Julie 2013
`n handelsmerk van
GWK Finansiering betree nuwe tydvak met maandstate GWK sterk gedryf om toe te tree tot kleinhandel van vleis GWK Rugbytoernooi enig in sy soort in die Noord-Kaap
Inhoud 2 Redaksioneel Hoe verder wes jy gaan, hoe beter word die mense.
44 Georganiseerde landbou Word die ambassadeur van jou eie produk, hoor kongres.
3 Geestelike akker Wat bêre jy op jou onthou-rakke?
48 Gemeenskapsbetrokkenheid GWK Rugbytoernooi enig in sy soort in die Noord-Kaap.
4 Agrikalender 5 Damme en reënval 6 Landbouwenke 8 GWK: Direksie en Bestuur 10 LANDBOUSAKE Aktueel GWK Finansiering betree nuwe tydvak met maandstate. 16 Wat aandeelhouers moet weet Dís nuus in die GWK-groep. 18 Graan Graanmark vertoon onseker, maar oorwegend positief. 22 Presisieboerdery Kennis van koringsiektes deurslaggewend vir oeste.
53 10 Nuwe tydvak . . . GWK NUUS - Unieke gholfdag word `n jaarlikse instelling. - GWK groet `n groot gees. - Wolfgang Riebe spreek bestuurspan toe. - Siloprojek op Prieska vorder baie goed. 60 KOMMUNIEK KIEKIES Vriendskap. 64 RUGBYPRAATJIES Griekwas gesels Griekwas vasberade en gefokus vir Curriebeker. 65 DIE SKOPSKOEN Nee man, rugbybase . . . 66 Vir die jongspan Pret op die plaas.
28 Presisieboerdery GWK steek kers op by suksesvolle koringprodusente.
68 VROUE Leefstyl Versier jou siel . . . en vier fees oor jou menswees.
32 Spesialisprodukte Wintersnoei: Balans op die stok sowel as die bankstaat.
70 Gesondheid Vat die vetjies vas . . . met gesonde groente.
36 Veilings en Vleis GWK sterk gedryf om toe te tree tot kleinhandel van vleis.
18 Graanmark onseker.
71 Resep Lê weelderig weg . . . aan geroosterde groente.
40 72 Op die veeplaas Agterblad Kry `n duidelike prentjie van hoe jou kudde lyk. Brylcreem gaan dobbel . . .
60 Wenkiekie
68 Versier jou siel!
Carien Grobler Redakteur
Redaksioneel
H
oe verder wes jy gaan, hoe beter word die mense. Só het iemand vir my gesê toe ons die States vir die Noord-Kaap verruil het. Hierdie stelling is weereens bevestig deur die hartlike ontvangs wat ons onlangs op die Noord-Kaapse Rooi-vleisprodusente-organisasie (NKRPO) se jaarlikse kongres ontvang het. Dit het behoorlik gedruis soos die manne kuier en gesels, om van stories vertel nie te praat nie. In hierdie uitgawe kom die aktuele kwessies wat op die kongres bespreek is onder die loep. Ons kyk ook na GWK Finansiering wat `n nuwe tydvak met klan-
Uitgewer namens GWK Bpk. Neil de Klerk (Uitvoerende Bestuurder: Korporatiewe Bemarking) Redakteur en uitlegkunstenaar Carien Grobler 082 802 3628 Advertensies Tania Fourie 053 298 8200 / TaniaF@gwk.co.za
te se maandstate betree en doen by GWK Graan aan vir `n oorsig oor produsente se prysings die afgelope maand. GWK Presisieboerdery verskaf intydse inligting oor koringsiektes en deel suksesvolle koringprodusente se bewerkingspraktyke met ons lesers. Ons kuier by GWK se nuwe wingerdboukundige wat ons touwys maak oor die voordele en metodes van wingerdbesnoeiing. In ons veerubriek bespreek ons kenner vandeesmaand die samestelling van `n kudde en hoe `n mens `n duidelike prentjie van jou kudde kan kry. Ons groet vandeesmaand ook `n groot gees, mnr. Johan van Dyk,
Lekker lees! Tot volgende keer.
Carien
Hoofkantoor GWK Bpk. De Villiersstraat Posbus 47 Douglas 8730 Telefoon 053 298 8200 / 087 820 5630 Webwerf www.gwk.co.za
Kommuniek verwelkom enige terugvoer van ons lesers. E-pos: Carien Grobler, carieng@gwk.co.za Pos: Kommuniek, Posbus 47, Douglas, 8730.
2
wat as Besturende Direkteur en ook in verskeie ander poste oor die jare heen diep spore by GWK getrap het. En dan kom die vroue aan die beurt met `n lekkerlees-artikel oor hoe jy jou siel kan versier en jou menswees kan vier! Ons vat die wintervetjies vas en lê dan weelderig weg aan geroosterde groente. Op die agterblad wag `n lag met `n traan . . . want Brylcreem gaan dobbel, maar almal se geluk wil nie draai nie.
VOORBLADFOTO `n Trop skape naby Prieska. Foto: Bertie Theron
depositphotos
Hoe verder wes jy gaan . . . hoe beter word die mense
Milanie Vosloo
Geestelike akker
Wat bêre jy op jou onthou-rakke? Omdat julle God se kinders is wat Hy liefhet, moet julle sy voorbeeld volg. Ja, leef `n lewe van liefde. Efesiërs 5:1-2a As jy vandag tot sterwe sou kom, wat sou jy nalaat? Vergeet vir `n oomblik van die besittings wat jy in jou testament bemaak het en vra jouself: Watter hártsdinge los ek hier agter? Waarvoor sal ander jou méns onthou? Sal hulle aan jou dink as iemand wat `n positiewe verskil in hul lewens gemaak het omdat jy aan hulle gewys het hoe God se liefde lyk? Hoe sal die mense naby aan jou – jou man, kinders, familie, vriende
en kollegas – oor jou mensweesnalatenskap voel? Sou hulle dit wat jy is en doen, op hul “mooi herinneringsrakke” bêre? Sou hulle wil onthou hoe goed jy hulle laat vóél het? Hoe jy hulle opgebeur en positief beïnvloed het? . . . Of nié? Hierdie tipe vrae laat `n mens soms ongemaklik en skuldig voel. Want nie een van ons is engeltjies nie. Ons is almal maar te geneig om uit selfsug dinge te sê en te doen wat ander liewer wil vergeet. Ja, sonder die inwoning van die Gees van God is nie een van ons hoegenaamd in staat om verskilmaakliefde in die harte van ander te laat nie. Kom ons kniel en vra die Vader om
ons elke oggend óór te maak: Om ons hart en siel propvol te maak van sy soort liefde: dié liefde wat ander sal wil onthou. O Vader, ek wil graag `n goeieonthou-mens wees. Laat u liefde in my leef, asseblief. Uit: Laat Sy liefde jou lei deur Milanie Vosloo. Uitgegee deur CUM.
3
Veilingskalender en Veilingspryse Groot- en kleinveeveiling, Kimberley Hertzogville-veiling Groot- en kleinveeveiling, Kimberley Diamant Dorperveiling
18 Julie 23 Julie 25 Julie 30 Julie
Boshof Suid-veiling Groot- en kleinveeveiling, Kimberley Prestige Bul-veiling, Kimberley, Griekwastad-veiling Groot- en kleinveeveiling, Kimberley
Bertie Theron
9 Julie 11 Julie 16 Julie 17 Julie
Veilingspryse vir lewendehawe - Junie 2013 03/06 - 07/06
10/06 - 14/06
18/06 - 21/06
24/06 - 28/06
Bees
Kby
Bees
Kby
Bees
Kby
Bees
Kby
Slagosse
R11.00
Slagosse
R11.00
Slagosse
R11.00
Slagosse
R11.20
Slagkoeie
R11.20
Slagkoeie
R11.00
Slagkoeie
R11.00
Slagkoeie
R11.10
Maer beeste
R9.50
Maer beeste
R9.00
Maer beeste
R9.00
Maer beeste
R9.80
Ligte kalwers (180-200kg)
R15.00
Ligte kalwers (180-200kg)
R14.50
Ligte kalwers (180-200kg)
R15.20
Ligte kalwers (180-200kg)
R15.10
Swaar kalwers (201-250kg)
R14.50
Swaar kalwers (201-250kg)
R14.00
Swaar kalwers (201-250kg)
R15.50
Swaar kalwers (201-250kg)
R14.50
Swaar kalwers (250kg +)
R14.00
Swaar kalwers (250kg +)
R13.80
Swaar kalwers (250kg +)
R15.00
Swaar kalwers (250kg +)
R14.00
Skape
Kby
Skape
Kby
Skape
Kby
Skape
Kby
Slaglammers
R18.80
Slaglammers
R19.00
Slaglammers
R20.00
Slaglammers
R20.00
Stoorlammers
R18.00
Stoorlammers
R19.00
Stoorlammers
R20.00
Stoorlammers
R20.00
Kruislammers
R17.00
Kruislammers
R17.00
Kruislammers
R19.00
Kruislammers
R17.00
Slagooie
R11.00
Slagooie
R10.00
Slagooie
R11.00
Slagooie
R12.00
Maer ooie
R9.00
Maer ooie
R7.00
Maer ooie
R10.00
Maer ooie
R11.00
Klein bokkies
R17.00
Klein bokkies
R20.00
Klein bokkies
R22.00
Klein bokkies
R23.00
Jong bokke
R17.00
Jong bokke
R20.00
Jong bokke
R22.00
Jong bokke
R21.00
Bokooie
R17.00
Bokooie
R12.00
Bokooie
R13.00
Bokooie
R13.00
4
Damme en temperature Huidige stand van damme Riviersisteem
Dam
Oranjerivier
Welbedachtdam Gariepdam Vanderkloofdam Boegoebergdam Vaaldam Allemanskraaldam Erfenisdam Spitskopdam Kalkfonteindam Krugersdriftdam Bloemhofdam
Vaalrivier Hartsrivier Rietrivier
97 93 99 106 77 29 34 63 49 56 42
depositphotos
Modderrivier
% Vol
Werklike min. en maks. temperature vs. langtermyn temperatuur Douglas Skaal
Douglas Lunenburg
40 30 20 10 0 -10
40 30 20 10 0 -10
25 Mei tot 24 Junie 2013
25 Mei tot 24 Junie 2013 Max
Max Langtermyn
Min
Min Langtermyn
Max
Prieska Green Valley Nuts
Max Langtermyn
Min
Min Langtermyn
Barkly-Wes Ulco 40 30 20 10 0 -10
40 30 20 10 0 -10
25 Mei tot 24 Junie 2013
25 Mei tot 24 Junie 2013 Max
Max Langtermyn
Min
Min Langtermyn
Hopetown Lilydale
Max
140
Max Langtermyn
Min
Maandelikse voorspelling: Julie 2013
120
50 40 30 20 10 0 -10
100 80 60
40 20 0
25 Mei Mei tot tot 24 Junie Junie 2013 2013 Max
Max Langtermyn
Min
Min Langtermyn
Min Langtermyn
Inligting verkry van GFCSA
5
Landbouwenke Koring Koring-planttyd is amper verby
teenoor `n DKM van 44 met en slegs kort groeiers kan van `n saadtelling van 22 000 middel tot einde Julie geplant sade/kg. word. By `n plantdigtheid van 120 Met laat aanplantings kan kg/ha sal die saad met die laer plantdigtheid tot 120-130kg DKM d.w.s 37, `n stand van saad/ha aangepas word. 600 000 plante/ha meer hê as Bring duisendkorrelmassa `n lot van 44 DKM. in berekening aangesien dit `n Te hoë plantestand verhoog `n aansienlike verskil kan die risiko vir omval en dit lei tot maak. `n DKM van 37 het `n `n hoër persentasie sifsels en saadtelling van 27 000 sade/kg `n laer persentasie vetkorrels.
Gars
Gars is in die saailingstadium en
stikstofnegatiewe periode teen te moet net lig besproei word totdat werk. die plante goed gevestig is. Op baie sanderige gronde word Op `n katoen-wisselboustelsel ± 20 N meer aanbeveel weens en waar baie mieliereste net voor loging. plant op die land teenwoordig `n Verdeelde stikstoftoediening van 100 N met plant, 20-40 was, moet `n hoër stikstofpeil N op ses weke ná opkoms (30 toegedien word (ongeveer 2030 kg meer, afhangend van die N vir Puma, maar 40-60 N vir grondtekstuur). Dit moet verkieslik Cocktail) met melk- tot sagte verdeel word om sodoende `n deegstadium.
Uie en saaduie
Ligte topbemesting (stikstof) kan toegedien word indien nodig. Volg `n bemestingsprogram en waak teen te veel stikstof op saaduie. Uie benodig gemiddeld 150 N, 90 P en 80-140 K/ha. Blaarvoedings met mikroelemente soos boor, molibdeen 6
sink en koper kan vanaf nou tot vroegsomer toegedien word. Onkruidbeheer is belangrik en moet begin word terwyl onkruide nog klein is. Spuit sistemiese swamdoders veral op saaduie om siektes te beheer voordat dit sigbaar word.
Pekanneute Pekanneute moet steeds in
die winter besproei word, maar die waterbehoefte is heelwat laer. Twee goeie besproeiings tydens die winter behoort voldoende te wees. Snoei van pekanneute word in Julie en Augustus gedoen. Nuwe bome word ook in dié twee maande geplant. Gate moet minstens 1m diep wees of 20cm dieper as die penwortel. `n Gedeelte van die los grond moet onder in die gat teruggeplaas word voor plant. Die afgesteekte penwortel moet in los grond wees om vertikale wortelontwikkeling te bevorder. Goed verrotte kompos en 0,5kg van `n sinkbevattende bemestingstof (22% Zn) kan met die grond
vermeng word en in die gat geplaas word. Struktuurvorming van jong bome jonger as vyf jaar word gedoen en leierloot word gestimuleer om so sterk en so hoog as moontlik te groei. Sylote moenie dikker as twee derdes van hoofstam by plek van aanhegting wees nie. Die gewenste hoek met hoofstam moet kleiner as 90° en groter as 30° wees. Verwyder een derde van loot net bokant `n ogie wat na buite weg van die boom wys. Vryf leierloot se ogies af (behalwe die boonste ogie) om opwaartse groei te stimuleer. Volwasse bome word ligter gesnoei aangesien die struktuur reeds gevorm is. Verwyder oortollige klein sylote en dooie takke.
Lusern
Nuut gevestigde
aanplantings moet veral op swaarder gronde oordeelkundig besproei word. Om wortelontwikkeling te optimaliseer, moet die profiel nie te nat wees nie Ouer aanplantings kan swaarder besproei word, veral lae dormansie
kultivars wat meer aktief is in die winter. Vestiging van lusern in die winter word nie aanbeveel nie weens baie koue toestande wat ontkieming en opkoms erg kan vertraag. Saailinge kan dan ook makliker versuip indien te veel besproei word.
Saamgestel deur GWK Navorsing en Ontwikkeling.
