ZALECENIE KOMISJI z dnia 27 listopada 1991 r. w sprawie ochrony godno ci kobiet i mê¿czyzn w miejscu pracy (92/131/EWG) KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH, uwzglêdniaj¹c Traktat ustanawiaj¹cy Europejsk¹ Wspólnotê Gospodarcz¹, a w szczególno ci drugi akapit artyku³u 155 Traktatu, a tak¿e maj¹c na uwadze, ¿e: niepo¿¹dane zachowania seksualne lub inne zachowania zwi¹zane z p³ci¹, a naruszaj¹ce godno æ kobiet i mê¿czyzn w pracy, z uwzglêdnieniem zachowania prze³o¿onych lub kolegów - s¹ nie do zaakceptowania - i mog¹ w pewnych okoliczno ciach byæ uznane za sprzeczne z zasad¹ równego traktowania w znaczeniu, jakie nadaje tej zasadzie artyku³ 3, 4 i 5 dyrektywy Rady 76/ 207/EEC z dnia 9 lutego 1976 r. w sprawie wprowadzania w ¿ycie zasady równego traktowania 1 mê¿czyzn i kobiet w zakresie dostêpu do zatrudnienia, szkolenia zawodowego i awansu oraz warunków pracy , (pogl¹d poparty przez orzecznictwo s¹dowe niektórych pañstw cz³onkowskich); 2
w nawi¹zaniu do zalecenia Rady z 13 grudnia 1984 r. w sprawie popierania pozytywnych dzia³añ na rzecz kobiet wiele pañstw cz³onkowskich podjê³o ró¿norodne rodki i dzia³ania maj¹ce m.in wp³yw na poszanowanie godno ci kobiet w miejscu pracy; 3
Parlament Europejski, w swojej uchwale z 11 czerwca 1986 r. dotycz¹cej przemocy wobec kobiet , nawo³ywa³ rz¹dy pañstw, komitety dzia³aj¹ce na rzecz równych szans oraz zwi¹zki zawodowe do podjêcia wspólnych kampanii informacyjnych w zakresie kreowania w³a ciwej wiadomo ci indywidualnych praw wszystkich cz³onków si³y roboczej; Komitet Doradczy do spraw Równych Szans Kobiet i Mê¿czyzn, w swojej opinii z 20 czerwca 1988 r., jednog³o nie wskaza³ na to, ¿e powinien byæ przyjêty kodeks zachowania w sytuacji napastowania seksualnego w miejscu pracy, gdzie takie napastowanie seksualne nale¿y odnosiæ do obu p³ci; Komisja w swoim programie dzia³añ odnosz¹cych siê do wprowadzzenia w ¿ycie Wspólnotowej Karty Podstawowych Praw Socjalnych dla Pracowników podjê³a siê sprawdzenia stopnia ochrony pracowników i ich godno ci w miejscu 4 pracy, maj¹c wzgl¹d na raporty i polecenia odnosz¹ce siê do ró¿nych aspektów stosowania prawa wspólnotowego ; 5
Rada w swojej uchwale z 29 Maja 1990 r. w sprawie ochrony godno ci kobiet i mê¿czyzn w miejscu pracy zapewnia , ¿e zachowanie bazuj¹ce na seksualno ci naruszaj¹ce godno æ kobiet i mê¿czyzn w miejscu pracy, w³¹czaj¹c w to zachowanie prze³o¿onych i kolegów, stwarza sytuacjê pogwa³cenia godno ci pracowników, która nie mo¿e byæ tolerowana, i nawo³uje pañstwa cz³onkowskie oraz instytucje i organy Wspólnoty Europejskiej do kreowania pozytywnych rodków, maj¹cych na celu stworzenie w pracy klimatu, w którym kobiety i mê¿czy ni szanuj¹ wzajemnie swoj¹ integralno æ; Komisja, w swoim trzecim programie dzia³ania na rzecz równych szans kobiet i mê¿czyzn (1991 do 1995), zgodnie z paragrafem 3 ust. 2 uchwa³y z 29 maja 1990 r., postanowi³a sformu³owaæ kodeks zachowania odnosz¹cy siê do ochrony 6 godno ci kobiet i mê¿czyzn w pracy , bazuj¹cy na do wiadczeniu i najlepszej praktyce w pañstwach cz³onkowskich, aby kierowaæ podejmowaniem i stosowaniem pozytywnych rodków przeznaczonych do kreowania takiego klimatu w miejscu pracy, w którym kobiety i mê¿czy ni szanuj¹ nawzajem swoj¹ integralno æ; 7
