KÜRESEL İKLİM DEGİŞİMİNİN İNSAN SAĞLIĞINA ETKİSİ Doç.Dr.Lokman Hakan Tecer Balikesir Üniversitesi ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
Küresel ısınma
• Nedenler • Trend • Tahminler • Etkiler • Neler yapılabilir?
Küresel Isınma nedir? fosil yakıtların yakılması Sanayi
çeşitli insan faaliyetleri
atmosfere salınan sera gazlarının atmosferdeki birikimlerine bağlı olarak, doğal sera etkisinin kuvvetlenmesi sonucunda, yeryüzündeki ve atmosferin alt bölümlerindeki sıcaklık artışına küresel ısınma adı verilmektedir.
Sera gazları Atmsosferde ısıyı tutar ve dünya yüzeyinden kaçmasını engeller
Sera gazları • • • • •
CO2 CH4 N2O Su buharı Diğer
Sera etkisi ?
Işınımsal zorlama Atmosfer sisteminin enerji dengesindeki her hangi bir değişiklik…
Enerji sistemi petrol
Biyokütle Gaz Fosil yakıltlar: 20 milyar ton CO2/yıl
Kömür
Nukleer
Yenilenebilir
Birincil Enerji Enerji Üretimi 1/3 CO2
Endüstri ve üretimde direkt yakma ¼ CO2
Enerji
Nihai Enerji
Ulaşım 1/5 CO2
Enerji
Enerji
akaryakıt
Binalar
Tüketim
KARBON DÖNGÜSÜ
•
Karbon döngüsü; karbon atomlarının, jeolojik, kimyasal ve diğer süreçler sonucunda atmosfer, okyanuslar ile yeryüzü arasındaki dolaşımını ifade etmektedir.
İnsan aktiviteleriyle atmosferic CO2 değişimi… fosil yakıtlar - kömür, petrol, ve gaz yanması; . % 80 CO2 artışı İkinci olarak, ormansızlaşma; 20% of the CO2 increase
Atmosferik sera gazları değişimi
COOLING
WARMING
CO2 emisyonlarından kim sorumludur?
• 25% A.B.D. • 25% Diğer endüstrileşmiş ülkeler
• 30%
Gelişmekte olan ülkeler
•
20%
Geri kalan uzak doğu, doğu avrupa vs.
S覺cakl覺klar artt覺 m覺?
son 1000 yılda CO2 ve sıcaklık
{
Atmosferik CO2 konsantrasyonu 1750 yılından bu yana % 31 artmıştır. Bu artışın % 80’ lik kısmı son yıllarda insan faaliyetleri sonucu üretilen fosil yakıtlar etkisiyle meydana gelmiştir. Kalan %20 lik kesimin ise orman alanlarının azalması gibi yüzey özelliklerinin etkisiyle meydana gelmiştir. • Atmosfer katmanlarında meydana gelen ısınma. Özellikle yerküre ile ilk 8 km lik katmanda her on yılda bir 0.15 oC civarlarında dikkate değer bir ısınma gözlenmiştir.
Kutupsal ısınma • Buzulların erimesi • Deniz seviyelerinin yükselmesi • Isınma son 20 yılda son 100 yıldakinin 8 katı düzeyindedir.
1979
2003
İklim değişikliği gözlemlerine göre; Geçen yüzyılın son yarısından itibaren ölçülen sıcaklık derecelerinde artma meydana gelmiştir.
1960 ların son yarısından itibaren kar birikmesinin % 10 civarında azaldığı görülmüştür.
IPCC - WGI
Deniz seviyesi yĂźkselmiĹ&#x;tir
Buzul erimesi
• Tropiklerde tüm buzullar hızla eriyor… • Su arzı, turizm, yerel iklim ve ekoloji tehdit aldında…
Gelecekte k羹resel 覺s覺nma projeksiyonlar覺
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN POTANSİYEL ETKİLERİ
Thermohaline sirkülasyonu Dünya okyanusları ve atmosferindeki akışlar tropiklerden kutuplara doğrudur.
Bu sirkülasyon olmazsa tropikler daha sıcak kutuplar daha soğuk olurdu. Source: IPCC 2001
Bu sirkülasyonu ısı kontrol eder. Isı değişimleri global okyanus ve atmosferik sirkülasyonları değiştirir. Bu da bölgesel iklimi etkiler.
