Ευρετήριο Μυθολογικών Εκφράσεων Από την Γ' Δημοτικού
Εκπαιδευτήρια ΔΕΛΑΣΑΛ Σύρου
Ποιος είπε οτι η μυθολογία ανήκει στο παρελθόν; Κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς 2019-2020, η τάξη μας γνώρισε μυθικούς ήρωες και ηρωίδες, θεούς και θεές, αμέτρητα φανταστικά πλάσματα και αλλόκοτα μέρη!
Με μεγάλη έκπληξη, παρατηρήσαμε πως υπάρχουν πάρα πολλές λέξεις και φράσεις από την ελληνική μυθολογία που έφτασαν ως εμάς σήμερα και χρησιμοποιούνται συχνά για να περιγράψουν κάποιες καταστάσεις που θυμίζουν λίγο εκείνες της μυθολογίας.
Καθώς μαθαίναμε νέους μύθους, συναντούσαμε μπροστά μας ακόμα περισσότερες φράσεις και έτσι αποφασίσαμε να τις συγκεντρώσουμε.
Τότε ήταν που ήρθε η καραντίνα! Η μυθολογία, όμως, δεν ανήκει στο παρελθόν! Οι νέες τεχνολογίες μάς έδειξαν τις δυνατότητές τους και έτσι "μαζί κι από κοινού" δημιουργήσαμε αυτό το ευρετήριο.
Θα φανεί πολύ χρήσιμο σε όποιον/α θέλει να κάνει τα λόγια του/της.... μυθικά!
Α
Άθλος : Στη μυθολογία, ο Ηρακλής έκανε 12 άθλους (πολύ δύσκολες δοκιμασίες) για να τον συγχωρήσουν οι θεοί για το κακό που είχε κάνει στην οικογένειά του. Σήμερα, χρησιμοποιούμε αυτή τη λέξη για να δείξουμε κάτι πολύ δύσκολο.
Σημερινό παράδειγμα: Αυτή η περίοδος καραντίνας ήταν ένας άθλος για τα παιδιά, αλλά κατάφεραν να μείνουν δημιουργικά και να διασκεδάσουν. -κ. Καρμελίνα
Άνοιξε ο ασκός του Αιόλου: Ο Αίολος έδωσε στον Οδυσσέα έναν ασκό γεμάτο με όλους τους ανέμους. Οι σύντροφοί του από περιέργεια τον άνοιξαν και ελευθερώθηκαν οι άνεμοι, με αποτέλεσμα να απομακρυνθεί το πλοίο τους από την Ιθάκη. Τη φράση αυτή τη χρησιμοποιούμε για πράξεις που έχουν απρόσμενα αποτελέσματα. Σημερινό παράδειγμα: Έσπασα το βάζο της μαμάς μου και άνοιξε ο ασκός του Αιόλου. -Γιώργος Κ.
Άνοιξε το κουτί της Πανδώρας: Η Πανδώρα ήταν μια γυναίκα που είχαν φτιάξει οι θεοί. Ο Δίας της είχε δώσει ένα πιθάρι και της είχε πει να μην το ανοίξει. Επειδή όμως ήταν περίεργη, το άνοιξε και τότε βγήκαν έξω όλες οι συμφορές. Χρησιμοποιούμε τη φράση αυτή όταν κάποιος κάνει μια σχετικά ασήμαντη πράξη που έχει ανυπολόγιστες συνέπειες. Σημερινό παράδειγμα: Ο γλύπτης άνοιξε το κουτί της Πανδώρας όταν δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει μερικά αγάλματα στην ώρα τους! Στο τέλος, έχασε και τα χρήματα και τη δουλειά του.
