SINIRAŞAN SULARIN TAHSİSİNDE FIRAT VE DİCLE HAVZASI MODELİ VE UYGULAMALARI

SINIRAŞAN SULARIN TAHSİSİNDE FIRAT VE DİCLE HAVZASI MODELİ VE UYGULAMALARI

Yrd. Doç. Dr.

Mehmet KÜÇÜKMEHMETOĞLU Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü Şehir ve Bölge Planlama Bölümü Gebze / Kocaeli

Modelleme Çalışmaları ♦♦

Açılım: 2 Çokamaçlı Programlama ile Pareto Dönüşüm Yüzeylerinin elde edilmesi ve paylaşım modeli (Küçükmehmetoğlu ve Guldmann 2005, 2010)

Baz Model: Fırat ve Dicle Havzaları Modeli (FDHM) (Küçükmehmetoğlu 2002)

♦♦

Açılım: 1 Oyun teorisi temelli tahsis modeli (Küçükmehmetoğlu ve Guldmann 2002, 2004)

Açılım: 7* Pareto Dönüşüm Yüzeylerinde Oyun teorisi temelli çözüm arayışları (Küçükmehmetoğlu 2010b)

♦♦

Açılım: 3 Zaman boyutunun hesaba katılması (Küçükmehmetoğlu 2004, 2007, 2009)

Açılım: 4** Oyun teorıisi ve bulanık mantık ile politikanın hesaba katılması (Küçükmehmetoğlu, Şen, Özger 2007, 2010) Açılım: 5 Su tahsis politikalarının değerlendirilmesi Sabit kota ve sabit oran yaklaşımları (Küçükmehmetoğlu 2008)

* Açılım 7 konusunda çalışmalar sürdürülmektedir.

Uluslararası makale olarak yayınlanmıştır.

♦♦

Açılım: 6 Sektörler arası dönüşüm ve rekabet: Enerji ve Tarım (Küçükmehmetoğlu 2010a)

GİRİŞ Günümüzde: Sınırlı su kaynaklarının kontrolü üzerine tedirginlik...  Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP)  Etnik ve Dini Yapı: Genel olarak Türkler, Araplar, Kürtler, Sünniler, ve Şiiler...  Yüksek Nüfus Artış Hızı ve Esnek Olmayan Su Arzı 

LİTERATÜR

LİTERATÜR ÖZETİ Kooperatif Oyun Teorisi Uygulamaları 

Rogers (1969) – Ganj Nehri – Oyun teorisi (toplamı sıfır olmayan oyunlar)



Rogers (1993)

– Makul ve Eşit (Reasonable and Equitable) paylaşım – Pareto - Admissibility (Pareto-Kabul Edilebilirliği) – Oyun teorisi



Dinar & Wolf (1994)

– Uluslararası su pazarı (Water Market) – Oyun teorisi ve optimizasyon tekniklerinin kullanımı – Politik fizibilite analizinin (PAS) kullanımı

Mekansal Denge Modellerinin (Spatial Equilibrium Models) Su Dağıtım Problemlerine Uygulanması 

Flinn & Guise (1970)  



Vaux & Howitt (1984)   



Mekansal Denge Modellerinin su dağıtımı üzerine ilk kullanımı Farazi nehir havzası ve su dağıtımı

Ortalama maliyet – Marjinal maliyet fiyatlandırmaları California Su Pazarı Sonuçlar 1) Su arzını artırmaya yönelik büyük ölçekli nakil maliyetleri olan proje ve faaliyetlere ihtiyacı azaltır 2) Refahta artış sağlar

Booker & Young (1994) 



Colorado Nehri Kurumsal Modeli (Colorado River Institutional Model - CRIM) Verimlilik için su pazarı

AÇILIMLARLA FIRAT VE DİCLE HAVZALARI MODELİ (FDHM)

Model Varsayımları ve Kabulleri        

   

Tüm bölgede aynı tarımsal verimlilik varsayıldı. Çevresel problemler kapsam dışı tutuldu (tuzluluk, ve sudaki biyokimyasal oksijen talebi gibi).

Tüm bölgede aynı enerji fiyatları kullanıldı.

Tüm bölge genelinde kendi aralarında farklılık gözetmeyen kentsel ve tarımsal su kullanım değerleri varsayıldı.

