİLER ADI
Dönem
2. Keşfi
AMACI
BAŞLICA PROJE ÇIKTILARI
M1 1994 3 402 000$ M2 Pr. 2000
1350 km2 hizmet alanına sahip BBB, İlçe Belediyeleri ve BUSKİ Genel Müdürlüğünün Coğrafi tabanlı etütproje, Uygulama ve planlama çalışmalarına ve BURGİS’ e altlık olacak temel haritalar üretmek
•3600 adet Ulusal standartlarda 1/1000 Ölçekli temel plan paftası •280 adet 1/5000 Ölçekli sayısal harita paftası •5800 adet koordinat ve yüksekliği bilinen tesisli yer kontrol noktası •245 adet 1/5000 ölçekli renkli sayısal ortofoto harita paftası •9125 adet 1/4000 ölçekli hava fotoğrafı
1995- 2 100 1997 000$
BBB sınırları içindeki mevcut su ve kanalizasyon şebekelerinin arazi etütlerinin, konum ölçmelerinin yapılması ve nitelik bilgileri ile BURGİS’ e uygun olarak bilgisayar ortamına aktarılması
•1245 km içmesuyu, isale ve şebeke hatları ve tesislerin üç boyutlu ölçülmesi, nitelik ve fonksiyon bilgilerinin toplanması; 413 sayısal paftada haritalanması •23000 adet kanalizasyon bacasının muayene ve üç boyutlu ölçülerek sayısal planlara işlenmesi; nitelik ve fonksiyon bilgileri ile bilgisayara girilmesi •1522 km kolektör ve şebeke kanalizasyon hatları ile yardımcı tesislerinin rölevelerinin yapılması plana işlenmesi, sisteme girilmesi
P1 Pr.
Çizelge I (devam) KDİ 1996 5 120 Bursa BB sınırları •25 500 ha BBB sınırları içinde Projesi 000$ içindeki 255 km2 alan ile kalan kadastral paftaların 1998 ilgili kadastro ve imar BURGİS’ e uygun olarak
planlarının BURGİS’ e uygun olarak sayısallaştırılması; Tapu Sicil Kayıtlarının, Belediye vergi mükellef kayıtlarının toplanan adres bilgilerinin sisteme girilmesidir.
G1 Projesi
1996 2 842 M1, M2, P1 ve KDİ 000$ projelerinden ulaşılan 1998 grafik ve semantik
verilerin BURGİS’ e uyarlanması ve gereksinim duyulan yazılım ve donanımın sağlanmasıdır.
sayılaştırılması; tapu kütüğü kayıtları ile sisteme girilmesi
• 150 bin adres, 500 bin kadar çevre ve emlak vergisi mükellef kaydının sisteme girilmesi •300 adet imar planı paftasının CBS’ ye uygun sayılaştırılması BBB sınırları içinde 25 500 ha alan içinde ki M1-M2 haritalarının Kadastro ve 300 adet İmar paftasının ve 500 000 kadar vergi mükellef ve tapu sicil kayıtlarının BURGİS ortamına uyarlanması ile BUGİS için gerekli yazılımdonanım alınması
4. BBB BUSKİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ’ NÜN 2000 YILI SONRASI COĞRAFİ VERİ SAĞLAMA VE UYGULAMA FAALİYETLERİ •2000 yılından günümüze; Kurumun bu kapsama giren faaliyetleri genelde, Çizelge 1’ de yer alan ilk temel projelerle sağlanan verilerin; 1) BBB ve BUSKİ Genel Müdürlüğünün hizmet alanlarının gelişmesine ve genişlemesine paralel olarak güncelliğinin ve gelişmesinin sağlanması 2) Bu verilerin Bursa BBB (BURGİS) ve BUSKİ Coğrafi Bilgi sistemleri kapsamında yapılandırılmasına ve kullanımına yönelik faaliyetler şeklinde olmuştur.