-Μαριάννα
Από τη Σκύλλα στη Χάρυβδη: Η Σκύλλα και η Χάρυβδη ήταν δύο τέρατα που συνάντησε ο Οδυσσέας στο ταξίδι του. Η Χάρυβδη ρουφούσε το νερό της θάλασσας και έπνιγε τα καράβια και η Σκύλα τέντωνε τα έξι φοβερά κεφάλια της και έτρωγε τους ναυτικούς. Αυτή τη φράση τη χρησιμοποιούμε για να πούμε ότι κάτι πάει από το κακό στο χειρότερο. Σημερινό παράδειγμα: Ένας άνθρωπος αρρωσταίνει και τον βρίσκουν θετικό στον κορωνοϊό. Η κατάστασή του χειροτερεύει, αλλά στο τέλος καταφέρνει να επιβιώσει. Φεύγοντας απ' το νοσοκομείο, τον χτυπάει ένα αμάξι. Από τη Σκύλλα στη Χάρυβδη πήγε ο άνθρωπος αυτός. -Φραγκίσκα
Αχίλλειος πτέρνα: Στη μυθολογία, η Θέτιδα, η μαμά του Αχιλλέα, τον βούτηξε στα νερά της Στύγας, για να τον κάνει αθάνατο. Επειδή, όμως, τον κρατούσε από την φτέρνα, η οποία δεν μπήκε στο νερό, έγινε το αδύναμο σημείο του. Αυτή τη φράση τη λέμε για να τονίσουμε το αδύναμο σημείο κάποιου, όπως η φτέρνα ήταν το αδύναμο σημείο του Αχιλλέα.
Σημερινό παράδειγμα: Ο φίλος μου, ο Λευτέρης είναι πολύ καλό παιδί, αλλά στο ποδόσφαιρο συμπεριφέρεται άσχημα, γιατί η αγάπη του για την ομάδα είναι η αχίλλειος πτέρνα του. -Χριστίνα
Δ
Δούρειος Ίππος: (δούρειος=ξύλινος) Ήταν ένα τεράστιο ξύλινο άλογο, κούφιο στο εσωτερικό του. Ήταν ιδέα του Οδυσσέα στον Τρωικό πόλεμο και σκοπός του ήταν να παραπλανηθούν οι Τρώες και να το πάρουν ως δώρο. Στο εσωτερικό του κρύφτηκαν μερικοί Αχαιοί. Μετά την είσοδό του στην Τροία, βγήκαν, άνοιξαν τις πύλες της πόλης στους υπόλοιπους και ξεκίνησε η καταστροφή της. Σήμερα, η έκφραση “Δούρειος Ίππος ” χρησιμοποιείται στην πληροφορική (trojan horse) για να περιγράψει ένα κακόβουλο πρόγραμμα που ξεγελάει τον χρήστη και εγκαθιστά στον υπολογιστή του άλλα κακόβουλα προγράμματα.
Σημερινό παράδειγμα: Η Ελληνική Αστυνομία μάς συμβουλεύει να είμαστε προσεκτικοί όταν λαμβάνουμε e-mail από αγνώστους, γιατί μπορεί να κρύβουν κάποιον “Δούρειο Ίππο”.
-Βασίλης
Ιστός της Πηνελόπης: Στη μυθολογία, η Πηνελόπη, η γυναίκα του Οδυσσέα, περίμενε να γυρίσει ο άντρας της υφαίνοντας. Πολλοί μνηστήρες ήθελαν να την παντρευτούν κι εκείνη τους είχε υποσχεθεί πως όταν τελείωνε το υφαντό της θα παντρευόταν κάποιον απ' αυτούς. Όμως, το ξήλωνε κρυφά τα βράδια και έτσι δεν τελείωνε ποτέ. Η φράση αυτή σημαίνει κάτι που δεν έχει τέλος, όπως ακριβώς συνέβαινε με το υφαντό της Πηνελόπης. Σημερινό παράδειγμα: Ας ελπίσουμε ότι η κατάσταση που ζούμε με τον κορωνοϊό δε θα είναι ιστός της Πηνελόπης. -Μαρία
Ι
Κ
Κέρβερος: Στη μυθολογία, ο Κέρβερος ήταν ο φύλακας του Άδη και είχε τη μορφή ενός άγριου σκύλου με τρία κεφάλια. Σήμερα, χρησιμοποιούμε τη λέξη όταν κάποιος είναι πολύ αυστηρός. Σημερινό παράδειγμα: Αυτός ο άνθρωπος είναι πραγματικός κέρβερος στη δουλειά του!
Λ
- Ελπίδα
Λαβύρινθος: Στη μινωική Κρήτη, υπήρχαν πόλεις με μεγάλα ανάκτορα, όμως, το μεγαλύτερο και πιο όμορφο ήταν της Κνωσού. Ήταν έργο του Δαίδαλου και ήταν εύκολο να χαθείς γιατί είχε πολλά δωμάτια, διαδρόμους και αυλές. Στη μυθολογία, ο Θησέας σκότωσε μέσα σε έναν λαβύρινθο της Κρήτης τον Μινώταυρο, ένα τέρας με σώμα ανθρώπου και κεφάλι ταύρου. Σημερινό παράδειγμα: Το λούνα παρκ που πήγα ήταν σκέτος λαβύρινθος.
