IntEnt Suriname Nieuwsbrief nummer 14 2011

nieuwsbrief nummer 14 december 2011

verschijnt als drukwerk en pdf INHOUD Voorwoord Jomi Cosmetics wint 1ste Surinaamse Innovatie Award Seminar Innovatief Ondernemerschap K’saba ontwikkelingen Seminar Groen Ondernemen IntEnt Suriname ondernemers Fidessa ALL- AGRICOMPANY Vogeltuintje JARAH IntEnt revue 2011 Ondernemerstip: Brain Park Business Centre IntEnt wens

VOORWOORD Geachte lezers, In deze december-editie vindt een terugblik plaats op een aantal activiteiten die zich na september 2011 hebben voltrokken. We pretenderen niet volledig daarin te zijn, maar geven wel een impressie. De effecten zij namelijk niet altijd op zo een korte termijn te meten. Het minst gescoord heeft het seminar “Groen ondernemen”. Maar we beschouwen het als een begin van bredere campagnes, die ondernomen zullen moeten worden om dit thema hoger op de agenda van ondernemend Suriname te krijgen. Deelname aan respectievelijk belangstelling voor de overige activiteiten/ thema’s was goed tot zeer goed. Bijvoorbeeld de inschrijving voor deelname aan de conferentie over ontwikkelingen in de cassavesector moest stopgezet worden, vanwege het snelle bereik van maximaal 120 deelnemers.

In onze september- editie is abusievelijk vermeld dat de barometer van IntEnt Suriname stond op 55 personen die het trainingstrajekt hebben afgerond. Dat was 47. Inmidddels is dit aantal gestegen naar 57 personen. 25 ondernemers hebben hun ondernemingsplan ter beoordeling ingediend bij de Finale Toetsingscommissie. Daarvan zijn er 22 goedgekeurd. Het aantal opgestarte bedrijven in 2011 staat per 7 december 2011, op 28 , waarvan 23 doorstarters zijn i.c de stap hebben gezet van micro-bedrijf naar MKB. De grootste bottle-neck blijkt nog steeds het verkrijgen van financiering te zijn. De recente mededeling van de vice-president van Suriname dat er SRD 35 miljoen beschikbaar komt voor de ontwikkeling van het ondernemerschap stemt ons dan ook met grote vreugde. Naar we vooralsnog hebben begrepen zal met name het verschaffen van bedrijfsleningen en/of garanties met dit bedrag gefaciliteerd worden. Dat zou dan prachtig aansluiten op het reeds begin 2010 door ons en het Suriname Business Forum ontwikkeld voorstel “ Garantiefonds voor (startende) MKB-bedrijven in Suriname” .

Inmiddels is ook het “ Ontwikkelingsplan 2012-2016 “ (OP) door De Nationale Assemblee goedgekeurd. De daarin geuite voornemens met betrekking tot de bijdrage van de overheid aan de ontwikkeling van de private sector, stemmen hoopvol.

Het wachten is op de concretisering van deze voornemens in de begrotingen en activiteiten van de diverse ministeries.

We kunnen echter nu reeds constateren dat IntEnt- Suriname met haar diensten en activiteiten , voorziet in het uitvoering geven aan onderdelen van het Ontwikkelingsplan. Ter illustratie : op pagina 53 van het OP staat : “ het betrekken en stimuleren van het eigen initiatief van het nationaal ondernemerschap. In de planperiode zullen alle potentiele ondernemers via informatie en training worden voorbereid op het ondernemerschap.” Informatie en training zijn in de afgelopen jaren, onderdelen van de core-business van IntEnt-Suriname geweest. Een ander citaat uit pagina 13 van het OP zegt : “ De regering is namelijk ondubbelzinnig de mening toegedaan dat innovatieve ontwikkeling van de private sector als motor van de economische bedrijvigheid onontbeerlijk is in het transformatieproces.” Het initiatief van IntEnt-Suriname voor een seminar over Innovatief ondernemerschap en de uitreiking van de 1e Surinaamse Innovatie-award, op 17 oktober 2011, sluit naadloos aan bij deze opvatting in het OP. Het is daarom ook niet verwonderlijk dat de mening uit diverse geledingen, waaronder een aantal ministers, over onze activiteiten, overwegend zeer positief is.

Tot slot wens ik u allen prettige feestdagen en een succesvol 2012 toe.

Kenneth Woei-A-Tsoi

JOMI Cosmetics wint 1ste Surinaamse Innovatie Award voor MKB Tevens winnaar van de publieksprijs Jomi Cosmetics mocht op maandag 17 oktober 2011, tijdens het seminar innovatief ondernemerschap, georganiseerd door IntEnt Suriname i.s.m. United Fair, VSB, ASFA, SBF en AKMOS, zowel de 1ste Surinaamse Innovatie Award als de publieksprijs in ontvangst nemen.

In totaal zijn er voordrachten van 10 Surinaamse ondernemers ingezonden. De jury was ontzettend onder de indruk van in ieder geval het innovatief ondernemerschap wat zich in Suriname tentoonstelt , ontzettend veel ideeën die weliswaar uit het buitenland gehaald zijn maar op een frisse manier toegepast zijn in Suriname, aldus Steven Coutinho (Jury voorzitter) Coutinho gaf aan dat de jury voor wat de inzendingen betreft erg blij was. Echter kwam de jury wel een klein probleempje tegen en dat was dat de inzendingen als je het zou moeten vergelijken met de internationale definitie van innovatie, helaas daar niet geheel aan werd voldaan.

Dus als jury moest er weer beraadslaagd worden, hoe dat op te lossen.

De jury bestaande uit Steven Coutinho Msc, drs. Shirley Sowma – Sumter, Armand van Aalen sr., Mr. Hans Lim A Po en drs. Martin Panday heeft voor het volgende criterium gekozen: Elk product, dienst of proces dat nieuw is ontwikkeld en/of toegepast, en een meetbaar effect heeft op productiviteit, veiligheid, gezondheid en het milieu, dat niet is gekopieerd. Het moet van intellectuele originaliteit getuigen, toepasbaar zijn in een bedrijfsproces en daadwerkelijk kunnen worden gebruikt.

