Thói quen thứ 8 - Stephen Covey

Công Ty Samsung Trân trọng gửi đến bạn cuốn sách này.

Phiên bản ebook này được thực hiện theo bản quyền xuất bản và phát hành ấn bản tiếng Việt của công ty First News - Trí Việt với sự tài trợ độc quyền của công ty

TNHH Samsung Electronics Việt Nam. Tác phẩm này không được chuyển dạng sang bất kỳ hình thức nào hay sử dụng cho bất kỳ mục đích thương mại nào.

Original title: THE 8TH HABIT: FROM EFFECTIVENESS TO GREATNESS

by Stephen R. Covey

Copyright © 2004 by FranklinCovey Company

FranklinCovey and the FC logo and trademarks are trademarks of FranklinCovey Co. and their use is by permission.

Vietnamese Edition © 2009 by First News – Tri Viet.

Published by arrangement with FranklinCovey Co., USA.

All rights reserved.

THE 8TH HABIT - THOI QUEN THÛ 8

Cöng ty First News-Trñ Viït giû ban quyïn xuêt ban va pha t ha nh ê n ba n tiï ng Viï t trïn toa n thï giú i theo hú pàöng chuyïn giao ban quyïn vúi FranklinCovey Co., Hoa Ky.

Bêt cû sû sao chep nao khöng àûúc sû àöng y cua First News va FranklinCoveyàïu la bêt húp phap va vi pham Luêt Xuêt ban Viït Nam, Luêt Ban quyïn Quöc tï va Cöng ûúc Bao hö Ban quyïn Sú hûu Trñ tuï Berne.

11HNguyïn Thõ Minh Khai, Quên 1, TP. Hö Chñ Minh Tel: (84-8) 38227979 - 38227980 - 38233859 - 38233860

Fax: (84-8) 38224560; Email: triviet@firstnews.com.vn

Website: www.firstnews.com.vn

Biïn dõch:

Vu Tiïn Phuc - Nha Viïn

Vûúng Long - Ngoc Hên

LÚI GIÚI THIÏU

Nïu ban àa tûng àoc7 Thoi Quen Àï Thanh ÀaåtThe 7 Habits of Highly Effective People), ban se ài tû to mo àïn ngac nhiïn than phuc sau khi àoc xong Thoi quen thû 8 (The 8th Habit). Ban se kham pha ra ly do tai sao Stephen R. Covey quyït àõnh viït thïm möt quyïn sach nûa sau 7 Thoi quen, möt cuön sach vön àa qua xuêt sùc va àûúc xïp vao hang mega-bestseller cua thï giúi. Theo Giao sû Quan trõ hoc Warren Bennis, Thoi quen thû 8 “la möt bûúc nhay vô àai trong tû duy” cua thúi àai chung ta.

Phai àïn 15 nùm sau ên ban àêu tiïn cua 7 Thoi quen, Thoi quen thû 8 múi ra àúi. Àêy la möt quyïn sach mang àïn cho chung ta nhûng khai niïm múi vï hiïu nùng cua con ngûúi va tö chûc trong xa höi múi, àûúc Tiïn sô Covey nghiïn cûu möt cach tó mó va khoa hoc. 15 nùm, möt quang thúi gian àu dai àï thai nghen va viït ra nhûng ly luên, kham pha va chia se thêt sû co gia trõ va hûu ñch àöi vúi têt ca chung ta, àùc biït la nhûng ngûúi àûng àêu cac tö chûc, cöng ty hay têp àoan àa va àang khùng àõnh võ thï cua mònh trong nganh, trong

nûúc hay trïn thï giúi.

“Muc àñch cua cuön sach nay la cung cêp cho ban möt têm ban àö chó àûúng nhùm giup ban thoat khoi nhûng nöi àau va sû thêt vong, àï tòm àïn sû man nguyïn thûc sû; àöng thúi, mú röng y nghôa va sû àong gop cua bankhöng chó trong cöng viïc, trong tö chûc ma ca trong cuöc söng cua ban. Noi ngùn gon, cuön sach nay se giup ban

tòm àûúåc tiïng noi cua ban thên. Möt khi tòm àûúc tiïng noi cua ban thên, ban se truyïn cam hûng cho nhûng ngûúi ma ban quan têm thêt sû àï giup ho tòm àûúåc tiïng noi cua riïng hoå va gia tùng gêp böåi sû thanh àat va têm anh hûúng cua ho. Theo Stephen Covey, àï möi ca nhên va tö chûc àat àûúc hiïu nùng xuêt sùc nhêt chûa bao giú con ngûúi cên àïn Thoi quen thû 8 nhû luc nay.

Tòm ra tiïng noi cua ban thên va cö vu ngûúi khac

tòm ra tiïng noi cua hoå co thï xem la bñ quyït thanh cöng quan trong nhêt trong Thï ky 21, trong Thúi àai Thöng tin va Lao àöng Tri thûc. Ào cung la nöi dung chñnh yïu cua Thoi quen thû 8.

Co thï noi ngùn gon vï gia trõ cung nhû möi quan hï giûa hai tac phêm danh tiïng thï giúi nay cua Tiïn sô Stephen Covey nhû sau: “Àï thanh àat, ban cên ren luyïn va thûc hanh thûúng xuyïn 7 Thoi quen, nhûng àï àat àûúc sû xuêt sùc, ban khöng thï bo qua Thoi quen thû 8”.

First News trên trong giúi thiïu àïn cac ban.

Chûúng 1 NÖI ÀAU

Co

bao giú ban nghe nhûng lúi than van sau:

“Töi hoan toan bï tùc, khöng tòm thêy möt löi thoat nao cho mònh.”

“Töi khöng con chut sûc lûc nao nûa. Töi cam thêy qua mït moi va kiït sûc.”

“Moi ngûúi coi töi chùng ra gò. Sïp töi khöng nhòn thêy nùng lûc thêt sû cua töi.”

“Khöng ai cên àïn töi ca – du la ú cöng sú hay ú nha. Vú/ chöng töi chó nghô túi töi khi co hoa àún àang chú thanh toan.”

“Töi cam thêy nan long va chùng con chut y chñ nao nûa.”

“Töi lam viïc thêm chñ con khöng àu ùn. Chùc töi chùng thï nao tiïn bö àûúc.”

“Cuöc söng cua töi thiïu thön moi thû.”

THE 8th HABIT

“Töi chùng lam àûúc gò ra hön.”

“Töi cam thêy thêt tröng röng. Cuöc söng àöi vúi töi trú nïn vö nghôa, moi thû luön khiïn töi hut hêng.”

“Töi thêt sû tûc giên va rúi vao trang thai hoang sú. Töi khöng thï àï mêt viïc àûúc.”

“Töi rêt cö àún.”

“Töi hoan toan kiït sûc; moi thû luc nao cung gêp gap.”

“Töi bõ quan ly chùt che tûúng chûng khöng thú nöi.”

“Töi phat öm vò nhûng chuyïn be phai va xu nõnh.”

“Töi bõ thuc ep bùng moi gia phai àat àûúc chó tiïu doanh sö. Töi khöng thï chõu nöi ap lûc cöng viïc nhû thï. Töi khöng àu thúi gian cung nhû sûc lûc àï hoan thanh viïc gò ca.”

“Trong möt gia àònh ma vú/chöng khöng biït cam thöng cho nhau, con cai khöng nghe lúi cha me thò nha cung khöng con la möt núi chön bònh yïn nûa.”

“Töi khöng thï thay àöi àûúc àiïu gò ca.” ***

Nhûng lúi than van nay co thï xuêt phat tû nhûng con ngûúi rêt àöi bònh thûúng cho àïn nhûng ngûúi co àõa võ cao trong xa höi. Ho la cac bêc lam cha lam me, nhûng àûa con, cac nha quan ly, chuyïn gia, cho túi cac võ lanh àao cêp cao ú khùp moi núi trïn thï giúi. Ho àang tûng ngay àöi mùt vúi nhûng thach thûc cua cuöc söng. Nhûng lúi le trïn tuy àûúc thöt ra tû nhûng nöi

THOI QUEN THÛ 8

niïm riïng nhûng ban co thï nhòn thêy trûúng húp cua chñnh mònh trong ào. Carl Rogers tûng noi: “Nhûng gò riïng tû nhêt chñnh la nhûng gò chung nhêt”.

Thûc tï co nhûng ngûúi rêt hùng hai, tên tuy, nùng àöng va tñch cûc trong cöng viïc, nhûng sö ngûúi nhû thï khöng nhiïu. Möt cêu hoi töi thûúng àùt ra cho cû toa cua mònh la: “Bao nhiïu ngûúi trong sö cac ban àöng y vúi nhên àõnh rùng tai núi lam viïc cua mònh, phên lún cac nhên viïn thûúng co nùng lûc, tri thûc va tiïm nùng cao hún nhiïu so vúi yïu cêu cöng viïc?”. Àai àa sö cû toa àïu giú tay tan thanh. Va cung chñnh nhûng ngûúi tan thanh ào lai co chung möt cam nhên la ho àang chõu nhûng ap lûc rêt nùng nï trong cöng viïc. Hay thû nghô

xem ap lûc ào lún àïn mûc nao khi ho àang phai àöi mùt vúi nhûng àoi hoi ngay cang cao vï viïc tao ra nhiïu san

phêm hún vúi gia re hún àï canh tranh trong möt thï giúi àêy biïn àöng nhû hiïn nay, nhûng ho lai khöng co cú höi àï thï hiïn hït tai nùng va trñ tuï cua ban thên.

Sû bêt cêp nay thï hiïn ro nhêt ú cac tö chûc khi ho thiïu têp trung cung nhû khöng thûc hiïn cac ûu tiïn cua mònh. Tö chûc Harris Interactive gên àêy àa tiïn hanh nhiïu cuöc khao sat vï Chó sö Thûc hiïn xQ (Execution Quotient) trïn 23.000 ngûúi lam viïc toan thúi gian trong cac nganh nghï va lônh vûc dõch vu then chöt tai My. Kït qua thu àûúc kha bêt ngú:

• Co 37% cho rùng ho hiïu ro àöng cú va cac muc tiïu ma cöng ty cua ho àang hûúng túi.

THE 8th HABIT

• Trung bònh möt trong nùm ngûúi àûúc hoi noi rùng ho thiït tha vúi muc tiïu chung cua cöng ty.

• Trung bònh möt trong nùm ngûúi àûúc hoi noi rùng ho hiïu ro möi liïn hï giûa nhiïm vu cua ban thên vúi muc tiïu cua cöng ty.

• Möt nûa trong sö nhûng ngûúi àûúc hoi cho rùng ho hai long vúi kït qua cöng viïc ma ho lam àûúc hang tuên.

• Co 15% sö ngûúi àûúc phong vên noi rùng cöng ty àa thûc sû tao àiïu kiïn thuên lúi giup ho theo àuöi va hoan thanh muc tiïu.

• Co 15% noi rùng möi trûúng lam viïc cua ho àat àûúc sû tin cêy ú mûc àö cao.

• Co 1 7% no i rù ng cöng ty cu a ho khuyï n khñch giao tiï p cú i mú , tön tro ng nhû ng y kiï n kha c biï t nhù m tòm kiï m nhû ng y tûú ng mú i me va hiï u qua .

• Co 10% noi rùng cöng ty cua ho buöc moi ngûúi phai hoan toan chõu trach nhiïm vï kït qua cöng viïc cua ban thên ho.

• Co 20% noi rùng ho thûc sû tin tûúng vao cöng ty cua ho.

• Co 13% sö ngûúi khao sat cho rùng ho co möi quan hï húp tac chùt che va àat àûúc àö tin cêy cao vúi àöng nghiïp va cac bö phên khac trong cöng ty.

THOI QUEN THÛ 8

Gia sû, nïu möt àöi bong cung co möt ty lï nhû thï, thò chó co bön trong sö mûúi möt cêu thu cua àöi trïn sên biït ro muc tiïu “chiïn àêu” cua àöi mònh la gò. Chó co hai trong sö mûúi möt cêu thu quan têm àïn kït qua thi àêu cua àöi. Chó co hai trong sö mûúi möt cêu thu biït chñnh xac vai tro cua mònh trong àöi va biït ro nhiïm vu cua mònh la gò. Va trong toan àöi bong, co hai cêu thu, xet vï möt khña canh nao ào, se canh tranh trong nöi bö cua chñnh mònh hún la têp trung àanh bai àöi thu.

Nhû ng sö liï u trïn àêy tru ng khú p vú i nhû ng tra i nghiï m ma töi co àûú c khi la m viï c ta i nhiï u tö chû c kha c nhau trïn thï giú i. Mù c du thï giú i àa co nhû ng bûú c tiï n da i vï ky thuê t, àö i mú i sa n phê m va toa n cê u ho a nhûng hê u hï t mo i ngûú i àï u khöng thï

tha nh cöng trong chñnh tö chû c núi ho àang la m viï c. Ho khöng co niï m say mï vú i cöng viï c va thûú ng khöng tòm àûú c ca m gia c ha i lo ng. Ho thê t vo ng, cha n na n va khöng hiï u ro mu c tiïu ma tö chû c cu a ho àang nhù m tú i hoù c nhû ng ûu tiïn cao nhê t cu a tö chû c ào la g ò. Àiï u tö i tï hún la , ho nghô rù ng mònh chù ng thï thay àö i àûú c gò ca . Ba n co thï hònh dung àûú c ca i gia pha i tra cu a mö t tö chû c va ca nhên lú n nhû thï na o khi lû c lûú ng lao àö ng cu a ho luön trong tra ng tha i mï t mo i, thiï u tû sû c sö ng, lo ng nhiï t tònh cho àï n kiï n thû c va nùng lû c? Ca i gia ào co n lú n hún gê p nhiï u lê n so vú i ca c khoa n thuï , la i vay va chi phñ tiï n lûúng gö p la i!

TAI SAO CÊN CO THOI QUEN THÛ 8?

Thï giúi àa biïn àöi sêu sùc kï tû khi cuön sach 7 Habits of Highly Effective People àûúc xuêt ban lên àêu tiïn nùm 1989. Giú àêy, nhûng thach thûc cung nhû sû phûc tap ma chung ta àang àöi mùt trong cuöc söng riïng, trong cac möi quan hï gia àònh hay núi cöng sú àa khac trûúc nhiïu. Thûc tï, nùm 1989 la nùm àanh dêu nhiïu sû kiïn nöi bêt – nùm chung ta chûng kiïn sû sup àö cua bûc tûúng Berlin, nùm khúi àêu cua thúi àai Cöng nghï thöng tin, cöt möc àanh dêu sû ra àúi cua möt ky nguyïn múi.

Nhiïu ngûúi hoi rùng liïu 7 Thoi quen ào co con phu húp vúi hiïn tai hay khöng. Cêu tra lúi cua töi luön la: Khi cang co nhiïu sû thay àöi, khi thach thûc cang trú nïn gay gùt bao nhiïu thò 7 Thoi quen cang chûng to tñnh phu húp cua mònh bêy nhiïu. Ban thêy àêy, 7 Thoi quen noi vï cach lam thï nao àï thanh àat. Ào chñnh la hiïn thên cua möt mö thûc toan diïn chûa àûng nhûng nguyïn tùc vï tñnh cach va sû thanh àat muön thuú cua con ngûúi.

Ngay nay, trú thanh möt tö chûc hay möt ngûúi thanh àat khöng con la möt lûa chon àún thuên ma la möt muc tiïu bùt buöc ma ban phai vûún túi khi bûúc vao cuöc chúi. Nhûng àï tön tai, phat triïn, àöi múi, vûút tröi va dên àêu trong thûc tai múi nay, chung ta cên àat àûúc trïn mûc thanh cöng. Yïu cêu cua ky nguyïn múi nay chñnh la àai thanh cöng (greatness). Ào la sû thanh cöng my man, hoan thanh cöng viïc vúi sû tên têm va

THOI QUEN THÛ 8

àong gop thoa àang cua tûng ca nhên. Nhûng yïu tö nay àûúc thï hiïn trïn nhûng phûúng diïn khac nhau va thuöc nhûng pham tru khac nhau. Vñ du, àöi vúi thanh cöng, y nghôa va thanh tñch la hai pham tru khac nhau vï thï loai, chû khöng khac nhau vï mûc àö. Àï co thï khúi dêy nhiïu hún nûa tiïm nùng va cam hûng cua con ngûúi – àiïu ma chung töi goi la “tiïng noi” (voice) – con ngûúi

THOI QUEN THÛ 8 - MÖT CACH NHÒN MÚI TÛ

THE 8th HABIT

cên phai co nïp nghô múi, ky nùng múi, cöng cu múi… va möt thoi quen múi.

Thoi quen thû 8 khöng phai la möt thoi quen bõ chung töi bo quïn khi viït 7 Thoi quen. Thoi quen thû 8 noi vï viïc nhên biït va khai thac sûc manh ú khña canh thû 3 cua 7 Thoi quen àï àap ûng àoi hoi cua thúi àai lao àöng tri thûc. Thoi quen thû 8 chñnh la viïc Tòm ra “tiïng noi” cua ban thên va cö vu ngûúi khac tòm ra “tiïng noi” cua ho.

Thoi quen thû 8 àûa ra lúi giai àap cho nhûng vên àï ma möi chung ta co thï àang vêp phai do yïu cêu phat triïn cua thúi àai. No tûúng phan vúi nhûng nöi àau va thêt vong ma töi àa mö ta trong quyïn sach trûúc. Ào la möt thûc tai muön thuú, la tiïng noi cua tinh thên nhên vùn – chûa àêy niïm tin va trñ tuï, ban lônh va nhûng tiïm nùng vö tên àï phung sû cho möt muc àñch cao ca.

THOI QUEN THÛ 8

Tiïng noi nay se la sû hêu thuên manh me giup cac tö chûc tön tai, phat triïn va tac àöng sêu sùc àïn tûúng lai cua thï giúi nay.

Tiïng noi mang y nghôa àöc nhêt vï hònh anh ca nhên –Y nghôa nay àûúc böc lö khi chung ta àöi mùt vúi nhûng thach thûc lún nhêt cua ban thên va tao thïm sûc manh giup chung ta dam àûúng àêu vúi thach thûc ào.

Hònh 1.2 cho thêy tiïng noi nùm ú vung giao nhau giûa Tai nùng (nùng khiïu va sûc manh trúi phu), Niïm àam mï (cai àem lai cho ban sû nhiït tònh, hùng hai va nguön cam hûng), Nhu cêu (bao göm têt ca nhûng thû ma thï giúi nay cên ban mang lai), va Lûúng têm (tiïng noi nho nùm sêu trong long ban cho ban biït àêu la le phai va thuc giuc ban lam theo). Khi möt cöng viïc kñch thñch tai nùng ban thên va khiïn niïm àam mï trong ban bung chay – möt cöng viïc ma nhu cêu lún cua ca thï giúi àang cên àûúc àap ûng va vò lûúng têm ban thuc àêy ban cên phai àong gop - thò khi ào tiïng noi (voice), tiïng goi (calling), va chuên mûc àao àûc (soul’s code) se xuêt hiïn trong ban.

Co möt khao khat bêm sinh va sêu sùc kho co thï diïn àat bùng lúi tön tai trong möi chung ta, ào la khao khat tòm àûúc tiïng noi cua riïng mònh. Sû bung nö mang tñnh cach mang cua Internet la möt trong nhûng minh chûng hung hön nhêt cho chên ly nay. Internet co le la möt biïu tûúng hoan hao cua möt thï giúi múi, thï giúi cua tin hoc, cua nïn kinh tï tri thûc va cua nhûng thay

àöi àêy kõch tñnh. Trong cuön sach àûúc xuêt ban nùm 1999 Cluetrain Manifesto (tam dõch: Ban tuyïn ngön cua chuöi tri thûc), cac àöng tac gia Locke, Levine, Searls va Weinberger àa viït nhû sau:

Têt ca chung ta àang luön cö gùng tòm ra tiïng noi cua riïng mònh. Ngay ngay ta àang hoc cach giao tiïp vúi nhûng ngûúi xung quanh… Trong nha ngoai phö luön

diïn ra cac cuöc àam thoai ma cach àêy nùm nùm khöng thï co àûúc, va möc thúi gian quan trong chñnh la thúi àiïm bùt àêu cuöc cach mang cöng nghï thöng tin. Nhú co Internet va liïn kït mang thöng tin toan cêu (World Wide Web), vö sö nhûng cuöc àam thoai xuyïn luc àõa àûúc thûc hiïn ú moi mùt cua cuöc söng ma nöi dung cua no khöng sao kï hït àûúc. Tuy nhiïn, tai hai àêu cua möi cuöc àam thoai nhû thï vên la con ngûúi…

Y muön tha thiït àöi vúi liïn kït mang chûng to möt khat khao manh liït ma chó tinh thên múi co thï hiïu àûúc no. Sû khat khao manh liït chó ra rùng co àiïu gò ào àang thiïu vùng trong cuöc söng cua chung ta. Ào chñnh la êm thanh cua tiïng noi con ngûúi. Sû löi cuön tinh thên cua liïn kït mang la niïm hy vong cua sû quay trú lai cua tiïng noi con ngûúi.

Àï hiïu ro hún vï tiïng noi, xin minh hoa bùng möt cêu chuyïn co thûc sau àêy. Khi gùp Muhammad Yunus, ngûúi sang lêp Ngên hang Grameen – Tö chûc duy nhêt àûúc thanh lêp nhùm cung cêp nhûng khoan tñn dung nho cho nhûng ngûúi ngheo nhêt ú Bangladesh – töi hoi Yunus bùng cach nao va tû bao giú öng co àûúc y tûúng

nay. Öng êy tra lúi rùng luc àêu öng chùng co möt y tûúng nao ca. Chó àún gian la öng thêy co ngûúi àang tung bên va cö gùng tòm moi cach àï thoat ra, thï la y tûúng xuêt hiïn. Y tûúng cua Muhammad Yunus vï möt thï giúi khöng co àoi ngheo àa loe lïn tû möt sû kiïn trïn àûúng phö ú Bangladesh. Öng àa kï lai cêu chuyïn êy nhû sau:

Cêu chuyïn bùt àêu cach àêy 25 nùm. Khi êy töi àang day mön Kinh tï hoc tai möt trûúng àai hoc ú Bangladesh. Àêt nûúc nay àang lêm vao nan àoi. Luc ào töi cam thêy kinh hoang. Tai àêy töi àang giang giai nhûng ly thuyït Kinh tï hoc rêt kïu vúi sû hùng hai nhiït tònh cua möt ngûúi co bùng Tiïn sô múi toanh tû My. Nhûng ngay khi bûúc ra khoi cûa lúp, mùt töi àa thêy quanh mònh la nhûng bö xûúng, nhûng con ngûúi àang chú chït.

Töi nhên ra rùng du töi àa tûng àûúc hoc va àang giang day nhûng hoc thuyït cao siïu nhêt vï kinh tï, thò ào cung chó la ly thuyït suöng va hoan toan vö nghôa àöi vúi hoan canh hiïn tai cua nhên dên töi. Vò thï, töi bùt àêu tòm hiïu cuöc söng cua nhûng ngûúi söng gên trûúng àai hoc núi töi lam viïc. Töi muön biït liïu töi co thï lam àûúc gò, vúi tû cach möt con ngûúi, àï lam giam bút nöi àau hay chêm dût sû chït choc, du chó vúi möt ngûúi thöi. Töi vût bo cach nhòn tû trïn xuöng. Thay vao ào, töi hoc cach quan sat cua loai cön trung, phat hiïn nhûng gò thêt sû àang diïn ra ngay trûúc mùt mònh – àanh húi va sú mo xem mònh co thï lam àûúc gò co ñch.

Möt sû kiïn xay ra khiïn töi re vao möt hûúng múi. Töi gùp möt phu nû àang lam nhûng chiïc ghï tre. Sau cuöc tro

chuyïn, töi múi biït rùng cöng viïc nay chó mang lai cho cö 0,02 àö-la My möt ngay. Töi khöng thï nao tin àûúc möt ngûúi lam viïc quên quêt suöt ngay va lam ra nhûng chiïc ghï tre àep nhû thï lai chó kiïm àûúc co chûng êy tiïn. Ngûúi phu nû giai thñch vúi töi do cö khöng co vön àï mua tre lam ghï, nïn phai vay cua möt nha buön, nha buön nay àùt àiïu kiïn la cö chó àûúc ban san phêm cua mònh cho öng ta, vúi gia do öng ta ên àõnh.

Va àiïu ào giai thñch tai sao cö êy chó kiïm àûúc von ven 2 xu möi ngay – cö àa bõ lï thuöc vao nha buön ào. Thï sö tiïn mua tre la bao nhiïu? Cö êy àap “Khoang 20 xu. Nïu tre thêt töt thò khoang 25 xu”. “Ho chó cên co 20 xu, vêy ma chùng ai co thï lam àûúc gò àï giup ho û?”, töi nghô. Ngay luc êy, töi phên vên rùng co nïn cho cö êy 20 xu hay khöng, nhûng sau ào möt y tûúng nay ra trong àêu töi: hay lêp danh sach nhûng ngûúi cên sö tiïn tûúng tû nhû thï. Töi cung möt nhom sinh viïn ài quanh khu phö êy trong nhiïu ngay va trú vï vúi ban danh sach göm 42 ngûúi. Khi töi cöng lai sö tiïn ma 42 ngûúi trong danh sach cên, töi thûc sû sûng söt: Sö tiïn ma nhûng con ngûúi nay cên töng cöng la… 27 àö-la! Töi cam thêy xêu hö vúi chñnh mònh khi ban thên la möt thanh phên ûu tu cua xa höi trûúc ào àa khöng thï giup 27 àö-la cho 42 con ngûúi - nhûng ngûúi thöng khö nhûng kheo tay va chùm chó.

Àï chuöc löi, töi rut tiïn va àûa cho sinh viïn cua mònh. Töi noi: “Cac em hay àûa sö tiïn nay cho 42 ngûúi ma chung ta àa gùp va noi vúi ho rùng àêy la möt khoan cho vay. Ho co thï hoan tra khi nao ho thûc sû co kha nùng. Trong khi chú àúi, ho co thï ban san phêm cho bêt cû ai tra cho ho gia cao nhêt”.

Sû àöc ac se chiïn thùng khi nhûng con ngûúi co lûúng tri ngoanh mùt lam ngú trûúc cai xêu.

EDMUND BURKE

Sau khi nhên àûúc sö tiïn êy, nhûng con ngûúi ào rêt phên khúi. Va sû phên khúi cua ho àa khiïn töi suy nghô: “Mònh co thï lam gò hún thï nûa!”, töi nghô túi viïc mú möt phong giao dõch tñn dung ngay tai trûúng àai hoc núi töi giang day. Töi quyït àõnh àïn gùp giam àöc cua möt chi nhanh ngên hang va àï nghõ öng êy cho nhûng ngûúi ngheo ma töi àa gùp vay tiïn. Nghe töi noi, öng êy vö cung ngac nhiïn: “Öng àiïn a? Àiïu ào la khöng thï. Lam sao chung töi dam cho nhûng ngûúi ngheo ào vay tiïn? Ho khöng àang tin cêy àêu!”. Töi cö gùng thuyït phuc öng êy: “Ñt ra thò cung nïn thû möt lên, ào chó la möt khoan tiïn nho thöi ma!”. Öng êy noi: “Khöng àûúc! Quy àõnh khöng cho phep chung töi lam àiïu ào. Ho khöng co gò thï chêp ca, va lai, khoan tiïn ào qua nho àï thûc hiïn giao dõch cho vay”. Öng êy khuyïn töi nïn gùp nhûng quan chûc cêp cao cua Ngên hang Quöc gia tai thu àö.

Töi nghe lúi öng êy va tòm gùp nhûng ngûúi co võ trñ tai Ngên hang Quöc gia, nhûng têt ca ho àïu nhû nhau. Cuöi cung, sau nhiïu ngay chay túi chay lui, töi quyït àõnh tû àûng ra lam ngûúi bao lanh. “Töi se la ngûúi bao àam khoan nú ào, töi se ky bêt ky giêy tú gò ngên hang yïu cêu, va ngên hang se

THE 8th HABIT

trao khoan tiïn ào cho töi àï töi chuyïn àïn nhûng ngûúi cên giup àú.”

Thï la moi viïc bùt àêu tû ào. Ho khöng ngûng nhùc nhú töi rùng nhûng ngûúi ngheo sau khi vay àûúc tiïn se khöng bao giú tra nú. Töi bao ho: “Töi se thû”. Àiïu bêt ngú la nhûng ngûúi ngheo sau ào àa hoan tra töi khöng thiïu möt xu. Töi cam thêy rêt vui mûng, quyït àõnh trú lai gùp giam àöc chi nhanh ngên hang va noi: “Anh thêy khöng, ho àa hoan tra àêy àu sö tiïn vay töi, chùng co vên àï gò ca”. Nhûng öng êy noi: “Ö khöng, ho àang lûa anh àêy. Khöng lêu àêu, röi ho se vay tiïn nhiïu hún va se khöng bao giú hoan tra lai anh àêu”. Nhûng töi tiïp tuc cho ho vay thïm tiïn, va ho cung hoan tra àêy àu. Töi noi lai vúi öng êy nhûng öng êy noi: “Vêng, co thï anh thanh cöng tai khu vûc nay thöi, nïu anh lam thï cho khu vûc thû hai, anh se thêt bai ngay”. Töi thûc hiïn ngay cho khu vûc thû hai – kït qua la thanh cöng.

Thï la sû viïc biïn thanh cuöc àêu giûa töi vúi öng giam àöc chi nhanh va cêp trïn cua öng ta. Ho vên khùng khùng cho rùng vúi sö lûúng lún hún, 5 vung chùng han, töi se thêy rùng ho àung. Thï la töi quyït àõnh tiïn hanh cho vay ú 5 ngöi lang khac va kït qua thu àûúc vên la moi ngûúi hoan tra nú àêy àu. Tuy vêy, ho vên cû khöng chõu, ho noi: “Mûúi, nùm mûúi, möt trùm lang…”. Vö tònh cuöc àua giûa töi va ho cû thï tiïp tuc. Töi co àûúc kït qua ma ho khöng thï phu nhên, búi vò tiïn töi cho vay chñnh la tiïn cua ho, nhûng ho vên khöng chêp nhên àiïu ào búi vò ho àûúc àao tao àï tin rùng ngûúi ngheo la khöng àang tin cêy. May mùn thay, töi àa

khöng àûúc day dö theo cach ào, nhú vêy töi co thï tin vao nhûng gò mùt töi thêt sû nhòn thêy. Trong khi ào, àêu oc va àöi mùt cua nhûng viïn chûc cao cêp trong ngên hang àa bõ mu quang búi nhûng kiïn thûc ma ho àûúc hoc.

Cuöi cung, töi chút suy nghô, tai sao töi cû phai cö gùng àï thuyït phuc ho? Töi hoan toan tin rùng ngûúi ngheo co thï vay tiïn va hoan tra àêy àu. Tai sao chung töi lai khöng thanh lêp möt ngên hang riïng? Chñnh y nghô ào àa thöi thuc töi, va thï la töi viït àún àï nghõ chñnh phu cho phep töi thanh lêp möt ngên hang. Töi àa phai mêt hai nùm àï thuyït phuc chñnh phu va hoan têt cac thu tuc giêy tú.

Vao ngay 2 thang 10 nùm 1983, chung töi àa thanh lêp möt ngên hang – möt ngên hang chñnh thûc va hoan toan àöc lêp. Àiïu lam cho têt ca chung töi vui mûng la giú àêy chung töi àa co möt ngên hang riïng co thï mú röng hoat àöng theo y muön va chung töi àa lam àûúc àiïu ào.

Khi têm trñ ban àûúc thöi thuc búi nhûng muc àñch cao ca thò suy nghô cua ban se pha vú moi rang buöc. Têm hön ban se vûút qua moi giúi han, y thûc cua ban se vûún xa àïn moi hûúng, va ban nhên ra chñnh mònh trong möt thï giúi múi me, röng lún va tuyït diïu.

Theo Yoga Sutras cua PATANJALI

THE 8th HABIT

Ngên hang Grameen giú àêy àang cung cêp cac khoan tñn dung tai hún 46.000 ngöi lang ú Bangladesh. Ho co hún 12.000 nhên viïn vúi 1.267 chi nhanh, vön cho vay hún 4,5 ty àö-la, vúi nhûng khoan cho vay thêp nhêt tû 12 – 15 àö-la, trung bònh dûúi 200 àö-la. Möi nùm ho cho vay khoang nûa ty USD. Thêm chñ ngên hang Grameen con cho nhûng ngûúi hanh khêt vay tiïn àï giup àú ho thoat khoi canh ngheo tung va chuyïn sang buön ban. Khoan vay vï nha ú la 300 USD. Khoan tiïn nay co thï khöng lún lùm àöi vúi nhiïu ngûúi, nhûng tac àöng cua no àïn tûng con ngûúi àang gùp kho khùn thò khöng hï nho chut nao. Vúi 500 triïu àö-la cho vay möi nùm, co khoang 3,7 triïu ngûúi cên vay, va 96% trong sö ho la phu nû. Têt ca nhûng ngûúi vay vön cua ngên hang Grameen àïu nghiïm ra rùng ho hoan toan co thï thay àöi cuöc söng cua mònh nhú vao cac khoan vay nho be nay. 3,7 triïu con ngûúi ào àa tûng thûc suöt àïm ài bö àï sang súm höm sau co mùt tai vùn phong cua Ngên hang Grameen, tuy gûúng mùt con ngai ngung nhûng quyït têm trong long ho thò söi suc. Cöi rï cua nguön sûc manh nay la y chñ phên àêu, cö gùng àï trú thanh nhûng nû doanh nhên tû lûc va àöc lêp àï tòm àïn thanh cöng. Va ho àa tòm àûúc tiïng noi cua chñnh mònh.

Trong qua trònh nghiïn cûu va phong vên möt sö nha lanh àao cêp cao trïn thï giúi, töi nhên thêy rùng têm nhòn va tiïng noi cua ho thûúng àûúc hònh thanh möt cach tû tû chêm rai. Dô nhiïn cung co nhûng trûúng húp ngoai lï. Têm nhòn cua möt sö ngûúi co thï xuêt phat bêt

chút tû y thûc cua ho. Nhûng nhòn chung, töi cho rùng têm nhòn thûúng xuêt hiïn khi con ngûúi y thûc àûúc nhu cêu cua cöng àöng va lûúng têm cua ho thûc sû muön àap ûng nhu cêu ào. Möt khi ho àa àap ûng àûúc nhûng nhu cêu ào, ho se nhên thêy möt nhu cêu khac, röi ho lai tiïp tuc àap ûng nhu cêu múi, va cû thï viïc àap ûng diïn ra liïn tuc. Tûng bûúc, ho bùt àêu khai quat hoa y thûc vï nhûng nhu cêu nay va suy nghô vï nhûng cach thûc nhùm thï chï hoa nhûng nö lûc cua mònh àï luön duy trò àûúc moi nö lûc ào.

Muhammad Yunus chñnh la möt vñ du cu thï vï möt con ngûúi nhû thï – möt con ngûúi co y thûc ro rang vï nhu cêu cua cöng àöng va àap ûng nhu cêu ào bùng lûúng têm, tai nùngva niïm àam mï cua mònh. Àêu tiïn Yunus chó lam möt mònh va tòm ra tiïng noi cua riïng mònh, nhûng sau ào öng àa truyïn cam hûng va thöi thuc ngûúi khac tham gia va tòm ra tiïng noi cua chñnh ho. Phong trao cung cêp cac khoan tñn dung nho ú Bangladesh giú àêy àa àûúc nhên röng ra khùp thï giúi.

Rêt ñt ngûúi trong chung ta co thï lam àûúc nhûng viïc lún lao, nhûng têt ca chung ta àïu co thï lam àûúc nhûng viïc nho be vúi têt ca tònh thûúng yïu vö bú.

ME TERESA

THE 8th HABIT

NÖI ÀAU – VÊN ÀÏ – GIAI PHAP

Töi àa mú àêu cuön sach nay bùng hang loat nhûng lúi than van tûúng trûng cho nhûng vên àï chung ta àang àöi mùt trong cuöc söng hang ngay. Nhûng vên àï ào àûúc cam nhên trong moi têng lúp xa höi, ú moi loai hònh tö chûc.

Muc àñch cua cuön sach nay la cung cêp cho ban möt têm ban àö chó àûúng nhùm giup ban thoat khoi nhûng nöi àau va sû thêt vong, àï tòm àïn sû man nguyïn thêt sû; àöng thúi mú röng y nghôa va sû àong gop cua bankhöng chó trong cöng viïc, trong tö chûc ma ca trong cuöc söng cua ban. Noi ngùn gon, cuön sach nay se giup ban tòm àûúc tiïng noi cua ban thên. Möt khi tòm àûúc tiïng noi cua ban thên, ban se truyïn cam hûng cho nhûng ngûúi ma ban quan têm thêt sû àï giup ho tòm àûúc tiïng noi cua riïng ho va gia tùng gêp böi sû thanh àat va têm anh hûúng cua ho. Ban se kham pha ra rùng anh hûúng va kha nùng lanh àao cua möt con ngûúi nùm ú sû lûa chon, chû khöng phai ú àõa võ va quyïn lûc nhû moi ngûúi thûúng lêm tûúng.

Cach töt nhêt, cung la cach duy nhêt, àï vûút qua nhûng nöi àau va tòm àïn möt giai phap lêu dai la phai hiïu àûúc nguyïn nhên cú ban gêy ra nöi àau. Trong trûúng húp nay, phên lún vên àï cöt loi nùm ú hanh vi, xuêt phat tû möt mö thûc khiïm khuyït hay sai lïch, hoùc tû cach nhòn vï ban tñnh cua con ngûúi – àiïu vön

lam suy yïu y thûc cua con ngûúi vï gia trõ va kòm ham tai nùng cung nhû tiïm nùng cua chung ta.

Giai phap cho vên àï nay cung giöng vúi hêu hït nhûng sû àöt pha quan trong nhêt trong lõch sû loai ngûúi, luön xuêt phat tû viïc àoan tuyït vúi löi tû duy cu ky. Àiïu ky diïu ma cuön sach nay àem lai la nïu ban kiïn nhên tòm hiïu tên göc rï cua vên àï va söng theo nhûng nguyïn tùc phö quat, muön thuú àûúc trònh bay qua àêy thò töi cam àoan rùng anh hûúng cua ban se khöng ngûng tùng lïn tû trong ra ngoai.

Chûúng 1 trònh bay vï thûc tai cua cac nöi àau.

Chûúng 2 se giup ban nhên diïn nhûng vên àï cöt loi giup lam sang to nhûng thach thûc ma ban thên chung ta àöi mùt trong cuöc söng gia àònh, trong möi quan hï cöng viïc, trong tö chûc ma chung ta àa àöng têm hiïp lûc xêy dûng. Viïc tòm hiïu sêu vao khña canh con ngûúi qua nhûng vên àï xay ra trong cac tö chûc trong hún möt thï ky qua se àem àïn cho ban möt mö thûc cú ban àï lônh höi nhûng tinh hoa ú phên con lai cua cuön sach,

Chûúng 3 mang àïn cho ban möt cai nhòn töng quat vï cac giai phap cua Thoi quen thû 8. Phên tom tùt cuöi sach se cö àong nhûng àiïu bö ñch nhêt.

Chûúng 2 VÊN ÀÏ

Khi cú sú ha têng thay àöi, moi thû se rung chuyïn.

STAN DAVIS

Chung ta

la möt trong nhûng lúp ngûúi àûúc chûng kiïn sû thay àöi quan trong nhêt trong lõch sû nhên loai. Peter Drucker(1), möt trong nhûng nha quan trõ hoc vô àai nhêt cua thúi àai chung ta àa noi:

“Vai trùm nùm nûa, khi viït lai lõch sû thúi àai chung ta, chùc chùn cac nha sû hoc trong tûúng lai se àanh gia sû kiïn quan trong nhêt khöng phai la cöng nghï cao, internet hay thûúng mai àiïn tû, ma la sû thay àöi chûa tûng co vï àõa võ cua con ngûúi. Lên àêu tiïn trong lõch sû, sö lûúng ngûúi biït va dam thûc hiïn quyïn lûa chon se gia tùng nhanh chong va manh me. Ho se tû quyït cuöc àúi mònh.

(1) Peter Ferdinand Drucker (1909 – 2005): Tac gia, giao sû, nha tû vên quan trõ ngûúi My göc Ao. Öng àûúc xem la cha àe cua quan trõ hoc hiïn àai. Thuêt ngû “lao àöng tri thûc” (knowledge worker) àûúc öng àûa ra va sû dung tû nùm 1959.

THOI QUEN THÛ 8

Trong khi ào, xa höi hiïn nay dûúng nhû chûa sùn sang vúi àiïu ào.”

Àï hiïu àûúc göc rï cua vên àï va nhûng ngu y cua Drucker, trûúc hït chung ta hay nhòn lai böi canh lõch sû.

NÙM THÚI ÀAI CUA VÙN MINH NHÊN LOAI

Hònh 2.1

Ban thû tûúng tûúng mònh àang ú thúi àai àêu tiïn cua nhên loai. Luc bêy giú, sùn bùt va hai lûúm la cöng viïc chñnh àem lai nguön thûc ùn cho ban. Hang ngay ban lïn rûng vúi möt bö cung tïn hoùc nhûng viïn àa va chiïc gêy àï tòm kiïm thûc ùn cho gia àònh mònh. Ào la têt ca nhûng gò ban biït, nhòn thêy va lam àï sinh tön.

Sau ào, co ngûúi àïn va cö thuyït phuc ban trú thanh ngûúi ma anh ta goi la “nöng dên”. Ban thû nghô xem, phan ûng cua ban luc ào nhû thï nao?

Thúi àai Sùn bùt va Hai lûúm

Thúi àai Nöng nghiïp

Thúi àai Cöng nghiïp

Thúi àai Thöng tin/ Lao àöng Tri thûc

Thúi àai àang lïn cua Trñ tuï

THE 8th HABIT

Ban nhòn thêy anh ta àao xúi àêt röi gieo nhûng hat mêm tñ hon xuöng ào; ban tröng thêy anh ta tûúi nûúc va nhö co. Möt thúi gian sau, ban nhòn thêy möt vu thu hoach lún. Ban àï y thêy kït qua ma anh ta thu àûúc vúi vai tro la möt “nöng dên” lún gêp 50 lên chiïn lúi phêm cua ban vúi vai tro la möt ngûúi sùn bùt hoùc hai lûúm, ngay ca khi ban àûúc xem la möt thú sùn gioi nhêt. Ban se lam gò? Rêt co thï ban se tû nhu: “Du mònh rêt muön nhûng kho ma co thï lam àûúc nhû thï. Mònh khöng co ky nùng nhû anh ta, cung chùng co cöng cu cên thiït”. Àún gian chó la ban khöng biït cach lam nhû thï nao.

Tuy nhiïn, ban nhên thêy khi ú vai tro la ngûúi nöng dên thò hoa lúi thu àûúc àu giup ban àûa con cai àïn trûúng va cho chung nhûng cú höi töt nhêt. Con ban thên ban, ke sùn bùt hai lûúm, thò viïc sinh tön vên rêt kho khùn. Dên dên ban bõ cuön hut vao qua trònh hoc hoi gêp rut àï trú thanh möt nöng dên. Ban nuöi nêng con cai va chau chùt thanh nhûng ngûúi nöng dên. Ào chñnh la nhûng gò àa thûc sû diïn ra trong thúi ky sú khai. Sö lûúng ngûúi sùn bùt va hai lûúm giam hún 90%; ho trú thanh nhûng ke “thêt nghiïp”.

Nhiïu thï hï nûa tröi qua va Thúi àai Cöng nghiïp cung àïn. Ngûúi ta bùt àêu xêy dûng cac nha may va nghiïn cûu vï chuyïn mön hoa, phên cöng lao àöng va phên chia thû bêc trong xa höi. Ho àûa nguyïn liïu thö vao cac dêy chuyïn san xuêt àï tùng nùng suêt lïn cao.

