İKLİM DEGİŞİKLİGİ VE İÇSULARDENİZLER ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ Prof. Dr. Ayşen YILMAZ Orta Doğu Teknik Üniversitesi-Deniz Bilimleri Enstitüsü E-mail: ayilmaz@metu.edu.tr
Thales – Filazof ve Matematikçi Milet’te (Ege Bölgesi-Aydın/Söke) doğmuştur (M.Ö. 624-546)
• Yer sular üzerindedir (The earth rests on water). • Su herşeyden öncedir, hayattır (Water is the archê of all things).
Su Kaynakları - Kullanım - Etkileşim Sera Gazları Salınımı Nüfus Yaşam Teknoloji Ekonomi
Gıda İhtiyacı
İklim
Su Döngüsü Su Kaynakları Yönetimi
Toprak Kullanımı Su Kullanımı
Küresel Isınma nedir? Sera gazlarının (özellikle CO2’in) atmosferde birikmesi ile yeryüzü ile yeryüzüne yakın atmosfer tabakalarında sıcaklığın artması...
Küresel İklim Değişimi nedir? Küresel ısınmaya bağlı olarak, diğer iklim elemanlarının değişmesi... 4
Küresel İklim Değişikliği
5
Atmosferik CO2 Artışı
Sıcaklık Artışı
Küresel Isınma Sıcaklık - Buharlaşma Atmosfer Su Tutma Kapasitesi Sera Etkisi
ve
Yağış Yoğunluğu
Kuraklık ve Seller
Yenilenebilir kaynakların küresel kullanımı bu kaynakların yıllık yenilenme kapasitelerini aşmaktadır.
2025 Yılı Su Kıtlığı Projeksiyonu
İklim Değişikliğinin Denizlere Etkisi 1- Deniz suyu sıcaklığının artışı, 2- Kutuplardaki buzulların erimesi, 3- Deniz seviyesi yükselmesi, 4- Okyanus genel akıntı-döngü sistemlerinde değişim, 5- Denizlerde asitleşme.
Deniz suyu sıcaklığının artışı: Okyanuslar küresel ısınmada % 80 oranında ısı enerjisini soğurmaktadır. • Su sıcaklığının artışı ile mercanlarda beyazlaşma olmaktadır ve mercan ekosistemleri zarar görmektedir. • Birçok deniz canlısı beslenebileceği ve üretim yapabileceği optimum sıcaklık koşullarının bulunduğu alanlara göç etmektedir. • Deniz suyundaki sıcaklık değişimi (artışı) organizmaların yumurtlama zamanı, yaşam süreleri, büyümeleri gibi metabolizma işlevlerinde değişikliklere neden olmaktadır. • Su kolonunda düşey hareketler zayıflamakta ve besin tuzlarının dip sulardan yüzey sularına pompalanmasını engellemektedir ve bu da üretimi azaltmaktadır.
Mercanlarda Beyazlaşama Beyazlaşma deniz suyunun asitleşmesi ve su sıcaklığının artması ile mercanlarda oluşan bozunma ile ortaya çıkmaktadır.
Deniz Seviyesi YĂźkselmesi
Deniz Seviyesi YĂźkselmesinden Etkilenebilecek BĂślgeler
Denizlerde CO2 Tutulmas覺 (Sequestration)-Biyolojik Kullan覺m
Doğal karasal ve denizel alanlar 5 milyar ton CO2 tutabilmekte (2006) veya bir başka deyişle bu alanlar antropojenik karbonun % 55’ini ortamdan çekmektedir.
CO2
% 30
% 25
Kabon tutumundaki düşüş: Güçlü fırtınalar, pCO2 azalması, SST artışı, CO2 (g)
Denizlerde Asitleşme:
Asitleşme doğrudan denizlerdeki canlı yaşamı etkilemektedir. Özellikle CaCO3 kabuklu canlılar (mercanlar, yumuşakçalar, Coccolithofores bazı fitoplanktonlar), daha fazla etkilenmektedir.
Yรถntem
Sürdürülebilir Kalkınma Gelecek nesillerin ihtiyaçlarını koruyarak günümüzün ihtiyaçlarını karşılamak...
Güçlü Ekonomi Toplumun İhtiyaçları
Biyoçeşitlilik İşlevsel Ekosistem
20
Sürdürülebilir kalkınma bağlamında ihtiyaca yönelik olarak doğal kaynak kullanımı ile çevre arasındaki hassas dengenin sağlanması bir zorunluluktur.
Enerji Tüketimi
Temiz Enerji
Ekolojik Tarım
Ne yapılmalı? • • • • • • • • • • •
Ulusal Su ve İklim Değişikliği Stratejilerinin geliştirilmesi, Su kaynaklarının korunması ve akılcı kullanımı, Uluslararası sözleşmelere destek ve katılım, Tüm sektörlerde iklim değişikliği için kısa-orta-uzun dönem planlarının geliştirilmesi, Tüm sektörlerde enerji ve su tasarrufu, Alternatif (yenilenebilir-temiz) enerji kaynaklarına yatırım, Enerji kayıplarının azaltılması, Başta kamu binaları dahil sanayide ve her alanda CO2 emisyonlarının azaltılması, Korunan doğal alanların genişletilmesi, Bilimsel şehir ve bölge planlama yapılması, ...
Birey olarak neler yapabiliriz? • Petrol,
kömür ve doğal gaz (fosil yakıtlar) kullanımını sınırlandıralım/azaltalım, • Güneş, rüzgâr ve jeotermal gibi yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelelim, • Tüketim alışkanlıklarımızı değiştirelim (Plastikten uzaklaşmak, geri dönüşüm malzemeleri kullanmak, su ve enerji tasarrufu yapmak vb.), • Ormanları koruyalım, ağaç dikelim, • Plansız ve çarpık kentleşmeye izin vermeyelim, • .......
Teşekkürler...