T.C. ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI DEVLET SU İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
NİLÜFER ÇAYI HAVZASI ÖZELLİKLERİ, DSİ PROJELERİ ve SU KALİTE DEĞERLENDİRMESİ
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
HİZMET VERDİĞİ NÜFUS
DSİ I. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ
BURSA
2.58milyon
KOCAELİ
1.49 milyon
YALOVA
0.197 milyon
Toplam
4 195 733 kişidir.
TOPLAM ARAZİ
1 461 000 ha
Tarıma elverişli arazi
595000ha
Sulanabilir arazi
244 372ha
DSİ sulamaları
%62
MARMARA DENİZİ
HİDROELEKTRİK POTANSİYEL Kurulu güç
438,72MW
Üretim kapasitesi
1459.58 GWh/yıl
İÇMESUYU TEMİNİ
676,5 hm3
Planlama
134.5 hm3
İnşaa halinde
145 hm3
İşletmede
397 hm3
TAŞKIN KORUMA VE ISLAH TESİSLERİ 215 adet proje ile 83326 hektar arazi 194 adet meskun mahal Taşkından korunmuş DSİ I. Bölge Müdürlüğüolacaktır. / BURSA
28 Nisan 2010
2 / 41
TÜRKİYE SU HAVZALARI
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
3 / 41
HAVZA VE İL SINIRLARI
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
4 / 41
NİLÜFER HAVZASININ KONUMU
NİLÜFER ALT HAVZASI
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
5 / 41
MARMARA DENİZİ
03 - SUSURLUK HAVZASI
Karedere
MANYAS GÖLÜ
ULUABAT GÖLÜ
M.Kemalpa Çayı
Hanifedere (Susurluk)
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
6 / 41
NİLÜFER ALT HAVZASI
MARMARA DENİZİ
Karedere
MANYAS GÖLÜ
ULUABAT GÖLÜ
M.Kemalpa Çayı Orhaneli Çayı Hanifedere (Susurluk)
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
7 / 41
MARMARA DENİZİ
Karedere
MANYAS GÖLÜ
ULUABAT GÖLÜ
M.Kemalpa Çayı Orhaneli Çayı Hanifedere (Susurluk)
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
8 / 41
NİLÜFER ÇAYI HİDROLOJİK ÖZELLİKLERİ
•
Keles İlçe Merkezinden takriben 10km kuzeydoğu kesiminde Tepel Dağı (2012m) güneybatı yamaçlarından doğan Nilüfer Çayı genel olarak kuzeybatıya doğru oldukça dar bir vadi içinde akar.
•
Eğimi genel olarak %2’yi geçen ve Uludağ’ın güneybatı etekleri boyunca uzanan bu vadi içinde akan Nilüfer Çayına Uludağ yamaçlarından ve vadinin güney batısındaki yamaçlardan birçok yan dereler katılır.
•
Bursa İlinin batısından Bursa ovasına girer. Ovayı ıslah edilmiş bir yatakla güneyden kuzeye geçerek Dereçavuş köyünün kuzeyinde batıya yönelir.
•
Bu arada Bursa ovasının güneyinden ve Uludağ’ın kuzey yamaçlarından inen başlıca Aksu, Kestel, Deliçay ve Gökdere adlı dereleriyle ovaya kuzeyden inen Narlıdere Sarpdere, Kelesen delerinin sularını tahliye eden birleşik kolu alır. Bundan sonra daima batıya akan çaya Göbelye Köyü kesiminde Çayırköy ovasından gelen Ayvalı dere kavuşur. Nilüfer çayının buradan itibaren tekrar geniş bir vadi içinde akarak Hayırlar Köyü yakınlarındaSusurluk Çayına mansab olur.
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
9 / 41
NİLÜFER ÇAYI HİDROLOJİK ÖZELLİKLERİ
HİDROLOJİK ÖZELLİKLER Uzunluğu: 168km Havza yağış alanı: 1986,5km2 Yıllık toplam akım değeri: 743,77hm3/yıl Yıllık ort. yağış miktarı: 698,2mm (Bursa DMİ ist.) Yıllık ort. buharlaşma: 1454,4mm (Bursa DMİ ist.) Ortalama Debi: 23.58 m3/sn
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
10 / 41
NİLÜFER B. GÖLBAŞI B.