Op basis daarvan zijn er 3 bedrijven geselecteerd t.w. JOMI Cosmetics, NANA Rescources en Moengo Minerals. Maar uiteindelijk ging de Surinaamse Innovatie Award 2011 naar JOMI cosmetics.

Deze ondernemer stak volgens juryvoorzitter Coutinho net iets meer uit boven de andere op basis van een aantal kenmerken, te weten: • Dit bedrijf gebruikt Surinaamse grondstoffen en bewerkt het op een manier die nergens anders ter wereld voorkomt • Dit bedrijf maakt gebruik van unieke receptuur welke je ook nergens anders tegen komt.

• Dit bedrijf speelt heel sterk in op de huidige marktontwikkelingen vooral in de Caricom en voor wat het laatste betreft en belangrijkste, het maakt gebruik van Surinaamse kennis die hier ontwikkeld is.

De winnaar van de 1ste Surinaamse Innovatie Award voor het MKB is Jomi Cosmetics ! Gefeliciteerd.

nieuwsbrief nummer 14 december 2011 de ondernemer

2e plaats Op de 2de plaats is geëindigd: Nana Resources. Wat we gezien hebben bij Nana Resources is dat ze weliswaar een bestaande technologie genomen hebben en in Suriname hebben geïntroduceerd. Maar het management is er in geslaagd het te incorporeren in de Surinaamse mijnbouwsector, op een structurele manier. Dat getuigt van ontzettend goed management waardoor voor Nana resources absoluut een nummer 2 weggelegd is .

3e plaats Moengo Minerals is in de top 3 geëindigd vanwege ook o.a ontzettend goed ondernemerschap maar tegelijkertijd omdat ze een opportuniteit hebben gezien, namelijk de ontzettend grote resource die we hebben hier in Suriname van high grade kaolien. Deze jongens zijn niet te stoppen, 8 jaar zijn ze nu hier in Suriname bezig geweest. In Moengo staat er nu een ontzettende grote CalToren.

WINNAAR PUBLIEKSPRIJS Ook het aanwezige publiek mocht haar stem uitbrengen.

Zij verkozen ook JOMI Cosmetics als winnaar.

IntEnt Suriname kijkt terug op een geslaagd seminar Innovatief Ondernemerschap Het seminar Innovatief Ondernemerschap, gehouden op 17 oktober jl. in de Ballroom van Royal Torarica, trok zo een 90 deelnemers. Aanwezig waren ondernemers, vertegenwoordigers van diverse ondernemersorganisaties, DNA leden en vertegenwoordigers van diverse overheidsinstellingen.

De dagvoorzitter was dhr Jim Bousaid – directeur van de Hakrinbank - en de opening werd verricht door Minister M. Miskin van het Ministerie van Handel en Industrie.

Het geheel is begonnen met de United Business Fair, een 2-daags Highclassevent, gehouden op 15 en 16 oktober jl. in Torarica. IntEnt Suriname heeft vanuit deze opzet i.s.m. United Fair, VSB, ASFA, SBF en AKMOS besloten om ten behoeve van de Surinaamse ondernemers en de gehele Surinaamse economie middels dit seminar en de Innovatie Award, een impuls te geven aan het denken en handelen van onze Surinaamse ondernemers en managers met betrekking tot Innovatief Ondernemen en zodoende een verdiepingsslag te maken die naast awareness ook moet leiden tot de daadwerkelijke uitvoering van innovatieve ideeën door Surinaamse ondernemers. Deskundige sprekers, z.a. Dr. K.Nurse, Ir. Dr N. Flach, Drs. M.Panday, Prof dr P. Persad en dhr D. Currie ,belichtten gedurende dit seminar het innovatief ondernemerschap vanuit verschillende optieken. Naast het seminar en de Award uitreiking was deze dag ook bij uitstek de gelegenheid om nationaal, regionaal en internationaal te netwerken.

OPENING DOOR MINISTER MISKIN Minister Miskin van het Ministerie van Handel en Industrie sprak tijdens zijn openingswoord zijn dank uit aan de initiatiefnemers van dit seminar. Verder moedigde hij hen aan om op de ingeslagen weg voort te bouwen om dit initiatief tot een duurzaam succes te maken. De samenwerking tussen de diverse ondernemersorganisaties was bewonderenswaardig. “Het gaat niet alleen om incidenteel samen bij elkaar te zijn, maar uiteindelijk om samen bij elkaar te blijven”, aldus Miskin.

MANAGEN VAN INNOVATIE IS VAN GROOT BELANG De heer Keith Nurse gaf aan dat het bij innovatie niet alleen gaat om productinnovatie, maar innovatie beslaat een breder terrein, waaronder ook de dienstensector. De laatste tijden zien we dus een hele duidelijke verandering van lifestyle en je ziet een heleboel innovaties die daarmee samenhangen, ook op marketing gebied. Nurse gaf aan dat Caribische economieën achterlopen met innovaties. Je kunt het zien aan de export structuur. De structuur van onze exporten duidt niet op een hoog ontwikkelde economie. Het beperkt zich tot primaire en secundaire producten. Ook research and development uitgaven zijn aan de lage kant. In Trinidad 0,1% van het BBP terwijl je 2 tot 3% zou verwachten. Heel belangrijke vond Nurse dat de management - en leiderschapcultuur in het Caribische gebied een obstakel vormt voor innovatie en ontwikkeling. Hij zegt dus dat innovaties moeten worden gemanaged, hij gebruikte de term innovation gouvernance. Ook de mensen die we daarbij betrekken, zoals bv. de diaspora, en de steun van de overheid zijn erg van belang. Tendering en uitbesteding kunnen ook helpen.

SAMENWERKEN IS EEN BELANGRIJKE VOORWAARDE VOOR SUCCESVOL INNOVEREN De heer Niels Flach had een ruime definitie van innovatie. Het is een multidisciplinaire activiteit en multidimensionaal. In feite zei hij: innovatie is niet zo moeilijk. Je moet je creativiteit gebruiken, een open mind, speel in op lifestyle ontwikkeling en maatschappelijk verantwoord ondernemen. Wat hij zei is dus dat er heel goed moet worden samengewerkt door verschillende actoren. Het is een belangrijke voorwaarde voor succes bij innovatie.

