621 35 37 Tel. STOP (22)
bezpłatne porady prawne i psychologiczne pomoc w kontaktach z policją, prokuraturą i sądami bezpłatne poradniki i ulotki prawne możliwość pobytu w schronisku dla kobiet i dzieci ofiar przemocy
ul. Wilcza 60 lok. 19 00 – 679 Warszawa tel./ fax (0 22) 652 01 17 e-mail: temida@cpk.org.pl http://free.ngo.pl./temida Nr konta: 24 1020 1156 0000 7302 0008 70 31 Oddział CPK w Krakowie ul. Brodzińskiego 8 30–506 Kraków tel. (0 12) 296 13 70
Oddział CPK w Łodzi ul. Piotrkowska 115 90–430 Łódź. tel. (0 42) 633 34 11
Oddział CPK w Gdańsku ul. gen. de Gaulle’a 1 b/15 80–261 Gdańsk tel. (0 58) 341 79 15
Filia CPK w Grójcu ul. Piłsudskiego 27 05–600 Grójec tel. (0 48) 624 07 17
Publikacja przygotowana i wydana dzięki pomocy finansowej Unii Europejskiej. Wyrażone w publikacji poglądy i opinie są wyłącznie poglądami Centrum Praw Kobiet i w żaden sposób nie odzwierciedlają oficjalnego stanowiska Unii Europejskiej.
Nowe szanse
Edukacja w Unii Europejskiej
Fundacja Centrum Praw Kobiet oferuje:
Edukacja
8
JESTEŚMY PO TO, ŻEBY CI POMÓC!
2
SZANSE EDUKACYJNE W UE
POLITYKA EDUKACYJNA UE
1 maja 2004 roku Polska została przyjęta do Unii Europejskiej (UE). W tym historycznym dniu staliśmy się pełnoprawnym członkiem wielkiej europejskiej rodziny, zjednoczonej nie tylko więzami politycznymi, prawnymi i gospodarczymi, ale także dużo głębszymi więzami wspólnej tradycji i kultury. Unia Europejska to szansa na lepsze jutro dla każdego z nas, także dla ciebie i twoich dzieci. Będąc obywatelami UE, mamy większe możliwości kształcenia się za granicą, uczenia się języków obcych i zdobywania doświadczenia zawodowego na wspólnotowym rynku pracy. Dzięki członkostwu w Unii Europejskiej (aktywnemu korzystaniu z jej programów edukacyjnych, zasadzie swobodnego przemieszczania się obywateli, wzajemnemu uznawaniu dyplomów i kwalifikacji zawodowych oraz dzięki dostępowi do ogromnych funduszy na tzw. rozwój zasobów ludzkich) mamy szansę na zmniejszenie dystansu edukacyjnego, jaki dzieli Polskę od zachodnich państw UE. Mamy możliwość stania się społeczeństwem nowoczesnym, lepiej wykształconym i bardziej otwartym na inne narodowości i kultury. Społeczeństwem zdolnym stawić czoła wyzwaniom globalnej gospodarki i polityki. Dobre wykształcenie, zdobywane już od najmłodszych lat, stanowi warunek aktywnego uczestnictwa w życiu zintegrowanej Europy. UE już dziś oferuje dzieciom (nawet przedszkolakom!), młodzieży i dorosłym dostęp do programów edukacyjnych, takich jak SOCRATES, LEONARDO DA VINCI czy MŁODZIEŻ. Dzięki nim w Europie od lat rozwija się współpraca między uczniami oraz nauczycielami z różnych krajów członkowskich. Przyczynia się ona do wzajemnego poznawania i przenikania narodowych systemów edukacyjnych, co z kolei ułatwia wypracowywanie reguł wzajemnego uznawania dyplomów dla celów akademickich, stanowiącego warunek pełnej realizacji zasady swobodnego przepływu studentów i pracowników naukowych. W Polsce instytucją odpowiedzialną za uznawanie dyplomów jest Biuro Uznawalności Wykształcenia i Wymiany Międzynarodowej, podległe Ministrowi Edukacji Narodowej i Sportu (ul. Smolna 13, 00-375 Warszawa, tel. (0 22) 826 76 34, e-mail: biuro@buwiwm.edu.pl).
