DYREKTYWA RADY z 11 grudnia 1986 r. w sprawie stosowania zasady równego traktowania kobiet i mê¿czyzn pracuj¹cych na w³asny rachunek, z uwzglêdnieniem pracy w rolnictwie, oraz w sprawie ochrony kobiet pracuj¹cych na w³asny rachunek w okresie ci¹¿y i macierzyñstwa (86/613/EWG) RADA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH, uwzglêdniaj¹c Traktat ustanawiaj¹cy Europejsk¹ Wspólnotê Gospodarcz¹, a w szczególno ci jego art.100 i 235, uwzglêdniaj¹c wniosek Komisji1 , uwzglêdniaj¹c opiniê Parlamentu Europejskiego2 , oraz opiniê Komitetu Ekonomiczno-Spo³ecznego 3 , a tak¿e maj¹c na uwadze, ¿e: Rada, w uchwale z 12 lipca 1982 r. dotycz¹cej upowszechniania równych szans kobiet4 zatwierdzi³a ogólne cele komunikatu Komisji dotycz¹cego nowego programu dzia³ania Wspólnoty w zakresie upowszechniania równych szans kobiet (1982 - 1985) i wyrazi³a wolê podjêcia odpowiednich dzia³añ dla osi¹gniêcia tych celów; dzia³anie pi¹te tego programu dotyczy zastosowania zasady równego traktowania w stosunku do kobiet wykonuj¹cych pracê na w³asny rachunek, z uwzglêdnieniem kobiet pracuj¹cych w rolnictwie; realizacja zasady równego wynagrazania pracuj¹cych mê¿czyzn i kobiet w brzmieniu przyjêtym w art. 119 Traktatu stanowi integraln¹ czê æ procesu ustanowienia i dzia³ania wspólnego rynku; Rada przyjê³a 10 lutego 1975 r. dyrektywê 75/117/EWG w sprawie zbli¿enia ustawodawstw pañstw cz³onkowskich w zakresie stosowania zasady równego wynagradzania kobiet i mê¿czyzn5 ; w odniesieniu do innych aspektów równego traktowania kobiet i mê¿czyzn, 9 lutego 1976 r. Rada przyjê³a dyrektywê 76/ 207/EWG dotycz¹c¹ realizacji zasady równego traktowania kobiet i mê¿czyzn w zakresie dostêpu do zatrudnienia, szkoleñ zawodowych i awansów, oraz w zakresie warunków pracy6 , a tak¿e, 19 grudnia 1978 roku Rada przyjê³a dyrektywê 79/7/ EWG dotycz¹c¹ stopniowego wprowadzania zasady równego traktowania kobiet i mê¿czyzn w zakresie zabezpieczenia spo³ecznego7 ; w odniesieniu do osób pracuj¹cych na w³asny rachunek i ich ma³¿onków uczestnicz¹cych w wykonywaniu tej pracy zasadê równego traktowania nale¿y realizowaæ poprzez przyjêcie przepisów szczegó³owych, zmierzaj¹cych do uregulowania szczególnej sytuacji tych osób; miêdzy pañstwami cz³onkowskimi utrzymuj¹ siê ró¿nice w tym zakresie, oraz nale¿y zbli¿aæ przepisy krajowe dotycz¹ce stosowania zasady równego traktowania; pod pewnymi wzglêdami Traktat nie przyznaje specjalnych uprawnieñ niezbêdnych do realizacji tego celu; realizacja zasady równego traktowania nie stanowi przeszkody dla ochrony kobiety w okresie ci¹¿y i macierzyñstwa; PRZYJMUJE NINIEJSZ¥ DYREKTYWÊ: ROZDZIA£ I Cele i zakres stosowania Artyku³ 1 Celem niniejszej dyrektywy jest zapewnienie, zgodnie z poni¿szymi postanowieniami, stosowania w pañstwach cz³on-