Irak ve Suriye’de sadece nüfusu 100.000’i aşan şehirler kentsel talep noktaları olarak modele katıldı.

Yeraltı su kaynakları veri bulmadaki problemler sebebiyle model kapsamına alınmadı.

Su birim nakil maliyetleri tüm bölge için aynı kabul edildi.

Başlangıç için baz optimizasyon modeli ülke ve havza farklılığı gözetmeksizin toplam bölgesel net faydayı maksimize etmek üzere tasarlandı. Takibinde bu varsayım oyun teorisi çerçevesinde alt bölgeler için uyarlandı.

Arz noktasından arz noktasına birim nakil maliyetleri tarımsal amaçlı su nakil maliyetleriyle aynı kabul edildi.

Hektar ve kişi başı su tüketimlerine bir üst sınır koyularak aşırı su tüketimleri önlenmiş oldu.

Dönemlere göre arz noktalarına su katılım, arz noktalarından buharlaşma, ve talep noktalarında görülen su talep oranları tüm havza için aynı kabul edildi.

Dönemlere göre su kullanım faydası değerleri aynı kabul edildi, farklılaşmış üst tüketim miktarları ile de dönemlere göre ihtiyaçlar belirlenerek ihtiyaç fazlası tüketimler sınırlandı.

FDHM’in Mekansal

TURKEY

j=6

i=40

j=3

j=4

i=7

i=38 i=2 i=3

i=8 j=5

j=19

j=22

j=24

j=23

i=4

i=24 i=20

i=42

Yapısı

j=18

j=2

i=1

i=41

N

i=37

j=1

i=46

j=7

i=23

j=25

j=26

i=6

i=47 i=48

i=25

i=39

i=49

i=51

i=5

j=10

i=44

i=43

i=50

i=21

j=8

i=9 i=10

i=53

j=20

i=13 j=11

j=9

j=27

j=21

i=22

j=12

i=11

i=26

i=45

i=36

i=14 i=12

i=52

j=13

i=15

j=28

12 Dönem (t) • Tek yıllık model (Açılım 2 ile aylık bazlı) 45 Arz Noktası (j) • 15 arz noktası Türkiye’de • 7 arz noktası Suriye’de • 23 arz noktası Irak’ta 63 Talep Noktası (i) • 24 talep noktası Türkiye’de • 16 talep noktası Suriye’de • 23 talep noktası Irak’ta Havzalar arası Bağlantılar Bütün bağlantılar Dicle’den Fırat’a • j=21’den j=12’ye: Türkiye’den Suriye’ye • j=28’den to j=14’e: Irak İçerisinde • j=31’den to j=16’ya: Irak İçerisinde

j=33

i=56

j=34

SYRIA

i=27

j=35 j=29 j=36 i=28

i=61 i=32 j=39

j=38 j=37

j=30

i=29

j=40

i=33

i=57 i=60

j=14

i=16

j=41

j=43 j=31

j=15

j=42

i=30

j=17

i=34

j=44

i=35

i=63

i=19

i=54 i=17

j=16

i=58

i=18

IRAQ

i=59

j=32

i=62 i=31

i=55

LEGEND

j= j=45

i=

Withdrawal Direction Flow Direction Country Borders Interbasin Links Supply Nodes Demand Nodes

FDHM’ın Matematiksel Yapısı Optimizasyon Tekniği: Doğrusal Programlama 



Hedef Fonksiyonu Net Ekonomik Faydayı [NEB] En-büyüklemektedir – – – – –

Tarımsal faydalar Kentsel faydalar Enerji faydaları Kentsel ve tarımsal kullanımlar için nakil maliyetleri Havzalara arası su nakil maliyetleri

– – – –

Arz noktaları girdi çıktı eşitliği (denge) kısıtları Minimum & maksimum su tüketim kısıtları Aktif rezervuar kapasite kısıtları Politika kısıtları