Nùng suêt lao àöng ú Thúi àai Cöng nghiïp tùng 50 lên

so vúi nùng suêt thúi nöng trai. Luc nay, ban thêy cac nha may cöng nghiïp moc lïn hang loat va ban se nghô gò? Co thï ban se ghen tõ, thêm chñ hoang sú. Àiïu ban cên àï trú thanh möt phên trong thúi àai cöng nghiïp nay la gò? Ban se cên àïn möt sö ky nùng múi va möt bö àö nghï. Quan trong hún, ban cên co möt nïp nghô hoan toan múi, gùn liïn vúi phûúng phap tû duy múi. Sû thêt la nha may trong thúi àai cöng nghiïp lam ra cua cai gêp 50 lên so vúi thúi nöng nghiïp, va thúi gian tröi qua, sö nöng dên giam ài túi 90%. 10% sö ngûúi lam nöng con lai àa biït ap dung nhûng phat minh cua thúi àai cöng nghiïp va ho tao ra nhûng nöng trai àûúc cöng nghiïp hoa. Ngay nay, sö lûúng nöng dên ú Hoa Ky chó chiïm 3% dên sö, nhûng san lûúng lûúng thûc ho san xuêt ra àu cung cêp cho ca nûúc My va xuêt khêu ài khùp thï giúi.

Ban co tin rùng Thúi àai Thöng tin/Lao àöng Tri thûc ma chung ta àang bûúc vao se tao ra lûúng cua cai nhiïu gêp 50 lên so vúi Thúi àai Cöng nghiïp? Töi hoan toan tin tûúng vao àiïu nay. Ngay thúi àiïm nay, chung ta khöng thï hoan toan nhên ra àiïu ào. Thúi àai Thöng

tin/Lao àöng Tri thûc nay se co nùng suêt tùng, khöng phai 2 lên, 3 lên hoùc 4 lên, ma la 50 lên. Nathan

Myhrvold - cûu giam àöc ky thuêt cua hang Microsoft noi

thï nay: “Nhûng nha thiït kï phên mïm hang àêu co nùng suêt lao àöng cao hún nhûng nha thiït kï phên mïm bònh thûúng khöng phai la gêp 10, 100, hay 1.000 lên, ma la gêp 10.000 lên!”.

THE 8th HABIT

Cöng viïc tri thûc chêt lûúng cao co gia trõ cao àïn mûc nïu giai phong triït àï tiïm nùng se giup àem lai nhûng cú höi tuyït vúi cho cac tö chûc àï tao ra nhûng àiïu ky diïu. Nïu cho rùng àiïu ào àung, ban hay nghô túi nhûng gia trõ bêt ngú co thï thu àûúc khi tiïm nùng cua con cai ban àûúc giai phong. Cöng viïc tri thûc chñnh la möt àon bêy tao àa cho têt ca cac hoat àöng àêu tû khac ma tö chûc hay gia àònh àa thûc hiïn. Qua thûc, nhûng ngûúi lao àöng tri thûc chñnh la cêu nöi cho têt ca cac hûúng àêu tû khac cua tö chûc. Ho àem lai sû têp trung sang tao va àon bêy àï sû dung vön àêu tû töt hún nhùm àat àûúc nhûng muc tiïu lún cua tö chûc.

Ban co tin rùng Thúi àai Lao àöng Tri thûc cuöi cung se dên àïn viïc cùt giam 90% lûc lûúng lao àöng cua Thúi àai Cöng nghiïp? Töi tin nhû vêy. Xu hûúng gia cöng cho nûúc ngoai va ty lï thêt nghiïp gia tùng chó la bï nöi cua tang bùng va àang trú thanh möt vên àï chñnh trõ nong bong. Phên lún nhûng viïc lam cua Thúi àai Cöng nghiïp

bõ mêt ài khöng phai do cac chñnh sach cua chñnh phu hay thoa thuên thûúng mai tû do ma chu yïu la do sû chuyïn

dõch triït àï cú cêu kinh tï cua chung ta sang Thúi àai Lao àöng Tri thûc. Ban co nghô rùng viïc phai co nïp nghô múi, ky nùng múi va cöng cu múi trong thúi àai chuyïn àöi la möt thach thûc lún cho lûc lûúng lao àöng hiïn nay? Ban hay thû hònh dung nhûng àiïu kiïn ma mònh cên co àï trú thanh möt thanh viïn trong ky nguyïn múi nay? Hay

hoi xem tö chûc cua ban cên phai lam gò?

Drucker àa so sanh nïn cöng nghiïp thúi ky lao àöng chên tay vúi lao àöng tri thûc nhû sau:

Sû àong gop quan trong nhêt va thûc sû àöc àao cua quan trõ hoc trong thï ky 20 la àa lam tùng nùng suêt lao àöng chên tay lïn gêp 50 lên.

Sû àong gop quan trong nhêt cua quan trõ hoc trong thï ky 21 cung tûúng tû, nhùm tùng nùng suêt san xuêt cua cöng viïc tri thûc va lao àöng tri thûc.

Tai san quy nhêt cua möt cöng ty trong thï ky 20 la thiït bõ san xuêt. Tai san quy nhêt cua möt àõnh chï trong thï ky 21, du la kinh doanh hay phi kinh doanh la nhûng ngûúi lao àöng tri thûc va nùng suêt lao àöng cua ho.

Nha sû hoc lûng danh Arnold Toynbee noi rùng ban co thï khai quat toan bö lõch sû xa höi loai ngûúi va cac àõnh chï cua no trong cum tû: khöng co gò thêt bai bùng sû thanh cöng (nguyïn vùn: Nothing fails like success). Noi möt cach dï hiïu hún la khi möt thû thach nhên àûúc sû àap ûng thoa àang thò ào goi la thanh cöng. Nhûng khi ban gùp möt thach thûc múi thò cach phan ûng vúi thanh cöng cu se khöng con hiïu qua nûa. Chung ta goi ào la thêt bai. Thúi àai chung ta àang söng la Thúi àai Lao àöng Tri thûc nhûng àûúc tö chûc theo mö hònh kiïm soat cua Thúi àai Cöng nghiïp - möt mö hònh kòm ham tiïm nùng cua con ngûúi. Nïp nghô cua Thúi àai Cöng nghiïp vên con ngû trõ ú nhiïu núi va chñnh àiïu nay se khöng mang lai nhûng kït qua tñch cûc cho Thúi àai Lao àöng Tri thûc va nïn kinh tï múi nûa. Sû thêt la, ngûúi ta

THE 8th HABIT

àa mang ca nïp nghô kiïm soat ào vao nha mònh. Vò thï, no vên tön tai va chi phöi cach thûc giao tiïp cua chung ta trong quan hï vú chöng, trong viïc chùm soc va day dö con cai.

LÖI SUY NGHÔ THIÏN VÏ VÊT CHÊT TRONG THÚI ÀAI CÖNG NGHIÏP

Nhûng tai san va cöng cu chñnh yïu cua sû thõnh vûúng vï kinh tï trong Thúi àai Cöng nghiïp la may moc va tû ban àïu la vêt chêt. Nhên lûc la yïu tö tuy cên thiït nhûng vên co thï thay thï àûúc. Ngûúi ta co thï kiïm soat va lam xao trön lûc lûúng lao àöng chên tay nhûng khöng àï lai hêu qua àang kï vò cung luön luön vûút cêu.

Ngûúi ta chó cên tuyïn nhên lûc múi thñch húp hún va chõu tuên thu nöi quy nghiïm ngùt la moi viïc trú nïn ön thoa. Xet ú möt khña canh nao ào, àiïu nay co nghôa la con ngûúi cung chùng khac gò àö vêt – ngûúi ta chó cên quan têm àïn nùng suêt àat àûúc ma thöi. Khi têt ca nhûng gò ban cên chó la thï xac cua möt con ngûúi va ban khöng thûc sû cên àïn àêu oc cua ho, trai tim hoùc tinh thên cua ho, thò ban àa ha thêp gia trõ con ngûúi ngang vúi àö vêt.

Êy thï ma rêt nhiïu thöng lï thuöc quan trõ hoc hiïn àai lai bùt nguön tû Thúi àai Cöng nghiïp.

No lam chung ta tin rùng kiïm soat va quan ly con ngûúi la àiïu cên thiït.

No biïn chung ta thanh nhûng nhên viïn kï toan chó biït xem con ngûúi la chi phñ va may moc la tai san.

No cö xuy cho triït ly thûúng phat kiïu cêy gêy va cu ca röt.

No àûa ra phûúng phap dû toan ngên sach têp trung, theo ào xu hûúng sû dung phep ngoai suy àï tiïn àoan tûúng lai va cac hï thöng thû bêc cung nhû thoi quan liïu ban giêy àûúc sû dung àï thuc àêy “àat thanh tñch theo kï hoach” – möt quy trònh löi thúi tao ra möt thû vùn hoa “gia tao” chó biït tòm moi cach “chi tiïu àï sang nùm khoan dû toan ào khöng bõ cùt” nhùm bao vï sên sau cua bö phên mònh.

Têt ca nhûng lï löi nay va nhiïu “hu tuc” khac àïu xuêt phat tû Thúi àai Cöng nghiïp.

Vên àï nùm ú chö nhiïu nha quan ly ngay nay vên àang ap dung mö hònh kiïm soat con ngûúi cua Thúi àai Cöng nghiïp àöi vúi lao àöng tri thûc. Ly do àún gian la nhiïu ngûúi giû võ trñ cao khöng nhên thêy àûúc gia trõ thûc sû va tiïm nùng tû nguön nhên lûc cua mònh, cung nhû khöng hiïu ro ban tñnh cua con ngûúi. Vò thï, ho vên quan ly con ngûúi nhû quan ly àö vêt. Chñnh sû thiïu hiïu biït nay lam cho ho khöng khai thac hït tiïm nùng cua nguön nhên lûc trong tay ho. Trong thúi àai nay, àiïu gò se xay ra nïu ban àöi xû vúi con ngûúi nhû àöi xû vúi àö vêt? Ào la sû lùng ma, só nhuc. Ha thêp tñnh nhên ban cua cöng viïc dên àïn sû thiïu tin cêy, mêt àoan kït va hay kiïn cao lên nhau. Con trong gia àònh thò sao? No cung tao ra sû thiïu tin cêy, sû chöng àöi va nöi loan tû con cai cua ban.

THE 8th HABIT

ÀÛÚNG XOÙN ÖC ÀI XUÖNG CUA SÛ Y LAI VAO NHAU

Àiïu gò se xay ra khi ban quan ly con ngûúi nhû quan ly àö vêt? Ho se khöng con tin rùng lanh àao la möt lûa chon danh cho moi ngûúi. Vò phên lún moi ngûúi àïu xem lanh àao nhû möt chûc vu nïn ho khöng nhòn thêy kha nùng lanh àao ú chñnh ban thên mònh. Lanh àao hiïu theo nghôa gêy anh hûúng (influence) vúi ngûúi khac múi la möt lûa chon àung nghôa va moi ngûúi àïu phai àï têm xêy dûng múi co àûúc. Khi ào, lanh àao múi thûc sû la möt sû lûa chon.

Möt khi àiïu ào chûa xay ra thò moi ngûúi vên nghô rùng chó nhûng ai co chûc vu va quyïn lûc múi la ngûúi co sû lûa chon ào va ho se cam têm tònh nguyïn hoùc tï hún la rúi vao trang thai vö y thûc àï ban thên bõ àiïu khiïn nhû àö vêt. Du ho thêt sû co nhu cêu ài chùng nûa thò ho cung khöng dam chu àöng thûc hiïn àiïu mònh muön. Ho se chú àúi möt cach thu àöng mïnh lïnh chñnh thûc tû ngûúi lanh àao va cû thï thûc hiïn theo. Do ào moi thanh bai trong cöng viïc ho àïu “tùng” ca cho nha lanh àao va dô nhiïn y thûc chõu trach nhiïm kho àûúc hònh thanh. Va, ban thên ho thò lai àûúc cam ún vò àa “ung hö va húp tac töt”.

Sû miïn cûúng trong viïc chu àöng hanh àöng hay hanh àöng möt cach àöc lêp cua thuöc cêp chó lam cho nhûng ngûúi lanh àao cang thêy bûc bach hún trong viïc

quan ly cêp dûúi. Ho tin rùng ào la àiïu ho cên phai lam àï cêp dûúi hanh àöng. Chu ky nay nhanh chong leo thang va dê n dê n trú tha nh sû y la i va o nhau (codependency). Sû yïu kem cua bïn nay se cung cö va cuöi cung trú thanh cai cú cho hanh vi cua bïn kia. Khi nha quan ly cang tùng cûúng kiïm soat, thò thuöc cêp cang co hanh vi àoi hoi sû kiïm soat va quan ly nhiïu hún. Chñnh sû y lai cuöi cung se dên àïn hêu qua nghiïm trong la khöng con ai co tinh thên trach nhiïm. Sau möt thúi gian thò ca ngûúi lanh àao va ngûúi chõu sû lanh àao vö tònh ài àïn möt thoa thuên ngêm. Ho tû àûa ban thên vao thï bõ àöng vò cû cho rùng phña bïn kia phai thay àöi trûúc thò ho múi thay àöi àûúc.

SÛC MANH CUA MÖ THÛC

Tac gia John Gardner tûng noi: “Hêu hït cac tö chûc eo uöt àïu khöng nhên thêy cac khuyït têt cua chñnh mònh. Ho àau khö khöng phai vò khöng giai quyït àûúc vên àï ma vò ho khöng thï nhên ra cöt loi cua vên àï”. Einstein thò noi rùng: “Nhûng vên àï lún nhêt ma chung ta gùp phai khöng thï àûúc giai quyït ú mùt bùng tû duy khi vên àï ào àûúc tao ra”.

Nhûng tuyïn bö nay cung cö möt trong nhûng bai

hoc sêu sùc nhêt trong cuöc àúi töi: Nïu nhû ban muön

gùt hai àûúc nhiïu tiïn bö nho trûúc khi co möt sû thay àöi lún thò hay têp trung vao viïc sûa àöi nhûng thoi

quen, hanh vi va thai àö cua ban thên. Nhûng nïu ban

THE 8th HABIT

muön co sû tiïn bö vûút bêc thò chùc chùn ban cên phai thay àöi ca mö thûc. Thuêt ngû mö thûc (paradigm) co xuêt xû la tû paradeigma trong tiïng Hy Lap, vön la möt thuêt ngû khoa hoc nhûng ngay nay àûúc dung kha phö biïn vúi nghôa la möt nhên thûc, gia thuyït, ly luên, khung tham chiïu, hay lùng kñnh qua ào ban nhòn nhên thï giúi. Mö thûc nhû möt têm ban àö lanh thö hay ban àö thanh phö. Vò thï, nïu no khöng chñnh xac thò du ban co cö gùng tòm kiïm hay co suy nghô tñch cûc àïn àêu ài nûa, ban vên bõ lac löi. Con nïu no chñnh xac, thò sû chùm chó va thai àö cua ban se mang lai hiïu qua töi àa.

Vñ du, thúi Trung cö ngûúi ta chûa bïnh nhû thï nao? Ho trñch mau. Vêy ào la mö thûc gò? Ho nghô rùng trong mau co chêt àöc nïn cên phai lêy no ra. Nïu ban khöng nghi ngú vï mö thûc nay thò ban se lam gò? Ban se lêy mau nhiïu hún, nhanh hún va cö lam cho no ñt gêy àau àún hún. Ban ap dung phûúng phap kiïm tra chêt lûúng àöng bö TQM (Total Quality Management) hay Six Sigma(1) àï lêy mau. Khi ào, ban se day bïnh nhên hay nhên viïn cua mònh cach suy nghô tñch cûc àï viïc trñch mau trú nïn töi ûu!

Ban co tûúng tûúng àiïu gò àa xay ra khi nha khoa hoc Semmelweis cua Hungary, Pasteur cua Phap va cac nha khoa hoc thûc hanh khac kham pha ra rùng vi trung

(1) Six Sigma: Àûúc biït àïn nhû möt chiïn lûúc quan trõ kinh doanh do Motorola phat triïn nhùm phat hiïn va loai bo cac nguyïn nhên gêy ra san phêm hong, cùn cû vao cac dû liïu àûúc ghi nhên thûúng xuyïn trong qua trònh san xuêt – kinh doanh.

la nguyïn nhên chu yïu cua cac loai bïnh têt? No lêp tûc giai thñch ly do tai sao phu nû àïu muön àûúc cac ba mu àú àe. Búi vò cac ba mu sach se hún, vï sinh hún. No giai thñch vò sao sö ngûúi lñnh ú mùt trên chït vò nhiïm trung nhiïu hún sö ngûúi chït vò trung àan. Bïnh têt àa lêy lan ú phña sau trên tuyïn do cac vi trung gêy ra. Ly thuyït vi trung àa mú ra cac lônh vûc nghiïn cûu hoan toan múi me. No àa àûa nïn y hoc tiïn bö vûút bêc nhû ngay nay.

Ào chñnh la sûc manh cua möt mö thûc chñnh xac. No giai thñch (explain) va chó dên (guide). Nhûng vên àï ú chö la cac mö thûc cung ùn sêu vao têm trñ con ngûúi nhû cac têp tuc, nïn thûúng rêt kho thay àöi. Co nhûng mö thûc sai lêm vên tiïp tuc tön tai hang thï ky cho túi khi möt mö thûc àung àùn hún àûúc kham pha ra. Chùng han, sû sach noi rùng George Washington chït vò bïnh viïm hong, nhûng co le öng chït vò bõ trñch mau (bloodletting) thò àung hún. Viïm hong chó la triïu chûng cua möt cùn bïnh khac. Do mö thûc cu cho rùng tap chêt co hai tön tai trong mau nïn ho àa trñch ra nhiïu panh(1) mau cua öng trong vong 24 giú. Nhû ban biït àêy, ngay nay ngûúi ta chó lêy mau möi lên khöng qua möt panh trong vong hai thang àöi vúi möt ngûúi co sûc khoe töt.

Thúi àai Lao àöng Tri thûc àûúc dûa trïn möt mö thûc múi, möt mö thûc hoan toan khac vúi mö thûc cua Thúi àai Cöng nghiïp. Chung ta tam goi ào la Mö Thûc

Con Ngûúi Hoan Thiïn (Whole–Person Paradigm).

(1) Pint – àún võ ào thï tñch thûúng dung trong y tï. 1 pint = 0,56 lñt.

MÖ THÛC VÏ CON NGÛÚI HOAN THIÏN

Co möt nguyïn nhên àún gian, xuyïn suöt giai thñch tai sao nhiïu ngûúi khöng hai long vúi cöng viïc cua mònh va tai sao hêu hït cac tö chûc khöng khai thac àûúc töt nhêt nùng lûc va sûc sang tao cua nhên viïn àï tû ào trú thanh möt tö chûc thêt sû lún manh bïn vûng. Nguyïn nhên ào xuêt phat tû möt mö thûc khöng àêy àu vï con ngûúi – la quan àiïm cú ban lêu nay cua chung ta vï ban chêt con ngûúi.

Sû thûc la con ngûúi khöng phai la nhûng àö vêt cên phai co sû thuc àêy va àiïu khiïn; con ngûúi la möt thûc

BÖN NHU CÊU CUA CON NGÛÚI

thï bön chiïu göm thï xac (body), trñ tuï (mind), têm hön (heart) va tinh thên (spirit).

Nïu ban nghiïn cûu cac nïn triït hoc va tön giao cua phûúng Têy lên phûúng Àöng ú thúi ky àêu, ban se nhên ra bön pham tru tûúng tû: thï chêt (hay kinh tï), trñ tuï, xa höi (hay tònh cam), va tinh thên. Ngûúi ta co thï dung nhûng tû ngû khac àï mö ta bön pham tru nay va no phan anh bön nhu cêu cú ban va la àöng lûc cua têt ca moi ngûúi: söng (tön tai), yïu thûúng (möi quan hï), hoc hoi (tùng trûúng va phat triïn) va àï lai di san (y nghôa va sû àong gop). Xem hònh 2.3.

THE 8th HABIT

CON NGÛÚI LUÖN CO NHIÏU SÛ LÛA CHON

Àêu la möi liïn hï trûc tiïp giûa mö thûc àiïu khiïn

“àö vêt” (Con ngûúi Bö phên) - möt mö thûc àang thöng trõ trong cac cöng sú ngay nay - va sû bêt lûc cua cac nha quan ly cung cac tö chûc khuyïn khñch nguön nhên lûc phat huy tai nùng cung nhû sû àong gop cua ho ú mûc àö cao nhêt? Cêu tra lúi rêt àún gian. Con ngûúi luön co nhiïu lûa chon khac nhau. Du co y thûc hay khöng co y thûc, con ngûúi àïu co thï quyït àõnh ho se cöng hiïn cho cöng viïc àïn mûc nao, tuy thuöc vao cach ho àûúc àöi xû nhû thï nao va tuy vao cac cú höi ma ho co thï sû dung têt ca bön mùt trong ban chêt cua ho. Nhûng lûa chon nay bao göm tû têt ca nhûng thai àö nhû bêt tuên mïnh lïnh, nöi loan, bo viïc, húp tac vui ve, cam kït hït long, va niïm say mï sang tao trong cöng viïc.

NHÛNG LÛA CHON

Say

Cam kït hït long

Húp tac vui ve

Chêp hanh tû nguyïn

Tuên thu miïn cûúng

Nöi loan hoùc bo viïc

Hònh 2.4

Bêy giú ban hay danh möt vai phut suy nghô xem trong sau thai àö àûúc nïu ra trong hònh 2.4 ban se chon thai àö nao – nöi loan hoùc bo viïc, tuên thu miïn cûúng, chêp hanh tû nguyïn, húp tac vui ve, cam kït hït long, say mï sang tao – trong nùm tònh huöng gia àõnh sau:

Tònh huöng thû nhêt: Ban khöng àûúc àöi xû cöng bùng. Nghôa la, trong tö chûc cua ban tön tai nhiïu phe phai; gia àònh trõ; hï thöng lûúng böng khöng cöng bùng; mûc lûúng ca nhên khöng tûúng xûng vúi sû àong gop. Ban se chon thai àö nao?

Tònh huöng thû hai: Ban cam thêy cöng bùng vï lûúng böng, nhûng ban lai khöng nhên àûúc sû àöi xû tû tï. Nghôa la ban khöng àûúc ngûúi khac tön trong, ngûúi ta cû xû vúi ban khöng nhêt quan, tuy tiïn, thêt thûúng, phên lún tuy thuöc vao têm trang cua cêp trïn. Ban se chon thai àö nao?

Tònh huöng thû ba: Ban àûúc tra lûúng thoa àang (thï xac), àûúc àöi xû tû tï (têm hön), nhûng y kiïn cua ban lai khöng àûúc chu y àïn. Noi cach khac, thï xac va têm hön cua ban àûúc xem trong, con trñ tuï cua ban thò lai khöng. Ban se chon thai àö nao?

Tònh huöng thû tû: Ban àûúc tra lûúng thoa àang (thï xac), àûúc àöi xû tû tï (têm hön), àûúc tham gia sang tao (trñ tuï), nhûng ban àûúc yïu cêu àao möt cai lö röi lêp lai ma khöng àï lam gò ca, hoùc lam möt bao cao thöng kï ma chùng ai sû dung hay àoc túi. Noi cach khac, cöng viïc ban àûúc yïu cêu thûc hiïn la vö nghôa (tinh thên). Ban se chon thai àö nao?

Tònh huöng thû nùm: Ban àûúc tra lûúng thoa àang, àûúc àöi xû tû tï, va àûúc tham gia sang tao trong nhûng cöng viïc co y nghôa, nhûng ú ào àang diïn ra nhûng hanh vi döi tra va lûa gat ca khach hang lên nha cung cêp, thêm chñ vúi cac nhên viïn khac. Ban se chon thai àö nao?

Àïn àêy, chung ta àa khao sat qua bön pham tru cú ban cua mö thûc con ngûúi toan diïn – thï xac, trñ tuï, têm hön va tinh thên (tinh thên àûúc chia thanh hai phên – sû vö nghôa cua cöng viïc va viïc thûc hiïn cöng viïc khöng theo nguyïn tùc nao ca). Àiïu cên lûu y la nïu ban bo qua bêt ky möt trong bön pham tru trïn, ban se biïn con ngûúi thanh àö vêt va luc ào ban se lam gò vúi àö vêt? Ban phai àiïu khiïn, quan ly, va ap dung chñnh sach cêy gêy va cu ca röt àï thuc àêy ho lam viïc.

Töi àa khao sat ú nhiïu núi trïn thï giúi bùng nùm cêu hoi nay trong cac hoan canh khac nhau va hêu nhû cac cêu tra lúi luön rúi vao ba lûa chon: nöi loan hoùc bo viïc, tuên thu miïn cûúng, va chêp hanh möt cach tû nguyïn. Nhûng trong Thúi àai Tin hoc/Lao àöng Tri thûc ngay nay thò chó nhûng ai àûúc tön trong nhû möt con ngûúi toan diïn trong cöng viïc toan diïn – nhûng ngûúi àûúc tra lûúng thoa àang, àûúc àöi xû tû tï, àûúc sû dung möt cach sang tao, va àûúc trao cho nhûng cú höi töt àï àap ûng cac nhu cêu con ngûúi theo cac nguyïn tùc (xem hònh 2.5) –múi lûa chon möt trong ba thai àö tñch cûc hún la húp tac vui ve, cam kït hït long va àam mï sang tao (xem hònh 2.4).

Ban àa nhên ra nhûng vên àï cöt loi va cac giai phap cú ban cho nhûng vên àï tai núi cöng sú ngay nay, xet theo mö thûc ban chêt con ngûúi chûa?

Ban thêy co bao nhiïu giai phap cho cac vên àï nay sinh trong gia àònh va ngoai cöng àöng xet theo mö thûc nay? Chñnh mö thûc “àö vêt” cua Thúi àai Cöng nghiïp va têt ca nhûng lï thoi phat sinh tû ào la mö thûc tûúng àûúng vúi mö thûc “trñch mau” cua thúi Trung cö. Tû

Chûúng 6 trú ài se la sû mö ta àêy àu bön vên àï nan giai trong cac tö chûc sinh ra do bo qua bön mùt cua ban chêt

con ngûúi va giai phap bao göm bön vai tro cua lanh àao. Nhûng trûúc tiïn chung ta se nghiïn cûu phan ûng cua ca nhên va giai phap cho nhûng nöi àau cung nhû nhûng vên àï vûa àûúc trònh bay trïn àêy.

Chûúng 3 GIAI PHAP

Khöng gò manh hún möt y tûúng nay sinh àung luc.

VICTOR HUGO

Henry

David Thoreau tûng viït: “Möt ngan nhat bua bö vao canh la cua cêy ma quy khöng bùng möt nhat quyït àõnh àanh thùng vao göc rï cua no”. Cuön sach nay àûúc viït vúi muc àñch giup chung ta giai quyït àïn tên göc rï nhûng vên àï cú ban ma chung ta thûúng gùp phai.

Chûúng àêu cua cuön sach noi vï nöi àau; trong ào chung ta àa khao sat möt vên àï cöt yïu vön co cùn nguyïn tû ca nhên va liïn quan àïn möt mö thûc àa ùn sêu vao suy nghô va hanh àöng, àa trú thanh nhûng lï thoi tön tai trong cac tö chûc. Bêy giú, chung ta se ban vï giai phap va khai quat cach thûc giai quyït vên àï.

Tûng lam viïc vúi cac tö chûc danh tiïng trïn thï giúi trong suöt 40 nùm qua va trûc tiïp tham gia vao nhûng

cöng trònh nghiïn cûu hang àêu vï tö chûc, töi nhên thêy hêu hït moi sû thay àöi lún vï vùn hoa cöng ty àïu bùt nguön tû nhûng quyït àõnh cua möt ca nhên nao ào. Àöi khi ca nhên ào la möt giam àöc àiïu hanh hay chu tõch höi àöng quan trõ cöng ty, nhûng thûúng thò nhûng thay àöi ào bùt nguön tû möt chuyïn gia tû vên, möt quan àöc hay möt phu ta. Bêt kï ú chûc vu nao, nhûng ngûúi nay trûúc khi thanh cöng àïu thay àöi ban thên mònh tû trong ra ngoai. Ho thay àöi tû tñnh cach, nùng lûc, sang kiïn va sûc manh. Noi möt cach ngùn gon, chñnh sûc manh tinh thên cua ho àa thöi thuc va nêng cao tinh thên ngûúi khac. Ho co möt y thûc vûng chùc vï ban thên cung nhû biït ro sûc manh va tai nùng cua chñnh mònh va sû dung chung möt cach hiïu qua àï àat àûúc muc àñch cua àúi ho. Thanh tñch cua ho àûúc moi ngûúi xung quanh nhòn thêy va tû ào ho àûúc trao thïm nhiïu trach nhiïm khac. Röi ho hoan thanh nhiïm vu múi cua mònh vúi nhûng kït qua töt. Thï la ngay cang co nhiïu ngûúi chu y àïn ho va hoc hoi kinh nghiïm thanh àat tû ho. Tû ào möt nïn vùn hoa cöng ty múi àûúc hònh thanh.

Nhûng ngûúi nay khöng hï bõ nao nung hoùc ha guc búi nhûng lûc lûúng tiïu cûc, nhûng lúi giem pha gêy nhut chñ trong tö chûc. Àiïu thu võ la dûúng nhû tö chûc ma ho àang lam viïc thûúng tiïn tiïn hún cac tö chûc khac. Ú möt mûc àö nao ào, tö chûc cua ho àïu ñt nhiïu co nhûng hön àön. Nhûng ho hiïu rùng ho khöng thï ngöi chú öng chu hoùc tö chûc cua mònh thay àöi. Ho hanh àöng va trú thanh möt nguön sang trong möt àai

THE 8th HABIT

dûúng tùm töi. Va sû toa sang cua ho thêt sû lan truyïn ra xung quanh.

Möt ca nhên se tòm nguön sûc manh nöi têm ú àêu àï co thï búi ngûúc dong va vûút qua àûúc sû khiïu khñch, lúi giem pha cung nhû àu manh me gat bo lúi ñch ca nhên àï phat triïn, duy trò têm nhòn va quyït têm ào?

Ho hiïu ro ban tñnh cua mònh va nhûng kha nùng thiïn phu cua con ngûúi. Ho biït cach sû dung chung àï àem lai möt têm nhòn xa vï nhûng viïc ho àang muön hònh thanh.

Bùng trñ thöng minh, ho biït khúi xûúng va nùm bùt nhûng

nhu cêu va cú höi quanh ho. Ho àap ûng nhûng yïu cêu phu húp vúi kha nùng cua ho, phat huy àûúc àöng cú thuc àêy con ngûúi ho va tao ra sû khac biït cho ban thên. Noi ngùn gon, ho tòm ra sûc manh cua ban thên va biït cach sû dung tiïng noi cua mònh. Ho phuc vu va cö vu tinh thên ngûúi khac. Ho ap dung NHÛNG NGUYÏN TÙC VANG chi phöi sû trûúng thanh vï nhên thûc va tao nïn sû thõnh vûúng cua con ngûúi va cac tö chûc. Nhûng nguyïn tùc nay phat huy àûúc nhûng gò manh nhêt va töt nhêt ú möt “con ngûúi hoan thiïn” – thï chêt, trñ tuï, têm hön, va tinh thên. Àöng thúi, ho con dung anh hûúng cua mònh àï tao nïn nguön àöng lûc khiïn ngûúi khac tòm ra tiïng noi riïng cua ho thöng qua cac nguyïn tùc nay.

Giai phap göm hai vï sau: Tòm ra tiïng noi cua ban thên va giup ngûúi khac tòm ra tiïng noi cua riïng ho. Àêy chñnh la möt têm ban àö hûu ñch giup nhûng ca nhên trong tö chûc, bêt kï ú cûúng võ nao, töi àa hoa thanh tñch cung

nhû anh hûúng cua ho àï trú thanh ngûúi co àong gop quan trong va nïu gûúng cho ca tö chûc noi theo. Do ào, cuön sach nay àûúc chia lam hai phên chñnh:

1. Tòm ra tiïng noi cua ban thên.

2. Cö vu ngûúi khac tòm ra tiïng noi cua riïng ho.

Chung ta hay khao sat sú bö hai phên nay:

TÒM RA TIÏNG NOI CUA BAN THÊN

Töi àûng trûúc hai löi re va töi chon con àûúng ñt ngûúi ài hún. Àiïu ào tao nïn sû khac biït.

ROBERT FROST

Hònh 3.1 minh hoa hai cach söng khac hùn nhau va la sû khai quat àún gian vï Thoi quen thû 8: Tòm ra tiïng noi cua ban thên va cö vu ngûúi khac tòm ra tiïng noi cua riïng ho. Hoa àö hai nhanh nay se xuêt hiïn thûúng xuyïn ú trang àêu tiïn kï tû chûúng tiïp theo cho túi Chûúng 14.

Bêt kï ban giau hay ngheo, gia hay tre, nam hay nû, möi chung ta àïu chon cho mònh möt trong hai con àûúng. Möt con àûúng thïnh thang, nhiïu ngûúi qua lai nhûng cuöi àûúng la nhûng kït cuc têm thûúng. Con àûúng kia thò khac, no lùm chöng gai, àêy kho khùn va

thû thach, vùng bong ngûúi nhûng lai chñnh la con àûúng dên túi nhûng thanh cöng vûút bêc va tao ra möt cuöc söng thêt sû y nghôa. Sû chïnh lïch giûa hai kït qua nay cung giöng nhû sû chïnh lïch giûa möt ngûúi co tai nùng va möt ngûúi bònh thûúng trong möt gia àònh.

Chung tûúng phan vúi nhau nhû ngay va àïm.

Con àûúng dên àïn kït cuc têm thûúng han chï tiïm nùng cua con ngûúi. Con àûúng dên àïn nhûng thanh

cöng lún thò giai phong va phat huy tiïm nùng cua con ngûúi. Tiïp cên cuöc söng möt cach húi hút, thiïu sû sêu

sùc la ban àang chon con àûúng ma kït cuc cua no la sû têm thûúng. Ngûúc lai, ngûúi ài theo con àûúng dên àïn sû thanh cöng lún la nhûng ngûúi biït vûút lïn trïn anh

hûúng cua tac àöng tiïu cûc tû bïn ngoai va tû ve ra cho mònh bûc tranh cuöc söng. Con àûúng dên àïn thanh cöng lún la möt qua trònh co sû tùng trûúng liïn tuc hûúng tû trong ra ngoai. Con àûúng dên túi sû têm thûúng la con àûúng cua cai töi, cua sû buöng tha, hep hoi, so bò, ganh ghet va chu nghôa ca nhên võ ky. Co möt tû dung àï diïn àat con àûúng ài àïn sû thanh cöng lún: Tiïng noi (Voice). Nhûng ai ài theo con àûúng nay se tòm ra tiïng noi cua ban thên va cö vu ngûúi khac tòm ra tiïng noi cua riïng ho.

TÛ VÊN LÛÚNG TÊM GIUP CHUNGTA

TÒM

RA Y NGHÔA CUÖC SÖNG

Tû sêu thùm trong têm hön möi chung ta luön tön tai

möt khat khao co àûúc möt cuöc söng thanh àat va tran àêy y nghôa – möt cuöc söng thûc sû thu võ va khac biït. Chung ta co thï khöng tin rùng mònh hoan toan co thï lam àûúc àiïu ào, nhûng töi muön cac ban biït rùng tû àay long mònh töi tin chùc la ban hoan toan co thï co àûúc cuöc söng tuyït vúi nhû thï. Ban la ngûúi co tiïm nùng. Têt ca chung ta àïu co tiïm nùng. Ào chñnh la möt àùc quyïn ma bêt cû ai khi sinh ra àïu àa co.

Co lên töi àïn thùm möt ngûúi ban lam chó huy tai möt khu cùn cû quên sû - ngûúi àang hûng hûc quyït têm thay àöi nïn vùn hoa bïn trong àún võ mònh. Öng àa phuc vu trong quên àöi hún 30 nùm va hiïn mang quên ham àai ta. Nùm êy, öng àa túi tuöi nghó hûu. Sau khi öng tiïn hanh huên luyïn va àao tao nhûng ngûúi lñnh trong àún võ àûúc vai thang, töi hoi öng ly do khiïn öng kiïn trò theo àuöi möt sang kiïn nhû vêy - möt cöng viïc àoi hoi öng phai búi ngûúc dong trûúc nhûng sûc can truyïn thöng, sû chan chûúng, thú ú va thiïu tin cêy. Thêm chñ töi con bao öng rùng: “Anh nïn nghó hûu cho khoe. Ngûúi ta se tö chûc möt buöi lï tuyïn dûúng anh vò nhûng cöng hiïn cua anh. Ngûúi thên va ban be se àïn chia vui cung anh”. Nghe xong öng êy trêm ngêm, im lùng möt luc lêu röi múi kï cho töi nghe cêu chuyïn cua riïng mònh. Öng kï rùng cha cua öng vûa múi qua àúi.

Trûúc ào, trïn giûúng bïnh, öng êy trùn tröi vúi vú va con trai (ngûúi àai ta nay) rùng: “Con úi, àûng bao giú söng möt cuöc àúi nhû cha nhe. Suöt cuöc àúi mònh, cha chùng lam àûúc gò cho me con, va thêt sû cung khöng co

THOI QUEN THÛ 8

viïc gò cha lam ma àïn giú phut nay cha khöng phai höi hên. Nay con, hay hûa vúi cha rùng con se khöng söng phñ hoai nhû cha”.

Viïn àai ta àa xem nhûng lúi trùn tröi ào nhû möt di san quy gia nhêt ma cha öng àï lai cho öng; va öng quyït têm hoan thiïn ban thên trong têt ca moi mùt cua cuöc söng. Ào cung la luc öng àa lïn kï hoach nghó hûu va thû gian. Thûc ra, öng àa tûng thêm mong rùng ngûúi kï nhiïm se khöng lam töt bùng öng. Nhûng sau khi nghe lúi trùn tröi cua cha, öng quyït àõnh khöng chó ban thên phai trú thanh möt hat nhên xêy dûng cac nguyïn tùc lanh àao bïn vûng trong vùn hoa chó huy ma con muön ngûúi kï thûa sau nay se thanh àat hún ca öng. Bùng cach cö gùng thï chï hoa nhûng nguyïn tùc lanh àao nay vao cac cú cêu, hï thöng cung nhû cac quy trònh trong tö chûc cua mònh, öng àa àï lai möt di san vï nghï thuêt lanh àao hiïu qua cho cac sô quan thuöc thï hï sau.

Têt ca chung ta àïu co quyïn lûa chon cho mònh möt cuöc söng cao àep thay vò möt cuöc àúi têm thûúng, du la tai nha, núi lam viïc hay trong cöng àöng. Bêt kï hoan canh riïng cua tûng ngûúi, möi chung ta àïu co quyïn quyït àõnh cuöc àúi mònh se trú nïn nhû thï nao. Têt ca chung ta àïu co sûc manh àï quyït àõnh söng möt cuöc

söng khöng chó àêy nhûng ngay töt àep ma möi ngay àïu la möt ngay höi lún. Cho du chung ta àa ài trïn con àûúng têm thûúng àûúc bao lêu, chung ta vên co thï thay àöi va chon möt con àûúng múi. Khöng bao giú la

qua muön! Chung ta luön co thï tòm ra tiïng noi cua riïng mònh.

Möt khi ban quyït àõnh chon “con àûúng ñt ngûúi ài”, ban hay theo chó dên sau àï co thï tòm ra tiïng noi cua ban thên:

1. Kham pha tiïng noi cua ban thên bùng cach hiïu ro ban chêt cua con ngûúi mònh – àiïu töi goi la ba mon qua sinh nhêt tuyït diïu (Chûúng 4), va thöng qua viïc phat triïn cung nhû sû dung möt cach trung thûc trñ thöng minh gùn liïn vúi bön mùt cua ban chêt con ngûúi.

2. Thï hiïn tiïng noi cua ban thên bùng cach ren luyïn nhûng kha nùng cao nhêt cua mònh – Têm nhòn, tñnh ky luêt, sû àam mï va lûúng têm (Chûúng 5).

KHUYÏN KHÑCH NGÛÚI KHAC TÒM RA TIÏNG NOI

CUA RIÏNG HO

Möt khi ban àa tòm ra tiïng noi cua riïng mònh, cach töt nhêt àï mú röng anh hûúng va sû àong gop cua ban thên la khuyïn khñch ngûúi khac tòm ra tiïng noi cua ho. Chñnh sû tön trong va tao àiïu kiïn àï ngûúi khac co tiïng noi vï bön thuöc tñnh chu yïu cua con ngûúi – thï chêt, trñ tuï, tònh cam/xa höi va tinh thên – se giai phong tiïm nùng, sû sang tao, niïm say mï va àöng cú thuc àêy tön tai trong tûng con ngûúi. Chó co nhûng tö chûc tao àûúc àiïu kiïn töt nhêt àï moi nhên viïn cua mònh àûúc tû do

THOI QUEN THÛ 8

thï hiïn tiïng noi cua riïng ho múi co thï àat àûúc nhûng sû àöt pha trong nùng suêt lao àöng, àöi múi ky thuêt va dên àêu trïn thõ trûúng cung nhû trong xa höi.

Phên hai cua Thoi quen thû 8 bùt àêu tû Chûúng 6, möt chûúng noi vï viïc khuyïn khñch ngûúi khac tòm ra tiïng noi cua riïng ho. Búi vò hêu hït moi viïc lam trïn thï giúi nay àïu àûúc thûc hiïn tû bïn trong cac tö chûc, nïn tiïu àiïm cua chûúng nay la nhûng nguyïn tùc ma ban co thï ap dung àï gêy anh hûúng tñch cûc àïn ngûúi khac trong cac tö chûc (kinh doanh, giao duc, chñnh phu, quên àöi, cöng àöng va ngay ca trong gia àònh mònh).

Möt phên ngùn gon vúi nhûng cêu hoi thûúng gùp kem theo giai àap ú cuöi cua möi chûúng se giup ban àöi chiïu dï dang hún vao trûúng húp cua mònh. Hy vong chung se hûu ñch vúi ban.

Chûúng cuöi cung cua cuön sach nay se ban vï nhûng vên àï va àûa ra lúi giai àap mang tñnh khai quat va toan diïn hún.

CACH TIÏP THU TÖT NHÊT CUÖN SACH NAY LA TRUYÏN ÀAT VA THÛC HANH

Nïu ban muön tiïp thu töt nhêt nhûng àiïu tuyït vúi tû cuön sach nay àï tû ào tao nïn nhûng thay àöi manh me va àat àûúc nhûng tiïn bö trong cuöc söng cung nhû trong tö chûc cua mònh, töi xin nïu ra hai lúi khuyïn.

Nïu ban thûc hiïn töt hai lúi khuyïn nay, töi cam àoan rùng ban se àat àûúc nhûng kït qua vûút bêc.

THE 8th HABIT

Lúi khuyïn thû nhêt la ban hay truyïn àat cho ngûúi khac nhûng gò ban àa hoc àûúc tû cuön sach nay; va lúi khuyïn thû hai la ban hay ap dung nhûng gò ban àa hoc àûúc – nghôa la hay thûc hanh chung!

HAY TRUYÏN ÀAT VA CHIA SE NHÛNG ÀIÏU

BAN ÀA HOC ÀÛÚC

Hêu nhû ai cung thûa nhên rùng cach hoc têp töt nhêt la truyïn àat cho ngûúi khac nhûng àiïu mònh àa hoc va kiïn thûc chó thêm nhuên khi àûúc ap dung thûúng xuyïn vao thûc tiïn.

Khi co n gia ng da y ú àa i ho c ca ch àêy nhiï u nùm, töi

àûú c gù p Gia o sû Tiï n sô Walter Gong ú San JoseCalifornia. Öng da y mön Phûúng pha p Sû pha m. Tro ng têm ba i gia ng cu a öng la nguyïn tù c lú n sau àêy: Ca ch tö t nhê t àï thu hu t ngûú i ta va o viï c ho c tê p la biï n ho trú tha nh thê y gia o. No i ca ch kha c, ba n se tiï p thu kiï n thû c tö t nhê t khi ba n truyï n àa t cho ngûú i kha c nhû ng kiï n thû c ào .