INNOVATIE IS INSPELEN OP DE VERWACHTINGSPATRONEN EN DE BELEVINGSWERELED VAN DE CONSUMENT De heer Martin Panday ging specifiek in op innovaties op het gebied van toerisme. Hij gaf aan dat we bij innovaties moeten inspelen op verwachtingspatronen, beelden van toeristen. Branding is erg van belang. Ook het punt van marktsegmentering was een interessante discussie. Het belang van marktsegmentering bij innovatie in deze branche moet ook inspelen op de rijkere toerist die wat meer luxe wil hebben, wat meer comfort. Daar moet je nieuwe, specifieke producten voor ontwikkelen.

MOGELIJKHEDEN VAN HET CARIBBEAN INVENTION AND INNOVATION CENTRE Professor Persad ging tijdens zijn presentatie in op de mogelijkheden van CIIC. Samengevat komt dat aan op het bieden van technische assistentie bij de ontwikkeling van een idee tot een prototype. Daarnaast ook ondersteuning bij het patenteren van een uitvinding.

Aan het einde van het seminar zijn de 20 geselecteerde Surinamers bekend gemaakt die, daags daarna gratis mochten deelnemen aan een workshop van het CIIC. Van de toen gepresenteerde ideeën zijn er 2 verkozen door het CIIC, die gratis door hen zullen worden uitgewerkt.

Een volledig verslag van dit seminar kunt u nalezen op onze website: www.intent-suriname.com

nieuwsbrief nummer 14 december 2011 de ondernemer

K’saba ontwikkelingen

IntEnt- Suriname wilde een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van ondernemerschap in het district Para. Diverse discussies met de organisaties Reviba, Ontwikkelings centrum Para, de Stichting Productieve WerkEenheden, het ministerie van ATM, vertegenwoordigers van de Nationale Assemblee in Para, het districtscommissariaat, Para Force, de vrouwen organisatie Para en andere belangrijke stakeholders hebben ertoe geleid dat we gezamenlijk hebben gekozen voor een holistische doch een gerichte aanpak voor het realiseren van dit doel.

Zo zijn er in 2011 veel activiteiten in het kader van het stimuleren van de ontwikkeling van het ondernemerschap en de cassave sector in het district Para uitgevoerd.

Waarom de cassavesector?

De ontwikkeling van de cassavesector is gekozen als uitgangspunt vanwege de volgende feiten: - De aanwezige basis / traditionele kennis in het district inzake het cultiveren en verwerken van cassave - Vele vrouwen verdienen uit deze sector - De cassave groeit op erven van haast alle huishoudens - De enorme diversiteit van gebruik van de cassave - De grote potentie voor afzet van diverse eindproducten De stuurgroep STOCPA Er is een stuurgroep geformeerd bestaande uit de vertegenwoordigers van de eerder genoemde instanties alsmede anderen op persoonlijke titel. Gekozen is voor de naam STOCPA (Stuurgroep Ontwikkeling Cassavesector Para). Om extra data te verzamelen over cassave is op onderzoek uitgegaan. Daar ging ook de wereld voor de initiatiefnemers open. Er werd contact gelegd met het dhr. Robert Kross, coördinator verwerking van de faculteit der technologische Wetenschappen. Vervolgens volgde een introductie bij het Centrum voor Landbouwkundig Onderzoek Suriname (CELOS) . Toen wisten we het zeker. !! dit is het, de cassave business versterken … hier zitten kansen in. We vonden het daarom ook belangrijk de kennis te delen met iedereen die we maar tegenkwamen. Een van de belangrijke fundamenten voor draagvlak en support.

In onze effort om bekendheid te geven aan de potentiële mogelijkheden van cassave, zijn er: - diverse meetings met gemeenschappen georganiseerd - met diverse vakministeries gesprekken gevoerd voor de ondersteuning - de K’saba Fair (een cassave beurs) en een conferentie gehouden - aan diverse openbare events in Paramaribo deelgenomen.

Meetings met de gemeenschappen (Awareness en participatie) Het resultaat is dat er toezeggingen door de gemeenschappen en hun locale leiders zijn gedaan voor volledige ondersteuning van de activiteiten van STOCPA. Dat heeft o.a. ertoe geleid dat ondernemers afgevaardigd zijn om deel te nemen aan de K’saba Fair. Tevens zijn door 8 gemeenschappen onderneemsters afgevaardigd om deel te nemen aan de trainingen. Deze trainingen bestonden uit 2 sessies: marketing van het product en professionele verpakking.

Meetings met vakministeries ATM, HI en LVV en RO (Ondersteuning) Het resultaat is dat zij ondersteuning hebben toegezegd aan de STOCPA. Tevens hebben allen een contact persoon aangewezen als counterpart van de stuurgroep. Het ministerie van ATM heeft een vertegenwoordiger in de stuurgroep.

Knowledge sharing Op een KKF-ondernemersavond in juli 2011 heeft de 65 jarige “vrouw Wiesje” het gehoor geïnformeerd over haar cassave business. Ze liet bij de doorgewinterde ondernemers die aanwezig waren een positieve indruk achter. Mevr Wiesje is zowel planter, verwerker, als handelaar in cassave-producten. Ze heeft 3 vrouwen in dienst. Ze heeft haar eigen fabriekje en haar belangrijkste problemen zijn gebrekkige electriciteitsvoorziening en onvoldoende grond. Ze staat bekend om de lekkerste peprewatra, gemaakt met het vocht van de cassave.

De cassave conferentie Circa 120 personen hebben deelgenomen aan de op 7 oktober gehouden conferentie, getiteld: De ontwikkelingspotentie van de Cassave sector voor Suriname. Deze conferentie werd samen met de Vereniging van Economisten, De Stichting Productieve WerkEeenheden en de Stuurgroep ontwikkeling cassavesector uitgevoerd. De volgende deskundigen behandelden de volgende onderwerpen:

K’saba tori

- De vertegenwoordiger van het Celos Dhr Rudi Nelom Bsc. ging in huidige status van de cassaveteelt in Suriname en specifiek het duurzaam telen.

- Dr. Robert Kross, coördinator studierichting Verwerking aan de Faculteit der Technologische Wetenschappen is ingegaan op de diverse vormen van cassaveverwerking. Hij zoomde daarbij in op de ervaringen in Brazilie .

- Dhr. Hesdy Grauwde Msc– agro-consultant had het over de economische potentie van de cassave in het bijzonder als importvervangend product.