Kısıtlar

Hedef Fonksiyonları NEBt = ∑t{∑i∈tagVag ⋅∑jWjit - ∑j, i∈tag Cag ⋅ Dji ⋅ Wjit + ∑ i∈turVur ⋅∑jWjit - ∑j, i∈tur Cur ⋅ Dji ⋅ Wjit + ∑j∈t,l Pe ⋅ Ej ⋅ Qjlt} NEBs = ∑t{∑i∈sagVag ⋅∑jWjit - ∑j, i∈sag Cag ⋅ Dji ⋅ Wjit + ∑ i∈surVur ⋅∑jWjit - ∑j, i∈sur Cur ⋅ Dji ⋅ Wjit + ∑j∈s,l Pe ⋅ Ej ⋅ Qjlt - (Q21,12,t ⋅Css ⋅D21,12)} NEBi = ∑t{∑i∈iagVag ⋅∑jWjit - ∑j, i∈iag Cag ⋅ Dji ⋅ Wjit + ∑ i∈iurVur ⋅∑jWjit - ∑j, i∈iur Cur ⋅ Dji ⋅ Wjit + ∑j∈i,l Pe ⋅ Ej ⋅ Qjlt - [(Q28,14,t ⋅Css ⋅D28,14) + (Q31,16,t ⋅Css ⋅D31,16)]}

N E B= tNs E B + Nt E B

NEBti = NEBt + NEBi

NEB: Net Ekonomik Fayda b. Bireysel Ülke Hedef Fonksiyonları

c. Ülke Alt Grup (Sub-Group) Koalisyon Hedef Fonksiyonları

NEBsi = NEBs + NEBi İndisler ve Kümeler (Sets):  i: talep noktaları (1 → 63)  j & l:arz noktaları (1 → 45)  t: dönemler (1: Kasım → 12: Ekim)  ag: tarımsal talep noktaları kümesi  ur: kentsel talep noktaları kümesi

a. Tüm Ülkeleri İçeren KapsamlıBütüncül Model Hedef Fonksiyonu - Baz Model

NEBtsi = NEBt + NEBs + NEBi

∑i Wjit+∑l Qjlt+ELjt+RSjt = ∑i RFij ⋅(∑j Wjit)+Tjt+∑l Qljt+RSjt-1

Minagt ⋅ Si ≤ ∑j Wjit ≤ Maxagt ⋅ Si Minurt ⋅ Si ≤ ∑j Wjit ≤ Maxurt ⋅ Si RSjt ≤ RCj Q j-2,j-1,t+1 + TRF j-1,t+1 + T j-1,t+1

Q j-2,j-1,t + TRF j-1,t + T j-1,t

W i,j,t

RS j,t-1

j-1,t +1

j-1, t

TRF j,t

TRF j,t+1

EL j

j, t

Q j,j+1,t

RS j-1,t+1

RS j-1,t

T j,t

Q j-1,j,t

EL j-1

W i,j-1,t+1

EL j-1

RS j-1,t-1

∀ i ∈ ag, ∀ t ∀ i ∈ ur, ∀ t ∀ j&t

DÖNEM: t+1

DÖNEM: t

W i,j-1,t

∀ j&t

W i,j,t+1

T j,t+1

Q j-1,t+1

EL j

j, t+1 RS j,t+1

RS j,t

Q j,j+1,t+1

Kısıtlar

Çekirdek (Core) Nedir?

TEZ VE AÇILIM 1: FDHM ve Oyun Teorisi FDHM’nin tanıtımı ve oyun teorisiyle havza genelinde koalisyon potansiyellerinin araştırılması (2002 ve 2004)

TEZ VE AÇILIM 1:

Bütünleşik (entegre) bir sistemde eniyileme (maksimizasyon),  yukarı havzada önce enerji üretilmesini,  takibinde de suyun potansiyel enerjisini yitirdiği aşağı havzada tarımsal amaçlı olarak kullanılmasını rasyonel çözüm olarak sunmaktadır.

TEZ VE AÇILIM 1:  

  

Ayrışık sistemde ülke bazında yapılan optimizasyonlarda Türkiye ekonomik fayda olarak kazanan ülkedir.

Havza genelinde toplamda üretilebilecek en büyük net ekonomik fayda için entegre su yönetimi (kapsamlı koalisyon) gerekmektedir.

Bunun için Türkiye’nin katılımı zaruridir, ve Telafi mekanizmaları oluşturulmaksızın sürdürülebilir değildir. Çekirdekten aldığı pay ülke kayıplarını telafi ettiği takdirde Türkiye’yi koalisyonda tutmak mümkündür.