Ngay sau ào töi bùt àêu ap dung nguyïn tùc nay vao cöng viïc cua mònh va cuöc söng gia àònh. Lên àêu tiïn töi lïn lúp ú trûúng àai hoc, chó co tû 15 àïn 30 sinh viïn tham gia. Röi töi ap dung nguyïn tùc cua Tiïn sô Gong va nhên thêy rùng mònh vên co thï giang day hiïu qua vúi sö lûúng sinh viïn lún hún. Thûc tï möt sö lúp hoc ma töi

giang day co rêt àöng sinh viïn, àïn gên möt ngan ngûúi nhûng kït qua hoc têp va àiïm thi cua ho vên rêt cao.

THOI QUEN THÛ 8

Thöng thûú ng, ca ng ñt sinh viïn thò chê t lûú ng gia ng da y ca ng cao. Nhûng nï u ba n biï n sinh viïn tha nh gia o viïn, ba n se co àûú c mö t ào n bê y mang la i hiï u qua tö t hún.

Àöng thúi khi ban truyïn àat hay chia se vúi ngûúi khac nhûng àiïu ban àa hoc àûúc la ban muön noi vúi moi ngûúi rùng ban àang söng theo nhûng àiïu ban giang day. Sû chia se nay se la nïn tang cho viïc hoc têp sêu hún, cho sû cam kït va la àöng cú cho sû thay àöi va sû tan àöng cua têp thï. Röi ban nhên thêy rùng sû chia se ào con tao ra möi liïn hï gùn bo vúi nhûng ngûúi xung quanh, àùc biït la vúi con cai cua mònh. Hay àï chung thûúng xuyïn day lai ban nhûng gò chung àa hoc àûúc tû trûúng lúp. Nhûng hoc sinh nao thñch truyïn àat kiïn thûc àa hoc cho ngûúi khac àïu la nhûng hoc sinh xuêt sùc. AP

CUÖC SÖNG

Biït ma khöng lam, thò khöng goi la biït. Hoc ma khöng hanh thò chûa phai la hoc. Noi cach khac, hiïu biït möt àiïu gò ào ma khöng ap dung thò chûa phai la hiïu biït thûc sû. Chó qua thûc hanh, ap dung vao thûc tï thò kiïn thûc va sû hiïu biït múi thûc sû àûúc thêm nhuên. Vñ du, ban co thï hoc mön quên vút bùng cach àoc sach va nghe giang bai, nhûng möt khi ban chûa ra sên chúi quên vút thûc sû thò ban vên chûa hiïu gò vï mön thï thao nay ca.

THE 8th HABIT

Cach tû hoc töt nhêt khöng phai bùng suy nghô ma la qua hanh àöng. Hay nö lûc thûc hiïn nghôa vu cua mònh röi ban se nhanh chong nhên ra mònh la loai ngûúi nao.

JOHANN

GOETHE

Ñt nhêt co bön cach tiïp cên àöi vúi nhûng àiïu ma ban hoc àûúc tû cuön sach nay:

1. Cach thû nhêt la àoc möt mach hït cuön sach nay. Sau ào ban múi quyït àõnh se ap dung àiïu gò vao cuöc söng va cöng viïc. Àêy la cach hêu hït moi ngûúi thûúng lam. Cach nay phan anh mong muön cua nhiïu ngûúi la co sû gùn kït vï tònh cam va ly trñ vúi nhûng y tûúng trong cuön sach trûúc khi ap dung no.

2. Cach thû hai la àoc toan bö cuön sach va sau ào dûa vao sû hiïu biït töng quat vï nöi dung àa tiïp thu cung nhû co thúi gian àï tùng thïm nguön cam hûng àï àoc cuön sach lên thû hai – lên nay àoc vúi quyït têm ap dung nhûng gò ho àa thu àùc. Cach nay to ra kha hiïu qua vúi nhiïu ngûúi.

3. Cach thû ba la cach ma töi tin rùng se àem lai nhûng kït qua töt nhêt, ào la àoc va ap dung nhûng àiïu àa àoc bùng möt chûúng trònh ren luyïn va phat triïn ca nhên trong möt nùm. Möi thang ban àoc möt chûúng trong sö 12 chûúng röi truyïn àat cho ngûúi khac va ap

dung no trong thúi gian möt thang. Ban se thêy rùng nïu ban thûc sû cö gùng ap dung nhûng àiïu hoc àûúc ú möi chûúng trong möt thang, thò kha nùng tiïp thu nhûng kiïn thûc ú chûúng tiïp theo àûúc tùng lïn rêt nhiïu.

4. Cach thû tû àún gian chó la àiïu chónh cach thû ba cho phu húp vúi thúi gian cua ban. Ban cung àoc tûng chûúng nhûng ap dung nhûng àiïu àa àoc trong nhûng khoang thúi gian dai ngùn khac nhau tuy theo hoan canh thûc tï cua ban, co thï la möt, hai, hoùc nùm, mûúi tuên. Cach nay vûa giû àûúc ûu àiïm cua cach tiïp cên thû ba, vûa giup ban chu àöng thúi gian biïu cua mònh.

Trûúc khi chuyïn sang Phên 1: Tòm Ra Tiïng Noi Cua

Ban Thên, ban hay suy ngêm nhûng lúi sau cua Abraham

Lincoln: “Nhûng giao àiïu cua qua khû tônh lùng khöng con thñch húp vúi thûc tai biïn àöng”. Chung ta cên phai

Kiïn thûc Thai àö

àöi múi cach suy nghô. Chung ta khöng nhûng cên co möt nïp nghô múi ma con phai co nhûng cöng cu tû duy múi. Àiïu nay rêt kho thûc hiïn; no keo moi ngûúi ra khoi vung an toan cua ho. Nhûng möt thûc tai múi àa xuêt hiïn, möt nïn kinh tï múi, möt thach thûc múi. Thach thûc múi nay khöng chó la tön tai möt cach àún thuên ma thûc sû phat triïn trong thûc tai múi me nay. No àoi hoi chung ta phai co phan ûng múi va thoi quen múi. Hay nhú rùng nhûng thoi quen luön nùm tai vung giao nhau giûa kiïn thûc, thai àö va ky nùng. Khi ban phat huy ba khña canh cua Thoi quen thû 8 nay, ban se dï dang àûúng àêu vúi thach thûc múi va phat huy àûúc nhûng kha nùng vö han cua mònh.

PHÊN 1 TÒM RA

TIÏNG NOI CUA BAN THÊN

Chûúng 4

TÒM RA TIÏNG NOI CUA BAN THÊNMON QUA THIÏN PHU

Co rêt nhiïu qua tùng

Vên chûa àûúc mú ra tû luc ban chao àúi

Co nhûng mon qua àûúc chï tac tinh xao

Àûúc Thûúng àï ban tùng cho ta.

Va Ngûúi khöng ngûng noi rùng:

“Nhûng gò cua ta àïu thuöc vï cac ngûúi”.

Co rêt nhiïu qua tùng, ban úi!

Vên chûa àûúc mú ra tû luc ban chao àúi.

HAFIZ

THOI QUEN THÛ 8

Kha nùng tòm ra tiïng noi cua ban thên la möt sûc manh bêm sinh trong ta. Ào la nhûng hat mêm thanh cöng chûa àûúc khai thac. Chung ta àïu àûúc ban tùng nhûng “mon qua thiïn phu” tû luc chao àúi: tai nùng, nùng lûc, trñ thöng minh va cac cú höi. Nhûng mon qua nay phên lún vên ú nguyïn võ trñ cua no va luön chú àúi chung ta mú ra. Nhú co nhûng mon qua nay ma chung ta hiïu rùng tiïm nùng cua möi con ngûúi la rêt lún, thêm chñ la vö han. Chung ta thûc sû chûa biït hït kha nùng cua con ngûúi. Möt àûa tre luc sinh ra la möt sinh linh vö cung yïu àuöi; nhûng chó qua vai nùm, chñnh sinh linh be nho nay lai co sûc manh thên ky. Chung ta cang sû dung va phat huy töi àa tiïm nùng cua ban thên thò chung ta cang co thïm nhiïu tai nùng va nùng lûc múi.

Moi àûa tre khi sinh ra àïu co tai nùng thiïn phu; nhûng àang tiïc la 9.999 trong sö 10.000 tre ào àïu àanh mêt tai nùng cua ban thên möt cach mau chong khi chung trûúng thanh.

BUCKMINSTER FULLER

Chung ta hay xem xet thêt ky ba mon qua quan trong nhêt sau àêy (hònh 4.2):

THE 8th HABIT

Mon qua thû nhêt la sû tû do va sûc manh àï chon lûa.

Mon qua thû hai la nhûng quy luêt tû nhiïn va nguyïn tùc söng, àiïu mang tñnh phö quat va khöng thay àöi.

Mon qua thû ba la bön nùng lûc cua chung ta – thï chêt/kinh tï, tònh cam/xa höi, trñ tuï va tinh thên. Bön nùng lûc nay tûúng ûng vúi bön thuöc tñnh cua ban chêt con ngûúi – àûúc àùc trûng bùng thï xac, têm hön, trñ tuï va tinh thên.

NHÛNG MON QUA THIÏN PHU CÚ BAN

(Hêu nhû chûa àûúc khúi dêy)

Tû do va sûc manh trong lûa chon

Nhûng nguyïn tùc (Nhûng quy luêt tû nhiïn)

Phö quat

Muön thuú

Hiïn nhiïn

Bön nùng lûc

Trñ tuï Tònh cam/xa höi

Thï chêt/kinh tï Tinh thên

MON QUA THIÏN PHU THÛ NHÊT:

SÛ TÛ DO LÛA CHON

Töi àa viït va noi vï chu àï cua cuön sach nay trong

nhiïu hoan canh khac nhau trïn khùp thï giúi trong

suöt hún nûa thï ky qua. Nïu ban hoi chu àï nao, vên àï nao, y tûúng nao thûc tiïn nhêt, xac àang nhêt, húp

thúi nhêt, töi se tra lúi ngay ào la chung ta co quyïn tû do lûa chon. Quyïn tû do lûa chon chñnh la mon qua vô àai nhêt ma chung ta àûúc ban tùng va khöng ai co thï tûúc àoat àûúc no.

Co àûúc kha nùng cung nhû sûc manh àï lûa chon chñnh la sû tûúng phan ro rang vúi tû tûúng nan nhên chu nghôa (victimism) va thû vùn hoa àö löi (culture of blame) àang thõnh hanh trong xa höi ngay nay.

Vï cú ban, chung ta la san phêm cua sû chon lûa chû khöng phai cua tû nhiïn (di truyïn) hay cua sû nuöi dûúng (day dö, möi trûúng söng). Têt nhiïn la gien di truyïn va vùn hoa thûúng co anh hûúng vö cung manh me àïn chung ta nhûng ào khöng phai la yïu tö quyït àõnh.

Lõch sû cua con ngûúi tû do chûa bao giú àûúc viït nïn búi cai goi la cú höi, ma no àûúc viït tû sû lûa chon cua chñnh con ngûúi.

DWIGHT D. EISENHOWER

Àiïm khac biït cua con ngûúi so vúi muön loai la kha nùng tû àõnh hûúng cuöc söng cua ban thên. Chó con ngûúi múi biït hanh àöng, con cac sinh vêt khac chó biït phan ûng. Con ngûúi lûa chon dûa vao cac gia trõ cua ban thên. Thï hiïn sûc manh trong viïc chon hûúng ài cho cuöc àúi mònh chñnh la cach àï ban thay àöi tûúng lai, tai tao ban thên va tac àöng manh me àïn nhûng thû con

lai. Àêy la mon qua trúi phu, no nhû möt cöng cu giup chung ta mú ra nhûng mon qua khac va giup chung ta nêng cao chêt lûúng cuöc söng cua mònh.

Sûc manh cua lûa chon co nghôa la chung ta khöng chó la san phêm cua qua khû hay di truyïn. Chung ta khöng phai la san phêm theo y muön cua möt ai ào. Du khöng thï nao phu nhên anh hûúng cua ho àöi vúi chung ta, nhûng àiïu cöt loi la ho khöng co quyïn quyït àõnh chung ta. Chung ta tû quyït àõnh moi thû bùng lûa chon cua chñnh chung ta. Nïu chung ta nem hiïn tai cua mònh vao qua khû, co le chung ta cung lam nhû thï àöi vúi tûúng lai chùng?

Möt trong sö nhûng trai nghiïm sêu sùc nhêt àa thûc sû lam thay àöi cuöc söng cua töi – cung la nguyïn tùc nïn tang cua 7 Thoi quen – àïn vúi töi trong möt ky du lõch kït húp nghiïn cûu ú Hawaii. Höm ào, töi trêm tû àùm chiïu dao bûúc trong thû viïn va lêy ra möt quyïn sach trïn kï. Chñnh ba dong chû trong quyïn sach ào àa anh hûúng sêu sùc àïn ca cuöc àúi töi vï sau:

Co möt khoang cach giûa viïc kñch thñch

va phan ûng.

Trong khoang cach ào luön co sû tû do va sûc manh àï chung ta lûa chon phan ûng cua mònh.

Chñnh nhûng lûa chon nay tao nïn sû thanh àat

va hanh phuc cho ban thên chung ta.

THOI QUEN THÛ 8

KÑCH THÑCH VA PHAN ÛNG

Kñch thñchPhan ûng

Hònh 4.3

Trûúc ào, töi àa nghiïn cûu nhiïu tai liïu noi vï quyïn lûa chon cach phan ûng trûúc nhûng gò xay àïn cho chung ta. Nhûng vao cai ngay àùc biït ào, vúi möt khöng gian thû gian thoai mai thò y tûúng vï khoang cach giûa sû kiïn va phan ûng àa àö sêm xuöng töi nhû hang tên gach vêy. Tû ào töi bùt àêu hiïu va tin rùng àö lún cua khoang cach ào àûúc quyït àõnh phên lún búi gien di truyïn va búi möi trûúng nuöi dûúng cung nhû hoan canh söng hiïn tai cua chung ta.

Vúi nhûng ai àûúc lún lïn trong möi trûúng thuên lúi vúi tònh yïu thûúng vö àiïu kiïn thò khoang cach nay se rêt röng. Con nhûng ngûúi khac, do anh hûúng cua möi trûúng va gien di truyïn, thò khoang cach nay co thï rêt nho. Nhûng àiïu quan trong la vên luön luön co möt khoang cach nhêt àõnh va sû dung khoang tröng ào möt cach khön ngoan chñnh la tû tao cho mònh cú höi àï cai thiïn cuöc söng. Möt sö ngûúi co khoang cach nay rêt röng, nhûng khi àöi mùt vúi nghõch canh thò ho lai chon giai phap àêu hang, va nhû thï ho àa vö tònh thu hep

khoang cach ào lai. Àöi vúi nhûng ngûúi co khoang cach giûa kñch thñch va phan ûng rêt hep, ho vên co thï búi

Quyïn tû do chon lûa

ngûúc dong chöng lai sûc can cua gien di truyïn, cua xa höi va vùn hoa cung nhû mú röng tû do lûa chon lam tùng kha nùng thanh àat va hanh phuc.

Chuyïn gia têm thên hoc R. D. Laing noi rùng nïu khöng chu y àïn khoang cach nay thò chung ta se dï dang giït chït kha nùng thay àöi cua mònh. Chó co con ngûúi múi co kha nùng tû y thûc. Ban hay àoc va suy ngêm vï àoan trñch dên sau:

Pham vi suy nghô va hanh àöng cua chung ta bõ giúi han búi nhûng gò chung ta khöng àï y àïn. Va chñnh vò chung ta khöng nhên ra àiïu ào nïn

viïc thay àöi luön trú nïn kho khùn; chung ta chó co thï thay àöi khi y thûc àûúc àiïu ào.

Bêt luên àiïu gò àa xay ra, àang xay ra, hoùc se xay ra, thò vên luön luön tön tai möt khoang cach giûa sû kiïn xay ra va phan ûng cua chung ta. Thêm chñ nïu chó tön tai möt khoanh khùc rêt nho giûa kñch thñch va phan ûng, thò chñnh khoanh khùc ào àa thï hiïn quyïn tû do lûa chon phan ûng cua chung ta trûúc hoan canh.

Dô nhiïn co nhûng chuyïn xay ra ma chung ta hoan toan khöng co sû lûa chon nao ca. Chùng han sû hònh thanh gien di truyïn cua chung ta. Mùc du chung ta khöng thï lûa chon àûúc gien di truyïn tû ngûúi thên,

nhûng phan ûng vúi chung thò ta hoan toan co thï. Nïu ban mang trong mònh gien di truyïn cua möt chûng bïnh nao ào, àiïu ào khöng nhêt thiït la ban buöc phai chêp nhên chûng bïnh ào. Bùng cach tû y thûc va dung y chñ cua mònh àï tuên theo chï àö luyïn têp va chï àö dinh dûúng thñch húp, cung sû hö trú cua nhûng thanh tûu y hoc hiïn àai, ban hoan toan co thï thùng àûúc chûng bïnh ào.

Nhûng ai phat huy àûúc sûc manh nöi têm va kha nùng tû do lûa chon cua mònh se co kha nùng trú thanh

möt con ngûúi ma töi tam goi la con ngûúi chuyïn tiïp (transition person). Con ngûúi chuyïn tiïp co kha nùng ngùn chùn nhûng khuynh hûúng tiïu cûc chuyïn giao tû thï hï trûúc sang thï hï sau.

Töi muön ban hay suy nghô thêt sêu sùc vï mon qua thiïn phu àêu tiïn nay – suy ngêm vï khoang cach giûa kñch thñch va phan ûng, cach sû dung no möt cach sang suöt lam tùng sû tû do cua mònh àï khöng ngûng phat triïn, hoc hoi va àong gop. Cuöi cung chñnh tû sû ren luyïn, sûc manh ào se mú röng kha nùng phan ûng cua ban cho àïn khi phan ûng ào tac àöng trú lai vúi tac nhên kñch thñch. Ban se thûc sû tao ra thï giúi cua chñnh mònh. Nha têm thên hoc–triït hoc My William James khùng àõnh rùng khi tû duy cua chung ta thay àöi thò cuöc àúi cung se thay àöi theo.

MON QUA THIÏN PHU THÛ HAI: QUY LUÊT TÛ NHIÏN VA CAC NGUYÏN TÙC

Chung ta àa thao luên vï viïc sû dung möt cach khön ngoan khoang cach giûa viïc kñch thñch va phan ûng, hay con goi la sû tû do lûa chon cua chung ta. “Sû dung möt cach khön ngoan” co nghôa la gò? Sû khön ngoan ào àûúc thï hiïn ú àêu? Vï cú ban, no co nghôa la söng theo cac nguyïn tùc hay quy luêt tû nhiïn chû khöng phai chay theo thû vùn hoa töc àö, hiïu qua tûc thúi hiïn nay.

Nha bac hoc Einstein lên àêu tiïn nhòn thêy chiïc kim ky diïu(1) cua cai la ban khi öng lïn bön, khi êy öng hiïu rùng chùc chùn phai co “möt cai gò ào ên chûa àùng sau sû vêt”. Àiïu nay cung liïn quan mêt thiït àïn moi lônh vûc cua cuöc söng. Cac nguyïn tùc co tñnh phö quat co nghôa la chung vûút qua rao can cua vùn hoa va àõa ly. Ban chêt cua nguyïn tùc la muön thuú – ào la sû cöng bùng, long töt, sû tön trong, tñnh trung thûc, sû chñnh trûc, phuc vu, cöng hiïn. Cac nïn vùn hoa khac nhau co thï biïn nhûng nguyïn tùc nay thanh cac thöng lï khac nhau va dên dên lam lu mú cac nguyïn tùc do lam dung sû tû do. Tuy vêy, chung vên luön luön tön tai va vên àöng quanh ta nhû quy luêt trong trûúng vêy.

Töi con phat hiïn ra rùng nhûng nguyïn tùc nay la àiïu khöng thï tranh cai. Nghôa la chung rêt hiïn nhiïn. Chùng han, ban khöng thï co sû tin cêy lêu dai ma khöng co sû tñn nhiïm.

(1) Nïu ta àùt la ban àung cach, kim cua no luön chó hûúng chñnh Bùc.

Co lên töi lam ngûúi hûúng dên cûu hö cho möt nhom khoang 30 sinh viïn da ngoai. Sau cuöc hanh trònh liïn tuc

24 giú ma khöng ùn uöng va nghó ngúi gò, chung töi xuöng nui va cên bùng qua möt dong söng chay xiït àï lêy thûc phêm va nûúc uöng ú phña bïn kia. Möt dêy thûng àûúc cùng ngang tû bú bïn nay sang bú bïn kia, núi bûa ùn sang àa àûúc chuên bõ sùn sang. Töi ài trûúc vò nghô rùng mònh biït cach va khoe hún moi ngûúi. Töi bùt àêu men theo súi dêy nhûng röi lú lûng ú giûa àûúng va khöng àu sûc àï tiïp tuc. Töi cam thêy kiït sûc nhûng vên cö dung moi ky thuêt va dön hït y chñ vao àöi tay, nhûng moi nö lûc dûúng nhû vö ñch. Cuöi cung, töi rúi tom xuöng dong nûúc cuön cuön bïn dûúi va bõ cuön vao bú cach ào khoang 25 met.

Töi nùm kiït sûc bïn bú söng. Têt ca sinh viïn cua töi luc ào thò ho het va cûúi toang lïn. Bêy giú töi múi hiïu rùng hanh àöng cua töi la minh chûng ro net cho cai goi la “niïm kiïu hanh trûúc khi thêt bai”. Cú thï con ngûúi la möt hï thöng tû nhiïn, bõ chi phöi búi cac quy luêt tû nhiïn va chùng co möt sûc manh tinh thên nao co thï khùc phuc àûúc nhûng giúi han tû nhiïn cua cú bùp!

Quyïn lûc tû nhiïn va quyïn lûc tinh thên

Quyïn lûc tû nhiïn (natural authority) la sû thöng trõ van vêt cua cac quy luêt tû nhiïn. Ban khöng thï phút lú cac quy luêt tû nhiïn va cung khöng co sû lûa chon nao khac ngoai viïc phai tuên theo nhûng quy luêt ào. Chùng han, khi ban nhêc möt àêu gêy thò ca cêy gêy cung àûúc nêng lïn. Nïu ban nhay xuöng tû toa nha 10 têng thò ban

THE 8th HABIT

khöng thï àöi y khi àa rúi àïn têng thû 5. Lûc hut trong trûúng chi phöi sû rúi va ào chñnh la quyïn lûc cua tû nhiïn. Tû nhiïn cung ban cho con ngûúi quyïn tû do va sûc manh àï chon lûa, va vò thï con ngûúi cung co quyïn lûc tû nhiïn hoùc quyïn chi phöi cua riïng mònh àöi vúi nhûng thû khac. Cac loai àöng thûc vêt quy hiïm co tön tai hay khöng la do con ngûúi vò chung khöng co sû tû do hay sûc manh àï lûa chon va chung cung khöng co sû tû y thûc hay tû tai tao àûúc. Chung hoan toan phu thuöc vao con ngûúi búi vò con ngûúi biït tû y thûc, chó co con ngûúi múi co sû tû do va sûc manh lûa chon cung nhû tû tai tao ban thên. Àêy chñnh la quyïn lûc tû nhiïn.

Quyïn lûc tinh thên (moral authority) la gò? Ào chñnh la viïc sû dung sû tû do va sûc manh lûa chon möt cach co nguyïn tùc. Noi cach khac, nïu chung ta tuên theo nhûng nguyïn tùc trong möi quan hï giûa ngûúi vúi ngûúi thò chung ta se khai thac àûúc töi àa tñnh nùng cua quy luêt tû nhiïn. Nhûng quy luêt tû nhiïn (chùng han lûc hut trong trûúng) va cac nguyïn tùc (chùng han sû tön trong, tñnh trung thûc, long töt, sû cöng bùng, chñnh trûc…) chi phöi cac hêu qua nay sinh tû sû lûa chon cua chung ta. Cung nhû viïc chung ta khöng ngûng huy hoai möi trûúng dên àïn hêu qua la khöng khñ va nguön nûúc bõ ö nhiïm, viïc chung ta khöng ngûng cû xû sai quêy va thiïu trung thûc vúi ngûúi khac se pha vú sû tin cêy. Nhûng ngûúi khiïm tön, sû dung sû tû do lûa chon co nguyïn tùc se co àûúc quyïn lûc tinh thên àöi vúi ngûúi khac, vúi tö chûc va ca xa höi.

THOI QUEN THÛ 8

Cac gia trõ (values) la nhûng chuên mûc cua xa höi va mang tñnh ca nhên, cam xuc, chu quan va co thï tranh cai. Möi ngûúi chung ta co nhûng gia trõ khac nhau. Thêm chñ nhûng ke töi pham cung co nhûng gia trõ riïng cua ho. Cêu hoi ban cên tû àùt ra cho mònh la liïu nhûng gia trõ cua ban co dûa trïn cac nguyïn tùc nïn tang? Xet cho cung, cac nguyïn tùc àïu la nhûng quy luêt tû nhiïn – chung vö tri, khach quan va hiïn nhiïn. Nguyïn tùc chi phöi kït qua, con hanh vi bõ chi phöi búi cac gia trõ; hay nhûng nguyïn tùc vï gia trõ!

Nhûng ngûúi mùc “bïnh ngöi sao” la vñ du àiïn hònh vï cac gia trõ khöng gùn liïn vúi cac nguyïn tùc. Ho àï sû nöi tiïng àõnh hònh phêm cach cua ho. Ho khöng biït mònh la ai va mêt phûúng hûúng àöi vúi hanh àöng cua chñnh mònh. Ho khöng biït nïn theo nguyïn tùc nao búi cuöc söng cua ho khöng dûa trïn cú sú cac gia trõ chung cua xa höi. Möt mùt ho bõ giùng xe giûa nhên thûc xa höi va sû tû y thûc cua ban thên, mùt khac giûa quy luêt tû nhiïn va cac nguyïn tùc. Trïn may bay, tònh trang ào goi la cam giac mêt thùng bùng (vertigo), ban khöng con cam giac liïn hï vúi mùt àêt (cac nguyïn tùc) va trú nïn hoan toan lac hûúng. Nhiïu ngûúi vên söng cuöc àúi mònh trong tònh trang mêt thùng bùng nhû thï. Co rêt nhiïu ngûúi nhû thï quanh ta va trong cac nïn vùn hoa khac nhau trïn thï giúi.

Vêy nhiïm vu then chöt la cên xac àõnh àêu la “kim chó nam” va àiïu chónh moi hoat àöng cua chung ta theo

hûúng ào, bùng khöng, ban se kho tranh khoi nhûng hêu qua tiïu cûc co thï dï dang xay ra. Hay luön nhú rùng tuy gia trõ chi phöi hanh vi, song cac nguyïn tùc múi chi phöi kït qua. Quyïn lûc tinh thên àoi hoi sû hy sinh nhûng lúi ñch ca nhên nhêt thúi, dung cam àùt nhûng gia trõ xa höi phuc tung cac nguyïn tùc. Va lûúng têm cua chung ta chñnh la kho chûa nhûng nguyïn tùc nhû thï.

MON QUA THIÏN PHU THÛ BA: BÖN NÙNG LÛC CUA CON NGÛÚI

Nhû àa noi ú phên trïn, bön thanh phên cua ban chêt con ngûúi göm co thï xac, trñ tuï, têm hön va tinh

thên. Tûúng ûng vúi bön thuöc tñnh nay la bön nùng lûc (hay sûc manh) cua con ngûúi ma têt ca chung ta àïu co: nùng lûc thï chêt (PQ – Physical Quotient), nùng lûc trñ tuï (IQ – Intelligent Quotient), nùng lûc tònh cam (EQ –Emotional Quotient), va nùng lûc tinh thên (SQ – Spiritual Quotient). Bön nùng lûc nay la biïu hiïn ro net cua mon qua thiïn phu thû ba ma chung ta àûúc ban tùng.

Nùng lûc trñ tuï (IQ - Intelligent Quotient)

Khi noi àïn trñ tuï, chung ta thûúng nghô àïn sû thöng minh thï hiïn qua chó sö thöng minh IQ, tûc kha nùng phên tñch, lêp luên, tû duy trûu tûúng, sû dung ngön ngû, sûc tûúng tûúng va kha nùng lônh höi cua chung ta. Thêt ra, àêy chó la sû mö ta han hep vï trñ tuï con ngûúi.

Nùng lûc thï chêt (PQ - Physical Quotient)

Nùng lûc thï chêt la kha nùng ma têt ca chung ta àïu nhên ra nhûng thûúng xem nhe. Hay thû nghô vï nhûng

gò cú thï ban àang thûc hiïn ma khöng cên àïn sû cö gùng co y thûc nao cua ban. Cú thï vên hanh hï hö hêp, hï tuên hoan, hï thên kinh va nhiïu bö phên quan trong khac bïn trong con ngûúi ban. No khöng ngûng sang loc, tiïu diït nhûng tï bao nhiïm bïnh va àêu tranh sinh tön.

“Cú thï con ngûúi la möt bö may tinh xao va hoan chónh àïn mûc ky diïu vúi xêp xó 7.000 ty

tï bao co sû phöi húp hoat àöng nhõp nhang vï thï chêt va sinh hoa ma ban khöng thï tûúng tûúng nöi, du chó àï thûc hiïn möt hanh àöng àún gian nhû lêt möt trang sach, bêt möt tiïng ho hay hanh àöng lai xe. Khi nghô àïn nhûng viïc chung ta thûúng ñt quan têm nhêt, ban se thêy co qua nhiïu àiïu àang ngac nhiïn. Àa bao giú ban phai nhùc nhú tim ban àêp, phöi cua ban co dan, hay cú quan tiïu hoa bai tiït àung chêt hay àung giú chûa? Nhûng cú quan nay va vö sö cac quy trònh hoat àöng khac àïu khöng ngûng vên hanh möt cach vö thûc tûng giêy tûng phut àï chung ta keo dai sû söng. Kha nùng thï chêt cua con ngûúi kiïm soat toan bö cac cú chï bïn trong cú thï, ma phên lún cac cú chï nay hoat àöng möt cach vö thûc.”

DOE CHILDRE va BRUCE CRYER

Cac bac sô la nhûng ngûúi àêu tiïn nhên ra kha nùng tû chûa bïnh cua cú thï. Cac loai thuöc chó tao àiïu kiïn thuên lúi cho cú thï tû chûa trõ hoùc loai bo nhûng chûúng ngai, nhûng àöi khi thuöc cung co thï gêy möt vai tac dung ngûúc vúi kha nùng thï chêt.

Lam thï nao àï cú thï cên bùng va hoa húp chûc nùng cua nao bö, núi chûa àûng trñ tuï, vúi chûc nùng cua tim, núi àùc trûng cho kha nùng tònh cam? Cú thï

chung ta la möt bö may ky diïu vûút tröi hún moi chiïc may vi tñnh hiïn àai nhêt. Ào la kha nùng chung ta hanh àöng dûa vao suy nghô va tònh cam. Chñnh vò thï, kha nùng lam ra san phêm la sûc manh vö song cua con ngûúi so vúi moi loai vêt trïn trai àêt.

Cac cuöc thûc nghiïm khoa hoc ngay cang àûa ra nhiïu bùng chûng cho thêy co möi quan hï mêt thiït giûa thï xac (thï chêt), trñ tuï (tû duy) va têm hön (tònh cam) con ngûúi.

Möt têm bang treo ú möt hiïu tap hoa thuöc

vung quï North Carolina ghi rùng: Bö nao noi:

“Töi la bö phên thöng minh nhêt trong cú thï”. Trai tim noi: “Ai bao anh thï?”.

Nùng lûc xuc cam (EQ - Emotional Quotient)

Nùng lûc xuc cam la vön kiïn thûc tû co, sû tû y thûc, sû nhay cam xa höi, sû thêu cam va kha nùng giao tiïp thanh cöng vúi ngûúi khac. Ào la y thûc vï sû thñch húp giûa thúi gian, quan hï xa höi va sû dung cam thûa nhên àiïm yïu àï bay to va tön trong sû khac biït. Vao àêu thêp niïn 90 cua thï ky trûúc, EQ la möt àï tai nong bong. Luc bêy giú EQ àûúc mö ta nhû möt kha nùng cua ban cêu nao phai, àï phên biït vúi kha nùng cua ban cêu nao trai. Ban cêu nao trai àûúc xem la thiïn vï kha nùng phên tñch, núi chûa àûng tû duy tuyïn tñnh, ngön ngû,

THE 8th HABIT

lêp luên va lö-gic; ban cêu nao phai thò lai mang tñnh sang tao hún, la núi chûa àûng kha nùng trûc giac, cam giac va töng húp. Àiïm then chöt la phai coi trong ca hai ban cêu nao nay va biït chon lûa àï vên dung töt nhûng kha nùng àùc biït cua chung. Kït húp tû duy va tònh cam se tao ra sû cên bùng, sû phan xet va àêu oc trú nïn sang suöt hún. Trûc giac se mach bao cai àêu tû duy biït àêu la hûúng ài tiïp theo.

Tiïn sô JONAS SALK, ngûúi phat minh ra vùc-xin bai liït Àa co nhiïu cöng trònh nghiïn cûu cho rùng vï lêu dai, nùng lûc xuc cam la yïu tö quyït àõnh sû thanh cöng trong giao tiïp, trong möi quan hï va kha nùng lanh àao hún nhiïu so vúi nùng lûc trñ tuï. Daniel Goleman, tac gia va chuyïn gia vï nùng lûc xuc cam noi:

“Àï vûút tröi trong moi cöng viïc, trong moi lônh vûc thò nùng lûc xuc cam quan trong gêp àöi so vúi moi kha nùng nhên thûc àún thuên. Àöi vúi nhûng ngûúi ú cûúng

võ lanh àao thò nùng lûc xuc cam hêu nhû chiïm lúi thï

hoan toan… Cac sö liïu thöng kï cho thêy nùng lûc xuc cam chiïm 2/3 hoùc cao hún thï trong cac yïu tö tao ra

nhûng thanh tñch nöi tröi. Ngûúi ta cho rùng tòm ra ngûúi co kha nùng nay hay böi dûúng kha nùng nay trong cac

nhên viïn hiïn hûu se àûa àïn thanh cöng lún cho möt

tö chûc. Trong nhûng cöng viïc àún gian chùng han nhû

THOI QUEN THÛ 8

cöng nhên vên hanh may hoùc thû ky, thò 1% nhûng ngûúi co chó sö EQ cao la nhûng ngûúi lam viïc co nùng suêt cao gêp ba lên (xet vï mùt gia trõ kït qua cöng viïc cua ho). Àöi vúi nhûng cöng viïc tûúng àöi phûc tap hún, chùng han nhû nhên viïn ban hang, hoùc thú may, thò nhûng ngûúi co chó sö EQ cao nhêt la nhûng ngûúi hoat àöng vúi nùng suêt cao gêp mûúi hai lên so vúi nhûng ngûúi bònh thûúng.”

Ly thuyït vï nùng lûc xuc cam àang lam hoang mang nhûng ai luön gùn chiïn lûúc thanh cöng cua mònh thuên tuy dûa vao trñ tuï (IQ). Vñ du, möt ngûúi co chó sö IQ 10/10 nhûng co chó sö EQ la 2/10. Anh ta se lam thï nao àï co möi quan hï töt vúi ngûúi khac? Anh ta co thï bu àùp

khiïm khuyït nay bùng cach hoan toan dûa vao trñ tuï cua mònh va vay mûún sûc manh tû chûc vu àõa võ cua mònh. Nhûng nïu lam nhû thï, anh ta se cang lam trêm trong hún àiïm yïu cua mònh va àiïm yïu cua ca ngûúi khac trong möi quan hï tûúng tac. Têt nhiïn sau ào ho se tòm cach húp ly hoa hanh vi cua mònh möt cach thöng minh.

Sûc manh vay mûún tao nïn àiïm yïu cho ban thên, cho ngûúi khac va trong ca cac möi quan hï.

Xêy dûng va phat triïn nùng lûc xuc cam la möt trong

nhûng thach thûc lún nhêt àöi vúi cac bêc cha me va cac nha lanh àao ú moi cêp trong cac tö chûc.

Nùng lûc tinh thên (SQ - Spiritual Quotient)

Nùng lûc thû tû cua con ngûúi la nùng lûc tinh thên.

Cung giöng nhû nùng lûc xuc cam, SQ àang trú thanh möt àï tai chñnh àûúc nhiïu ngûúi quan têm trong nghiïn cûu khoa hoc va cac cuöc tranh luên triït hoc va têm ly. SQ la trong têm va la yïu tö cú ban nhêt trong moi kha nùng cua con ngûúi búi no chñnh la nguön göc àõnh hûúng cho ba nùng lûc con lai. Nùng lûc tinh thên biïu thõ sû khao khat tòm kiïm y nghôa cuöc söng va sû liïn hï cua chung ta vúi vônh hùng.

Richard Wolman, tac gia cuön Suy nghô bùng têm hön cua ban (Thinking with Your Soul), àa noi vï “tinh thên”

nhû sau:

“Theo töi tinh thên la cuöc tòm kiïm cua con ngûúi tû thúi cö àai va mai mai vï sau vên kho ma thay àöi, nhùm tòm ra möi liïn hï vúi cai lún hún, àang tin cêy hún so vúi ban nga cua chung ta – vúi têm hön cua chñnh mònh va cua ngûúi khac, vúi cac thúi ky lõch sû va tû nhiïn, vúi nhûng lan gio tinh thên khöng thï chia cùt va vúi sû bñ ên cua sû söng.”

Nùng lûc tinh thên giup chung ta nhên ra nhûng nguyïn tùc àñch thûc, möt bö phên cua lûúng têm chung ta giöng nhû möt chiïc la ban, möt vêt thï tûúng trûng rêt chñnh xac cho cac nguyïn tùc, búi no luön luön chó hûúng Bùc. Vên àï cöt loi àï duy trò nùng lûc tinh thên ú mûc cao la khöng ngûng tuên theo cac quy tùc “kim chó nam”.

THOI QUEN THÛ 8

Tinh thên cua con ngûúi la ngon nïn cua Thûúng àï.

- Kinh Thanh

Ban hay àoc àoan trñch sau àêy cua tac gia Danah

Zohar va Ian Marshall trong quyïn SQ: Kït nöi vúi nùng lûc tinh thên cua chung ta:

“Khac vúi IQ, möt nùng lûc co thï “cai àùt” vao cac may vi tñnh; khac vúi EQ, nùng lûc hiïn hûu ú cac loai àöng vêt co vu cêp cao, SQ chó tön tai duy nhêt ú con ngûúi va la nïn tang cho ba kha nùng con lai. SQ gùn liïn vúi nhu cêu cua con ngûúi trong qua trònh ài tòm y nghôa cua cuöc söng, vên àï con ngûúi quan têm nhêt. SQ la nhûng gò chung ta sû dung àï tao ra niïm khat khao va kha nùng tòm kiïm y nghôa, têm nhòn va gia trõ cua cuöc söng. SQ giup chung ta biït mú ûúc va phên àêu. No vûa cung cö cho niïm tin, vûa àùt niïm tin va co gia trõ lam cú sú cho chung ta hanh àöng. Vï thûc chêt, no chñnh la yïu tö tao nïn con ngûúi chung ta.”

Ngû nghôa va ban chêt thûúng àùng cua nùng lûc tinh thên

Àa co vö sö cöng trònh nghiïn cûu, quan sat, àiïu tra, hang loat cuön sach va möt nganh hoc vï nùng lûc tinh thên cua con ngûúi, àùc biït la trong khoang hai mûúi nùm trú lai àêy. Nhiïu tû ngû khac nhau àöi khi àûúc dung àï chó cung möt khai niïm. Khai niïm ma töi goi la nùng lûc tinh thên (Spiritual Intelligence) thò ngûúi khac co thï goi la nùng lûc xuc cam (Emotional Intelligence) va ngûúc lai. Töi rêt hiïu sû phûc tap cua ngû nghôa nïn

töi xin ban àûng qua bên têm vao àõnh nghôa cua tû ngû ma hay chu y vao y nghôa thûc chêt cua chung.

Cuön sach cua Howard Gardner vï ly thuyït nhûng nùng lûc àa dang cua con ngûúi nhan àï Nhûng khuön

khö cua trñ tuï (Frames of Mind) trònh bay rêt hay nhûng

khai niïm vï nhûng sûc manh riïng biït nhûng trung lùp. Töi cung hoc hoi àûúc nhiïu àiïu tû nhûng tac phêm cua Robert Cooper va Daniel Goleman noi vï nùng lûc xuc cam. Töi àa tham dû nhûng buöi thuyït trònh cua ho trong nhiïu hoan canh khac nhau va töi biït phûúng

phap tiïp cên cua ho dûa trïn cú sú nhûng cuöc nghiïn cûu kha toan diïn, bao göm ca nhûng yïu tö ma töi àa noi vï nùng lûc tinh thên.

Möt sö tac gia lai tach biït kha nùng thõ giac ra khoi kha nùng diïn àat bùng lúi noi, kha nùng phên tñch, höi hoa, tû duy lö-gñc, sang tao, tû duy kinh tï va möt sö kha nùng khac. Töi àanh gia cao sû àong gop cua ho nhûng möt lên nûa khuyïn ban nïn àùt têt ca moi kha nùng cua con ngûúi vao bön mùt: thï chêt, trñ tuï, têm hön va tinh thên.

HOAN THIÏN BÖN NÙNG LÛC CUA CON NGÛÚI

Vò bön mùt trong ban chêt con ngûúi àan xen nhau, do ào ban khöng thï têp trung riïng le vao möt mùt nao ma khöng trûc tiïp hoùc gian tiïp àung cham àïn nhûng mùt khac. Viïc phat triïn va sû dung cac kha nùng nay se cho ban niïm tin, sûc manh nöi têm va sû an toan, sû dung cam, sû chñn chùn va sûc manh tinh thên cua ban

THOI QUEN THÛ 8

thên. Xet vï nhiïu mùt, nhûng nö lûc cua ban nhùm phat triïn bön nùng lûc nay co tac àöng sêu sùc àïn ngûúi khac va cö vu ho tòm ra tiïng noi cua chñnh mònh.

Phña sau möi cuöc àúi cao thûúng la nhûng nguyïn tùc àa tao ra no.

GEORGE H. LORIMER

Töi cung nhên ra rùng qua viïc thûc hiïn bön gia thiït àún gian sau, chung ta co thï bùt àêu ngay möt cuöc söng cên bùng hún, hoa húp va manh me hún. Àêy la nhûng gia thiït àún gian nhûng töi tin rùng nïu ban kiïn trò thûc hiïn, ban se tòm àûúc nguön sûc manh múi va y chñ àï têp trung khi cên thiït.

1- Àöi vúi thï xac: gia sû rùng ban àa bõ mùc bïnh tim; bêy giú ban phai söng trong tònh trang ào nhû thï nao?

2- Àöi vúi trñ tuï: gia sû thúi gian ài lam cua ban chó con hai nùm nûa; ban se chuên bõ cho viïc nghó hûu nhû thï nao?

3- Àöi vúi têm hön: gia sû ngûúi khac co thï nghe lom àûúc têt ca nhûng gò ban noi vï ho ; vêy ban cên phai noi nùng nhû thï nao?

4- Àöi vúi tinh thên: gia sû cû mûúi mûúi lùm phut ban lai nhòn thêy hònh anh cua Thûúng àï, vêy ban phai söng nhû thï nao?

HOI & ÀAP

HOI: Vï cú ban, chung ta la san phêm cua tû nhiïn (di truyïn) hay san phêm cua sû nuöi dûúng (àiïu kiïn day dö va möi trûúng söng)?