DOĞANCI B.
DEMİRTAŞ B.
HASANAĞA B.
GEMLİK KÖRFEZİ
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
ULUABAT GÖLÜ
28 Nisan 2010
11 / 41
HAVZADAKİ SU PROJELERİ TARİHÇESİ •
Bursa’da DSİ faaliyetleri olarak tanımlayabileceğimiz kurutma, sulama, taşkın koruma, su getirme, enerji üretme gibi faaliyetler ilk kez 1889 tarihinde Bursa’ya Vali olarak atanan Mahmut Celalettin Paşa döneminde İtalyan mühendis Ravotti’ye Bursa ovasının taşkınlardan korunması ve ovada yer alan bataklıkların kurutulması konusunda 1891’ de etüd ve proje geliştirme görevinin verilişi ile başlamıştır.
•
Ravotti tarafından hazırlanan plan daha sonra 1912’de Su işleri Başmühendisi Rüştü bey tarafından revize edilmiş ve Nilüfer üzerinde Misiköy mevkiinde taşkın kontrolü amaçlı Sarıkaya Barajı teklif edilmiştir.Teklif edilmiş barajın yüksekliği 35 m depolaması 5 hm 3 tür. Daha sonra bu barajdan vazgeçilmiştir.
•
Gene 1912’de Nafıa Nezaretinden ( Bayındırlık Bakanlığı ) Bölgemize gönderilen bir Fen heyeti Susurluk çevresini gezmiş ve rasat sisteminin kurulmasını teklif etmiştir.
•
Bursa ovasının ıslahı ile ilgili inşaat faaliyetleri 1915’te ilan edilen umumi seferberlik ile katılınılan I. Cihan Savaşı ve akabinde verilen Kurtuluş Savaşı nedeniyle 1925 yılına kadar durmuştur.
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
12 / 41
HAVZADAKİ SU PROJELERİ TARİHÇESİ
•
22.7.1925’ te kabul edilen ve DSİ kuruluş kanunu olarak bilinen “Su idarelerinin taksimat, teşkilat ve vazifeleri” hakkındaki kanun gereği Su işleri daireleri kurulmaya başlanmıştır. Bursa’da Birinci Su İşleri Dairesi kurularak göreve ilk kez 10.3.1926 tarihinde Ratip SUMAN Daire Müdürü olarak atanmıştır.
•
Bursa’da ihalesi yapılan ilk iş 1. Cihan harbinden kalan Bursa-Nilüfer kanalı inşaat işidir. İşin inşaatına Almanya’dan getirilen godeli bir ekskavatör ile Nisan 1926’da başlanılmıştır. İşin geçici kabulü de 26.12.1927’de gerçekleştirilmiştir
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
13 / 41
NİLÜFER (ALMAN) KANALI ve REGÜLATÖRÜ
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
14 / 41
NİLÜFER (ALMAN) KANALI ve REGÜLATÖRÜ
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
15 / 41
NİLÜFER REGÜLATÖRÜ ve KANALI DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
16 / 41
Niüfer Kanalı
NİLÜFER ÇAYI
Niüfer Regülatörü
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
17 / 41
NİLÜFER REGÜLATÖRÜ İNŞAATI (1934)
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
18 / 41
Nilüfer Regülatörü memba
Nilüfer çayı
Alman Kanalı
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
19 / 41
Nilüfer Feyzan Yatağı çalışması 8.12.1936
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
20 / 41
Mihraplı Tersip Bendi ve Köprüsü
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
21 / 41
14 Gözler Tersip Bendi (1966)
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
22 / 41
14 gözler Tersip Bendi yıkılmış hali
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
23 / 41
14 Gözler Tersip Bendi (yeniden yapıldı)
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
24 / 41
Deliçay üzerinde Yukarı 9 gözler Tersip Bendi (1966)
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
25 / 41
DELİÇAY AŞAĞI 9 GÖZLER TERSİP BENDİ
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
26 / 41
GEÇMİŞTE BURSADA YAŞANAN TAŞKIN GÖRÜNTÜLERİ (5.9.1947)
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
27 / 41
Eski Mihraplı Köprüsü 12.2.1936 feyezanında yıkıldıktan sonraki hali
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
28 / 41
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
29 / 41
16.6.1951 Taşkını GÖKDERE
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
30 / 41
HAVZADAKİ SU PROJELERİ TARİHÇESİ Gölbaşı Barajı ve Bursa Ovasında Bataklıkların kurutulması •
25.4.1928 gün 1344 sayılı kanunla Nilüfer Deresi Kollarının ıslahı, Bursa ovasındaki bataklıkların kurutulması ve Nilüfer çayı üzerindeki Misiköy’ ün mansabında taşkın ve rüsubat kontrolü amaçlı bir bent inşaatı görevi Nafia Vekaleti (Bayındırlık Bakanlığı ) na verilmiş ve iş 01.12.1929 tarihinde Bakkalbaşızade Nuri Bey’e ihale edilmiştir.