- Een aanzet tot een strategische aanpak voor de sector werd behandeld door dhr. Arthur Zalmijn Msc. Agro –consultant.

- Namens STOCPA gaf drs. Sherida Mormon een uiteenzetting over de achtergrond en plannen van de stuurgroep in dit traject.

- De discussie werd geleid door drs. Winston Ramautarsing, managing-director van Proplan Consultancy.

De algemeen gedragen conclusie was dat Suriname het punt heeft bereikt waarop cassave-producenten moeten overstappen van huisvlijt naar industriële productie. Dit moet gedaan worden op basis van onderzoek, kennis, technologische ontwikkeling, internationale samenwerking en innovatie. Daarnaast is een integrale benadering van belang voor een structurele aanpak van de sector. Samenwerking van diverse stakeholders is van belang om successen te boeken. Er zijn financiën nodig om de ontwikkeling van de sector te realiseren, waaronder voor onderzoek, en voor het verschaffen van informatie.

Cassave is niet sexy, maar het moet sexy gemaakt worden. Het is duidelijk dat Suriname op het gebied van de ontwikkeling van deze sector in het prille begin is. Het is wenselijk dat STOCPA over een jaar de vorderingen presenteert en evalueert.

K’saba taste event.

Bij elk evenement is een groep ondernemers benaderd voor het leveren resp. verkopen van producten. Het resultaat bleef niet uit: er is steeds aan productverbetering en diversificatie gewerkt. Inmiddels zijn er producten met een toegevoegde waarde op de markt z.a. cassave- icecream, - cocktail, - crackers met kaas of pinda, alsook cassave-pom. Deze producten zijn op 3 december jl. op een tasteevent nogmaals gepresenteerd.

Overige activiteiten.

- Training receptuur – standardiseren van recepten tb v de ondernemers . Deze training werd verzorgd door dhr Lieuw On van SPWE. - Workshop van de coöperatieve bank Godo tbv de ondernemers.

- Deelname van de ondernemers aan het Rainforest festival in Paramaribo.

- Deelname ondernemers aan de landbouwbeurs georganiseerd door de Lions.

- Diverse presentaties zijn voor diverse doelgroepen gehouden waaronder een Chinese delegatie die naar Suriname is afgereisd voor ontwikkelingssamenwerkingsdoeleinden.

De toekomst.

De organisatie Stocpa zal zelfstandig verder moeten functioneren.

Zij is daartoe bezig een strategisch plan uit te werken waarin zij stapgewijs de aanpak voor de ontwikkeling van de sector in Para weergeeft. Consolidatie van samenwerking met diverse partners behoort tot een van de strategieën. Daar waar nodig kan de organisatie altijd op de deur van Intent- Suriname en de Stichting Productieve Werkeenheden kloppen voor ondersteuning. Maar het is duidelijk: Suriname moet nu assertief de uitdaging aanvaarden om de ontwikkeling van de sector “te lijf”te gaan.

nieuwsbrief nummer 14 december 2011 de ondernemer

SEMINAR GROEN ONDERNEMEN INGEZONDEN Lieve mensen, heel hartelijk bedankt voor dit inspirerende seminar!

Het was werkelijk uit de box, de resource persons waren geweldig, de werkgroepen heel spannend met veel discussie in een goede sfeer, en de 'aankleding' met kunst, cultuur, beweging en veel groen, maakte het helemaal af. Daarbovenop een hele aparte locatie, een prima organisatie en professionele logistiek. Grote Klasse!!!

En dat was het zeker.

Een 47-tal deelnemers bezochten de workshops tijdens het seminar Groen ondernemen op 21 oktober jl.. Dit seminar organiseerde IntEnt Suriname i.s.m. ASFA, RFKF/Artlab, VSB, AKMOS en SCF met als doel de awareness en het stimuleren van Groen ondernemerschap en hiermee de Surinaamse ondernemer bewust te maken van de mogelijkheden en het (inter) nationaal rendement op langere termijn inzake groen ondernemen. Tevens de overheid en de beleidmakers bewust maken van de rol die zij kunnen vervullen inzake het stimuleren van groen ondernemen.

De locatie Queens Garden, ook bekend als discotheek Starzz, was door Artlab op artistieke wijze omgetoverd tot een bosrijke omgeving. De workshopruimten waren op stijlvolle en sfeervolle wijze ingericht en voorzien van kleurige loungebanken. IntEnt Suriname ondernemers Jomi cosmetics en CERA medicinale kruiden hadden ook hun koopwaar vervaardigd uit Forest products, opgesteld. De bezoekers waren onder de indruk over de geschiktheid van deze locatie voor zo een seminar.

De ochtend begon met een ritmische opwarming verzorgd door Artlab waarna de directeur IntEnt Suriname – dhr. Kenneth Woei-A-Tsoi - het seminar opende. Na hem volgde een presentatie van Dhr. Dirk Currie – CEO Telesur- die inging op het SCF Green Partnership Programma geïnitieerd door de Suriname Conservation Foundation (SCF) .

Ook dhr. H. Sambhu van het IWOCRAMA - instituut in Guyana - ging in op het belang van Groen ondernemen. De groene economie is immers de toekomst voor de Guinanas. De Guianas zijn gebaat bij een groene economie met een milieuvriendelijk investeringsbeleid. Een groen imago van Suriname zal bijdragen tot verruiming van mogelijkheden op het gebied van handel, productie en toerisme. Het economisch aspect van milieuvriendelijke investeringen moet kenbaar gemaakt worden aan het grote publiek.

Daarna konden de bezoekers zich begeven naar één van de vier workshops t.w.: Landbouw, Mijnbouw, Toerisme of Forest products.

LANDBOUW - Maureen Silos Maureen Silos ging op inspirerende wijze in op het belang van organische landbouw.

Interessant vond men haar uitleg over de maag van een plant, waarbij zij aangaf dat deze aan de buitenkant zit. Dit houdt in dat bij het gebruik van pesticiden deze direct in de maag van de plant komen. Het onbeperkt en ongestructureerd gebruiken van pesticiden heeft veel nadelige gevolgen.