ÀAP: Ban thên cêu hoi nay dûa vao sû lûúng phên gia tao. No dûa trïn cú sú möt mö thûc sai lêm hay möt ban àö sai trai vï ban chêt con ngûúi. Chung ta khöng phai la san phêm cua tû nhiïn va cung khöng phai la san phêm cua sû nuöi dûúng, ma chung ta la san phêm cua sû lûa chon búi vò luön luön tön tai möt khoang tröng giûa kñch thñch va phan ûng. Khi chung ta sû dung àung àùn quyïn tû do lûa chon cua mònh dûa trïn cú sú cac nguyïn tùc, thò khoang khöng gian nay se trú nïn lún hún. Tre con va nhûng ngûúi thiïu nùng trñ tuï co thï khöng co khoang tröng nay, nhûng hêu hït nhûng ngûúi trûúng thanh bònh thûúng àïu co.

HOI: Cac nha lanh àao tai nùng la do bêm sinh hay do àûúc huên luyïn àao tao tû möi trûúng bïn ngoai?

ÀAP: Cêu hoi nay lai tiïp tuc dûa trïn möt mö thûc sai lêm. Nhú co khoang tröng giûa kñch thñch va phan

ûng, con ngûúi co àûúc quyïn tû do lûa chon. Vò thï, cac nha lanh àao tai gioi khöng phai do bêm sinh hay do nhên tao – tûc do nuöi dûúng va àao tao. Ho tû mònh trú nïn co tai thöng qua nhûng phan ûng co chon loc cua

ho. Nïu ho co lûa chon dûa vao cac nguyïn tùc va ngay cang co ky luêt lún hún, thò nùng lûc tû do lûa chon cua ho se cang tùng lïn. Trong cuön sach Nhûng ngûúi lêp dõ va ky la (Geeks & Geezers), hai tac gia Warren G. Bennis va Robert J. Thomas cho rùng cac nha lanh àao tai ba la do nhên tao, chû khöng phai bêm sinh. Y tûúng nay cú ban la do sû trai nghiïm co tñnh chuyïn biïn tao nïn möt bûúc ngoùt trïn con àûúng dên àïn nhûng lûa chon giup ho trú thanh nha lanh àao. Tiïn sô Noel Tichy cung cho rùng cac nha lanh àao khöng phai do bêm sinh ma do dûúng duc ma nïn. Möt lên nûa, nhûng phat biïu nay ham y rùng con ngûúi co quyïn lûa chon àï àûúc day dö va lam theo cac hûúng dên. Trong ca hai trûúng húp nay, cac tac gia àïu cho rùng nhûng nha lanh àao tai nùng khöng phai la do bêm sinh hay do nhên tao ma la do tû ban thên ho co y thûc trú thanh nha lanh àao – sû lanh àao la kït qua cua möt chuöi nhûng sû lûa chon.

HOI: Co cên phai phat triïn têt ca bön nùng lûc thiïn phu nay hay khöng?

ÀAP: Co, búi vò ban khöng thï phat triïn àûúc möt nùng lûc nao àïn mûc cao nhêt va lêu bïn nïu khöng àöng thúi phat triïn ca bön nùng lûc trïn. Àiïu nay cho thêy y nghôa cua sû gùn kït. Co nghôa la toan bö cuöc söng cua chung ta àûúc gùn kït vúi nhûng nguyïn tùc nhêt àõnh. Nùng lûc lam ra cua cai va sû hûúng thu cua

chung ta xet cho cung phu thuöc vao tñnh cach va phêm chêt con ngûúi cua chung ta. Àiïu nay àoi hoi sû khöng ngûng têp luyïn àï pha vú va tao àiïu kiïn höi phuc tûng “súi cú” àï phat triïn sûc manh thï chêt, trñ tuï, tònh cam va tinh thên bùng cach thoat ra khoi nhûng vung an toan (comfort zones). Múi ban àoc cuön Sûc manh cua sû tham gia töng lûc (The Power of Full Engagement) cua tac gia Jim Loehr va Tony Schwartz.

HOI: Thï con vên àï nghó hûu thò sao?

ÀAP: Ban co thï nghó hûu nhûng àûng bao giú tû bo nhûng dû an co y nghôa. Nïu ban muön söng lêu, ban cên co sû cùng thùng co ñch (eustress), tûc möt cam nhên sêu sùc vï y nghôa va sû àong gop cua mònh vao nhûng cöng viïc hay sû nghiïp xûng àang, àùc biït àöi vúi gia àònh qua cac thï hï cua ban. Ngûúc lai, nïu ban muön súm vï vúi tö tiïn, hay ngûng chúi golf, nghó cêu ca va ngay ngay ngöi chú àïn giú uöng thuöc, va thang hoùc ban múi gùp gú con chau. Nïu ban muön tòm bùng chûng, xin hay àoc cuön Sû cùng thùng vö hai (Stress Without Distress) cua Hans Selye.

Chûúng 5

THÏ HIÏN QUAN

ÀIÏM THÖNG QUA

TÊM NHÒN, KY LUÊT, SÛ ÀAM MÏ VA

LÛÚNG TÊM CUA BAN

Ngûúi co sûc manh lún nhêt la ngûúi biït kiïm soat ban thên mònh.

- LUCIUS AMAEUS SENECA

GNASCÛLGNÖÀOEHTGNÖS

tòm hiïu vï cuöc àúi cua nhûng ngûúi tûng àat nhûng thanh tûu to lún, ban se tòm thêy möt khuön mêu chung ú ho. Ào la, ho la nhûng ngûúi co anh hûúng lún àïn ngûúi khac va co nhiïu àong gop múi me, quan trong va co y nghôa cho cuöc söng. Bùng sû nö lûc kiïn trò va sû ren luyïn nöi têm, ho àa phat triïn manh me bön nùng lûc vön co cua con ngûúi. Nhûng biïu hiïn cao nhêt cua bön nùng lûc nay la têm nhòn, àöi vúi trñ tuï; la tñnh ky luêt, àöi vúi thï chêt; la sû àam mï, àöi vúi tònh cam; va lûúng têm, àöi vúi tinh thên. Nhûng biïu hiïn nay cung la nhûng phûúng tiïn quan trong nhêt àï thï hiïn quan àiïm cua ban.

THE 8th HABIT

Têm nhòn la kha nùng nhòn thêy trûúc nhûng gò co thï xay ra trong cöng viïc, sû nghiïp va trong tö chûc bùng àöi mùt cua trñ tuï. Têm nhòn co àûúc khi chung ta dung trñ tuï àï àûa ra kha nùng àap ûng nhu cêu. William Blake noi rùng: “Nhûng gò höm nay àûúc chûng minh la àung thò trûúc ào chó la sû tûúng tûúng”. Khi möt ngûúi khöng co têm nhòn va khöng quan têm àïn viïc phat triïn kha nùng sang tao cua trñ tuï, ho se trú thanh con möi trïn con àûúng ài àïn chu nghôa nan nhên (xem hònh 5.1).

Tñnh ky luêt la cai gia phai tra àï àûa têm nhòn ài vao thûc tiïn. Àêy la phên liïn quan àïn nhûng thûc tï kho khùn, hiïn nhiïn va àöi khi thêt tan nhên, nhûng cên phai co àï biïn têm nhòn thanh sû thêt. Ky luêt xuêt hiïn khi têm nhòn kït húp vúi sû cam kït. Àöi nghõch vúi tñnh ky luêt va sû cam kït la sû buöng tha – tûc sû àanh àöi nhûng àiïu quan trong nhêt cua cuöc söng àï hûúng nhûng thu vui hay khoai lac nhêt thúi.

Muön lanh àao ngûúi khac, trûúc hït hay lam chu àûúc ban thên mònh.

PHILIP MASSINGER

Sû àam mï la ngon lûa, la sû khao khat, la sûc manh cua long quyït têm, la àöng lûc àï duy trò tñnh ky luêt nhùm thûc hiïn têm nhòn. Sû àam mï xuêt hiïn khi nhu

cêu cua con ngûúi trung khúp vúi tai nùng àöc nhêt vö nhõ cua riïng ho. Khi möt ngûúi khöng co sû àam mï trong viïc ài tòm va sû dung tiïng noi cua ban thên nhùm phung sû nhûng muc àñch cao quy, thò khoang tröng trong têm hön ho se àêy rêy nhûng cam giac khöng an toan va nhûng tiïng noi tröng röng theo khuön mêu xa höi. Trong möi quan hï va trong cac tö chûc, xet theo möt khña canh nao ào thò sû àam mï bao göm ca long trùc ên.

Lûúng têm la nhên thûc nöi têm vï àao àûc àï phên biït àêu la àung va àêu la sai, la àöng lûc àï con ngûúi hûúng àïn y nghôa cuöc söng va sû cöng hiïn vò muc àñch cao àep. Lûúng têm la sûc manh dên àûúng cho têm nhòn, tñnh ky luêt va sû àam mï. Lûúng têm tûúng phan vúi cai töi ñch ky thûúng ngû trõ trong cuöc söng cua möi chung ta.

Bêt cû àiïu gò lam suy yïu ly trñ cua ban, lam hai àïn lûúng têm cua ban, che khuêt y thûc cua ban, lêy ài hûng thu cua ban àöi vúi nhûng àiïu linh thiïng; bêt cû nhûng gò lam cho thï xac lên at tinh thên, thò nhûng thû ào àïu la töi löi àöi vúi ban, du ban thên no tröng co ve nhû vö hai.

SUSANNA WESLEY (Me cua JOHN WESLEY(1))

(1) John Wesley (1703 - 1791): Muc sû Anh giao, nha thên hoc, nha thuyït giao va la nha sang lêp Phong trao Giam ly.

THE 8th HABIT

Bön tû têm nhòn, ky luêt, àam mï va lûúng têm thûc chêt chûa àûng rêt nhiïu àùc tñnh vön àûúc dung àï mö ta con àûúng dên àïn thanh cöng cua nhûng ngûúi co têm anh hûúng lún lao trong cuöc söng.

Hònh 5.3 cho thêy co nhiïu àùc tñnh tiïu biïu khac nùm dûúi 4 tang bùng co tïn goi têm nhòn, ky luêt, àam mï va lûúng têm.

Kha nùng/ Nùng lûc trñ tuï Kha nùng/ Nùng lûc thï chêt

Têm nhònTñnh ky luêt

Viïn canh lêu dai

Thuöc vï ly tûúngTñnh thûc tï

Dû àoan tûúng lai

Xac lêp cac ky vong

Ngûúi co ûúc mú

Ài tiïn phong

Ngûúi àùt niïm tin vao con ngûúi

Co tñnh triït hoc

Ngûúi àat thanh tûu trong cöng viïc

Ngûúi co kha nùng tû duy chiïn lûúc

Tû duy àöt pha

Hy vong

Kha nùng/ Nùng lûc xuc cam

Thûc hiïn

Têp trung

Thûúng xuyïn liïn tuc Chu àöng khúi xûúng

àûúc cam kït

Tñnh tû trõ

Nö lûc lam viïc hït mònh

Kiïn cûúng

Sùn sang hy sinh

Tû giac

Co nùng lûc Kiïn àõnhQuyït àoan

Sû àam mïLûúng têm

Niïm hy vong

Lac quanNhiït tònh

Àöng têm

hiïp lûc Dung cam

Bao quat

Nhay cam

Àöng cam

Qua quyït

Dam thach thûc

Co tñnh thuc àêy

Àao àûc

Can àam

Sû vui ve

Co anh hûúng Hai hûúc Hûúng vï con ngûúi

Trûc giac

Chõu trach nhiïm

Sang suöt Chñnh trûc

Àêy tú Khiïm tön

Cöng bùng

Co cam hûng Àao ly Röng lûúng Co long trùc ên

Àang kñnh trong

Hûúng vï sû nghiïp

Kha nùng/ Nùng lûc tinh thên

Hònh 5.3

THOI QUEN THÛ 8

Cac nha lanh àao hang àêu àïu co têm nhòn, oc thûc tiïn, àao àûc va long dung cam. Àêy chñnh la bön nùng lûc, bön hònh thûc cua sû nhên thûc, la ngön ngû giao tiïp cên co àï àat àûúc nhûng kït qua lêu dai va co y nghôa.

Nha lanh àao co têm nhòn la ngûúi luön biït tû duy lún, tû duy cai múi va tû duy àöt pha. Va, àiïu quan trong hún hït la ho biït giû möi liïn hï vúi cêu truc sêu röng vï nhên thûc va tiïm nùng sang tao cua con ngûúi.

Ban cên phai kiïm soat cac mö thûc chi phöi têm trñ cua ban, thï giúi quan cua ban, niïm tin cua ban vï nhûng gò ban xûng àang nhên àûúc va nhûng gò co thï xay ra. Ào la pham vi cua sû thay àöi cú ban, cua sûc manh va nùng lûc, la y nghôa thûc sû cua long can àam.

PETER KOESTENBAUM, nha triït hoc vï quan trõ

TÊM NHÒN, KY LUÊT VA NIÏM ÀAM MÏ LAM CHU THÏ GIÚI

Bêt ky ca nhên nao co anh hûúng sêu sùc àöi vúi ngûúi khac, àöi vúi cac tö chûc hoùc xa höi, bêt ky bêc phu huynh nao co anh hûúng àïn nhiïu thï hï trong gia àònh, bêt ky ai tao ra àûúc sû khac biït thûc sû thò kha nùng anh hûúng cua ho àïu co ba thuöc tñnh chung: têm

THE 8th HABIT

nhòn, ky luêt va sû àam mï. Töi cho rùng ba thuöc tñnh nay àa thöng trõ thï giúi ngay tû thuú ban sú. Chung àùc trûng cho sû lanh àao hiïu qua.

Chung ta thû xem xet möt vai nha lanh àao nöi tiïng trong lõch sû hiïn àai:

George Washington(1) co möt têm nhòn xêy dûng möt quöc gia múi, thöng nhêt va àöc lêp, khöng chõu sû can thiïp hay phu thuöc cua nûúc ngoai. Öng tû thiït lêp ky luêt sùt cho chñnh mònh trong viïc tuyïn mö, tiïp tï quên nhu va giû cho binh lñnh khöng àao ngu khoi quên àöi.

Tûc giên vò sû phên biït àöi xû àöi vúi cac sô quan quên àöi thuöc àõa, chñnh sach àêt àai cua Anh va sû kiïm chï

khöng cho Hoa Ky mú röng lanh thö, Washington luön êp u trong long sû nghiïp gianh àöc lêp tû do.

Florence Nightingale(2), ngûúi sang lêp phûúng phap chùm soc bïnh nhên hiïn àai va cöng hiïn ca tuöi thanh xuên cua mònh àï cai thiïn chêt lûúng chùm soc bïnh nhên trong cac bïnh viïn quên àöi. Têm nhòn va sû say mï àa giup ba vûút qua ban tñnh rut re va luön e ngai cua mònh.

Mohandas K. Gandhi(3), ngûúi co cöng àem lai nïn àöc

(1) George Washington (1732 – 1799): Töng thöng àêu tiïn cua Húp Chung Quöc Hoa Ky, nhiïm ky 1789 – 1797, ngûúi lanh àao thanh cöng cuöc Chiïn tranh Cach mang My (1775 – 1783) chöng lai Àï chï Anh.

(2) Florence Nightingale (1820 – 1910): Nû y ta tiïn phûúng, nha vùn, nha thöng kï, ngûúi phu nû nöi tiïng vúi danh hiïu “Lady with the Lamp” (Ngûúi Phu nû cua Nguön Hy vong).

(3) Mohandas K. Gandhi (1869 – 1948): Lanh tu chñnh trõ va tinh thên cua dên töc Ên va Phong trao gianh àöc lêp cho Ên Àö khoi ach thöng trõ cua Thûc dên Anh bùng con àûúng àêu tranh bêt bao àöng.

lêp cho Ên Àö, mùc du öng chûa bao giú giû möt chûc vu nao trong chñnh phu qua bêu cû hay àûúc bö nhiïm. Öng khöng hï co möt àõa võ chñnh thûc, khöng chut quyïn hanh trong tay nhûng chñnh sûc manh tinh thên cua öng àa tao ra nhûng chuên mûc vùn hoa xa höi manh me àïn mûc cuöi cung no àõnh hònh cac y chñ chñnh trõ quan trong. Öng àa lam chu cuöc àúi mònh bùng möt y thûc vï lûúng têm phö quat luön tön tai trong long moi ngûúi, trong cöng àöng quöc tï va ca ban thên ngûúi Anh.

Margaret Thatcher(1), nha lanh àao nû àêu tiïn cua möt nûúc cöng nghiïp lún. Ba àa lam Thu tûúng nûúc Anh qua 3 nhiïm ky, trú thanh ngûúi nùm quyïn thu tûúng liïn tuc dai nhêt trong thï ky 20. Co khöng ñt ngûúi phï

phan ba, nhûng ba luön nhiït tònh cö vu moi ngûúi xêy dûng tñnh ky luêt, trach nhiïm ca nhên, tñnh tû cûúng va la ngûúi àa cö vu manh me quyïn tû do kinh doanh.

Trong suöt thúi gian cêm quyïn cua mònh, ba àa àûa nûúc Anh vûút qua khung hoang va suy thoai kinh tï.

Co quyïn lûc cung giöng nhû trú thanh ngûúi phu nû; nïu ban buöc phai noi cho ngûúi khac biït vï àiïu ào, thò ban khöng phai ngûúi nhû thï.

MARGARET THATCHER

(1) Margaret Hilda Thatcher (1925 - ): Nû Thu tûúng àêu tiïn va àïn nay vên la duy nhêt, “Ba àêm Thep” cua Vûúng quöc Anh, nùm quyïn tû nùm 1975 –1990. Ba cung la Chu tõch Àang Bao thu Anh tû nùm 1975 – 1990.

Nelson Mandela(1), cûu Töng thöng Nam Phi, ngûúi àa àêu tranh gên 27 nùm trong nha tu àï chöng lai chï àö phên biït chung töc. Mandela àûúc thöi thuc búi têm nhòn hún la búi ky ûc cua mònh. Öng co thï hònh dung ra möt thï giúi vûút khoi moi giúi han cua nhûng trai nghiïm va ky ûc àau thûúng cua mònh: ào la sû tu àay, sû bêt cöng, chiïn tranh bö lac va sû chia re sùc töc. Tû sêu thùm têm hön öng luön vang vong möt niïm tin bêt tên vï gia trõ cua möi cöng dên Nam Phi.

Me Teresa(2), ngûúi àa toan têm toan y hiïn dêng ca cuöc àúi mònh phuc vu vö àiïu kiïn cho nhûng con ngûúi bêt hanh. Ba àa di chuc lai cho tö chûc cua ba lúi nguyïn cêu àa àûúc ba hït long thûc hiïn trong suöt cuöc àúi mònh la sû trong sach va cöng hiïn, tö chûc nay àa khöng ngûng lún manh va phat triïn sau khi ba mêt.

Kït qua cua sû im lùng la CÊU NGUYÏN.

Kït qua cua cêu nguyïn la NIÏM TIN.

(1) Nelson Rolihlahla Mandela (1918 - ): Töng thöng thû 10 (1994 – 1999) cua Cöng hoa Nam Phi, lanh tu phong trao chöng chu nghôa phên biït chung töc A-pac-thai (Apartheid) va bõ giam cêm suöt 27 nùm (1963 – 1990) búi Chñnh quyïn A-pac-thai. Öng àûúc trao tùng giai Nobel Hoa Bònh nùm 1993.

(2) Me Teresa (1920 – 1997): Nû tu ngûúi Ên göc Albania, nha hoat àöng nhên àao, tïn khai sinh cua ba la Agnes Gonxha Bojaxhiu (Gonxha trong tiïng Albania co nghôa la “Nu Höng”). Ba àïn Ên Àö nùm 1948 àï thûc hiïn sû mïnh bac ai àöi vúi ngûúi ngheo, ngûúi bïnh, ngûúi mö cöi, ngûúi trong cún hêp höi. Ba sang lêp Cac Cöng àoan Bac ai Kolkata (Thanh phö Calcutta, Ên Àö) vao nùm 1950. Ba àûúc trao giai Nobel Hoa Bònh nùm 1979.

Kït qua cua niïm tin la YÏU THÛÚNG.

Kït qua cua yïu thûúng la PHUNG SÛ.

Kït qua cua phung sû la HOA BÒNH.

Me TERESA

Tuy nhiïn, cung co möt sö nha lanh àao co ca ba phêm chêt têm nhòn, ky luêt va àam mï nhûng lai tao ra möt hêu qua àang sú. Adolf Hitler la möt trong sö ào. Öng ta àa say mï tuyïn truyïn cho têm nhòn ngan nùm thöng trõ cua Àï tam Quöc xa va sû siïu viït cua chung töc Aryan. Öng ta àa dûng lïn möt trong sö nhûng cö may cöng nghiïp chiïn tranh ky luêt nhêt trong lõch sû thï giúi. Öng ta àa minh chûng cho sûc manh cua nùng lûc xuc cam cua mònh qua tai hung biïn co sûc thuyït phuc cao, co thï biïn àam àöng cû toa thanh nhûng ke cuöng tñn àang sú mang tû tûúng hên thu va huy diït.

Tuy nhiïn, vên co sû khac biït lún giûa lanh àao hiïu qua va lanh àao lêu bïn; têt ca cac nha lanh àao noi trïn àïu xêy dûng àûúc nïn tang vûng chùc va sû cöng hiïn co y nghôa lêu bïn, ngoai trû Adolf Hitler.

Khi lûúng têm gùn liïn vúi têm nhòn, ky luêt va niïm àam mï thò sû lanh àao se trú nïn lêu bïn va lam thay àöi thï giúi mai mai. Noi cach khac, sûc manh àao ly lam cho quyïn lûc chñnh thöng àúm hoa kït trai. Khi lûúng têm khöng àiïu khiïn àûúc têm nhòn, ky luêt va niïm àam

THE 8th HABIT

mï thò sû lanh àao se khöng bïn vûng va nhûng àõnh chï cua no cung nhanh chong tan ra. Noi cach khac, quyïn lûc chñnh thöng khi thiïu sûc manh àao ly se dên àïn thêt bai.

Hitler co têm nhòn, tñnh ky luêt va sû àam mï nhûng öng lai bõ thuc àêy búi cai töi ñch ky. Do thiïu lûúng têm nïn öng ta àa thêt bai. Têm nhòn, tñnh ky luêt va sû àam mï cua Gandhi àûúc thuc àêy búi lûúng têm va trach nhiïm nïn öng àa trú thanh ngûúi àêy tú phuc vu nhên dên va àêt nûúc cua öng. Öng chó co sûc manh àao ly (öng khöng hï co quyïn lûc chñnh thöng) nhûng öng lai la ngûúi cha va la ngûúi sang lêp ra àêt nûúc co dên sö lún thû hai trïn thï giúi(1).

Khi têm nhòn, ky luêt va sû àam mï àûúc chi phöi búi quyïn lûc chñnh thöng nhûng vö lûúng têm va thiïu sûc manh àao ly thò thï giúi co thï bõ thay àöi, nhûng theo möt chiïu hûúng sai lïch va xêu xa. No huy hoai thï giúi va tû ài àïn chö diït vong.

Bêy giú chung ta se xet ky tûng thuöc tñnh möt.

TÊM NHÒN

Têm nhòn la viïc nhòn vï tûúng lai bùng con mùt cua trñ tuï. Têm nhòn la trñ tûúng tûúng ûng dung (applied imagination). Moi thû trïn àúi àïu àûúc kiïn tao hai lên: lên thû nhêt bùng sû sang tao tinh thên; va lên thû hai

(1) Dên sö Ên Àö ûúc vao khoang 1,132 tó ngûúi (2008), Trung Quöc co sö dên àöng nhêt thï giúi vúi khoang 1,329 tó ngûúi (2007).

THOI QUEN THÛ 8

bùng sû sang tao vêt chêt. Sû kiïn tao thû nhêt, hay têm nhòn, la sû bùt àêu cua qua trònh tû tai tao cua ban thên hay cua tö chûc. No thï hiïn bùng sû khao khat, mú ûúc, hy vong vao nhûng muc tiïu va kï hoach. Nhûng nhûng mú ûúc hay têm nhòn nay khöng phai la sû hoang tûúng ma la nhûng hiïn thûc chûa àûúc àûa vï khöng gian vêt ly. No giöng nhû ban ve thiït kï möt ngöi nha trûúc khi ngöi nha ào àûúc dûng lïn, hay nhû nhûng nöt nhac trong ban phö nhac àang chú nghï sô biïu diïn.

Hêu hït chung ta àïu khöng hònh dung hay nhên thûc àûúc moi tiïm nùng cua mònh. William James noi: “Hêu hït moi ngûúi àïu söng trong möt chu vi han hep cua nhûng tiïm nùng cua mònh. Têt ca chung ta àïu co nguön dû trû nùng lûúng va tai nùng co thï àem ra sû dung vao nhûng luc ma chung ta khöng thï ngú túi”.

Albert Einstein noi: “Trñ tûúng tûúng con quan trong hún ca kiïn thûc”. Trñ nhú la qua khû va no luön bõ giúi han. Con têm nhòn la tûúng lai, vön vö han. Têm nhòn con lún hún ca lõch sû, kinh nghiïm, va ca nhûng vït thûúng long trong qua khû.

Khi co ngûúi hoi Einstein rùng nïu co thï öng se hoi Thûúng àï àiïu gò, Einstein àa àap rùng: “Töi se hoi: Vu tru àûúc hònh thanh nhû thï nao?. Búi vò têt ca moi thû xay ra sau ào chó la toan hoc”. Nhûng sau khi suy nghô möt luc, öng lai àöi y: “Thay vò hoi nhû thï, töi se hoi: Tai sao vu tru àûúc tao ra?. Khi ào, chùc chùn töi se biït àûúc y nghôa cuöc àúi mònh”.

THE 8th HABIT

Co le têm nhòn quan trong nhêt la co àûúc möt y thûc vï ban nga, möt y thûc vï sö phên cua ban thên, y thûc vï sû mïnh va vai tro àöc nhêt cua àúi mònh, y thûc vï muc àñch va y nghôa cua cuöc söng. Khi ban muön kiïm tra têm nhòn ca nhên cua mònh thò trûúc hït hay tû hoi: Têm nhòn cua töi co gùn liïn vúi tiïng noi, sûc lûc va tai nùng àöc nhêt cua töi hay khöng? Têm nhòn co cho töi y thûc vï “thiïn hûúng theo àuöi möt sû nghiïp xûng àang”? Àï co àûúc y thûc ào, ban phai biït suy ngêm va àùt ra nhûng cêu hoi co chiïu sêu va thï hiïn sûc tûúng tûúng manh me.

Khi chung ta noi vï têm nhòn, àiïu quan trong la khöng chó chu y vao têm nhòn vï nhûng àiïu co thï “ú àêu ào” ma con chu y àïn têm nhòn ma chung ta nhên

thêy ú ngûúi khac, nhûng tiïm nùng chûa àûúc nhên ra núi ho. Têm nhòn co y nghôa röng lún hún viïc chó lam àûúc möt vai àiïu gò, hay hoan thanh möt nhiïm vu nao ào, no la sû kham pha va mú röng cach nhòn cua chung ta àöi vúi ngûúi khac, khùng àõnh ho, tin tûúng ho va giup ho kham pha nhûng tiïm nùng cua chñnh ho – nghôa la giup ho tòm ra tiïng noi cua ban thên ho.

Ban nêng töi. Töi nêng ban. Va chung ta cung àûúc nêng lïn.

Cach ngön Giao phai QUAKER 100

Co möt sûc manh to lún trong viïc nhòn nhên ngûúi khac möt cach tach biït vúi hanh vi cua ho, khi lam àiïu ào la chung ta àa khùng àõnh gia trõ cú ban va vö àiïu kiïn cua ho. Khi nhên ra va thûa nhên tiïm nùng cua ngûúi khac la chung ta àûa cho ho chiïc gûúng soi àï ho nhòn thêy nhûng gò àep nhêt núi ban thên mònh. Cach khùng àõnh nay khöng chó giup phat huy nhûng phêm chêt töt nhêt cua ho ma con tranh cho chung ta khoi co phan ûng trûúc nhûng hanh vi khöng mong muön. Khi möt ngûúi hanh xû ú mûc àö thêp hún tiïm nùng thò thai àö va sû khùng àõnh cua chung ta se “noi” cho ho biït rùng: “Anh co thï lam töt hún thï!”.

Trong möt chuyïn ài nûúc ngoai cach àêy nhiïu nùm, töi àûúc giúi thiïu vúi möt thanh niïn khoang mûúi tam tuöi. Cêu êy àa gùp phai nhûng thû thach lún trong àúi, trong ào co ca ma tuy va bia rûúu. Qua cuöc noi chuyïn, töi nhên ra rùng mùc du cêu êy àang cö gùng tû bo thoi xêu va àang tòm hûúng ài àung àùn, song cêu vên chûa tû tin ú ban thên. Töi cung nhên thêy cêu la möt thanh niïn àùc biït, co sûc manh va tiïm nùng thûc sû. Àiïu ào thï hiïn ro qua net mùt va tinh thên cua cêu. Trûúc khi chia tay, töi nhòn thùng vao mùt cêu êy va noi rùng töi tin sau nay cêu se trú thanh möt ngûúi co anh hûúng lún trong xa höi va rùng ú cêu co nhûng mon qua thiïn phu cung nhûng tiïm nùng àùc biït.

Gên 20 nùm sau, chang thanh niïn êy trú thanh möt trong sö nhûng ngûúi tre tuöi co nùng lûc va àêy hûa hen nhêt ma töi tûng biït. Cêu êy co möt gia àònh tuyït vúi

THE 8th HABIT

va rêt thanh cöng trong nghï nghiïp. Möt ngûúi ban cua töi gên àêy àa gùp cêu êy. Trong cuöc tro chuyïn vúi ban töi, anh chang àa nhùc lai cêu chuyïn ma töi àa kï trïn. Anh noi: “Anh khöng thï biït àûúc cuöc tro chuyïn ngùn ngui ào àa co tac àöng lún nhû thï nao àïn cuöc àúi töi.

Khi àûúc nghe öng êy noi töi la ngûúi co nhûng tiïm nùng vûút xa nhûng gò töi co thï tûúng tûúng, y nghô ào àa àong lai trong töi. No àa tao ra sû khac biït cho cuöc àúi töi”.

Xêy dûng thoi quen khùng àõnh nhûng àiïu töt àep cua ngûúi khac, thûúng xuyïn va chên thanh truyïn cho ho niïm tin cua ban vao ho la àiïu vö cung quan trong –àùc biït la àöi vúi tre võ thanh niïn àang phai trai qua giai àoan hònh thanh nhên cach. Àêy la möt sû àêu tû nho nhûng àem lai nhûng kït qua to lún khöng thï tin àûúc. Möt lên nûa hay nhú lai nhûng tac àöng ky diïu khi chung ta àûúc ai ào àùt niïm tin vao chung ta (vï tiïm nùng cua chung ta) nhûng khi chung ta khöng tin vao ban thên mònh.

TÑNH KY LUÊT

Tñnh ky luêt cung quan trong khöng kem têm nhòn va àûng hang thû hai trong têp húp nay. Tñnh ky luêt tûúng

trûng cho sû kiïn tao lên thû hai. Ào la viïc tao ra kït qua, la hy sinh nhûng thû khac àï thûc hiïn bùng àûúc têm

nhòn. Tñnh ky luêt la hiïn thên cua sûc manh y chñ, Peter Drucker cho rùng nhiïm vu àêu tiïn cua cac nha quan ly

la àõnh nghôa thûc tai. Ky luêt giup àõnh nghôa thûc tai va chêp nhên no; ào la quyït têm chêp nhên chû khöng phai phu àõnh thûc tai. No thûa nhên nhûng sû thêt trên trui cua hiïn thûc.

Khi sû tûúi tùn cua ban vao buöi ban mai àûúc thay thï bùng sû mït moi luc giûa trûa, khi cú

bùp ban run rêy vò cùng thùng thò cac bêc thang dûúng nhû cao hún va keo dai vö tên. Va röi, àöt nhiïn ban cam thêy chùng co gò suön se theo y ban ca – ào chñnh la luc ban khöng nïn do dû thïm möt giêy nao nûa.

DAG HAMMARSKJOLD

Lanh àao la kha nùng biïn têm nhòn thanh hiïn thûc.

WARREN BENNIS

Khöng co têm nhòn va hy vong thò viïc chêp nhên hiïn thûc co thï thêt chan nan va khöng co gò hûng thu.

Hanh phuc àöi khi cung àûúc àõnh nghôa la kha nùng gac

lai nhûng y muön nhêt thúi vò nhûng muc tiïu lêu dai. Sû hy sinh ca nhên la qua trònh gat bo nhûng thu vui hiïn tai

vò nhûng àiïu töt àep hún trong tûúng lai chñnh la nöi dung cua tñnh ky luêt.

Hêu hït chung ta àïu xem ky luêt la sû mêt tû do. “Nhûng sû bùt buöc se giït chït tñnh tû nguyïn”. Pham nhûng viïc “cên phai” thò khöng chûa àûng tû do. “Töi muön lam nhûng gò töi muön. Ào múi la sû tû do, chû khöng phai nghôa vu”.

Thûc ra, àiïu ngûúc lai múi àung. Chó nhûng ngûúi söng co ky luêt múi la nhûng ngûúi thêt sû tû do. Nhûng ngûúi vö ky luêt múi la nö lï cua têm tñnh bêt thûúng, cua sû them khat va àam mï.

Ban co biït chúi àan dûúng cêm khöng? Khöng! Töi khöng co sû tû do àï chúi àan dûúng cêm. Búi vò töi khöng bao giú khep mònh vao ky luêt. Töi thñch tu têp vúi ban be hún la ngöi luyïn tûng ngon àan theo y muön cua cha me hay giao viïn day àan.

Thï con sû tû do tha thû va xin àûúc tha thû thò sao? Sû tû do yïu thûúng vö àiïu kiïn la ngûúi chó dên chû khöng phai ngûúi phan xet – möt têm gûúng chû khöng phai la ngûúi chó trñch. Àiïu ào co y nghôa gò? Ban thû nghô vï tñnh ky luêt trong nhûng trûúng húp nay xem sao.

Nha sû pham lún Horace Mann(1) tûng noi: “Thêt vö ñch nïu ngûúi ta noi vï hanh phuc ma khöng bao giú buöc tñnh böc àöng phai tuên thu ky luêt. Nhûng ai khöng

muön hy sinh hiïn tai vò möt tûúng lai töt àep hún, hoùc hy sinh ca nhên vò sû nghiïp chung, la ngûúi chó co thï noi vï hanh phuc giöng nhû ngûúi mu noi vï mau sùc vêy”.

(1) Horace Mann (1796 – 1859): Nha sû pham, nha chñnh trõ nöi tiïng ngûúi My thï ky XIX.

Töi thûc sû tin rùng tñnh ky luêt chñnh la àùc tñnh chung cua têt ca nhûng ngûúi thanh àat. Töi rêt ngûúng mö thanh qua cua nha quan ly bao hiïm Albert E. N. Gray, ngûúi àa danh ca àúi mònh àï kham pha ra mêu sö chung cua sû thanh cöng. Cuöi cung, öng àa ài àïn möt kït luên àún gian nhûng rêt sêu sùc, rùng mùc du sû lam viïc chùm chó, sû may mùn va sû kheo leo trong cac möi quan hï àïu rêt quan trong nhûng ngûúi thanh àat thûúng co “thoi quen lam nhûng viïc ma ngûúi thêt bai khöng thñch lam”. Nhûng ngûúi thanh àat thûc ra khöng nhêt thiït phai thñch lam nhûng viïc ào, nhûng sû khöng thñch cua ho bõ khuêt phuc búi sûc manh hûúng túi muc àñch.

SÛ ÀAM MÏ

Sû àam mï xuêt phat tû têm hön va la biïu hiïn cua sû lac quan, niïm hûng thu, sû gùn kït tònh cam va long quyït têm. Sû àam mï nhû möt ngon lûa lam bung chay nghõ lûc. Sû hùng hai nhiït tònh bùt nguön tû sûc manh lûa chon hún la tû hoan canh. Nhûng ngûúi nhiït tònh tin rùng cach töt nhêt àï biït àûúc tûúng lai la phai tao ra no. Thûc ra, nhiït tònh la möt nhu cêu tinh thên, no lam cho ngûúi ta trú thanh möt bö phên cua giai phap chû khöng phai möt bö phên cua cam giac vö vong va bêt lûc.

Triït gia Aristotle noi rùng: “Khi tai nùng cua con ngûúi va nhu cêu cua thï gian gùp nhau thò thiïn hûúng cua ban xuêt hiïn”. Chung ta cung co thï noi: “Ào la núi sinh ra sû àam mï cua ban, núi bùt nguön tiïng noi cua

THE 8th HABIT

ban” hay cung co thï hiïu núi ào lam tùng sûc söng va cho ban thïm nghõ lûc. Ào la nguön nhiïn liïu cho têm nhòn va tñnh ky luêt. No luön ú bïn ban trong khi moi thû khac co thï bõ mêt ài möt ngay nao ào. Möt võ bac sô hoi möt ngûúi rùng anh ta lam viïc bao nhiïu giú trong möt tuên. Cêu tra lúi la: “Töi khöng àï y. Thï trong möt tuên bac sô hñt thú bao nhiïu giú?”. Thêt vêy, khi cuöc söng, cöng viïc, vui chúi giai trñ va tònh yïu àïu xoay quanh cung möt thû, thò ào la luc ban àang co niïm àam mï lún!

Chòa khoa àï tao niïm àam mï trong cuöc söng la tòm ra nhûng tai nùng àöc àao va vai tro riïng cung nhû muc àñch cua ban trong cuöc àúi nay. Àiïu quan trong la cên phai hiïu ro ban thên trûúc khi ban quyït àõnh lam àiïu mònh muön. Triït hoc Hy Lap noi rùng: “Biït mònh, kiïm soat mònh va cöng hiïn hït mònh” la möt àuc kït àêy sû tinh tï. Tai nùng, sû mïnh hoùc vai tro cua möt ngûúi la do khúi gúi, phat hiïn ra chû khöng phai do tao ra.

Co möt quan niïm sai lêm phö biïn cho rùng ky nùng cua möt ngûúi chñnh la tai nùng cua ngûúi ào. Thûc ra ky nùng khöng phai la tai nùng. Ngûúc lai, tai nùng lai àoi hoi phai co ky nùng. Ngûúi ta co thï co cac ky nùng va kiïn thûc trong cac lônh vûc ma ho khöng hï co chut tai nùng nao. Nïu möt ngûúi co möt cöng viïc àoi hoi nhûng

ky nùng ma khöng cên àïn tai nùng thò chùc chùn tö chûc dung ho se khöng bao giú co thï khai thac àûúc sû àam mï cung nhû tiïng noi cua ho. Ho co thï se chó gia vú lam viïc va do ào lai cên co ngûúi giam sat va àöc thuc ho.

THOI QUEN THÛ 8

Nïu ban thuï àûúc ngûúi lam ma cöng viïc ban giao phu húp vúi sû àam mï cua ho thò ban khöng cên bêt cû ai giam sat ho ca. Ho se tû kiïm soat ban thên töt hún bêt ky ngûúi giam sat nao. Nhiït huyït va àöng cú thuc àêy ho xuêt phat tû bïn trong chû khöng phai tû bïn ngoai. Hay thû nhú lai nhûng lên ban say mï möt dû an nao ào, co àiïu gò ào vö cung hêp dên va cuön hut ban manh me àïn nöi ban kho co thï suy nghô vï bêt cû cai gò khac.

Liïu khi êy ban co cên ngûúi khac quan ly hay giam sat ban khöng? Têt nhiïn la khöng. Khi êy y nghô cên co ngûúi khac day bao ban khi nao cên phai lam viïc va lam viïc nhû thï nao se la möt sû só nhuc lún.

Khi ban co thï cöng hiïn hït mònh vò cöng viïc, àöng thúi kït húp àûúc nhu cêu vúi tai nùng, sû àam mï cua ban thò luc bêy giú sûc manh tiïm tang cua ban se àûúc giai phong.

LÛÚNG TÊM

Hay cö giû mai trong biïn lûa vö tên möt tia nho – Ào chñnh la lûúng têm.

GEORGE WASHINGTON

Ngay tû àêu cuön sach nay, têm quan trong àùc biït cua lûúng têm àa àûúc noi àïn rêt nhiïu. Co vö sö bùng chûng cho thêy lûúng têm, möt y thûc vï àao ly, ngon lûa

rûc chay tû bïn trong la möt hiïn tûúng co tñnh phö quat. Ban chêt tinh thên hay àao ly nay cua con ngûúi khöng lï thuöc vao tön giao, vùn hoa, àõa ly, quöc tõch hoùc chung töc. Tuy nhiïn, moi giao ly chñnh yïu cua cac tön giao trïn thï giúi àïu àöng nhêt vúi nhau ú àiïm cac nguyïn tùc hay gia trõ cú ban.

Triït gia Immanuel Kant(1) noi: “Töi khöng ngûng kinh ngac búi hai àiïu nay: ào la vu tru bao la trïn àêu töi va nguyïn tùc àao ly sêu thùm bïn trong töi”. Lûúng têm la nhûng quy tùc àao ly tiïm ên trong long chung ta. No la sû kït húp giûa quy tùc àao àûc va hanh vi. Cung nhû töi, nhiïu ngûúi tin rùng lûúng têm chñnh la tiïng noi cua Thûúng àï truyïn cho nhûng àûa con cua mònh.

Nhûng ngûúi khac co thï khöng chia se niïm tin nay, nhûng ho vên thûa nhên rùng con ngûúi co möt y thûc bêm sinh vï sû cöng bùng, cöng ly, y thûc bêm sinh vï cai àung va cai sai, cai töt va cai xêu, cai co ñch va cai vö ñch, cai lam àep va cai huy hoai, cai thêt va cai gia. Chung ta phai thûa nhên möt àiïu rùng vùn hoa biïn y thûc àao àûc cú ban nay thanh nhûng tuc lï va tïn goi khac nhau, nhûng sû diïn giai nay khöng phu àõnh y nghôa cú ban giûa cai àung va cai sai.

Khi töi lam viïc tai nhiïu quöc gia vúi nhûng tön giao va vùn hoa khac nhau, töi nhên thêy lûúng têm phö quat nay luön àûúc böc lö ú khùp núi. Thûc sû co möt têp húp

(1) Immanuel Kant (1724 – 1804): Triït gia ngûúi Àûc. Öng àûúc xem la möt trong nhûng nha tû tûúng lún nhêt cua chêu Êu thúi cên àai.

cac gia trõ, y thûc vï sû cöng bùng, lûúng thiïn, tön trong va cöng hiïn vûút lïn trïn moi nïn vùn hoa – möt cai gò ào vônh cûu, vûút trïn moi thúi àai va la möt sû thêt hiïn nhiïn. No cung hiïn nhiïn nhû sû thêt rùng sû tin cêy àoi hoi sû àang tin cêy (trust requires trustworthiness).

LÛÚNG TÊM VA CAI TÖI

Lûúng têm la tiïng noi nho yïn võ trong nöi têm. No tônh lùng, bònh yïn. Con cai töi thò tan bao, chuyïn quyïn va àöc tai. Cai töi chó quan têm àïn sû tön tai, sû vui thu va sû thùng tiïn cua riïng mònh ma khöng cên biït àïn ngûúi khac, noi cach khac no nuöi tham vong möt cach ñch ky. Cai töi nhòn nhên va àanh gia cac möi quan hï dûúi goc àö cua möt möi àe doa, nhû möt àûa tre phên chia nhûng ngûúi quanh no thanh hai loai:

“nhûng ngûúi dï mïn” va “nhûng ngûúi àang ghet”. Ngûúc lai, lûúng têm vûa mú röng vûa nêng cai töi lïn cao, hûúng àïn nhên thûc lún hún cua têp thï, cöng àöng, va nhûng gia trõ töt àep hún. Lûúng têm nhòn cuöc söng dûúi goc àö phuc vu va cöng hiïn, vò sû an toan va sû thoa man cua ngûúi khac.