• •
Yağış rejimleri değişiyle Seller ve kuraklık yaşanır. Sıcak okyanus ve atmosfer buharlaştırmayı ve yağışı arttıracaktık. Ancak, artan yağışın dengesi bozulan atmosferik dolaşım ile nerede görüleceği önemlidir…Türkiye’nin güneyinde yağış azalırken, Sahra çölleri yağışa kavuşacak..
•
WWF (Dünya Doğayı Koruma Vakfı)’nin 04.07.2005 günü yayınladığı rapora göre, küresel ısınma Akdeniz’i de tehdit edecek. Özellikle turizm endüstrisi bu durumdan olumsuz etkilenecek. Akdeniz’in iklimi ısındıkça ve değiştikçe, turistler sıcak yaz günlerinde kavrulmak yerine, soğuk ülkelerinde kalmayı tercih edecekler.
•
• •
•
deniz suyu yükselmesi, 100 katı kadar sahil şeridini erezyona uğratıyor.. dünya ve Türkiye nüfusunun 1/3 ü deniz kıyısında yaşamakta. 2100 yılına kadar 40-65 cm yükselecegi tahmin ediliyor. Kıyı şeridinde yaşayan nüfus, balıkçılar, turizm tesisleri, tarımla uğraşanlar…yerleşim ve geçim alanlarını kısmen veya tamamen kaybedecek. Tuzlu deniz toprak, suyu nehir ve yer altı sularını tahrip edecek. tropikal bitki ve balıkların kutuplara doğru yayılması bunlarla geçimini sağlayan nüfusu mülteci yapacaktır. Ekolojik şartların değişmesi insanları göçe zorlayacaktır.
Bazı canlı türleri tükenecek.
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN İNSAN SAĞLIĞINA ETKİLERİ
• DİREKT ETKİLER
• Isı stresi, sıcak çarpması, bayılma, UV radyasyon,
• DOLAYLI ETKİLER • • • • •
Ekstrem hava olayları, Bulaşıcı hastalıklar, Tarımsal üretimin düşmesi Hastalık yapıcı haşerelerin artması Hava kirliliği
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN İNSAN SAĞLIĞINA ETKİLERİ Sağlık etkileri
İKLİM DEĞİ ŞİMİ
Bölgesel hava değişimleri
Mikrobiyal kirlenme yolu
* Sıcaklık dalgaları *Ekstrem hava olayları *Sıcaklık *Yağış
Tarım, ekosistem hidroloji Sosyoekon omik Demografik
Sıcaklıkla ilişkili hastalık ve ölümler -Ekstrem hava olaylarıyla ilişkili sağlık etkileri -Hava kirliliği ile ilişkili sağlık etkileri -Su ve besin yoluyla gelen hastalıklar -Vektörlerle bulaşan hastalıklar -Gıda ve su kıtlığı -Diğer sağlık etkileri
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN İNSAN SAĞLIĞINA ETKİLERİ • Isı stresi, sıcak çarpması •
Vucut ısısı artar, vucut terlemeyle soğutmaya çalışır, kan dolaşımı hızlanır, kalp atışları artar. Ancak sıcak ve nemli havalar soğutma prosesini yavaşlatır. Yüksek ateş beyne hasar verir, ölümler geçekleşebilir.
Dünya Sağlık Örgütü, 1970 lerden sonra yılda 150,000 kişinin iklim değişimi etkisiyle öldüğünü rapor ediyor (WHO, 2002) Pekçok Avrupa kentinde, yaz sıcaklarında ölümlerin arttığı biliniyor.. Londra’da 1976- 1995 döneminde sıcak çarpması ölümleri %15 arttırmıştır. 1987 sıcak yazında Atina’da fazladan 2.000 kişi ölmüştür. İngiltere’6e 2025 yılına kadar her yıl 9000 ölümün gerçekleşebileceği hesap edilmiş (2.5 °C sıcaklık artışıyla)
İNSAN SAĞLIĞINA ETKİLERİ
• • • •
Riskli gruplar
Kalp hastaları, Yaşlılar, Çocuklar, Ağır işlerde çalışanlar,
• Kentsel alanlar (kırsan alanlara göre) kentsel ısı adası etkisi
• Klima, soğutma sistemlerinden ve yeterli rekreasyon alanlarından yoksun düşük gelir grubundaki insanlar
İNSAN SAĞLIĞINA ETKİLERİ
ekstrem hava olayları
• Kasırga, tayfun, tornado, fırtına, taşkın, sel, kuraklık
Tropikal kasırgaların etkili olduğu sahalar. Kaynak: WMO
ekstrem hava olayları
Sağlık etkileri
• Global olarak, ekstrem hava ve iklim olaylarıyla ilişkili afetlerde her yıl binlerce insan hayatını kaybediyor.. • Yüzbinlerce yaralı, • Açlık, • Bulaşıcı hastalık salgını..