•
Yukarıda sözü geçen sözleşme kapsamında önce kurutulması tasarlanan Gölbaşı bataklığının kurutulamayarak önüne bir set çekilerek sulama amaçlı kullanılması kararına varılmış ve 15.12.1931 tarihinde temel sondajlarına girilmiştir. Türkiye’nin 2. Barajı olan GÖLBAŞI BARAJI’ nın geçici kabulu 8.9.1938’de yapılmıştır.
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
31 / 41
ANA TAHLİYE KANALI
CENUB KANALI
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
GÖLBAŞI BARAJI
32 / 41
BURSA OVASI KURUTMA KANALI İNŞAATI Cenub Kanalı (1933)
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
33 / 41
09.02.1933 GÖLBAŞI BENDİ İNŞAATI DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
34 / 41
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
35 / 41
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
36 / 41
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
37 / 41
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
38 / 41
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
39 / 41
GÖLBAŞI BARAJI İNŞAATI (1933)
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
40 / 41
GÖLBAŞI BARAJI İNŞAATI
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
41 / 41
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
42 / 41
GÖLBAŞI BARAJI (1966)
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
43 / 41
GÖLBAŞI BARAJI
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
44 / 41
HAVZADAKİ SU PROJELERİ TARİHÇESİ • DOĞANCI BARAJI • Nilüfer Çayı üzerinde 1912 yılındaki çalışmalar neticesinde Sarıkaya mevkiinde yapımı önerilen Sarıkaya Barajı’nın yapımından vazgeçilerek; 1968 yılında şehrin içmesuyu ile ovanın sulama suyu ihtiyacını karşılamak amacıyla Doğancı Köyü civarında Baraj yeri incelemeleri başlamıştır. • Doğancı Barajı inşaatına 1975 yılında başlanmış ve 1983 yılında inşaatı tamamlanmıştır.
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
45 / 41
DOĞANCI BARAJI İNŞAATI (Ağustos 1982)
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
46 / 41
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
47 / 41
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
48 / 41
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
49 / 41
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
50 / 41
HAVZA İÇERİSİNDE YER ALAN DSİ PROJELERİ İçmesuyu temini projeleri
Sulama projeleri
•
Doğancı Barajı (Pln.1969-İşlt.1983)
•
Bursa Acil İçmesuyu temini projesi(Pln.1973, İşlt. 1977 Kuyu adedi:27) • •
•
Arabayatağı Grubu YAS kuyuları Çekirge Grubu YAS kuyuları
Bursa Su Temini Master Planı (Pln.1994) • •
•
Nilüfer Barajı (İşlt. 2007) Gölbaşı Barajı Projesi (planlama)
Bursa ovası Gölbaşı Barajı sulaması • •
•
Demirtaş Barajı Sulaması (işletme)
•
Bursa YAS Sulaması(işletme)
•
Hasanağa Barajı Sulaması (işletme)
•
Çayırköy Ovası Sulaması (Proje)
• Deliçay Derivasyonu