Uiteraard produceert men dan kwalitatief lagere producten, het is slecht voor de gezondheid, maar ook zorgt het veelvuldig gebruik hiervan voor een steeds armere, uitgeputte grond die op een gegeven moment niet meer bruikbaar zal zijn voor het verbouwen van gewassen.

MIJNBOUW – Thirza Karsowidjojo (NANA resources) Deze spreker ging in op het belang van duurzaam mijnen. Duurzaam mijnen heeft niet alleen te maken met een goede gezondheid voor de mens, maar belangrijk is investeren in een goede organisatiestructuur, in goede hygiëne, in je exploitatiegebied, in je leefomgeving, in je personeel en in informatieverschaffing.

Deze hele cyclus moet systematisch en consequent doorlopen worden. Elke schakel is van eminent belang. Het gaat bij duurzaam ondernemen om het implementeren van een gewogen managementsysteem waarmee we duurzame mining kunnen bewerkstelligen. Het Nana Environmental Management System (NEMS) is hiervoor speciaal ontworpen.

TOERISME – Ilonka SjakSjie (Nature park – Peperpot) Ilonka Sjaksjie gaf aan dat eco-toerisme niet alleen te maken heeft met een bosrijk gebied, maar met het opereren van alle relevante actoren in een ecologisch systeem. Ook hier is elke schakel van belang. Het gaat niet alleen om het gebied en de operators van een bepaald resort, het ecologisch systeem gaat reeds van start vanaf de boeking van de klant bij een touroperator, de taxichauffeur die de klant ophaalt op de luchthaven, de schoonmaakster, de hotelbediende, ga zo maar door. Elke schakel moet zich bewust zijn van het belang van het milieu. Het gaat om een totaal pakket waarin iedereen meewerkt aan een milieuvriendelijke omgeving en samenleving.

FOREST PRODUCTS - Mayra Cederboom en Playfair (CELOS)

Maureen

Volgens deze sprekers kan er veel meer gehaald worden uit de natuur dan we bij stilstaan. Het ontwikkelen van bos- bijproducten samen en in samenspraak met de inheemse gemeenschap kan leiden tot de verbetering van de sociaaleconomische omstandigheden van ons land.

Bij CELOS is vooral gewerkt aan het vastleggen van de manier waarop mensen hun bos-bijproducten verwerken. Er is een ruime variatie aan mogelijkheden aanwezig in ons land, voor cosmetische-, culinaire- en medicinale producten.

Van belang is dat dit verder wordt ondersteund door de overheid , en relevante instituten, samen met de mensen die zich hiermee bezighouden zodat zij de omgeving niet verstoren.

Naast de bezoekers, waren ook de sprekers zeer te spreken over de opzet van het seminar. Zij concludeerden dat er nog een lange weg is te gaan. Er wordt veel gesproken, maar er moeten ook gedegen acties hieruit voortvloeien.

Bewustwording is noodzakelijk bij iedereen, bij de overheid, bij de ondernemers, maar m.n. in het onderwijs, waar niet altijd de juiste informatie wordt verschaft.

Naast de workshops werden de aanwezigen ook vergast op heerlijke snacks, waaronder de nu welbekende cassave-pom en uiteraard ook op cassave ice-cream. De dag werd op artistieke wijze afgesloten. De deelnemers mochten in groepen een deel van een gedicht voordragen.

IntEnt Suriname ondernemers Zoals u in het voorwoord heeft kunnen lezen, staat het aantal opgestarte bedrijven in 2011 - per 7 december 2011- op 28, waarvan 23 doorstarters zijn i.c. de stap hebben gezet van micro-bedrijf naar MKB. Op de volgende pagina’s laten wij u nader kennis maken met een paar van deze IntEnt Suriname ondernemers.

Fidessa Consultancy Suriname N.V. Mijn ervaring met IntEnt Nederland, IntEnt Suriname en mijn eerste stappen: Januari 2010 Tijdens mijn verblijf in januari 2010 in Suriname stond er in een advertentie dat er een business-borrel was van Stichting IntEnt Suriname alwaar diverse sprekers hun ervaringen zouden delen met bestaande en nieuwe startende ondernemers. Het was bedoeld voor zowel Surinaamse als voor buitenlandse ondernemers. Dat trok mijn aandacht, omdat ik Suriname een heel fijn land vind, niet alleen voor vakanties, maar ook vanwege de vele uitdagingen die ik hier (als ondernemer) zie.

April 2010 Enthousiast als ik was geworden door de aanpak van IntEnt Suriname heb ik mij in april 2010 in Nederland gemeld en ingeschreven. Het traject bestond uit een drietal dagen actieve deelname aan een cursus en het onder begeleiding van een bedrijfsadviseur opstellen van een ondernemingsplan. Nadat het plan vervolgens werd goedgekeurd door de Finale Toetsings Commissie was deelname aan mijn eerste "handelsmissie" naar Suriname, in november 2010, een feit.

In Suriname werden we onthaald door gedreven IntEntSuriname-medewerkers, al even enthousiaste mededeelnemers en door een rits van diverse instanties (van overheidsdienst tot zelfstandig ondernemer) die een startende ondernemer nodig zou kunnen hebben om zichzelf te kunnen vestigen. Ik genoot van de informatieve en welgemeende sfeer.

April 2011 In April 2011 ben ik opnieuw naar Suriname vertrokken. Nu om te testen of overzees werken via internet, skype en software compatible met mijn ideeën zouden zijn. Ik, een huisje gehuurd met op de bovenverdieping een kantoortje in Uitvlught.

Mijn ervaring met het ondernemerschap en Suriname en Surinamers is vrijwel alleen maar positief. Ik weet dat diverse collega ondernemers anders hebben meegemaakt en regelmatig met tegenslagen te maken hebben. Ik denk zelf dat ik de wind mee had door de meer dan gemiddelde inzet van mijn bedrijfsadviseur Lisa Thijm. Ook denk ik dat het feit dat ik in Nederland al een administratiekantoor voer en ervaring heb met ondernemen ook meespeelt.

Daarnaast geldt natuurlijk dat een flinke dosis geduld ook eigen gemaakt dient te worden. Maar dat zou je eigenlijk moeten meenemen in het traject dat je wilt volgen. 2 afspraken per dag lijkt hier maximaal .