7
Direksie en Bestuur Direksie Voorsitter Frank Lawrence Ondervoorsitter Frans Lubbe
Direkteure Hennie Coetzee Wynand Human Johan Jacobs Tertius Marais Mattheus Maree
Willem Mülke Eric Ramongalo Piet Roux Ronnie Stadhouer Koos van der Ryst Frans Wiid
Hoofbestuurder: Spesialisprodukte Llewellyn Brooks Hoofbestuurder: Primêre Produksie Pieter Bekker
Hoofbestuurder: Graanprodukte Tom Meintjes Hoofbestuurder: Veilings, Vleis en Supermarkte Wim van Rooyen
Hoofbestuur Finansiële Direkteur Johann Klopper
Hoofbestuurder: Handel Mark du Plessis
Uitvoerende bestuurspan Oliesade en Pekanneute Andreas Snyman 082 801 1849
Sekretariaat, Regsdienste en Risikobestuur Freek Meyer 083 644 0022
Saad, Gewasproduksie en Opkomende Boere Jozua Haarhoff 082 808 8579
Presisieboerdery en Produksienavorsing Dup Haarhoff 083 646 1111
Finansiering en Finansiële Landbou-advies Kobie Greyvensteyn 082 808 4178
Westra Eddie Ueckerman 082 804 7545
Korporatiewe Bemarking Neil de Klerk 082 881 7531
Vleisbedrywe Alex Cilliers 082 808 3063
Graanfasiliteite Carl du Toit 082 906 2121
Graanbemarking Elmarie Jacobs 082 906 2383
Finansies en Stelsels Andri Bezuidenhout 071 686 8844
Bemarkingskantoor: Oos-Vrystaat Hennie van der Walt 079 511 4547
Bemarkingskantoor: KwaZulu-Natal Terence van Dyk 082 885 4163
Bemarkingskantoor: Oos-Kaap Wikkie Burger 079 519 1630
Direkte Insette Rocky le Roux 082 317 7656
Sidi Parani Cas Prinsloo 079 510 2710
Meganisasie en Ingenieurswerke Johan Kruger 082 809 4778
Veilings en GWK Properties Willie Meyer 071 680 4103
Menslike Hulpbronne Chopper Theart 082 806 9995
Versekering en FloTank Brits van den Berg 082 803 5190
8
Missie en Visie
Bestaansrede
Om as agri-besigheid volhoubare welvaart binne die voedselvoorsieningsketting te skep vir deelnemende belanghebbendes.
Visie
Om die agri-leier in die voedselwaardeketting te wees.
Missie
Ons genereer markgerigte besigheidsoplossings in agrien voedselvoorsiening op `n entrepreneuriese wyse, gekenmerk deur: � innovasie; � dinamiese leierskap; � energieke uitvoering en � eienaarskap gerugsteun deur gevestigde en nuwe handelsmerke.
Waardesisteem
Ons optrede word gerig deur: � spanwerk; � integriteit; � menswaardigheid; � deursigtigheid; � toegewydheid; � verantwoordbaarheid; � aanpasbaarheid en � kliëntegerigtheid.
GWK Kontrakteurs . . . innoverende oplossings Kontak ons Wilber Rudman 082 881 2281 wilberr@gwk.co.za Lesley Reutener 082 317 2934
innoveer landbou GWK is as toonaangewende agri-onderneming uniek geposisioneer met `n volledige reeks produkte en dienste, aangbied deur `n gediversifiseerdegroep besighede wat fokus op omvattende oplossings vir moderne besigheid in die hele landbou-waardeketting. Ons kliëntgerigte fokus op volhoubare welvaartskepping vir vennote in landbou maak dit moontlik om letterlik `n nasie te help voed én bekende, gehalte handelsmerk-produkte plaaslik vir die verbruiker te produseer. GWK gee om. Daarom innoveer ons landboubesigheid.
De Villiersstraat, Douglas Posbus 47, Douglas, 8730 Tel: 053 298 8200 Faks: 053 298 2445
www.gwk.co.za
Carien Grobler
Aktueel
GWK Finansiering betree nuwe tydvak met maandstate
N
á sorgvuldige beplanning is GWK Finansiering gereed om `n nuwe tydvak met klante se maandstate te betree. Hierdie ontwikkeling sal nie net `n koste- en tydbesparing tot gevolg hê nie, maar ook `n meer gebruikersvriendelike diens aan klante lewer. Die fakture van aankope by GWK se bedryfspunte wat in die verlede 10
elkeen apart aan klante se maandstate geheg is, se inligting sal voortaan in `n eenmalige belastingfaktuur/staat vervat word. Die dokument wat klante by bedryfspunte ontvang, sal nou “ontvangsbewys” lees en nie meer “belastingfaktuur” nie. Hierdie dokument is voorheen in triplikaat uitgedruk waarvan een afskrif aan die klant gegee is en een afskrif aan hoofkantoor gestuur
is om aan die maandstaat te heg. (Klante moet daarop let dat afskrifte nie meer aan die maandstate geheg sal word nie en die afskrif wat by die bedryfspunt ontvang word, dus bewaar moet word). Die sortering van hierdie dokumente om aan die state te heg, was `n tydrowende proses wat veroorsaak het dat maandstate eers teen die tiende van elke maand uitgestuur kon word.
depositphotos
Sommige klante het selfs gekla dat state hulle teen die 25ste nog nie bereik het nie. In die toekoms sal maandstate reeds teen die tweede van elke maand uitgestuur kan word. Die nuwe maandstate sal ook makliker verstaanbaar wees, met goedgekeurde limiete en die klant se beskikbare fasiliteit wat duidelik op die staat aangebring word. Klante met e-posfasiliteite sal in die toekoms hul maandstate elektronies ontvang. Voorsiening is ook gemaak om op versoek hierdie belastingfaktuur/staat direk aan `n klant se rekenmeester/ouditeur te stuur. Die beplanning is om so spoedig as moontlik na e-pos oor te skakel. “Hierdie is `n innoverende ontwikkeling wat ons in lyn bring met die industrie en die tegnologie,” sê me. Kobie Greyvensteyn (Uitvoerende Bestuurder: Finansiering). “Die nuwe state sal die proses vergemaklik en bespoedig en wegdoen met die papieroorlog van die verlede. “Dit is ook baie meer gebruikersvriendelik. Waar `n huurkoopstaat in die verlede feitlik onverstaanbaar was, sal `n graadeen-kind dit nou kan verstaan. “Ek doen graag `n beroep op klante om bestelnommers te gebruik wanneer hulle aankope by bedryfspunte doen. Sodoende kan ongemagtigde aankope en bedrog verhinder word.” Greyvensteyn verduidelik dat verdere ontwikkeling ook gedoen is en funksionaliteit in die nuwe stelsel ingebou is waarvolgens klante minimum aankoopbedrae op hul rekeninge kan vasstel sodat hulle `n SMS sal ontvang sodra aankope bo hierdie bedrag op die rekening plaasvind. Hierdie SMS’e sal voortaan elke middag aan klante uitgestuur word. Om die funksionaliteit te aktiveer, kan klante gerus die kredietbestuurders by hul onderskeie takke besoek. Toekomstige aansoekvorms
xxxxxx xxxxxx xxxxxx xxxxxx xxxxxx xxxxxx
xxxxxxxx xxxxxxxx xxxxxxxx
Klante sal voortaan nie meer belastingfature soos hierdie met aankope by bedryfspunte ontvang nie. Die fakture wat in die verlede elkeen apart aan klante se maandstate geheg is, se inligting sal voortaan in `n eenmalige belastingfaktuur/staat vervat word. Die dokument wat klante by bedryfspunte ontvang sal nou “ontvangsbewys” lees en nie meer “belastingfaktuur” nie. Klante moet daarop let dat afskrifte nie meer aan die maandstate geheg sal word nie en die afskrif wat by die bedryfspunt ontvang word, dus bewaar moet word. sal ook vir hierdie opsie voorsiening maak. “Om die oorgangsproses so glad as moontlik te maak, sal klante teen einde Julie `n nuwe belastingfaktuur/staat saam met die ou maandstaat ontvang, waarna ons amptelik op 31 Augustus lewen-
dig gaan met die nuwe stelsel,” sê Greyvensteyn. “Hoewel hierdie nuwe ontwikkeling reeds `n geruime tyd op Klante Gesprekforums getoets is, is klante steeds welkom om insette hieroor aan ons deur te gee. Ons stel dit hoog op prys!”
xxxxxxx xxxxxxx
Figuur 1-6. Die nuwe maandstate is meer gebruikersvriendelik en sal ook `n kostebesparing tot gevolg hĂŞ.
xxxxxxx xxxxxxx
Figuur 2. 12
xxxxxxx xxxxxxx
Figuur 3.
xxxxxxx xxxxxxx
Figuur 4. 13
Figuur 5.
Figuur 6. Hierdie opsomming dui die minimum betaalbare bedrag aan wat betaalbaar is alvorens die klant agterstallig raak – iets wat die ou state nie gewys het nie. 14
Ons Besigheid Wat aandeelhouers moet weet
Dís nuus in die GWK-groep
W
vir `n bepaalde periode aan die De Aar- en Groblershoop-abatelkom by hierdie maand toirs gelewer word, `n agterskot, se aflewering van ons bo en behalwe die normale prys, rubriek waar ons die jongste nuus aan ons aandeelhouers aan produsente betaal sal word wat hul diere in hierdie tyd gelekommunikeer. wer het. Meer inligting in hierdie � LAW Holdings (Edms.) Bpk., verband sal binnekort aan pro`n filiaal van GWK wat die dusente gekommunikeer word. Groblershoop- en De Aar-abattoirs bedryf, het sy naam na � GWK Vleis/Meat gaan in samewerking met Douglas Beef die GWK Vleis/Meat verander. Die naamsverandering is gedoen geleentheid aan ons beesprodusente bied om hul diere in `n ten einde die waarde van die GWK-handelsmerk ook vir die voerkraal af te rond en sodoende Vleisbesigheid te ontsluit en vir hulself waarde te ontsluit. Baie dankie aan die Kalahari Nguni sodoende `n sterker korporatiewe Klub vir hul idees en insette om handelsmerk vir ons Vleisbesighierdie produk aan ons klante te heid te vestig. � GWK Vleis/Meat gaan vir `n bied. � Na aanleiding van versoeke van proeftydperk `n agterskot betaprodusente, het GWK besluit om lingstelsel implementeer. Die stel`n bunker vir die stoor- en hansel sal op die beginsel berus dat indien `n voldoende getal diere tering van graan by Modderrivier 16
se silo’s op te rig. � Die proses vir die aanstelling van `n Besturende Direkteur het op 29 Mei 2013 `n aanvang geneem. Talent Africa is aangestel om GWK in hierdie verband by te staan en die pos is reeds in Sondagkoerante geadverteer. � GWK is besig met `n projek in terme waarvan al die bestaande ligte in GWK se geboue deur elektrisiteitsbesparende gloeilampe en komponente vervang sal word. Hierdie projek word in samewerking met Eskom gedoen en die ou gloeilampe is op sodanige wyse vernietig dat dit nie enige negatiewe impak op die omgewing sal hê nie. Die projek sal na verwagting `n wesenlike besparing in elektrisiteitskoste vir GWK tot gevolg hê. GWK groete
SA Feed
Phosphates
Dit is tyd vir Winterlek Van herfs tot vroeg somer kan jou kudde ‘n verskeidenheid SA Feed Phosphates proteïenaanvullings geniet. • • • •
Beeslek 42 (vroeg winter) Bees & Skaap Winterlek (middel winter tot dit reën) Volledige Skaaplek (deur die jaar) Skaaplekkonsentraat (vir ‘n verskeidenheid voermengsels)
Ons produkte verseker jou kudde se liggaamsonderhoud asook die reproduksie-doeltreffendheid van teeldiere. Vir verdere navrae, skakel gerus vir Johnny Visser by (053) 441-3300 of stuur ‘n e-pos na johnnyv@safp.co.za.
SA Feed Phosphates – Ons is fosfaat
depositphotos
18
Graan
Herman Grobler Bestuurder: Graanaankope van GWK
Graanmark vertoon onseker, maar oorwegend positief
S
Persentasie geprys per produk per maand
100% 99.9% 100% 100% 100% 100% 99.9% 99.6% 100% edert die artikel op 22 Mei 95.8% 100.00% 2013 het die graanmark on90.00% 81.8% 78.3% seker, maar oorwegend posi80.00% 70.00% tief vertoon. 60.00% Die Amerikaanse aanplantings is 50.00% afgehandel en hoewel sommige 40.00% aanplantings gedoen is nadat die 30.00% 23.7% optimum tyd verstryk het, word `n re20.00% 9.10% 6.0% 10.00% kordoes in Amerika verwag . . . dit wil 0.00% sĂŞ as die weer saamspeel. April 2013 Mei 2013 Junie 2013 Plaaslik hou die Rand aan wipplank Mielies 2012 Koring 2012 Durum 2012 Alle soorte mielies 2013 Durum/Koring/Gars 2013 ry en onsekerheid oor die werklike Grafiek 1. grootte van die plaaslike mielieoes ondersteun plaaslike mieliepryse. Broodkoring gemiddelde pryse Die positiewe sentiment het ook R 3,440 R 3,430 R 3,426 R 3,424 oorgespoel na die koringprys wat R 3,420 marginaal opwaarts verhandel het. R 3,400 Met die skryf van hierdie artikel op R 3,380 21 Junie 2013 was die stand van R 3,365 R 3,364 R 3,364 sake as volg: R 3,360 R 3,350 R 3,350 R 3,350 Grafiek 1 dui die prysvasstellingsR 3,340 vordering van die onderskeie gewasR 3,320 se wat GWK-aandeelhouers produR 3,300 seer aan. April 2013 Mei 2013 Junie 2013 Ou seisoen mielies, koring en DuSafex-gemiddeld Produsente gemiddeld Bemarkingsplan gemiddeld rum se prysvasstellings is afgehandel. Produsente het nuwe seisoen mielies, Grafiek 2. wat onlangs gestroop is, met ongeDurum gemiddelde pryse veer 14% verder geprys en van die R 3,500 Durum, koring en gars wat in NoR 3,430 R 3,426 R 3,424 R 3,400 vember/Desember 2013 gestroop word, het produsente ongeveer 15% R 3,300 van die verwagte produksie vandeesR 3,200 maand geprys. R 3,068 R 3,068 R 3,068 R 3,100 Grafiek 2 toon dat GWK-produsente R 3,000 ongeveer R66/t swakker geprys het as die R3 430 wat dieselfde Safex-ter- R 2,900 mynkontrak gemiddeld behaal het. R 2,800 April 2013 Mei 2013 Junie 2013 Dit was egter R14/t beter as die Safex-gemiddeld Produsente gemiddeld GWK-bemarkingsplan, maar neem in ag dat die bemarkingsplan reeds ein- Grafiek 3.