AÇILIM 2:

Çok-Amaçlı Doğrusal Programlama

NEBI($) A

C

Çok-hedefli programlama yoluyla ülkelerarası Pareto fayda dönüşüm yüzeyleri üzerinde çözüm arayışları (2005►2010) X

B

O

PF1

0

D

NEBII($)

AÇILIM 2:



Üç boyutlu yüzey üzerinde, politik faktörlerin hesaba katılmasıyla tarafların kabul edebilecekleri, sınırlı çözüm kümelerinin belirlenmesi modeli geliştirilmiştir.  Bu çerçevede ülkelerin faydalarındaki artışlarının marjinal etkileri hesaba katılarak ülke tercihlerindeki aşırılıkların matematiksel yolla ölçülmesi ve tahsislerde hesaplamaya katılması sağlanmıştır.

AÇILIM 3: Oyun Teorisi ve Etki Analizi Oyun teorisiyle rezervuar kapasiteleri ve etkileri analizleri (2004►2007►2009)

AÇILIM 3: 

 

Yukarı (Türkiye) ve aşağı havza ülkeleri (Suriye-Irak) arasında ortaya konan belli başlı iddialar: 1. Yukarı havza ülkeleri akışı kontrol etmekte ve yeteri kadar ve istenilen zamanda su göndermemektedirler; 2. Yapılan barajlarla, yağışlı dönemdeki suların biriktirilerek kurak dönemde kullanılması mümkün hale getirilmekte ve taşkına sebep olabilecek yüksek debiler kontrol atına alınarak aşağı havza ülkeleri oluşabilecek muhtemel felaketlerden bir bedel ödemeksizin korunmaktadırlar.

Geliştirilen model sınıraşan sularda çok-dönemli su tahsisine imkan sağlamaktadır.

Ayrıca koalisyon kurularak elde edilebilecek çekirdek (core - Z) adı verilen ek faydaların varlığının testi ve büyüklüğüyle, barajların su tutmada kullanımı ve kullanılmaması üzerine yapılmış olan hassasiyet testleri, çalışmanın uygulama kısmını oluşturmaktadır.

AÇILIM 3:

Yukarı havzada bulunan rezervuarlar koalisyon davranışı içerisinde aşağı havza ülkelerine ilave faydalar sağlamakta ve bu faydalar yağışların az olduğu yıllarda belirginleşmektedir.  Ayrıca yukarı havzadaki kapasitelerin varlığı yukarı havza ülkesiyle koalisyonu mantıklı kılmakta ve yukarı havza ülkesini istenilen ortak konumuna getirmektedir. Dolayısıyla bu da yukarı havza ülkesinin bir gücü olarak ortaya çıkmaktadır.  Geliştirilen model havza genelinde uygulanması düşünülen diğer projelerin (kanal, sulama, baraj, tünel) değerlendirilmesi için de rahatlıkla kullanılabilir.

Tekil olarak her rezervuarın etkisi analiz edilebilir ve neticeye göre lüzumsuz barajların inşa edilmemesi ve gereksizlerin iptal edilmesi gündeme getirilebilir. 

Tüm Ülkeler Türkiye & Suriye Türkiye & Irak Suriye & Irak Türkiye Suriye Irak Hiçbirisi : :

Maksimum Yağışlı Yıl Irak

Suriye

Ülkeler Türkiye

Rezervuar Kapasite Senaryoları 3 (RCj=0m )

Kapsamlı Koalisyon Faydası ($F)

2788193 3112348 2914882 3069882 3123326 3176691 3069882 3176691

Vergi / Teşvik ($Z)

46562 13141 22469 13525 11117 25428 13949 3716

Rezervler dönemler arası transfer için kullanılamaz Rezervler dönemler arası transfer için kullanılabilir

Z/F (%)

1.7 0.4 0.8 0.4 0.4 0.8 0.5 0.1

Averaj Yağışlı Yıl Kapsamlı Koalisyon Faydası ($F)

Vergi / Teşvik ($Z)

2537977 53103 2875465 13076 2686192 25272 2839590 251423 2899793 2664 2918135 13712 2839590 22741 2918135 3716

Kurak Yıl Z/F (%)

2.1 0.5 0.9 8.9 0.1 0.5 0.8 0.1

Kapsamlı Koalisyon Faydası ($F)

Vergi / Teşvik ($Z)

Z/F (%)

2014028 91591 4.5 2317106 23875 1.0 2184558 27405 1.3 2287953 283469 12.4 2317106 26420 1.1 2317520 23118 1.0 2287953 29205 1.3 2317519 26420 1.1

AÇILIM 4:

Oyun Teorisi ve Bulanık Mantık Kapsamlı bir koalisyona katılım için çekirdek çözümlerindeki büyüklükten alınan paya uyarlı gönüllü katılım düzeyi değerlendirmesi (2007►2010)

AÇILIM 4:  



Su kaynaklarının tahsisi birçok yönden bulanık (fuzzy) karakter taşımaktadır.

