Tijdschrift voor
Lichamelijke Opvoeding
Vakblad voor gevormden in de LO, trainers en jeugdsportbegeleiders
Met o.a. Gezondheid en LO Leren reanimeren
www.bvlo.be Bond voor Lichamelijke Opvoeding vzw BVLO
Trimestrieel tijdschrift nr. 4 - 2011 - oktober - november - december - Aflevering 232 - Erkenningsnummer: P409677 - Afgiftekantoor Gent X
Woord vooraf
BVLO
In dit nummer
Theorie
Beste lezer
Woord Vooraf ..............................................................................................................3
Wie nog niet weet dat een dagelijkse behoorlijke portie beweging noodzakelijk is om gezond door het leven te gaan, komt van een andere planeet. Dat het vak Lichamelijke Opvoeding tot de basisvorming behoort van alle leerlingen, ongeacht hun studierichting, is dan ook zeer terecht. Toch hebben vele leraren LO het gevoel dat zij met hun expertise ondergewaardeerd worden in het lerarenkorps, terwijl zij eigenlijk over veel aspecten van de persoonlijke ontwikkeling van het kind kunnen getuigen. Dat ons vak te weinig gewicht in de schaal werpt bij de deliberaties op het eind van het schooljaar en dat Lichamelijke Opvoeding wordt beschouwd als een ‘vak onder de streep’ is onaanvaardbaar. Wij moeten er samen voor te zorgen dat alle betrokkenen de Lichamelijke Opvoeding zien als een vak ‘boven de streep’. De Bond voor Lichamelijke Opvoeding zet in elk tijdschriftnummer een school in de kijker die de Lichamelijke Opvoeding en de sport belangrijk vindt, een school die investeert in de sportieve mentaliteit van zijn leerlingen en leerkrachtenkorps. Het Vrij Landelijk Instituut van Oudenaarde is een uitstekend voorbeeld, met een directeur-LO’er aan het roer en een enthousiast en uiterst actieve vakgroep Lichamelijke Opvoeding. De invloed van beweging op de gezondheid en welzijn is onmiskenbaar. Dit besluit werd geformuleerd op het Global Forum over LO Pedagogie (GOFPEP) 2010. De consensusverklaring benadrukt dat we onze toekomstige LO-leerkrachten degelijk moeten voorbereiden, dat we gebruik moeten maken van de nieuwe technologieën en we partnerships moeten sluiten tussen scholen, universiteiten, de gemeenschap en bedrijven. Dat onze universiteiten met een opleiding Lichamelijke Opvoeding en Bewegingswetenschappen groen licht krijgen van de Visitatiecommissie is alvast een opsteker. Het partnership waarvan sprake in de GOFPEP-aanbevelingen is een item waarvoor de BVLO al vele jarenijvert. Een mooi naslagwerk over de BVLO-visie hierover zijn de proceedings van de Staten-Generaal van 2007. Deze principes van samenwerking tussen de driehoek school-club-gemeente werden afgelopen november tijdens de jaarlijkse BVLO-Studiedag annex EUPEA Symposium nog maar eens bevestigd. Ook de internationale sprekers hamerden op het belang van samenwerkingsverbanden om samen sterk te staan, ook op Europees vlak. U krijgt een kort verslag van deze activiteiten in dit tijdschriftnummer, meer informatie vindt u op de websites: www.bvlo.be Veel leesgenot
Meer LO op school? Het kan!....................................................................4 Het VLIO, een zorgzame sportieve school
Sophie Van Aelst & Steph Storme Groen Licht. Vlaamse universitaire opleidingen Lichamelijke Opvoeding en Bewegingswetenschappen krijgen groen licht van externe visitatiecommissie .........7 Vlaamse Interuniversitaire Raad Gezondheid en LO: een nieuwe algemene consensusverklaring................................................................................................................9 Christopher R. Edginton, Ming-Kai Chin, Eric De Boever & Jan Seghers Vechtsport en jongeren. ............................................................................. 14 Jikkemien Vertonghen & Marc Theeboom Leren reanimeren door partnerleren met taakkaarten.19 Peter Iserbyt, Liesbet Mols, Nathalie Charlier, Sophie De Meester Make your 3-year-old walk.................................................................... 23 Becommentarieerd door Greet Cardon Vlabus vzw… met een duidelijke visie voor de toekomst....................................................................................................................... 24 BVLO-Activiteiten & Partners................................................................ 28 Nieuwe Publicaties: Bewogen Bewegen & Basis voor Verantwoord Trainen........................................................................................ 30 Bond voor Lichamelijke Opvoeding - voorstelling........ 31
Praktijk Olympische Balspelen Elke Thomassen BALVAARDIGHEID 013-020 Preventie doping Middelbaar onderwijs Vlaamse Overheid, Departement CJSM, Team Medisch Verantwoord Sporten ALGEMEEN SPORT 001-004
De redactie
Het Tijdschrift voor Lichamelijke Opvoeding is een vakblad voor gevormden in de LO, trainers en jeugdsportbegeleiders. Het verschijnt trimestrieel: 5 maart, 5 juni, 5 september en 5 december. Een abonnement op het Tijdschrift voor Lichamelijke Opvoeding is inbegrepen in het lidmaatschap van de BVLO. Alle individuele leden van de Bond voor Lichamelijke Opvoeding vzw krijgen het Tijdschrift voor Lichamelijke Opvoeding toegstuurd. Maar een BVLO-lidmaatschap is meer dan dat! Kijk voor alle mogelijke formules en voordelen op onze site: www.bvlo > LO & Sport > Lidmaatschap of bel de ledentelefoon 09- 218 91 23 (kantooruren). NIEUW: het BVLO-lidmaatschap sluit je af voor 12 maanden of de volle 365 dagen. Alle info en online lid worden: www.bvlo.be
Publiciteit: Bond voor Lichamelijke Opvoeding vzw Tel. 09 218 91 20 - Fax 09 229 31 20 - email: info@bvlo.be Copyright: Het overnemen van artikels en foto's is zonder schriftelijke toestemming van de redactieraad niet toegelaten. Iedere auteur is verantwoordelijk voor de inhoud van zijn/haar artikel. Tijdschrift voor Lichamelijke Opvoeding is ondertekenaar van de Milieubeleidsovereenkomst Papier Vlaanderen en steunt de inspanningen van de Vlaamse regering i.v.m. papierrecuperatie.