ekstrem hava olayları
Riskli gruplar
• Bütün nüfus etkilenebilir. • Ancak, çocuklar, yaşlılar, hasta insanlar, yoksul bölgeler daha fazla risk altındadır.
• Coğrafi bölge olarak: taşkın yatağında ve sahilde yaşayanlar.
İNSAN SAĞLIĞINA ETKİLERİ • • • • • •
İçme suyu ve besin kaynaklı hastalıklar
İçme suyu yoluyla veya besin kaynaklı hastalıklara virüs, bakteri ve protozoa gibi patojen mikroorganizmalar neden olur. Çoğu virüs, bakteri ve protozalar sıcak sularda ve havalarda gelişirler. Sıcak sular ve sıcak havalar bu patojenlerin aşırı çoğalması için uygun ortam olurlar. İlaveten, artan aşırı yağışlar, bu patojenleri yüzeysel sulara taşıyarak kirlenmelerine sebep olurlar. Şiddetli yağışlar, uzak bölgelerden hayvan, bitki atıkları, tarım ve endüstriyel atıkları taşırlar. Böylelikle patojenler de taşınmış olur. Sıcak dönemlerde besin zehirlenmelerinin sayısı artar. Dışarıda tüketilen besinler, açıkta bırakılan gıdalar sıcak havalarda çabuk bozulur. Hastalık yapıca bakteriler Salmonella gibi, sıcak havalarda çoğalır.
İNSAN SAĞLIĞINA ETKİLERİ
İçme suyu ve besin kaynaklı hastalıklar
Sıcaklık ve aylık Salmonella vakaları New Zealand (1965– 2000)
İNSAN SAĞLIĞINA ETKİLERİ •
Vektör yoluyla bulaşan hastalıklar
Sivrisinekler, keneler, pire gibi hastalık yapıcı vektörler insanlara veya hayvanlara hastalık bulaştırırlar.
• Sıtma, sarı humma, dang, viral ansefalit bu hastalıklara örnektir. • Yüksek sıcaklar, bu vektörlerin popülasyonlarının artmasına ve hastalıkların neden olur.
İNSAN SAĞLIĞINA ETKİLERİ
Vektör yoluyla bulaşan hastalıklar
1. Kış mevsimi 2. İlk bahar ve yaz
sivrisinek 3. Temmuz sıcağı
Hava sıcaklıkları ve Batı Nile Virusünün yayılımı (New York City, Summer 1999)
İNSAN SAĞLIĞINA ETKİLERİ HAVA KİRLİLİĞİ:
Hava kirliliği
Soluduğumuz havanın kirlenmesidir… Yetişkin bir insan günde ortalama
20 m3
hava solur… Çocuklar ise yetişkinlere göre %50 daha fazla hava solumaktadırlar. BU YÜZDEN solunan havanın temiz veya kirli olması insan sağlığı için oldukça önemlidir. Dünyada her yıl 3 milyon insan hava kirliliğinden ölmektedir. Bu dünyadaki toplam ölümün (ortalama 55 milyon) %5’idir. Bu ölümlerin %90’nı gelişmekte olan ülkelerde görülmektedir.