• •
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
I. Merhale (işletme) II. Merhale (planlama)
28 Nisan 2010
Kayapa Göleti (mevcut) Çalı Göleti (mevcut)
51 / 41
SULAMA PROJELERİ
DSİ SULAMA PROJELERİ
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
52 / 41
SULAMA PROJELERİ
DSİ SULAMA PROJELERİ İşletme halindeki sulamalar
Gölbaşı I. Merhale Sulaması: İşletmeye alınış tarihi:1975 Sulanan ala
:1816ha
Bursa YAS sulaması İşletmeye alınış tarih :1988 Sulanan alan (brüt)
:1950ha
Bursa Demirtaş sulaması İşletmeye alınış tarihi :1985 Sulanan alan (brüt)
: 2062ha
Hasanağa sulaması: İşletmeye alınış tarihi :1986 Sulanan alan (brüt)
: 742ha
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
53 / 41
SULAMA PROJELERİ
DSİ SULAMA PROJELERİ Proje ve inşaat halindeki projeler
Çayırköy Sulaması: Sulanacak alan: 2042ha
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
54 / 41
SULAMA PROJELERİ
DSİ SULAMA projeler PROJELERİ Planlama aşamasındaki
Uluabat II. Merhale sulaması: Sulanacak alan: 10828ha Gölbaşı II. Merhale sulaması Sulanacak alan: 3664ha
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
55 / 41
İÇMESUYU PROJELERİ
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
•
İçmesuyu teminine yönelik ilk baraj olan Doğancı Barajı 1978-1983 yılları arasında inşaatı tamamlanarak, 1985 yılında işletmeye alınmış ve Bursa Kent merkezine içmesuyu verilmeye başlanmıştır.
•
Bursa Acil İçmesuyu Projesi ile 1975-78 yılları arasında 25 YAS kuyusu açılarak Kentin su sıkıntısı giderilmiştir.
•
Bursa Su Temini Master Planı ile Bursa Kent merkezinin 2040 yılına kadarki su ihtiyaçları planlanmıştır.
28 Nisan 2010
•
Bu çerçevede Nilüfer Barajı önerilmiş ve 2008’de hizmete açılmıştır.
•
Halen Bursa Ovasının sulama suyunun temin edildiği Gölbaşı Barajı’nın gövdesinin yükseltilmesi ile ovada sulanamayan kesimler sulanacak ve Bursa’nın 2014 - 2022 yılları arasındaki ilave su ihtiyacı karşılayacaktır. 56 / 41
BURSA İÇMESUYU MASTER PLANI DOĞANCI BARAJI (İşletme)
DOBRUCA A.T
Barajın yeri
Osmangazi
Akarsuyu
Nilüfer Çayı
Amacı
İçmesuyu
İnşaat Süresi
1975-1983
Gövde Dolgu tipi
Toprak+kaya dolgu
Gövde hacmi
2,520 hm3
Yükseklik(talvegten)
65 m
Max. Su kotunda göl hacmi
43,3 hm3
Max. Su kotunda göl alanı
1,55 km2
İçme suyu
110 hm3
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
57 / 41
BURSA İÇMESUYU MASTER PLANI NİLÜFER BARAJI (İşletme)
DOBRUCA A.T
Barajın yeri
Osmangazi
Akarsuyu
Nilüfer Çayı
Amacı
İçmesuyu
İnşaat Süresi
1994-2007
Gövde Dolgu tipi
Kaya dolgu
Gövde hacmi
3,706 hm3
Yükseklik(talvegten)
74,50 m
Max. Su kotunda göl hacmi
39,500 hm3
Max. Su kotunda göl alanı
1,472 km2
İçme suyu
60 hm3
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
58 / 41
BURSA İÇMESUYU MASTER PLANI GÖLBAŞI BARAJI (İşletme) İÇMESUYU TEMİN PROJESİ(Planlama) Master plan çerçevesinde
ARITMA T.
DOBRUCA A.T
Gövdenin 10 metre yükseltilerek Deliçay’ın baraj rezervuarına derivasyonu planlanmaktadır. Böylece; Gölbaşı Barajının sisteme katılması ile Bursa’nın 2012 yılından 2022 yılına kadarki içmesuyu ihtiyacı karşılanabilecektir. Barajın yeri
Kestel
Akarsuyu
Aksu Deresi
Amacı
Sulama
İnşaat Süresi
1933-1938
Gövde Dolgu tipi
Homojen toprak dolgu
Gövde hacmi
0,320 hm3
Yükseklik(talvegten)
12 m
Normal. Su kotunda göl hacmi
14,28 hm3
Normal Su kotunda göl alanı
14,28 km2
Sulama alanı
1816ha
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
59 / 41
BURSA İÇMESUYU MASTER PLANI ÇINARCIK BARAJI İÇMESUYU TEMİN PROJESİ(Planlama)
ARITMA T.
DOBRUCA A.T
HES ARITMA T.
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
60 / 41
İÇMESUYU BARAJLARI KORUMA ALANLARI
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
61 / 41
DOĞANCI BARAJI
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
62 / 41
NİLÜFER BARAJI
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
63 / 41
GÖLBAŞI BARAJI
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
64 / 41
ÇINARCIK BARAJI
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
65 / 41
SU KALİTE GÖZLEM ÇALIŞMALARI
•
Nilüfer Çayı Havzasında su kalite gözlemleri 1980 yılında başlatılmış ve bugüne kadar devam ettirilmiştir.
•
Nilüfer Çayı Yukarı Havzası olarak da tanımlanan Doğancı ve Nilüfer Barajı havzalarında 9 adet istasyon ile içmesuyu amaçlı kalite gözlemleri;
•
Nilüfer aşağı havzası olarak tanımlanan Bursa Ovası kısmında ise 8 adet istasyonda genel su kalitesi izleme çalışmaları yapılmaktadır.
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
66 / 41
NİLÜFER HAVZASINDA DSİ TARAFINDAN YÜRÜTÜLEN SU KALİTE GÖZLEM ÇALIŞMALARI SIRA İSTASYON NO NO 1 03-01-00-083 2 03-01-00-084 3 03-01-00-130 4 03-01-00-040 5 03-01-00-046 6 03-01-00-002 7 03-11-00-004 8 03-01-00-048 9 03-01-00-001 10 03-01-00-194 11 03-01-00-042 12 03-01-00-102 13 03-01-00-103 14 03-01-00-104 15 03-01-00-105 16 03-01-00-106 17 03-01-00-107
İST. KODU N-1 N-6 N-11.1 N-12 N-16 N-17 N-19 N-20 N-21 N-21.1 N-22 N-22.1 N-24 N-25 N-26 N-27 N-28
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
İSTASYON ADI
HAVZA
AKSUDERE MANSAB (N-1) DELICAY KARAYOLU KOPRUSU (N-6) NILUFER CAYI PANAYIRDERE ONCESI (N-11.1) PANAYIRDERE MANSAB (N-12) NILUFER CAYI PANAYIRDERE KARISIM SONRASI NILUFER CAYI-DERECAVUS NILUFER CAYI-GOBELYE NILUFER CAYI MANSAB NILUFER CAYI-DOGANCI BARAJI MEMBA NILUFER CAYI MADENDERE KARISIM SONRASI NILUFER CAYI-SULTANIYE KOLU NILUFER CAYI-GAVUROLDUDERE NILUFER CAYI-ORENDERE MANSAB NILUFER CAYI- MADENDERE MANSAB NILUFER CAYI -KARANDERE SONRASI NILUFER CAYI- SEYTANKOYDERE MANSAB NILUFER CAYI-KOYDERE MANSAB
28 Nisan 2010
Susurluk Susurluk Susurluk Susurluk Susurluk Susurluk Susurluk Susurluk Susurluk Susurluk Susurluk Susurluk Susurluk Susurluk Susurluk Susurluk Susurluk
Havzası Havzası Havzası Havzası Havzası Havzası Havzası Havzası Havzası Havzası Havzası Havzası Havzası Havzası Havzası Havzası Havzası
ALT HAVZA
Nilüfer Ç. Nilüfer Ç. Nilüfer Ç. Nilüfer Ç. Nilüfer Ç. Nilüfer Ç. Nilüfer Ç. Nilüfer Ç. Nilüfer Ç. Nilüfer Ç. Nilüfer Ç. Nilüfer Ç. Nilüfer Ç. Nilüfer Ç. Nilüfer Ç. Nilüfer Ç. Nilüfer Ç.
