ZALECENIE RADY z dnia 2 grudnia 1996 r. w sprawie zrównowa¿onego udzia³u kobiet i mê¿czyzn w procesie podejmowania decyzji (96/694/WE) RADA UNII EUROPEJSKIEJ, uwzglêdniaj¹c Traktat ustanawiaj¹cy Wspólnotê Europejsk¹, a w szczególno ci art. 235., uwzglêdniaj¹c propozycje Komisji Europejskiej, 1 uwzglêdniaj¹c opiniê Parlamentu Europejskiego , 2 uwzglêdniaj¹c opiniê Komitetu Ekonomicznego i Spo³ecznego , a tak¿e maj¹c na uwadze, ¿e: Rada przyjê³a szereg instrumentów prawodawczych oraz zobowi¹zañ politycznych w dziedzinie równego traktowania i 3,4,5,6 równych mo¿liwo ci dla mê¿czyzn i kobiet ; g³owy pañstw oraz rz¹dy, na spotkaniu z Rad¹ Europejsk¹ w Essen, Cannes oraz Madrycie, podkre li³y, ¿e walka z bezrobociem oraz zapewnienie równych szans dla kobiet i mê¿czyzn s¹ g³ównymi zadaniami Unii Europejskiej i pañstw cz³onkowskich; uwaga zosta³a skupiona na dostêpie kobiet do podejmowania decyzji, w wietle zalecenia Rady 84 / 635 / EEC z 13 grudnia 7 1984 r. dotycz¹cej popierania pozytywnych dzia³añ dla kobiet ; drugiej uchwale Rady z 24 lipca 1986 r. dotycz¹cej 8 popierania równych szans kobiet ; uchwale Rady z 21 maja 1991 r. dotycz¹cej trzeciego rednioterminowego 9 Wspólnotowego programu dzia³añ w zakresie równych szans dla kobiet i mê¿czyzn (1991-1995) ; uchwale Rady z 27 10 marca 1995 r. dotycz¹cej zrównowa¿onego udzia³u kobiet i mê¿czyzn w podejmowaniu decyzji oraz decyzji Rady nr 25/ 593/EC z 22 grudnia 1995 r. odnosz¹cej siê do rednioterminowego Wspólnotowego programu dzia³añ w zakresie równych 11 szans dla mê¿czyzn i kobiet (1996-2000 ) ; 11
Parlament Europejski w swojej uchwale z 11 lutego 1994 r. dotycz¹cej kobiet znajduj¹cych siê w organach decyzyjnych , zwróci³ siê z pro b¹ do Komisji o przyspieszenie implementacji za³o¿eñ odnosz¹cych siê do równych szans zawartych w trzecim Wspólnotowym programie dzia³añ, aby zwalczyæ poszczególne utrudnienia, które powstrzymuj¹ kobiety od wziêcia udzia³u w procesie podejmowania decyzji oraz aby zdefiniowaæ rodki i dzia³ania przeznaczone do promowania wiêkszego udzia³u kobiet w procesie podejmowania decyzji ; Deklaracja i Platforma Dzia³ania Czwartej wiatowej Konferencji dotycz¹cej Kobiet (Beijing, 4-15 wrze nia 1995 r.) podkre li³y potrzebê zapewnienia, aby obowi¹zki, w³adza oraz prawa by³y w równy sposób podzielone; podczas, gdy pañstwa cz³onkowskie s¹ zobowi¹zane do implementacji tej Platformy Dzia³ania; uczestnictwo w procesie podejmowania decyzji zale¿y od reprezentacji w cia³ach decyzyjnych na wszystkich poziomach ¿ycia politycznego, ekonomicznego, spo³ecznego i kulturalnego oraz wymaga, w szczególno ci, obecno ci na stanowiskach zwi¹zanych z odpowiedzialno ci¹ i podejmowaniem decyzji; kobiety s¹ wci¹¿ niedostatecznie reprezentowane w cia³ach decyzyjnych, w sferze politycznej, ekonomicznej, spo³ecznej i kulturalnej; niedostateczna reprezentacja kobiet w cia³ach decyzyjnych jest czê ciowo wynikiem zw³oki w otrzymaniu przez kobiety równych praw obywatelskich, istnienia przeszkód w osi¹gniêciu przez nie ekonomicznej niezale¿no ci oraz trudno ci w mo¿liwo ci pogodzenia ¿ycia zawodowego i rodzinnego; zrównowa¿ony udzia³ kobiet i mê¿czyzn w procesie podejmowania decyzji stanowi wymóg demokracji; niedostateczna reprezentacja kobiet na stanowiskach zwi¹zanych z podejmowaniem decyzji stanowi stratê dla spo³eczeñstwa jako ca³o ci oraz mo¿e przeszkodziæ interesom i potrzebom ca³ej populacji; stosowanie rodków przeznaczonych do zrównowa¿enia udzia³u kobiet i mê¿czyzn w procesie podejmowania decyzji we wszystkich sektorach powinno przebiegaæ razem z integracj¹ zakresu równo ci szans dla kobiet i mê¿czyzn we wszystkich za³o¿eniach i dzia³aniach;
91
zrównowa¿ony udzia³ kobiet i mê¿czyzn w procesie podejmowania decyzji prawdopodobnie wywo³a powstanie ró¿nych idei, warto ci i zachowañ, które bêd¹ skutkowa³y wiêkszym poczuciem sprawiedliwo ci i równo ci na wiecie dla mê¿czyzn i kobiet; pañstwa cz³onkowskie, partnerzy spo³eczni, partie polityczne i organizacje, organizacje pozarz¹dowe oraz media odgrywaj¹ g³ówn¹ rolê w kreowaniu spo³eczeñstwa, w którym jest obecna równowaga p³ci przy wykonywaniu obowi¹zków w sferze politycznej, ekonomicznej, spo³ecznej i kulturalnej; w³a ciwym jest, aby przyj¹æ przewodni¹ liniê postêpowania przy promocji zrównowa¿onego udzia³u kobiet i mê¿czyzn w procesie podejmowania decyzji, maj¹c na uwadze wzrost równo ci szans dla kobiet i mê¿czyzn oraz zgodnie z planem redniookresowego Wspólnotowego programu dzia³añ dotycz¹cego równych szans dla mê¿czyzn i kobiet (1996-2000) tak, aby uczyniæ te wskazówki bardziej efektywnymi poprzez wymianê informacji dotycz¹cej dobrej praktyki w tym zakresie; postanowienia tego Polecenia Rady maj¹ zastosowanie wy³¹cznie w granicach kompetencji Wspólnoty; podczas, gdy równe traktowanie pracowników mê¿czyzn i kobiet stanowi jedno z za³o¿eñ Wspólnoty, tak samo jak harmonizacja warunków ¿ycia i pracy, a udoskonalanie tych warunków ma byæ, miêdzy innymi, kontynuowane; Traktat nie nadaje, w celu przyjêcia tego Polecenia, innej w³adzy ni¿ tej zgodnie z artyku³em 235, I.
ZALECA PAÑSTWOM CZ£ONKOWSKIM, ABY:
1. przyjê³y wyczerpuj¹c¹, zintegrowan¹ strategiê, maj¹c¹ na celu promocjê zrównowa¿onego udzia³u kobiet i mê¿czyzn w procesie podejmowania decyzji oraz aby rozwinê³y lub zaproponowa³y odpowiednie rodki przeznaczone do osi¹gniêcia tego celu, takie jak na przyk³ad, tam gdzie jest to niezbêdne, rodki prawotwórcze lub/i porz¹dkuj¹ce lub/i inne inicjatywy; 2. (a) poleca poinformowaæ osoby zaanga¿owane w edukacjê i szkolenia na wszystkich poziomach, w³¹czaj¹c tych odpowiedzialnych za materia³y szkoleniowe o znaczeniu: · realistycznego i pe³nego obrazu ról oraz mo¿liwo ci kobiet i mê¿czyzn w spo³eczeñstwie, wolnego od uprzedzeñ i dyskryminuj¹cych stereotypów, · bardziej wywa¿onego podzia³u zawodowych, domowych oraz spo³ecznych obowi¹zków pomiêdzy kobietami i mê¿czyznami, oraz · zrównowa¿onego udzia³u kobiet i mê¿czyzn w procesie podejmowania decyzji na wszystkich poziomach; (b) poleca na wszystkich poziomach edukacji i szkolenia zachêcaæ dziewczêta i kobiety do uczestniczenia oraz wyra¿ania siebie w zajêciach edukacyjnych i szkoleniowych tak samo aktywnie i w pe³ni, jak ch³opcy i mê¿czy ni, tak aby przygotowaæ je do pe³nienia aktywnej roli w spo³eczeñstwie, w³¹czaj¹c w to ¿ycie polityczne, ekonomiczne, spo³eczne i kulturalne, a w szczególno ci w procesie podejmowania