Unia Europejska nie wytworzyła jednolitego systemu edukacyjnego. Każde z państw członkowskich samodzielnie określa kształt własnego systemu oświaty (w tym treść programów nauczania), dzięki czemu jest on dostosowany do specyficznych warunków kulturowych, społecznych i ekonomicznych danego kraju. Na szczeblu unijnym wypracowywuje się jedynie ogólne założenia i cele europejskiej polityki edukacyjnej. Najważniejszym z nich jest podnoszenie jakości nauczania we wszystkich krajach członkowskich UE poprzez: upowszechnianie wśród młodzieży poczucia integracji europejskiej; nauczanie języków państw członkowskich; popieranie wymiany międzynarodowej studentów i nau czycieli; wzajemne uznawanie dyplomów i okresów studiów; wymianę doświadczeń edukacyjnych. Zadania te Unia realizuje poprzez organizowanie i wspieranie współpracy w dziedzinie edukacji między poszczególnymi państwami członkowskimi. Jednym z najważniejszych osiągnięć unijnej polityki edukacyjnej jest Dyrektywa Rady Unii Europejskiej nr 96 z 1993 r., na mocy której obywatele wszystkich państw UE chcący kształcić się za granicą mają prawo do podejmowania nauki w innym państwie członkowskim na takich samych warunkach jak uczniowie i studenci tego kraju. Od 1 maja 2004 r. zasada ta dotyczy także obywateli polskich. Oznacza to, że jeśli np. zechcesz studiować w Szwecji, Anglii lub w Niemczech, masz takie same prawa i przywileje, jak Szwed, Anglik bądź Niemiec. Obowiązują cię takie same opłaty za studia, przysługują ci takie same prawa do stypendiów naukowych czy do opieki medycznej, a nawet do zniżek na transport czy korzystanie z Internetu. Twój pobyt za granicą nie może jednak obciążać systemu socjalnego państwa przyjmującego, co znaczy, że nie możesz ubiegać się np. o dofinansowanie kosztów wynajmowanego na czas studiów mieszkania. Zasada równego traktowania obywateli Unii obowiązuje również wtedy, gdy podejmiesz naukę w kraju członkowskim, w którym jest ona bezpłatna.
3
4
STUDIA W KRAJACH UE
PROGRAM SOCRATES
Jeśli marzysz o studiach w jednym z państw UE, musisz przede wszystkim wybrać uczelnię, na której chciałabyś się kształcić i dowiedzieć się, jakie są zasady naboru i studiowania. Ambasady i instytuty kulturalne państw obcych oferują pomoc w wyborze uczelni (spis szkół, adresy) oraz w załatwieniu niezbędnych formalności. Musisz pamiętać, że w większości krajów unijnych studia wyższe wiążą się z opłatami (czesne, wpisowe itp.). Jeśli nie stać cię na ich pokrycie, możesz próbować ubiegać się o stypendium. Większość państw członkowskich ma własną ofertę stypendialną dla studentów zagranicznych (nie związaną z programem SOCRATES). Oferty takie kierowane są za pośrednictwem ambasad do Biura Uznawalności Wykształcenia i Wymiany Międzynarodowej MEN, które rozsyła je do poszczególnych uczelni. Na każdej uczelni istnieje komórka odpowiedzialna za współpracę z zagranicą. Tam też powinnaś się zgłosić i spytać o stypendia. Informacji takich udzielają również ambasady krajów UE w Polsce oraz biura licznych fundacji przyznających granty edukacyjne i naukowe, takich jak: Fundacja im. Stefana Batorego, Fundacja Konrada Adenauera, Fundacja im. Friedricha Naumanna, British Council czy GFPS Polska – Niemcy. We wszystkich krajach UE podstawowym i koniecznym warunkiem przyjęcia na studia wyższe jest świadectwo ukończenia szkoły średniej. W Polsce jest to świadectwo maturalne lub matura międzynarodowa. W większości krajów istnieją ponadto dodatkowe wymogi rekrutacyjne: egzaminy, rozmowy kwalifikacyjne itp. Szczegóły określa każda uczelnia indywidualnie. Aby zostać przyjętym na studia zagraniczne, trzeba także wykazać się znajomością języka obcego (może być ona udokumentowana międzynarodowym certyfikatem językowym CPE, DELF, CILS czy DELE). Jeśli nie udało ci się dostać na studia zagraniczne, możesz w trakcie studiów w Polsce ubiegać się o wyjazd za granicę na kilkumiesięczne stypendium, np. w ramach programu SOCRATES – ERASMUS. Zajęcia zrealizowane na obcej uczelni będą zaliczone na poczet twoich studiów dzięki systemowi Europejskiego Systemu Transferu Punktów Kredytowych (ECTS). Więcej szczegółów możesz uzyskać na swojej uczelni.