September 2011 Het is alweer september 2011. Ik heb dus al mijn woning en kantoor, een drietal studenten van Inholland (stagiaires) en is de notaris bezig met het opzetten van Fidessa Consultancy Suriname N.V.. Bovendien heb ik de afgelopen vijf weken maar liefst zeven klanten aan mijn clientèle mogen toevoegen.

Daarnaast zijn er diverse ballen in de lucht, die wel of niet doorgang zullen vinden. Ook al gaan die projecten niet door, mijn netwerk is wel uitgebreider geworden.

Toekomst Het opzetten van een afdeling bij Fidessa Consultancy Suriname die zich richt op kleine en middelgrote ondernemingen is één van de projecten waarvan ik stellig hoop dat deze doorgang vindt en waar ik veel energie in zou willen steken.

Met name zullen we ons richten op het voortraject van het voeren van een administratie (het verzamelen, ordenen en overzichtelijk kunnen aanleveren aan de eigen boekhouder of accountant). Hierbij krijgt de ondernemer tegen "normale" prijzen stapsgewijze ondersteuning, uitleg en begeleiding bij het verzamelen van die gegevens. Ook kunnen zij door ons opgeleide werknemers "inlenen" die hen, waar en wanneer nodig, een handje helpen. Daarnaast bestaat door het deels vernieuwen van (productie-)processen vaak een gat tussen het ene proces en het andere. Ook hier kunnen wij oplossingen voor vinden.

De basis voor deze ondersteuning zal mogelijk gerealiseerd worden door Fidessa Consultancy Suriname (adminstratie en personeel), Stichting IntEnt Suriname (opleiding en begeleiding ondernemersschap) en de ASFA (als vertegenwoordiger van een diversiteit aan Surinaamse ondernemingen weet deze organisatie als geen ander hoe belangrijk het is om een goed geordende administratie te kunnen benutten als instrument voor de toekomst van jouw onderneming) Tot zover is mijn missie dus geslaagd. Maar ik ben er natuurlijk nog lang niet. Ook ik zal mij naar de Surinaamse ondernemers moeten bewijzen. Maar door met zijn allen samen te werken moet dat vast lukken.

En zo hoop ik dat ik ook een deel van de Surinaamse toekomst mag zijn.

Rense Horbeek

nieuwsbrief nummer 14 december 2011 de ondernemer

ALL-AGRICOMPANY De ondernemer Mijn naam is Anwar Helstone, 32 jaar oud, getrouwd met Lucierda Zschuschen en vader van een dochter van 8 maanden (onze inspriratie). Ik ben startende ondernemer in de verwerking van agrarische producten en werk al 4 jaren op het CELOS als wetenschapper op de afdeling AGROFORESTRY. Het bedrijf Mijn bedrijf heet ALL-AGRICOMPANY en is gestart in april 2011 met de productie van fruitijsjes en in de maand juli 2011 met de productie van K’Saba Ice (Cassave Ice cream).

De officiele opening zal in 2012 plaatsvinden, aangezien het bedrijf nu op huisvlijtnivo draait, maar binnen (2) twee jaren zal deze worden getransformeerd worden tot een verwerkingsbedrijf dat gespecialiseerd is in diverse ijssoorten.

De oprichting van dit bedrijf heeft plaatsgevonden als gevolg van een activiteit die ik als vrijetijdsbesteding uitvoer, nl. het planten van markoesa en die verwerken tot sap. Aangezien ik nooit voldoende flessen had, begon ik het te verpakken in ijsje-zakjes. Het product werd dan een lekker ijsje van Surinaams fruit zonder anorganische additieven. Met dit idee heb ik meegedaan aan United Business Idols 2010 en ik behoorde tot een van de 20 finalisten. De training die werd aangeboden en verzorgd door IntEnt Suriname heeft mij de tools aangereikt en middels begeleiding heb ik vandaag een businessplan af, dat reeds door de Finale Toesting Commissie van IntEnt Suriname is goedgekeurd.

Het bedrijfsidee De K’Saba Ice is ontstaan uit een idee van mw. Sherida Mormon van IntEnt Suriname en STOCPA (Stichting Ontwikkeling Cassave Sector Para) die bezig waren met de voorbereiding van de K’saba Fair 2011. Mw. Mormon vroeg als ik niet wilde experimenteren met de productie van cassave-ijs. Ik heb gebruik gemaakt van mijn netwerken in Brazilie en heb een recept kunnen samenstellen waarbij cassave-icecream vervaardigd kon worden. Dit product is ter verkoop gebracht op de Ksaba Fair 2011 en dit is het product dat mijn bedrijf vandaag bekendheid geeft.

Waar is het product te koop?

Mijn producten zijn nog niet in de winkels verkrijgbaar, maar worden nu wel op bestelling en tijdens openbare events ter verkoop aangeboden. We zijn bereikbaar op het telefoonnummer 8775654 of via mail: all.agricompany@gmail.com

We zitten nu in een fase van promotie van het product. Vanaf januari 2012 zijn mijn producten wel te koop in de bekende supermarkten en restaurants in Suriname .

De K’Saba Ice is wel reeds ter verkoop bij Top Ice aan de Henck Arron straat.

Aandachtspunten Als startende kleine ondernemer is de afronding van mijn businessplan totnutoe een mijlpaal. De cijfers geven een prognose aan hoe het bedrijf kan gaan groeien, maar deze cijfers werkelijkheid laten worden, zullen de bloei van mijn bedrijf bepalen. De aanbieding van betaalbare kwalitatief verpakkingsmateriaal vind ik wel een beperking voor ondernemers in de voedselverwerking. Verder is het belangrijk dat je niet bang moet zijn om risico’s berekend te nemen en dat promotion erg belangrijk is . Vanuit IntEnt Suriname en mijn netwerken op de ADEK Universiteit en CELOS krijg ik wel de volle technische ondersteuning, die mij als ondernemer de kracht geeft om door te zetten en het geloof in mijn eigen kunnen te tonen.

Advies aan startende ondernemers Mijn advies naar startende ondernemers is dat het hebben van een business plan belangrijk is , dat geeft je richting aan hoe jouw product of dienst zich gaat/kan ontwikkelen op de markt.

Van belang is ook je doorzettingsvermogen, je innovatie, geloof in je eigen product en het contact met je doelgroepen.

succes!