decyzji; (c) u wiadomiæ opinii publicznej znaczenie rozpowszechniania obrazu kobiet i mê¿czyzn, który nie bêdzie wzmacnia³ ani utwierdza³ dyskryminuj¹cego stereotypu obowi¹zków kobiet i mê¿czyzn; (d) bez naruszania ich autonomii, zachêcaæ i wspieraæ wysi³ki stowarzyszeñ i organizacji we wszystkich strefach spo³eczeñstwa, skierowane na promowanie dostêpu kobiet do procesu podejmowania decyzji oraz zrównowa¿onego udzia³u kobiet i mê¿czyzn w o rodkach decyzyjnych; (e) bez uprzedzeñ w stosunku do ich autonomii, zachêcaæ i wspieraæ wysi³ki partnerów socjalnych skierowane na promowanie zrównowa¿onego udzia³u kobiet i mê¿czyzn w podejmowanych przez nich dzia³aniach oraz podkre liæ odpowiedzialno æ partnerów socjalnych za promowanie i proponowanie kobiet jako kandydatów do nominacji na ró¿ne stanowiska w komisjach i komitetach publicznych w pañstwach cz³onkowskich oraz na poziomie Wspólnoty; (f) stworzyæ, rozpocz¹æ i promowaæ kampaniê publiczn¹, która uczuli opiniê publiczn¹ na u¿yteczno æ i korzy ci p³yn¹ce dla spo³eczeñstwa jako ca³o ci ze zrównowa¿onego udzia³u kobiet i mê¿czyzn w podejmowaniu decyzji; (g) poleca, aby promowaæ oraz udoskonalaæ zbieranie i publikowanie danych statystycznych w celu dostarczenia ja niejszego obrazu tego, jak kobiety i mê¿czy ni s¹ reprezentowani na wszystkich p³aszczyznach procesu podejmowania decyzji w sferze politycznej, ekonomicznej, spo³ecznej i kulturalnej; (h) wspieraæ, rozwijaæ i zachêcaæ do studiów ilo ciowych i jako ciowych dotycz¹cych udzia³u kobiet i mê¿czyzn w procesie podejmowania decyzji, a w szczególno ci: · prawnych, spo³ecznych lub kulturowych przeszkód zagra¿aj¹cych dostêpowi i udzia³owi w procesie podejmowania decyzji dla osób obu p³ci, · strategii pokonywania takich przeszkód, oraz · u¿yteczno ci i korzy ci p³yn¹cych dla spo³eczeñstwa i dla funkcjonowania demokracji z lepszej równowagi pomiêdzy p³ciami w procesie podejmowania decyzji;
92
(i) promowaæ, wspieraæ i zachêcaæ do podejmowania inicjatyw daj¹cych przyk³ad dobrej praktyki na ró¿nych etapach procesu podejmowania decyzji oraz poleca rozwiniêcie programów rozpowszechniania i wymiany do wiadczenia z uwzglêdnieniem propagowania aktywnych dzia³añ; 3. (a) poleca promowaæ zrównowa¿ony udzia³ kobiet i mê¿czyzn na wszystkich p³aszczyznach w o rodkach rz¹dowych i komitetach; (b) podnosiæ wiadomo æ tych, którzy s¹ zaanga¿owani, aby zrozumieli znaczenie podejmowania inicjatyw w celu osi¹gniêcia zrównowa¿onego udzia³u kobiet i mê¿czyzn na stanowiskach publicznych na wszystkich szczeblach, zwracaj¹c szczególn¹ uwagê na promowanie zrównowa¿onego sk³adu w komitetach, komisjach i dzia³aj¹cych partiach na poziomie narodowym, jak równie¿ na poziomie Wspólnotowym; (c) dostarczyæ, zastosowaæ lub rozwin¹æ spójny zestaw rodków wspieraj¹cych równe szanse w sektorze publicznym i szanuj¹cych ideê zrównowa¿onego udzia³u w procesie podejmowania decyzji oraz upewniæ siê podczas rekrutacji, ¿e kobiety i mê¿czy ni s¹ reprezentowani w równy sposób w komitetach odpowiedzialnych za przygotowanie rekrutacji i przeprowadzaj¹cych selekcjê; (d) zachêcaæ sektor prywatny do zwiêkszenia obecno ci kobiet na wszystkich szczeblach podejmowania decyzji, g³ównie