Actieplan 2017 - District Wilrijk Samenwerking Het lokaal cultuurbeleid in Wilrijk is doordrongen van het idee dat samenwerking tussen de lokale cultuuractoren meerwaarde oplevert. We stimuleren lokale verenigingen om de eigen werking te overstijgen door hen bijvoorbeeld bij subsidieaanvragen te wijzen op mogelijke samenwerkingsverbanden met andere verenigingen of lokale cultuuractoren (bib, cultuurcentrum, academie, …) en verder te kijken dan de jaarlijkse, traditionele activiteit. Om mogelijke samenwerkingsverbanden die in 2017 gerealiseerd worden zoveel mogelijk slaagkans te geven, toetsen we veelvuldig af bij de vernieuwde adviesraad cultuur. Die adviesraad werd in de loop van 2016 opnieuw samengesteld. Een groep Wilrijkenaars engageerde zich in 2015 om als ambassadeur het feestjaar 1250 jaar Wilrijk uit te dragen en het districtscollege te adviseren om allerlei initiatieven die burgers namen al dan niet te subsidiëren. De toenmalige ambassadeurs vormen sinds midden 2016 de adviesraad cultuur. 2017 wordt het jaar waarin we de heropgestarte adviesraad haar stempel willen laten drukken op (een deel van) het cultuurbeleid in het district.
Demografie & diversiteit De stad verandert, maar niet overal even snel. Er zijn grote verschillen tussen de Antwerpse wijken op het vlak van demografie, socio-economisch profiel, onderwijs, subjectief welbevinden, overlast en criminaliteit. We staan dus, nu en in de toekomst, voor grote uitdagingen. Daarom startte de stad met het pilootproject wijkwerking op maat. De Wilrijkse wijken Elsdonk en Oosterveld vormen samen een deel van Antwerpen waarop extra ingezet wordt, naast de bestaande reguliere werking op wijkniveau. De wijken Oosterveld en Elsdonk scoren vergeleken met andere stadswijken, hoog op de indicator groei/evolutie. Dit kan duiden op vroegtijdige signalen van veranderingen (demografisch, samen leven, overlast) in deze wijk. Om preventief in te grijpen en te vermijden dat dit gebied op middellange termijn zou evolueren tot een problematische aandachtswijk wordt een traject uitgetekend waarin het lokaal cultuurbeleid een onderdeel vormt. Op welke manier dat gebeurt, wordt in nauw overleg met de projectcoördinator van ‘wijkwerking op maat’ bepaald. Doelstelling is alvast om een gemeenschapsvormend cultuurproject op poten te zetten waarin de huidige demografische realiteit en diversiteit als troef gebruikt wordt. Focussen op wijken is niet nieuw in Wilrijk. Door de focus in 2017 te leggen op de wijken Oosterveld en Elsdonk zet Wilrijk opnieuw een welbepaald gebied extra en positief in de kijker, volgend op eerdere succesvol afgeronde projecten zoals bvb. ‘De Koornbloem in volle bloei’, een gemeenschapsvormend project dat plaats vond in de wijk Koornbloem in de zomer van 2016.
Innovatie Het lokaal cultuurbeleid in Wilrijk wil vernieuwing niet als doelstelling an sich vooropstellen, maar gebruikt vernieuwing als middel om te bouwen aan een hechte, warme gemeenschap. Bijvoorbeeld: bij de start van het cultuurseizoen 2017-2018, meer bepaald op de laatste woensdag van augustus, organiseert district Wilrijk de allerleerste editie van Brooddozendag. Dit is een nieuwe initiatief
waarbij we de schoolgaande jeugd (6 tot 12-jarigen) van Wilrijk een overzicht geven van het lokale vrijetijdsaanbod. Zowel het cultuur-, sport-, jeugdaanbod, de werking van de kunstacademie, …. komt aan bod in een setting die de goesting aanwakkert om er een fantastisch schooljaar van te maken. Omdat dit project het midden houdt tussen enerzijds een cultuurmarkt op kindermaat en anderzijds z’n mosterd leent bij de traditionele kaftdagen die her en der opschieten, houdt het ook een dubbel doel voor ogen. We wensen creatieve en artistieke talenten te helpen ontwikkelen in tal van workshops en doe-momenten, in een kader dat zich leent tot samenzijn & interactie. Jazz Wilrijk is intussen een klassieker geworden in de Wilrijkse herfstperiode. Verspreid over een zevental locaties in Wilrijk treden jazz-geïnspireerde muzikale performers en bands op. Komen kijken en luisteren kost de bezoeker niets. In 2017 breien we een extra verhaal aan dit gesmaakte concept. We beogen een betere inbedding van dit festival in de reguliere werking van LCB Wilrijk. Tal van kleine en grotere initiatieven moeten met de nodige luister de nieuwe editie aankondigen. Pop-up concertjes her en der op ons grondgebied (de markten, de campussen van de UA, …), een Jazzluisterreeks in Bib Bist, jazzy invullingen van onze beproefde ziekenhuisconcerten