IntEnt Suriname support startende ondernemers

’T VOGELTUINTJE

Wij, Anjanie en Tony houden ons reeds meer dan 15 jaar bezig met het verzorgen en verkopen van diverse binnenlandse en buitenlandse vogels……maar wij willen meer dan dat.

Wij willen graag onze kennis overbrengen, delen en daarnaast de mogelijkheid bieden aan jong en oud om op educatieve , ontspannen en creatieve wijze het leven van de vogels te ervaren.

Het bedrijfsidee Dat Surinamers vogelliefhebbers zijn is niet onbekend.

Het zondagmorgen-vogelconcert op het Onafhankelijkheidsplein is een goed voorbeeld hiervan. Wanneer je iets liefhebt, wil je het ook goed verzorgen!

Daarin willen wij van ‘t Vogeltuintje een bijdrage leveren.

Dit idee is natuurlijk niet gisteren bedacht. Vanuit onze passie voor vogels is het ontstaan, vanuit de liefde voor onze kinderen is het gegroeid. Voor de planning zijn we gestapt naar IntEnt Suriname en hebben na training en begeleiding een concreet plan opgesteld, welke getoetst en goedgekeurd is door de Finale Toetsingscommissie van IntEnt Suriname. We zijn er klaar voor en staan in de startblokken.

Wat is ‘t Vogeltuintje?

Voorlopig bestaat ‘t Vogeltuintje uit een Petshop met diverse buitenvolières in een rustige omgeving, De bedoeling is om de standaard vogelkooien om te bouwen naar gedegen vogelresidences in een aangename vogeltuin, waar jong en oud de vogels kunnen bezichtigen. De ligging is vrij gunstig. Nog geen 20 kilometer verwijderd van het stadcentrum, en dan anderhalve km van de hoofdweg: de Indira Ghandiweg.

Wij hebben reeds gesprekken gevoerd met een aantal basisscholen, die zeer geïnteresseerd zijn in educatieve dagtochten ten behoeve van de biologie-lessen. De scholieren zullen gedurende een dagtocht kennis maken met het leven van de vogels. Ook voor onze senioren is zo een dagtocht een aangename activiteit. De senioren kunnen in een rustige omgeving genieten van deze vogels .

De locatie is ook geschikt voor dagtoeristen en voor afdelingsuitjes van bedrijven en instellingen. Bezoekers kunnen op ontspannen en creatieve wijze kennis maken met een goede verzorging voor de vogels, de broedprocessen, het herkennen van hun zang, een diversiteit aan Surinaamse vogelsoorten enzomeer. De aanwezigheid van laptops en internetverbinding maakt het ook mogelijk voor oudere scholieren om terplekke hun werkstukken en scripties te maken. Voor de jonge scholieren zijn er speurtochten met diverse leerzame opdrachten. Tevens bestaat er de mogelijkheid om in de Lunch-Launch vergast te worden op snacks, een heerlijk ontbijt of een heerlijke lunch.

Onderhoud en kosten Voor de scholen zullen wij geen entreekosten in rekening brengen. Voor toeristen en overige bezoekers wel. Deze inkomsten tesamen met de inkomsten van de Lunch-Launch worden gebruikt voor onderhoud van ons Vogeltuintje.

Hoe kunt u een bijdrage leveren?

U kunt adoptie-ouder worden! Dat houdt in dat u bijdraagt in de kosten van een Vogelresidence. Met uw bijdrage wordt een gedegen Vogelresidence gebouwd. Om te starten gaat het nu om de bouw van 9-tal Vogelresidences.

Interesse gewekt? mailto: asanches@live.com of bel: [00597]-8526674 Anjanie Sanches-Ramautar Ondernemer IntEnt -Suriname

nieuwsbrief nummer 14 december 2011 de ondernemer

JARAH KINDERHAARSTUDIO Quanita Arnon Ik ben Quanita Arnon, 31 jaar jong, en werk als schoonmaakster op een school. Daarnaast verzorg ik het haar van kinderen en volwassenen. Op jonge leeftijd was ik bezig met het vlechten van haar van kinderen in de buurt waar ik woonde. Op een dag vertelde iemand aan een dame dat ik heel goed kon vlechten en zo wilden steeds meer mensen dat ik hun haar mooi maakte en begon ik kleinschalig wat te verdienen.

Wat is de naam van uw bedrijf?

De naam van mijn bedrijf is JARAH. Elke letter staat voor een andere benaming van onze Almachtige God, waar ik mijn inspiratie vandaan haal. Tevens is het de naam van mijn nu wijlen pleegmoeder die een groot voorbeeld voor mij is geweest. Zij was een sterke vrouw in de samenleving.

Welke diensten levert u en voor wie?

Kinderen in de leeftijdsgroep 2 t/m 12 jaar kunnen bij mij terecht voor wassen, vlechten, knippen, scheren en het opsteken van het haar. Volwassenen mogen ook , maar op afspraak. JARAH wordt uiteindelijk een echte kinderhaarstudio.

Volwassenen kunnen overal terecht, er zijn voldoende kapsalons. Voor kinderen is er geen speciale kapsalon, vaak moeten ze tussen volwassenen wachten op hun beurt.

Wanneer bent u gestart?

In 2009 was ik al bezig, maar officieel in 2011.

Heeft u ook moeilijk momenten gehad bij de start van uw bedrijf?

Jazeker, als kleine startende ondernemer is volgens mij de grootste struikelblok het verkrijgen van financiĂŤle middelen. In eerste instantie zou ik voor de bouw en inrichting van mijn kinderhaarstudio, gebruik maken van het Friends and Family Fund van IntEnt Suriname, dit is helaas niet doorgegaan. Dat betekende dat ik mijn plan en mijn strategie moest aanpassen.

De studio komt er wel, hier werk ik naar toe. Maar tot die tijd lever ik mijn diensten mobiel. Ik heb een auto aangeschaft en ga zelf bij de klanten thuis om het haar te verzorgen. Een studio is uiteindelijk wel noodzakelijk. Niet een ieder vindt het fijn om een hairdresser aan huis te ontvangen en de faciliteiten zijn niet altijd aanwezig

Wat zijn de bijzondere momenten die u heeft meegemaakt ?