19
de November gesluit het en prysings Maart mielies 2013 gemiddelde pryse ook op die Maart, Mei en Julie 2013 R 2,394 R 2,392 R 2,392 R 2,392 R 2,392 Safex-termynkontrakte plaasgevind R 2,390 het wat aansienlik hoĂŤr verhandel het R 2,388 as die 2012 Desember-koringkonR 2,386 trak, voor November 2012. R 2,384 R 2,381 R 2,381 R 2,381 R 2,382 Grafiek 3 toon die totale 2012 DuR 2,380 rumoes-prysvasstellings, wat voor ver- R 2,378 lede maand klaar geprys is. R 2,376 R 2,374 Grafiek 4 toon prysvasstellingsvlakke April 2013 Mei 2013 Junie 2013 op die Maart Geelmielie Safex-terSafex-gemiddeld Produsente gemiddeld mynkontrak. GWK-produsente kon die Safex gemiddelde prys met R11/t Grafiek 4. klop. Mei mielies 2013 gemiddelde pryse Produsente het vandeesmaand hul prysvasstellings van Mei-gelewerde R 2,208 R 2,196 R 2,195 mielies afgehandel en kon `n gemidR 2,188 R 2,188 R 2,200 R 2,171 delde prys van R2 171/t realiseer. R 2,151 R 2,151 Dit was R17/t swakker as die gemiddelde Safex verhandelde termynkonR 2,100 trak en R20/t beter as GWK se bemarkingsplan. Die GWK-bemarkingsplan vir vroeĂŤ R 2,000 mielies het einde April afgesluit en `n April 2013 Mei 2013 Junie 2013 Safex-prys van R2 151/t is gerealiSafex-gemiddeld Produsente gemiddeld Bemarkingsplan seer. Grafiek 5. Grafiek 6 toon dat GWK-produsente se gemiddelde prysvasstellings van Julie mielies 2013 gemiddelde pryse die 2013 Julie Geelmielie-termynR 2,250 R 2,226 R 2,212 kontrak steeds beter vaar as die geR 2,193 R 2,193 R 2,200 R 2,179 middelde prys van dieselfde SafexR 2,175 verhandelde termynkontrak. R 2,150 Die GWK-bemarkingsplan vir hierdie R 2,100 R 2,100 oestydperk het einde Junie afgesluit en `n Safex-prys van R2 100/t is geR 2,050 realiseer. Produsente kon vandeesmaand hul R 2,000 April 2013 Mei 2013 Junie 2013 gemiddelde Safex-prysvasstellingsSafex gemiddeld Produsente gemiddeld Bemarkingsplan vlak bestuur om steeds naby die gemiddelde Safex-vlak, waarteen die Grafiek 6. Desember 2013 Koring-termynkonDurum / gars / koring 2013 gemiddelde pryse trak verhandel, te prys. R 3,500 GWK Graan vertrou dat u hierdie maandelikse artikels insiggewend R 3,450 R 3,430 R 3,415 R 3,414 R 3,414 vind. Ons verwelkom enige terugvoer. R 3,400 R 3,384 R 3,382 Kontak ons gerus by 053 298 8491. R 3,350 R 3,300 R 3,250 R 3,200 April 2013 Safex-gemiddeld
Grafiek 7. 20
Mei 2013 Produsente gemiddeld
Junie 2013
Bemarkingsplan (beskikbaar 25/11/2013)
Presisieboerdery
Bertus Jacobs Bedryfshoof: Presisieboerdery, Douglas
Kennis van koringsiektes deurslaggewend vir oeste
D
ie status van `n plaag in `n landbou-omgewing is nie vas nie. Dieselfde spesie wat as plaag kan funksioneer en ekonomiese verliese kan veroorsaak, kan ook van geen betekenisvolle waarde wees nie. Faktore wat die status van `n plaag beïnvloed, word in Figuur 1 aangedui. Hiervolgens word die potensiële plaag-organisme eers `n plaagprobleem wanneer al die faktore teenwoordig is. `n Gunstige gasheer (gewas) moet beskikbaar wees, die omgewing moet 22
gunstig wees vir die plaag sowel as die gasheer en daar moet genoeg tyd wees vir die plaag om die gasheer te infekteer. Dit beteken `n patogeen, soos fusarium aarskroei, kan byvoorbeeld teenwoordig wees in `n koringland, maar as klimaatstoestande nie gunstig is nie en daar nie genoeg tyd vir infektering is nie, sal die patogeen nie plaagstatus bereik nie en gevolglik geen oesverliese tot gevolg hê nie. Vrotpootjie Vrotpootjie is `n swam wat die wortels, kroon en basis van die koring-
plant aanval. Die swam oorleef op stoppels en in die grond en vorm daar die bron vir die volgende seisoen se besmetting. Die swam versprei en groei tussen die wortels. Besmette plante kan nie genoeg water en voedingstowwe opneem nie en hierdie tekorte strem die plant se groei. Kenmerkende wit are word later in die seisoen opgemerk, maar byna nooit voor blomtyd nie (De Villiers en Tolmay, 2010). Normaalweg kom hierdie wit are in kolle in die land voor. Volgens De Villiers en Tolmay (2010) kan `n erge besmetting opbrengsver-
depositphotos
lies van tot soveel as 72% veroorsaak. Besmette plante se wortels en die basis van die plant is baie donkerder as die van `n gesonde plant en die wortels vertoon gewoonlik swart en is hard en bros (Foto 1). `n Sanderige, alkaliese, onvrugbare, swak gedreineerde grond en `n onegalige los saadbed (Foto 2 en 3) sal beslis simptome vererger. Gekompakteerde gronde met hoë organiese materiaalinhoud wat beskikbaar is vir vrotpootjie om op te oorleef, sal ook die siekte vererger. Gewasse wat vrotpootjie kan vererger is koring, gars en sekere grassoorte soos raaigras, kanariegras en kweekgras. Lusern en sojabone kan die siekte ook indirek bevorder aangesien dit mangaanvlakke in die grond verlaag (De Villiers en Tomay, 2010; Meyer, sd). Mielies, sonneblom en aartappels vererger nie die voorkoms van vrotpootjie nie, maar dra ook nie by tot die verwydering of bekamping van vrotpootjie in die grond nie. Hawer is `n gewas wat in `n rotasiestelsel wel vrotpootjie kan verminder. Beheermaatreëls: Maak seker koringsaad word met mangaan behandel, veral wanneer dit op gronde geplant word waar die voorafgaande gewas lusern, sojabone of grondbone was. Gebruik verkieslik `n ammoniumtipe kunsmis (De Villiers en Tolmay, 2010; Meyer, sd). Bekalking verhoog ook volgens De Viliers en Tolmay die grond-pH en moet met sorg uitgevoer word om die voorkoms van vrotpootjie te verminder. Maak seker die beskikbare sink en fosfaat is voldoende vir verbeterde wortelontwikkeling. Vermy toestande soos `n los saadbed, swak dreinering en gekompakteerde gronde. Plant gesertifiseerde saad aangesien swak saad bevorderlik kan wees vir vrotpootjie-besmettings. Fusarium Aarskroei Aarskroei word veroorsaak deur swamme in die Fusarium-genuspoel. Fusarium infekteer die koring tydens die blomstadium en tipiese aarskroeisimptome verskyn eers ongeveer tien
Tyd
Gewas
Plaag Figuur 1.
Omgewing
Foto 1. Let op die are, pitte, basisstamme en wortelontwikkeling van gesonde vs. siek plante wat met vrotpootjie besmet is. dae ná besmetting (De Villiers, 2012). Aarskroei-simptome is baie dieselfde as die van vrotpootjie, maar die verskil tussen die twee siektes lê in die wortels en hoogte van die plante. Plante wat met aarskroei besmet is, kan nie so maklik uit die grond getrek word soos plante wat met vrotpootjie besmet is nie. Die siekte val slegs die are aan en nie die wortels nie. Vrotpootjie-plante is ook gewoonlik korter as gesonde plante wat nie met aarskroei-besmette plante die geval is nie (Foto’s 4 en 5 wys duidelike aarskroei-simptome). Faktore wat die siekte kan bevorder sluit omgewingstemperatuur, lugtemperature (tussen 15 oC en 25 oC), humiditeit, die hoeveelheid inokulum
teenwoordig en gewasrotasie in. Die Fusarium-swam wat op koring voorkom veroorsaak ook by mielies kopvrot en gewasrotasie tussen koring en mielies word dus nie aanbeveel nie. Wanneer koring of mielies wel geplant word en Fusarium reeds aanwesig was, is die kans groot dat dit weer tot aarskroei of kopvrot in die volgende seisoen kan aanleiding gee. Die mees effektiewe manier om Fusarium te voorkom, is deur gewasrotasie met nie-gasheergewasse, asook die vernietiging van koring- en mieliestoppels. Die inploeg van stoppels en/of die verbranding van stoppels kan die voorkoms van die inokulum wat die siekte veroorsaak, verminder. Kultivars wat minder vatbaar is vir fusarium kan
ook aangeplant word. GWK moedig nie die terughou van saad aan nie, maar indien saad teruggehou word, moet dit skoongemaak word. Volgens De Villiers (2012) moet klein, verkrimpte sade verwyder word en die saad opgeberg word in `n koel, droë plek vry van direkte sonlig en insekte. De Villiers waarsku ook dat die plant van besmette saad saadontkieming sal laat afneem en die hoeveelheid saailingverwelking in die volgende seisoen laat toeneem, omdat die Fusariumswam ook die wortels van saailinge kan aanval. Saadbehandeling kan die kiemkragtigheid van die saad verhoog, maar in die meeste gevalle sal dit `n minimum of geen effek op die Foto 2. Voorbeeld van onegalige saadbed wat vrotpootjie kan vererger. are van die plant hê nie, omdat die behandeling die plant net vir `n kort periode beskerm. Saadbehandelings beskerm dus nie die are tydens blom wanneer die are vatbaar is vir Fusarium-besmetting nie. Gars geel dwergvirus Gars geel dwergvirus of barley yellow dwarf virus (BYDV) veroorsaak vergeling van blare vanaf die blaarpunte, verdwerging van plante en beperk ook die stoelvermoë en graanvulling. Ernstige besmetting veroorsaak dat graanplante verkort. Hierdie plante kan minder are vorm, maar in die meeste gevalle het geïnfekteerde plante kleiner are met slegs verkrimpte korrels (Prinsloo en Terefe, 2012). Die simptome kom gewoonlik in kolle in lande voor en is meer sigbaar op ouer blare (Foto 6). Volgens Prinsloo en Terefe (2012) kan die geel blare op koring ook `n rooi of pers verkleuring oor die hele blaaroppervlakte of slegs op die kante of punte van blare toon. BYDV word deur plantluise versprei en nie meganies nie. Aan die begin van die seisoen migreer besmette koringluise (wat op grasse oorwinter) na landerye of grasonkruide naby landerye. Sodra hulle op die kleingrane begin
Foto 3. `n Onegalige saadbed. Let op siek rye wat in koring gesien kan word. voed, word die virus oorgedra. Indien onbesmette luise op die besmette plante voed, raak hulle ook besmet en dra hulle weer die virus na gesonde plante oor. Koeler temperature (10-18 oC), tesame met vogtige toestande, bevorder die ontwikkeling van die siekte (Prinsloo en Terefe, 2012). Infeksie vind enige tyd deur die seisoen plaas en neem in omvang toe soos wat plantluisgetalle toeneem. Oesverliese hang af van die intensiteit van die siekte en die groeifase van die gasheerplant. Prinsloo en Terefe beweer dat opbrengsverliese van tot 33% moont-
lik is indien vroeë, intense besmettings plaasvind. Om BYDV te beheer, moet plantluise beheer word. Beheer vroeg in die seisoen met `n insekmiddel kan opbrengsverliese beperk. Besmetting ná stamverlenging het nie beduidende opbrengsverliese tot gevolg nie, maar dit hang ook saam met die heersende klimaatsomstandighede (Prinsloo en Terefe, 2012). Die eerste ses tot agt weke ná opkoms (afhangend van die groeitempo van die plant) is die belangrikste tyd vir die beheer van plantluise om virusoordrag te beperk. Saadbehandeling om kwesbare plantjies te beskerm, kan wel waardevol
wees, maar onder besproeiingstoestande is hierdie behandeling slegs ses weke lank doeltreffend. Prinsloo en Terefe (2012) waarsku ook teen te veel bespuitings en bespuitings teen laer as die aanbevole dosis, aangesien dit geen bykomende beskerming bied nie en weerstand in die plantluis teen insekdoders kan bevorder. Bakteriese Blaarstreep (Xanthomonas) Simptome sluit in waterdeurdrenkte strepe wat later nekroties word en verbruin. Hierdie strepe verleng stelselmatig en kan soms so lank soos die hele blaar word (Foto 7). Die teenwoordigheid van geel druppels op die geïnfekteerde blare is diagnosties vir Xanthomonas (Scott, 1990). Dit word gewoonlik laat in die seisoen opgemerk en dis meestal die vlagblaar wat geïnfekteer word. Volgens Duveiller et al (ND) is opbrengsverliese `n direkte funksie van die persentasie geïnfekteerde vlagblaar-oppervlakte en verliese van tot soveel as 40% is al genoteer. Die patogeen versprei hoofsaaklik deur reën (besproeiing), wind, plant-tot-plant-kontak en beserings aan blare van plante wat kan dien as plekke vir bakteriese penetrasie. Die patogeen kan `n wye reeks temperature weerstaan (15-30 oC) en groei die beste by temperature hoër as 26 oC (Duveiller et al, ND). Die beste metode van beheer is om nie besmette saad te plant nie. Moet veral nie saad plant wat op geïnfekteerde lande geoes is nie (maak van gesertifiseerde saad gebruik). Aanhoudende besproeiing, soos reeds genoem, kan ook die siekte verder versprei. Om die verspreiding hierdeur te verminder, moet verseker word die blaredak is heeltemal droog tussen besproeiingsessies. Chemiese beheer Volgens die LNR Kleingraaninstituut se Produksiehandleiding van Kleingrane (2013) moet die volgende faktore in ag geneem word wanneer swamdoders toegedien word: Die siekte en die siekteveroorsakende organisme moet reg geïdentifiseer word sodat die mees geskikte swamdoder vir die beheer daarvan gebruik kan word. Die regte swamdoder geregistreer teen `n sekere siekte, moet gebruik word. Tydsberekening met swamdodertoediening is baie belangrik. Een effektiewe toediening op die regte tyd kan meer beskerming aan plante bied as verskeie toedienings op die verkeerde tyd. Die beskerming van die vlagblaar, wat `n belangrike bydrae lewer tot die produktiwiteit van die
� �
�
� Foto 4. Tipiese simptome van `n besmette Fusarium-aar. Let op die verkleuring van die kaffies wat in kontras is met die groen kaffies. Foto: De Villiers, 2012
Foto 5. Let op die pienk verkleuring van die kaffies wat aan die buitekant waargeneem kan word. Foto: De Villiers, 2012
plant, is veral belangrik. Swamdoders het `n onthoudingsperiode wat eerbiedig moet word ná laaste toediening, voordat die gewas aan mens of dier as voeding gegee kan word. Gebruik die regte hoeveelheid water om die swamdoder aan te maak, sodat die plante goed bedek word wan-
neer dit gespuit word. Wanneer meer as een keer gespuit � word, moet swamdoders met verskillende aktiewes mekaar afwissel om die opbou van weerstand te voorkom. Verwysings � De Villiers C & Tolmay V. (2010, Mei/Junie). Vrotpootjie in koring:
Foto 6. Gars geel dwergvirus. Geel kolle of besmette dele in `n koringland. Foto: Prinsloo en Terefe, 2012
� �
�
Let op na gewasrotasie, oesreste en kunsmis. Koring fokus, bl. 20-21. De Villiers C. (2012). Aarskroeisiekte op Koring. Kommuniek . De Villiers C en Tolmay V. (2010, Mei/Junie). Vrotpootjie in koring: Let op na Gewasrotasie, oesreste en kunsmis, bl. 20-21. Duveiller E., Beagard C. and Maraite H. (ND). Bacterial Leaf Streak and Black Chaff caused by Xanthomonas translucens. LNR Kleingraaninstituut. (2013). Handleiding vir die produksie van kleingrane in die somerreënvalgebied. Pretoria: Business print. Meyer L. (sd). Vrotpootjie by Koring. Norris RF, Caswell - Chen EP & Kogan M. (2003). Concepts in Integrated Pest Management. New Jersey: Prentice Hall. Prinsloo G en Terefe T. (2012). Gars geel dwerg virus op koring: Identifikasie en invloed op koring produksie. Kommuniek . Scott D.B. (1990). Wheat diseases in South Africa. Pretoria: Department of Agricultural development.