przez przyjêcie planu dotycz¹cego równo ci i programu pozytywnych dzia³añ; II. WZYWA INSTYTUCJE, CIA£A POMOCNICZE I O RODKI ZDECENTRALIZOWANE WSPÓLNOTY EUROPEJSKIEJ DO: opracowania strategii na rzecz osi¹gniêcia zrównowa¿onego udzia³u kobiet i mê¿czyzn w procesie podejmowania decyzji w poszczególnych instytucjach, cia³ach pomocniczych i o rodkach zdecentralizowanych Wspólnoty Europejskiej; III. WZYWA KOMISJÊ DO: 1. zachêcania i organizowania, zgodnie z Decyzj¹ Rady Europejskiej nr 95/593/EC z grudnia 1995 r. dotycz¹c¹ rednioterminowych Wspólnotowych programów dzia³ania w zakresie równych szans dla mê¿czyzn i kobiet (1996-2000), systematycznego gromadzenia informacji i do wiadczenia pomiêdzy pañstwami cz³onkowskimi w zakresie dobrej praktyki oraz oszacowania wp³ywu zastosowanych rodków w celu osi¹gniêcia lepszej równowagi pomiêdzy kobietami i mê¿czyznami w procesie podejmowania decyzji; 2. na koñcu, zgodnie z tym ramowym programem, wzywa do zwiêkszenia wysi³ków w celu dostarczenia informacji, zaalarmowania publicznej opinii, zachêcania do prac badawczych i promowania planów skierowanych na osi¹gniêcie zrównowa¿onego udzia³u kobiet i mê¿czyzn w procesie podejmowania decyzji; 3. wzywa do przed³o¿enia raportu Parlamentowi Europejskiemu, Radzie oraz Komitetowi Ekonomicznemu i Spo³ecznemu po raz pierwszy trzy lata po przyjêciu tego dokumentu, a nastêpnie corocznie, dotycz¹cego implementacji tego Polecenia, na podstawie informacji dostarczonej przez pañstwa cz³onkowskie oraz instytucje, cia³a pomocnicze, o rodki zdecentralizowane Wspólnoty Europejskiej. Sporz¹dzono w Brukseli, 2 grudnia 1996 r. W imieniu Rady E.FITZGERALD Przewodnicz¹cy Dz.U. WE nr C 166, z 10.06.1996, str. 276. Dz.U. WE nr C 204, z 15.07.1996, str. 21. 3 Dyrektywa Rady 75/117/ EWG z 10 lutego 1975 w sprawie zbli¿enia ustawodawstw pañstw cz³onkowskich w zakresie stosowania zasady równego wynagradzania kobiet i mê¿czyzn (Dz. U. WE nr L 45, z 19.02.1975, str.19). 1 2
– Dyrektywa Rady 7/207/ EWG z 09 lutego 1976 w sprawie wprowadzenia w ¿ycie zasady równego traktowania kobiet i mê¿czyzn w zakresie dostêpu do zatrudnienia szkoleñ zawodowych, awansów i warunków pracy (Dz. U. WE nr L 39, z 14.02.1976, str.40). – Dyrektywa Rady 79/7/ EWG z 19 grudnia 1978 w sprawie stopniowego wprowadzenia w ¿ycie zasady równego traktowania kobiet i mê¿czyzn w dziedzinie zabezpieczania spo³ecznego (Dz. U. WE nr L 6, z 10.01.1979, str. 24). – Dyrektywa Rady 86/378/ EWG z 24 lipca 1986 w sprawie wprowadzania w ¿ycie zasady równego traktowania kobiet i mê¿czyzn w zawodowych systemach zabezpieczenia spo³ecznego (Dz. U. WE nr L 225, z 12.08.1986, str. 40). – Dyrektywa Rady 86/613/ EWG z 11 grudnia 1986 w sprawie stosowania zasady równego traktowania kobiet i mê¿czyzn pracuj¹cych na w³asny rachunek, z uwzglêdnieniem pracy w rolnictwie, oraz w sprawie ochrony kobiet pracuj¹cych na w³asny rachunek w okresie ci¹¿y i macie¿yñstwa (Dz. U. WE nr L 359, z 19.12.1986, str.56). – Dyrektywa Rady 92/85/ EWG z 19 pa dziernika 1992 w sprawie wprowadzenia rodków na rzecz poprawy zdrowia i bezpieczeñstwa pracy pracownic w ci¹¿y, w po³ogu i karmi¹cych piersi¹ (Dz. U. WE nr L 348, z 28.11.1992, str.1).