45
kowskich zasady równego traktowania kobiet i mê¿czyzn pracuj¹cych na w³asny rachunek lub przyczyniaj¹cych siê do wykonywania takiej pracy, w odniesieniu do kwestii nie objêtych dyrektywami 76/207/EWG i 79/7/EWG. Artyku³ 2 Niniejsza dyrektywa ma zastosowanie do: (a) osób pracuj¹cych na w³asny rachunek, to znaczy wszystkich osób wykonuj¹cych, na warunkach przewidzianych przez ustawodawstwo krajowe, dzia³alno æ zarobkow¹ na w³asny rachunek, z uwzglêdnieniem rolników i osób wykonuj¹cych wolne zawody; (b) ich ma³¿onków nie bêd¹cych pracownikami najemnymi ani wspólnikami, którzy zwyczajowo lub na warunkach przewidzianych przez ustawodawstwo krajowe uczestnicz¹ w dzia³alno ci osoby pracuj¹cej na w³asny rachunek poprzez wykonywanie tych samych prac lub prac pomocniczych. Artyku³ 3 Zasada równego traktowania w rozumieniu niniejszej dyrektywy oznacza brak jakiejkolwiek dyskryminacji ze wzglêdu na p³eæ, bezpo redniej lub po redniej, w szczególno ci przez odniesienie do stanu cywilnego lub sytuacji rodzinnej. ROZDZIA£ II Równe traktowanie kobiet i mê¿czyzn pracuj¹cych na w³asny rachunek, których ma³¿onkowie nie maj¹ statusu zawodowego pracuj¹cych na w³asny rachunek, ochrona pracowników pracuj¹cych na w³asny rachunek lub ¿on osób pracuj¹cych na w³asny rachunek w okresie ci¹¿y i macierzyñstwa Artyku³ 4 W odniesieniu do osób pracuj¹cych na w³asny rachunek pañstwa cz³onkowskie podejm¹ dzia³ania i wprowadz¹ rodki prawne niezbêdne w celu uchylenia wszystkich postanowieñ sprzecznych z zasad¹ równego traktowania w brzmieniu przyjêtym w dyrektywie 76/207/EWG, a w szczególno ci w zakresie dzia³alno ci polegaj¹cej na powo³ywaniu, wyposa¿aniu lub powiêkszaniu przedsiêbiorstwa lub podjêciu czy rozszerzeniu jakiejkolwiek innej formy dzia³alno ci osoby pracuj¹cej na w³asny rachunek, z uwzglêdnieniem us³ug finansowych. Artyku³ 5 Bez uszczerbku dla szczególnych warunków dostêpu do wykonywania niektórych zawodów, stosuj¹cych siê w tym samym stopniu do obu p³ci, pañstwa cz³onkowskie podejm¹ dzia³ania i wprowadz¹ rodki prawne niezbêdne do zapewnienia, by warunki utworzenia spó³ki miêdzy ma³¿onkami nie by³y bardziej restryktywne ni¿ warunki utworzenia spó³ki miêdzy osobami nie bêd¹cymi ma³¿eñstwem. Artyku³ 6 W przypadku, gdy w pañstwie cz³onkowskim istnieje sk³adkowy system ubezpieczenia spo³ecznego dla osób pracuj¹cych na w³asny rachunek, pañstwo to powinno podj¹æ wszelkie niezbêdne kroki umo¿liwiaj¹ce ma³¿onkom, o których mowa w art. 2 lit. b), i którzy nie podlegaj¹ ochronie w ramach ubezpieczenia spo³ecznego dla osób pracuj¹cych na w³asny rachunek, dobrowolne przyst¹pienie do sk³adkowego systemu ubezpieczenia spo³ecznego. Artyku³ 7 Pañstwa cz³onkowskie zobowi¹zuj¹ siê do zbadania mo¿liwo ci poparcia dla uznania