Foto 7. Bakteriese blaarstreep (Xanthomonas).
Presisieboerdery
Hannes Hattingh Bedryfshoof: Presisieboerdery, Kimberley
GWK steek kers op by suksesvolle koringprodusente
P
word albei praktyke gebruik om rodusente in GWK se bedieningssodoende siektes te voorkom. gebied behaal jaarliks uitstekende � Sommige produsente behou brandoeste. Om meer oor die suksesse materiaal (as) deur dit liggies nat te van hierdie produsente uit te vind, het maak net nadat reste gebrand is en GWK se landboukundiges een só `n so spoedig as moontlik in te werk. produsent per streek geïdentifiseer en by Dit voorkom dat verbrande matehom gaan kers opsteek. riaal wegwaai en beperk ook die Die doelwit was om die gewasproverlies van voedingselemente in die duksiepraktyke van hierdie suksesvolle verbrande materiaal. produsente neer te pen en dan aan al die produsente binne GWK se bediSaadbed-voorbereiding eningsgebied beskikbaar te maak. Die � Die opname het deurgaans getoon landboukundiges het ook primêre bedat suksesvolle produsente aandag werkingsproewe ter ondersteuning van gee aan `n ferm en gelyk saadbed. die bewerkingspraktyke gedoen. Op sandgrond (minder as 15% klei) Geen suksesresep in die landbou pas word groot sukses behaal met `n by elke boerdery nie, maar ons kan wel wondertiller met roller, vibroflex met goeie produksiepraktyke nastreef. GWK roller of krageg, mits dit reg aangese span landboukundiges het om `n wend word. Op grond met meer as tafel gaan sit en die praktyke wat hulle 15% klei word die grootste sukses waargeneem het as volg opgesom: met `n krageg behaal. � Planter en plantproses Wisselbou/rus � Dwarsdeur die opname is gevind Die suksukvolle produsente pas almal dat planters met `n drukwiel op `n vorm van rus of wisselbou, en soms elke ry en goeie dieptebeheer albei, in hul boerderye toe. gebruik word, byvoorbeeld die John Opsie 1: Koring, mielies, rus, breëblaar Deere 450. (bone/katoen), koring, mielies, rus. � Die algemene planterspoed is onOpsie 2: Koring, mielies, rus, vroeë geveer 7km/h (by mielies is plantermielies, koring, mielies, rus, vroeë spoed meer krities). mielies. � Die optimum plantdiepte is 2-3cm Opsie 3: Lusern drie jaar, opgevolg (dit is baie belangrik) en rywydtes is deur drie jaar mielies/koring. 17-19cm. � Altesaam 100kg saad/ha of 225Primêre bewerking 250 plante/m² word benodig. Diep tandbewerking of ploeg (probeer verdigtingslae ophef). Optimum plantdatum � Produsente gee heelwat aandag Ideale plantdatums is van 20 Junie tot daaraan om mieliereste tot die 5 Julie. Probeer om van 15 Junie tot 15 minimum te beperk deur te brand Julie te vestig. of te ploeg. In sommige gevalle Kultivarkeuse 28
� Sien GWK se Koringkultivar Proefresultate vir resultate in verskeie gebiede. � Moenie nuwe kultivars in die eerste jaar op groot skaal aanplant nie. Beproef dit eers op klein skaal. � Versprei die risiko deur meer as een kultivar te plant. Saadbehandeling Standaard saad swambehandeling. Mangaan-saadbehandelings word gedoen as grondontledings onder standaard is. Bemestingsprogram � Bemestingsprogram word volgens langtermyn opbrengste bepaal. � Grond word geklas volgens pH, sand en klei. � Bemesting word streng volgens grondontledings/behoeftes geïmplementeer. � Stikstof word met groot omsigtigheid vroeg in die seisoen bestuur om die omval van koring te verhinder. Ander belangrike elemente soos kalsium, magnesium en swael word ook deur die produsente in hul bemestingsprogram gebruik. Die bemesting word gedoen volgens grondontledings en die koringplant se behoeftes. Mikro-elemente � `n Breësprektrum mikro-elementprogram word vroeg in die plantseisoen gevolg. Groot hoeveelhede word nie toegedien nie. � Spesiale aandag word gegee aan elemente wat laag in die grond- en
Bemestingsriglyn vir kleigrond: N 220
kg/ha P 30-40
K 50-80
*= Hoë pH: > 7 Versprei kaliumbemesting op hoë pH-gronde deur die seisoen. Bemestingsriglyn vir sandgrond: N 230-285
kg/ha P 30-50
K 50-80*
*= Hoe pH: > 7 Versprei kaliumbemesting op hoë pH-gronde deur die seisoen. blaarontleding toets. � Sommige produsente gebruik ook blaarmonsters om makro- en mikro-elemente in die bemestingsprogram te monitor. Besproeiingskedulering Al die produsente wat aan die opname deelgeneem het, gebruik `n besproeiingskeduleringsdiens en beskou dit as `n ononderhandelbare deel van die sukses van hul boerderye. Benadering tot waterskedulering � Begin met `n vol profiel en gee net genoeg water om goeie ontkieming te verseker. � Wees versigtig vir oorbesproeiing, veral in die eerste ses weke. � Was kunsmis in met 7-8mm water en los, veral aanvanklik wanneer die gewas nog jonk is. � Besproei 12-15mm deur die seisoen per toediening. As die grond dit toelaat om meer op `n slag toe te gee, kan meer toegedien word. � Koring se aanvanklike watergebruik is baie laag en neem dan drasties toe in die tweede week van September. Moenie in hierdie stadium onverhoeds betrap word nie. Wenke van suksesvolle produsente � Maak `n ingeligte keuse omtrent kultivar. � Moenie drastiese besluite neem nie.
� Verander een ding op `n slag en evalueer eers die verandering. � Streef altyd na 100% akkuraatheid. Boereproewe: ploeg vs. tand In die 2012-koringseisoen het GWK se landboukundiges in vier gebiede bewerkingsproewe gedoen waar ploeg op sandgronde met tandbewerkings vergelyk is.
Hopetown vir die beskikbaar stel van hul inligting vir hierdie proef. Kleigrond bewerkingsproef Bewerkingsproewe is in twee gebiede op kleigrond gedoen waar `n diep tandbewerking met `n vlak tandbewerking vergelyk is.
Rede vir die proef: Om te bepaal of dit werklik nodig is om kleigrond diep met Rede vir die proef: Die proef is gedoen tande te bewerk aangesien kleigrond teoreties nie verdig nie. Kleigrond besit nadat die vraag ontstaan het of gedie vermoë om te swel en te krimp ploegde koringlande hoër opbrengsoos wat dit nat en droog word. Kleiste sal lewer as lande wat met tande grond onder besproeiing kry selde bewerk is. die geleentheid om uit te droog in `n Metodiek: By produsente wat as `n reël dubbeloes-stelsel. `n Groot verskil in brandstofverbruik kom ook tussen die ploeg- of tandbewerking toepas is `n gedeelte met tande bewerk of geploeg, bewerkings voor, wat uiteraard geldelike breed genoeg sodat `n mens die verskil implikasies het. op die stroper-opbrengskaart sou kon Metodiek: By produsente wat as `n reël waarneem. Die res van die produksiediep met tande bewerk is `n gedeelte praktyke op die land en die bewerkte vlak met tande bewerk, breed genoeg gedeeltes was presies dieselfde. sodat die verskil op die stroper-opbrengskaart waargeneem sou kon Resultate: By drie van die vier proeflokaliteite was stroper-opbrengsmonitors word. Die res van die produksiepraktyke tydens oestyd beskikbaar en hierdie drie op die land en die bewerkte gedeeltes was presies dieselfde. lokaliteite se resultate sal vervolgens bespreek word. Die opbrengskaarte Resultate: Die stroper-opbrengskaarte in in Figuur 1, 2 en 3 toon geen verskille tussen die geploegde en tandbewerkte Figuur 4 en 5 toon geen verskille tussen die diep tandbewerkte gedeeltes en gedeeltes nie. die gedeeltes waar vlak tandbewerking Gevolgtrekking: Die opbrengskaarte in toegepas is nie. Figuur 1, 2 en 3 toon geen noemensGevolgtrekking: Hoewel tydens die waardige verskil tussen die gedeeltes seisoen nie dieper nie, maar wel beter van die land wat geploeg is of met vertakte wortelontwikkeling in die dieptand van 30-35cm diep bewerk is nie. bewerkte gedeeltes gevind is, was daar As geen verskil in die wortelontwikkenie `n betekenisvolle verskil tussen die ling voorkom nie en mieliereste tot die minimum beperk is, kan aanvaar word diep en vlak bewerkte gedeeltes nie. dat geen verskil tussen die opbrengs op Hou egter weereens in gedagte dat hierdie stelling slegs op een jaar se `n geploegde en tandbewerkte land data gegrond is en resultate jaarliks kan behoort voor te kom nie. Hou egter varieer. ingedagte dat hierdie stelling slegs op grond van een jaar se data gemaak Ons bedank graag wyle mnr. Dries word en dat die resultate jaarliks kan Greyling van Orania, sowel as mnre. varieer. Ons bedank graag mnre. Leboeuf Blo- Willem en Kolver Mülke van Plooysem van De Kroon Boerdery by Luckhoff, burg vir hul samewerking met die proef en die beskikbaar maak van data vir Gerhard Bruwer van Genade Boerdery by Douglas en Hannes Bruwer van publikasie. 29
Ploeg en die res van die land tande, net CLC. Maksimum 30-35cm diep
Ploeg
Ploeg Tande +/- 30cm Ploeg Tande +/- 30cm Figuur 2.
Figuur 1.
Ploeg gedeelte. Die res van die land is met tande bewerk +/-30cm diep
Diep bewerking Vlak bewerking Diep bewerking Diep Vlak bewerking bewerking
Figuur 3.
Figuur 4.
Diep tandbewerking
Vlak tandbewerking
Diep tandbewerking
Figuur 5.
depositphotos
32
Spesialisprodukte Hein Janse van Rensburg Wingerdboukundige
Wintersnoei: Balans op die stok sowel as bankstaat
D
ie Franse wingerdboukundige D’Armailhacq het al in 1867 verklaar dat snoei nie net die belangrikste behandeling op `n wingerdstok is nie, maar ook die basis waarop verbouing berus. Snoei is die enkel mees belangrike inset wat die uitkoms van die oes (gehalte en drag) kan bepaal. In die ekonomiese omgewing waarin ons onsself op die oomblik bevind, is die samekoms van produksie en gehalte van kritiese belang. `n Fyn ewewig moet gehandhaaf word om hierdie balans te bereik aangesien dit albei kante toe kan gaan, naamlik groot produksie teen laer gehalte teenoor laer produksie teen `n beter gehalte. Laer produksie is nie altyd die maatstaf waaraan gehalte gekoppel kan word nie, so ook is dit nie altyd waar dat hoÍr produksie verantwoordelik is vir swak gehalte nie! Die belangrikste aspek by albei die bogenoemde is dat balans ontbreek. Balans kan gesien word as `n baie subjektiewe onderwerp, maar daar is
Diagram 1.
Die vraag is nou: Wat het balans en snoei met mekaar te doen? Die keuse en uitvoering van `n spesifieke snoeistelsel het die grootste invloed op balans, aangesien die ooglading bepaal hoeveel lote daar gaan wees. Die groei en onderhoud van die toegekende lote is weer funksies van grondpotensiaal, besproeiing, bemesting ensovoorts. Snoei bepaal egter die aanvanklike getal lote wat daar sal wees. Mnr. Hein Janse van Rensburg het onlangs as wingerdboukundige by GWK aangesluit. tog `n paar vasgestelde parameters soos lootlengte, aantal blare per tros en baie belangrik, groeikrag. Die bepaling van balans by groeikrag berus myns insiens op die volgende: Aktiewe groei na deurslaan = nie in balans (te geil), aktiewe groei stop lank voor deurslaan = nie in balans (te swak). Hoe nader aktiewe groei aan 100% deurslaan stop, hoe meer in balans is die wingerd, ongeag die drag.
Snoeistelsels Wingerde in die GWK-bedieningsgebied is almal opgelei en word ook besproei, dus is die bepalende faktore wat die snoeistelsel betref die prieel, die kultivar en die wyn-doelwit. In die volgende paar uitgawes sal ons relevante snoeistelsels bespreek. Kortsnit (tappie-metode) Die meeste wingerde in die streek word volgens `n kortsnit-stelsel gesnoei. Dit behels die wegsnoei van ou hout om terug te kom na die kordon
Foto 1. 33
(Diagram 1) en die toekenning van `n maksimum van twee tot drie oë per tappie (snoeiposisie) – basisogie plus twee (Foto 1). Die rede vir die metode is dat wingerdlote vrugbaar is as eenjarige op tweejarige hout. Die soort snit kan op enige prieelstelsel gebruik word en is maklik om uit te voer en ook om die balans van die stok te bestuur en terug te kom nader aan die kordon. Die terugsnoei om nader aan die kordon te kom, is van belang omdat die opbou van draers die effektiwiteit van die prieelstelsel beïnvloed en lote ook eksponensieel dunner word hoe verder weg hulle van die kordon beweeg. Die kerse wat vorm, is ook geneig om af te breek en dan is daar groot spasies oop op die kordon. Die getal draers hang af van die wingerd se groeikrag. Hoe sterker die groeikrag, hoe meer draers kan toegeken word. Let wel: Enige lote wat dunner is as `n potlood moet teruggesnoei word na een duidelik herkenbare ogie – basis ogie plus een. Dun lote dui gewoonlik op gebrekkige groeikrag en dit is nie wys om die getal oë op sulke wingerde te vermeerder nie en eerder die bemesting en besproeiing te vermeerder. Spasiëring is eenvoudig met die stelsel en toekennings wissel van streek tot streek. Hier stel ek voor dat gepoog word om 12 tot 14 tappies/draers per lopende meter kordon toe te ken (Foto 2). In Foto 2 kan slegs nege draers per lopende meter kordon gesien word. Die uitdaging is om die getal draers op `n reeds gevestigde stok te vermeerder. Twee aanvaarbare praktyke bestaan om die getal draers op die kortsnitstelsel te vermeerder: � Die snoei van “bokhorings” � Die invleg van lote op `n gevestigde kordon. Albei hierdie praktyke moet met sorg 34
Foto 2. uitgevoer word om die maksimum vleg `n loot in (Foto 5). voordeel daaruit te trek. Die hele � Gebruik ook vlegloot op oop konsep van vermeerdering berus op spasie op die kordondraad. die huidige spasiëring van die stok wat gesnoei word. Die maklikste verduideliking is om standaardmates te gebruik wat elkeen tydens die snoeiproses by hom het. Die gemiddelde mens se hand is tussen 7,5 en 9cm breed. Dus kan die hand as `n standaardmate gebruik word wanneer gesnoei word. `n Hand van 8cm gee 2,5 draers per lopende meter kordon. Dit is dus Foto 4. veilig om by die toepassing van die stelsel te gebruik. Ons gaan as volg te werk: � As een hand tussen die draer posisies kan inpas, word slegs een tappie gesnoei (Foto 3). � As twee hande tussen die draerposisies kan inpas, snoei `n “bokhoring” (Foto 4). � As `n snoeiskêr kan inpas sonder Foto 5. dat dit die draerposisies raak,
Foto 3.