• BUSKİ Genel Müdürlüğünün bu dönemde gerçekleştirdiği coğrafi tabanlı bilgi-işlem projeleri olarak; 1) Abone Coğrafi Bilgi Sistemi 2) Kanalizasyon Coğrafi Bilgi Sistemi 3) İçme Suyu Coğrafi Bilgi Sistemi 4) Yol Ağı Coğrafi Bilgi Sistemi projeleri ve halen devam etmekte olan, • 3500 km2 alana sahip BMA ve Yakın çevresinin bilgisayar ortamında modellenmesi ve 1/1000 ve 1/5000 Ölçekli Vektör ve Renkli Ortofoto Temel Planlarının Yapılması (M3) Projesi sayılabilir.
5. M3 PROJESİ, AMACI VE SONUÇ ÜRÜNLERİ 2008 Yılı Kasım ayında başlanılan ve 2010 yılı sonunda bitirilmesi planlanan projenin; Amacı: 3500 km2 alana sahip BMA ve yakın çevresinin, BBB’ nin, BUSKİ Genel Müdürlüğünün ve diğer birimlerin ve kurumların her türlü arazi içerikli planlama ve projelerine, Coğrafi Tabanlı Bilgi Sistemlerine altlık oluşturacak, Ulusal Standartlarda, 1/1000 ve 1/5000 ölçekli sayısal temel planlarının ve arazi kullanım bilgilerinin üretilmesidir.
Sonuç Ürünleri: •3500 km2’ lik proje alanının tamamının 1/1000 ölçekli sayısal temel planlarının yapılmasına uygun 10 cm yer örnekleme aralıklı renkli sayısal hava görüntü kayıtlarının elde edilmesi, •Bu alanın, İdarece gerekli ve öncelikli görülen yaklaşık 1500 km2’ lik bölümünde yeryüzünün modellenmesi ve 1/1000 ve 1/5000 ölçekli vektör ve ortofoto temel planlarının yapılması
• Yine proje alanında Ülke sistemine bağlı, 1300 kadar yer kontrol noktası ile Ulusal Ölçme Ağı’ na bağlı coğrafi referans sisteminin oluşturulması başlıca proje çıktıları olarak sayılabilir. • %50 dolayında gerçekleşme düzeyinde, yüklenici Mescioğlu Mühendislik ve Müşavirlik AŞ’ nin taahhüdünde devam etmekte olan bu önemli teknoloji yoğun projede Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Müşavirlik ve Kontrollük hizmeti vermektedir.
6. SONUÇLAR •Uğraşlarının %90’ nını arazi içerikli konular ve hizmetler oluşturan genel ve yerel yönetimlerde hızlı, uygun ve uygulanabilir kararların alınıp uygulanabilmesi için; Bu kapsam’ da: •Doğru coğrafi tabanlı planlar ve projeler üretilebilmesi için, •Başta su ve toprak varlığı olmak üzere tüm doğal kaynakların doğru ve Ülke yararına iyi değerlendirilmesi; çevrenin korunabilmesi için: DOĞRU VE GÜNCEL, ULUSAL STANDARTLARDA, GRAFİK VE SÖZEL FORMDA COĞRAFİ BİLGİLER VE BİLGİ SİSTEMLERİ ZORUNLU İHTİYAÇ OLMAKTADIR.
•BMA gibi doğal değişimler yanında, ekonomik ve sosyal gelişmenin yeryüzüne bağlı faaliyetin yoğun olduğu bölgelerde, coğrafi veriler ve bilgiler daha hızlı değişmekte; bu bilgilere ve bilgilerin güncelliğinin sağlanmasına duyulan ihtiyaç daha fazla olmaktadır. •BBB ve BUSKİ Genel Müdürlüğü, Ülkemizde Coğrafi Bilgi sağlamaya ve coğrafi tabanlı bilgi sistemleri oluşturmaya yönelik projelere önem vermiş öncülük etmiş kuruluşların başında gelmektedir. •Bu bilgilerin üretilmesi kadar yaşatılması, güncel tutulması ve etkin kullanımının sağlanması da bir zorunluluk olmaktadır.
1/1000 Ölçekli Vektör ve Ortofoto Temel Harita Örneği
İLGİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİZ