Prof. Dr. Zeynep KAHVECİ KalDer Bursa Şubesi SUG Lideri
SAĞLIKTA KALİTE UZMANLIK GRUBU 23 MART 2010
Su Kadın
%50-55
Erkek
%55-60
Kas (Yağ bulunmayan) %70 Yağ dokusu
%10
Su • Solvent: Besinlerin hücrelere taşınması ve artık maddelerin hücrelerden uzaklaştırılması • Solüsyon: Suda çözünen materyaller • Sindirim sisteminde besinlerin hareketinin kolaylaştırılması • Kimyasal reaksiyonlara katılma • Vücut sıcaklığının düzenlenmesi • Doku yapısına katılmak
İntrasellüler Sıvı Hücrelerin içinde bulunan su • Vücut ağırlığının %40-45’i
Sıvı Gereksinimi • Normal bir yetişkinde her kcal tüketim için 1 ml suya gereksinim vardır. • Ortalama 2000-5000 ml/gün sudur. 1ml = 1cc = 1gr su 1 bardak ≅ 240 ml su • 2400 kcal diyetle beslenen bir kişi için günlük sıvı gereksinimi ortalama olarak 10 bardaktır.
Sıvı Dengesi • Susama Merkezi Su alımının düzenlenmesi • Böbrekler aracılığıyla sıvı kaybının düzenlenmesi
Su Kaynakları İçecekler
1000 ml
Yiyecekler
1000 ml
Metabolizma
300-350 ml
TOTAL
2350 ml
Yiyeceklerdeki Su • Sebze ve Meyveler (Kavun, Portakal
%75-96 %90)
• Et
%50
• Peynir
%50
• Süt
%88
• Yumurta
%75
• Ekmek
%36 su içerir.
Yiyecek ağırlığı x % su içeriği = Alınan su miktarı (cc)
100g kavun x 0.90 = 90 cc su
Su Kaybı Deri yüzeyi
500ml
Solunum
400ml
İdrar
1300ml
Kolon
150ml
(Diare/Kusma 1500-5000ml) TOPLAM
2350ml
Dehidratasyon Vücut su içeriğinin % 1’inin kaybolması
Susama
% 2’sinin kaybolması
Ciddi susama, Sıkıntı hissi, İştah kaybı
%3-4’ünün kaybı Eritrosit konsantrasyonunda artış, Hareketlerde yavaşlama, Yavaş yürüme, Kızarık cilt, Sabırsızlık, Apati, Kusma % 6’sının kaybolması
Vücut sıcaklığında artma, Nabız sayısında artma, Solunum sayısında artma
% 8’inin kaybolması
Mental konfüzyon
% 8-20’sinin kaybolması Delirium, Şuur kaybı, Deri kuruluğu ve çatlaklar, İdrar olmaması % 20’ den fazla kayıp
Ölüm
Su Zehirlenmesi Sağlıklı kişilerde çok az görülür. Kısa zaman içinde çok büyük miktarlarda su alınması Böbrek hastaları İntravenöz çok büyük miktarlarda sıvı verilmesi
Suyun insan sağlığını olumsuz yönden etkilemesinin ana nedenleri A-Zararlı biyolojik etkenlerin bulunması B-Endüstri artıklarından doğan kimyasal ya da radyoaktif kirleticilerin bulunması.
Sularda bulunabilen ve insan sağlığı açısından zararlı biyolojik etkenler; patojen bakteriler, virüsler ve parazitler’dir. Suların neden olduğu enfeksiyöz etkenler, hastalar ve portörler tarafından çevreye yayılmaktadır.
Yörenin coğrafi konumu, alt yapı tesisleri, atık maddelerin gördüğü işlem, toplumun sosyo-ekonomik yapısı gibi birçok faktöre bağlı olarak, patojen bakteriler ve diğer mikroorganizmalar dışkı ve benzeri yollarla sulara ulaşır. İçme suyu, oral-fekal enfeksiyon zincirinin en önemli halkasıdır.