Verantwoordelijke uitgever: E. De Boever Waterkluiskaai 16, 9040 Sint-Amandsberg/Gent
Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers.
De redactieraad bestaat uit: Kristine De Martelaer, Eric De Boever, Sophie Van Aelst en wordt bijgestaan door een ruime adviesgroep en een reviewpanel.
drukkerij New Goff - Kaleweg 5 - 9030 Mariakerke(Gent) Tel 09 216 73 73 - fax 09 216 73 74 - info@newgoff.be
Bond voor Lichamelijke Opvoeding vzw - BONDSHUIS BVLO - Waterkluiskaai 16 - 9040 Sint-Amandsberg/Gent
Bond voor Lichamelijke Opvoeding Bankrekening BVLO: IBAN BE51 4469 7200 0162 BIC: KREDBEBB - Tel. (09) 218 91 20 - Fax (09) 229 31 20 - e-mail: info@bvlo.be - Openingsuren: 9 tot 13 uur & 14 tot 17 uur nr. 4 / 2011
3
BVLO
Meer LO op school? Het kan Trefwoorden: Lichamelijke Opvoeding, Sport, sportschool, dagelijks uur LO
VLIO
een zorgzame
Het
sportieve school
We stellen voor om de Hoogstraat in Oudenaarde om te dopen tot Schoolstraat of Scholenstraat. Op enkele honderden meters verschuilen ongeveer 3.300 leerlingen zich achter diverse voorgevels van schoolgebouwen. Het minste wat je kan zeggen is dat er redelijk wat jong talent rondloopt in deze Oudenaardse buurt. Wij hadden een afspraak in het VLIO, het Vrij Landelijk Instituut van Oudenaarde. Het woord landelijk verklapt natuurlijk al dat het om een land- en tuinbouwschool gaat, maar het VLIO heeft ook een sportafdeling, sinds 1992.
Ons gesprek met de directeur, een ‘oude’ bekende Het was vooral deze laatste richting die ons interesseerde en de vraag of die ‘sportkriebels’ in de school misschien aanstekelijk werken en ook de andere richtingen meer aan het bewegen zetten. We vroegen een woordje uitleg aan de directeur Patrick Vansteenbrugge die ons op
maandagmorgen welkom heette. We groetten bij het binnengaan collega-directeur Geert Van Bever, verantwoordelijk voor het land- en tuinbouwgedeelte en de biotechnische wetenschappen. “Ons dagelijks overlegmoment”, verklaart onze gesprekspartner, “we delen de functie directeur en adjunct-directeur en deze duobaan bevalt ons wel, maar we moeten elkaar natuurlijk perfect informeren.” Patrick Vansteenbrugge is een licentiaat Lichamelijke Opvoeding (UGent, 1982) en velen onder u zullen hem ook kennen van het boek ‘Leren Voetballen’ dat hij samen met Robert Goethals en Bart Van Renterghem schreef en herwerkte. Aan de opleiding Sport- en Bewegingswetenschappen was hij jarenlang als praktijkassistent, verantwoordelijk voor het voetbalonderwijs inclusief de specialisatie voetbal. Bovendien was hij vele jaren Directeur Sportka-
4
deropleiding Voetbal binnen de schoot van de Vlaamse Trainersschool VTS.