Foto 6.
Kritiese punte by vermeerdering van draers Bokhorings By die snoei van “bokhorings” is dit baie belangrik om die onderste draer slegs na een oog (duimlengte) toe te snoei om sodoende te verseker dat `n sterk loot uitbot om die daaropvolgende seisoen na terug te kom. Die boonste draer kan gesnoei word na twee ogies (twee vingers / vuurhoutjieboksie). Let daarop dat daar nie aan albei kante van die spasie “bokhorings” gelos word nie en net na die kant waarnatoe daar gesnoei word. Indien nie kan die getal draers vinnig te veel word. Lote invleg Die belangrikste hier is om die voorste drie oë van die vlegloot onmiddellik uit te sny. Wingerd neig om altyd op sy voorste oë te bot en dus word dit gedoen om te verhinder dat daar nie juis deur die metode spasies geskep word nie Alle oë regoor reeds gevestigde draers
moet ook heeltemal verwyder word sodat daar slegs ogies is wat die groot spasie moet vul. Indien laat gesnoei kan word (`n maand voor verwagte bot), word dit aanbeveel om `n plant groeireguleerder soos Dormex (siaanamied) te gebruik om sodoende te verseker dat addisionele ogies wel bot. Verdere bestuur By albei die bogenoemde moet daarop gelet word dat daar nou baie meer vraagpunte geskep word. Die besproeiings- en bemestingsprogramme moet aangepas word om die groter vraag na albei hulpbronne te akkommodeer. Die lowerdigtheid gaan ook verhoog en siektes moet fyn dopgehou word, maar gewoonlik is die siektebeheerprogramme wat tradisioneel gevolg word, voldoende om die groter oes te beskerm. Ter afsluiting Snoei as `n praktyk leen hom daartoe om dit pas te maak volgens elke pro-
dusent en elke blok se behoefte. Sodoende kan die winsgewendheid van `n blok heelwat verander. Tydens snoei moet baie aandag gegee word aan toesig oor die uitvoering van die aksie, aangesien first time right nie onderhandelbaar is nie, omdat dit die duurste bestuuraksie van wingerd is. Snoei moet beskou word as die basis vir die oes wat voorberei word en as daar dus meer draers toegeken word, moet ander aksies ook dienooreenkomstig aangepas word. Die kortsnit-stelsel word oor die wêreld heen met groot welslae gebruik vir gehalte sowel as produksie. Dit hang van die toepassing van die stelsel af waarvoor dit in die volgende seisoen gebruik sal word. In die volgende uitgawe begin ons om alternatiewe stelsels te bespreek waarna gekyk moet word om winsgewendheid en produksie te verbeter, sonder om gehalte in te boet. Vir navrae, skakel Hein by 071 400 7119 of e-pos hom op heinjvr@gwk.
Om vir jou toekoms te beplan is makliker as wat jy dink. Om seker te maak dat jy jou geldsake en finansiële beplanning agtermekaar het, kan na ’n onbegonne taak klink. Ek kan jou help om die regte besluit te maak om volkome gemoedsrus te verseker. Met Sanlam se omvattende portefeulje-oplossings kan ek voorstelle maak oor wat jy werklik nodig het.
Maryke van Niekerk
Sanlam CI1002RS0653BPA
Finansiële Adviseur 053 830 1306 079 529 5658 maryke@sanlam4u.co.za
www.sanlam.co.za GELISENSIEERDE VERSKAFFER VAN FINANSIËLE DIENSTE
Hennie Faber
Finansiële Adviseur 053 298 2017 082 922 6676 henniefaber@sanlam4u.co.za
Anelle Bester
Finansiële Adviseur 053 573 0011 072 551 7196 anelleb@sanlam4u.co.za
Brigitte Lombard
Finansiële Adviseur 053 353 1166 082 818 5798 brigitte@sanlam4u.co.za
Frans Fouche
Finansiële Adviseur 053 861 1053 082 465 0472 fransfouche@sanlam4u.co.za
Veilings en Vleis
GWK sterk gedryf om toe te tree tot kleinhandel van vleis Ná aanleiding van die besprekings op onlangse Produsente Gespreksforums, gee GWK Veilings en Vleis graag aktuele inligting oor die vleisbedryf in `n vraag-en-antwoord-formaat aan ons produsente deur.
Kummulatiewe maandelikse slaggetalle - Noord-Kaap: 2008-2013 2,000,000 1,000,000 -
Watter persentasie hiervan word deur GWK hanteer? LAW De Aar en LAW Groblershoop (GWK Vleis) hanteer op die oomblik ongeveer 32% van kleinvee-slagtings in die Noord-Kaap en ongeveer 10% van alle kleinveeslagtings in Suid-Afrika. Word `n toename in slagtings op die oomblik by abattoirs gesien? Slagtings by GWK Vleis vir die 2012/ 13 finansiële jaar was 28% hoër as die vorige jaar. Ongeveer 460 000 eenhede is geslag teenoor 360 000 die vorige jaar. Die slaggetalle in die Noord-Kaap het ook met 11% verhoog en op nasionale vlak is aanduidings ook dat meer kleinvee geslag is. Dit blyk dat kuddes goed herstel en lampersentasies na normaal terugkeer ná die invloed van Slenkdalkoors die afgelope paar jaar.
Jan
Jan Feb Feb Mrt Mar Apr Apr Mei May Jun Jun Jul Jul Aug Aug Sept Sep Okt Oct Nov Nov Des Dec
Hoeveel kleinvee word jaarliks in die Noord-Kaap geslag? Ongeveer 1,4 miljoen.
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Grafiek 1. lings. Wanneer egter na die deursetvereistes van groot fasiliteite gekyk word, word dit duidelik dat die proses omkeer, aangesien die aankope moontlike afset voorafgaan. Dit beteken dat die slagtings plaasvind en die bemarkingspan daarna eers die karkasse kan bemark. Dit het tot gevolg dat prysbepalings altyd op verwagtings eerder as bestellings gegrond is en sodoende addisionele markontleding verg, maar ook die risiko skep dat die nodige verkooppryse nie altyd behaal word nie.
bedreiging i.t.v. volhoubaarheid vir abattoirs bly deursettekorte. Daarom is gepoog om hierdie risiko d.m.v. premie-ooreenkomste te bestuur. GWK Vleis het `n derde markaandeel in die Noord-Kaap en volhoubaarheid van hierdie fasiliteite speel `n kritiese rol in die ekonomiese volhoubaarheid van die bedieningsgebied.
Hoe beoog GWK om in die toekoms die kleiner produsente vir volgehoue lewering te beloon? GWK beoog om tydens die 2014 fiWaarom bied GWK gedifferensieerde nansiële jaar aan produsente `n agterpryse aan sekere produsente? skot te betaal wat op grond van die Die stelsel van volumepremies kom al winsresulate van die besigheid bereken `n klomp jare saam met LAW Holdings. word. Produsente wat tydens die maand Waarom is dit moeiliker vir abattoirs waarin `n wins behaal is lewerings gemet groot kapasiteit om met kleiner, pri- Dit is in beginsel `n instelling om die basiese deursetbehoeftes van die abat- doen het, sal dus vir elke kilogram gevate abattoirs te kompeteer? toirs te verseker deurdat sekere volumes slag `n agterskotpremie verdien wat Kleiner abattoirs het `n laer deursetper maand d.m.v. premie-ooreenkom- amptelik verklaar sal word. Hierdie prebehoefte en kan dus moontlik selektief ste ooreengekom word. Die grootste mie sal eerstens aan produsente betaal koop en verkoop vir spesifieke bestel36
Word meer in die Noord-Kaap geslag? 2008 1,686
2009 1,710
2010
2011
1,579 1,269
2012 1,413
die produsent se voordeel is, terwyl hy van die gevaar van predatore en die vereiste naweekarbeid ontslae is.
Hoe raak GWK in die waardeketting betrokke? GWK het `n baie sterk dryf om tot die kleinhandel in die vleisbedryf toe te tree. Noord Kaap GWK Vleis Die slaghuis op Groblershoop het reeds boverwagte omsette behaal, die winGrafiek 2. kelopervlak is vergroot en `n verkoopsword wat nie `n volumepremie kry nie. � Die produsent kan bloot sy stoorpunt is by die De Aar-fasiliteit geopen. lammers aan GWK verkoop waar- GWK Vleis het ook `n winkel in MdantHoe vergelyk GWK se vleispryse op `n na dit in die voerkrale by De Aar of sane in die Oos-Kaap bekom wat reeds jaarbasis met ander organisasies s’n? Groblershoop gevoer word totdat sedert 1 Mei 2013 bedryf word. GWK se aankooppryse is gemiddeld dit slaggereed is. Op die oomblik Die bedoeling is ook om ander kleinR0,39/kg beter as die Rooivleis Abatis staanplek beskikbaar vir 10 000 handelgeleenthede in alle verbruikerstoirvereniging (RVAV)-gemiddeld oor lammers op Groblershoop en 3 klasse te ondersoek en die beste kleindie afgelope jaar. Die vergelyking in 000 op De Aar (dit word eersdaags handelgeleenthede te benut. neiging is ooreenstemmend met die na 10 000 uitgebrei). Produkte word reeds te koop aangevan die RVAV wat die relevansie daar� Die produsent kan sy lammers op bied in die LandMark-winkels wat deur van bevestig. Produsente het dus oor `n hotelbasis laat voer. Dit beteken GWK bedryf word, met veral die Kim`n jaar gemiddeld beter gedoen as die die produsent lewer sy lammers by berley-winkel wat goeie omsette toon. prysaanduidings van die RVAV t.o.v. van die aangewese voerkraal en gaan Marydale, Modderrivier en Griekwastad aankooppryse van A2-lammers. met GWK `n ooreenkoms aan vir bestel ook reeds produkte, met planne die voerproses en koste daarvan. vir Prieska en Douglas om binnekort in Hoe gaan GWK in die toekoms voerAlle koste word dan ná verslagting te val. krale vir produsente implementeer? verhaal en die restant uitbetaal. Die Die Certified Natural-handelsmerk Twee opsies bestaan vir produsente: voordeel hiervan is dat die aanwas word steeds deur Checkers bemark en
452
60.00 58.00
402
368
324
437
Aankope-vergelyking
56.00 54.00 52.00 50.00 48.00 46.00 44.00 42.00 40.00 38.00 36.00 1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35 37 39 41 43 45 47 49 51 GWK 2012 RVAV 2012 GWK 2013 RVAV 2013 Grafiek 3. 37
GWK het eksklusiewe leweringsreg met die Food Lover’s Market-groep ooreengekom om Free Range-lam aan die hele groep te verskaf. GWK het nog `n nismarkhandelsmerk, naamlik Fresh by Nature geregistreer wat eersdaags deur die Meatworld-groep bemark sal word. �
in die sukses van produkte en word moeilik verander. Daarmee saam speel die algemene ekonomie `n rol in bestedingspatrone en toetrede tot hierdie markte moet met omsigtigheid benader word. Kompetisie sal altyd `n invloed hê op die sukses van enige besigheid en derhalwe is die ondersoek in die verband ook noodsaaklik.
gewe tydstip, bepaal die prys wat vir slagdiere aangebied word. Die ander belangrike punt om te onthou is dat karkasse vars produkte is wat binne twee tot ses dae uit die abattoir verkoop moet word. Hiermee saam is die tradisionele maandeinde-siklusse van die vraag na vleis stadig aan die verHoe moeilik is dit om betrokke te raak ander, asook die aanbodsiklusse van en is dit `n vinnige proses? slagdiere. Die grootste effek op verDit is `n relatief moeilike proses om kooppryse is wanneer groot tekorte en stroomaf in die waardeketting betrokke Hoekom voer GWK nie vleis uit nie? oorskotte in die mark ontstaan. Hierdie te raak, om die volgende redes: Selfs met die 40%-heffing soos van neiging is tydens die afgelope jaar ver� Handelsmerke is onderworpe aan toepassing op skaapvleis is ons pryse skeie kere waargeneem. komplekse regstegniese prosesse nie kompeterend met produkte uit verDie GWK 2013-lyn in die onderstaanen ooreenkomste moet haarfyn be- al Australië en Nieu-Seeland nie. Dit de grafiek is `n baie goeie aanduiding woord word omdat die potensiaal is `n goeie aanduiding van die verskil van bottelnekke in die aanbod van vleis daarvan groot implikasies vir die in prys waarmee ons in die buiteland wat veroorsaak word deur trae verbruibetrokke partye het. Nuwe handels- moet kompeteer. GWK ondersoek alle kersvraag na vleis. Dit het `n direkte merke met nuwe produkte neem tyd moontlikhede t.o.v. afvalle, velle en vleis invloed op die aanbodprys aan proen baie bemarking om gevestig te vir volhoubaarheid en lewensvatbaardusente aangesien die verspreiders nie word. Veral in die voedselbedryf is heid en is derhalwe oop vir enige gedie volumes wil aankoop nie en derhalvertroue in handelsmerke van groot leenthede wat uitvoere betref. we laer pryse aanbied om die aanbod belang en neem dit uiteraard tyd te stop. om die vertroue te vestig. Is die vleisprys direk gekoppel aan die Ongelukkig word die laer pryse nie � Kleinhandelwinkels verg kapitaal, geld in die verbruiker se sak? aan verbruikers deurgegee nie en word kennis en toepaslike personeel. Die Die aanbodpryse aan produsente het die vraag dus nie gestimuleer nie. Hierligging moet oordeelkundig gekies alles te doen met die werking van vraag die faktore dra by tot `n uiters sensiword en vooruitskattings moet en aanbod in die mark. Vraag word tiewe mark t.o.v. volumes en gevolgdeeglik nagevors word. uiteindelik deur die verbruiker bepaal lik `n direkte invloed op die pryse wat � Verbruikers se gewoontes en vooren die volumes wat verbruik word teen- GWK onder meer aan produsente kan keure speel `n baie belangrike rol oor die aanbod daarvan op enige gebied.
Verkoopprys-vergelyking
60.00 58.00 56.00 54.00 52.00 50.00 48.00 46.00 44.00 42.00 40.00 38.00 36.00 1
3
5
Grafiek 4. 38
7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35 37 39 41 43 45 47 49 51 GWK 2012 RVAV 2012 GWK 2013 RVAV 2013
bertie theron
40
Op die veeplaas Peter Milton
Kry `n duidelike prentjie van hoe jou kudde lyk Mnr. Peter Milton, boerderykonsultant en lewendehawekenner, bespreek vandeesmaand in ons veerubriek die samestelling van `n kudde.
O
m `n duidelike prentjie van `n mens se kudde en die vloei van die kudde te kry, moet die diagram op bladsy 42 bestudeer word. Wanneer `n ingenieur `n motor ontwerp, sal hy `n dokument van 1 000 bladsye opstel oor die verskillende metale wat gebruik moet word. Die werkswinkel sal ook `n handleiding van ongeveer 100 bladsye ontvang oor hoe om probleme op te los. Wanneer die motor in die vertoonlokaal staan, sal daar `n kort handleiding in die paneelkissie wees oor waar die spaarwiel gevind kan word met `n diagram van die liggies en metertjies op die paneelbord. Die bestuurder van die voertuig sal slegs die een bladsy oor die paneelbord nodig hê om die motor te bestuur. Kom ons volg die sewe stappe om die kudde te definieer:
aangesien `n mens net dragtigheid kan vasstel deur op 30 dae te skandeer.