93
4
Decyzja Rady 95/593/WE z 22 grudnia 1995 w sprawie rednioterminowego programu dzia³ania Wspólnoty na rzecz równych szans kobiet i mê¿czyzn (1996-2000) (Dz.U. WE nr L 335, z 30.12.1995, str. 37). 5 Zalecenie Rady 84/635/EWG z 13 grudnia 1984 w sprawie popierania pozytywnych dzia³añ na rzecz kobiet (Dz. U. WE nr L 331, z 19.12.1984, str.34). Zalecenie Rady 92/241/EWG z 31 marca 1992 w sprawie opieki nad dzieæmi (Dz. U. WE nr L 123, z 08.05.1992, str.16). 6 Uchwa³a Rady z 12 lipca 1982 w sprawie popierania równych szans dla kobiet (Dz. U. WE nr C 186, z 21.07.1982, str.3). – Uchwa³a Rady z 07 czerwca 1984 w sprawie dzia³añ na rzecz zwalczania bezrobocia w ród kobiet (Dz. U. WE nr C 181, z 21.06.1984, str.4). – Uchwa³a Rady i ministrów o wiaty zebranych na forum rady w dniu 03 czerwca 1985 r. zawieraj¹ca program dzia³ania na rzecz równych szans dziewcz¹t i ch³opców w systemie o wiaty (Dz. U. WE nr C 166, z 05.07.1985, str.1). – Druga uchwa³a Rady z 24 lipca 1986 w sprawie popierania równych szans dla kobiet (Dz. U. WE nr C 203, z 12.08.1986, str.2). – Uchwa³a Rady 16 grudnia 1988 r. w sprawie reintegracji lub pó nej integracji zawodowej kobiet (Dz. U. WE nr C 333, z 28.12.1988, str.1). – Uchwa³a Rady 29 maja 1990 r. w sprawieochrony godno ci kobiet i mê¿czyzn w miejscu pracy (Dz. U. WE nr C 157, z 27.06.1990, str.3). – Uchwa³a Rady 21 maja 1991 r. w sprawie trzeciego, rednioterminowego programu dzia³ania wspólnoty na rzecz równych szans kobiet i mê¿czyzn (1991-95) (Dz. U. WE nr C 142, z 31.05.1991, str.1). – Uchwa³a Rady 22 czerwca 1994 r. w sprawie popierania równych szans kobiet i mê¿czyzn poprzez dzia³ania Europejskich Funduszy Strukturalnych (Dz. U. WE nr C 231, z 20.08.1994, str.1). – Uchwa³a Rady i przedstawicieli rz¹dów pañstw cz³onkowskich zebranych na forum Rady w dniu 6 grudnia 1994 r. w sprawie równego udzia³u kobiet w nastawionej na tworzenie miejsc pracy strategii rozwoju gospodarczego w Unii Europejskiej (Dz.U. WE nr C 368, z 23.12.1994, str. 3). – Uchwa³a Rady 27 marca 1995 r. w sprawie zrównowa¿onego udzia³u kobiet i mê¿czyzn w procesie podejmowania decyzji (Dz. U. WE nr C 168, z 04.07.1995, str.3). – Uchwa³a Rady i przedstawicieli rz¹dów pañstw cz³onkowskich zebranych na forum Rady w dniu 5 pa dziernika 1995 r. w sprawie wizerunku kobiet i mê¿czyzn w reklamie i w mediach (Dz.U. WE nr C 296, z 10.11.1995, str. 15). 7 Dz. U. WE nr L 331, z 19.12.1984, str. 34. 8 Dz. U. WE nr C 203, z 12.08.1986, str. 2. 9 Dz. U. WE nr C 142, z 31.05.1991, str. 1. 10 Dz. U. WE nr C 168, z 04.07.1995, str. 3. 11 Dz. U. WE nr L 335, z 30.12.1995, str. 37. 12 Dz. U. WE nr C 61, z 28.02.1994, str. 248.
94