Opstart van de sportschool, door een a-sportieve priester Maar terug naar Oudenaarde. Patrick Vansteenbrugge is een oud-leerling van het voormalige Onze-Lieve-Vrouwecollege Oudenaarde, sinds enkele jaren omgedoopt tot Sint-Bernarduscollege. “Als pas afgestudeerde licentiaat Lichamelijke Opvoeding startte ik mijn carrière in het vrij technisch instituut Sint-Lucas in Oudenaarde. In 1992 maakte ik de overstap naar het VLIO dat trouwens tot dezelfde scholengemeenschap behoorde. Even daarvoor was er tussen de directeur van het Vlio en de superior van het college, twee priesters, een strijd geleverd om een sportafdeling te mogen opstarten. Het VLIO won, maar probleem was dat de toenmalige directeur eigenlijk a-sportief was. Het was heel belang-
Balspelen
BVLO
Mijn eerste Olympische ervaring Balspelen Elke Thomassen, Bachelor Lichamelijke Opvoedingt
Het is belangrijk om de jongeren van kleins af aan bij te brengen dat sport noodzakelijk is voor de gezondheid. Het belangrijke element dat we zeker niet mogen vergeten is het sociale aspect dat komt kijken bij het sporten. Ze leren respect hebben voor elkaar en het materiaal, leren omgaan met winnen en verliezen en leren hun grenzen verleggen. Dit alles leren ze voornamelijk in de lessen lichamelijke opvoeding. De olympische waarden draaien vooral rond: - het aanvaarden en juist toepassen van regels - respect hebben voor de tegenstander - respect hebben voor je gezondheid - Doping en corruptie zijn uit den boze - Tolerantie, solidariteit, vrede, vriendschap,... De turnlessen / sportlessen zijn dus ideaal om de kinderen deze waarden bij te brengen. Het is dan ook onze taak om deze waarden iedere les aan te halen naar gelang de situatie die zich voordoet. In de demolessen werken wij dit onderwerp verder uit zodat de kinderen gaan inzien dat er bij de olympische spelen meer komt kijken dan alleen maar een medaille winnen!
2. Praktijklessen 1.1 Inkleding praktijklessen Doping Voorbeeld: De leerkracht vertelt een verhaaltje: “iedereen krijgt vandaag een snoepje van mij. Dat snoepje is een speciaal snoepje! Wie ervan eet, kan véél harder lopen als iemand anders!!! Maar… je mag het eigenlijk niet opeten omdat dat vals spelen is! De les begint met een tikspelletje. De kinderen houden het snoepje zelf bij. De leerkracht gaat rond en spreekt enkele kinderen aan en daagt hen uit: “eet dat snoepje vlug op, je gaat echt veel harder lopen!!!” Na het tikspel volgt een gesprek… wie heeft een snoepje gegeten? Rangschikking De kinderen voeren verschillende olympische sporttakken uit (vb. wedstrijd basketbal, handbal, voetbal, tennis, spurt). Na de wedstrijden worden er steeds 3 winnaars gelauwerd. Ze gaan dan ook op het podium staan voor de 1e, 2e en 3e plaats. Alle drie krijgen ze een medaille (goud, zilver, brons). Deze medailles kan je gemakkelijk zelf maken: een rond stukje karton met verf (goudkleu-
rig, zilverkleurig, bronskleurig) bespuiten. Als afwerking eventueel de sporttak erop plakken. Dit kunnen de kleuters in de klas knutselen als de kleuterleidsters meewerken met dit onderwerp. Fair play De kleuters/kinderen spelen een tikspel. De leerkracht observeert en noteert welke kleuters/kinderen niet eerlijk spelen. Verschillende hebben de neiging om door te lopen ook al zijn ze niet getikt. Nadien houden we hierover een kort gesprek. Bij de 1e graad kan men de kinderen een wedstrijdvorm laten spelen (voetbal, handbal, basketbal, trefbal). Bij het eerste spel is er geen scheidsrechter in betrokken. Hoe verloop dit? Bij het volgende spel komt de scheidsrechter erbij. Tolerantie, vrede, vriendschap Eerst spelen al de kleuters/kinderen een spel tegen elkaar. Dit kan in ploegvorm, maar ook in partnervorm. Telkens met winnen en verliezen. Na ieder spel geven ze elkaar de hand en feliciteert de verliezen de winnaar. De winnaar toont respect voor de verliezer. Je kunt als afsluiter een dansfeest organiseren en alle winnaars en verliezers met elkaar laten dansen.
1.2 Tips Materiaal: Wij zijn voorstander om softballen te gebruiken in plaats van lederen of harde ballen. Dit heeft als voordeel dat de kleuters of de kinderen geen schrik gaan ontwikkelen bij het vangen van de bal. Zie je dat de kleuters of kinderen toch klaar zijn om met de officiële ballen te spelen, mag je hen dit aanreiken. De turnzaal is versierd met de olympische ringen, een podium, bekers en medailles. Weekthema: Indien de kleuterleidsters en de leerkrachten van het eerste studiejaar ermee akkoord gaan, kan je de olympische spelen als weekthema gebruiken. In de klas krijgen ze een theoretisch en praktisch gedeelte (knutselen) en in de turnlessen mogen ze zelf deelnemen aan hun eigen olympische spelen! Die week maken we foto’s van de kinderen met hun medaille en deze worden opgehangen in de school met de discipline erbij. Nadien kunnen ze hun eigen sportkrant maken in de klas. De kinderen moeten tijdens de speeltijd ook de kans krijgen om te oefenen. Reik hen dan eventueel materiaal aan.
Balvaardigheid 013
1. Inleiding
Bond voor Lichamelijke Opvoeding 1