Paradigma Mayıs 2011 Yıl:1 Sayı:3
Aylık süreli yayın
Fiyatı: 1.5 €
Telekom’un Özelleştirilmesi: Süreç ve Önemi Kosova Ekonomisi
Kosova Ekonomisi
Kosova Ekonomisi
Rakamlarla ve ülkeler bazında Kosova’ya gelen doğrudan yabancı yatırımlar
Rakamlarla ve ülkeler bazında Kosova’ya gelen doğrudan yabancı yatırımlar
Rakamlarla ve ülkeler bazında Kosova’ya gelen doğrudan yabancı yatırımlar
2
paradigma/mart 2013
Haber Analiz
Kosova’da Doğanın Korunmasıyla İlgili Endişeler Paradigma doğal zenginliklere sahip bir ülke olarak bilinmesinin yanı sıra, bu varlıkları kendine ait “ Kosova en önemli öz-kaynakları arasından değerlendirmektedir. Bu durumu teyit edecek şeklide, doğa ve çevre konuları üzerinde çalışmalarını sürdüren değişik yerli ve uluslararası kuruluş raporlarında da ortaya çıkmaktadır. Kendi kalkınması açısından, Kosova ekonomik kalkınmasının iki temel unsuru olan turizm ve tarımcılığın geliştirilmesine doğru yönelmiştir. Ancak kurumlar arasındaki yetersiz iletişim bütün bunların zarar görmesine neden olmaktadır.
”
İfade edilen unsurlar arasından turizm dikkate alındığında, Kosova sağlıklı yaşam ve temiz çevre ortamının geliştirilmesine dayalı olan doğa turizmi üzerinden kalkınmayı hedeflemektedir. Savaşın sona ermesi ardından ise, bunun tam aksi gerçekleşmiş, kendi zenginlikleri ve değerlerinin korunması için yeterli önemin arz edilmemesi nedeniyle doğa yavaş yavaş zarar görmeye başlamıştır. Her geçen gün ormanlar yok olmaya yüz tutmuş, tabiat zarar görmeye başlamış ve doğaya karşı yok edici çalışmalar birçok yönden devam etmiştir. Savaş sonrası dönemde Kosova’da demokratik kurumların kurulması ardından, doğanın korunması kurumların öncelikleri arasına
girememiş, bu durum da Kosova’nın bir doğa mirası yok oluşuyla karşı karşıya kalmasına ve koruma altındaki bölgeler, doğa tabiatı, biyoçeşitlilik (flora ve fauna) vs gibi alanlar içerisindeki birçok doğal değerinde olağanüstü kayıplara neden olmuştur. Geçen sene, Syri i Vizionit isimli kuruluş durumun gerçek yüzünü ortaya koyabilmek açısından Priştine, İpek, Yakova, Prizren, Mitroviça, Gilan, Ferzovik İstogi Klina gibi belediyelerde Doğayı Koruma Yasası uygulanmasını denetlemiştir. Yapılan bu denetim sonucu, sahada kurumlar tarafından Yasanın uygulandığına dair asıl durumu ve Kosova’da doğanın gerçek durumunun ne olduğunu yansıtan bir Doğayı Koruma
Haber Analiz Yasasının Uygulanma Raporu hazırlanmıştır. Sözü edilen rapor, aslında sahada Yasanın çok az ölçüde uygulandığı ortaya koymaktadır. Teyit edilebilmesi açısından ve raporu sağlam esaslara dayandırabilmek amacıyla, yerel düzeyde Yasanın uygulanmasından sorumlu olan belediye görevlileriyle birebir görüşmeler gerçekleştirilmiş ve sonuç olarak, durumun biraz da vahim olduğunu ortaya koymaktadır. Görüşülen ilgili yetkililerin, tam anlamıyla konu hakkındaki kendi sorumluluk ve yükümlülükleriyle ilgili olarak tam anlamıyla bilgi sahibi olmadığı ortaya çıkmaktadır. Raporun ortaya koyduğu bazı durumlar, örnek olarak Prizren ve Klina gibi belediyelerdeki yetkililerin doğanın korunması yasanın 2010 yılında bu yana mevcut olduğuna dair bilgi sahibi olmadıklarıdır. Bu yetkililer, kendi çalışmalarını 2005 yılında hazırlanan eski yasaya dayandırmaktadır. Konuyla ilgili olarak belirginleşen bir durum, merkezi kurumlar ile belediye kurumları arasında iletişim ve koordinasyon yetersizliğinin mevcut olduğudur. Kosova’daki belediyelerin büyük bir kısmı ve özellikle Yasa uygulanmasının denetlendiği belediyeler, ilgili en son Yasanın gerektirdiği hukuki düzenlemeler hakkında bilgi sahibi olmazken, aksine yeni yasaya aykırı olan 2005 yılı yasasının gerektirdiği düzenlemelere dayanarak çalışmalarını gerçekleştirmektedir. İfade edildiği gibi, farklı düzeylerdeki kurumlar arasındaki iletişim, koordinasyon ve istişare