Parlament Europejski 22 pa dziernika 1991 r. przyj¹³ uchwa³ê dotycz¹c¹ ochrony godno ci kobiet i mê¿czyzn w pracy ; podczas gdy, Komitet Ekonomiczny i Socjalny 30 pa dziernika 1991 r., wyda³ opiniê dotycz¹c¹ ochrony godno ci kobiet 8 i mê¿czyzn w pracy , ZALECA, CO NASTÊPUJE: Artyku³ 1 Zaleca siê, aby pañstwa cz³onkowskie podejmowa³y dzia³ania w celu u wiadamiania, ¿e zachowanie maj¹ce charakter seksualny lub inne zachowanie bazuj¹ce na seksualno ci naruszaj¹ce godno æ kobiet i mê¿czyzn w pracy, w³¹czaj¹c w to zachowania prze³o¿onych i kolegów - jest nie do zaakceptowania, je li:
74
(a) takie zachowanie jest niepo¿¹dane, nieuzasadnione i napastliwe w stosunku do odbiorcy; (b)dana osoba odmawia lub zachodzi relacja podporz¹dkowania, a takie zachowanie ze strony pracodawców lub pracowników (w³¹czaj¹c prze³o¿onych lub kolegów) stanowi w sposób wyra ny lub dorozumiany podstawê wydania decyzji dotycz¹cej dostêpu tej osoby do szkolenia zawodowego, dostêpu do zatrudnienia, ci¹g³o ci zatrudnienia, awansu, p³acy lub jakiejkolwiek innej decyzji odnosz¹cej siê do zatrudnienia; i / lub (c) takie zachowanie stwarza dla odbiorcy sytuacjê zastraszenia, wrogo ci lub poni¿enia w rodowisku pracy takie zachowanie mo¿e, w szczególnych okoliczno ciach, byæ uznane za sprzeczne z zasad¹ równego traktowania w wietle artyku³u 3, 4. i 5. Dyrektywy 76/207/EEC. Artyku³ 2 Poleca siê, aby pañstwa cz³onkowskie podejmowa³y dzia³ania w sektorze publicznym w celu zastosowania kodeksu praktyki ustalonego przez Komisjê dotycz¹cego ochrony godno ci kobiet i mê¿czyzn w pracy, za³¹czonego do tego dokumentu. Dzia³ania pañstw w zakresie podejmowania i stosowania pozytywnych rodków przeznaczonych do stworzenia klimatu w pracy, w którym kobiety i mê¿czy ni bêd¹ szanowaæ wzajemnie swoj¹ ludzk¹ integralno æ powinny s³u¿yæ przyk³adem dla sektora prywatnego. Artyku³ 3 Poleca siê, aby pañstwa zachêca³y pracodawców oraz reprezentantów pracowników do kreowania rodków s³u¿¹cych implementacji kodeksu praktyki ustalonego przez Komisjê dotycz¹cego ochrony godno ci kobiet i mê¿czyzn w pracy. Artyku³ 4. Pañstwa powinny informowaæ Komisjê w okresie trzech lat od daty tego polecenia o rodkach podjêtych w celu wprowadzenia tego polecenia w ¿ycie, tak aby pomóc Komisji w przygotowaniu raportu o wszystkich takich rodkach. Komisja w ci¹gu tego okresu powinna zapewniæ jak najwiêksz¹ dostêpno æ tego kodeksu praktyki. Raport powinien skontrolowaæ poziom wiadomo ci tego kodeksu, jego przewidywan¹ skuteczno æ, jego poziom zastosowania oraz rozmiar jego u¿ycia we wspólnym interesie partnerów socjalnych. Artyku³ 5. Niniejsze zalecenie jest skierowane do pañstw cz³onkowskich Unii Europejskiej.
Sporz¹dzono w Brukseli, 27 listopada 1991 r. W imieniu Komisji VASSO PAPANDREOU Cz³onek Komisji
1
Dz.U. WE nr L 39 z 14. 02. 1976, str. 40. Dz.U. WE nr L 331 z 19.12. 1984, str. 34. 3 Dz.U. WE nr C 176 z 14.07.1986, str. 79. 4 COM (89) wersja ostateczna z dnia 29.11.1989. Na przyk³ad: Godno æ kobiet w miejscu pracy: raport na temat molestowania seksulanego w pañstwach cz³onkowskich Wspólnot Europejskich , pa dziernik 1987, Michael Rubenstein (ISBN 92-825-8764-9) 5 Dz.U. WE nr C 157, z 27.06.1990 str. 3. 6 COM (90) 449 wersja ostateczna, z 06.11.1990. 7 Dz.U. WE nr C 305, z 25.11.1991. 8 Dz.U. WE nr C 14, z 20.01.1992. 2
75