Cai töi co thï phat huy tac dung khi àûúng àêu vúi khung hoang nhûng khöng co sû sang suöt àï àanh gia mûc àö nghiïm trong cua khung hoang hay sû àe doa. Lûúng têm co sû sang suöt va y thûc àûúc vï mûc àö cua möi àe doa. Lûúng têm chûa àûng ca möt kho tang cac phan ûng. No co sû kiïn nhên va sang suöt àï quyït àõnh

THE 8th HABIT

nïn lam gò, lam khi nao va nhû thï nao. Lûúng têm la möt qua trònh liïn tuc trong cuöc söng cua chung ta. No co kha nùng thñch nghi vúi nhûng tònh huöng phûc tap nhêt.

Cai töi khöng biït nghó ngúi. No suc sao trong tûng ngoc ngach nho nhêt. No lam giam sûc manh va kòm ham nùng lûc cua ban. Lûúng têm thò khac, no coi trong moi ngûúi möt cach sêu sùc va nhên thêy tiïm nùng tû chu ú con ngûúi. Lûúng têm lam tùng thïm sûc manh cho con ngûúi. No phan anh gia trõ cua con ngûúi, àöng thúi khùng àõnh sûc manh va sû tû do lûa chon cua ho

àï tû ào xuêt hiïn ban tñnh tû kiïm soat vön co ma khöng cên sû ap àùt tû trïn xuöng hay tû bïn ngoai vao.

Cai töi bõ àe doa búi nhûng thöng tin phan höi tiïu cûc va no trûng phat ngûúi àûa tin. No giai ma moi dû liïu thöng qua ban nùng sinh tön. No khöng ngûng kiïm duyït thöng tin va phu àõnh phên lún hiïn thûc. Lûúng têm thò lai coi trong nhûng thöng tin phan höi va luön cö gùng phên biït va tòm ra sû thêt. No khöng sú thöng tin va co kha nùng ly giai chñnh xac àiïu gò àang xay ra. No khöng cên phai kiïm duyït thöng tin va no luön mú cûa tiïp nhên nhên thûc vï thûc tai tû moi hûúng.

Cai töi co cai nhòn thiïn cên, no ly giai moi thû trong cuöc söng qua nhên thûc chu quan. Lûúng têm la möt nha sinh thai hoc xa höi, no lùng nghe va cam nhên toan thï hï thöng röi sau ào àem anh sang àïn cho thï xac con ngûúi, no co kha nùng mú röng cai töi àï nhên thûc thï giúi chñnh xac hún.

THOI QUEN THÛ 8

NHÛNG HIÏU BIÏT SÊU HÚN VÏ LÛÚNG TÊM

Lûúng têm la sû hy sinh – tûc sû phuc tung cua ban nga (self) hay cai töi (ego) vò muc àñch, sû nghiïp hoùc nguyïn tùc cao ca hún. Hún nûa, sû hy sinh thûc sû co nghôa la sû tû bo möt àiïu töt àep àï àat àûúc möt àiïu töt àep hún. Nhûng trong têm trñ cua ngûúi hy sinh, ho khöng xem ào la sû hy sinh ma chó co ngûúi ngoai cuöc múi nhên ra àiïu ào.

Sû hy sinh co nhiïu hònh thûc khac nhau nhû no àûúc thï hiïn ú bön mùt cua cuöc söng: sû hy sinh vêt chêt va kinh tï (thï xac); sû trau döi trñ oc, sû röng mú, ham hiïu biït va tû trûng phat ban thên vï àõnh kiïn cua mònh (trñ tuï); sû bay to long tön trong va yïu thûúng àöi vúi moi ngûúi (têm hön); va sû bùt buöc y muön nhêt thúi phai phuc tung y chñ hûúng àïn muc àñch cao ca hún (tinh thên).

Möt triït ly múi, möt löi söng múi khöng phai la thû tû nhiïn ma co. No àoi hoi phai tra gia àùt va chung ta chó co thï thêt sû sú hûu no bùng sû kiïn trò va nö lûc lún.

FYODOR DOSTOEVSKY

Lûúng têm cho chung ta biït rùng muc àñch va phûúng tiïn khöng tach rúi nhau va muc àñch thûúng co

THE 8th HABIT

trûúc phûúng tiïn. Immanuel Kant tûng noi rùng phûúng tiïn dung àï àat àûúc muc àñch cung quan trong khöng kem muc àñch. Machiavelli(1) thò noi ngûúc lai rùng muc àñch biïn minh cho phûúng tiïn.

Hay xem xet 7 àiïu sau àêy ma theo giao huên cua Gandhi, se huy hoai chung ta. Nïu nghiïn cûu ky 7 àiïu nay, ban se nhòn thêy rêt ro rang möi àiïu trong sö nay tûúng trûng cho möt kït thuc àûúc hoan têt bùng nhûng phûúng tiïn vö nguyïn tùc hay vö gia trõ.

* Giau co khöng cên lam viïc.

* Vui thu bêt chêp lûúng têm.

* Kiïn thûc bêt cên nhên cach.

* Kinh doanh vö àao àûc.

* Khoa hoc phi nhên vùn.

* Thú phung khöng dêng hiïn.

* Chñnh trõ vö nguyïn tùc.

Nïu ban àat àûúc möt muc àñch àang khen ngúi bùng phûúng tiïn sai trai thò cuöi cung muc àñch ào se hoa thanh tro bui trong ban tay ban.

Trong kinh doanh, ban biït ai la ngûúi trung thûc, giû lúi hûa va hoan thanh cam kït vúi ban. Ban cung biït chñnh xac ai la ngûúi gian lên, döi tra, va bêt lûúng. Ngay ca khi ban ky húp àöng húp phap vúi nhûng ngûúi bêt

(1) Niccoli di Bernardo dei Machiavelli (1469 – 1527): Nha triït hoc chñnh trõ, nha ngoai giao, nhac sô, nha thú, nha biïn kõch ngûúi Y thúi Phuc hûng.

lûúng, thò liïu ban co tin rùng ho se thûc hiïn àung húp àöng va cam kït se àûúc thûc hiïn?

Chñnh lûúng têm noi cho chung ta biït gia trõ cua ca muc àñch lên phûúng tiïn va cho chung ta biït bùng cach nao ma chung khöng tach rúi nhau. Con cai töi noi vúi chung ta rùng muc àñch biïn minh cho phûúng tiïn, ma khöng nhên thêy rùng möt muc àñch töt àep khöng bao giú co thï àat àûúc bùng nhûng phûúng tiïn xêu xa. Du nhòn chung co ve nhû ban àa àat àûúc bùng cach ào, nhûng se co nhûng hêu qua khöng thï nao lûúng trûúc àûúc ài kem va cuöi cung no se huy hoai kït qua àa àat àûúc. Vñ du, ban co thï la het con cai mònh àï bùt chung lau don nha cûa, va nïu muc àñch cua ban la àï co nha sach thò ban xem nhû àa àat àûúc. Nhûng töi cam àoan vúi ban rùng cach cû xû nhû thï khöng nhûng co anh hûúng tiïu cûc àïn möi quan hï vúi con cai, ma nha cûa cung kho ma sach se khi vùng mùt ban.

Trñ khön thï hiïn qua viïc ban theo àuöi nhûng muc àñch töt àep nhêt bùng nhûng phûúng tiïn töt àep nhêt.

FRANCES HUTCHESON

Lûúng têm lam thay àöi sêu sùc têm nhòn, tñnh ky luêt va sû àam mï bùng cach àûa chung ta vao thï giúi cua cac möi quan hï. No chuyïn chung ta tû giai àoan àöc lêp

THE 8th HABIT

(independence) sang giai àoan tûúng thuöc (interdependence). Khi àiïu nay xay ra, têt ca moi thû xung quanh ban àïu se thay àöi. Ban nhên ra rùng mònh cên phai chia se têm nhòn va cac gia trõ trûúc khi nhûng ngûúi xung quanh ban sùn long chêp nhên nhûng cêu truc va hï thöng ky luêt àûúc thï chï hoa trong cac gia trõ ào. Têm nhòn àûúc chia se se tao ra tñnh ky luêt va trêt tû möt cach vö àiïu kiïn. Lûúng têm thûúng giai thñch cho ban nguyïn nhên (why), têm nhòn xac àõnh àiïu ban àang cö gùng àat àûúc la gò (what), ky luêt cho ban biït lam thï nao (how) àï àat àûúc àiïu ào, va àam mï thï hiïn sûc manh cam xuc àùng sau nhûng nguyïn nhên, viïc gò va nhû thï nao.

Lûúng têm biïn àam mï thanh sû àöng cam. No lam cho chung ta biït cach quan têm giup àú ngûúi khac, möt sû kït húp giûa thöng cam va àöng cam, núi nöi àau cua möt ngûúi àûúc xoa dõu búi möt ngûúi khac. Sû àöng cam la möt biïu hiïn tûúng thuöc cua sû àam mï.

Tom tùt Phên 1

TÒM RA TIÏNG NOI CUA BAN THÊN

Trûúc khi kït thuc phên noi vï viïc Tòm ra tiïng noi cua ban thên, chung ta hay xem lai nhûng àiïm chñnh.

Chung ta àïu biït rùng co möt khoang cach àang buön giûa viïc co tiïm nùng lún va kha nùng thûc hiïn àûúc àiïu gò ào lún lao, co y nghôa trong cuöc söng – giûa viïc y thûc àûúc nhûng kho khùn va thû thach lún trong

THOI QUEN THÛ 8

cöng viïc, sú hûu àûúc sûc manh nöi têm va quyïn lûc tinh thên àï vûút qua nhûng kho khùn thû thach ào.

Möt lên nûa xin giúi thiïu àïn ban möt cach tû duy àún gian vï cuöc söng: möt con ngûúi hoan thiïn (thï xac, trñ tuï, têm hön va tinh thên) la ngûúi co bön nhu cêu cú ban (söng, hoc têp, yïu thûúng va àï lai di san) va bön nùng lûc (thï chêt, trñ tuï, tònh cam va tinh thên) vúi bön hònh thûc thï hiïn cao nhêt (tñnh ky luêt, têm nhòn, sû àam mï, lûúng têm). Têt ca nhûng yïu tö nay la sû thï hiïn bön khña canh cua tiïng noi cua ban (nhu cêu, tai nùng, àam mï va lûúng têm).

4 nhu cêu Söng

4 nùng lûc

Nùng lûc thï chêt (PQ)

Nùng lûc trñ tuï (IQ)

Nùng lûc tònh cam (EQ)

Nùng lûc tinh thên (SQ)

4 thuöc tñnh

Tñnh ky luêt

Têm nhòn Sû àam mï

Lûúng têm

Bang 1

Tiïng noi

Nhu cêu (Tòm cach àap ûng nhu cêu)

Tai nùng (Têp trung co ky luêt)

Àam mï (Thñch lam viïc)

Lûúng têm (Lam àiïu àung)

Ú Chûúng 1, töi noi rùng tiïng noi (xem hònh 5.4) nùm tai vung giao nhau giûa tai nùng (nhûng mon qua thiïn phu va sûc manh cua ban), àam mï (nhûng gò truyïn cho ban nghõ lûc, hûng thu, àöng cú va nguön cam hûng möt cach tû nhiïn), nhu cêu (nhûng thû ma thï giúi nay cên ban mang lai) va lûúng têm (tiïng noi nöi têm cho ban biït àiïu àung va thuc àêy ban hanh àöng). 115

THE 8th HABIT

Töi cung àa noi rùng khi ban lam viïc (viïc chuyïn mön, hoat àöng xa höi hay gia àònh) ma biït cach phat huy tai

nùng va long say mï cua mònh – xuêt phat tû nhu cêu cên thiït cua xa höi va lûúng têm thuc àêy ban thûc hiïn thò khi ào ban se co tiïng noi, thiïn hûúng va chuên mûc àao àûc cua riïng mònh.

TAI NÙNG

LÛÚNG TÊM

Co le ban àa nhên ra sû giöng nhau giûa bön khña canh cua tiïng noi va bön thuöc tñnh lanh àao ca nhên: têm nhòn, ky luêt, àam mï va lûúng têm (xem hònh 5.5).

Àam mï va lûúng têm la hai trong sö nhûng thuêt ngû

“song sinh” vúi nhau. Hai thuêt ngû con lai la tai nùng va nhu cêu thò luön ài kem vúi ky luêt va têm nhòn. Thûc ra, nïu ban di dúi vong tron “lûúng têm” (àûúc tö àêm àï biïu hiïn vai tro trung têm) ú hònh 5.4 vao võ trñ trung têm, thò ban cung se co möt mö hònh giöng nhau.

SÖNG MÖT CUÖC ÀÚI MANH ME

TÊM NHÒN

Hònh 5.5

Bön khña canh cua tiïng noi àûúc minh hoa rêt sinh àöng qua cêu chuyïn cua Muhammad Yunus(1). Öng àa tòm ra tiïng noi cua mònh bùng cach nao? Trûúc tiïn öng nhên thûc rùng co möt nhu cêu àang tön tai. Tiïng noi cua lûúng têm àa thöi thuc öng hanh àöng va do sû tûúng húp giûa tai nùng vúi nhu cêu va àam mï, öng buöc tai nùng cua mònh phai tòm ra giai phap. Chñnh nhu cêu lam nay sinh têm nhòn va têm nhòn lam tùng gêp böi kha nùng cua con ngûúi (hoùc tö chûc) trong viïc tiïp tuc àap ûng nhu cêu va thöi thuc ngûúi khac tòm ra tiïng noi cua ho. Trûúc khi

(1) Muhammad Yunus (1940 - ): Tiïn sô kinh tï hoc, ngûúi sang lêp Ngên hang Grameen Bank vao nùm 1983, möt mö hònh ngên hang chuyïn cung cêp tñn dung nho cho ngûúi ngheo ú Bangladesh, ngay nay àa àûúc nhên röng ra khùp thï giúi. Öng nhên Giai Nobel Hoa Bònh nùm 2006.

THE 8th HABIT

kït thuc Phên I nay, töi muön chuyïn àïn ban möt lúi cam kït va àûa ra möt thû thach, ào la: Nïu ban sû dung bön sûc manh nay – tai nùng, nhu cêu, àam mï va lûúng têm – vao bêt cû vai tro nao cua ban trong cuöc söng, thò chùc chùn ban se tòm àûúc tiïng noi cua mònh trong vai tro ào. Thû thach àún gian danh cho ban la: chon ra hai hoùc ba vai tro chñnh cua ban trong cuöc söng va àöi vúi möi vai tro, hay tû hoi mònh bön cêu hoi sau:

1. Töi co nhên thêy möt nhu cêu bûc bach nao hay khöng (trong gia àònh, cöng àöng, tö chûc núi töi àang lam viïc)?

2. Töi co möt tai nùng àñch thûc nao hay khöng, àï nïu àûúc ûng dung se àap ûng àûúc nhu cêu ào?

3. Liïu cú höi àap ûng nhu cêu ào co gùn liïn vúi àam mï cua töi hay khöng?

4. Lûúng têm co thöi thuc töi hanh àöng va gùn bo vúi cöng viïc ào hay khöng?

Nïu têt ca cac cêu tra lúi cua ban la “Co” va nïu ban sùn sang tao thoi quen lêp kï hoach hanh àöng va bùt tay thûc hiïn thò töi àoan chùc rùng ban se tòm ra tiïng noi àñch thûc cua mònh trong cuöc söng – möt cuöc söng co y nghôa sêu sùc vúi sû man nguyïn va thanh cöng lún lao.

HOI VA ÀAP

HOI: Liïu cach tiïp cên theo löi lanh àao ban thên nay co thï giup töi giai quyït àûúc möt muc tiïu nao ào cua mònh nhû giam cên hay co àûúc thên hònh cên àöi khöng?

ÀAP: Co le ban, cung giöng nhû nhiïu ngûúi, àa nhiïu lên quyït têm têp luyïn àï co möt thên hònh cên àöi va tûng àat àûúc möt sö kït qua nhêt àõnh. Cú ban ma noi thò viïc ban muön co möt thên hònh cên àöi àöng nghôa vúi viïc ban muön thay thï phên mú trong cú thï mònh bùng nhûng cú bùp, nhûng àiïu nay co thï lam tùng trong lûúng cua ban búi vò cú bùp thûúng nùng gêp àöi mú. Tuy nhiïn, nhiïm vu cú ban cua ban la co möt thên hònh cên àöi va trú nïn khoe manh, deo dai. Ào la xet vï têm nhòn. Con tñnh ky luêt la gò? Ào chñnh la chï àö luyïn têp nghiïm ngùt, chï àö ùn uöng húp ly, nghó ngúi va han chï stress. Sû àam mï thï hiïn chiïu sêu cua tònh cam, sû cam kït va sû thuc àêy tònh cam. Con lûúng têm giup chung ta àat àûúc tònh trang töt nhêt cua sûc khoe àï co thï söng lêu hún, giup gia àònh àûúc nhiïu hún, nuöi day con cai töt hún, hoùc chó àún gian àï co cam giac dï chõu hún. Ban cung se nhên thêy rùng nïu àöng

cú thuc àêy chó tû bïn ngoai nhû àï tröng àep hún, thay àöi theo trao lûu nhêt thúi... thò nhûng àöng cú nhû thï

thûúng dï tan lui vò chung khöng àu manh cho möt quyït têm töng lûc. Trûúc khi ban quyït àõnh ùn kiïng àï

THE 8th HABIT

giam cên, ban hay tû khuyïn mònh rùng: “Sû them ùn cua mònh chó la möt cam giac va viïc cûúng lai no se giup ban thên giam cên. Hún nûa, chùng co mon ùn nao ngon hún cam giac co möt thên hònh thon tha. Ngoai ra, mònh con chûng to àûúc ban lônh cua mònh nûa”.

Àiïu thûúng thêy la ngûúi ta dï nan long vúi kï hoach giam cên àêy kho khùn va bo cuöc chó sau vai ngay hoùc thêm chñ chó trong vong vai giú. Nhiïu ngûúi phan nan: “Chó tai töi vö ky luêt”. Theo töi thò vên àï lún nhêt khöng phai la ky luêt, ma la chung ta chûa àêu tû àung va àu cho têm nhòn. Chung ta cung chûa kït nöi àûúc vúi nhûng gia trõ sêu sùc nhêt cua ban thên va cac àöng cú thuc àêy (lûúng têm), vúi nhûng àiïu co y nghôa quan trong nhêt àöi vúi chung ta.

HOI: Thï con viïc tòm viïc lam thò sao?

ÀAP: Phên àêu giam cên vï cùn ban chó la möt nö lûc àöc lêp, riïng le. Con viïc tòm àûúc viïc lam lai la möt qua trònh nö lûc co tñnh tûúng hö ú mûc cao va phu thuöc vao mûc àö phat huy anh hûúng cua ban thên àïn ngûúi khac.

Chung ta thû nghô xem lam cach nao àï tòm àûúc viïc lam ma ban yïu thñch bùng cach dûa vao bön thuöc tñnh cua anh hûúng ca nhên: têm nhòn, ky luêt, àam mï va lûúng têm. Àiïu then chöt la phai ap dung triït àï ca

bön mùt nay. Nïu ban bo qua bêt ky möt mùt nao, ban se gùp nhiïu kho khùn trong viïc tòm àûúc viïc lam ma mònh yïu thñch, ma nïu co tòm àûúc thò cung khöng keo dai àûúc àiïu ban àa cam kït va àûúc yïu cêu.

Gia sû thõ trûúng viïc lam àang trong tònh trang cung lún hún cêu va hêu hït cac cöng ty àïu àang sa thai dên nhên viïn cua mònh – àùc biït trong nganh cöng nghiïp va tai thanh phö núi ban muön àïn lam viïc. Vêy lam thï nao àï ban tòm àûúc cöng viïc ban muön?

Trûúc nhêt, àï co àûúc têm nhòn, ban phai nö lûc tòm hiïu xem cöng viïc ào àoi hoi ú ban nhûng gò cung nhû tòm hiïu cöng ty ma ban muön àûúc tuyïn dung.

Ban phai tòm hiïu thõ trûúng àï biït àûúc àöi thu canh tranh cua cöng ty ào, röi ban tòm hiïu nhu cêu va y muön cua khach hang, àùc àiïm cung nhû xu hûúng cua nganh cöng nghiïp ma ban àõnh tham gia. Noi cach khac, ban phai tra gia nhiïu thû àï hiïu àûúc nhûng thach thûc va vên àï cua cöng ty ban muön gia nhêp àang phai àöi mùt.

Kï tiïp, hay nhên diïn niïm àam mï cua ban nùm ú àêu, co nghôa la liïu cöng viïc nay co phan anh hït àûúc tai nùng, nùng khiïu, möi quan têm, nùng lûc va ky nùng

cua ban khöng? Nïu co, liïu lûúng têm cua ban co cho rùng àêy la cöng viïc xûng àang àï ban gùn bo lêu dai?

Va ban co hònh dung àûúc ban thên mònh se lam viïc ra sao trong möi trûúng lam viïc nay?

Chó sau khi àa thûc hiïn têt ca cac bûúc chuên bõ nay, ban múi sùn sang cho cuöc phong vên tòm viïc – khöng phai vúi tû cach la möt ganh nùng trong tûúng lai cho cöng ty àang tuyïn dung ma vúi tû cach ngûúi àem àïn giai phap cho cac vên àï ma ho àang gùp phai.

Ban cên thï hiïn mònh co sû am hiïu va co kha nùng giai quyït nhûng vên àï quan trong nhêt ma cöng ty ào àang phai àöi mùt hún ca nhûng ûng viïn khac. Nïu cên, ban hay àï nghõ thû viïc möt thúi gian, thêm chñ khöng nhên lûúng, cho àïn khi ban thuyït phuc àûúc ho rùng

ban la giai phap töt hún cho nhûng vên àï cua ho so vúi bêt ky ûng cû viïn nao ho àang tòm kiïm, hay nhûng ngûúi ho àa thuï, àún gian chó vò ban la möt ngûúi biït lanh àao. Hay chu àöng khúi xûúng têt ca àï àat àûúc nhûng kït qua töt. Ban hay tû tin àöi mùt vúi moi tònh huöng. Ban biït hanh àöng va co thï chûng minh ban khöng dai döt trong hanh àöng cua mònh. Ban rêt tónh tao. Ban rêt nhay cam. Ban co sû àöng cam va biït tön trong ngûúi khac.

Ban thûc hiïn quy trònh tòm viïc lam möt cach co nguyïn tùc. Ú àêy khöng co sû cûúng àiïu, lûa gat, du dö, gian lên, hai mùt hay ha thêp ngûúi khac. Ban chó têp trung vao cac nhu cêu cua tö chûc, nhûng àiïu ho quan têm, nhûng vên àï ho gùp phai, va cac nhu cêu, möi quan têm va nhûng vên àï cua khach hang cua ho. Hay thï hiïn chñnh mònh theo nguyïn tùc ào.

Bêt ky möt ai co cach tiïp cên nhû thï àïu se gêy àûúc sû chu y núi nha tuyïn dung va trong hêu hït cac trûúng húp, ho se gianh àûúc cöng viïc nhú àa co nhûng chuên bõ co chiïu sêu, nö lûc möt cach co ky luêt va chêp nhên tra gia.

Töi luön àûa ra lúi khuyïn nay trong nhûng nùm qua, cho rêt nhiïu ngûúi. Möt ty lï nho trong sö ào àa lam theo lúi khuyïn cua töi va hêu nhû têt ca ho àïu àa thanh cöng trong viïc tòm àûúc cöng viïc ma mònh yïu thñch. Töi cung thûúng khuyïn ho nïn tòm àoc cuön Chiïc du cua ban mau gò?(What Color Is Your Parachute?) cua Richard Bolles àï giup ho hiïu ro hún vï quy trònh nay.

HOI: Lam thï nao àï co àûúc sû cên bùng trong cuöc söng?

ÀAP: Hït cuöc nghiïn cûu nay àïn cuöc thùm do khac àïu chó cho thêy möt trong nhûng thach thûc lún nhêt ma chung ta thûúng gùp la sû mêt cên bùng trong cuöc söng. Ngûúi ta thûúng têp trung qua nhiïu vao cöng viïc va nhûng hoat àöng cêp bach khac àïn nöi lam ngú, hay töi tï hún la quïn ài cac möi quan hï va nhûng hoat àöng thûc sû quan trong àöi vúi ho. Cuöi cung ho trú thanh nö lï cua nhûng cöng viïc bên rön nhêt thúi.

Àï minh hoa, xin dên ra àêy cêu chuyïn vï giai phap cua möt ngûúi àa bõ cuön vao vong xoay cua nhûng cöng viïc bên rön nhêt thúi nay, do chñnh anh ta kï lai:

Töi co möi quan hï àùc biït töt àep vúi me mònh. Me con töi àa tûng cung nhau vûút qua biït bao sû kiïn quan trong trong àúi töi. Mùc du rêt yïu me va muön danh thúi gian cho ba nhiïu hún, nhûng co möt thúi gian töi bõ cuön vao cöng viïc hoat àöng xa höi va àúi söng gia àònh riïng cua mònh. Cuöc söng cua töi rêt bên rön, àöi khi nhiïu tuên tröi qua ma töi khöng goi àûúc möt cuöc àiïn thoai nao cho me, du chó àï noi vai cêu hoi thùm sûc khoe. Àöi khi töi thu xïp àûúc khoang thúi gian ngùn ngui àï vï thùm ba, nhûng röi töi lai ài ngay vò nhûng chuyïn cêp bach nao ào. Va cû thï, cac cuöc tiïp xuc giûa töi va me mònh gên nhû ñt dên.

Me töi khöng bao giú ào i ho i töi pha i vï thùm ba thûú ng xuyïn, nhûng töi vê n ca m thê y khöng vui vò chuyï n na y. Töi biï t rù ng cuö c sö ng cu a töi se bõ àa o lö n nï u töi khöng thûú ng xuyïn vï thùm me . Thê t may, vú töi àa àûa ra mö t sa ng kiï n. Cö ê y lê p ra mö t thú i gian biï u àï mö i tuê n töi pha i vï thùm me mö t lê n; nhû vê y la ve n ca àöi àûú ng, gia

àònh riïng cu a töi va viï c thùm nom me . Chu ng töi quyï t àõnh cho n tö i thû tû ha ng tuê n, thú i gian na y vú töi lo viï c nha , co n töi ài thùm me .

Giú àêy me töi biït rùng möi tuên töi se àïn thùm ba möt lên vao möt buöi töi nhêt àõnh. Töi se khöng con phai rúi vao

tònh trang vöi va thùm ba röi ài vò vûúng vñu cöng viïc nhû

THOI QUEN THÛ 8

trûúc. Nïu me töi muön ra ngoai, chung töi co thï vûa ài dao vûa chuyïn tro trong cöng viïn; hoùc co luc me töi nêu cho töi ùn. Àöi khi töi cung àûa me ài mua sùm, du phai ài xa nhûng töi nhên thêy ba rêt vui. Du lam gò, cêu chuyïn giûa me con töi cung luön xoay quanh nhûng chuyïn vï gia àònh, vï tònh hònh thúi sû va vï nhûng ky niïm xûa.

Möi buöi töi ú bïn me mònh la khoang thúi gian bònh yïn va dï chõu trong cuöc söng bên rön cua töi. Töi noi vúi vú töi rùng ào la sang kiïn hay nhêt va no àa giup töi rêt nhiïu.

Co le con àûúng töt nhêt àï àem lai sû cên bùng trong cuöc söng chñnh la mai êm gia àònh. Gia àònh chñnh la hònh thûc àêu tiïn va cên thiït nhêt cho sû trûúng thanh cua ca nhên, ào la cú sú cho sû àong gop lún nhêt cho xa höi.

Töi tin vao àiïu ma möt nha lanh àao sang suöt tûng noi, rùng viïc quan trong nhêt ma ban cên lam trïn thï gian nay nùm trong bön bûc tûúng ngöi nha cua ban.

David O. McKay(1) noi rùng: “Chùng co thanh cöng nao co thï bu àùp àûúc cho sû thêt bai trong chñnh gia àònh mònh”. Niïm tin cua töi vï têm quan trong cua gia àònh rêt sêu sùc va manh me, va no àa dên dùt túi viït ra cuön Bay thoi quen àï co möt gia àònh hanh phuc (The 7 Habits of Highly Effective Families).

(1) David O. McKay (1873 -1970): Chu tõch Höi thanh Ky-tö Ngay Sau (The Church of Jesus of Latter-day Saints).

Viïc lam cha me la trach nhiïm lanh àao quan trong nhêt trong cuöc söng, vò niïm vui va hanh phuc ú mûc cao nhêt xuêt phat tû trong trach ào. Khi sû lanh àao àñch thûc – tûc têm nhòn, ky luêt, àam mï va lûúng têm - khöng àûúc thï hiïn qua vai tro lam cha me, thò ào se la nguön göc cho nhûng àau khö va thêt vong sùp sûa diïn ra.

Àiïu lam töi rêt àöi ngac nhiïn la lam thï nao ma möt vai thay àöi nho trong bön thuöc tñnh (têm nhòn, ky luêt, àam mï, lûúng têm) lai co thï dên àïn nhûng kït qua lún lao nhû vêy. Töi tin rùng têt ca chung ta se cam thêy vûa ngac nhiïn vûa thêt vong khi möt ngay nao ào trong tûúng lai, chung ta nhên ra rùng chó cên möt sû àiïu chónh nho nho thò co le kït qua bêy giú àa töt hún rêt nhiïu. Têm nhòn va sû vên dung cac nguyïn tùc ào cung la phep thû töt nhêt cho sû lanh àao. Nïu nhû möt phên cua têm nhòn la muön cho vùn hoa gia àònh àûúc truyïn lai tû thï hï nay qua thï hï khac, thò co le riïng àiïu nay cung àa lam cho chung ta cam thêy cuöc söng co y nghôa va tran àêy niïm vui. Nïu khöng àat àûúc àiïu ào, chung ta co thï cam thêy rùng du thanh cöng àïn mêy trong cac lônh vûc khac thò nhûng thanh cöng êy cung khöng bao giú àu àï bu àùp cho sû thêt bai nay.

Töi thûúng nghô vï nhûng lúi noi sùc sao cua John

Greenleaf Whittier: “Trong têt ca nhûng lúi àang buön tû cûa miïng va ngoi but thò lúi àang buön nhêt la “Gia nhû…”. Tuy nhiïn, ban àûng vöi thêt vong, ai ào àa noi rùng: “Khöng bao giú la qua muön àï bùt àêu lai moi thû”.

PHÊN 2 CÖ VU

NGÛÚI KHAC TÒM RA

TIÏNG NOI CUA HO

Chûúng 6

CÖ VU NGÛÚI KHAC

TÒM RA TIÏNG NOI

CUA HO LA THACH

THÛC LÚN ÀÖI VÚI

NGÛÚI LANH ÀAO

Vao möt luc nao ào trong cuöc söng cua möi ngûúi, ngon lûa nhiït tònh cua chung ta se

bõ tan lui. Nhûng röi no co thï lai bung chay

búi cuöc gùp vúi möt ngûúi nao ào. Chung ta phai biït ún nhûng ngûúi àa nhen lai ngon lûa

trong têm hön ta.

- ALBERT SCHWEITZER

Khi con tre, töi co dõp gùp möt nha lanh àao, ngûúi àa àï lai anh hûúng sêu sùc àïn ca quang àúi con lai cua töi. Trûúc ào töi quyït àõnh tam nghó hoc àï tham gia möt cöng viïc tònh nguyïn. Töi àûúc múi sang Anh va sau khi àïn ào àûúc hún bön thang, võ chu tõch tö chûc no àïn gùp töi va bao: “Töi co möt cöng viïc múi cho anh, töi muön anh ài khùp àêt nûúc nay àï huên luyïn cho cac nha lanh àao àõa phûúng”. Lúi àï nghõ thûc sû lam töi bêt ngú. Töi la ai ma lai ài huên luyïn cac nha lanh àao lún tuöi hún töi gêp hai, ba lên? Nhên ra sû do dû cua töi, öng êy nhòn thùng vao mùt töi va noi: “Töi rêt tin tûúng ú anh. Anh se lam àûúc. Töi se àûa cho anh nhûng tai liïu cên thiït àï giup anh chuên bõ töt bai giang cho cac võ lanh àao nay va giup ho chia se nhûng kinh nghiïm töt cho nhau”.

Chñnh niïm tin cua öng vao töi, kha nùng nhòn thêy ú con ngûúi töi nhiïu hún chñnh töi nhên ra mònh, y muön giao cho töi trach nhiïm àa mú khoa cho tiïm nùng ên giêu trong töi. Töi àa nhên nhiïm vu ào, lam hït sûc mònh va töi àa phat huy töi àa sûc manh vï thï xac, trñ tuï, tònh cam va tinh thên. Töi àa lún lïn va nhên thêy ngûúi khac cung lún lïn. Töi nhên ra nhûng nguyïn tùc cú ban vï lanh àao. Àïn khi trú vï nûúc, töi àa phat hiïn ra möt cöng viïc ma ca àúi nay töi muön danh tron cho

no: giai phong tiïm nùng cua con ngûúi. Töi àa tòm àûúc “tiïng noi” cua ban thên mònh. Va chñnh võ lanh àao cua töi, àa cö vu töi tòm ra no.

Töi nhên ra rùng khöng phai chó co möt mònh töi nhên àûúc lúi cö vu tinh thên tû öng. Sû àöng viïn cua öng àöi vúi ngûúi khac, kha nùng àoan kït chung töi theo cung möt hûúng cua öng, cach thûc truyïn cho chung töi sûc manh va nguön lûc bùng sû tin cêy va trao quyïn cua öng àa trú thanh tiïu chuên trong toan bö tö chûc cua chung töi. Chung töi bùt àêu thûc hiïn vai tro

lanh àao va phuc vu ngûúi khac theo cung möt cach nhû thï va nhûng kït qua chung töi àat àûúc rêt nöi bêt.

Tû ào töi hiïu rùng nhûng nguyïn tùc chó àûúng cho sû lanh àao cua öng àïu la nhûng nguyïn tùc chung cho sû lanh àao thanh cöng cua moi tö chûc, bêt kï chûc vu va cêp bêc cua ngûúi lanh àao. Kinh nghiïm cua töi trong giang day, tû vên, trong lanh àao doanh nghiïp, trûúng àai hoc, cac tö chûc tû nguyïn, nha thú va àùc biït nhêt la trong gia àònh mònh, àa day töi rùng anh hûúng cua lanh àao àûúc chi phöi búi cac nguyïn tùc. Khi ban tuên theo nhûng nguyïn tùc ào thò anh hûúng va quyïn lûc tinh thên trong ban se tùng lïn; va thûúng thò khi ào, ban se àûúc trao cho nhûng quyïn han to lún hún.

LANH ÀAO LA GÒ?

Noi möt cach àún gian, lanh àao la giao tiïp hiïu qua vúi ngûúi khac nhùm giup ho nhên ra gia trõ va tiïm nùng cua

THE 8th HABIT

chñnh ho. Ào chñnh la àiïu cöt loi cua phûúng phap lanh àao tao anh hûúng va sû bïn vûng trong tö chûc.

Vai tro quan trong nhêt cua öng ba, cha me la giao tiïp bùng cang nhiïu cach cang töt àï khúi gúi va lam böc lö kho tang gia trõ va tiïm nùng cua con cai, chau chùt mònh... möt cach ro rang àï chung thûc sû tin vao àiïu ào va dûa vao niïm tin ào àï àõnh hûúng hanh àöng. Nïu tû tûúng nay àûúc thêm nhuên trong nïn vùn hoa cua chung ta, trong xa höi cua chung ta thò tac àöng cua no àïn nïn vùn minh thï giúi se la tuyït diïu va vö tên àïn mûc kho ma tûúng tûúng ra àûúc.

Lanh àao la giao tiïp hiïu qua vúi ngûúi khac àï giup ho nhên ra gia trõ va tiïm nùng cua chñnh ho.

Tiïp theo àêy, chung ta se tòm hiïu sêu hún phûúng tiïn phö biïn va liïn tuc nhêt trong viïc chó ra gia trõ va tiïm nùng cua tûng ca nhên: Tö chûc.

TÖ CHÛC LA GÒ?

Khi chung ta chuyïn sang Phên 2 cua Thoi quen thû

8 – Cö vu ngûúi khac tòm ra tiïng noi cua ho – thò chung ta àa ài sêu vao lônh vûc lanh àao. Xin nhùc lai, töi khöng noi vï lanh àao nhû möt chûc vu chñnh thûc ma la lanh àao nhû möt cach lûa chon löi ûng xû vúi ngûúi khac àï giup ho nhên ra gia trõ va tiïm nùng cua ban thên möt cach ro rang. Töi muön nhên manh bön àiïm sau:

1. Vï cùn ban, tö chûc la möt möi quan hï co muc àñch (tiïng noi cua tö chûc ào). Muc àñch ào la nhùm àap ûng nhu cêu cua möt (chu doanh nghiïp), hai ngûúi (möt cuöc hön nhên) hoùc cua nhiïu ngûúi (cö àöng trong cöng ty cö phên).

2. Hêu hït moi ngûúi àïu thuöc vï möt tö chûc, xet ú möt khña canh nao ào.

3. Hêu hït nhûng cöng trònh vô àai, nhûng thanh tûu lún lao trïn thï giúi nay àïu àûúc tiïn hanh tû bïn trong va thöng qua cac tö chûc.

4. Thach thûc lún nhêt trong cac tö chûc, kï ca cac gia àònh la viïc xac lêp va vên hanh no sao cho tûng thanh viïn àïu cam nhên àûúc nhûng gia trõ va tiïm nùng quan trong cua mònh cung nhû àong gop tai nùng bùng niïm àam mï lún nhêt cua ho. Noi cach khac, tiïng noi cua ho nhùm àat àûúc muc àñch va nhûng ûu tiïn cao nhêt cua tö chûc dûa vao cac nguyïn tùc. Chung ta co thï goi àêy la Sû Thach thûc trong Lanh àao (Leadership Challenge).

No i ngù n go n, mö t tö chû c do ca c ca nhên hú p tha nh va ho co mö i quan hï va cu ng chia se mö t mu c àñch. Àï n àêy, hy vo ng rù ng ba n co thï thê y tê m a nh hûú ng ma nh me cu a tö chû c àï n mö i ngûú i chu ng ta nhû thï na o.

QUAN LY HAY LANH ÀAO?

Trong vai nùm trú lai àêy, co hang trùm quyïn sach va hang ngan bai bao noi vï nghï thuêt lanh àao. Àiïu nay chûng to rùng àï tai nay co y nghôa quan trong nhû thï nao. Lanh àao qua thûc la möt nghï thuêt tao àiïu kiïn (enabling art). Muc àñch cua trûúng hoc la giao duc con ngûúi tû tuöi mêm non, nhûng nïu chung ta lanh àao möt cach yïu kem, chung ta se tao ra möt thï hï yïu kem. Muc àñch cua y tï la chùm soc sûc khoe cöng àöng, nhûng nïu chung ta lanh àao kem, nïn y tï se que quùt va sûc khoe cöng àöng se sa sut. Chung ta co thï kï ra vö sö vñ du cho thêy lanh àao la nghï thuêt cao nhêt trong têt ca cac nghï thuêt, àún gian búi vò no tao àiïu kiïn tiïn àï cho cac nghï thuêt va nganh nghï khac hoat àöng. Àiïu nay àùc biït àung trong “tö chûc” gia àònh cua chung ta.

Töi àa danh ca àúi mònh cho viïc nghiïn cûu, giang day va viït vï àï tai lanh àao va quan ly. Thûc ra, möt phên cöng viïc chuên bõ cua töi àï viït cuön sach nay la àiïm lai cac ly thuyït noi vï lanh àao trong thï ky 20.

Tû cac tai liïu noi vï ly thuyït lanh àao, chung töi àa têp húp nhûng phat biïu cua cac tac gia hang àêu noi vï sû khac biït giûa lanh àao va quan ly. Dûúi àêy la bang so sanh (Bang 2).

THOI QUEN THÛ 8

LANH ÀAO

“Nha lanh àao la ngûúi chó ra viïc àung.”

QUAN LY

“Nha quan ly la ngûúi lam àung viïc.”

- WARREN BENNIS

“Lanh àao la bùt kõp vúi sû thay àöi.”

“Quan ly la ûng pho vúi moi vên àï phûc tap nay sinh.”

- JOHN KOTTER

“Lanh àao liïn quan àïn qua trònh tû duy bêc cao va y thûc vï sû vên àöng...”

“Quan ly liïn quan àïn viïc xû ly cöng viïc, duy trò trêt tû va kiïm soat tö chûc.”

- KOUZES VA POSNER

“Nha lanh àao quan têm túi nhûng gò co y nghôa àöi vúi con ngûúi.”

“Nha quan ly quan têm lam thï nao àï thûc hiïn àûúc cöng viïc.”

- ABRAHAM ZALEZNIK

“Nha lanh àao la kiïn truc sû...”

“Nha quan ly la thú xêy dûng.”

- JOHN MARIOTTI

“Lanh àao têp trung vao viïc hònh thanh möt têm nhòn chung.”

“Quan ly la ban thiït kï cöng viïc, la àiïu hanh va kiïm soat...”

- GEORGE WEATHERSBY Bang 2

Bang têp húp cac y kiïn noi trïn àa cung cö niïm tin cua töi rùng ca quan ly va lanh àao àïu quan trong nhû nhau va thêt khiïm khuyït nïu thiïu möt trong hai.

Ca nhên töi cung co nhûng luc àa qua chu trong àïn lanh àao ma xem nhe têm quan trong cua quan ly. Töi cho rùng sú dô co àiïu nay la do hêu hït cac tö chûc, kï ca cac gia àònh bõ quan ly qua chùt ma lai thiïu sû lanh àao. Chñnh lö höng nay àa trú thanh àöng lûc thuc àêy

THE 8th HABIT

töi thûc hiïn cac cöng trònh nghiïn cûu va khiïn töi têp trung àao sêu cac nguyïn tùc cua lanh àao. Tuy nhiïn, töi luön tû nhùc nhú mònh vï têm quan trong cua quan ly. Thûc ra cöng ty cua töi tûng hoat àöng khöng co lai cho àïn khi töi trao quyïn quan ly cho con trai töi, Sean Covey, va möt nhom ngûúi khac co nùng lûc co thï bu àùp cho sû yïu kem trong quan ly cua töi. Ban khöng thï nao lanh àao hang tön kho, lûu lûúng tiïn mùt hoùc chi phñ, ma ban chó co thï quan ly chung. Tai sao? Búi vò sû vêt khöng co kha nùng tû do lûa chon. Chó co con ngûúi múi co kha nùng ào. Vò thï, ban lanh àao (trao quyïn) con ngûúi, nhûng ban quan ly sû vêt. Sau àêy la danh sach nhûng àöi tûúng cên co sû quan ly (xem hònh 6.1):

NHÛNG ÀÖI TÛÚNG CÊN CO SÛ QUAN LY (KIÏM SOAT)

NHÛNG SÛ VÊT KHÖNG CO KHA NÙNG TÛ DO LÛA CHON

Tiïn bacCêu trucCac nguön vêt liïu

Chi phñHï thöngCac phûúng tiïn

Thöng tinQuy trònhCac loai cöng cu Thúi gianHang tön kho

ÀÖI KHI...

“Con ngûúi” cung muön àûúc quan ly dûúi sû lanh àao cua chñnh mònh (nhiïu nha chuyïn mön va cac nha san xuêt khac).

Hònh 6.1

Viïc àiïm lai cac tai liïu trïn àa nhùc nhú töi möt cach sêu sùc vï viïc cac nha tû tûúng lún va cac nha giao

duc àa co anh hûúng sêu sùc àïn töi nhû thï nao trong nhûng nùm qua va töi luön biït ún ho. Nhûng sû trai nghiïm va viïc giang day cung àûa töi àïn kït luên rùng chòa khoa àï hiïu àûúc hanh vi cua tö chûc khöng phai la nghiïn cûu hanh vi cua ban thên tö chûc ma la nghiïn cûu va hiïu àûúc ban chêt cua con ngûúi trong tö chûc ào. Búi vò, möt khi ban hiïu àûúc nhûng yïu tö cú ban cua ban chêt con ngûúi thò ban se nùm trong tay chiïc chòa khoa àï mú ra tiïm nùng bïn trong möi ca nhên va tö chûc. Àêy chñnh la ly do vò sao mö thûc con ngûúi hoan thiïn vön àûúc biïu hiïn bùng thï xac, trñ tuï, têm hön va tinh thên lai co liïn hï chùt che àïn viïc hiïu ro cac tö chûc, cung nhû cac ca nhên. Noi àung ra, khöng co cai goi la hanh vi tö chûc (organizational behavior) ma chó co hanh vi ca nhên (individual behavior), àûúc têp húp lai trong cac tö chûc.

Ban co thï hoi “Thï thò sao? Têt ca nhûng ly thuyït nay co quan hï gò àïn nhûng thach thûc ma töi àang phai àöi mùt hùng ngay? Tai sao töi cên phai nùm ro tö chûc àï co thï giai quyït töt hún nhûng vên àï cua töi?”.

Cêu tra lúi àún gian va rêt ro rang: ào la vò chung co liïn quan chùt che vúi nhau. Têt ca chung ta àïu söng va lam viïc trong möt tö chûc nao ào, göm ca tö chûc gia àònh. Chung ta cên co böi canh àï hiïu ro ban thên mònh.

Nhû töi àa noi, moi tö chûc, kï ca tö chûc töt nhêt àïu khöng tranh khoi nhûng vên àï cên xû ly hang ngay, thang, quy, nùm. Töi àa lam viïc vúi hang ngan tö

THE 8th HABIT

chûc khac nhau. Thêm chñ nhûng tö chûc ma töi àanh gia cao nhêt cung phai vêt lön vúi vên àï nay hay rùc röi no ú möt mûc àö nao ào. Àiïu thu võ la hêu hït nhûng vên àï ma ho gùp phai àïu tûúng tû nhau. Chùc chùn phai la nhûng àiïm chung nao ào vï tñnh cach con ngûúi va tònh huöng co liïn quan trûc tiïp àïn nhûng vên àï ho gùp phai. Khi chung ta ài àïn tên cung cua vên àï thò se tòm ra àûúc cùn nguyïn. Peter Drucker noi thï nay:

Têt nhiïn co sû khac nhau vï quan trõ giûa cac tö

chûc nhûng xet cho cung thò sû mïnh quyït àõnh chiïn lûúc va chiïn lûúc quyït àõnh cêu truc. Tuy nhiïn, nhûng sû khac nhau giûa viïc quan ly möt chuöi cac cûa hang ban le va quan ly möt giao phên la khöng nhiïu nhû suy nghô cua cûa hang trûúng va võ giam muc.

Nhûng ngûúi quan ly cac tö chûc nay àïu mêt thúi gian nhû nhau vao viïc xû ly cac vên àï con ngûúi, ma àiïu cöt loi la vên àï cua con ngûúi thò ú àêu cung vêy.

Bêt kï ban àang quan ly möt cöng ty phên mïm, möt bïnh viïn, möt ngên hang, hoùc möt tö chûc hûúng àao sinh thò sû khac biït chó chiïm khoang 10% cöng viïc cua ban. 10% nay la do sû mïnh cu thï cua tö chûc, vùn hoa, lõch sû, ngön ngû cua tö chûc yïu cêu phai àat àûúc, 90% con lai co thï hoan àöi cho nhau.

Muc àñch cua töi trong Phên 2 - cö vu ngûúi khac tòm ra tiïng noi cua ho - la giup ban kham pha lam cach nao, qua lam viïc va phên àêu giai quyït àûúc nhûng thach thûc àï sau ào co thï lam tùng anh hûúng cua ban thên

va tö chûc cua ban - bêt kï ào la àöi nhom, bö phên, phong ban hoùc toan thï tö chûc, kï ca gia àònh cua ban.

Chung ta hay bùt àêu bùng cach xem xet tñnh chêt hai mùt cua nhûng vên àï ma chung ta gùp phai. Trûúc khi bùt àêu, ban cên lêy lai tinh thên àï àu sûc nùm bùt tñnh

chêt phûc tap cua cac thach thûc trong möt tö chûc. Àï lam viïc ào, ban cên àoc hai àoan trñch dên sau. Trñch dên thû nhêt la cua Albert Einstein: “Chung ta khöng thï

nao vûút qua àûúc nhûng thach thûc gùp phai bùng mûc àö tû duy giöng nhû khi chung ta tao ra chung”. Ban àa biït mö thûc múi vï ban tñnh cua con ngûúi, mö thûc con ngûúi hoan thiïn bao göm thï xac, trñ tuï, têm hön va tinh thên. Ban àa biït rùng mö thûc nay tûúng phan vúi mö thûc kiïm soat “sû vêt” trong Thúi àai Cöng nghiïp. Ban cên co möt cach nhòn àung àùn vï “con ngûúi hoan thiïn” àï co thï hiïu va giai quyït àûúc nhûng vên àï co thï phat sinh trong tö chûc cua mònh.

Trñch dên thû hai la cua Oliver Wendell Holmes: “Töi chùng hï bên têm àïn nhûng thû àún gian trïn bï mùt cua sû phûc tap; nhûng töi se hït sûc quan têm àïn cai àún gian nùm trong cöt loi cua sû phûc tap ào”. Àiïu nay co nghôa la ban

khöng thï nao giai quyït àûúc nhûng vên àï thach thûc chó bùng cach ap dung nhûng giai phap chûa chay nhêt

thúi hoùc bùng nhûng khêu hiïu hay lúi àöng viïn tinh thên àún gian. Chung ta cên phai hiïu ro ban chêt va göc rï cua nhûng vên àï gùp phai trong tö chûc àï tû ào nùm ro cac quy luêt chi phöi cach giai quyït vên àï bùng cach

THE 8th HABIT

kït húp chùt che têm thï va ky nùng múi vao trong tñnh cach cua mònh. Töi tin rùng nïu ban co àûúc àiïu ào, sûc manh cua ban se àûúc tùng thïm nhú sû liïn kït giûa KIÏN THÛC, THAI ÀÖ va KY NÙNG – la ba nhên tö cua THOI QUEN – tû ào ban se àu sûc àûúng àêu vúi nhûng thach thûc múi trong thï giúi múi nay. Ban se co àûúc Thoi quen thû 8, thoi quen giup ban giai phong nùng lûc tiïm ên cua con ngûúi.

NHÛNG BIÏN ÀÖI CHÊN ÀÖNG ÀÕA CÊU

Khi chung ta chuyïn sang nghiïn cûu sêu hún vï nhûng thach thûc ma cac tö chûc gùp phai, ban nïn àiïm lai 7 biïn àöi tûng lam chên àöng àõa cêu, àùc trûng cho Thúi àai Lao àöng Tri thûc múi. Trong ào ban se tòm thêy böi canh núi ban àang lam viïc va nhûng thach thûc àöi vúi ca nhên ban.

• Toan cêu hoa vï kinh tï va cöng nghï: Nhûng cöng nghï múi àang lam biïn àöi hêu hït cac thõ trûúng quöc gia, khu vûc va àõa phûúng thanh thõ trûúng toan cêu khöng co biïn giúi.

• Sû nöi lïn cua mang kït nöi toan cêu: Trong cuön Nö tung thanh tûng manh (Blown to Bits), tac gia Evans va Wurster cho rùng: “Nhûng kïnh liïn lac han hep cûng nhùc va àún àöc àa tûng gùn kït con ngûúi cung nhû cac cöng ty vúi nhau àa trú nïn löi thúi chó trong thúi

gian rêt ngùn. Va keo theo ào, cac cêu truc kinh doanh tao ra hoùc sû dung nhûng kïnh liïn lac nhû

thï cung trú nïn löi thúi. Noi ngùn gon, chêt keo àa tûng gùn kït têt ca hoat àöng kinh tï cua chung ta vúi nhau àang bõ tan chay nhanh chong dûúi sûc nong cua sû kït nöi toan cêu. Àiïu nay co nghôa la lên àêu tiïn trong lõch sû, dong chay thöng tin bõ tach rúi khoi dong chay cua vêt chêt hûu hònh”.

• Sû dên chu hoa vï thöng tin/cac ky vong: Khöng ai co thï kiïm soat àûúc mang Internet. Àêy la möt àai dûúng bao la chûa àûng hùng ha sa sö nhûng thay àöi lún nho vúi quy mö toan cêu. Lên àêu tiïn trong lõch sû

loai ngûúi, tiïng noi thûc cua con ngûúi trong hang triïu cuöc àam thoai khöng bõ giúi han hay can trú búi bêt ky biïn giúi nao. Thöng tin theo thúi gian

thûc se thuc àêy cac ky vong va y chñ cua xa höi àï röi cuöi cung àiïu nay thuc àêy y chñ chñnh trõ co anh

hûúng àïn têt ca moi ngûúi.

• Canh tranh gia tùng theo cêp sö nhên: Internet va ky thuêt vï tinh biïn têt ca moi ngûúi co nöi mang trú thanh nhûng àöi thu canh tranh toan cêu. Cac tö chûc buöc phai khöng ngûng tòm ra nhûng cach thûc

töt hún àï canh tranh vúi chi phñ nhên cöng thêp hún, chi phñ nguyïn vêt liïu thêp hún, töc àö àöi múi cöng nghï cao hún, nùng suêt cao hún va chêt lûúng

töt hún. Sûc ep cua tû do kinh doanh va canh tranh thuc àêy viïc tùng cûúng chêt lûúng san phêm, ha gia thanh, àêy nhanh töc àö san xuêt va sû linh hoat

nhùm àap ûng yïu cêu khach hang. Khöng ai co thï

THE 8th HABIT

àõnh ra chuên mûc àï canh tranh vúi cac àöi thu cua mònh hay thêm chñ àõnh ra cai mònh cho la hoan hao.

• Hoat àöng sang tao ra cua cai vêt chêt chuyïn tû tû ban ta i chñnh (financial capital) sang tû ba n tri thû c (intellectual capital) va tû ban xa höi (social capital): Xu hûúng tao ra cua cai àa chuyïn tû tiïn bac sang con ngûúi, tû tû ban tai chñnh sang khai niïm töng húp tû ban con ngûúi (human capital), bao göm ca tû ban tri thûc va tû ban xa höi trïn moi phûúng diïn. Hún hai phên ba gia trõ gia tùng cua cac san phêm ngay nay la tû lao àöng trñ oc. Hai mûúi nùm trûúc àêy, ty lï nay khöng àïn möt phên ba.

• Lam viïc àöc lêp: Con ngûúi ngay nay co nhiïu thöng tin hún, co y thûc hún, co nhiïu quyïn lûa chon va nhiïu cú höi hún bao giú hït. Thõ trûúng tuyïn dung lao àöng àang chuyïn sang thõ trûúng lam viïc àöc lêp va ngûúi ta ngay cang y thûc àûúc kha nùng lûa chon cua mònh. Nhûng ngûúi lao àöng tri thûc sùn sang chöng lai nö lûc cua cú chï quan ly àanh ma sö lïn ca nhên ho. Ho ngay cang quyït têm tû mònh xêy dûng thûúng hiïu cho riïng mònh.

• Sû biïn àöi khöng ngûng: Chung ta àang söng trong möt möi trûúng khöng ngûng thay àöi. Trong möi trûúng biïn àöng nay, möi ca nhên phai co net riïng àï àõnh hûúng cho hanh àöng. Ho phai tû mònh hiïu

àûúc muc àñch va cac nguyïn tùc chu àao cua têp thï hay cua tö chûc. Nïu ban cû luön tòm cach quan ly

THOI QUEN THÛ 8

ho, thêm chñ ho se khöng nghe ban. Tiïng ön, sû àön àöc, sû khên cêp cua nhûng thach thûc va muc tiïu ma ho phai àöi mùt àa trú nïn qua àu àöi vúi ho.

Tö chûc, cung nhû cú thï con ngûúi, thûúng co hai loai bïnh: man tñnh va cêp tñnh. Man tñnh co nghôa la êm ó va keo dai. Cêp tñnh co nghôa la àau àún bêt ngú va co thï ha guc tö chûc möt cach nhanh chong. Viïc xû ly nhûng cùn bïnh cêp tñnh co thï che lêp cùn bïnh man tñnh vön êm ó bïn trong.

Nhiïu nùm trûúc àêy töi gùp möt trûúng húp thu võ co thï minh chûng rêt ro àiïu nay. Möt ngûúi ban cua töi lam trûúng phong phêu thuêt tai möt bïnh viïn ú Detroit va la chuyïn gia vï tim mach. Töi àï nghõ anh êy cho phep töi àïn thùm bïnh viïn möt ngay àï xem cac bac sô thûc hiïn cac ca phêu thuêt nhû thï nao. Nhûng gò diïn ra sau ào thêt kinh hoang. Trong möt ca phêu thuêt do ban töi tiïn hanh, anh àa thay ba mach mau cua bïnh nhên. Khi anh hoan têt, töi hoi: “Tai sao anh phai thay thï cac mach mau ào? Tai sao anh khöng sûa chûa cac mach mau ào?”.

Anh êy giai thñch cho töi bùng thû ngön ngû dï hiïu nhêt co thï: “Ú giai àoan àêu thò töi co thï lam nhû anh noi, nhûng qua thúi gian, nhûng mang bam àûúc hònh thanh bïn trong thanh àöng mach (xú cûng àöng mach) va cuöi cung no se lam tùc nghen mach mau”.

NHÛNG CÙN BÏNH MAN TÑNH VA CÊP TÑNH

THE 8th HABIT

“Giú thò anh àa thay thï ca ba mach mau ào”, töi hoi, “vêy bïnh nhên se ön chû?”. Ban töi àap: “Stephen a, ào la cùn bïnh man tñnh. No xuêt hiïn khùp trong cú thï anh ta”. Röi anh nùm ban tay (co mang gùng tay) cua töi àùt lïn mach mau cua bïnh nhên. Töi co thï cam nhên àûúc nhûng mach mau bõ xú cûng. “Nhûng lûu y rùng”, ban töi tiïp, “bïnh nhên nay la möt ngûúi luyïn têp sûc khoe thûúng xuyïn, chñnh vò thï ma cú thï anh êy àa tao ra àûúc möt sö lûúng tuên hoan mau bö sung àï cung cêp thïm lûúng oxy cho cú bùp, nhûng ba mach mau nay khöng àûúc cung cêp bö sung vò no àa bõ tùc nghen. Bïnh nhên vên co thï bõ cún àau tim hoùc àöt quy nïu anh êy bõ àöng mau. Anh êy àa bõ bïnh tim man tñnh”.

Tuy vêy, khöng phai moi trûúng húp man tñnh àïu co nhûng triïu chûng cêp tñnh. Trûúc khi nhûng triïu chûng

cêp tñnh àêu tiïn xuêt hiïn, nhûng cùn bïnh nhû ung thû chùng han co thï lan truyïn ra khùp cú thï va nïu nhû

khöng phat hiïn kõp thò moi thû àïu la qua muön. Viïc ban khöng nhên thêy nhûng triïu chûng bïn ngoai khöng co nghôa la ban khöng co cùn bïnh êm ó bïn trong.

Àöi khi ngûúi ta phat hiïn mònh bõ àau tim khi cú thï

àöt ngöt bõ cùng thùng. Ho khöng nhên ra mònh bõ àau tim cho àïn khi tònh trang cùng thùng lam böc lö nhûng

triïu chûng cêp tñnh.

Àiïu nay cung hoan toan àung cho cac tö chûc. Ban co thï gùp nhûng tö chûc co nhûng vên àï man tñnh

nghiïm trong nhûng khöng thêy co nhûng triïu chûng

cêp tñnh búi vò möt sö tö chûc chûa hï tham gia canh tranh ú mûc àö gay gùt trong thõ trûúng toan cêu; nhûng tö chûc nay chó múi canh tranh tai àõa phûúng hay trong möt thõ trûúng àûúc bao hö. Ho co thï thanh cöng vï tai chñnh, àöi khi rêt thanh cöng trong nhiïu trûúng húp, nhûng thanh cöng ào chó la tûúng àöi. Sû canh tranh co thï trú nïn gay gùt hún. Ào la ly do ma chung ta cên phai thûc hiïn sû thay àöi.

DÛ ÀOAN BÖN CÙN BÏNH MAN TÑNH CUA TÖ CHÛC VA NHÛNG TRIÏU CHÛNG CÊP TÑNH CUA CHUNG

Sûc manh cua möt mö thûc àung àùn la ú kha nùng giai thñch va dû àoan. Vêy nïu mö thûc con ngûúi hoan thiïn vï ban chêt la chñnh xac, thò no se cho ban möt kha nùng khac thûúng àï giai thñch, dû àoan hay “chên àoan” nhûng vên àï lún nhêt trong cuöc söng cung nhû trong tö chûc cua ban. No khöng nhûng giup ban nhên ra triïu chûng cêp tñnh cua vên àï möt cach ro rang hún ma con giup ban nhên ra cùn nguyïn cua cùn bïnh man tñnh àang êm ó bïn trong ban. Khi ào ban co thï dung mö thûc nay àï giai quyït nhûng vên àï cua mònh, mú röng anh hûúng cua ban àöi vúi nhûng gò àang diïn ra xung quanh nhùm xêy dûng tö chûc hay têp thï thanh àat, àang tin cêy. Möt tö chûc co nùng lûc la tö chûc khöng ngûng têp trung va hoan thanh cac ûu tiïn cao nhêt cua no.

Ào la ly do tai sao ban se thûúng xuyïn gùp mö thûc nay ú têt ca cac phên con lai trong quyïn sach (xem hònh

MÖ HÒNH CON NGÛÚI/ TÖ CHÛC HOAN THIÏN

Hònh 6.2

6.2). Töi chó àûa thïm nhûng tû ngû va cum tû múi àï phan anh ûng dung múi cua bön lônh vûc lûa chon - thï xac, trñ tuï, têm hön va tinh thên. Trong trûúng húp ào ban se nhên thêy rùng mö thûc con ngûúi hoan thiïn se cho ban kha nùng nhên ra nhûng vên àï man tñnh hay cêp tñnh möi khi tö chûc xem nhe trñ tuï, thï xac, têm hön hay tinh thên cua cac nhên viïn.

Trûúc hït chung ta hay bùt àêu vúi tinh thên tai trung têm cua sú àö. Nïu tinh thên, hay lûúng têm, thûúng xuyïn bõ xem nhe trong tö chûc thò àiïu gò se xay ra? Ban nghô gò vï cac möi quan hï khi möt ngûúi bõ àöi xû tï hay chñnh ban thên ho hanh àöng trai vúi lûúng têm cua mònh? Ào co phai la sû àanh mêt niïm tin? Thiïu tin cêy la

cùn bïnh man tñnh àêu tiïn ma têt ca cac tö chûc thûúng gùp phai. Thï con nhûng biïu hiïn cêp tñnh cua cùn bïnh nay la gò? Nhûng tö chûc thiïu sû tin cêy lên nhau hoat àöng trong möt thõ trûúng canh tranh gay gùt se böc lö àêy rêy nhûng triïu chûng cêp tñnh, àêy àau àún nhû: noi xêu sau lûng, àêu àa, àö löi cho nhau, chöng àöi nhau, giêu thöng tin, giao tiïp thên trong va àêu oc bao thu.

Thû hai, hêu qua cua cùn bïnh man tñnh la gò khi ban xem nhe trñ tuï hay têm nhòn cua möt tö chûc? Ban se khöng co àûúc têm nhòn chung hay hï thöng gia trõ chung. Trong hoan canh ào triïu chûng la gò? Ban se nhên thêy ngûúi ta hanh àöng riïng le, viïc ai nêy lam, hay dung thu àoan va nhiïu tiïu chuên khöng nhêt quan khi ra quyït àõnh. Ban se nhên thêy möt nïn vùn hoa cöng ty mú hö, mú nhat va hön àön.

Thû ba, cùn bïnh nao se xuêt hiïn trong möt tö chûc khi tö chûc ào xem nhe tñnh ky luêt bïn trong no? Se khöng co sû liïn kït hoùc ky luêt trong cêu truc, hï thöng cac quy trònh va nïn vùn hoa cua tö chûc. Khi cac nha quan ly co mö thûc khöng àung vï ban chêt cua con ngûúi, ho se thiït kï ra cac hï thöng, nhû hï thöng thöng tin, tuyïn dung, àao tao, sû dung, àï bat, khen thûúng ma khöng hï khai thac àûúc triït àï tai nùng tiïm ên cua nguön nhên lûc. Khi ào cac ca nhên, àöi nhom, phong ban va ca tö chûc se khöng gùn bo vúi sû mïnh, gia trõ va chiïn lûúc chung. Àiïu nay lam cho tö chûc thiïu sû liïn kït vúi thõ trûúng, vúi khach hang va vúi cac nha cung cêp.

THE 8th HABIT

Möt tö chûc àûúc liïn kït chùt che se gùt hai àûúc kït qua töt nhêt.

ARTHUR W. JONES

Thû tû, àiïu gò se xay ra khi ban khöng quan têm àïn khña canh têm hön cua con ngûúi? Àiïu gò se xay ra khi tö chûc thiïu niïm àam mï va nhiït tònh lam viïc, nhên viïn khöng gùn bo vúi cöng viïc hay muc tiïu cua tö chûc? Hêu qua têt yïu la moi ngûúi se rúi vao tònh trang bêt lûc. Vùn hoa cua tö chûc ào la sû ngai ngung, e de. Con triïu chûng cêp tñnh la gò? Ào la lam viïc ngoai giú àï giai quyït viïc vùt vanh, mú tûúng hao huyïn, chan chûúng, lên tranh, tûc giên, sú hai, thú ú, vö cam va miïn cûúng tuên lïnh.

Ban co nhên ra kha nùng phan àoan va giai thñch cua mö thûc nay? Nïu ban xem nhe thï xac, trñ tuï, têm hön hay tinh thên cua con ngûúi thò luc ào ban se tû nhên lêy bön cùn bïnh man tñnh trong tö chûc cua mònh, ào la: thiïu sû tin cêy, khöng co têm nhòn chung va gia trõ chung, thiïu sû àöng bö, va thiïu sû trao quyïn (xem hònh 6.3).

Hêu qua chung cua nhûng cùn bïnh man tñnh va cac triïu chûng cua chung trong möt tö chûc la nöi àau cêp tñnh do thêt bai trïn thûúng trûúng, thiïu hut tiïn mùt, chêt lûúng san phêm, dõch vu kem, chi phñ cao, thiïu linh hoat, chêm chap va vùn hoa àö löi cho nhau thay thï cho vùn hoa chõu trach nhiïm.

THOI QUEN THÛ 8

CÚN ÀAU CÊP TÑNH

Chêt lûúng thêp, chi phñ tùng, thiïu linh hoat, chêm chap

Thêt bai trïn thûúng trûúng

Thiïu hut tiïn mùt

CAC TRIÏU CHÛNG CUA NHÛNG CÙN BÏNH MAN TÑNH

Noi xêu sau lûng, àêu àa nöi bö, phong thu, khöng chia se thöng tin

KHÖNG

(TÊM HÖÌ N)

(TINH THÊN)

Mú hö, viïc ai nêy lam, thu àoan, be phai, hön loan

Ac cam, lam viïc riïng, mú mö ng ha o huyï n, cha n nan, trön tranh, tûc giên, sú hai

Hònh 6.3

Canh tranh cuc bö, y la i va o ngûú i kha c, àao àûc gia, röi loan hang ngu

PHAN ÛNG CUA THÚI ÀAI CÖNG NGHIÏP

Phan ûng cua Thúi àai Cöng nghiïp àöi vúi bön cùn bïnh man tñnh nay la gò?

Möt tö chûc thiïu sû tin cêy va khöng co quyïn lûc

tinh thên thò ngûúi àûng àêu se la têm àiïm cua moi hoat àöng vò ho la ngûúi biït ro moi viïc hún ca va la ngûúi nùm quyïn quyït àõnh moi thû vò “ào la viïc cua töi!”.

Con nïu khöng co sû chia se têm nhòn va gia trõ vúi nhau, thò luêt lï se thay thï cho têm nhòn va sû mïnh.

“Àûng àï y àïn àiïu gò khac ngoai cöng viïc cua mònh. Hay lam àung nhûng gò anh àûúc giao va tuên thu cac luêt lï, con suy nghô la viïc cua töi”.

QUAN LY CON NGÛÚI NHÛ QUAN LY ÀÖ VÊT

Phan ûng cua Thúi àai Cöng nghiïp àöi vúi 4 cùn bïnh man tñnh

Ngûúi lanh àao biït ro moi viïc va ra moi quyït àõnh quan trong

SÏP

Khöng cên chu y tú i tûúng lai, chó cên lam àung trach nhiï m àûú c giao va tuên thu luêt lï

Nhên viïn kho co àûúc sû tin cêy khi khöng ap dung nguyïn tùc cêy gêy va cu ca röt

Cên phai thiït kï cac hï thöng bao àam àat hiïu nùng cao

Hònh 6.4

Thiïu àöng bö û? Àöi vúi cac tö chûc nay, ho chó cên cho moi thû co nùng suêt cao la àûúc, bao göm têt ca moi thû may moc, chñnh sach, nhên lûc.

Thiïu sû trao quyïn û? Ban chó cên têp trung giû vûng sû kiïm soat.

Ban khöng thï àùt niïm tin vao ai? Cach duy nhêt àï tên dung àûúc kha nùng cua con ngûúi la dung àiïu töi àa noi la cêy gêy va cu ca röt – àûa cu ca röt (phên thûúng) ra àï khuyïn khñch ho lam viïc töt va rùn àe àï duy trò sû tuên lïnh bùng cêy gêy (ky luêt).

GIAI PHAP LANH ÀAO TRONG CAC TÖ CHÛC

Quyït têm cö vu ngûúi khac tòm ra tiïng noi cua ho se giup tòm ra giai phap cho bön cùn bïnh man tñnh cua tö chûc, vön la nhûng cùn bïnh bùt nguön tû mö hònh kiïm soat cua Thúi àai Cöng nghiïp.

Möi ngûúi trong chung ta, nhûng ai tòm àûúc tiïng noi cua mònh, àïu co kha nùng viït lai phên mïm yïu kem cua Thúi àai Cöng nghiïp vön dûa trïn cac yïu tö “cêp trïn, luêt lï, hiïu nùng, kiïm soat”. Quy trònh göm bön vai tro àa trú thanh liïu thuöc chûa trõ cho bön cùn bïnh man tñnh cua tö chûc (xem hònh 6.6). Trong thûc tï, ban se phai giai quyït bön cùn bïnh man tñnh nay nhû

thï nao? Ú núi thiïu sû tin cêy lên nhau, thò chung ta se têp trung vao viïc nïu gûúng àï tao dûng niïm tin. Núi thiïu sû chia se têm nhòn va gia trõ thò chung ta têp trung

CÚN ÀAU CÊP TÑNH

Chêt lûúng thêp, chi phñ tùng, thiïu linh hoat, chêm chap

THE 8th HABIT

Thêt bai trïn thûúng trûúng Thiïu hut tiïn mùt

CAC TRIÏU CHÛNG CUA NHÛNG CÙN BÏNH MAN TÑNH

Noi xêu sau lûng, àê u àa nöi bö, phong thu, khöng chia se thöng tin

KHÖNG CO TÊMNHÒN/ GIA TRÕ CHUNG

THIÏU SÛ TIN CÊY

(TINH THÊN)

HÖN)

Ac cam, lam viïc riïng, mú möng hao huyïn, chan nan, trön tranh, tûc giên, sú hai

Hònh 6.5

Mú hö, viïc ai nêy lam, thu àoan, be phai, hön loan.

Thuöc àùc trõ chûa 4 cùn bïnh man tñnh cua cún àau cêp tñnh

ÀÕNH HÛÚNG NÏU GÛÚNG

(TRÑ TUÏ) (TÊM HÖN)

(TINH THÊN) Sû tin cêy

Sûtincêy Sûtincêy

Canh tranh cuc bö, y la i va o ngûú i khac, àao àûc gia, röi loan hang ngu

Hònh 6.6

àõnh hûúng xêy dûng têm nhònchung va thiït lêp nhûng gia trõ chung cho tö chûc. Núi nao thiïu sû àöng bö, chung ta têp trung vao viïc liïn kït cac muc tiïu,cac cú cêu, cac hï thöng va quy trònh àï khuyïn khñch cung nhû nuöi dûúng nguön nhên lûc va xêy dûng nïn vùn hoa phuc vu cho têm nhòn va gia trõ. Núi nao sû thiïu trao quyïn hiïn diïn thò chung ta nïn têp trung vao viïc trao quyïn cho ca nhên va àöng àöi ú mûc àö dû an hay cöng viïc.

Töi goi bön vai tro nay la bön vai tro cua lanh àao. Nhû àa noi, àêy khöng phai lanh àao vúi cûúng võ chñnh thûc ma la lanh àao vúi y àõnh chu àöng khùng àõnh nhûng gia trõ va tiïm nùng cua nhûng ngûúi tön tai xung quanh

chung ta àï liïn kït ho lai thanh möt bö phên bö sung lên nhau nhùm tùng cûúng anh hûúng, tac àöng cua tö chûc va sû nghiïp quan trong ma ú ào chung ta la möt bö phên. Nïn nhú rùng, trong möt têp thï bö sung lên nhau, tö chûc thöng nhêt thò sûc manh (tiïng noi) cua möi ca nhên àïu co ñch va nhûúc àiïm cua möi ca nhên se khöng thanh vên àï lún vò le àún gian la no àûúc bu àùp búi sûc manh cua nhûng ngûúi khac.

Bön vai tro cua lanh àao cung chñnh la bön phêm chêt cua nha lanh àao. Ào la têm nhòn, ky luêt, àam mï, va lûúng têm (xem hònh 6.7).

6.7

• Nïu gûúng (lûúng têm): Nïu gûúng töt.

• Àõnh hûúng (têm nhòn): Cung nhau xac àõnh hûúng ài.

• Liïn kït (ky luêt): Thiït lêp va quan ly hï thöng theo àung àõnh hûúng.

• Trao quyïn (àam mï): Hûúng tai nùng vao kït qua chû khöng phai phûúng phap, sau ào àï ngûúi ào tû chu trong hanh àöng va chó giup àú khi cên thiït.

Nhûng ngûúi nùm quyïn lûc chñnh thûc trong möt tö chûc co thï xem bön vai tro nay la sû thach thûc nhûng ào lai la cach tû nhiïn àï trao quyïn. Nïu xem bön vai tro nay chó danh riïng cho nha quan ly cao cêp thò se keo dai mai mai têm ly y lai “sïp la ngûúi suy nghô va quyït

CAC

NHA

TOM TÙT KHUÖN KHÖ THUÖC TÑNH CUA LANH ÀAO Àõnh hûúng

(Têm nhòn, khach hang, tûúng lai)

Biïu thõ tñnh cach ca nhên

(Thoi quen, sû chñnh trûc, sû tin cêy, tû duy phên tñch)

Àöng viïn

cöng hiïn ca nhên

(Liïn kït moi ngûúi, chia se quyïn lûc)

Lanh àao dûa trïn kït qua theo Ulrich, Zenger, Smallwood

Kiïn tao sûc manh

cua tö chûc

(Xêy dûng cac nhom lam viïc, kiïm soat sû thay àöi)

THOI QUEN THÛ 8

àõnh moi viïc quan trong”. Do ào noi möt cach chñnh xac thò bön vai tro nay danh cho têt ca moi ngûúi va khöng hï phên chia cêp bêc. Ào la con àûúng lam tùng anh hûúng cua ban thên va cua tö chûc. Nhûng àöng nghiïp cua töi tai Trung têm Franklin Covey va ca nhên töi giang day mö hònh bön vai tro cua lanh àao tû nùm 1995, nhûng nhiïu chuyïn gia khac trong lônh vûc lanh àao cung àa ài àïn mö hònh tûúng tû dûa trïn cung nguyïn tùc nhû nhau. Chùng han, trong cuön Lanh àao dûa trïn kït qua (1999) do tac gia Dave Ulrich (Àai hoc Michigan), Jack Zenger va Norm Smallwood biïn soan thò Mö hònh lanh àao bön khöi cung gên giöng Mö hònh bön vai tro nay. Sû khac nhau chu yïu giûa hai mö hònh nay chó la ú tû ngû.

TÊP TRUNG VA THÛC HIÏN: PHAC THAO NÖI DUNG

PHÊN CON LAI CUA CUÖN SACH

Nhû sú àö mú röng àûúc trònh bay ú trang sau, bön vai tro lanh àao tûúng trûng búi con àûúng nùm phña trïn “cö vu ngûúi khac tòm ra tiïng noi cua ho” va gop phên mang lai thanh cöng cho tö chûc. Trong khi bön cùn bïnh man tñnh cua tö chûc tûúng trûng búi con àûúng bïn dûúi, ngùn can ngûúi khac tòm ra tiïng noi cua ho, dên àïn kòm ham sû phat triïn cua tö chûc va àem lai kït qua têm thûúng.

Qua trònh cö vu ngûúi khac tòm ra tiïng noi cua ho co thï tom gon bùng hai tû: TÊP TRUNG (focus) va THÛC

HIÏN (execution). Têp trung bao göm hai vai tro: nïu gûúng va àõnh hûúng; con Thûc hiïn göm hai vai tro: liïn kït va trao quyïn. Trong phên con lai cua cuön sach, ban se hoc cach tao thoi quen cö vu ngûúi khac tòm ra tiïng noi cua ho bùng cach xêy dûng THAI ÀÖ, KY NÙNG va KIÏN THÛC tû nhûng nguyïn tùc sau:

TÊP TRUNG – Nïu gûúng va Àõnh hûúng

1. Tiïng noi cua sû anh hûúng

Àï nïu gûúng, trûúc tiïn ban cên phai tòm ra àûúc tiïng noi cua ban thên (Phên 1) va sau ào biït chon cach àï khúi xûúng, àiïu ma töi goi la “lam ngûúi cêm lai”, hay co sang kiïn àï mú röng anh hûúng cua mònh möi khi co cú höi. (Chûúng 7)

2. Tiïng noi cua sû tñn nhiïm

Nïu gûúng vï tñnh cach va nùng lûc àùt nïn tang cho sû tin cêy trong cac möi quan hï cung nhû trong cac tö chûc. Sû hiïu biït nguyïn tùc nay va cac nguyïn tùc khac vï àõnh hûúng, liïn kït va trao quyïn la chòa khoa mú ra sû anh hûúng. (Chûúng 8)

3. Tiïng noi va Töc àö cua Niïm tin

Viïc nïu gûúng con bao göm ren luyïn KY NÙNG xêy dûng quan hï tao nïn sû tin cêy (Chûúng 9) va kït húp nhiïu tiïng noi – tao ra cac phûúng an thû ba àï xû ly nhûng thach thûc cua ban va nhûng sû khac biït vúi ngûúi khac. (Chûúng 10)

4. Möt Tiïng noi

Viïc àõnh hûúng con bao göm viïc ban cung vúi ngûúi khac tòm ra têm nhòn chung vï nhûng ûu tiïn cao nhêt cua ban va nhûng gia trõ ma ban se àat àûúc theo cac thû tû ûu tiïn cua mònh. (Chûúng 11)

THÛC HIÏN – Liïn kït va Trao quyïn

5. Tiïng noi thûc hiïn

Liïn kït cac muc tiïu va tao àiïu kiïn thuên lúi cho cac hï thöng vên hanh thu àûúc kït qua töt nhêt. (Chûúng 12)

6. Tiïng noi trao quyïn

Giai phong àam mï va tai nùng cua nhên viïn, mú àûúng phat triïn va rut lui cho ho (Chûúng 13). Trao quyïn cho cêp thêp nhêt la kït qua cao nhêt cua 4 vai tro cua Lanh àao.

Chûúng 14

Thoi quen thû 8 va Àiïm tûa noi vï cach tiïp cên àûúc nïu trong cuön sach nay se phat triïn 3 khña canh

cua sû thanh àat, bao göm ca nhên, lanh àao va tö chûc.

Ban se hiïu àûúc chung kït húp vúi nhau ra sao, va lam

thï nao àï biïn chung thanh 4 ky luêt cú ban àï thûc hiïn nhùm giup cho tö chûc cua ban àat àûúc thanh cöng àöt pha trong Thúi àai Lao àöng Tri thûc.

Chûúng 15

Giup àú ngûúi khac bùng tiïng noi thöng minh cua ban thên mònh, Chûúng nay töng húp lai cac phên àï cho chung ta thêy Thoi quen thû 8 (Tòm ra tiïng noi cua mònh va cö vu ngûúi khac tòm ra tiïng noi cua ho) se dên dùt chung ta ài vao thúi àai múi cua tiïng noi nhên loai – Thúi àai cua Trñ tuï. Nhû àa noi, chûúng nay se bao göm phên HOI & ÀAP. Ào la nhûng cêu hoi thûúng gùp nhêt ma töi àa töng húp trong nhiïu nùm qua co liïn quan àïn àï tai cua cuön sach nay.

(TINH THÊ N) HNÕÀ H ÛÚNG NÏU GÛÚNG ûS t i n c êy yêcnitûS Sûtincêy

)CAXÏHT( TÏKNÏIL TRAOQUYÏN (ÑRT T U Ï) (TÊMHÖN)

(TINH THÊ N) GNÖHK C O T ÊM NHÒN/ AIG T R Õ CHUNG THIÏ U SÛ TIN CÊ Y

)CAXÏHT( GNÖÀÛSUÏIHT ÖB THIÏU SÛ TRAOQUYÏN (ÑRT T U Ï) (TÊMHÖN)

(SQ) ÊT M NH ÒN LÛÚNG TÊM

)QP( TÊULYKHNÑT SÛ ÀAMMÏ ( I Q ) (EQ)

Å GNASC AT O

)QP( GNÖUBÛS AHT

(SQ) NAN ÊHN N C HU NGHÔA CA I TÖI

TÊM GÛÚNGXA H Ö I ( I Q ) (EQ)

Hònh 6.9

Cö vu ngûú i kha c tòm ra tiï ng no i cu a ho Sû lû a cho n Ca c nguyïn tù c Bö n nùng lû c

Con ngûú i hoa n thiï n Con ngûú i khiï m khuyï t

ÛLGNÖÀOEHTGNÖS

TÒM RA TIÏËNG NOÁI CUÃA BAÃN THÊN ÀAÁNH MÊËT TIÏËNG NOÁI CUÃA BAÃN THÊN Tû ngoa i va o trong

CU Tû trong ra ngoa i

SÖNGTHEOLÏTHOI

THE 8th HABIT

HOI & ÀAP

HOI: Öng àõnh nghôa thï nao vï lanh àao?

ÀAP: Lanh àao la chó ro cho ngûúi khac biït nhûng gia trõ va tiïm nùng cua ho àï ban thên ho tû chiïm nghiïm lêy. Hay lûu y túi hai tû gia trõ va tiïm nùng. Con ngûúi cên phai cam nhên àûúc gia trõ nöi tai cua ban thên mònh – nghôa la, ho co nhûng gia trõ cam xuc bïn trong – hoan toan àöc lêp, khac vúi gia trõ cua ngûúi khac. Ho xûng àang vúi tònh yïu thûúng vö àiïu kiïn, bêt kï hanh vi hay thanh tñch cua ho co nhû thï nao ài chùng nûa. Khi ban chó cho ho thêy tiïm nùng cua ho va tao cú höi àï ho phat huy, sû dung chung thò àiïu ào àöng nghôa vúi viïc ban àa tao ra möt nïn tang vûng chùc. Con nïu ban chó cho ho thêy tiïm nùng kem theo y thûc vï gia trõ bïn ngoai thò àiïu ào se tao ra möt nïn tang khiïm khuyït va no kho ma phat huy àûúc töi àa tiïm nùng cua ho.

HOI: Hiïn co rêt nhiïu sach noi vï nghï thuêt lanh àao. Theo öng thò àiïu gò la thûc sû àöc àao, tao àûúc gia trõ gia tùng trong cuön sach Thoi quen thû 8 nay?

ÀAP: Nïu noi àïn àiïu àöc àao va co gia trõ thûc sû, töi co thï nïu ra nùm àiïm chñnh sau: Thû nhêt la sû phat triïn tuên tû. Töi chûa tòm thêy quyïn sach nao têp trung noi vï sû cên thiït tuyït àöi cua phat triïn nhên cach va sû liïn kït trûúc khi xêy dûng sû tin cêy trong cac möi

quan hï, cung nhû sû nhêt quan cho rùng ca hai àiïu nay la quan trong trûúc khi ban bùt tay vao xêy dûng cac tö chûc lún hay gia àònh nho sao cho bïn vûng. Thû hai la cach tiïp cên theo mö hònh con ngûúi hoan thiïn. Töi chûa thêy tai liïu nao àï cêp àïn ca 4 kha nùng cua con ngûúi va nhên manh vao sûc manh, tinh thên hay lûúng têm, àï àõnh hûúng cho 3 kha nùng con lai. Thû ba la mö hònh nay phai dûa trïn cac nguyïn tùc muön thuú, mang tñnh phö quat va hiïn nhiïn, khac biït vúi cac gia trõ ma ca nhên va tö chûc co nhûng khöng dûa trïn cac nguyïn tùc. Nhû chung ta biït, hanh vi cua chung ta se bõ gia trõ ban thên chi phöi, nhûng nguyïn tùc lai chi phöi kït qua cua cac hanh vi. Khi ban nêng möt àêu cua chiïc gêy lïn, thò ban àöng thúi nêng àêu con lai cua chiïc gêy ào. Thû tû la mö hònh nay cho chung ta biït lanh àao thöng qua qua trònh phat triïn hûúng vï nguyïn tùc se trú thanh möt sû lûa chon (quyïn lûc tinh thên) chû khöng phai lanh àao bùng quyïn lûc àõa võ. Va quan trong hún hït la chòa khoa ài vao Thúi àai Lao àöng Tri thûc la tû duy theo cach giai phong, chû khöng phai la kiïm soat; la tao sû chuyïn biïn, chû khöng phai chó giao tûng viïc. Noi cach khac, ban thûc hanh quan ly àö vêt, nhûng ban lanh àao bùng cach dên dùt. Thû nùm, mö hònh con ngûúi hoan thiïn la àiïu kha ro rang va dï hiïu àöi vúi moi tö chûc, kï ca gia àònh riïng le. Mö hònh nay tön tai dûúi dang 4 vai tro cua

lanh àao: Nïu gûúng, Àõnh hûúng, Liïn kït va Trao quyïn. Àêy la möt mö thûc co sûc manh àang kinh ngac, co thï dung àï dû àoan hêu hït moi vên àï va thach thûc, àï àõnh ra cac giai phap.

THE 8th HABIT

HOI: Ky nùng lanh àao co thï co qua hoc hoi?

ÀAP: Co thï hoc. Nhû àa noi, chòa khoa chñnh la viïc xû ly khoang tröng giûa kñch thñch - tûc giang day va phan ûng - tûc hoc têp. Nïu ngûúi ta sû dung sû tû do lûa chon cua mònh àï trau döi kiïn thûc, ky nùng va tñnh cach co liïn quan àïn lanh àao (bao göm têm nhòn, ky luêt, àam mï va lûúng têm) thò ho se hoc àûúc cach trú thanh möt ngûúi lanh àao trong khi nhûng ngûúi khac vui ve chêp nhên ú võ trñ bõ lanh àao. Noi àung ra thò ca hai àïu la nhûng ngûúi tuên theo cac nguyïn tùc. Möt têp thï töt la têp thï bö sung cho nhau, trong ào sûc manh cua moi ngûúi àûúc phat huy töi àa con àiïm yïu cua ngûúi nay se àûúc bu àùp búi sûc manh cua nhûng ngûúi khac.