-Γιώργος Μ.
Μήλον της Έριδος: Στη μυθολογία, η Έριδα ήταν η θεά του τσακωμού. Όταν οι θεοί δεν την κάλεσαν στον γάμο του Πηλέα και της Θέτιδας, εκείνη θύμωσε, πήγε κρυφά και άφησε ένα χρυσό μήλο. Το μήλο έγραφε πάνω "στην ομορφότερη". Οι θεές Ήρα, Αθηνά και Αφροδίτη άρχισαν να τσακώνονται ποια θα πάρει το μήλο. Ο Δίας τις έστειλε στον Πάρη για να διαλέξει εκείνος. Η Αθηνά έταξε στον Πάρη σοφία, η Ήρα δύναμη και η Αφροδίτη του έταξε να παντρευτεί την πιο ωραία γυναίκα, την Ελένη. Έτσι, ο Πάρης έδωσε το μήλο στην Αφροδίτη. Σήμερα, χρησιμοποιούμε τη φράση αυτή όταν κάτι γίνεται αφορμή για καβγά. Σημερινό παράδειγμα: Σταματήστε αυτήν τη διαφωνία, δεν θέλω να γίνω εγώ το μήλο της Έριδος.
-Γιώργος Μπ.
Μ
Μίτος της Αριάδνης: Στη μυθολογία, η Αριάδνη, η κόρη του Μίνωα, έδωσε στον Θησέα έναν μίτο, δηλαδή ένα κουβάρι, για να τον βοηθήσει να βρει την έξοδο του λαβυρίνθου, όταν θα σκότωνε τον Μινώταυρο. Σήμερα, το χρησιμοποιούμε για να πούμε ότι λύθηκε ένα περίπλοκο πρόβλημα. Σημερινό παράδειγμα: Η Αστυνομία, μετά από πολλές έρευνες, κατάφερε να ξετυλίξει τον μίτο της Αριάδνης και να συλλάβει τον ληστή της Τράπεζας. -Αλίκη.
Ο
Οδύσσεια: Η Οδύσσεια είναι έργο του Ομήρου. Μας μιλάει για τις περιπέτειες του Οδυσσέα μέχρι να επιστρέψει στην πατρίδα του την Ιθάκη μετά τον Τρωικό πόλεμο. Σήμερα, η φράση αυτή σημαίνει κάτι πολύ δύσκολο που διαρκεί αρκετά. Παράδειγμα: Όλοι ζούμε τη δική μας Οδύσσεια, κλεισμένοι τόσες μέρες στο σπίτι, μακριά από τους φίλους μας, αλλά όλα θα πάνε καλά!
-Νικόλας
Σειρήνες: Στη μυθολογία, οι σειρήνες ήταν κάποια πουλιά με ανθρώπινα κεφάλια που τραγουδούσαν και μάγευαν τους ναυτικούς. Όταν αυτοί πλησίαζαν, αυτές τους σκότωναν. Σήμερα, χρησιμοποιούμε αυτήν τη λέξη, για κάτι που μας αρέσει αλλά μας φέρνει προβλήματα. Σημερινό παράδειγμα: Ήθελα να διαβάσω, αλλά η λιακάδα έξω σαν σειρήνα με φώναζε να βγω να παίξω.
-Li Shipei (Πεπέ)
Σισύφεια προσπάθεια: Στη μυθολογία, ο Σίσυφος ήταν ένας άνθρωπος που τον είχαν καταραστεί οι θεοί. Όταν πέθανε και πήγε στον κάτω κόσμο, προσπαθούσε να ανεβάσει έναν τεράστιο βράχο πάνω σε ένα βουνό, αλλά φτάνοντας στην κορυφή, ο βράχος εξαφανιζόταν και πήγαινε πάλι στην αρχή του βουνού. Σημερινό παράδειγμα: Σισύφεια ήταν η προσπάθειά μου όταν πήγα να βάλω το τελευταίο κομμάτι lego στο αμάξι μου και αυτό διαλύθηκε... Φτου κι απ' την αρχή!