Suyla geçen enfeksiyonların önüne geçilmesi büyük ölçüde suyun bakteriyel kirliliğinin önlenmesi, suyun dezenfekte edilmesi ile olanaklıdır. Bilim adamları ve sağlık kuruluşları temiz su elde etmek için çalışmakta, su standartları geliştirmekteler. Türkiye’de suların içilebilirliğine koliform grubu bakterilerin varlığı/yokluğu esasına göre karar verilmektedir.
Su ile Bulaşan Hastalıklar 1. Su Kaynaklı Hastalıklar Özellikle ılıman ve sıcak iklimlerde insan ve hayvan dışkısı ile kirlenen suda mikroorganizmalar rahatlıkla taşınır. Bu gruptaki mikroplar suda pasif olarak taşınır. Tifo, Kolera, Viral Hepatit bu gruba giren hastalıklardandır. Korunma yöntemi suyun niteliğinin iyileştirilmesi, yani temiz tutulmasıdır.
2. Su Yokluğundan Kaynaklanan Hastalıklar Bedenin, yiyecek maddelerinin, mutfak kap-kacağının ve giysilerin yıkanmayışı nedeniyle bulaşma olasılığı artan hastalıklar. Trahom ve bazı barsak hastalıkları, örneğin Basilli Dizanteri bu gruptadır. Önlenebilmeleri için suyun niteliğinden çok niceliği önemlidir; kullanılan su miktarı arttıkça hastalığın önlenebilirliği artar.
3. Suda Yaşayanlarla Bulaşan Hastalıklar Ülkemizde çok sık görülmez. Bazı parazit yumurtaları suda yaşayan omurgasızlarda, örneğin salyangozda, yerleşir ve gelişir. Olgunlaşan larvalar suya dökülür; suyun içilmesi ya da su ile ilişki sonucu enfeksiyona yol açar. Ülkemizde daha çok Viral Hepatit ve tifonun bulaşmasında rol oynayan midye örnek olarak gösterilebilir. Korunmada suyun kirlenmesinin önlenmesi kadar, suda yaşayan aracıların ortadan kaldırılması da önemlidir.
4. Su ile Bağlantılı Vektörlerle Bulaşan Hastalıklar Ülkemizde sivrisineklerin yol açtığı Sıtma bu gruba girer. Durgun su birikintilerinin ortadan kaldırılması ve suyun borularla taşınması ile önlenebilir.
Su ile bulaşan hastalıklarda en önemli sorun alt yapı sorunlarıdır. Su teminindeki güçlük, dağıtım sistemindeki aksaklıklar, bireysel olarak eğitimin yetersizliği, kişisel hijyen kurallarına uyulmaması önemli rol oynamaktadır.
Su ile bulaşan hastalıklarda su kaynağının kirlenmesi toplumun önemli bir kısmında hastalık oluşturacağı salgınlar yapabileceği gibi büyük ekonomik kayıplara yol açacaktır. Bu nedenle toplum bu konuda bilgilendirilmelidir.
Kirli olduğundan şüphe edilen sular içilmemeli, kaynatılarak veya klor gibi kimyasal maddeler ile dezenfekte edilerek kullanılmalıdır. Kirli sularla sebze ve meyveler yıkanmamalı sebze ve meyvelerin yıkanacağı sular dezenfekte edilmiş olmalıdır. Açıktan gıda alınmamalı ve kaynağı belirsiz sular içilmemelidir. Sular uzun süre depolandı ise klorlanması veya filtre edilmesi gerekir.
Suyla Bulaşan Hastalıklar nedeni ile dünyada her yıl yaklaşık 250 milyon kişi hastalanıyor. Su kaynaklı ishalden yılda 2 milyondan fazla kişi ölüyor.
Kişisel korunma önlemleri su ile bulaşan hastalıklarda çok önemlidir. En önemli kişisel korunma yöntemi el yıkamadır. Yemekten önce, tuvaletten sonra, gıdaları ellemeden önce eller mutlaka yıkanmalıdır.
“Güçlü bir ateş, küçük bir kıvılcım ile oluşur.” Dante
TEŞEKKÜRLER…