TÊP TRUNG –NÏU GÛÚNG VA ÀÕNH HÛÚNG

Chûúng 7 TIÏNG NOI CUA

SÛ ANH HÛÚNGHAY LA NGÛÚI CÊM LAI

Chung ta phai trú thanh chñnh sû thay àöi ma ban thên àang tòm kiïm trïn thï gian nay.

- GANDHI

(TINH THÊ N) HNÕÀ H ÛÚNG NÏU GÛÚNG ûS t i n c êy yêcnitûS Sûtincêy

)CAXÏHT( TÏKNÏIL TRAOQUYÏN (ÑRT T U Ï) (TÊMHÖN)

(TINH THÊ N) öhK n g c o t êm nhòn/ iG a t r õ c hung THIÏ U SÛ TIN CÊ Y

)CAXÏHT( GNÖÀÛSUÏIHT ÖB Sû àammï (ÑRT T U Ï) (TÊMHÖN)

(TINH THÊ N) ÊT M N H ÒN Lûúng têm

)CAXÏHT(ykhnñT têul Sû àammï (ÑRT T U Ï) (TÊMHÖN)

TËÏKNÏIL HNÕÀ H Û ÚNG

nitûS yêc NÏU GÛÚNG Ha y la ngûú i cê m la i Sû tincêy

AT O

GNASCÛLGNÖÀOEHTGNÖS

ûS t i n c êy

Cö vu ngûú i kha c tòm ra tiï ng no i cu a ho Sû lû a cho n Ca c nguyïn tù c Bö n nùng lû c

)QP( gnöubûS aht

(SQ) naN êhn n c hu nghôa Ca i töi

TRAOQUYÏ

Ì N

TÒM RA TIÏËNG NOÁI CUÃA BAÃN THÊN ÀAÁNH MÊËT TIÏËNG NOÁI CUÃA BAÃN THÊN

Têm gûúngxa hö i ( I Q ) (EQ)

Hònh 7.1

Con ngûú i hoa n thiï n Con ngûú i khiï m khuyï t

SÖNGTHEOLÏTHOI

CU Tû trong ra ngoa i

Tû ngoa i va o trong

NGNHÛ NMO QUA THIÏN PHU CÚ NBA

Viïc

nïu gûúng chñnh la linh hön va têm àiïm cua moi nö lûc lanh àao. No bùt àêu bùng viïc Tòm ra tiïng noi cua ban thên - phat triïn bön kha nùng va thï hiïn tiïng noi cua mònh qua têm nhòn, tñnh ky luêt, niïm àam mï va lûúng têm. Viïc nïu gûúng tñnh cach ro rït se lam thay àöi tên göc rï ba vai tro con lai cua lanh àao.

Viïc nïu gûúng chu yïu àûúc thûc hiïn cung luc vúi ba vai tro khac nhûng cung co thï àûúc thûc hiïn trûúc. No thï hiïn sû tû tin va sû tñn nhiïm ú ngûúi lanh àao.

Nhûng chó khi nao chung ta thûc sû tû mònh trai nghiïm bùng cach nïu gûúng trong viïc àõnh hûúng, liïn kït, trao quyïn trong võ trñ cua möt ngûúi hanh àöng bùng sû chñnh trûc thò khi ào sû lanh àao múi thûc sû bùt àêu. Khi ào ngûúi khac múi hiïu nhûng ngûúi lanh àao àang àûúc tön trong va ngûúng mö nhû thï nao. Nguyïn nhên tû àêu? Àún gian ào la vò y kiïn cua ho àûúc tön trong, kinh nghiïm cua ho àûúc àanh gia cao. Ho thûc sû hoa mònh vao àõnh hûúng chung cua tö chûc chû khöng chó la nhûng ngûúi thu àöng ngöi nghe truyïn àat cac kï hoach hay chiïn lûúc. Cöng viïc cua ho la giup sûc àï xêy dûng tö chûc lún manh.

Àöi khi sû àöng cam vï mùt y chñ va tònh cam con co

sûc manh hún ca sû tham gia trûc tiïp. Ban co thï nhên thêy àiïu nay qua nhûng mön àö cua Mahatma Gandhi,

Martin Luther King, hay Nelson Mandela. Co thï chñnh ban cung àa ngûúng mö ai ào möt cach sêu sùc àïn mûc ban tiïp nhên têm nhòn cua ngûúi ào mùc du ban khöng hï tham gia vao viïc xêy dûng nïn têm nhòn ào. Töi goi ào la sû àöng cam. No la möt khña canh têm ly to lún àöi khi con manh hún ca sû tham gia trûc tiïp. Àiïu nay àùc biït àung àöi vúi trûúng húp hoach àõnh têm nhòn chiïn lûúc hún la nïu ra cac gia trõ. Sûc manh cua cac nha lanh àao co têm nhòn xa va cac nha chiïn lûúc tai ba thûúng khöng chó vò ho la ngûúi co nùng lûc vûút tröi àûúc moi ngûúi thûa nhên ma chu yïu la nhú sû tin cêy va tñn nhiïm ma nhûng ngûúi khac danh cho ho. Tuy nhiïn, xet àïn cung thò sû àöng cam vï têm nhòn phai dûa trïn cú sú cua viïc tham gia trûc tiïp hay gian tiïp vao qua trònh ào.

Viïc nïu gûúng cung khöng phai chó la cöng viïc cua ca nhên ma la cöng viïc cua ca möt têp thï. Khi ban co möt têp thï àûúc xêy dûng trïn cú sú sûc manh cua möi ca nhên va àûúc tö chûc sao cho àiïm yïu cua ca nhên khöng anh hûúng àïn tö chûc thò ban se co möt tö chûc lún manh thûc sû. Vò thï, khi nghô vï viïc nïu gûúng, ban hay nghô àïn möt ca nhên va möt têp thï bö khuyït cho nhau. Sûc manh cua möt têp thï nùm ú chö ban co mùt trong nhom àï giû vai tro böi àùp cho nhûng àiïm yïu cua cac thanh viïn khac. Ban co mùt ú ào khöng phai àï ài tòm va têp trung vao nhûng àiïm yïu hay àï chó trñch nhûng löi lêm cua ho. Ban co mùt ú ào àï bö khuyït cho àiïm yïu cua ho, cung nhû ho bö khuyït cho àiïm yïu

cua ban. Co rêt ñt ngûúi gioi vï moi mùt, va ào la ly do co cêu nhên vö thêp toan. Sû tön trong lên nhau la yïu cêu àao àûc cao nhêt.

THAI ÀÖ GÊY ANH HÛÚNG

Moi thoi quen tao nïn sû khac biït, thï hiïn vai tro, gêy anh hûúng cua ban thên àïn ngûúi khac va àïn sû nghiïp ma mònh coi trong àïu bùt àêu bùng möt têm thï (mind-set), hay THAI ÀÖ (Attitude), vön la möt lûa chon (a choice) – lûa chon sû dung Tiïng Noi gêy Anh hûúng (Voice of Influence).

Khi tiïn hanh giang vï cac nguyïn tùc trong quyïn sach, töi thûúng àï cac hoc viïn tû nghiïm ra hay trûc tiïp àùt cac cêu hoi ú lúp hoc. Chùc hùn se co ai ào giú tay xin phat biïu va noi àai loai nhû: “Thûa Tiïn sô Covey, töi thêy nhûng nguyïn tùc nay rêt hay. Töi tin vao tñnh kha thi cua no. Giú àêy, töi muön thûc hiïn nhûng nguyïn tùc nay nhû nhûng bai hoc cho cuöc söng. Nhûng öng khöng hiïu àûúc lam viïc trong möt tö chûc nhû tö chûc cua töi se nhû thï nao àêu. Nïu öng co möt ngûúi sïp nhû öng sïp cua töi thò öng se hiïu rùng chùng co cach gò àï töi co thï thanh cöng tû nhûng nguyïn tùc àûúc nïu lïn ú àêy. Vêy töi phai lam sao àêy?”. Ban co thï hiïu cho ly do ho suy nghô nhû thï. Ho chó thêy àûúc co hai sû lûa chon: “Öng chu cua töi la möt ga gan dú va öng ta se khöng bao giú thay àöi àêu. Töi chó co thï hoùc la bo viïc (möt phûúng an bêt kha thi) hoùc la cö gùng lam hït sûc mònh va cö thñch nghi vúi àiïu ào”.

Khi töi gia ng gia i vï viï c a p du ng ca c nguyïn tù c na y va o hön nhên va gia àònh, thò co nhiï u phu nû no i vú i töi nhû ng àiï u tûúng tû nhû thï vï nhû ng ngûú i chö ng cu a ho , va nhû ng ngûú i àa n öng cu ng àö ng quan àiï m vï vú mònh: “Gia ma öng biï t àûú c chö ng töi la tuy p ngûú i na o thò öng se hiï u àûú c y töi muö n no i. Chù ng co ca ch gò àï a p du ng ca c nguyïn tù c na y tha nh cöng ca ”. Mö t lê n nû a, chó co hai gia i pha p: hoù c tû bo hoù c tiï p tu c chõu àû ng trong kha nùng co thï . Ta i sao ngûú i ta la i dï da ng suy nghô va cho rù ng: “Töi la na n nhên; töi àa cö gù ng la m àu mo i ca ch; töi chù ng thï la m gò hún àûú c nû a; töi hoa n toa n bï tù c”? Ho thê t vo ng va àau khö , nhûng ho khöng nhê n ra rù ng luön co mö t gia i pha p kha c.

Àûng àï tû tûúng nan nhên chu nghôa lêy ài tûúng lai cua ban.

Cach töi tra lúi cac cêu hoi nay thûúng lam cho ho ngac nhiïn ñt nhiïu. Töi co thï àoc àûúc qua anh mùt mú to cua ho, co ngûúi con thï hiïn nhû thï àang bõ xuc pham. Cêu tra lúi cua töi la thï nay: “Bêt cû khi nao ban nghô rùng vên àï nùm ú àêu ào, thò chñnh y nghô ào múi la vên àï”.

“Y öng muön am chó rùng ban thên töi la vên àï?”- Ai ào hoi lai.

“Àiïu töi muön noi la ban àùt àúi söng tònh cam cua mònh phu thuöc vao àiïm yïu cua ngûúi khac, thò ban se trao sû tû do tònh cam cua mònh cho ngûúi ào va cho phep ngûúi ào tiïp tuc gêy röi loan cuöc söng cua ban.” Ban àï qua khû giû tûúng lai cua ban lam con tin.

Ro rang, àêy la vên àï vï quan hï, nhûng trû phi ngûúi ta tòm ra tiïng noi cua ban thên, ho khöng tai nao co àûúc sû chñn chùn, têm ly an toan hay àu nghõ lûc àï ap dung giai phap lêy cac nguyïn tùc lam trong têm àï àöi xû vúi öng chu “gan dú” cua ho. Hoùc co thï la ho co àûúc sûc manh tinh thên nhûng lai chûa co àûúc nhûng ky nùng hònh thanh nhú sû kiïn nhên va ren luyïn khöng ngûng.

Sû trao àö i qua la i tiï p tu c trong qua trònh gia ng da y cu a töi àa la m cho ho ngö ra, va cuö i cu ng chu ng töi cu ng ài àï n nhê t trñ rù ng ho khöng pha i la na n nhên, ho co thï lû a cho n ca ch pha n û ng cu a ho àö i vú i ha nh vi cu a ngûú i kha c. Xa hö i àa ta o ra va nuöi dûú ng nï p nghô cu a chu nghôa na n nhên va àö lö i cho ngûú i kha c. Nhûng ba n va töi àï u co àûú c sû c ma nh nhú nhû ng mo n qua thiïn phu la trú tha nh lû c lûú ng sa ng ta o cu a chñnh cuö c sö ng cu a mònh va àï lû a cho n ca ch tiï p cê n se la m nêng cao tê m a nh hûú ng cu a chu ng ta trong tö

chû c. Chu ng ta co thï trú tha nh ngûú i la nh àa o cu a chñnh öng chu chu ng ta.

Triït ly Hy Lap vï gêy anh hûúng àûúc goi la ethos (àao àûc), pathos (tònh cam), logos (ly trñ) la sû khai quat tuyït vúi vï qua trònh gia tùng anh hûúng cua ban. (Xem hònh 7.2)

Ethos vï cú ban la ban chêt àao àûc, sû tñn nhiïm ca nhên cua möt con ngûúi hay mûc àö tin cêy cua ngûúi khac vao phêm chêt va nùng lûc cua ban. Khi ngûúi ta luön söng theo nhûng nguyïn tùc àa àï ra va àûúc ky vong, thò ho se co ethos, hay noi cach khac la sûc manh tinh thên (SQ – Spiritual Quotient).

Pathos la tònh cam xuêt phat tû bïn trong hay sû cam thöng. No co nghôa la ban hiïu àûúc tònh cam cua ngûúi khac, hiïu àûúc ho cên gò, hiïu àûúc cach nhòn nhên sû viïc cua ho, hiïu àûúc ho àang muön noi va chia se vúi ban àiïu gò. Ào la sûc manh tònh cam (EQ – Emotional Quotient).

TRIÏT LY HY LAP VÏ GÊY ANH HÛÚNG

TRIÏT LY GÊY ANH HÛÚNG

ÀAO ÀÛC Tao sû tñn nhiïm

Hiïu ngûúi trûúc

Ngûúi hiïu mònh sau

TÒNH CAM LY TRÑ

Hònh 7.2

Sû tin cêy

Logos vï cú ban àùc trûng cho tñnh lö-gic. No co liïn quan àïn sûc manh va kha nùng thuyït phuc cua ban, cach trònh bay va tû duy cua ban. Ào la sûc manh ly trñ (IQ – Intelligent Quotient).

Thû tû têt nhiïn cung rêt quan trong. Ài thùng àïn ly trñ (logos) trûúc khi ngûúi ta co sû cam thöng (pathos) la vö ñch; cö gùng tao ra sû cam thöng khi ngûúi ta chûa tin cêy vao phêm chêt àao àûc (ethos) cua ban cung la vö ñch.

Möt chiïc banh lai nho co tac dung lam chuyïn àöng banh lai lún tû ào chuyïn hûúng toan bö con tau (xem hònh 7.3).

Chiïc banh lai nho tac àöng lïn banh lai lún va lam chuyïn hûúng toan bö con tau.

Hònh 7.3

(1) Trim-tab: Thuêt ngû trong nganh hang hai va möt sö lônh vûc khac. Tac gia dung trong trûúng húp nay, ham y möt vên àï nho co kha nùng tac àöng tao ra sû thay àöi àang kï àöi vúi töng thï. Vñ du: möt tiïng àöng hay àö rung nho xen vao ban hoa têu cung co thï gêy ra möt sû xao trön êm thanh kho chõu...

CHIÏC BANH LAI NHO (TRIM-TAB(1))

CHIÏC BANH LAI NHO

Töi tin rùng trong cac tö chûc ú moi lônh vûc luön co nhiïu ngûúi cêm lai tiïm nùng - nhûng ngûúi co thï lanh àao va tao anh hûúng, bêt kï ho giû chûc vu gò trong tö chûc. Ho co thï dên dùt àöi nhom, phong ban cua mònh theo hûúng tñch cûc va gêy anh hûúng dêy chuyïn àïn toan bö tö chûc. Nha lanh àao cêm lai se chu àöng àûa ra cac sang kiïn trong vong tron anh hûúng cua ho (xem hònh 7.4), du pham vi cua no co thï khöng lún lùm.

7.4

Theo nhû hònh minh hoa, ta thêy co hai vong tron, vong tron lún hún goi la Vong tron quan têm (göm nhûng gò ban quan têm va chu y) va vong tron nho hún, goi la Vong tron anh hûúng (göm nhûng gò ban co thï kiïm soat hoùc co anh hûúng). No cung cho thêy cöng viïc cua möi ngûúi phên lún nùm ngoai Vong tron anh hûúng cua ho.

7 MÛC ÀÖ CHU ÀÖNG HAY SÛ TÛ TRAO QUYÏN CHO BAN THÊN

Trong biïu àö dûúi àêy (hònh 7.5), ban se nhên thêy chuöi 7 mûc àö chu àöng, tû mûc àö thêp nhêt “Chú àûúc chó bao”, àïn “Hoi y kiïn”, röi “Àûa ra khuyïn nghõ” va “Töi dû àõnh…”, röi àïn “Lam va bao cao ngay”, röi “Lam va bao cao àõnh ky” va cuöi cung la “Cû lam!”, àïu nùm trong kha nùng kiïm soat va gêy anh hûúng cua ban.

CAC MÛC ÀÖ CHU ÀÖNG/ TÛ TRAO QUYÏN

Cû lam!

Lam va bao cao àõnh ky

Lam va bao cao ngay

“Töi dû àõnh…”

(Tñnh ca ch va nùng lû c)

Àûa ra khuyïn nghõ

Hoi y kiïn

Chú àûúc chó bao

Hònh 7.5

Viïc ban quyït àõnh lûa chon mûc àö chu àöng nao la tuy thuöc vao cöng viïc cua ban co nùm trong Vong tron anh hûúng hay khöng. Àiïu nay àoi hoi sû nhay cam va phan xet, nhûng dên dên Vong tron anh hûúng cua ban cung se àûúc mú röng.

Chung ta se lên lûút xem xet tûng mûc àö chu àöng noi trïn.

1. Chú àûúc chó bao

Àêy la mûc àö chu àöng liïn quan àïn nhûng vên àï khöng nhûng nùm ngoai Vong tron anh hûúng ma con nùm ngoai cöng viïc cua ban. Vï àiïu nay, ban chó chú àúi. Ban khöng muön lam cöng viïc cua ngûúi khac. Ban khöng muön àûa ra khuyïn nghõ nao liïn quan àïn àöi tûúng nùm ngoai Vong tron anh hûúng cua mònh. Ngûúi khac se co nhiïu ly do àï khöng tin vao àï nghõ cua ban. Ho se cho lúi àï nghõ cua ban la hoan toan khöng thñch húp va ban la ngûúi ngoai cuöc. Nïu ban hanh àöng cang cach xa Vong tron anh hûúng cua mònh, ban se lam cho no cang nho hún.

Vêy ban phai lam gò? Ban hay móm cûúi va lam theo lúi cêu nguyïn dûúi àêy:

Xin Chua ban cho con

Sû bònh têm

àï chêp nhên nhûng àiïu con khöng thï thay àöi, Long can àam

àï thay àöi nhûng gò con co thï,

Sû khön ngoan

àï nhên ra nhûng àiïu khac biït.

Ban àûng bao giú mêt cöng sûc vao nhûng àiïu ma

ban khöng co kha nùng thûc hiïn. Nhûng, nïu ban tao anh hûúng àöi vúi ai ào , ngûú i co kha nùng la m àûú c mö t viï c cu thï thò la i la chuyï n kha c. Khi ào ba n co thï chuyï n lïn sû chu àö ng va tû trao quyï n ú mû c àö cao hún.

Nhûng khöng dï lam möt ngûúi móm cûúi röi khöng lam gò ca. Nhiïu ngûúi vên thûúng bõ am anh búi nhûng viïc xuên ngöc ma hiïn thúi ho khöng thï thay àöi. Ho kï lï vúi àöng nghiïp va têm sû vï nhûng viïc ma ho khöng co kha nùng thûc hiïn. Àiïu ào chó khiïn giam ài

kha nùng lam nhûng viïc khac trong têm kiïm soat va anh hûúng cua ho. Nhû àa noi, ho àa àï cho qua khû bùt tûúng lai lam con tin.

Tû ào ho bõ sa vao vung lêy cua sû lï thuöc ngûúi khac, àiïu ma töi goi la nùm cùn bïnh ung thû di cùn trong têm hön: chó trñch, than phiïn, so bò, ganh àua, tranh cöng. Nhûng ngûúi khöng co sûc manh nöi têm khi kït húp vúi nhau se tòm kiïm cam giac an toan tû nhûng nguön bïn ngoai. Va vò lï thuöc vao möi trûúng bïn ngoai nïn ho dï mùc phai hanh vi co hai nay.

Nùm cùn bïnh ung thû têm hön nay se di cùn àïn cac tï bao quan hï va àöi khi àïn toan bö nïn vùn hoa cua möt tö chûc. Khi ào ban se co möt tö chûc bõ phên cûc, chia re, khöng àu kha nùng àï àem àïn cho khach hang nhûng san phêm chêt lûúng cao.

Mö t lûu y vï vê n àï ca nh tranh: xe t dûú i go c àö ca c mö i quan hï , trong gia àònh, trong cöng viï c tê p thï va

NÙM HANH VI CO HAI Chó trñch Than phiïn So bò Ganh àua Tranh cöng

Hònh 7.6

vùn ho a û ng xû thò ca nh tranh la co ha i, nhûng la i la la nh ma nh trong thi àê u thï thao va trïn thûúng trûú ng. Ca nh tranh giu p pha t hiï n va cho n ra nhû ng con ngûú i va tö chû c ûu tu nhê t. Trïn thûúng trûú ng, ba n nhòn àö i thu àï xa c àõnh chuê n mû c cho riïng mònh. Trong khi ba n cö gù ng àa nh ba i àö i thu thò cu ng la lu c ba n àang chinh phu c kha ch ha ng va ho c ho i kinh nghiï m tû nhû ng àö i thu la m tö t hún va nhanh hún ba n. Ào chñnh la sû c ma nh cu a nï n kinh tï thõ trûú ng, núi ca nh tranh va hú p ta c diï n ra tû ng giú , tû ng phu t bïn trong no . Song, ha y nhú rù ng chu ng ta cê n pha i biï t “song ngû ” àï tra nh nguy cú khiï m khuyï t, mö t chiï u. Abraham Maslow (1) tû ng no i: “Nhû ng ngûú i chó tha o tay bu a thûú ng cho rù ng mo i thû kha c la àï u la àinh”.

(1) Abraham Harold Maslow (1908 – 1970): Nha têm ly hoc ngûúi My, àûúc cho la cha àe cua nganh têm ly hoc nhên vùn (humanistic psychology). Ngûúi àûa ra khai niïm nöi tiïng Thap nhu cêu con ngûúi (hierarchy of human needs).

2. Hoi y kiïn

Hoi y kiïn ngûúi khac vï nhûng vên àï thuöc pham vi cöng viïc va nùm ngoai Vong tron anh hûúng cua ban la möt viïc lam húp ly va lö-gic. Búi vò no nùm ngoai Vong tron anh hûúng cua ban nïn ban khöng thï lam àûúc gò nhiïu; nhûng vò no co anh hûúng àïn cöng viïc cua ban, nïn viïc ban hoi y kiïn ngûúi khac la àiïu ma nhiïu ngûúi tan àöng. Nïu cêu hoi nïu ra àung àùn qua qua trònh cên nhùc va suy nghô ky lûúng thò se gêy àûúc ên tûúng sêu sùc va co thï giup ban mú röng Vong tron anh hûúng cua mònh.

3. Àûa ra khuyïn nghõ

Ban nïn àûa ra khuyïn nghõ ú àêu? Ngay tai mep ngoai Vong tron anh hûúng, thêm chñ khöng thuöc pham vi cöng viïc cua ban? Möt vñ du àiïn hònh vï mûc àö chu àöng va tû trao quyïn cêp àö 3 co thï thêy qua Quy trònh

Tham mûu Hoan chónh (Completed Staff Work) göm 5 bûúc nhû sau:

1. Phên tñch vên àï.

2. Àûa ra cac phûúng an va kiïn nghõ giai phap.

3. Xêy dûng cac bûúc triïn khai giai phap.

4. Töng húp lai moi yïu tö thûc tiïn (cac nùng lûc vï chñnh trõ, xa höi, tai chñnh...).

5. Àûa ra khuyïn nghõ cuöi cung va chû ky phï chuên.

Quy trònh Tham mûu Hoan chónh àoi hoi ngûúi quan ly gioi phai biït chú àúi kït qua töt nhêt. Trûúc tiïn ban cên yïu cêu moi ngûúi suy nghô ky lûúng vên àï àùt ra trûúc khi àûa ra kiïn nghõ cuöi cung. Ngûúi phï chuên chó cên xem xet kiïn nghõ cuöi cung ào.

Khi sû dung mö hònh Quy trònh Tham mûu Hoan chónh, ngûúi quan ly cêp trïn nïn tranh giup cêp dûúi bùng cach àûa ra giai phap nhanh chong va dï dang, bêt kï cêp dûúi co yïu cêu hay khöng. Nïu ngûúi quan ly khöng chú cêp dûúi hoan têt cöng viïc, thò ho àa ngùn can cêp dûúi trûúng thanh va lam mêt thúi gian cua tö chûc. Hún nûa, cung khöng thï bùt cêp dûúi chõu trach nhiïm vï kït qua cöng viïc nïu ho khöng àûúc thûc hiïn theo phûúng phap lam viïc cua chñnh ho.

Co lên ú àao Sicily, Y, töi noi vúi möt sô quan chó huy, ngûúi àang phên vên trong viïc co nïn tên cöng hay khöng, rùng töi hoan toan tin tûúng vao anh ta.

Àï chûng minh cho àiïu ào, töi bo vï nha.

Àûng bao giú bao ngûúi khac phai lam gò, va ho se khiïn ban ngac nhiïn vï tai trñ cua ho.

Àai tûúng GEORGE S. PATTON

Ban co thï thêy àiïu nay se tiït kiïm àûúc thúi gian va sûc lûc ngûúi lanh àao ra sao va àoi hoi cêp dûúi phai chu àöng hún nhû thï nao.

4. “Töi dû àõnh…”

“Töi dû àõnh…” thûc sû la sû chu àöng ú mûc àö cao hún hanh àöng àûa ra khuyïn nghõ. Lên àêu töi hoc àûúc nguyïn tùc nay la khi töi trïn àûúng ài àïn cac hon àao Hawaii trïn chiïc USS Santa Fe, möt chiïc tau ngêm nguyïn tû trõ gia hang ty àö-la trong möt cuöc têp trên. Thêt la möt cú höi tuyït vúi khi cung ài trïn tau vúi thuyïn trûúng David Marquett.

Trong khi hai chung töi àang tro chuyïn, möt sô quan xuêt hiïn va noi: “Thûa thuyïn trûúng, töi dû àõnh cho tau lùn xuöng 120 met ”. Thuyïn trûúng hoi: “Thï àö sêu cua àay àai dûúng la bao nhiïu?”. Anh ta àap: “Khoang 240 met”. “Thï con kït qua hï thöng àõnh võ va xac àõnh chûúng ngai vêt?”. Viïn sô quan tra lúi: “Khöng co gò, chó co ca ma thöi”. Thuyïn trûúng noi: “Hay cho töi thïm hai mûúi phut nûa – röi sau ào lam theo dû àõnh cua anh”.

Trong suöt ngay höm ào, nhiïu cêp dûúi àïn gùp thuyïn trûúng va noi “Töi dû àõnh lam viïc nay” hoùc “Töi dû àõnh lam viïc kia”. Khi ào võ thuyïn trûúng

thûúng hoi thïm vai cêu va noi “Àûúc!”. Co khi öng khöng hoi thïm ma chó tra lúi: “Àûúc!” Thuyïn trûúng chó àûa ra nhûng quyït àõnh quan trong nhêt, con 95% quyït àõnh con lai öng àï cêp dûúi tû quyït àõnh ma khöng cên öng tham gia.

Töi hoi öng vï phong cach lanh àao thò öng tra lúi rùng öng muön trao quyïn cho cêp dûúi cang nhiïu cang töt trong pham vi cho phep. Öng cho rùng nïu öng giao cho cêp dûúi khöng chó lam chu vên àï cên giai quyït ma con lam chu giai phap cho vên àï ào thò ho se cam nhên àûúc vai tro quan trong cua ho trong bö may chó huy. Öng àa phat triïn vùn hoa trao quyïn àïn mûc cac sô quan va thuy thu phat biïu cöng khai y àõnh cua ho vï quyït àõnh thuöc thêm quyïn cua thuyïn trûúng.

“Töi dû àõnh…” cao hún vï mûc àö so vúi “Töi khuyïn nghõ…” Vò ngûúi noi “töi dû àõnh…” àa phên tñch vên àï ky lûúng hún va àang trong tû thï sùn sang tiïn hanh ngay cöng viïc khi àûúc phï chuên. Anh ta khöng chó lam chu vên àï ma con lam chu ca giai phap thûc hiïn.

Thuy thu trïn tau cung thï hiïn cho töi thêy ho nhên thûc àûúc gia trõ àang tùng dên cua ho, àiïu ho khöng co àûúc dûúi sû chó huy cua cac thuyïn trûúng khac, khi ma ho chó biït “Àúi àïn khi àûúc lïnh”. Àêy la ly do tai sao “Töi dû àõnh…” lai nùm tai mep ngoai cua Vong tron anh hûúng va pham vi cöng viïc cua möi ngûúi. Vai thang sau ào, töi nhên àûúc thû cua thuyïn trûúng Marquett bao tin tau ngêm USS Santa Fe àa àûúc giai thûúng Arleigh

Burke danh cho àún võ hai quên co nhiïu thanh tñch nhêt tai Thai Bònh Dûúng. Ào la kït qua cua viïc trao quyïn cua ngûúi cêm lai.

5. Lam va bao cao ngay

“Lam va bao cao ngay” la mûc àö chu àöng nùm ú mep ngoai Vong tron anh hûúng cua möt ngûúi nhûng lai thuöc pham vi cöng viïc cua ngûúi ào. Ban phai bao cao ngay lêp tûc búi vò ngûúi khac cên phai biït kït qua cöng viïc cua ban. Àiïu nay giup ngûúi khac biït àûúc cöng viïc co àûúc thûc hiïn àung hay khöng va cho phep àiïu chónh kõp thúi nïu cên thiït. No cung cêp thöng tin cho ngûúi khac trûúc khi ho àûa ra quyït àõnh tiïp theo va triïn khai cöng viïc àung tiïn àö.

6. Lam va bao cao àõnh ky

Mûc àö chu àöng nay liïn quan àïn cac hoat àöng co thï la möt bö phên cua cöng viïc tû àanh gia kït qua trong àút kiïm tra hay trong cac ban bao cao theo àõnh ky, nhú vêy ma ngûúi khac co àûúc thöng tin àï sû dung. Khi ban bao cao àõnh ky, ban se nhên thêy ro pham vi cöng viïc va Vong tron anh hûúng cua mònh.

7. Cû lam!

Khi co vên àï nùm ngay tai trung têm Vong tron anh hûúng cua ban va la cöng viïc chñnh cua ban, thò ban cû lam. Àöi khi, trong möt hoan canh nao ào, ban dï dang nhên àûúc sû tha thû hún la nhên àûúc sû cho phep, vò thï nïu ban tin chùc la mònh àung va rùng hanh àöng ào khöng nùm xa ngoai Vong tron anh hûúng cua mònh, thò töt nhêt la ban “cû lam”.

TINH THÊN CÊM LAI

Ban se thêy rùng du gùp phai vên àï gò ài nûa, ban vên co thï tû trao quyïn cho chñnh mònh bùng cach chu àöng hanh àöng. Sû nhay ben, khön ngoan va thên trong àung luc la cên thiït nhûng ban phai hanh àöng dût khoat trûúc tònh huöng xay ra. Ban cên tranh viïc phï bònh, chó trñch ngûúi khac hoùc co nhûng suy nghô tiïu cûc; àùc biït la vö trach nhiïm, àö löi cho ngûúi khac vï nhûng sai lêm. Chung ta àang söng trong möt nïn vùn hoa thiïn vï àö löi – 70% ngûúi àûúc hoi y kiïn noi rùng nhûng ngûúi trong tö chûc cua ho thûúng co khuynh hûúng àö löi cho ngûúi khac möi khi co chuyïn khöng hay xay ra. Do vêy, viïc lanh trach nhiïm cung co nghôa la chêp nhên búi ngûúc dong.

Viïc chu àöng àûa ra sang kiïn àoi hoi ban phai co têm nhòn, ky luêt, nhiït tònh, àam mï, lûúng têm cung nhû àap ûng àûúc möt sö tiïu chuên, hoùc tûng co kinh nghiïm va thanh tñch liïn quan àïn lônh vûc ào.

Co möt dao, töi lam trú ly hanh chñnh cho hiïu trûúng möt trûúng àai hoc. Xet vï nhiïu mùt öng la möt ngûúi àöc tai, kiïm soat moi thû, luön cho rùng mònh la ngûúi biït têt ca va quyït àõnh têt ca. Mùt khac, öng la ngûúi co têm nhòn – möt ngûúi thöng minh, co tai. Nhûng öng lai àöi xû va xem moi ngûúi nhû nhûng ke sai vùt – “lam cho töi viïc nay, lam cho töi viïc no”- nhû thï ho la vêt vö tri vö giac. Nhên viïn cua öng, nhûng

ngûúi co hoc va co tinh thên trach nhiïm dên dên trú nïn chan nan va bêt lûc. Ho thûúng tu têp doc theo hanh lang va noi xêu hiïu trûúng cua ho.

“Töi khöng thï tin nöi nhûng àiïu öng ta àa lam…”

“Cac ban biït khöng, àï töi kï cho nghe möt cêu chuyïn múi nhêt cua öng ta…”

“Anh cho rùng viïc ào la töi tï a? Gia nhû anh chûng kiïn viïc öng ta àa lam khi öng ta àïn phong lam viïc cua chung töi thò…”

“Thêt thï û, töi chûa bao giú nghe noi thï!”

“Vêng, töi chûa bao giú lam viïc ú núi nao ma töi cam

thêy bõ kòm ham va go bo búi nhûng nöi quy ngú ngên va quan liïu nhû ú àêy. No khiïn töi bõ sa lêy!”

Ho mêt hang giú möi ngay àï trao àöi, chia se vúi nhau.

Thï röi Ben xuêt hiïn. Anh ta co cach tiïp cên khac: ài thùng àïn cêp àö ba cua hanh àöng chu àöng va tû trao quyïn cho mònh. Mùc du anh ta cung bõ àöi xû nhû möt ngûúi sai vùt, anh vên quyït àõnh bùt àêu tû mûc àö àûa ra khuyïn nghõ. Anh vên cö lam möt ngûúi sai vùt töt nhêt. Nhú ào anh àûúc cam tònh cua öng hiïu trûúng. Sau ào anh dû kiïn trûúc yïu cêu cua öng hiïu trûúng va ly do àùng sau yïu cêu ào. “Tai sao öng êy cên thöng tin nay? Öng êy àang chuên bõ cuöc hop Höi àöng quan trõ va cên tû liïu co bao nhiïu trûúng àai hoc trïn toan quöc

co ngûúi bao vï mang dui cui búi le öng àang bõ chó trñch vï viïc nay. Do ào töi se giup öng êy chuên bõ sö liïu nay”. Sau ào Ben àïn gùp hiïu trûúng va àûa sö liïu kem theo ban phên tñch va khuyïn nghõ cua mònh. Thï la hiïu trûúng noi vúi Ben: “Töi muön anh àïn cuöc hop va trònh bay khuyïn nghõ cua anh. Ban phên tñch cua anh rêt töt. Anh dû àoan àung yïu cêu àùt ra”.

Trong khi moi cêp dûúi khac tû àùt mònh vao tònh thï

“Àúi àïn khi co lïnh” thò Ben àa khöng lam nhû vêy. Anh cö gùng hiïu àûúc y muön cua hiïu trûúng, va chu àöng hanh àöng. Anh bùt àêu tû võ trñ khiïm tön nhûng àa tiïn bö rêt nhanh.

Chó bö sung, àûng chó trñch y kiïn cua cêp trïn.

Töi àa lam viïc ú trûúng ào àûúc bön nùm. Cuöi nùm thû tû, Ben trú thanh ngûúi thû hai co anh hûúng lún nhêt tai trûúng mùc du anh khöng ài theo con àûúng bùng cêp. Cac quyït àõnh lún cua trûúng àïu dûa vao y kiïn cua anh. Àïn khi anh vï hûu, tïn cua anh àûúc àùt cho cac giai thûúng cua trûúng. Tai sao vêy? Búi vò anh la têm gûúng vï sû tñn nhiïm cua moi ngûúi, vï long trung thanh vúi nha trûúng va sû quyït têm cöng hiïn.

Khi chung ta noi rùng lanh àao la möt sû lûa chon, àiïu ào co nghôa la ban co thï lûa chon mûc àö chu àöng hanh àöng ma ban muön àï àap lai cêu hoi: Trong tònh huöng nay thò cai gò la àiïu töt nhêt töi co thï lam àûúc?

Ban luön cên co sû cên nhùc khi chon 7 mûc àö chu àöng hanh àöng nay. Ban cên phai sang suöt àï xac àõnh mûc àö chu àöng nao la thñch húp – ban cên phai lam gò, nhû thï nao, khi nao, va co le àiïu quan trong nhêt la tai sao phai lam àiïu ào. Cêu hoi “tai sao” yïu cêu sûc manh tinh thên cua ban vò no cên àïn hï thöng gia trõ cua ban. Cêu hoi “lam gò” khai thac sûc manh trñ tuï cua ban vò no àoi hoi suy nghô, phên tñch … Cêu hoi “khi nao” va “nhû thï nao” thûúng cên àïn sûc manh tònh cam khi ban nhòn nhên möi trûúng thöng qua cac tiïu chuên vùn hoa, chñnh trõ nhùm nhên ro ûu àiïm va nhûúc àiïm cua mònh.

Khi chu àöng hanh àöng thöng qua 7 mûc àö nay möt cach húp ly, ban se thêy rùng Vong tron anh hûúng cua ban ngay cang àûúc mú röng cho àïn khi no bao trum toan bö cöng viïc cua ban.

Ngûúi lanh àao cêm lai phai la ngûúi kiïn àõnh –giöng nhû möt ngon hai àùng, chû khöng phai la möt chiïc chong chong – möt nguön anh sang vûng chùc co thï tin cêy chû khöng phai dao àöng thay àöi theo chiïu gio.

Hay cho moi ngûúi nhûng gò töt nhêt ma ban co, ca nhûng khi ban co thï bõ tön thûúng.

Me TERESA

Khi ban dung cach tiïp cên tû trong ra ngoai, chu àöng hanh àöng, ban se lam cho cêp trïn ngay cang tin tûúng vao tñnh cach va nùng lûc cua ban. Sû tin cêy se àûúc tùng lïn. Va àiïu têt yïu la ho muön giao cho ban cöng viïc co mûc àö chu àöng va trao quyïn ngay cang cao hún. Ban se nhên thêy mònh trú thanh ngûúi dên dùt chñnh ngûúi lanh àao cua mònh… va ngûúi lanh àao cua ban se tû nhiïn trú thanh möt thanh viïn cua möt têp thï bö sung cho nhau, möt ngûúi lanh àao cua quên chung.

HOI & ÀAP

HOI: Àiïu nay nghe kha hay, nhûng öng chûa biït sïp cua töi àêu, öng ta la möt ga cai quan ky quai va bõ thach thûc búi nhûng ngûúi co nùng lûc quanh mònh. Tònh canh cua töi hoan toan khac.

ÀAP: Vêng, möi hoan canh àïu co àùc thu riïng va nhûng àiïu khac nhau. Nhûng ú möt goc àö khac, xet cho cung thò cac thach thûc va vên àï gùp phai àïu co nhiïu àiïm rêt giöng nhau. Chòa khoa khöng nùm ú hoan canh; ma ú khoang cach giûa kñch thñch va phan ûng – co nghôa la, giûa hoan canh ban gùp phai va phan ûng cua ban trûúc hoan canh ào. Àêy la núi xuêt hiïn quyïn tû do lûa chon cua ban. Nïu ban sû dung quyïn tû do nay möt cach khön ngoan va dûa vao cac nguyïn tùc àï lûa chon, thò khöng nhûng sû lûa chon cua ban se àûúc mú röng ma ban con phat triïn àûúc sûc manh an toan nöi têm àï cuöc söng cua ban khöng bõ chi phöi búi àiïm yïu cua ngûúi khac. Ban co thï lam bai phên tñch chi phñ–lúi nhuên va quyït àõnh lam viïc khac hoùc chuyïn sang chö lam khac. Hoùc ban co thï chó dûa vao tñnh thûc dung cua thõ trûúng va chu àöng lam tùng Vong tron anh hûúng cua mònh cho àïn khi ban trú nïn khöng thï thiïu àûúc àöi vúi sïp, va thêm chñ ban la ngûúi dên dùt sïp. Ban cên sû dung têt ca 4 nùng lûc cua mònh àï trú nïn sang tao va co cam hûng. Ban cung cên phai lam viïc bïn trong Vong tron anh hûúng cua mònh nhûng lai ú ngoai pham vi cöng viïc cua ban. Ban cung cên phai co

nhiïu sang kiïn va tinh thên tû nguyïn àï hiïu ra cac nhu cêu chûa àûúc àap ûng va nhûng vên àï chûa àûúc giai quyït àï chu àöng hanh àöng. Ban cung cên phai hoan thanh cöng viïc cua mònh möt cach xuêt sùc àï xûng àang vúi niïm tin cua ngûúi khac. Cên nhú thû tû, trûúc hït la ethos (sû tin cêy), thû hai la pathos (àöng cam), va thû ba la logos (lö-gic).

HOI: Trong thûc tï, lam cach nao àï trú thanh ngûúi “lanh àao” cêp trïn?

ÀAP: Hay la ngûúi mach bao, chû khöng phai ngûúi phan xet. Hay la têm gûúng – chû khöng phai ngûúi phï phan. Hay lam viïc trong Vong tron anh hûúng cua ban àï tao ra va mú röng quyïn lûc tinh thên cua ban va àï co àûúc sû tñn nhiïm cua moi ngûúi. Cên manh dan lam nhûng viïc töt möt cach chu àöng. Cên cam thöng vúi nhûng suy nghô, möi quan têm, muc àñch va têm thï cua sïp ban. Ban cung cên thêu hiïu vùn hoa cöng ty va thõ trûúng bïn ngoai àï tû ào chu àöng nïu sang kiïn. Hay nhú rùng, àûng bao giú noi xêu ngûúi khac. Hay kiïn nhên va bïn bó va röi ban se tao àûúc têm anh hûúng. Kït qua thûc tï se lam thay àöi thanh kiïn cua moi ngûúi xung quanh. Nïn nhú lanh àao la möt lûa chon (choice) chû khöng phai la möt chûc vu (position).

HOI: Öng thûúng noi rùng xin àûúc tha thû con dï hún xin phep lam möt àiïu gò ào, nhûng thónh thoang nïu ta dûa vao ào ma “sang kiïn” ra möt thay àöi nho nho nao ào, thò co thï bõ khiïn trach nùng nï hoùc thêm chñ bõ àuöi viïc.

ÀAP: Nïu ban khöng ngûng àêu tû vao viïc phat triïn tñnh cach va trònh àö chuyïn mön cua mònh cung nhû nêng cao kha nùng giai quyït vên àï, ban se luön co sû an toan kinh tï. Sû an toan ào khöng phai do cöng viïc cua ban hay do sû bao trú cua ngûúi khac, ma do nùng lûc cua ban trong viïc àap ûng yïu cêu va giai quyït cac vên àï. Khi khöng ngûng àêu tû vao kha nùng ào, ban se khöng bao giú hït cú höi. Àöng thúi, ban cên lûa chon “trên àõa” cua mònh cên thên - àûng bao giú lam nhûng viïc nùm xa Vong tron anh hûúng cua mònh. Thay vao ào, ban co thï lam nhûng cöng viïc nùm ngoai pham vi nhiïm vu cua mònh nhûng vên nùm trong Vong tron anh hûúng cua ban. Nïu chu àöng àûa ra sang kiïn sau khi cên nhùc ky lûúng

bùng nhûng phên tñch xac àang, ban se thêy Vong tron anh hûúng cua ban ngay cang lún hún.

Chûúng 8: TIÏNG NOI CUA TÑN NHIÏM –NÏU GÛÚNG VÏ

TÑNH CACH VA NÙNG LÛC

Phêm chêt cao quy nhêt cua lanh àao la sû liïm chñnh. Thiïu liïm chñnh se khöng bao giú co àûúc thanh cöng àñch thûc, bêt kï trong lônh vûc nao, trïn sên bong, trong quên àöi hay trong möt tö chûc.