-Στέλιος
Σ
Συμπληγάδες πέτρες: Στη μυθολογία, οι Συμπληγάδες πέτρες ήταν δύο βράχοι στη θάλασσα που άνοιγαν και έκλειναν συνέχεια και δεν μπορούσε να περάσει ανάμεσά τους κανένα πλοίο. Το μόνο πλοίο που κατάφερε να περάσει ήταν η Αργώ, με τη βοήθεια ενός περιστεριού. Σήμερα, η φράση αυτή σημαίνει "μεγάλες δυσκολίες". Σημερινό παράδειγμα: Όλοι στη ζωή μας συναντάμε συμπληγάδες πέτρες, αλλά βρίσκουμε τον τρόπο να τις ξεπεράσουμε.
Υ
-Γιώργος . Δ
Υπό την Αιγίδα: Στη μυθολογία, υπήρχε μια κατσίκα (αίγα αιγίδα), η Αμάλθεια, που προστάτευε τον Δία όταν ήταν μικρός. Η Αμάλθεια έδινε το γάλα της στον μικρό Δία. Στην Αρχαία Ελλάδα και μέχρι σήμερα, η λέξη αιγίδα σημαίνει προστασία, καθώς αιγίδα ονομαζόταν το δέρμα κατσίκας που φορούσαν οι αρχαίοι Έλληνες ως ρούχο. Σημερινό παράδειγμα: Σήμερα, γίνεται μια συναυλία υπό την αιγίδα του Δήμου Σύρου- Ερμούπολης .
-Λεονάρδος
Φοβού τους Δαναούς και δώρα φέροντας (Να φοβάσαι τους
Φ
Αχαιούς ακόμα κι αν φέρνουν δώρα): Τα λόγια αυτά τα είπε ο Λαοκώοντας, ένας Τρώας ιερέας, που προσπάθησε να πείσει τους άλλους Τρώες να μη βάλουν μέσα στα τείχη τον Δούρειο Ίππο. Αμέσως, ξεπρόβαλαν από τη θάλασσα δύο τεράστια φίδια και τον κατασπάραξαν. Τότε, οι Τρώες οδήγησαν το άλογο μέσα στην πόλη. Το δώρο των Δαναών έφερε τελικά την καταστροφή της Τροίας. Σήμερα, χρησιμοποιούμε τη φράση αυτή, για να δείξουμε ότι πρέπει να είμαστε επιφυλακτικοί όταν οι "εχθροί" μας μάς φέρονται καλά. Σημερινό παράδειγμα: Μέχρι χθες σου μιλούσε άσχημα και σήμερα σε υπερασπίζεται; Φοβού τους Δαναούς και δώρα φέροντας!
-Μαργαρίτα
Χρυσόμαλλο δέρας :Το χρυσόμαλλο δέρας ήταν το δέρμα ενός ιπτάμενου κριαριού που έστειλε η Νεφέλη για να σώσει τα παιδιά της, τον Φρίξο και την Έλλη, από τη θυσία που ήθελε να κάνει ο πατέρας τους. Το κριάρι έφτασε στην Κολχίδα και εκεί ο βασιλιάς Αιήτης φυλούσε το δέρμα του σαν θησαυρό, μέχρι που το πήρε ο Ιάσονας στην Αργοναυτική Εκστρατεία. Σήμερα, χρησιμοποιούμε τη φράση αυτή για να δείξουμε ότι κάτι είναι πολύτιμο. Σημερινό παράδειγμα: Φυλάει το δώρο που του έκανε ο Γιώργος σαν χρυσόμαλλο δέρας. -Άννα-Μαρία
Χ
Χτύπησε ο Εγκέλαδος: Ο Εγκέλαδος ήταν αρχηγός των Τιτάνων και έπαιξε σημαντικό ρόλο στη Γιγαντομαχία όπου και τον δολοφόνησαν. Σήμερα, είναι μια έκφραση που χρησιμοποιούμε για να πούμε ότι έγινε σεισμός. Σημερινό παράδειγμα: Έκανα μια αταξία και ο μπαμπάς μου με μάλωσε τόσο πολύ που νόμιζα ότι χτύπησε ο Εγκέλαδος.
-Γιώργος Φ.
Οφείλουμε ένα μεγάλο ευχαριστώ στους γονείς, που πέρασαν μια μικρή Οδύσσεια, βοηθώντας από το σπίτι στη δημιουργία αυτού του ευρετηρίου, εν μέσω καραντίνας...
Καλό και μυθικό καλοκαίρι! κ. Καρμελίνα