Bir taraftan karar vermeye yönelik veri noksanlığı, diğer taraftan tarafların talep ve tercihlerinin politik bir karakter taşıması, deterministik modellerden farklı yeni bir yaklaşımı gerekli kılmaktadır.

Sözlü bilgilerden hareketle net sonuçlar çıkarabilen bir modelin geliştirilmesi bu çalışmanın ana hedefini oluşturmuştur.

AÇILIM 4:

Çalışma iki aşamada gerçekleşmektedir:  Birinci aşamada, DAFDHM kullanılarak çekirdek (core) çözümleriyle kapsamlı koalisyonun sağlayacağı ek faydalar (Z) farklılaşan yıllık akım değerleriyle belirlenmekte; Değişen yıllık akımlar karşısında çekirdek büyüklüğünün toplam faydadaki % oranı (100*Z/F)

Rule No

AÇILIM 4: 

İkinci aşamada ise bu faydaların (Z) ülkeler arasında nasıl paylaşılacağını geliştirilen bulanık mantık esaslı model ile gönüllü katılım derecesi üzerinden tespit etmektedir.

Kural No 1 ……

54

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54

Turkey Very Low Very Low Very Low Very Low Very Low Very Low Low Low Low Low Low Low Low Low Low Low Low Low Low Medium Medium Medium Medium Medium Medium Medium Medium Medium High Medium High Medium High Medium High Medium High Medium High Medium High Medium High Medium High Medium High High High High High High Very High Very High Very High Medium Medium Medium High Medium High Medium High Medium Low Low

Antecedent Part Percent Shares Syria Iraq Very Low Very High Low High Medium High Medium High Medium Medium High Low Very High Very Low Very Low High Low High Medium High Medium Low High Medium Low Medium Medium Medium Medium Medium Medium High Medium Low High Medium Low High Medium Low Very Low High High Very Low High Very Low Very Low High Medium Very Low High Medium Very Low High Medium Medium Low Medium Low Medium Low High Medium Very Low High Medium Very Low High Medium Very Low Very Low Medium Very Low Medium Very Low Medium Low Low Low Low Low Low High Medium Very Low High Medium Very Low High Medium Very Low Very Low Low Very Low Low Very Low Low Low Very Low Low Very Low Low Very Low Very Low Very Low Very Low Very Low Very Low Very Low Low Medium Low Medium Low Medium Medium Very Low Medium Very Low Medium Very Low Very Low High Very Low High

Önce Gelen Kısım Yüzde Paylar Türkiye Suriye Irak Çekirdek Büyüklüğü Çok Düşük Çok Düşük Çok Yüksek Yok ………… ………… ……………. ………….

Düşük Çok Düşük Yüksek Büyük

Consequent Part Size of Core None None None None None None Small Small Middle Big Small Middle Big Small Middle Big Small Middle Big Small Middle Big Small Middle Big Small Middle Big Small Middle Big Small Middle Big Small Middle Big Small Middle Big Small Middle Big Small Middle Big Small Middle Big Small Middle Big Middle Big

Strength of Coalition Very Poor Very Poor Very Poor Very Poor Very Poor Very Poor Very Poor Very Poor Poor Poor Very Poor Poor Moderate Very Poor Poor Poor Very Poor Very Poor Very Poor Very Poor Very Poor Very Poor Very Poor Poor Moderate Very Poor Very Poor Very Poor Very Poor Poor Very Poor Very Poor Powerful Very Very Powerful Very Poor Very Poor Very Poor Very Poor Very Poor Very Poor Very Poor Very Poor Very Poor Very Poor Very Poor Very Poor Very Poor Very Powerful Powerful Very Poor Very Poor Very Poor Very Poor Very Poor

Sonuç Kısmı

Koalisyonun Gücü Çok Zayıf …………. Çok Zayıf

AÇILIM 4:





100

90

80

Gönüllü Katılım Gücü

70



60

50

40

30

Sonuç olarak, geliştirilen model, artan çekirdek çözüm değerinin gönüllü katılıma katkısını yansıtırken, taraflar arası tahsislerde ülkelerin gönüllü katılımı için istedikleri yüzde payları karşılıklı kabul edilebilir düzeye çekmekte ve çok geniş tahsis opsiyonlarını sistematik bir şekilde değerlendirme imkanı sunmaktadır.