Jeśli jesteś uczennicą, studentką albo kształcącą się osobą dorosłą, jeśli pracujesz jako nauczyciel szkolny lub akademicki, jeśli reprezentujesz jakąś instytucję oświatową bądź jesteś przedstawicielką władz edukacyjnych dowolnego szczebla, stowarzyszenia albo organizacji pozarządowej – możesz skorzystać z oferty unijnego programu edukacyjnego SOCRATES. W programie SOCRATES uczestniczy 31 państw europejskich. Głównym jego celem jest wspieranie współpracy i wymiany międzynarodowej w całym obszarze edukacji europejskiej m.in. poprzez przyznawanie grantów/stypendiów na wyjazdy i staże zagraniczne oraz finansowanie projektów edukacyjnych, w tym projektów językowych. Na program SOCRATES składają się m.in. programy: COMENIUS – skierowany do nauczycieli i szkół na poziomie przedszkolnym, podstawowym i średnim (wszystkich typów). Promuje hasło „Europa w szkole”. Jest nastawiony na zawieranie porozumień przez szkoły z różnych krajów europejskich w celu opracowywania wspólnych programów nauczania. ERASMUS – umożliwia uczelniom wyższym wysyłanie studentów do uczelni partnerskich za granicą w celu odbycia tam części studiów (od 3 do 12 miesięcy). Wyjazdy studentów są wspierane finansowo przez system grantów przyznawanych przez uczelnie z budżetu programu i przez zniesienie opłat za studia dla studentów z zagranicy. GRUNTVIDG – skierowany do nauczycieli i placówek edukacyjnych dla osób dorosłych. Promuje ideę dokształcania się przez całe życie oraz rozpowszechnia przykłady dobrej praktyki w tym zakresie, w tym przykłady nowych form kształcenia osób bezrobotnych i niepełnosprawnych. LINGUA – umożliwia placówkom edukacji językowej realizację projektów międzynarodowych, których celem jest podniesienie jakości nauczania języków obcych. Więcej informacji o programie SOCRATES otrzymasz w: Narodowej Agencji Programu Socrates ul. Mokotowska 43, 00-551 Warszawa tel. (0 22) 622 34 47, 629 25 74, 622 37 12 www.socrates.org.pl
5
6
PROGRAM MŁODZIEŻ (YOUTH)
PROGRAM LEONARDO DA VINCI
Jeśli masz od 15 do 25 lat i chcesz przeżyć niezapomnianą przygodę, poznać ciekawych ludzi, poszerzyć swoją wiedzę oraz zdobyć nowe umiejętności – skorzystaj z oferty unijnego programu MŁODZIEŻ. Program ten wspiera i dofinansowuje pozaszkolną, nieformalną edukację młodych ludzi – umożliwia im nawiązywanie kontaktów międzynarodowych i wymianę doświadczeń. Zachęca do aktywnego uczestnictwa w życiu społeczeństw państw europejskich oraz promuje ideę zjednoczonej Europy. Program MŁODZIEŻ jest unijnym narzędziem polityki wyrównywania szans. Projekty ze środowisk wiejskich oraz ze środowisk społecznie zmarginalizowanych mają szansę otrzymać wyższe dofinansowanie. W ramach programu MŁODZIEŻ możesz wziąć udział w pięciu typach akcji: Młodzież dla Europy – wspiera międzynarodowe wymiany młodzieży, a tym samym umożliwia bliższe poznawanie się ludzi z innych krajów oraz realizowanie wspólnych przedsięwzięć. Wolontariat Europejski – umożliwia wysyłanie młodych ludzi jako wolontariuszy do pracy przy różnych projektach zagranicznych (ekologicznych, socjalnych, kulturalnych itp.). Inicjatywy Młodzieżowe – stwarza możliwości realizowania projektów na rzecz społeczności lokalnych. Wspólne Działania – łączy unijne programy edukacyjne SOCRATES, MŁODZIEŻ i LEONARDO DA VINCI. Działania Wspierające – udziela pomocy osobom i grupom zaangażowanym w działalność młodzieżową w przygotowaniu i realizacji projektów w ramach programu MŁODZIEŻ.
Jeśli reprezentujesz instytucję zajmującą się kształceniem zawodowym lub środowisko przedsiębiorców, jeśli jesteś przedstawicielką władz publicznych lub organizacji pozarządowej – możesz ubiegać się o fundusze z unijnego programu edukacyjnego LEONARDO DA VINCI.
Więcej informacji o programie MŁODZIEŻ otrzymasz w: Narodowej Agencji Programu Młodzież ul. Mokotowska 43, 00-551 Warszawa tel. (0 22) 622 37 06, 622 37 08 e-mail: youth@youth.org.pl, www.youth.org.pl
Głównym celem tego programu jest poprawa jakości europejskich systemów kształcenia i szkolenia zawodowego. Cel ten Unia realizuje poprzez finansowanie i wspieranie działań zmierzających do: przystosowania kształcenia zawodowego do potrzeb rynku pracy; wprowadzenia instytucji doradztwa zawodowego; organizowania szkoleń i praktyk zawodowych oraz pogłębiania współpracy między innymi ośrodkami kształcenia zawodowego i przedsiębiorcami. Aby twoja instytucja lub organizacja mogła wziąć udział w programie LEONARDO DA VINCI, musi znaleźć zagranicznych partnerów, którzy będą zainteresowani współpracą, a następnie zgłosić pomysł na konkurs projektów. Zasady konkursu ogłaszane są co roku na przełomie grudnia i stycznia przez Komisję Europejską, a także przez narodowe biura programu w lokalnej prasie. Jeśli wasz projekt zostanie zatwierdzony – otrzymacie dotację. Projekty oceniają eksperci krajowi i unijni. Wysokość dotacji dla wykonawców projektów uzależniona jest od typu projektu. Program obejmuje dwa rodzaje działań: organizowanie projektów wymian i staży; realizację projektów tematycznych (projekty pilotażowe, projekty językowe, tworzenie międzynarodowych sieci instytucji oraz badania i analizy). Bliższe informacje o programie otrzymać możesz w: Krajowym Biurze Programu Leonardo da Vinci ul. Koszykowa 79, 02-008 Warszawa tel. (0 22) 625 39 37, 625 28 61 www.bkkk-cofund.org.pl
7