pracy wykonywanej przez ma³¿onków, o których mowa w art. 2 lit. b) i w wietle tego badania zobowi¹zuj¹ siê rozwa¿yæ wszelkie odpowiednie inicjatywy, maj¹ce na celu uznanie tej pracy. Artyku³ 8 Pañstwa cz³onkowskie zobowi¹zuj¹ siê rozwa¿yæ, czy i na jakich warunkach kobiety pracuj¹ce na w³asny rachunek oraz ma³¿onki mê¿czyzn pracuj¹cych na w³asny rachunek mog³yby w okresie zaprzestania wykonywania pracy z powodu ci¹¿y lub macierzyñstwa: - mieæ dostêp do s³u¿b zapewniaj¹cych czasowe zastêpstwo lub do istniej¹cych w danym kraju s³u¿b socjalnych lub
46
korzystaæ ze wiadczeñ pieniê¿nych w ramach systemu zabezpieczenia spo³ecznego lub jakiegokolwiek innego publicznego systemu ochrony socjalnej. ROZDZIA£ III Postanowienia ogólne i koñcowe Artyku³ 9 Pañstwa cz³onkowskie wprowadz¹ do krajowych porz¹dków prawnych rozwi¹zania niezbêdne do zapewnienia ka¿dej osobie, która czuje siê poszkodowana z powodu niezastosowania wobec niej zasady równego traktowania w zakresie pracy na w³asny rachunek, mo¿liwo ci dochodzenia swoich praw przed s¹dem po ewentualnym odwo³aniu siê do innych w³a ciwych w³adz. Artyku³ 10 Pañstwa cz³onkowskie zapewniaj¹, ¿e przepisy wydane zgodnie z niniejsz¹ dyrektyw¹ oraz przepisy ju¿ obowi¹zuj¹ce w tej dziedzinie, bêd¹ podawane do wiadomo ci organizacji reprezentuj¹cych osoby pracuj¹ce na w³asny rachunek lub do wiadomo ci o rodków szkolenia zawodowego. Artyku³ 11 Na wniosek Komisji, przed 1 lipca 1993 roku, Rada rozpatrzy ponownie niniejsz¹ dyrektywê. Artyku³ 12 1.
Pañstwa cz³onkowskie wprowadz¹ w ¿ycie ustawy, akty wykonawcze i administracyjne niezbêdne do stosowania niniejszej dyrektywy nie pó niej ni¿ 30 czerwca 1989 r. Jednak w przypadku pañstwa cz³onkowskiego, które dla zapewnienia zgodno ci z art. 5 niniejszej dyrektywy musi zmieniæ swe ustawodawstwo w zakresie praw i obowi¹zków ma³¿eñskich, terminem, do którego to pañstwo cz³onkowskie musi osi¹gn¹æ zgodno æ z art. 5 jest 30 czerwca 1991 r. 2. Pañstwa cz³onkowskie poinformuj¹ niezw³ocznie Komisjê o dzia³aniach podjêtych w celu osi¹gniêcia zgodno ci z niniejsz¹ dyrektyw¹. Artyku³ 13 Najpó niej do 30 czerwca 1991 r. pañstwa cz³onkowskie przeka¿¹ Komisji wszelkie niezbêdne informacje, umo¿liwiaj¹ce jej sporz¹dzenie raportu na temat stosowania niniejszej dyrektywy w celu przedstawienia go Radzie. Artyku³ 14 Niniejsza dyrektywa skierowana jest do pañstw cz³onkowskich. Sporz¹dzono w Brukseli, dnia11 grudnia 1986 r. W imieniu Rady A. CLARKE Przewodnicz¹cy
1
Dz.U. WE nr C 113, z 27.04.1984, str. 4. Dz.U. WE nr C 172, z 02.07.1983, str. 90. 3 Dz.U. WE nr C 343, z 24.12.1984, str. 1. 4 Dz.U. WE nr C 186,z 21.07.1982, str. 3. 5 Dz.U. WE nr L 45, z 19.02.1975, str.19. 6 Dz.U. WE nr L 39, z 14.2.1975, str. 40. 7 Dz.U. WE nr L 6, z 10.1.1979, str. 2. 2
47