Het moment dat ik te horen kreeg dat mijn ondernemingsplan goedgekeurd was door de Finale Toetsings Commissie (FTC) van IntEnt Suriname was voor mij een geweldig moment. Het was moeilijk en hard werken, maar begeleid en gecoached door mijn bedrijfsadviseur ging ik telkens weer op onderzoek uit. En het heeft zijn vruchten afgeworpen.

Het is ook altijd weer een heerlijk gevoel als de klanten hun tevredenheid uiten en zo blij zijn. Ik werd ook eens benaderd door een dame die een bepaald bruidskapsel wou, niemand kon het gewenste kapsel voor haar maken. Het is mij wel gelukt.

Dat geeft je voldoening en motiveert en stimuleert je om steeds verder te gaan.

Er zijn genoeg kapsalons in Suriname en mensen die hetzelfde doen als u. Hoe onderscheidt u zich?

JARAH is voor kinderen. De studio zal kindvriendelijk worden ingericht. Elk kind zal ernaar moeten verlangen om een JARAH kapsel te hebben.

JARAH richt zich voornamelijk op natural hair. Steeds minder mensen willen hun haar chemisch laten behandelen. Waar het een tijdje een trend was om het haar van ook de kinderen chemisch te laten behandelen, willen ouders dat steeds minder voor hun kind. Hier speelt JARAH op in met een assortiment van producten voor natural hair.

Welke rol heeft intEnt Suriname gespeeld in het opzetten van uw bedrijf?

IntEnt Suriname heeft mij bewust gemaakt, hoe een ondernemer te zijn. Ik heb geleerd dat je als ondernemer ook klein kan starten, maar dat voorbereiding, planning, doorzetten en je richten op de markt en de toekomst heel belangrijk zijn. Zij hebben mij de tools meegegeven om mijn bedrijf tot de beste te maken!

Wat zijn uw toekomstperspectieven?

JARAH hoger op te brengen dan ze nu is en uiteindelijk dĂŠ kinderhaarstudio van Suriname te zijn.

IntEnt Revue 2011

ONDERNEMERSTIP: Brain Park Business Centre Suriname Net buiten de verkeersdrukte van de binnenstad staat het Brain Park Business Centre Suriname. Dit bedrijf is opgericht in 2005 op initiatief van het Suriname Entrepreneurs Platform (SEP). Zij speelt in op de behoefte van ondernemers en zakenlui die tijdelijk of voor langere termijn (nog) geen goed uitgeruste kantoorruimte hebben.

Op de drempel van 2011 danken wij u voor het in ons gestelde vertrouwen en de prettige samenwerking.

Wij wensen u een ondernemend jaar als het alfabet.

Met alle letters van A tot Z. Van Arbeid, Blijheid, Creativiteit, Tot Zon, Zegen en Zaligheid.

Prettige Kerstdagen en een Gelukkig en Gezond 2012.

BrainPark verhuurt volledig gestoffeerde en ingerichte kantoorunits vanaf 10 m². Deze kantoren zijn te huur met een looptijd vanaf 3 maanden (opzegtermijn 1 maand). Bij de huurprijzen zijn inbegrepen de kosten van: water, elektriciteit, schoonmaak van uw kantoorruimte, voordeursleutel beveiligd slot, kosten alarminstallatie en centrale receptie. Brain Park biedt u diverse diensten waaronder: (Business) ADSL, - vergaderfaciliteiten, - telefoonservice, - het gebruik van fax- en kopieerapparatuur en een gemeenschappelijk postbusnummer, met de daaraan verbonden postkamerservice.

Naast de huur van kantoorruimten beschikt Brain Park Business Centre over een centrale receptie, gemeenschappelijke vergaderfaciliteiten en deskundige secretariaatdiensten. Hierdoor worden de investeringskosten laag gehouden, terwijl het bedrijf bijzonder professioneel voor de dag komt.

Rieke Parker-Cameron, office manager, zegt dat het bedrijf wil inspelen op de hoge kosten die gepaard gaan met het opzetten van een bedrijf. “Wij bieden deze diensten omdat startende ondernemers vaak geen startkapitaal hebben; ze moeten secretariaatdiensten inhuren, kantoorbenodigdheden kopen en dat alles is prijzig.

Wij hebben alle faciliteiten voor ze. Ze hoeven zich ook niet druk te maken met inrichten, de ruimten zijn al van meubilair voorzien. Als ze eerst alles moeten aanschaffen voor ze beginnen zijn ze een hoop startkapitaal kwijt”. Ze vertelt verder dat de jonge ondernemers ook begeleiding kunnen krijgen van hun deskundig team. “ Als je startende bent moet je aan zoveel dingen denken, dan kan het voorkomen dat je dingen vergeet”, verduidelijkt zij.

Het doel van SEP is krachtige ondersteuning van het midden- en klein-bedrijf in Suriname die de kapitaalverdieners zullen zijn op weg naar een permanente voorspoed in de Republiek Suriname.

Succesvol ondernemerschap is een voorwaarde voor een sterke economie.

De tarieven variëren tussen de € 359,60 en de € 669,65 voor ruimtes tussen de 12.20 m2 en de 22.7 m2, waarbij rekening moet worden gehouden met een borgsom van 3 maanden vooruitbetaling.

Contactadressen: Adres: Finibitastraat no. 7, Flora Openingstijden: Ma - Vr van 7:30 am - 16:00u pm Tel: 493929/493928/493927 / Fax: 434434 e-mail: info@brainparksuriname.com www.brainparksuriname.com

De nieuwsbrief van IntEnt – Suriname verschijnt 6x per jaar.

Hoofd-eindredactie: Kenneth Woei-A-Tsoi m.m.v. Carry Leysner Tekstbijdragen voor deze editie: Kenneth Woei-A-Tsoi, Sherida Mormon, Rense Horbeek, Anjani Sanches-Ramautar, Anwar Helstone, Quanita Arnon en Carry Leysner Fotografie : IntEnt Suriname Vormgeving : Mercury Studioworx Drukkerij : Leo Victor Oplage : 500 exemplaren Redactieadres: Postbus 13400, Paramaribo Suriname Henck Arronstraat # 32 A Tel: + 597 472825 – Fax: + 597 521193 www.intent-suriname.com – info@intent-suriname.com

Heartiest greetings and best wishes for you at Christmas and through out the coming year!