İNSAN SAĞLIĞINA ETKİLERİ
Hava kirliliği
Antropojenik emisyonların artmasına neden olur. Yüksek sıcaklıklar daha fazla soğutma gerektirecektir. Fazla enerjinin üretilmesi için daha çok fosil yakıt yakılarak hava kirletici emisyonu üretilecektir. Hava kirleticilerin doğal kaynaklarını etkiler. Orman yangınları gibi. Yıllık ortalama sıcaklık artışları ozon seviyesinin artışına neden olur. Yerel ve bölgesel iklim özellikleri kirletici konsantrasyonlarının birikmesine, taşınmasına neden olur. Polenler gibi hava yolu alerjenlerin tipini ve dağılımını etkileyecektir. CO2 seviyesindeki artışın bazı bitkilerin polen üretimini arttıracaktır. Böylelikle, astım,anfizem ve diğer solunum yolu hastalık vakalarını arttıracaktır
İklim değişimi
İNSAN SAĞLIĞINA ETKİLERİ Etki piramidi
Hava kirliliği
Ölüm Ölüm Hastaneye müracaat Sağlık etkisi şiddeti
Acil müracaat Doktor muayenesi Aktivite kısıtlanması, performasta düşme İlaç kullanımı Semptomlar, Kardiyovasküler sistemde fizyolojik değişimler Akciğer fonksiyonlarında bozulmalar Eşikaltı etkiler Etkilenen nüfus oranı
Ne yapabiliriz ?
Sera gazı azaltım stratejileri; -Yenilenebilir enerji yatırımları ve dönüşümü (rüzgar,güneş, biyokütle) - Enerji etkin kullanımı- taşıt, bina ve ekipmanlarda. - Biyolojik yutakların arttırılması-
Orman alanlarının islahı ve arttırılması.
Sürdürülebilir ulaşım
!!!
Sürdürülebilir ulaşım • Alternatif otomobil kullanımı – Araba havuzu – Toplu taşıma, – Eğer mümkünse; • Ortak araç kullanımı
– Rölanti azaltma – Arabasız ulaşım
Sürdürülebilir hayat tarzı • • • • • •
Daha çok öğrenmek, Enerji tasarrufu Sürdürülebilir ulaşım tercihleri Tüketim tercihleri Bilinçlenmek ve bilgiyi paylaşmak Çevresel öncelikler için – zaman – para – Oy kullanımı
KÜRESEL İKLİM DEGİŞİMİ adaptasyon stratejileri Fırtına/sel taşkınlar: Halk sağlığı:
tarım: orman:
setler, variyerler, meskun/işyeri ve altyapı yenilemeleri, yüksek kapasiteli taşkın suyu tahliye sistemleri böcek ve haşere kontrolü, tropikal hastalıkların tedavileri, daha etkili ev/işyeri havalandırma sistemleri, “hava-kalitesi alarm” sistemleri. daha sıcak iklim mahsüllerine dönüşüm. Zararlılarla etkin mücadele ormana dayalı yakıt azaltım projeleri, orman yangınları azaltımı, orman alanlarının islahı ve yeniden oluşturulması.
KYOTO PROTOKOLÜ
Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi
ULUSLARARASI SÜREÇ Bilimsel verilerin toplanması
Eylem Stratejileri
1991/1992; IPCC 1. Raporu+INC; 1995/1997; IPCC 2.Raporu+AWBM; 2007/2009; IPCC 4.Raporu+Bali/AWG;
Yükümlülükler ve mekanizmalar
BMİDÇS Kyoto Protokolü ????
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ÇERÇEVE SÖZLEŞMESİ
1992 yılında Rio’da yapılan Çevre ve Kalkınma Konferansında kabul edilmiş ve 21 Mart 1994 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ÇERÇEVE SÖZLEŞMESİ
Sözleşmenin temel ilkeleri;
*İklim sisteminin eşitlik temelinde, ortak fakat farklı sorumluluk ilkesine uygun olarak korunması, *İklim değişikliğinden etkilenecek olan gelişme yolundaki ülkelerin ihtiyaç ve özel koşullarının dikkate alınması, *İklim değişikliğinin önlenmesi için alınacak tedbirlerin etkin ve en az maliyetle yapılması, *Sürdürülebilir kalkınmanın desteklenmesi ve alınacak politika ve önlemlerin ulusal kalkınma programlarına entegre edilmesi,
Kyoto • Japonya’nın eski başkenti Kyoto bir doğa harikasıdır. • Doğayla uyumlu bir yerdir, bir modeli gibidir, KYOTO.
