5. Kusog nga mga Bagyo namugna Tungod sa kabag-ohan sa klima, adunay mga namugna ang mga bagyo sa dapit diin wala pa gayud nakasinati og bagyo kaniadto. Ang Super Typhoon Yolanda (Haiyan) maoy gitawag nga hilabihang kakusog nga bagyo nga natala sa kasaysayan nagdalag dakung kadaut sa Visayas niadtong Nobyembre 8, 2013 nga dunay PhP89.6 billion ang kantidad sa nangadaut ug 6,300 ka tao ang natala nga nangamatay.
6. Kusog nga ulan ug baha magpadayun Ang kusog nga ulan magdala og makalilisang nga baha nga nagdaut sa mga agrikulura sa nagkalain-laing bahin sa nasud. Sumala sa PAGASA dunay pagtaas sa tinuig nga ulan nga masinati sa kadak-ang bahin sa Luzon ug Visayas apan ubos ang masinating ulan sa Mindanao. Ang Tacloban City nakasinati na og talagsaong sukod sa bundak sa tubig-ulan nga nitaas ngadto sa 257% gikan sa tuig 1998 hangtod 2011. Ang kusog ug taas nga sukod sa tubig-ulan maoy hinungdan sa daghang baha ug maka aghat sa pagdahili sa mga yuta kon landslides labina diha sa kumonidad sa kabungturan o sa hataas nga lugar ug daplin sa mga kasubaan.
Nagbag Nagbag--o na ang panahon. Panahon na arun kita magbag magbag--o!
KABAG-OHAN SA KLIMA: . KA PELIGRO
Suportahan ang National Greening Program (NGP). Manamum kita og mga kahoy. Hunongon ang ilegal nga pagpamutol og kahoy. Ayaw pagsunog og basura. “Reduce, Re-use, Recycle, Rethink”. Suportahan ang “decarbonized economy” diin gamiton ang alternatibong tinubdan sa enerhiya. Gipahaum ug gihubad sa DENR Regional Office XIII
Brgy. Ambago, Butuan City, 8600 Website: http://caraga.denr.gov.ph/ E-mail: denrcaraga@yahoo.com or pmd.misss@gmail.com
Regional Public Affairs Office
Tel. No.: (085) 341-32-29 Kabag-ohan sa Klima: 6 ka Peligro ♥ November 2015 http://issuu.com/cdo-caraga
DENR DENR--CARAGA
Kabag-ohan sa Klima: ka PELIGRO Ang mga siyentipiko nag-ingun nga ang mga kalihukan sa tao maoy dakong responsable sa nagpadayung pagtaas sa kainit sa temperatura sa kalibutan ug kini maoy hinungdan sa pagbag-o sa klima. Ang padayun ug sobra nga pagbuga og carbon dioxide, methane, nitrous oxide ug uban pang gases nga gitawag “greenhouse gasses” ngadto sa kawanangan kon atmosphere gikan sa mga paktorya nga gigamit sa pagpadagan sa ekonomiya sa kalibutan ug ang mga sunog maoy dakong hinungdan sa pagkainit sa kalibutan kon global warming. Ang lugway nga pag-init sa kadagatan sa Pacifico nga gitawag El Niño, pagtaas sa lebel sa dagat, pagka asedo sa mga kadagatan, kusog nga baha, ug bagyo, mao ang pipila ka senaryo nga giatubang sa mga nasud tungod sa kabag-ohan sa klima nga nahitabo na karun. Adunay dakong posibilidad nga ang mga lugar sa Pilipinas makasinati usab sa samang epekto.
1. Lugwayng kainiton sa Dagat Pacifico kon El Niño Ang El Niño nga usa ka talagsaong panghitabo diha sa ibabaw sa habagatang bahin sa dagat Pacifico nahimong abnormal. Ang kainiton nga enerhiya maoy dakong rason sa dili balanse nga lakat sa panahon. Gani nahimong abnormal nga uga o mala ang panahon diha sa habagatang bahin sa Asya tungod sa El Niño apan kusog ang ulan sa
Hinubad gikan sa http://wwf.org.ph/ ug sa http://www.rappler.com/ laing nasud. Adunay dili matagna nga panahon, bisan gani ang mga bagyo dili matagna ang iyang kakusugon. Ang panahon hilabihang kainit o grabi ka ulan nga makaapekto sa maayong pagplano alang sa kalambuan ug negosyo. Adunay dakong hulaw kon drought sa laing bahin sa nasud nga nakadaut sa agrikultura; hinungdan sa pagkunhod sa produksyon sa palay ug nagkalain-laing lagotmon. Kini nakaapektu sa tinubdan sa pagkaon ug sa panginabuhian sa mga mag-uuma.
2. Pagtaas sa temperature sa dagat Ang siyentipikanhong pagtuon nagmantala nga ang kainiton ibabaw sa kadagatan motaas gikan 1oC ngadtos 4oC human sa usa ka siglo. Kini nga talimad-on maoy hinungdan sa paglalang sa daghan ug kusog nga mga bagyo tungod kay ang kalig-on sa bagyo gikan man sa taas nga kainiton sa dagat. Sa Pilipinas dunay gitala nga 4oC ug 5oC kainiton nga taas sa normal nga kainiton sa kadagatan. Ang init nga kadagatan mopatay sa mga kagaangan kon coral reefs nga maoy pinuy-anan ug itloganan sa mga nagkalain-laing isda ug uban pang mga mananap nga ana sa kadagatan. Ang pagkapatay sa mga kagaangan maoy hinungdan sa pagkunhod sa dinakpang isda nga maoy usa sa kinadak-ang tinubdan sa pagkaon ingun man sa negosyo ug panginabuhian.
3. Pagka asedo sa Kadagatan Ang taas nga buga sa carbon dioxide (CO2) ngadto sa kawanangan maoy dakong hinungdan sa pagka asedo sa kadagatan nga nagpatay sa pipila ka maayong coral reefs sa atong kadagatan. Ang mga pasayan kon shrimps dili na maka debelop sa ilang panit, samtang ang mga talaba kon oysters dili na usab maka debelop og tipaka kon shell. Ang gagmayng isda dili na maka debelop og mga bukog. Kini makahatag og kakuyaw sa tinubdan sa pagkaon ingon man sa panginabuhian sa mga mangingisda.
4. Pagtaas sa lebel sa tubig-dagat ngadto sa +4 hangtud +6 ka metros Ang mga siyentipiko nagingon nga ang pagtaas sa lebel sa dagat maoy resulta sa pagkatunaw sa palid sa yelo kon ice sheets didto sa amihan bahin sa Antartika ug Greenland. Sumala pa sa Philippine Atmospheric, Geophysical and Astronomical Services Administration (PAGASA), ang pagtaas sa lebel sa tubig-dagat maghatag og peligro sama sa baha ug storm surge nga masinati diha sa mga kumunidad nga naa sa kabaybayunan. Ang abnormal nga pagtaas sa tubigdagat nagpalutaw sa pipila ka bahin sa Tacloban City ug laing mga isla nga ubos sa lebel sa dagat.