Bursa Ovası Bursa Ovası Bursa Ovası Bursa Ovası Bursa Ovası Bursa Ovası Bursa Ovası Bursa Ovası Dogancı Dogancı Dogancı Dogancı Dogancı Dogancı Dogancı Dogancı Dogancı
İZLEME AMACI icmesuyu icmesuyu genel genel genel genel genel genel icmesuyu icmesuyu icmesuyu icmesuyu icmesuyu icmesuyu icmesuyu icmesuyu icmesuyu
67 / 41
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
68 / 41
SU KALİTE GÖZLEM İSTASYONLARI
N-17 N-20
N-19 N-16
N-12
N-11.1
N-1 N-6
N-22
N-21.1 N-27
N-26
N-29
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
69 / 41
NİLÜFER ÇAYI SU KALİTE DEĞERLENDİRMESİ
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
70 / 41
SUSURLUK HAVZASI Nilüfer Çayı Su Kalitesi •
Kirletici Odaklar • • •
BURSA Kentinden Kaynaklanan evsel nitelikli atıksular Kırsal yerleşimlerden kaynaklanan atıksular Tarımsal kirleticiler
•
Endüstriyel nitelikli atıksu kaynakları
• • • • • • • • • • • DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
GÜRSU OSB KESTEL OSB DOSAB BTSO OSB NOSAB Batı OSB (Hasanağa) Barakfaki Sanayi Bölgesi Kayapa Sanayi Bölgesi Çalı Sanayi Bölgesi Deri OSB Münferit Sanayi tesisleri 28 Nisan 2010
71 / 41
NİLÜFER HAVZASI
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
72 / 41
KIRSAL ve KENTSEL YERLEŞİMLER
Havza içerisinde •148 KÖY •2 ilçe (GÜRSU, KESTEL) •BURSA KENT MERKEZİ bulunmaktadır.
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
73 / 41
KENTSEL YERLEŞİM BİRİMLERİ
Havza içerisinde •148 KÖY •2 ilçe (GÜRSU, KESTEL) •BURSA KENT MERKEZİ bulunmaktadır.
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
74 / 41
ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ DOSAB OTOSANSİT NOSAB
BTSO OSB
GÜRSU OSB
DERİCİLER OSB
KESTEL OSB
BATI OSB Kayapa San. Böl. Çalı San. Böl.
BARAKFAKİ SAN. BÖL.
Beşevler San. Sitesi
Havza içerisinde • 7 adet OSB • 3 adet Sanayi Bölgesi • 2 Sanayi sitesi bulunmaktadır. DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
75 / 41
TARIMSAL SULAMALAR
GÖLBAŞI VE DEMİRTAŞ BARAJLARI SULAMASI YAS SULAMASI
HASANAĞA BARAJI SULAMASI
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
76 / 41
DSİ SU KALİTE GÖZLEM İSTASYONLARI
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
77 / 41
KITAİÇİ SU KAYNAKLARININ SINIFLARINA GÖRE KALİTE KRİTERLERİ (SKKY Tablo.1) •
31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak revize edilen “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği”nde verilen sınıflandırmaya göre; •
• • • •
I. SINIF SU II. SINIF SU III. SINIF SU IV. SINIF SU
: Yüksek Kaliteli Su : Az Kirlenmiş Su : Kirli Su : Çok Kirlenmiş Su
Anılan Yönetmelikte • “SINIF III. Sularda kaliteyi iyileştirmek esastır, • Sınıf IV. Sularda ise amaç uzun vadeli bir havza koruma planı çerçevesinde mevcut kaliteyi iyileştirmektir.” denilmektedir. (SKKY Madde.11)
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
78 / 41
SU KALİTE SINIFLARI (SKKY Tablo 1)
IV.SINIF IV.SINIF
I-II.SINIF
I-II.SINIF
I-II.SINIF
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
79 / 41
CENUB KANALINA DEŞARJLAR
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
80 / 41
CENUB KANALINA KATILAN KESTEL DERE
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
81 / 41
CENUB KANALINA DEŞARJLAR
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
82 / 41
CENUB KANALINA DEŞARJLAR HASANPAŞA KÖPRÜSÜ MEVKİİ
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
83 / 41
DELİÇAY CENUB KANALI BİRLEŞİM NOKTASI
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
84 / 41
PANAYIRDERE SONRASI (N-16)
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
85 / 41
BALABANCIK
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
86 / 41
BALABANCIKÇEKRİCE KÖPRÜSÜ
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
87 / 41
GÖBELYE (N-19)
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
88 / 41
DEĞERLENDİRMELER •
Nilüfer Çayı Geçit AGİ uzun dönem ortalamalarına göre En düşük debi AĞUSTOS ayında(4,66m3/s), en yüksek debi ise NİSAN ayında (48,28m3/s) geçmektedir.