Kyoto Protokolü, sera etkisi yaratan gazların salınımını sınırlamayı ve azaltmayı hedefleyen uluslar arası bir anlaşmadır. Bu protokol, 11 Aralık 1997 tarihinde Japonya’nın Kyoto kentinde düzenlenen bir zirvede oluşturulmuştur. Uzun süreli çalışmalardan sonra protokol ancak 2005 yılı Şubat ayında 55 ülkenin protokole onay vermesi ile yürürlüğe girebilmiştir.16 Şubat 2005 tarihi itibariyle Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi adıyla anılmaktadır. Lise Fen Bilimleri Zümresi ve Coğrafya Kulübü
BMİDÇS – Ülkeler OECD
EK-I EIT
EK-II Almanya Avusturya Belçika Danimarka Finlandiya
AB
Fransa İngiltere Hollanda İrlanda İspanya
ABD Avustralya İsviçre Japonya Lichtenstein Monaco
Beyaz Rusya Rusya Ukrayna Kazakistan*
İsveç İtalya Lüksemburg Portekiz Yunanistan
Kanada Norveç Yeni Zelanda İzlanda
AB-10 Çek Cum. Macaristan Polonya Slovakya
TÜRKİYE
Estonya Letonya
Bulgaristan, Romanya Hırvatistan Kıbrıs, Malta
G.Kore Meksika
AOSIS
EK-I Dışı
Litvanya Slovenya
G77/ÇİN OPEC
EIT Arnavutluk Ermenistan Azerbaycan
Sözleşme Dışı: Andorra, Irak, Somali, Vatikan,
Gürcüstan Kırgızistan
Makedonya Tacikistan
Özbekistan Sırbistan
(Höhne, 2003)’ten uyarlandı
BMİDÇS – Türkiye 19911992
Hükümetlerarası Müzakere Komitesi (INC) tarafından Sözleşme metni yazıldığında OECD üyeliği nedeniyle hem Ek-I hem de Ek-II’de yer aldı. Adil olmayan bu konum düzeltilene kadar Sözleşme’ye taraf olmama kararı aldı.
1995
her iki Ek’ten çıkarılması yönünde müzakereler başladı.
1997
Kyoto Protokolü kabul edildi. Azerbaycan ve Pakistan ise Türkiye’nin eklerden çıkarılması için resmi girişimde bulundu
2000
sadece Ek-II listesinden çıkarılması yönünde yeni bir strateji belirlendi.
2001
kendi önerisi doğrultusunda alınan 26/CP7 numaralı karar uyarınca; ortak fakat farklılaştırılmış
sorumluluk ilkesi ışığında, özgün konumu dikkate alınarak, sadece Ek-I ülkesi olarak ve diğer EkI ülkelerinden farklı bir konumda Sözleşme’ye taraf olması kabul edilmiştir. 2003
4990 sayılı kanun 21 Ekim 2003 gün ve 25266 sayılı Resmi Gazete’de yayımlandı
2004
24 Mayıs 2004 tarihinde BMİDÇS’ye katılmıştır. İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulu revize edildi.
2007
Sera Gazı Envanteri ve 1. Ulusal Bildirim BMİDÇS’ye sunuldu. TBMM Küresel Isınma Araştırma Komisyonu kuruldu. BTYK İklim Değişikliği Araştırma Programı hazırlanması kabul edildi. TSE ISO14064’ü kabul etti.
SÖZLEŞMEYE GÖRE TÜRKİYE’NİN KONUMU
Türkiye, yapılan girişimler sonucunda; 2001 yılında Marakeşte gerçekleştirilen 7.taraflar konferansında, “sözleşmenin Ek-I listesinde yer alan diğer taraflardan farklı bir konumda olan Türkiye’nin özel koşullarının tanınarak, isminin EK-I’de kalarak EK-II’den silinmesi” yönünde karar alınmış, ve Sözleşmeye