Stap 2 In die volgende 270 dae (nege maande) sal die 100 koeie kalf. Die wet van gemiddeldes gee vir ons 50 Stap 1 manlike diere. Hierdie bulkalfies sal Altesaam 100 koeie en verse sal van gehou word totdat hulle gespeen `n kudde verkry word. Die tyd van word en dan verkoop word . dragtigheid is nie hier ter sake nie – dit kan wees van een maand tot `n Stap 3 kalf van twee weke. Die dragtigheids- Die balans van die 50% vroulike dieperiode is 288 dae plus `n 12 dae re sal as vervangingsverse gehou oue kalf = 300 dae minus 30 dae word. `n Oorparingsprogram is `n
goeie keuse en daarom is `n 80% behoud by speen `n goeie beginsel. Alle gebreke moet by hierdie seleksie uitgeskakel word. Stap 4 Hierdie 40 vervangingsverse moet deur kunsmatige inseminasie (KI) of natuurlike dekking aan semen blootgestel word. Die gewig van hierdie groep verse is nie belangrik nie, maar die reël is dat hulle 60% van die volwasse gewig moet weeg. Om die volwasse gewig van die koeikudde te bepaal, moet hulle op vyf jaar en 24 uur ná kalf geweeg word. Dit is die 41
definisie van `n volwasse koei se gewig. In die vorige rubriek het ons na byvoeding gekyk waar die eerste doelwit bereik moet word. Slegs 75% van die verse moet dragtig raak. In baie gevalle kan oorvoeding van verse swak resultate lewer aangesien vet in die uierweefsel saampak en swak produksie veroorsaak. Stap 5 Die 30 verse wat die eerste keer kalf, moet 24 uur van die dag dopgehou word. Dit kan gedoen word in `n kamp met die grootte van `n sokkerveld of `n halwe hektaar. `n Kringtelevisie-kamera kan geïnstalleer word om aan hierdie behoefte te voldoen. As een vers en haar kalf gered word, betaal dit reeds dié stelsel. Van die oomblik wanneer die water breek, moet die kalf binne 100 minute (1uur en 40 minute) gebore word en die kalf moet binne 100 minute aan die vers drink en kolostrum inkry. Die koei moet die volgende dag geweeg word en met 50cc TerramycinLA ingespuit word. Die kalf moet geweeg en gemerk word en die gewig moet aangeteken word. Van hierdie 30 koeie met eerste kalwers hoef slegs 70% dragtig te raak met `n tweede kalf. Stap 6 Die 70 koeie wat weer dragtig raak, hoef slegs twee keer per dag gemonitor te word. Dit beteken dat die koeie in `n klein kampie aangehou moet word of by die waterpunt gesien moet word. Van hierdie koeie hoef slegs 70% weer dragtig te raak – 49 koeie plus die 21 koeie met tweede fetusse = 70 koeie. Van die 100 koeie in Stap 1 sal 30 dragtig raak met eerste fetusse, 21 met tweede fetusse en 49 met derde of meer fetusse.
Stappe
Beskrywing
Ouderdom
Kudde
in jare
Opsomming
247
Stap 1
Stap 2
Manlike diere Vroulike diere
Stap 3
Stap 4
Stap 5
Stap 6
Stap 7
Stap 1
Dragtige koeie 100 50% Manlike kalwers 50 Balans
2,5 tot 10
0,1 tot 1
Verskalwers 50 Behou 80% Verse 12 maande 40 Dragtig % 75% Koeie eerste kalf 30 Dragtig % 70% Koeie 2+ kalwers 70
Vroulike diere met bul 140 Bulle 5% 7 Roteer 29% 2 Dragtige koeie 100
0,1 tot 1
1 tot 2
2 tot 3 3 tot 10
n Ouderdom 2 2 3
2 of 3 3 of 4 4 of 5
1,5 tot 10
Diagram 1.
Dit beteken 140 koeie gedek deur ses bulle. Die rotasie van die bulle moet 33% wees, wat beteken dat twee bulle jaarliks aangekoop moet word. Bulle word aangekoop op twee of drie jaar en op vyf of ses jaar verStap 7 Die bul-tot-koei-verhouding sal 4,3% koop. Die gebruik van `n bul vir slegs drie wees. Die vroulike diere wat gedek moet word, is 40 vervangingsverse en jaar sal die kanse verminder dat hy sy eie nageslag dek. `n honderd koeie van die kudde. 42
0.1 tot 10
Opsomming Die kudde sal uit 246 kop bestaan. Met sterftes en natuurlike verliese soos weerlig kan die dragtigheidspersentasie na 5-8% verhoog word – ver van die 95% waarmee hierdie rubriek begin het. In die volgende rubriek sal ons weer na die paneelbord kyk met ouderdom en klassifikasie in gedagte.
Mnre. Neil de Klerk (Uitvoerende Bestuurder: Korporatiewe Bemarking), Wim van Rooyen (Hoofbestuurder: Veilings, Vleis en Supermarkte), Koos van der Ryst (Ondervoorsitter van die RPO), Henk van Wyk (Voorsitter van Agri NoordKaap) en Alex Cilliers (Uitvoerende Bestuurder: GWK Vleis).
Georganiseerde Landbou Carien Grobler
Word die ambassadeur van jou eie produk, hoor kongres
D
ie effek van die kosteknyptang word deur elke produsent gevoel. Droogte in die sentrale binneland, die Kalahari en Namibië plaas verdere druk op pryse. Noodslagtings is aan die orde van die dag en ramptoestande het ontstaan weens die veldbrande in die Koopmansfontein- en Kuruman-omgewing. Só het mnr. James Faber, Voorsitter van die Noord-Kaapse Rooivleisprodusente-organisasie (NKRPO) onlangs op dié organisasie se jaarlikse kongres gesê. “Sedert die NKRPO-kongres in 2012 44
het die prys van lam en bees verder gedaal. Hierdie pryse is op die oomblik die laagste in twee jaar. Droogte, rampe en swak verbruikersbesteding is enkele knelpunte wat geïdentifiseer kan word en tot die lae pryse aanleiding gee.” Volgens Faber het hoë verbruikerspryse tot gevolg dat die verbruik en/ of vraag na rooivleis afneem. “Met die daling in die produsenteprys het handelaars nie die prys altyd in dieselfde mate aangepas as wat die produsenteprys gedaal het nie. Hierdie toedrag van sake het ontevredenheid by menige produsent veroorsaak.”
Hy het uitgewys dat mediavrystellings, sowel as radio- en TV-onderhoude deur die RPO die afgelope tyd aan die verbruiker uitgewys het dat hy/sy moet kyk na die prys wat hy/sy vir vleis betaal. Bekostigbare snitte is wel in die markplek beskikbaar. Faber het genoem dat produsente egter in gedagte moet hou dat die produsenteprys BTW uitsluit, terwyl die verbruikersprys BTW insluit. Dit veroorsaak `n verskil van 14%. “Vir die rooivleisprodusent wat die afgelope jaar `n daling in inkomste beleef het, gaan die druk net groter word. Koste, spesifiek arbeid, vervoer,
brandstof en elektrisiteit styg teen `n baie vinniger tempo as produksie-inkomste. Die prys van bees en lam/skaap vir die res van die jaar is vir my onseker.” Faber het gesê die daling in pryse het `n neiging veroorsaak dat produsente lammers terughou ná speen. Hy het egter gemaan dat produsente moet seker maak dat hulle genoeg weiding vir die ekstra diere het. “Die dae van goedkoop arbeid is verby. Die uitdaging waarmee elke produsent te kampe het, is hoe om produktiwiteit met die gegewe hulpbronne te verhoog. In die veebedryf kan ons nie net nog `n yster gaan bykoop nie, ons moet in totaliteit vernuwend na die bedryf kyk.” Volgens Faber is sy grootste uitdaging om sy produksie en die produktiwiteit op sy plaas op die hoogste vlak in 2013/2014 te kry. “Ons sal al die hulpbronne tot ons beskikking moet gebruik.” Hy het produsente verseker dat die NKRPO in die komende jaar `n pad saam met hulle sal stap. “Die organisasie sal soos in die verlede die mondstuk van veeprodusente in die Noord-Kaap bly.” Hy het verder gesê dat die boodskap van rooivleis deur elke rooivleisprodusent na buite uitgedra moet word. “Rooivleis is gesond en `n bron van noodsaaklike minerale. Elke produsent moet `n ambassadeur van sy eie produk word.” Produsenteprys vs. verbruikersprys Die hoë verbruikersprys en die dalende produsenteprys was `n warm gesprekspunt tydens die kongres. Die Ghaap Landbou-unie het `n besprekingspunt ingelei waarvolgens die RPO versoek is om “in die lig van die daling van produsentepryse en die steeds hoë verbruikerspryse in die handel, ondersoek in te stel na die moontlikheid om produsentepryse op `n effektiewe wyse aan verbruikers te kommunikeer.” Die RPO is verder versoek om weer
ber 2012 skets prof. Johan Willemse `n rowwe rit wat in 2013 op ons wag. Dit wat ons nou ervaar, is egter `n rit sonder brieke.” Daffue het gewys op die knellende gevolg van die brande op die Ghaapse plato wat eiesoortig was in die geskiedenis van die bedryf, asook die droogte wat talle produsente noodsaak om van hul teeldiere van die hand te sit. “Die produsent wat soos ek ook sy of haar kant bring om goeie gehalte vleis te produseer vra net `n meer stabiele prys vir ons produk. Is dit te veel gevra?“ Daffue het afgesluit deur elke instansie, organisasie en individu te bedank Mnr. James Faber (Voorsitter van die vir skenkings van voer en geld met die onlangse brande op die Ghaapse NKRPO). plato. ondersoek in te stel na handelsoor“Ek en my mede-produsente wat eenkomste met buurlande sodat saam ernstige brandskade ervaar het, invoere na Suid-Afrika nie produsen- is erg getref deur die moeilike tye wat tepryse negatief beïnvloed nie. nou voortduur met `n ongekende “Ek wil graag my en my mede-prodroogte en lae pryse vir ons diere. Dit dusente se omstandighede in persbly egter `n riem onder die hart om pektief plaas,” het mnr. Bart Daffue sulke onbaatsugtigheid soos dié van van die Ghaap Landbou-unie gesê. die skenkers en die personeel by Agri “In Landbouweekblad van 14 Desem- Noord-Kaap waar te neem.”
Die onlangse verwoestende brande op die Ghaapse plato. Produsente word steeds deur die knellende gevolge van die brande geraak, wat deur lae produsentepryse vererger word. Foto: Bart Daffue 45
Onderliggende waarde van landbou sal positief bly “`n Ekonomiese vooruitskatting van langer as drie jaar is waardeloos en kan nie voorspel wat die toekoms gaan inhou nie,” het mnr, Theo Vorster van Galileo Capital en bekende TV-persoonlikheid van die program Sakegesprek, aan die kongres gesê. “Vooruitskattings van geldeenhede se beweging is futiel en nie `n strategie waarop `n mens behoort te fokus nie. `n Klomp veranderlikes maak vooruitskattings moeilik. `n Mens moet dus versigtig wees om te dink jy kan markneigings in die langtermyn voorspel.” Die rede waarom mense soos Laurie Dippenaar, Koos Bekker en Jannie Mouton so suksesvol is, is omdat hulle fokus op langtermyn-neigings, meen Vorster. “Sulke mense maak nie finansiële besluite op grond van emosie, nuus, korttermyn-bewegings, gevoel of raaiskote nie. Hulle doen die regte goed reg. “Om in die langtermyn suksesvol te wees, moet `n mens hou by `n langtermyn-beleggingsportefeule. Suksesvolle mense volg die volgende benadering: verandering = geleentheid.” Volgens Vorster was die bevolkingsamestellings nog nooit so gunstig vir die landbou nie, aangesien die middelklas aanhou groei en verstedeliking voortduur. “Die grootste verandering wat landbouers in die toekoms gaan sien, is die 5 miljard middelklas wat in sy leeftyd tot 7 miljard sal vergroot en waarvan 75% in stede bly. Een hektaar landbougrond moet nou vir vier mense voorsiening maak en dit gaan groei na een hektaar vir elke ses mense.” Vorster het produsente gemaan om hul besighede só te struktureer dat hulle kan deel word van die verandering. “Die onderliggende waarde van die landbou sal in die afsienbare toekoms positief bly. Gryp die geleenthede aan wat verandering bied.” 46
Mnre. Wim van Rooyen (Hoofbestuurder: Veilings, Vleis en Supermarkte) en HG Human (Verkrygingsbestuurder) met die toekenning van die NKRPO aan GWK vir sy ondersteuning aan die organisasie, asook die vrywillige befondsingskema ten einde die RPO in staat te stel om sy rol tot voordeel van die totale rooivleisbedryf te vervul. Human is ook vereer vir die bydrae wat hy die afgelope 23 jaar as Hoofbestuurslid van die NKRPO gemaak het. Prysbeweging in die beesvleiswaardeketting Produsente verkeer onder die indruk dat markpryse deur die kleinhandel bepaal word en dat te veel variasie in die marge tussen die produsent- en die verbruikersprys voorkom. Só het mnr. Frikkie Maré van die departement landbou-ekonomie aan die Universiteit van die Vrystaat aan kongresgangers gesê. Die situasie is egter nie so donker soos wat produsente mag dink nie, meen hy. Maré het `n vergelykende studie gedoen oor die pryse van spesifieke vleissnitte die afgelope drie jaar by drie supermarkte en `n slaghuis in Bloemfontein deur dit met karkaspryse te vergelyk. Die prysneigings by die supermarkte en slaghuis is aan die hand van drie toetse ontleed.
Behalwe by een supermark het die styging en daling tussen die verbruikersprys en die karkasprys mekaar dermate uitgekanselleer dat die prys eintlik konstant bly. Volgens Maré moet produsente ook in ag neem dat supermarkte en slaghuise die hele karkas moet verkoop en nie net spesifieke snitte van die hand kan sit nie. “Dit is ook die kleinhandelaar se risiko om die vars vleis te verkoel en aan verbruikers te verkoop voordat dit sleg raak. “Verbruikers koop nie meer heel karkasse wat hulle dan tuis vries nie, maar eerder vars porsies vleis vir daaglikse gebruik. Verbruikers is ook oningelig en kyk nie meer na R/kg nie, maar eerder na R/porsie. “Produsente moet altyd in gedagtehou dat wanneer die kalf by die plaashek uitgaan, hul risiko daar eindig.”
L/4201/Pioneer
.co.za
Tel: +27 12 683 5700 | www.pioneer.com
WETENSKAP met diens lewer sukses.
Die kapteins van die spanne wat aan die jaarlikse GWK Streekspanne Rugbytoernooi by die Hoër Lanbouskool Jacobsdal deelneem, is van links voor (o/13): SJ Oberholzer (Barbarians), Hendri Siebert (Pixley), Jerry Erasmus (Noordelikes), MJ Lahoud (Kimberley) en Edrich Mülke (Barbarians). Die o/18’s van links agter: Ruan Cilliers (Kimberley), Schalk Visser (Noordelikes), Jandré de Klerk (Van Druten), Faruk Thomas (Upington Platteland), Johnty Beaton (Barbarians), Koos Page (Upington Dorp), Evert Burger (GWK Uitnodiging).