en dienstencentratournees, … moeten er voor zorgen dat iedereen geweten zal hebben dat ook in oktober 2017 Jazz Wilrijk een weekend lang Wilrijk naar z’n hand zet. Nieuw in de stal van het Wilrijks cultuuraanbod in 2017 zijn de Kindersalons. Op zondag 26 februari kan je in verschillende huiskamers, verspreid over heel Wilrijk, je ogen en oren de kost geven bij heerlijke vertellingen, vieze fratsen, een goochelshow, een meezingconcert, … In navolging van de verschillende (volwassenen) edities die van de Salons in het leven riepen, is dit een nieuwe insteek om de geografische uitgestrektheid van ons district te counteren met aanbod dat opduikt op telkens weer nieuwe locaties. Bibliotheek de Bist is een van de succesverhalen van Wilrijk. De bibliotheek verhuisde intussen al enkele jaren geleden naar haar huidige locatie, en maakt deel uit van de site van het ‘gemeenschapscentrum’. Het effect van een mooie, nieuwe locatie vertaalde zich in de stijgende bezoekers-en ontleningscijfers. Nu in de hoofden van de mensen de glans van het nieuwe er wat af is, kunnen we vaststellen dat die cijfers toch zeer goed blijven ondanks de mogelijke gewenning aan de prachtige infrastructuur. Meer nog: bibliotheek de Bist blijft verder bouwen aan een immer stijgend bezoekers- en ontleningsvolume. Bibliotheek Bist wil de samenwerking met de scholen verdiepen door nog meer in te zetten op het creëren van een positief leesklimaat in de bib. Er zullen bij bibactiviteiten nog meer linken worden gelegd met de schoolvoorstellingen van het cultuurcentrum. Er zal nog meer geïnvesteerd worden in extra auteurslezingen, in samenwerking met het cultuurcentrum en de cultuurantenne (tijdens de voorleesweek), of gewoon als een uitbreiding van de jeugdboekenmaand in de bib zodat er nog meer scholen kunnen bereikt worden. Daarnaast wil de bib nog meer inzetten op de interactieve rol van de scholen tijdens de bezoeken van auteurs. De jeugdhoek in de bib zal nog aantrekkelijker worden met nog meer gezellige snuister- en ontdekplekjes. Andere voorbeelden van samenwerkingen over culturele grenzen heen: het koepelproject Duurzame bib vertaalt de ambitie van Bibliotheek Bist om actuele en duurzame projecten te ondersteunen en gaat daarvoor voortdurend op zoek naar partners in het district. In dit kader passen enkele initiatieven die gedurende het hele jaar doorlopen zoals de Zadenbib en het Trefpunt van de stadsboerderij. In een Zadenbib kan je letterlijk zaden ontlenen, in ruil word je gevraagd om nadien je
eigen geoogste zaadjes aan de bib terug te schenken zodat anderen er weer plezier van hebben. Een Zadenbib wil de traditie van zaden kweken en delen in ere houden en een netwerk uitbouwen van tuiniers die hun kennis met elkaar delen. De stadboerderij heeft zich het voorbije jaar bewezen als eerste duurzame boerderij van Antwerpen, met een focus op wederzijds engagement en respect voor consumenten, boeren en de planeet. Het is een coöperatieve boerderij die voedsel teelt voor de gemeenschap en wordt gedragen door de gemeenschap. Coöperanten kunnen iedere week in bibliotheek Bist terecht voor het afhalen van hun groentepakketten.
Ontplooiing Het is niet eenvoudig om een geschikte ruimte te vinden waar je je als kunstenaar, hobbyist, creatieveling, in alle vrijheid artistiek kan ontplooien, in een productionele omgeving die vrij is van zorgen. Het district wil actief meezoeken naar meer ruimte die ingezet kan worden als antwoord op die vaak weerkerende vraag naar ateliers en werkruimtes. Een deel van die vraag naar ruimte wordt beantwoord door Bar Vizart waar jonge, startende kunstenaars ondersteund worden in hun zoektocht naar een plek in het culturele veld. Daarnaast wil het district de mogelijkheden om meer permanente atelierruimte te voorzien, verder onderzoeken. Wilrijk wil zich verder identificeren als het stripdistrict. Wilrijk is bijvoorbeeld de thuishaven van het Vlaams Stripcentrum vzw. Een deel van de stripcollectie van het Vlaams Stripcentrum wordt via een samenwerkingsverband mee opgenomen in de uitleencollectie van de bibliotheek. Maar Wilrijk wil verder gaan met het geven van een stripgezicht aan het district. Daarvoor zal het in 2017 opnieuw een stripmuur realiseren. Daarnaast wordt ook verder gebouwd aan de collectie nutskasten die in stripvorm worden gegoten. Kleine ingrepen die het straatbeeld op een positieve manier kleur geven. Een evenement met werktitel ‘getekend: Wilrijk’ zal in 2017 de kers op de taart vormen van Wilrijk als stripdistrict.