24 Mayıs 2004 tarihi itibariyle 189. ülke olarak taraf olmuştur.
TÜRKİYE’NİN DURUMU
Türkiye’nin iklim değişikliği ile ilgili seçilmiş göstergeleri (2000 Yılı) Göstergeler
Türkiye
OECD
Dünya
Kişi başı enerji temini(Toe/kişi-yıl)
1,2
4,74
1,68
Kişi başı elektrik tüketimi (kWh/kişi)
1,817
8,089
2,343
Yakıt tüketiminden kaynaklı toplam CO2 Emisyonları (Mt CO2/yıl) (2000 yılı)
204
12,450
23,395
Yakıt tüketiminden kaynaklı kişi başı CO2 emisyonları (ton CO2/kişi-yıl)
3,0
11,1
3,9
2004 Sera Gazı Envanteri Toplam Sera Gazı Salımları: 2005: 312 Milyon ton eş-CO2
300,0 Milyon ton eşdeğer CO2
27,5 15,2
2004: 297 Milyon ton eş-CO2
250,0 26,4
1990: 170 Milyon ton eş-CO2 200,0
Göstergeler
Türkiye
Nüfus
72 milyon
Toplam Salımlar
296.6 Milyon ton eş-CO2
GSYİH
$4,187/kişi
Kişi bası salımlar
4.13 ton/kişi
6,4
150,0
Dünmya Sıralaması
18,5 13,1
227,4
100,0
132,1
50,0
1990 Enerji
2004 Sanayi
Tarım
Atık
İlk 25 ülke arasında
İlk 75 ülke arasında
Türkiye’nin Özel Konumu • Türkiye kişi başı Sera gazı üretimi Dünya ve OECD ortalamasının altında olması, • Sanayileşmesini henüz tamamlamamış bir ülke olması ve buna bağlı olarak enerjiye duyulan ihtiyacın artması, • Büyümesine bağlı olarak sera gazı emisyonlarındaki artışın kaçınılmaz olması, • Türkiye Akdeniz Ülkesi olarak İklim Değişikliğinden en fazla etkilenen bölgelerden birinde yer alması, • Enerji yoğunluğunun fazla olması, • Yeni ve yenilenebilir enerji kaynakları potansiyelinin olması, • AB üyelik sürecinde yer alması,
2012 SONRASI ULUSLARARASI İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ REJİMİ KURGUSU
BMİDÇS Bali Eylem Planı
R usya Önerisi
Yeni Anlaşmanın imza ve onay süreci
Yeni uluslararası rejim
2. Gözden Geçirme AWG KYOTO PROTOKOLÜ 2009
2012
BALİ TOPLANTILARININ ÖNEMİ
• İklim değişikliği artık “çevre” camiasının dışında da kabullenmiş ve benimsenmiştir • Bali Öncesi müzakere ölçeğinde sıçrama: Stern Raporu / Davos 2007 Dünya Ekonomik
Forumu / 17 Şubat 2007 - BM Güvenlik Konseyi Özel Oturumu / G8 Almanya Zirvesi / 24 Eylül BM Genel Kurul Oturumu
• Bali Sırasında Üst Düzey katılım: 10’a yakın Başbakan, 110’dan fazla Çevre Bakanı,
15’ten fazla Sanayi ve Ticaret Bakanı, WTO, OECD, ABD/AB/Çin/Hindistan/İngiltere parlamenterleri, Bonn/Londra/New York belediye Başkanları, 1500 basın mensubu
• Uluslararası ilişkilerde Ek-I/Ek-I Dışı ülkeler arasında giderek artan bir yakınlaşma • Gelişmekte olan ülkelerin ilk defa sera gazı salımlarının azaltılması konusunda çaba
göstermeyi kabullenmeleri
• 2012 sonrasında uluslararası iklim değişikliği rejimi için 2 temel müzakere ekseni • Sözleşme Ekseni (Bali Eylem Planı/Bali Yol Haritası) • Kyoto Protokolü Ekseni ( AWG-Ek-I/B Ülkeleri + 2. Gözden Geçirme + Rusya Önerisi) • Temel Beklenti; 2008 ABD Başkanlık seçimlerinden sonra 2 eksenin kesişmesi, 2009’da
kesin karar
• Her ikjis sürecin Kyoto Protokolü ile en büyük farklardan birisi; aşağıdan yukarıya değil,
yukarıdan aşağıya (herkesin kendi hedefini belirlemesi yerine, 2020 yılına kadar toplam %25-40 azaltım hedefinin sorumlu ülkelere dağıtılması NASIL?)