•
Yaz aylarında dere yatağında su seviyesinin düşmesi nedeniyle kirleticiler konsantre olmaktadır.
•
Nilüfer çayı kent geçişinde arıtma tesisi deşarjlarından aldığı atıksu miktarı (ortalama değer) yaklaşık olarak 370000m3/gün mertebesinde olup, 4,2m3/s değerine karşılık gelmektedir.
•
Akarsu yatağında; temiz su seviyesi deşarj edilen atıksu miktarından düşük olduğunda akarsu atıksu karakteri kazanmaktadır.
321 nolu Nilüfer Çayı-Geçitköy EİE Akım Gözlem İstasyonunun Uzun Yıllar Aylık Ortalama Değerleri ( m 3/s) 60,00 48,28
50,00 35,18 30,48
30,00
26,24 22,52
20,00
HAZİRAN
MAYIS
NİSAN
MART
ŞUBAT
OCAK
ARALIK
KASIM
EKİM
0,00
4,66
4,84
EYLÜL
8,10
AĞUSTOS
10,00
11,89 8,38
TEMMUZ
3
( m /s )
44,30
38,76
40,00
Aylar
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
89 / 41
Deşarj Standartları ve Yüzeysel su kaynaklarının kalite standartları
PARAMETRE
KOI TKN Top. Fosfor Top.Krom Kurşun Kadmiyum Bakır Çinko Sülfat
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
DEŞARJ STANDARDI (Örn. Tablo.19 2 BİRİM saatlik kompozit numune için) mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l
400 20 2 2 2 0.1 3 5 1500
28 Nisan 2010
SKKY Tablo.1 (IV.su sınıfı alt sınırı) 70 5 0.65 0.2 0.05 0.01 0.2 2 400
90 / 41
KITAİÇİ SU KAYNAKLARININ SINIFLARINA GÖRE KALİTE KRİTERLERİ (SKKY Tablo.1) •
31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak revize edilen “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği”nde verilen sınıflandırmaya göre; •
• • • •
I. SINIF SU II. SINIF SU III. SINIF SU IV. SINIF SU
: Yüksek Kaliteli Su : Az Kirlenmiş Su : Kirli Su : Çok Kirlenmiş Su
Anılan Yönetmelikte • “SINIF III. Sularda kaliteyi iyileştirmek esastır, • Sınıf IV. Sularda ise amaç uzun vadeli bir havza koruma planı çerçevesinde mevcut kaliteyi iyileştirmektir.” denilmektedir. (SKKY Madde.11)
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
91 / 41
ÖNERİLER Nilüfer Çayı su kalitesinin iyileştirilebilmesi ve korunabilmesi için; •
Arıtma tesisleri bir an önce devreye alınmalı ve sağlıklı şekilde işletilmesi sağlanmalıdır.
•
Nilüfer Çayının kirletilmiş kesimleri için su kalite hedefleri belirlenerek, hedeflenen su kalitesine uyumlu arıtma teknolojileri kademeli olarak devreye alınmalıdır.
•
Tüm bu çalışmalar; Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği çerçevesinde daha kısıtlayıcı tedbirler ve hedeflere uygun deşarj standartları getirilerek “Nilüfer Çayı Havza Koruma Planı” çalışmaları başlatılmalı ve bir an önce yürürlüğe konulmalıdır.
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
92 / 41
TEŞEKKÜRLER…
DSİ I. Bölge Müdürlüğü / BURSA
28 Nisan 2010
93 / 41