Actueel en maatschappelijk relevant Men kan ietwat uitdagend stellen: cultuur moet niets, enkel boeien. Toch wordt maatschappelijk geëist dat een lokaal cultuurbeleid actueel en maatschappelijk relevant is. Het feit dat het cultuurbeleid in Wilrijk lokale samenwerking bevordert en zelfs initieert, vervult de eis al om maatschappelijk relevant te zijn. Maar er zijn ook voorbeelden die concreter antwoord bieden op de vraag om maatschappelijk relevant te zijn. Zo ging eind 2015 de eerste Wilrijkse samenleesgroep van start, in de wijk Oosterveld. Een tiental mensen verkent er maandelijks samen literatuur in alle mogelijke vormen, met veel ruimte voor interactie en persoonlijke beschouwingen. Het gaat om wat mensen met elkaar verbindt in het verhaal, het boek én het lees- en luisterplezier. In 2016 heeft Bibliotheek Bist het project SamenLezen verder ingebed: ondertussen werden er al 6 samenleesgroepen opgericht: naast Oosterveld, leest men nu ook in groep in de verschillende dienstencentra van Wilrijk (Oversnes, Romanza, Valaar, Armonea en ook in woonzorgcentrum Huize Bloemenveld). In 2017 zullen deze groepen nog verder groeien en kijken we vooral uit naar samen lezen met anderstaligen, kansarmen en jongeren. Momenteel vinden een kwart van de door bibliotheken aangestuurde samenleesgroepen plaats op Wilrijks grondgebied. Een realisatie om U tegen te zeggen, slechts mogelijk dankzij het onovertroffen enthousiasme van betrokken bibmedewerkers.
Jarenlang al vinden in de meeste bibliotheken van Antwerpen op regelmatige tijdstippen Leeslekkers plaats, voorleessessies voor kinderen van 4 tot 8 jaar. Daarmee wordt de drempel naar de bibliotheek verlaagd en de toegang tot boeken en literatuur verhoogd. Kinderen ervaren hoe leuk het is om diep in een verhaal weg te duiken. Bib Bist beschikt over een erg mooie kinderhoek wat een uitgelezen decor vormt om het verhaald van de Leeslekkers in Wilrijk verder uit te werken. Twee maal per week wordt een gratis leeslekkers georganiseerd. Sinds 2016 zitten er nu en dan ook anderstalige voorleesmomenten tussen, (India, China, Marokko, landen in Oost-Europa,… verhalen uit alle windrichtingen kwamen reeds aan bod) sessies waarbij in het Nederlands én in een andere moedertaal wordt voorgelezen. Nieuw zijn de digitale voorleessessies, waarbij gelezen wordt vanaf het scherm van een tablet. De thema’s van deze sessies, stemmen we af op lokale Wilrijkse aanleidingen. Ook de leeslekkers op verplaatsing in de Wilrijkse wijken, worden in 2017 opnieuw georganiseerd. Samen met de Wilrijkse jeugddienst zochten en vonden we tal van nieuwe voorleesvrijwilligers, die een korte maar gedegen opleiding genoten en verder bouwen aan dit succesverhaal. Een ander maatschappelijk relevant voorbeeld uit de bibliotheekpraktijk: Bibliotheek Bist is de eerste bibliotheek in Antwerpen die structureel oog wil hebben voor de maatschappelijke noden die gepaard gaan met dementie. Om te beginnen kochten ze twee dementiekoffers aan, koffers vol boeken en materialen die Eerste Hulp Bij Dementie bieden. De koffers zelf bevatten 13 onderdelen uit verschillende collecties van de bib: informatieve boeken, dvd’s, een strip, jeugdboeken, een persoonlijke getuigenis en verschillende infobrochures. Ze ondersteunen en informeren mensen die in familieverband of professioneel met de ziekte geconfronteerd worden en niet weten waar ze terecht kunnen met hun vragen. De EHBD-koffers zijn het resultaat van een inhoudelijke samenwerking met het Wilrijkse Expertisecentrum Orion. Tot slot: 2017 wordt het jaar waarin De Kern, na bijna veertig jaar eindelijk afscheid neemt van haar tot schouwburg verbouwde polyvalente zaal. U leest het goed: jaarlijks vinden onmetelijk veel voorstellingen plaats (theater, literatuur, school, film, comedy, muziek, …) in een polyvalente zaal uit de jaren zeventig. We nemen dankbaar afscheid van onze flexibele, inrijdbare tribune en nemen er een nieuwe in gebruik, we passen vloerbekleding aan, installeren nieuwe draagelementen onder het podium, vernieuwen de loskade – een ganse reeks maatregelen die onze schouwburg eindelijk de eenentwintigste eeuw kunnen inloodsen. Waarom we opnieuw voluit kiezen voor een inrijdbare tribune? Omdat we ons aanbod zo flexibel mogelijk wensen te houden. Grote voorstellingen zowel als intieme, dansavonden, scene-sur-scene projecten, matineeconcerten – Wilrijk is en blijft het district voor een opmerkelijk verscheiden bevolking. We blijven het als onze opdracht zien om die verscheidenheid ook in onze zaal te laten weerspiegelen.