Gemeenskapsbetrokkenheid
GWK Rugbytoernooi enig in sy soort in die Noord-Kaap
D
ie eerste Griekwaland-Wes Skole Vereniging streek-rugbytoernooi vir o/13- en o/18-spanne is onlangs in samewerking met GWK by die Hoër Landbouskool Jacobsdal (Landboudal) op Jacobsdal aangebied. Die toernooi staan bekend as die GWK Streekspanne Rugbytoernooi en sal voortaan jaarliks op verskillende plekke in die Noord-Kaap aangebied word. Die o/18 GWK Uitnodigingspan het in die finaal teen die o/18 Kimberleystreekspan as wenners uit die stryd 48
getree. Die GWK Uitnodigingspan het in die verlede deelgeneem aan die VKB Rugbyweek op Reitz en was verlede jaar onoorwonne daar. In die o/13-finaal het die Pixleyspan, wat die vroeë gunstelinge was om die toernooi te wen, nie hul ondersteuners teleurgestel nie. Hulle het teen die Barbarianspan gespeel. Die doel van die toernooi is om aan jong spelers geleenthede te bied en blootstelling te skep vir junior en senior skolerugbyspelers. Mnr. Danie Slabbert, voorsitter van die Griekwaland-Wes Skole Rugby-
vereniging, sê dit is `n geleentheid vir die spelers wat nie provinsiaal speel nie om hulself te meet aan die potensiaal vir volgende jaar se provinsiale mededinging. Dit is `n toernooi wat in samewerking met GWK van krag tot krag sal gaan. Mnr. Neil de Klerk, GWK se Uitvoerende Bestuurder: Korporatiewe Bemarking, sê die toernooi is nie net `n goeie platform vir deelname aan rugby in die Noord-Kaap nie, maar skep ook `n geleentheid vir plaaslike investering in die platteland omdat die toernooi jaarliks op `n ander plek
in die Noord-Kaap aangebied gaan word. “Dit is vir GWK, wat ook hoofborg van die Griekwas se Vodacom- en Curriebekerspanne is, lekker om op hierdie manier by skolerugby betrokke te wees. GWK is ook vanjaar die hoofborg van Griekwas se o/18 Cra-
venweekspan wat van 8 tot 13 Julie in Polokwane deelneem.” Die spanne wat vanjaar aan die streektoernooi deelgeneem, het is: � o/18 Kimberley; � o/18 GWK Uitnodiging; � o/18 Noordelikes;
� � � � � � � �
o/18 Van Druten; o/18 Upington; o/18 Oranje Uitnodiging; o/18 Barbarianspan; o/18 Pixley; o/13 Noordelikes; o/13 Kimberley en o/13 Pixley.
Bo: Mnre. Neil de Klerk (Uitvoerende Bestuurder: Korporatiewe Bemarking van GWK), Evert Burger (Kaptein van die GWK Uitnodigingspan wat die o/18-kategorie op die GWK Streekspanne Rugbytoernooi gewen het) en Danie Slabbert (Voorsitter van die Griekwaland-Wes Skole Rugby-vereniging). Inlas: Jandré de Klerk (Kaptein van die Van Druten-span wat tweede in die o/18-kategorie geëindig het). 49
Die GWK Uitnodigingspan wat die o/18-kategorie op die GWK Streekspanne Rugbytoernooi gewen. In die middel (links) met die trofee is Evert Burger (Kaptein).
Die Pixley-span wat die o/13-kategorie op die GWK Streekspanne Rugbytoernooi gewen. In die middel met die trofee is Stefan Louw en Danie de Waal (Kapteins). 50
Die o/13 (heel bo) en o/18 (bo) Barbarianspanne wat aan die toernooi deelgeneem het. Hier is die spelers met hul sertifikate vir deelname. 51
Die o/18 GWK Uitnodigingspan in aksie tydens die toernooi.
Edrich M端lke van die o/13 Barbarian-span in aksie. 52
GWK Nuus UNIEKE GHOLFDAG WORD `N JAARLIKSE INSTELLING
GWK Veilings en Vleis se uitdaag-gholftoernooi vir boereverenigings het suksesvol afgeskop en sal voortaan `n jaarlikse instelling word. Hier is mnre. Nico Jacobs (Produsent), Wim van Rooyen (Hoofbestuurder: Veilings, Vleis en Supermarkte), sy seun Erik van Rooyen en Deon Klopper (Veilingsbestuurder: Kimberley) tydens die toernooi.
GWK Nuus vervolg GWK GROET `N GROOT GEES WAT DIEP SPORE TRAP
G
WK het tydens `n geselligheid buite Douglas van `n groot gees afskeid geneem. Mnr. Johan van Dyk, wat GWK se diens onlangs verlaat het, het as Besturende Direkteur en ook in verskeie ander poste diep spore by GWK getrap. Die GWK-groep het onder sy leiding `n bloeitydperk beleef en gegroei tot `n erkende rolspeler in die internasionale landbou- en voedselbedryf. “Ek mis reeds die kameraadskap van GWK se bestuur, maar ek weet dat die maatskappy in goeie hande is.” het Van Dyk gesê. “Ek het vir baie jare GWK gedrink, geëet en geslaap, maar nou wil ek graag op my boerdery en ander belange fokus en ek geniet reeds elke oomblik daarvan.
“GWK sal altyd `n deel van my wees en ek sal altyd tyd hê vir GWK en sy mense. “Ek bly `n inwoner van die NoordKaap en `n trotse ondersteuner van ons rugbyspan. “Ek sien daarna uit om GWK nou as klant te leer ken!” Mnr. Frank Lawrence, voorsitter van GWK se direksie, sê Van Dyk het `n beduidende verskil gemaak in sy tyd as besturende direkteur, nie net in GWK nie, maar ook in die Suid-Afrikaanse landbousektor. “Ons respekteer sy besluit, maar gaan hom beslis baie mis. “Johan is soos ‘n familielid vir GWK en sy aandeelhouers. Ons wens hom alle sterkte toe met sy nuwe planne.
Mnr. Johan van Dyk. Soos ons hom ken, gaan hy soos by GWK `n groot sukses maak van alles wat hy nou aanpak.”
WOLFGANG RIEBE SPREEK BESTUURSPAN TOE
Die bekende “Mind Shift Guru” Wolfgang Riebe het onlangs GWK se bestuursvergadering toegespreek. Hy het die bestuurspan laat skater van die lag terwyl hy met interessante staaltjies en vertellings sy positiewe uitkyk op die lewe oorgedra het. Van links is mnre. Michael Rooiland (Bedryfshoof: Interne Oudit en Risikobestuur), Freek Meyer (Uitvoerende Bestuurder: Sekretariaat, Regsdienste en Risikobestuur), Riebe en Johann Klopper (Finansiële Direkteur). 54
SILOPROJEK OP PRIESKA VORDER BAIE GOED
Die projek vir die uitbreiding van die silokapasiteit op Prieska vorder baie goed en na verwagting sal die projek teen die middel van November 2013 voltooi wees. Die eerste twee buise (S1 en S2) is gegly en die kontrakteur vul op die oomblik die vloere teen die regte hellings. Wanneer die vloere klaar gegooi is, word met die dakke begin. Die derde buis (N1) se glywerk het op 1 Julie begin. Foto’s van die vordering met die projek is op GWK se webwerf by www. gwk.co.za beskikbaar. Kliek op die “Prieska Silo Bouprojek”-skakel onderaan die webbladsy. Foto: Bertie Theron
Die Hoërskool Landboudal se opedag in samewerking met GWK bied hierdie jaar vele verrassings vir ons landbougemeenskap. Die tema “Bewerking met ‘n wetenskaplike aanslag” word bespreek deur Martiens du Plessis ‘n kenner oor bewerkingspraktyke. Hierdie praktiese wenke en velddemomonstrasies is ‘n móét vir die besproeiingsprodusent en sy kind. Vir die veeprodusente word ’n veiling aangebied wat reeds groot belangstelling lok. Die vroue kan ook na ’n interessante damesprogram uitsien. Die naweek word Saterdag afgesluit met die hoogtepunt van die skolerugbyseisoen, wanneer Landboudal teen Kalahari speel. ‘n Groot aantal landbouverwante uitstallers sal hier teenwoordig wees. Ons glo dat almal wat die geleentheid bywoon, met nuwe insig sal terugkeer plaas toe.
Ons mense
Kiekies
Wenner Walter Bold van Prieska
Maandelikse pryse 1ste R500 kontant
2de R300 kontant 3de R200 kontant
Tema vir Julie
Tema vir Aug.
Vriendskap In die winterkoue het ons `n warm hand van vriendskap nodig. Dit mag `n vriendskap met `n mens wees, maar die mens se beste vriend het soms vier voete!
60
Natuurgeskenke Hoewel die somerson se strale nog nie warm op ons val nie, ontvang ons elke dag geskenke uit die natuur . . . `n mens moet net weet waar om te kyk!
Stuur foto’s na carieng@gwk.co.za
Tema vir Sept.
Groen! Terwyl die natuur die laaste koue afskud, ontpop die mooiste tonele van groen en nuwe groei oral om ons . . . soms ook in die kleine en waar `n mens dit die minste verwag.
Tweede
Ockert Struwig van Douglas
Derde
Johan Nel van Douglas
61
Kiekies vervolg
Klein Richard Bold van Prieska se maatjie word in `n wa rondgekarwei.
REËLS � Die inskrywing moet die tema van die betrokke maand weerspieël en die foto moet deur die deelnemer self geneem wees. � Foto’s per e-pos mag nie kleiner as 500kb wees nie. Deelnemers se naam en van, adres en kontaknommer moet die inskrywing vergesel. � Die sluitingsdatum is die 20ste van elke maand. Geen laat inskrywings sal aanvaar word nie. � Die beoordelaars se beslissing is finaal en geen korrespondensie sal daaroor gevoer word nie. 62
Mieke en Cayla van den Berg van Douglas is mekaar se beste maats!
Jacques Coetzee en PJ Vermeulen (Griekwas se kaptein) langs die veld. Foto: Tania Fourie
GWK is die hoofborg van die GWK Griekwas
Griekwas gesels Tania Fourie
Griekwas vasberade en gefokus vir Curriebeker
M
et die Curriebeker om die draai het Kommuniek hierdie maand met twee van die GWK Griekwas gesels om uit te vind hoe hul voorbereiding vir die Curriebeker verloop en wat hul visie vir die toernooi is. Jacques Coetzee, `n gesoute klubrugbyspeler is, sê hulle is hard aan die oefen. Coetzee het vir die Goue Leeus, Pumas en die Southern Kings uitgedraf voordat hy hom by Griekwas aangesluit het. “Ons sukkel net op die oomblik met `n paar beserings,” sê hy. “Ons het gelukkig nog genoeg tyd om almal te herstel en 64
fiks te word.” Volgens PJ Vermeulen (Griekwas se kaptein) oefen hulle baie hard en fokus sterk op fiksheid. “Ons het ook heelwat nuwe spelers wat nou by ons aangesluit het, wat ons beslis sal help.” Die nuwe spelers is Gouws Prinsloo (heelagter), Hilton Lobberts (slot), Howard Mnise (senter) en Nico Scheepers (heelagter). “Dan is daar ook die ouens wat terugkom van die Toyota Cheethas af. Met hul Superrugbyondervinding sal hulle beslis `n positiewe aanwins tot die span wees.” Coetzee sê Griekwas se visie is om die semi-finaal van die Curriebeker te
haal. “Enigiets kan in `n semi-finaal gebeur, dan het `n mens `n 50/50kans om in die finaal te kom.” Volgens Vermeulen hoop hulle ook om al hul tuiswedstryde te wen, wat die pad na die semi-finaal baie makliker sal maak. Oor persoonlike doelwitte het die twee heelwat in gemeen. Hulle fokus daarop om beseringsvry te bly en hul beste te gee vir Griekwas in die Curriebeker. “Elke week is `n nuwe uitdaging,” sê Coetzee. “Dit is lekker om teen die spanne te speel wat deel is van die Superreeks. `n Mens kan jouself teen hulle toets en só ook ondervinding opdoen.”
Oom Gemsbok
Die Skopskoen
Nee man, rugbybase . . .
D
agsê vrinne. Die afgelope paar naweke moes die S15 halt roep vir Bokrugby. Seker een van die domste besluite wat die rugbybase nog geneem het. Hoe gaan hierdie onderbreking die spelpeil beïnvloed van veral spanne wat so mooi op vorm was soos die Cheetahs en die Bulle? Hierdie is vir Oom Gemsbok maar `n groot bekommernis en dan praat ek nie eers van beserings tydens die toetse nie. Daar is dit toe ook net so met Vermaak, Jean, Spies en Arno nou lank op die krukkelys en dit teen paloeka-lande soos Italië en Samoa terwyl die Viernasie-reeks om die draai is. Veral die Bulls wat so mooi op pad was na die uitspeelrondtes gaan hierdie drie manne baie mis terwyl die Cheetahs weer van voor aan hulle momentum sal moet bou. Dis werklik baie jammer.
Gepraat van die Bokke en Heyneke se proefnemings en vinnige proewe met al wat `n kombinasie was, moes hy `n paar ontnugterings waargeneem het. Die Beast, Jannie en Spies is moeg vir rugby. Hulle is yskoud. Laat die seuns rus. Willie se koppie op heelagter is met tye nog bietjie van koers af, maar sy balverspreiding en onvoorspelbaarheid is iets waarvoor ons al jare lank op heelagter wag. Louw op flank is `n yster terwyl vir manne soos Serfontein en Coenie plek sal gemaak moet word in die beginspan. Engelbrecht speel met elke toets beter terwyl ons dringend in die volgende twee maande `n vierde slot en agsteman sal moet opspoor. Ons twee hakers is koning, Morras dodelik en ons vleuels skitterend. Oom Gemsbok sal natuurlik vir Jeandré op nommer agt speel vir sy lynstaan-briljantheid en Lappies in die tweede helfte opsit op nommer sewe.
Habana bly maar net `n wedstrydwenner terwyl Pienaar maar kan plek maak vir Piet van Zyl . As ek geluister het hoe bang almal voor die Samoa-toets vir die klomp “rampokkers” was, het ek gewonder wat ons oor die All Blacks gaan sê. Die dag as ons dink Samoa kan ons wen, is Bokrugby in groot moeilikheid. Behoede my. Dit lyk vir Oom Gemsbok na rooigety daar in die haaitenk en ek wonder wat gaan van ons arme haaispannetjie word onder Smittie se bestuur terwyl die Kings en Stormers `n stryd van oorlewing voer. Kom ons hou duim vas vir die Cheetahs en die Bulls! Geniet die rugby! Tot volgende maand. Groetnis Oom Gemsbok 65
Pret op die plaas Vir die jongspan
Help die diere om bymekaar uit te kom.
66
68
Leefstyl Carien Grobler
Versier jou siel . . . en vier fees oor jou menswees
P
depositphotos
lant jou eie tuin aan en versier jou siel, pleks daarvan om te wag dat iemand anders vir jou blomme bring, het die bekende skrywer Veronica A. Shoffstall gesê. `n Mens is dikwels so geneig om op jou foute en tekortkomings te fokus en te wag dat iemand anders jou gelukkig maak, dat `n viering van jouself en jou unieke eienskappe agterweë bly. Om werklik bevrediging te ervaar, moet `n mens egter jouself leer liefkry. Niemand anders, geen geld en geen prestasie kan aan `n mens hierdie bevrediging gee nie, maar jy het elke dag die geleentheid om jou menswees te vier. Hier is tien maniere om dit te doen:
tjies verkleineer, is dit tyd om die negatiewe stemmetjie binne jou stil te maak. Doen dit so: “Ek het `n fout gemaak, maar is steeds intelligent,” of “Ek is nie brandmaer nie, maar ek is steeds aantreklik.”