20

TR=0.4, SR=0.2, IR=0.4 TR=0.6, SR=0.2, IR=0.2

10

0 0

Z*/NEBtsi=0.0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

Çekirdek Büyüklüğü

0.7

0.8

0.9

1

Z*/NEBtsi=0.25

SONUÇ 1 Kapsamlı koalisyona bağlı çözümler havzadan elde edilecek toplam net ekonomik faydayı artırmaktadır. Üretilen artı değerlerin taraflara tahsisi ve bunun operasyonel hale getirilmesi taraflar arasında güven ve istikrarın oluşmasını gerekli kılmaktadır.  Tahsis kotaları gerektirecek daha fazla bölünmüş bir coğrafyaya sahip olmak verimsizliği artırıcı rol oynayacaktır. Bu sonuçtan hareketle havza ülkelerinin bütünlüğünü bozacak çözümler sistemi daha da verimsizleştirecektir.  Ülke sayısın artması durumu (Irak’ın bölünmesi) ikna edilmesi gereken taraf sayısını da artıracağı için politik dengesizliği de besleyecektir. Bölünmüş sistemler uzun süreli çatışan ve izole ortamlara yol açacağından aynı zamanda bölgesel ekonomik ölçek kayıplarına sebep olup yerelde, bölgede, ülkede ve hatta uluslararası düzeyde refah kayıplarına yol açacaktır. 

SONUÇ 2 



 

Bu çalışma için kullanılan model her ne kadar tek yıllık ise de, küresel iklim değişikliğinin hissedilmeye başlandığı günümüzde, yukarı havzada bulunan biriktirme hazneleri uzun yıllar boyunca ortaya çıkabilecek iklim dalgalanmalarının oluşturabileceği zararların enküçüklenmesi amacıyla da kullanılabilir. Özellikle yukarı havzalarda bulunan su barajlar dönemler arası su tahsisleri için teknik bir zorunluluktur.

Su kullanımında en önemli parametrelerden birisi olarak teknoloji kullanımı modele entegre edilerek su tasarrufuna yönelik havza genelinde bütüncül teknoloji kullanım politikaları geliştirilmelidir.

Teknoloji kullanımının artırılmasında öncelikli bölgelerin tespiti ve finansmanı yine modelleme çalışmalarıyla ortaya konulabilir.

Tarımsal ürün deseninin su tüketim ihtiyaçlarına göre tespiti ve havza planlarının yapılması ayrıca teknik olarak ele alınmalıdır.

SONUÇ 3 







Dışarıdan dikte edilmeye çalışılan yönetim kurguları ve politik baskılara alternatif olarak Türkiye modelleme çalışmalarını geliştirmeli ve bu konuda teknik altyapısını ve teknik destekli politik yapısını güçlendirmelidir.

Kendi çıkarlarını düşünürken komşu ülkelerin hassasiyetlerini de göz önünde bulundurarak FDH sularının hakça tahsisini etraflıca değerlendirmelidir.

Günümüzde ticaretle refahın bir arada gittiği dünyamızda maliyeti en düşük, karı en fazla ticaret, ulaşım mesafesi en düşük bölge ile yapılanlardır. Bu manada bölge refahının artırılması içinde su tek araç olmamalı, ticaret geliştirmeli su meselesi bir çatışmanın değil bir birliğin mekanizması olarak tasarlanmalıdır.

Son olarak net politikalar üretilmesi için veri tabanının genişletilip detaylandırılarak bütünleşik havza yönetimine esas altyapının oluşturulması coğrafik (bölgesel, ülkesel ve ülkelerarası), politik, ekonomik, ve sosyo-kültürel bir zorunluluktur.

İLGİNİZ VE SABRINIZ İÇİN

TEŞEKKÜRLER