paradigma/mart 2013 yetersizliği, belediye kurumları, Doğayı Koruma Enstitüsü ve ilgili Bakanlık üçgeni içerisinde herhangi bir karşılıklı rapor sunma ve durum tespit çalışmalarının mevcut olmadığı da yapılan denetim çalışmalar sonucu ortaya çıkan bir başka durumdur. Kosova’da doğanın korunmasına dair yasal düzenlemeler çevrenin korunması, doğanın korunması, koruma altındaki bölgelerin yönetimi gibi farklı alanları düzenlerken, belediye yönetimlerine de konu hakkında yetkiler devretmiştir. Bunlara örnek olarak, ifade edilen koruma bölgelerinin tespit edilip kararlaştırılması, bunların yönetilmesi vs gibi yetkilerdir. Ancak, saha çalışmaları belediyelerdeki durumun istenen düzeyde olmadığını sergilemektedir. Her ne kadar yasal düzenlemelerin mevcut olduğu ve belediyelerin bunları uygulamada yetersiz kaldığı gibi görünse de, aslında Çevre ve Alan Planlama Bakanlığının konuyla ilgili olarak belediyelere yönelik aktif bir “açılım” gerçekleştirmediği ve gerektiği şekilde yetkilileri eğitmediği ve onlara yeterli talimatlarda bulunmadığı ortay çıkmaktadır. Bir başka deyişle, sahada yürütülen çalışmaların yetersiz seviyede koordine edildiği bariz bir şekilde görülmektedir. Belli ki birçok alanda “en önemli sıkıntı” olarak ifade edilen uygulama ve denetim yetersizliği veya yokluğu, çevre konusunda da boy göstermektedir. Çevre ve Alan Planlama Bakanlığının, aslında bir “icra organından ziyade bir yasama organı”
olarak intiba sergilemesi, doğanın korunmasıyla ilgili olarak belediyelerden rapor istememesinden, onların karşılaştıkları sıkıntılarla ilgilenmemesinden, mevcut düzenlemelerin gerekli mecralara ulaşıp olaşmadığını tespit etmeye yönelik hatırı sayılabilecek herhangi bir adım atmadığından ortaya çıkmaktadır. Bu değerlendirmeler, denetlenen ve görüşülen belediye yetkililerinden alınan bilgi ve geri beslemelere dayanmaktadır. Diğer taraftan, caydırıcı önlemlerin ve parasal cezaların şimdiye belki de hiç uygulanmaması, Kosova’daki doğa durumunun vahim olmasına bir nebze katkı sunmaktadır. Özellikle, aşağıda somut örneklerin de sunulduğu tabiatın neredeyse yüzünü değiştiği mevkilerde de ceza uygulanmaması düşündürücü bir hal almaktadır. Kosova’da 100’ün üzerinde koruma altındaki doğa alanları mevcuttur ve bu alanları hepsinde, caydırıcı önlemlerin yokluğu nedeniyle sürekli olarak ağa. Kesimi, ev inşaatı, konaklama ve eğlence amaçlı ticari işletmelerin, çöplerin atılması gibi zararlar oluşmuştur. Bu durumların çok bariz olarak gözlemlendiği ve kötü örnek olarak sunulabilecek mevkiler Prevalaç, Nemuna Dağları, Miruşa Şelalesi, Nerodimye Nehri Çatalı vs gibileridir. Özel öneme sahip bir doğa anıtı şeklindeki Gadimye mermer mağarasında da zararlar gerçekleşmiş ve halen de gerçekleşmektedir. Bu
3
4
paradigma/mart 2013
Haber Analiz
Paradigma
www.paradigmarc.org