Dit is makliker as `n mens jouself oor dieselfde kam as die mense naby jou skeer. As jy bereid is om hulle vir hul foute te vergewe, gun dit ook vir jouself.
Leef jou gevoelens uit. Om jouself lief te hê, beteken dat Wees gaaf en positief. jy jouself altyd sal toelaat om jou Maak `n gewoonte daarvan om gevoelens uit te leef. Op hierdie jouself te prys. Ons dink nie twee keer manier ervaar `n mens geluk meer daaroor om ander mense te kompli- intens en word negatiewe emosies menteer en hulle vir hul suksesse te nie opgekrop nie. As jy gelukkig is, prys nie. Doen dit ook vir jouself. lag uitbundig. As jy hartseer is, huil jou hart uit. As jy opgewonde is, dans Gee jouself erkenning. van lekkerkry. `n Mens hoef nie groot suksesse te behaal om erkenning te verdien Koester jou drome. nie. Erken ook wanneer jy jou beste “Twintig jaar van nou af gaan jy meer gedoen het, `n sperdatum gehaal het spyt wees oor die dinge wat jy nie of `n klip uit iemand anders se pad gedoen het nie, as oor dié wat jy wel gerol het. gedoen het. Maak los die toue en Raak verlief op jouself. seil weg van die veilige hawe. Voel Soos `n plant water nodig het om te Klop die kommer. die wind in jou seile. Verken. Droom. blom, het `n mens koestering en ver- `n Mens kan nie jou menswees vier Ontdek,” het die skrywer Mark Twain sorging nodig. Wees lief vir jouself vir as jy voortdurend bekommerd is nie. gesê. al jou positiewe eienskappe en aanBekommernis kan geen veranderMoet jouself nooit `n droom ontsê vaar die feit dat jy nie perfek is nie. ing in `n mens se omstandighede nie. Selfs al kan jy dit nie onmiddelDit beteken nie dat `n mens moet teweegbring nie. Pleks daarvan om lik najaag nie, moet `n mens nooit ophou om aan jou tekortkominge jou binneste met kommer te vergiftig, ophou om daaroor te droom nie. te werk nie, maar wel dat jy jouself visualiseer maniere om jou omstanWanneer `n mens jou drome koester, moet toelaat om oor elkeen van jou dighede positief te verander. is elke oomblik genotvol omdat jy positiewe eienskappe te blom. jouself ten volle uitleef. Doen dit deur gereeld positiewe Glo in jouself. dinge oor jouself te sê. Kweek ook `n As `n mens nie in jou eie vermoëns Sien die skoonheid raak. waardering vir jou eie talente en die glo nie, kan jy ook nie verwag dat Wanneer `n mens leer om die skoonfeit dat jy in staat is om positiewe ver- enigiemand anders in jou sal glo nie. heid in alles om jou raak te sien, sal anderings in jou eie en ander mense jy ook die skoonheid in jouself vind. se lewens te maak. Vergewe jouself. Leef bewustelik en let op na die bont As jy in die verlede foute gemaak het vertoning van `n plaat kosmos, die Gee kritiek `n uitklophou. wat jou minderwaardig of skuldig laat gevoel van die wind op jou vel en die As jy jouself dikwels oor klein dingevoel, is dit tyd om jouself te vergewe. kleurespel van elke sonsondergang. 69
Gesondheid Carien Grobler
Vat die vetjies vas . . . met gesonde groente `n Dieet ryk aan groente hou eindelose gesondheidsvoordele in: Laer bloeddruk, verminderde risiko vir hartsiektes, beroerte en sommige kankers, verminderde spysverteringsprobleme en konstante bloedsuikervlakke wat ook die aptyt onder beheer hou. Die gemiddelde persoon moet daarna mik om ongeveer vier koppies vrugte en groente op `n dag te eet. Kies kleurvolle groentes om dit interessant te hou en te verseker dat jy al die nodige voedingstowwe inkry.
Pittige pampoentjies Murgpampoentjies bevat baie min kalorieë – slegs 17 per 100g. Dié groente bevat geen versadigde vette of cholesterol nie. Die skil is `n uitstekende bron van vesel wat help om hardlywigheid te keer en ook beskerming teen sekere kolonkankers bied. Vol met eiervrug Eiervrugte bevat groot hoeveelhede vesel, wat baie nuttig is wanneer `n mens wil gewig verloor. Vesel neem heelwat plek in die maag op, wat veroorsaak dat `n mens vinnig vol voel. Eiervrug is daarom die perfekte voorgereg wat sal keer dat `n mens jouself aan die hoofmaaltyd ooreet.
Rokende rooi rissies � Een rooi rissie bevat meer as die aanbevole daaglikse dosis van vitamien C. Behalwe dat dit `n kragtige anti-oksidant is, is vitamien C ook nodig vir die effektiewe opname van yster. Mense met `n ystertekort kan rooirissies saam met `n ysteraanvulling gebruik om die maksimum opname Doen dit só van yster te verseker. � Hou vars groente soos wortel� Navorsing wys dat soet rooirissies stokkies en groenboontjies voor die proses termogenese aktiveer in die yskas waar jy dit kan sien. wat `n mens se metabolisme verSodoende sal jy meer geneig snel. Anders as gewone rooi riswees om dit te eet. sies, versnel dit `n mens se metabolisme sonder om `n mens se � Eet groente met elke maaltyd. hartklop en bloeddruk te verhoog. Probeer om die helfte van jou bord met elke maaltyd met groente te vul. Roerbraai-, of geroosterde groente maak dit in die winter makliker om hierdie doelwit te bereik. Dit is `n bonus as jy ook groente as versnaperings tussen jou maaltye eet. � Kies iets nuuts. Ontdek die winkelrak met vars groente en probeer om elke keer iets anders te kies. Verskeidenheid is die sleutel tot `n gesonde dieet.
70
Resep
Lê weelderig weg . . . aan geroosterde groente Resep 2 rooi rissies 1 rooi ui 1 botterskorsie 6 baba preie 4 murgpampoentjies 1 eiervrug 2 tamaties 6 huisies knoffel seesout vars gemaalde swartpeper `n knypie roosmaryn `n knypie tiemie olyfolie
Metode � Voorverhit die oond tot 200°C. � Ontpit die rissies en sny in vier dele. � Skil die uie en sny in agt skyfies. � Sny die botterskorsie in blokkies. � Sny die murgpampoentjies en eiervrug in skyfies. � Sny die tamaties in kwarte. � Los die knoffelhuisies in die velletjie, maar kneus met die palm van jou hand. � Plaas al die groente in `n oondpan. � Strooi die sout, peper, roosmaryn en tiemie oor. � Besprinkel met olyfolie. � Rooster vir sowat 50 minute of tot sag, goudbruin en gaar. � Bedien met vleis of pasta en koes-koes vir `n vegetariese dis.
71
Uit Piet se pen . . .
Agterblad
Brylcreem gaan dobbel . . .
J
are gelede het ek die eerste keer in Suidwes-Afrika (vandag Namibië) gedobbel. Die bekende One arm bandits. Dit het oral in winkels en kafees rondgestaan. `n Lekker manier van dobbel. Met regte munte. Jy trek net die handvatsel en hoop vir die beste. Dit klink hemels wanneer jou geluk draai en die geld na benede tuimel en in `n silwer bak val. Met goeie geluk kan die bak maklik oorloop. `n Vals belewenis van skielike rykdom. Elektroniese dobbelmasjiene doen dit nie vir my nie. Verlede week eet ons in die casino. Ons tafel kyk uit op die dobbelmasjiene. Naby ons sit `n middeljarige man en dobbel. Hy dra `n dik, swartraam bril. (My standerdvyf-onderwyser het só `n bril gehad.) Die man se vetterige kuif is bokramstyl agtertoe gekam. `n Goeie advertensie vir Brylcreem. “Kry `n mens nog Brylcreem?” wil ek by Sonja weet. Sy trek haar skouers op. “Miskien is dit gel, man.” Ongeag die middel, daai kuif bly netjies in posisie. Brylcreem het nie `n saak met die mense om hom nie. Hy speel op twee masjiene gelyk. Hy tik en druk vervaard. Emosieloos staar hy voor hom uit. Elke nou en dan voer hy die masjien met `n tweehonderdrandnoot. Net `n rukkie lank gaan dit goed en dan moet hy weer voer. Die masjien is honger. Sy tjekboek bêre hy in sy hempsak. Voor elke noot wat hy voer, tel hy sy voorraad sonder om sy oog van die masjien af te haal. Die note beweeg gemaklik deur sy vingers. Op `n afstand kan ek sien sy tjek72
boek is gepak. Hy kry `n skewe trek op sy gesig toe sy selfoon skielik lui. Die gesprek is kort. Wonder wie het hom gepla . . . Uit die hoek van my oog merk ek `n interessante dame die trappe afkom. Sy beweeg reguit in Brylcreem se rigting. Reg geraai. Dit is sy vrou. Indien nie, is sy beslis iets van hom. Haar hare is pers gekleur. Die uitrusting effe klein. Op haar dag dalk sexy gewees. Vanaand wys daar te veel kurwes op die verkeerde plekke. Agter haar skouer is `n roos getatoëer. Cora Marie se liedjie Gee haar `n roos kom by my op. (Nie, Annemarie my skat, van Gerrie Pretorius nie.) Sy herinner my aan vanmelewe se Crimplene-tertjies. Sonja sê `n mens kry nie meer Crimplene nie. Minstens verstaan sy wat ek bedoel. Crimplene druk lieftallig aan Bryllie. Bryllie haal outomaties sy tjekboek uit sy sak. Sonder opkyk begin hy vir haar note aftel. Hy oorhandig dit steeds starend na die skerm. Sy glimlag en trippel na haar eie masjien. Intussen het `n ou oom en tannie ook aangekom. Foeitog, hulle kan skaars loop. Voordat die tweetjies begin is daar `n effense struweling. Die oom en tante verskil skynbaar oor die bedrag wat gespandeer moet word. Nie lank nie of die tannie se vinger is in die oom se gesig. Seker maar alles verloor, want kort daarna is hulle op pad. Mense kom en gaan heeltyd. Die meeste se plesier van korte duur. Laataand kom `n jong seun en `n baie ou vrou die saal binne. Miskien nie so oud nie, maar erg verniel. Dit lyk na sy ouma.
Die arme mense is gehawend. Hul klere erg verslete. Die seun lei letterlik die ou vrou tot by die dobbelmasjien. Hy dra `n paar ou North Star-tekkies met lang kouse. Voordat hy die ou vrou sit maak, haal hy sy kam uit sy sokkie en trek dit deur sy kuif. Ook maar `n vetterige affêre. Die ou vrou gee haar oopvou handsakkie vir die seun. Hy krap naarstigtelik en kom uiteindelik met `n paar note te voorskyn. “Foeitog,” sê ek vir Sonja. “Die mense gaan nou hul laaste geldjies verloor. Dit wil ek nie sien nie.” Die ou vrou kan skaars op die skerm sien. Sy druk haar gesig feitlik tot teenaan. Behendig druk sy `n paar knoppe. North Star voer die masjien. Dit lyk asof hulle weet wat aangaan. Dinge loop skynbaar goed. Tandeloos lag die ou tante terwyl North Star ingenome toekyk. Skielik is daar `n beroering. Sy slaan hard op die sleutelbord. Tik met die vingers op die skerm. North Star tree ook tot die geveg toe. Pluk amper die masjien om. Die masjien kry `n skopboks les. Alles tevergeefs. Die masjien het klaar gepraat. Die uitslag bly dieselfde. Woordeloos staar hulle na die skerm. My voorspelling was akkuraat. Die ou vrou trek haar geblomde pantoffels aan. Ons voel vir hulle. Wonder hoeveel mense al honger gelei het oor hierdie onnatuurlike aktiwiteit. Hierdie sport is net vir ryk mense. Op pad terug na ons hotelkamer sien ons die twee armoedige figure te voet in die parkeerterrein, op pad iewers heen. Nee wat, dobbel is nie my idee van ontspanning nie . . .
GWK Graanfasiliteite . . . innoverende berging GWK Graanfasiliteite is `n markleier in die grootmaat gradering, hantering en berging van verskillende graanprodukte by moderne fasiliteite in die hele GWK-bedieningsgebied. Die besigheid het graandepots op Douglas, Prieska, Hopetown, Barkly-Wes, Jan Kempdorp, Luckhoff, Marydale, Modderrivier en Rietrivier en is gerat vir die hantering en berging van honderdduisende ton graan elke seisoen.
GWK is as toonaangewende agri-onderneming uniek geposisioneer met `n volledige reeks produkte en dienste, aangebied deur `n gediversifiseerde groep besighede wat fokus op omvattende oplossings vir moderne besigheid in die hele landbouwaardeketting. Ons kliĂŤntgerigte fokus op volhoubare welvaartskepping vir vennote in landbou maak dit moontlik om letterlik `n nasie te help voed ĂŠn bekende, gehalte handelsmerk-produkte plaaslik vir die verbruiker te produseer. GWK gee om. Daarom innoveer ons landboubesigheid.
innoveer landbou De Villiersstraat, Douglas Posbus 47, Douglas, 8730 Tel: 053 298 8200 Faks: 053 298 2445
www.gwk.co.za
GWK Versekering . . . gewaarborgde gemoedsrus Douglas Brits van den Berg Bestuurder: Versekering Kredietlewensversekering 082 803 5190 Prieska Kannetjies Kotze Korttermyn- en Oesversekering 082 809 4773 Hopetown Janitha von Molendorff Korttermyn- en Oesversekering 082 889 4602 Douglas Willem Kruger Krediet- en Lewensversekering 082 490 9680
Oesversekering is `n onmisbare aspek van enige produsent se risikobestuur. Die ekonomiese klimaat sowel as veranderende weersomstandighede noodsaak produsente om die risiko in iemand anders se hande te plaas. Wanneer verseker `n mens nie? Slegs wanneer jy self die verlies kan dra!
Douglas Marietjie Vermeulen Korttermyn- en Oesversekering 082 809 4775 Douglas Wilmarie v/d Schyff Korttermyn kommersieël 082 382 8123 Barkly-Wes René v/d Westhuizen Korttermyn- en Oesversekering 082 907 8548 Modderrivier Riana Shergold Korttermyn- en Oesversekering 082 808 2911 Hopetown Josef Pelster Krediet-en Lewensversekering 082 883 4474 GWK is ’n Gemagtigde Finansiële Diensverskaffer wat fokus op welvaartbeskerming. FSB Lisensienommer 1185
GWK is as toonaangewende agri-onderneming uniek geposisioneer met `n volledige reeks produkte en dienste, aangebied deur `n gediversifiseerde groep besighede wat fokus op omvattende oplossings vir moderne besigheid in die hele landbouwaardeketting. Ons kliëntgerigte fokus op volhoubare welvaartskepping vir vennote in landbou maak dit moontlik om letterlik `n nasie te help voed én bekende, gehalte handelsmerk-produkte plaaslik vir die verbruiker te produseer. GWK gee om. Daarom innoveer ons landboubesigheid.
innoveer landbou De Villiersstraat, Douglas Posbus 47, Douglas, 8730 Tel: 053 298 8200 Faks: 053 298 2445
www.gwk.co.za