DWIGHT DAVID EISENHOWER

(TINH THÊ N) HNÕÀ H ÛÚNG NÏU GÛÚNG ûS t i n c êy yêcnitûS Sûtincêy

)CAXÏHT( TÏKNÏIL TRAOQUYÏN (ÑRT T U Ï) (TÊMHÖN)

nitûS yêc

(TINH THÊ N) öhK n g c o t êm nhòn/ iG a t r õ c hung THIÏ U SÛ TIN CÊ Y

)CAXÏHT( GNÖÀÛSUÏIHT ÖB Sû àammï (ÑRT T U Ï) (TÊMHÖN)

(TINH THÊ N) ÊT M N H ÒN Lûúng têm

)CAXÏHT(ykhnñT ã têul Sû àammï (ÑRT T U Ï) (TÊMHÖN)

TËÏKNÏIL HNÕÀ H ÛÚNG

Tû trong ra ngoa i

ûS t i n c êy

Cö vu ngûú i kha c tòm ra tiï ng no i cu a ho Sû lû a cho n Ca c nguyïn tù c Bö n nùng lû c

ÖÀOEHTGNÖS

NÏU GÛÚNG Ha y la ngûú i cê m la i Àûú c tñn nhiï m: Tñnh ca ch va Nùng lû c Sû tincêy NGNHÛ NMO QUA

(SQ) naN êhn n c hu nghôa Ca i töi

TRAOQUYÏ

)QP( gnöubûS aht Têm gûúngxa hö i ( I Q ) (EQ)

Con ngûú i hoa n thiï n Con ngûú i khiï m khuyï t

Ì N

TÒM RA TIÏËNG NOÁI CUÃA BAÃN THÊN ÀAÁNH MÊËT TIÏËNG NOÁI CUÃA BAÃN THÊN Tû ngoa i va o trong

Hònh 8.1

Trûúc àêy, töi àûúc möt ngên hang yïu cêu tû vên vï vên àï tinh thên lam viïc cua cac nhên viïn. “Töi khöng biït co chuyïn gò xay ra”, ngûúi giam àöc tre tuöi phan nan. Nhú sû thöng minh va uy tñn, anh àûúc cêt nhùc lïn võ trñ hiïn nay àï röi chûng kiïn tö chûc cua mònh rúi vao cún song gio. Ca nùng suêt va lúi nhuên àïu ài xuöng. Anh êy àö löi cho cac nhên viïn cua mònh.

“Bêt kï cac biïn phap töi àûa ra, ho vên khöng sao dût bo àûúc tònh canh u am nay.”

Anh êy noi àung. Khöng khñ lam viïc ú àêy nhû àang bõ àêu àöc búi sû nghi ky va thiïu tin cêy lên nhau. Suöt hai thang rong ra tö chûc cac cuöc höi thao, töi vên chùng giup àûúc gò. Töi cam thêy bêt lûc.

“Ai ma biït àûúc viïc gò àang diïn ra ú àêy!” la lúi ta than phö biïn cua cac nhên viïn. Nhûng chùng co ai noi cho töi biït nguyïn nhên cua sû mêt long tin.

Cuöi cung, qua cac cuöc chuyïn tro thên mêt hún thò sû thêt bùt àêu àûúc he mú. Sïp cua ho, möt ngûúi àa co vú, àang co quan hï bêt chñnh vúi möt nû nhên viïn. Va moi ngûúi àïu biït chuyïn nay.

Giú thò ro rang la hiïu qua hoat àöng cua tö chûc bõ kem coi la do tû cach ca nhên cua chñnh võ giam àöc tre no gêy ra. Nhûng tön thêt lún nhêt la cai gia ma chñnh

anh ta phai tra. Chó vò ham muön nhêt thúi ma anh ta bêt chêp hêu qua. Hún thï nûa, anh ta àa phan böi long tin thiïng liïng cua vú mònh.

Noi tom lai, sû thêt bai cua anh ta chñnh la do nhên cach.

90% thêt bai vï mùt lanh àao la do thiïu nhên cach.

Nïu sû tin cêy la chòa khoa àöi vúi têt ca cac möi quan hï, thò no cung chñnh la chêt keo kït dñnh cac thanh viïn trong cac tö chûc, nhû xi-mùng gùn kït cac viïn gach vúi nhau. Töi cung àa hiïu ra rùng sû tin cêy la kït qua cua sû tñn nhiïm àöi vúi ca con ngûúi lên tö chûc. Sû tin cêy xuêt phat tû ba nguön: ca nhên, tö chûc, va sû tin tûúng ma ngûúi nay danh cho ngûúi khac – möt hanh àöng lam töi cam nhên niïm tin cua ban rùng töi co thï tao ra cac gia trõ múi. Ban cho töi niïm tin va töi àap lai niïm tin ào. Tin cêy la möt àöng tû VA cung la möt danh tû. Khi àong hai vai tro (àöng tû lên danh tû), no se àûúc cho va nhên trong möi quan hï giûa ngûúi vúi ngûúi. Ào la àiïu cöt loi tai sao möt ngûúi co thï trú thanh ngûúi dên dùt chñnh ngûúi lanh àao cua mònh. Ho xûng àang àûúc tin cêy vò ho co niïm tin.

Chung töi àa tiïn hanh cuöc khao sat hún 54.000 ngûúi va hoi ho nhûng phêm chêt nao la cên thiït àöi vúi ngûúi lanh àao va thu àûúc kït qua: tñnh chñnh trûc la phêm chêt àûúc nhiïu ngûúi tan thanh nhêt (xem hònh 8.2).

NHA LANH ÀAO HIÏU QUA

Sû chñnh trûc

Biït cach giao tiïp

Coi trong con ngûúi

Co têm nhòn Chu

Khi chuên bõ viït cuön 7 Thoi Quen Àï Thanh Àat, töi àa sûu têm tû liïu vï lanh àao va sû thanh àat tû thúi Húp

Chung quöc Hoa Ky múi àûúc thanh lêp va phat hiïn ra rùng: trong giai àoan 150 nùm àêu, trong têm hêu nhû chó têp trung vao têm quan trong cua tñnh cach va cac nguyïn tùc. Vao Thúi àai Cöng nghiïp va sau Thï chiïn I, thò trong têm chuyïn sang vên àï nhên cach ky thuêt va cöng nghï – àiïu ma chung töi goi la Àao àûc Nhên cach (Personality Ethic).

Xu hûúng nay vên àang tiïp tuc, nhûng töi nhên ra möt xu hûúng ngûúc lai àang xuêt hiïn khi ngûúi ta trai

nghiïm nhûng kït qua cua vùn hoa tö chûc phi gia trõ. Ngay cang co nhiïu tö chûc nhên ra têm quan trong cua sû tñn nhiïm, nhên cach, va xêy dûng vùn hoa tin cêy lên nhau trong tö chûc. Ngay cang co nhiïu ngûúi nhên thêy rùng mònh cên thêu hiïu hún têm hön cua chñnh mònh va lam thï nao va lam gò àï gop phên vao viïc tòm ra cac giai phap nhùm phuc vu cac nhu cêu cua con ngûúi.

Xet àïn cung thò tñnh cach la nhên tö quyït àõnh àöi vúi cuöc söng cua möi ca nhên cung nhû cua quöc gia.

THEODORE ROOSEVELT

Thï con kït cuc àöi vúi öng giam àöc ngên hang, ngûúi àa co quan hï tònh cam bêt chñnh vúi nhên viïn cua mònh thò sao? Khi töi noi riïng vúi anh ta la töi àa biït “chuyïn”, va giai thñch vúi anh ta vï tac àöng cua no àöi vúi nhên viïn, anh ta vo àêu gai tai noi: “Giú töi khöng biït phai bùt àêu tû àêu nûa”.

“Viïc ào kït thuc röi chû?” - Töi hoi.

Anh ta nhòn thùng vao mùt töi: “Vêng, hoan toan chêm dût”.

“Vêy anh hay bùt àêu bùng cach thu nhên vúi vú anh.” - Töi àap.

Va anh ta àa thu nhên vúi vú va àûúc cö êy tha thû.

THOI QUEN THÛ 8

Sau ào anh ta hop vúi cac nhên viïn cua mònh àï giai quyït vên àï àao àûc. “Töi àa biït àûúc nguyïn nhên cua vên àï.” - Anh ta noi - “Töi xin cac ban cho töi thïm möt cú höi.”

Àiïu ào àoi hoi thúi gian, nhûng cuöi cung thò tinh thên lam viïc cua cac nhên viïn – sû cúi mú, lac quan va tin tûúng lên nhau àûúc cai thiïn. Va cuöi cung, chñnh giam àöc la ngûúi àûúc lúi nhêt. Anh ta àa tòm ra con àûúng àï hoan thiïn nhên cach cua mònh.

SÛ TÑN NHIÏM CA NHÊN

Ú àêu co sû tin cêy lêu dai, thò ú ào ban se tòm thêy co sû tñn nhiïm. Ào la möt nguyïn tùc. Nïu sû tin cêy xuêt phat tû sû tñn nhiïm thò sû tñn nhiïm xuêt phat tû tñnh cach va nùng lûc. Khi ban ren luyïn ca tñnh cach lên nùng lûc möt cach manh me, kït qua thu àûúc se la sû sang suöt va kha nùng xet àoan – nïn tang cua moi thanh cöng lún, lêu dai va la nïn tang cua niïm tin. Sú àö dûúi àêy (xem hònh 8.3) se giup ban nhên diïn cac nhên tö chñnh àï xêy dûng long tin.

Chung ta hay bùt àêu bùng ba khña canh cua tñnh cach cua con ngûúi: liïm chñnh, chñn chùn va trñ lûc döi dao.

Liïm chñnh co nghôa la ban gùn kït vúi cac nguyïn tùc va quy luêt tû nhiïn ma sau cung chung se chi phöi hêu qua cua cac hanh vi cua ban. Sû trung thûc la nguyïn tùc cua viïc noi ra sû thêt. Liïm chñnh con co nghôa la luön giû lúi hûa vúi ban thên va vúi ngûúi khac.

TÑN NHIÏM TIN CÊY

Ca nhên/ Tö chûc

Tñnh cach

LIÏM CHÑNH

CHÑN CHÙN

TRÑ LÛC DÖI DAO

Nùng lûc

CHUYÏN MÖN

TRÒNH ÀÖ NHÊN THÛC

Y THÛC TÛÚNG THUÖC

Hònh 8.3

Con ngûúi ta khöng thï söng töt ú möt mùt nao ào cua cuöc söng trong khi hanh àöng sai trai ú têt ca nhûng mùt con lai. Cuöc söng la möt thï thöng nhêt khöng thï tach rúi.

- MAHATMA GANDHI

Möt khi ban söng liïm chñnh va chiïn thùng àûúc ban thên mònh thò ban la möt ngûúi chñn chùn. Tñnh cach nay lam cho ban trú nïn vûa dung cam vûa töt bung. Noi cach khac, nhûng con ngûúi nhû thï co thï àûúng àêu vúi nhûng thach thûc khùc nghiït nhêt cua cuöc söng bùng long say

mï cao nhêt. Sû kït húp giûa long dung cam va long töt vûa la nguön göc vûa la san phêm cua tñnh liïm chñnh.

Trñ lû c dö i da o co nghôa la thay vò ba n xem cuö c sö ng nhû mö t cuö c ca nh tranh ma cuö i cu ng chó co duy nhê t mö t ngûú i chiï n thù ng, thò ha y xem no nhû mö t kho ta ng cú hö i, nguö n lû c va cu a ca i tùng lïn khöng ngû ng. Ba n khöng nïn so sa nh mònh vú i ngûú i kha c, va ba n thê t lo ng vui mû ng vï tha nh cöng cu a ho .

Nhû ng ngûú i co trñ lû c ke m la nhû ng ngûú i àa nh gia ba n thên trïn cú sú so bò va ho xem sû tha nh cöng cu a ngûú i kha c la mö i àe do a vú i mònh. Mù c du ho co thï gia vú no i kha c ài, nhûng trong thêm têm ho ca m thê y ê m û c va tû c tö i. Nhû ng ngûú i co trñ lû c dö i da o coi àö i thu ca nh tranh nhû nhû ng ngûú i thê y quan tro ng va àa ng quy . Ba thuö c tñnh – sû liïm chñnh, chñn chù n va trñ lû c dö i da o – la biï u hiï n hoa n ha o cu a mö t tê p hú p bö sung cho nhau. ***

Bêy giú chung ta chuyïn sang khña canh nùng lûc àöi vúi sû tñn nhiïm ca nhên.

Nùng lûc chuyïn mön la ky nùng va kiïn thûc cên thiït àï hoan thanh möt nhiïm vu cu thï.

Trònh àö nhên thûc la kha nùng nhòn nhên toan canh sû vêt, cach thûc ma moi bö phên liïn kït vúi nhau. Ào la kha

nùng tû duy chiïn lûúc, co hï thöng, chû khöng àún thuên chó la chiïn thuêt.

Sû tûúng thuöc la y thûc vï thûc tï rùng moi thû trong cuöc söng àïu co quan hï vúi nhau, àùc biït àöi vúi cac tö chûc va cac têp thï àang muön chinh phuc va giû àûúc khach hang, nha cung cêp, va ca cac cö àöng.

Khi Matt, con rï töi, dû tuyïn vao trûúng y, ngûúi ta “trùc nghiïm” y àûc anh chang rùng: “Anh se chon ai trong bac sô sau àêy: möt bac sô phêu thuêt trung thûc nhûng kem chuyïn mön hay möt bac sô phêu thuêt gioi chuyïn mön nhûng lai thiïu trung thûc?”. Con rï töi tra lúi rùng: “Àiïu ào con tuy. Nïu cên phêu thuêt, töi se tòm àïn bac sô gioi chuyïn mön. Con nïu àï hoi co cên phai phêu thuêt hay khöng, thò töi se tòm àïn bac sô trung thûc”.

Têt nhiïn ca hai tñnh cach va nùng lûc àïu cên thiït nhûng viïc tach riïng chung se tao ra sû khiïm khuyït.

Ào la ly do vò sao àï cai thiïn bêt ky möt möi quan hï nao, ban phai bùt àêu tû ban thên mònh; ban cên phai thay àöi ban thên trûúc tiïn.

NÏU GÛÚNG CO NGHÔA LA SÖNG THEO

7 THOI QUEN ÀÏ THANH ÀAT

7 Tho i Quen Àï Tha nh Àa t nïu ra nhû ng àiï u cö t yï u àï trú tha nh mö t con ngûú i ma nh me , toa n diï n va ho a hú p, va àï ta o mö t tê p thï tûúng hö dû a trïn nï n ta ng tön tro ng lê n nhau. Ào la nhû ng nguyïn tù c vï nhên ca ch. Dûú i àêy la to m tù t nhû ng ne t chñnh:

7 Thoi Quen Àï Thanh Àat

Thoi quen 1 – Luön chu àöng

Luön chu àöng va khöng chó dûng lai ú viïc àûa ra sang kiïn. No la sû cöng nhên rùng chung ta co trach nhiïm vï nhûng sû lûa chon cua mònh va chung ta co quyïn tû do lûa chon dûa vao cac nguyïn tùc va gia trõ hún la dûa vao têm trang hay àiïu kiïn bïn ngoai. Nhûng ngûúi luön chu àöng la nhûng hat nhên cua sû thay àöi, ho khöng chõu lam nan nhên, bõ àöng àöi pho hay àö löi cho ngûúi khac.

Thoi quen 2 – Bùt àêu bùng muc àñch àung

Cac ca nhên, gia àònh, têp thï va tö chûc àõnh hònh tûúng lai cua ho bùng cach trûúc hït hònh thanh têm nhòn cho möt kï hoach, du lún hay nho àöi vúi möt ca nhên hay giûa cac ca nhên vúi nhau. Ho khöng söng ngay nay qua ngay khac theo kiïu khöng co möt muc àñch ro rang trong àêu ma ho luön nhên diïn va cam kït tuên theo cac nguyïn tùc, cac möi quan hï va nhûng muc tiïu quan trong nhêt àöi vúi ho.

Thoi quen 3 – Ûu tiïn cho àiïu quan trong nhêt

Ûu tiïn cho àiïu quan trong nhêt nghôa la tö chûc va thûc hiïn nhûng viïc àûúc cho la quan trong nhêt. Du trong bêt cû hoan canh nao, ban vên luön söng va lam theo cac nguyïn tùc ma ban coi trong nhêt, chû khöng

phai chay theo cac cöng viïc khên cêp àöt xuêt va sûc ep nhêt thúi quanh ban.

Thoi quen 4 – Tû duy cung thùng

Tû duy cung thùng la möt khuön khö cua trai tim va khöi oc nhùm tòm kiïm lúi ñch chung va sû tön trong lên nhau trong moi tûúng tac. Ào la löi tû duy röng va tao cú höi chû khöng phai tû duy hep mang tñnh canh tranh àöi khang. Ào khöng phai la löi tû duy ñch ky (Thùng – Thua) hay löi tû duy nhu nhûúc (Thua – Thùng). Ào phai la löi tû duy dûúi goc àö “chung ta” chû khöng phai “töi’.

Thoi quen 5 – Hiïu ngûúi trûúc, ngûúi hiïu mònh sau

Khi lùng nghe ngûúi khac vúi y àõnh àï hiïu ro ho chû khöng phai vúi muc àñch àï àöi àap, chung ta se bùt àêu möt cuöc giao tiïp àñch thûc va xêy dûng àûúc möi quan hï. Khi ào chung ta se co nhiïu cú höi àï trao àöi cöng khai va hiïu nhau möt cach tû nhiïn va dï dang hún. Àï hiïu àûúc ngûúi khac, phai co sû cên nhùc; àï ngûúi khac hiïu mònh, cên co sû dung cam. Tñnh hiïu qua phu thuöc vao sû cên bùng va kït húp ca hai mùt nay.

Thoi quen 6 – Àöng têm hiïp lûc

Sû àöng têm hiïp lûc chñnh la cach thû ba – khöng phai theo cach cua töi, cung khöng phai theo cach cua ban, ma la theo cach töt hún cach cua töi va cua ban. Àêy la kït qua cua sû tön trong, àanh gia cao, thêm chñ hoan nghïnh

y kiïn khac biït cua ngûúi khac. Àöng têm hiïp lûc hûúng àïn viïc giai quyït vên àï, nùm lêy cú höi va xû ly sû khac biït. Ào la möt hònh thûc húp tac sang tao 1 + 1 = 3, 11, 111… hoùc hún thï nûa. Àöng têm hiïp lûc cung la chòa khoa àï co àûúc möt têp thï hay möt tö chûc co hiïu qua. Möt têp thï chung sûc la möt têp thï hö trú lên nhau àûúc tö chûc sao cho àiïm manh cua ngûúi nay bu àùp cho àiïm yïu cua ngûúi khac. Bùng cach ào ban se co têp thï töi ûu sûc manh va lam cho àiïm yïu cua ca nhên khöng anh hûúng àïn têp thï.

Thoi quen 7 – Mai giua ban thên

Mai giua ban thên la khöng ngûng àöi múi ban thên

ú bön mùt cua cuöc söng: thï chêt, tònh cam, trñ tuï va tinh thên. Àêy la thoi quen giup gia tùng kha nùng àï co thï söng theo têt ca cac thoi quen khac cua sû thanh àat.

Ba thoi quen àêu tiïn co thï tom tùt bùng cum tû sau: hûa va giû lúi hûa. Kha nùng àûa ra lúi hûa la tñnh luön chu àöng (Thoi quen 1). Nöi dung cua lúi hûa la Thoi quen 2, va giû lúi hûa la Thoi quen 3.

Chó co 57% sö nhên viïn àûúc hoi y kiïn àöng y cho rùng tö chûc cua ho luön luön lam àung

nhûng gò àa hûa.

Ba thoi quen tiïp theo mang tñnh têp thï va co thï

àûúc tom tùt bùng cum tû sau: àï nhiïu ngûúi tham gia tòm giai phap va giai quyït vên àï. Àiïu nay àoi hoi sû tön

trong lên nhau (Thoi quen 4), hiïu biït lên nhau (Thoi quen 5), va àöng têm hiïp lûc (Thoi quen 6). Riïng Thoi quen 7, mai giua ban thên, giup lam tùng kha nùng cua ban trong bön mùt cua cuöc söng: thï xac, trñ tuï, têm hön va tinh thên. No lam múi lai phêm chêt va sû an toan ca nhên (cac Thoi quen 1, 2, 3) va lam múi lai tinh thên va tñnh chêt hö trú lên nhau cua têp thï.

Dûúi àêy la biïu àö mö ta cac nguyïn tùc va mö thûc cua 7 thoi quen (xem bang 3):

CAC NGUYÏN TÙC VA MÖ THÛC HIÏN DIÏN TRONG 7 THOI QUEN

Thoi quen

Luön chu àöng

Bùt àêu bùng muc àñch àung

Ûu tiïn cho àiïu quan trong

nhêt

Tû duy cung thùng

Hiïu ngûúi trûúc, ngûúi hiïu

mònh sau

Àöng têm hiïp lûc

Mai giua ban thên

Tinh thên trach nhiïm/ Chu àöng

hanh àöng

Têm nhòn/ Cac gia trõ

Chñnh trûc / Thûc hiïn

Tön trong lên nhau/ Lúi ñch chung

Hiïu biït lên nhau

Húp tac sang tao

Àöi múi

Bang 3

Hai lên Kiïn tao/ Têp trung

Ûu tiïn / Hanh àöng

Sû phong phu cua cac giai phap

Cên nhùc

Dung cam

Coi trong sû khac biït cua nhau

Con ngûúi hoan thiïn

NHÛNG NGUYÏN TÙC HIÏN DIÏN TRONG 7 THOI QUEN

Chung ta hay xem ky tûng nguyïn tùc nay. Nhû àa noi ú trïn, ban cên lûu y ba àùc àiïm: thû nhêt, cac nguyïn tùc nay mang tñnh phö quat (universal) – co nghôa

Tû quyït àõnh

la chung vûút ra khoi rao can vùn hoa va hiïn diïn trong moi tön giao chñnh thûc cua thï giúi va trong nhûng triït ly vônh hùng; thû hai, chung khöng co tuöi (timeless) – tûc khöng bao giú thay àöi ; va thû ba, chung tû thên la sû thêt hiïn nhiïn (self-evident).

Lam thï nao chung ta biït àûúc àiïu ào la hiïn nhiïn? Ào la bùng cach tòm ly le àï phan bac chung, nhûng töi tin rùng ban khöng thï lam àûúc àiïu ào. Àöi vúi cac nguyïn tùc hiïn diïn trong 7 thoi quen thò ban khöng thï nao phan bac àûúc têm quan trong cua tinh thên trach nhiïm hay sû chu àöng, söng co muc àñch, sû liïm chñnh, tön trong, hiïu biït lên nhau, àöng têm hiïp lûc hay khöng ngûng àöi múi… 7 thoi quen nay la nhûng nguyïn tùc vï tñnh cach cho biït ban la ai, ban lam gò. Chung àem àïn cho ban sû tñn nhiïm, quyïn lûc, tinh thên va nïn tang ky nùng àï ban tao àûúc anh hûúng cua mònh trong tö chûc, gia àònh, cöng àöng va xa höi; chung la àiïu cöt loi cua vai tro thû nhêt trong bön vai tro cua lanh àao - nïu gûúng. Bön vai tro cua lanh àao khi ào chó con la ban se lam gò trong cûúng võ ngûúi lanh àao àï cö vu ngûúi khac tòm ra tiïng noi cua ho (xem hònh 8.4).

Nhiïu tö chûc àa huên luyïn nhên viïn cua mònh xêy dûng 7 Thoi quen. Nhiïu ngûúi nhên thêy 7 Thoi quen nay rêt co ñch trong cöng viïc, nïu cú cêu va hï thöng cua tö chûc cö vu, hö trú cho 7 thoi quen nay. Nhûng búi vò trong nhiïu trûúng húp, vùn hoa tin cêy thêp va cac cú cêu va hï thöng thiïu liïn kït àa khöng ung hö viïc triïn

4 VAI TRO CUA LANH ÀAO

Hònh 8.4

khai va theo àuöi chung, nïn nhiïu ngûúi ài àïn kït luên rùng 7 Thoi quen nay khöng thûc sû hiïu qua trong cöng viïc. Mö hònh 4 vai tro cua lanh àao tao ra khuön khö thñch húp va hûu ñch cho viïc vên dung va phat huy töt 7

Thoi quen trong cöng viïc cung nhû trong gia àònh. Thûc ra, chung töi nhên thêy rùng, chó khi ngûúi ta ap dung 7

Thoi quen nay - nghôa la ho söng vò no – thò ho múi thûc sû hiïu chung. Chó hoc ly thuyït, ma khöng thûc hanh

thò chûa thûc sû hiïu ro cac nguyïn tùc ào. Mö hònh 4 vai

tro lanh àao se tao ra möt sûc söng múi cho 7 Thoi quen va chung àûúc xem la co têm quan trong chiïn lûúc àöi vúi tö chûc thay vò chó la möt chûúng trònh àao tao ngùn han hêp dên naoào ma thöi.

CAC MÖ THÛC CUA 7 THOI QUEN

Möi thoi quen khöng chó àai diïn cho möt nguyïn tùc, ma con cho möt mö thûc, möt löi tû duy (xem lai bang 3).

Xem xet ky hún cac Thoi quen 1, 2 va 3 àûúc thï hiïn trong cum tû “Hûa va giû lúi hûa”, chung ta se hiïu àûúc mö thûc ài kem theo tûng thoi quen nay. Thoi quen 1Luön chu àöng - la mö thûc vï sû tû quyït àõnh cua ban thên hún la do di truyïn hay tac àöng cua xa höi, ngoai canh – noi rùng töi co thï va se thûc hiïn lúi hûa. Ào la sûc manh cua sû lûa chon. Thoi quen 2 - Bùt àêu bùng muc àñch àung - la mö thûc cho rùng têt ca moi thû trïn thï gian nay àïu àûúc kiïn tao hai lên. Trûúc tiïn la kiïn tao tinh thên, va sau ào kiïn tao vêt chêt; ào chñnh la nöi dung cua lúi hûa – töi xem xet ca hai mùt cua lúi hûa, àiïu töi hûa va àiïu töi thûc hiïn. Ào la sûc manh cua sû têp trung. Thoi quen 3 – Ûu tiïn cho àiïu quan trong nhêt - la mö thûc vï sû ûu tiïn, hanh àöng va thi hanh – co nghôa la töi co kha nùng va trach nhiïm àï thûc hiïn lúi hûa ào.

Cac Thoi quen 4, 5 va 6 – Tû duy cung thùng; hiïu ngûúi trûúc, ngûúi hiïu mònh sau; àöng têm hiïp lûc – la nhûng mö thûc vï sû röng mú trong möi quan hï vúi moi ngûúi trong sû tön trong, hiïu biït lên nhau (cên bùng giûa sû cên nhùc va long dung cam) va trong viïc coi trong sû khac biït cua nhau. Ào chñnh la linh hön cua möt têp thï hö trú lên nhau.

Thoi quen 7 la mö thûc vï sû hoan thiïn khöng ngûng cua con ngûúi; no thï hiïn ú sû giao duc, ren luyïn va tai xac nhên àiïu ma ngûúi Nhêt goi la Kaizen (Cai tiïn khöng ngûng). Àêy la ly do tai sao cac sú àö hònh tron àûúc minh hoa trong cuön sach nay lai khöng phai la vong tron khep kñn, ma la vong tron hú co mui tïn hûúng lïn trïn am chó sû cai thiïn khöng ngûng trong möi lônh vûc cua bön sû lûa chon.

CÖNG CU NÏU GÛÚNG –

PHÛÚNG PHAP LÊP KÏ HOACH CA NHÊN

Do viïc nïu gûúng luön ài trûúc va la biïu hiïn chu yïu trong ba vai tro con lai, nïn viïc trûúc tiïn ban cên lam la têp húp cac hanh àöng lai vúi nhau àï tao ra TIÏU ÀIÏM (FOCUS) trong cuöc söng cua ban.

Àún gian la ban phai quyït àõnh àiïu gò la quan trong nhêt àöi vúi ban. Àiïu gò co gia trõ nhêt àöi vúi ban? Têm nhòn trong cuöc söng cua ban la gò? Cöng viïc cua ban tai nha ú cûúng võ la ngûúi cha, ngûúi me, öng, ba, chu, bac, anh, chõ, con trai, con gai la gò? Nhûng cöng viïc ban muön phuc vu cho cöng àöng, nha thú, hang xom lang giïng va nhûng ngûúi khac khi ho cên giup àú la gò? Tònh trang sûc khoe cua ban phai nhû thï nao? Ban se lam gò àï giû gòn va nêng cao sûc khoe cua mònh? Nhiïu ngûúi noi sûc khoe la vön quy nhêt va rùng nïu

khöng co sûc khoe thò moi cua cai khac trú nïn vö nghôa. Thï con trñ tuï, sû trûúng thanh, sû phat triïn cua ban thò

sao? Chung quan trong àöi vúi ban àïn mûc nao? Cöng viïc cua ban thò sao? Tai nùng thûc sû cua ban la gò? Ban say mï àiïu gò? Nhu cêu lún nhêt cua tö chûc cua ban, va trïn thõ trûúng la gò? Lûúng têm àang thöi thuc ban cên co hanh àöng àöi vúi dû an nao, sang kiïn nao? Ban se lam thï nao àï tao ra sû khac biït trong cöng viïc cua mònh? Ban se àï lai di san gò cho thï hï sau?

Cöng cu giup têp trung vao vai tro àêu tiïn la phûúng phap lêp kï hoach ca nhên. Trûúc tiïn ban viït ra giêy hoùc trïn may vi tñnh àiïu gò quan trong nhêt àöi vúi ban. Sau ào xac lêp ûu tiïn trong qua trònh lêp kï hoach àï co thï tao sû cên bùng giûa nhu cêu cua cú cêu va ky luêt cung nhû sû thoai mai trong thûc hiïn. Noi ngùn gon, ào la tiïu àiïm va sû thûc hiïn.

Co nhiïu cach tiïp cên khac nhau àï xêy dûng va duy trò kï hoach ca nhên. Àiïm mêu chöt cua phûúng phap lêp kï hoach la phai àam bao cho ngûúi thûc hiïn têp trung vao muc tiïu àûúc ho ûu tiïn nhêt.

Viïc tö chûc va lêp kï hoach co hiïu qua co ba tiïu chuên nhû sau: hai hoa vúi cuöc söng hang ngay cua ban; cú àöng, dï tiïp cên; va co tñnh ca nhên hoa, tûc phu húp vúi yïu cêu cu thï cua tûng ngûúi.

Co möt quy trònh àún gian àï àanh gia xem àiïu ma ban têp trung vao co àung la àiïu quan trong nhêt àöi vúi ban hay khöng. Xem xet sú àö hònh thap sau àêy, chung ta thêy rùng tai àay hay nïn tang cua no la viïc nhên diïn sû mïnh va cac gia trõ. Elvis Presley noi rùng:

“Gia trõ cung giöng nhû dêu vên tay, khöng ngûúi nao giöng ngûúi nao, nhûng ai cung àï lai dêu vên tay khi cham vao vêt gò ào”. Cac gia trõ nay cên gùn chùt vao cac nguyïn tùc àï cuöc söng cua ban co àûúc möt cöt loi bïn vûng, va nöi têm cua ban co àûúc sû an toan, sû chó dên, sû sang suöt va sûc manh. Bñ quyït ú àêy la ban cên phai viït ra ban tuyïn bö sû mïnh ca nhên noi lïn àiïu gò la quan trong nhêt àöi vúi ban. Nhú ban tuyïn bö sû mïnh ma ban xac àõnh àûúc cac ûu tiïn cho hanh àöng cua mònh.

Tiïp theo, àiïu quan trong la ban cên phai xac àõnh àûúc nhûng vai tro quan trong nhêt cua mònh (chùng han, vai tro thanh viïn trong gia àònh, tai nha thú hay

Lêp kï hoach hang ngay

Lêp kï hoach hang tuên

Xac lêp muc tiïu

Nhên diïn sû mïnh va cac gia trõ

Hònh 8.5

trong cöng àöng, vai tro la möt ngûúi ban, ngûúi me/cha, ngûúi lanh àao), va àùt ra cac muc tiïu tuên, thang, nùm phu húp vúi cac vai tro ma ban àa xac àõnh cho cuöc àúi mònh.

Mûc àö thû ba trong mö hònh kim tû thap la lêp kï hoach tuên. Tû kï hoach tuên ban se lêp ra kï hoach hang ngay cua mònh.

HOI & ÀAP

HOI: Viïc cên co ngûúi àang tin cêy trong tö chûc àï àùt niïm tin vao ho nhû öng noi la àiïu rêt àung, nhûng öng se lam gò nïu öng gùp khach hang lam dung va àöi xû tï vúi nhên viïn ma öng tin cêy?

ÀAP: Tû bo khach hang ào! Töi biït möt tö chûc rêt nöi tiïng àa viït thû gûi cho khach hang, khi ho àa co bùng chûng ro rang vï viïc nhûng khach hang nay thûúng xuyïn ngûúc àai nhên viïn cua ho. Trong thû ho noi ro rùng ho khöng muön tiïp tuc húp tac vúi nhûng khach hang nay nûa. Têt nhiïn, giai phap töt hún nûa la tòm con àûúng thû ba thöng qua sû trao àöi thñch húp – va hùn nhiïn trûúc tiïn chung ta cên phai lùng nghe y kiïn cua ho.

Chûúng 9 TIÏNG NOI VA

TÖC ÀÖ CUA NIÏM TIN

Àûúc tin cêy la phên thûúng lún hún àûúc yïu thûúng.

GEORGE MACDONALD

(TINH THÊ N) HNÕÀ H ÛÚNG NÏU GÛÚNG ûS t n c êy yêcnitûS Sûtincêy

)CAXÏHT( TÏKNÏIL TRAOQUYÏN (ÑRT T U Ï) (TÊMHÖN)

(TINH THÊ N) öhK n g c o t êm nhòn/ iG a t r õ c hung THIÏ U SÛ TIN CÊ Y

)CAXÏHT( GNÖÀÛSUÏIHT ÖB Sû àammï (ÑRT T U Ï) (TÊMHÖN)

(TINH THÊ N) ÊT M N H ÒN Lûúng têm

)CAXÏHT(ykhnñT têul Sû àammï (ÑRT T U Ï) (TÊMHÖN)

TËÏKNÏIL HNÕÀ H Û ÚNG

nitûS yêc NÏU GÛÚNG Ha y la ngûú i cê m la i Àûú c tñn nhiï m: Tñnh ca ch va Nùng lû c Xêy dû ng niï m tin Sû tincêy

AT O

GNASCÛLGNÖÀOEHTGNÖS

Tû trong ra ngoa i

ûS t i n c êy

Cö vu ngûú i kha c tòm ra tiï ng no i cu a ho Sû lû a cho n Ca c nguyïn tù c Bö n nùng lû c

TRAOQUYÏ

(SQ) naN êhn n c hu nghôa Ca i töi

Ì N

)QP( gnöubûS aht Têm gûúngxa hö i ( I Q ) (EQ)

Con ngûú i hoa n thiï n Con ngûú i khiï m khuyï t

Hònh 9.1

CU

SÖNGTHEOLÏTHOI

TÒM RA TIÏËNG NOÁI CUÃA BAÃN THÊN ÀAÁNH MÊËT TIÏËNG NOÁI CUÃA BAÃN THÊN Tû ngoa i va o trong

NGNHÛ NMO QUA THIÏN PHU CÚ NBA

Khi

chung ta tòm cach mú röng anh hûúng cua mònh va cö vu ngûúi khac tòm ra tiïng noi cua ho (nïn nhú rùng cö vu co nghôa la truyïn sinh khñ cho ngûúi khac) la chung ta bûúc vao möt thï giúi cua cac möi quan hï. Xêy dûng nhûng möi quan hï vûng chùc khöng nhûng àoi hoi phai co nïn tang tñnh cach vï an toan nöi têm, sû dat dao trong tònh cam va sûc manh tinh thên ca nhên, nhû töi àa nïu ú Phên 1 cua cuön sach nay, ma con àoi hoi chung ta phai ren luyïn cac KY NÙNG (SKILLS) múi

trong giao tiïp giûa ngûúi vúi ngûúi giup chung ta co thï

àûúng àêu vúi nhûng thach thûc ma chung ta gùp phai vúi ngûúi khac. Hai chûúng tiïp theo àêy se noi vï viïc ren luyïn nhûng ky nùng nay.

Hêu hït moi cöng trònh trïn thï giúi nay àïu àûúc thûc hiïn thöng qua cac möi quan hï giûa con ngûúi vúi nhau va àûúc thûc hiïn bïn trong cac tö chûc. Nhûng sû giao tiïp nay se ra sao nïu khöng co sû tin cêy lên nhau, bêt kï nhûng giao tiïp ào chñnh xac va ro rang? Ào la àiïu khöng thï. Ban se phai luön tòm kiïm nhûng y nghôa thûc con ên giêu, nhûng y àö chûa àûúc böc lö qua giao tiïp ào. Va têt nhiïn, möi quan hï thiïu sû tin cêy lên nhau la möt möi quan hï yïu kem.

TÖC ÀÖ CUA NIÏM TIN

Nhû vêy, giao tiïp co sû tin cêy ú mûc àö cao se nhû thï nao? Ào la möt viïc dï dang, khöng tön nhiïu cöng sûc va co thï lam àûúc ngay. Con nïu co sû tin cêy ú mûc àö cao nhûng ban mùc sai lêm thò sao? Khöng vên àï gò vò ngûúi ta àa hiïu ro ban. Ho se noi: “Khöng sao ca, töi hiïu anh ma!”, hoùc: “Hay quïn àiïu ào ài. Töi hiïu y anh!”. Co le, xet ú möt khña canh nao ào, ào la ly do tai sao trai tim lai quan trong hún bö nao. Ngûúi ta co thï bõ bai nao, nhûng nïu trai tim con àêp thò ho vên con söng, con khi tim àa ngûng hoat àöng, thò chùc chùn ho àa chït.

Con trai töi, Sean, no i rù ng: “Khöng gò nhanh bù ng tö c àö cu a niï m tin”. No ài nhanh hún bê t ky thû gò ma ba n co thï nghô ra. No nhanh hún ca tö c àö internet, vò khi co niï m tin, mo i lö i lê m se àûú c tha thû va bo qua. Sû tin cê y la chê t keo gù n kï t trong cuö c sö ng. No gù n kï t ca c tö chû c, ca c nï n vùn ho a va ca c mö i quan hï vú i nhau. Àiï u khöi ha i la tö c àö h ònh tha nh niï m tin trïn thû c tï la i rê t chê m. Àö i vú i con ngûú i, nhanh la chê m va chê m la i la nhanh (fast is slow and slow is fast).

QUYÏN LÛC TINH THÊN VA TÖC ÀÖ CUA NIÏM TIN

Niï m tin bï n vû ng va o mö i quan hï la thû khöng thï gia ma o va no hiï m khi co àûú c chó nhú mö t lê n cö

gù ng duy nhê t. No pha i la kï t qua cu a nhû ng ha nh àö ng xuê t pha t tû lûúng têm va tra i tim àûú c thû c hiï n thûú ng xuyïn. Trong cuö n 7 Tho i Quen Àï Tha nh Àa t, töi co àûa ra mö t ê n du cho niï m tin go i la Ta i khoa n tònh ca m. No cu ng àûú c xem nhû mö t ta i khoa n gû i ta i ngên ha ng - núi ba n gû i tiï n va o hay ru t tiï n ra - chó co kha c la trong trûú ng hú p na y, ba n gû i va o hay ru t ra nhû ng khoa n tònh ca m trong ca c mö i quan hï nhù m xêy dû ng hoù c pha hoa i mö i quan hï ào .

Ba ng dûú i àêy liï t kï 10 khoa n tònh ca m gû i va o va ru t ra trong mö i quan hï vú i ngûú i kha c, ma theo kinh nghiï m cu a töi chu ng co a nh hûú ng quan tro ng àï n mû c àö cu a niï m tin. Ba ng na y liï t kï nhû ng hy sinh cê n co va nhû ng nguyïn tù c chû a àû ng trong mö i khoa n tònh ca m gû i va o (ba ng 4).

Àiï u quan tro ng la chu ng ta pha i nhê n ra rù ng ca c ly do àï 10 khoa n ky gû i va o ta i khoa n tònh ca m ta o àûú c lo ng tin la vò chu ng chû a àû ng ca c nguyïn tù c tro ng yï u trong mö i quan hï giû a ngûú i vú i ngûú i. Khi ba n nghiïn cû u tû ng khoa n ky gû i na y, ba n se thê y àù c àiï m chung cu a chu ng la chu àö ng ha nh àö ng cu ng vú i y chñ va quyï t têm. Ba n àï y se thê y rù ng tê t ca 10 khoa n ky gû i na y àï u nù m trong kha nùng thû c hiï n cu a ba n. Do chu ng àï u dû a trïn nï n ta ng la ca c nguyïn tù c, nïn chu ng se ta o ra sû c ma nh tinh thê n hay lo ng tin.

Àiï m chung thû hai cu a ca c khoa n ky gû i tònh ca m theo töi la sû vö tû va khiïm nhûú ng. Ào la viï c biï t tû

CAC KHOAN TÒNH CAM GIA TÙNG

Hiïu ngûúi trûúc

Giû lúi hûa

Chên thêt, cúi mú

Tû tï, lõch thiïp

Tû duy cung thùng hoùc khöng giao kït

Xac àõnh ro cac ky vong

Ngûúi hiïu mònh trûúc

Khöng giû lúi hûa

Dung thu àoan löi keo

Xêu tñnh, thö lö

Tû duy Thùng/ Thua hoùc Thua/ Thùng

Vi pham cac ky vong

Khöng noi sau lûng

Biït nhên löi lêm

Tiïp nhên thöng tin phan höi, va àûa ra thöng àiïp “Töi”

Tha thû

Phan böi, hai mùt

Kiïu cùng, tû phu, ngao man

Khöng chõu nhên thöng tin phan höi va àûa ra thöng àiïp “Anh”

Àï têm, khöng bo qua

Sû nön nong, cai töi, y àö riïng

Têm trang, tònh cam, cam xuc, thúi gian.

Cai töi, tñnh kiïu ngao, quyïn kiïm soat

Ñch ky, thúi gian, nïp nghô cu, rêp khuön, àõnh kiïn

Suy nghô “Thùng nghôa la àanh bai ke khac”

Löi giao tiïp bú àú

Möt sö thoi xêu, lêy long ngûúi khac

Cai töi, thoi kiïu cùng, ngao man, thúi gian.

Cai töi, tñnh kiïu cùng, ngao man, löi giao tiïp kiïu àöi pho

Tñnh kiïu cùng, tû phu

Bang 4

Sû hiïu biït lên nhau

Chñnh trûc/ Hanh àöng

Têm nhòn/ Gia trõ, Liïm chñnh/ Hanh àöng, Hiïu biït lên nhau.

Têm nhòn/ Gia trõ, Chñnh trûc/ Hanh àöng.

Tön trong lên nhau/ vò lúi ñch chung.

Tön trong lên nhau/ vò lúi ñch chung. Hiïu biït lên nhau, húp tac sang tao, àöi múi.

Têm nhòn/ Gia trõ, Chñnh trûc/ Hanh àöng.

Têm nhòn/ Gia trõ, Chñnh trûc/ Hanh àöng

Hiïu biït lên nhau

Têm nhòn/ Gia trõ, Liïm chñnh/ Hanh àöng

ha mònh trûú c ngûú i kha c, tuên thu nguyïn tù c vò sû nghiï p cao ca . Ào la nhê n thû c rù ng cuö c sö ng na y khöng chó thuö c vï “töi” hoù c “cu a töi”; no i theo triï t gia Martin Buber thò cuö c sö ng na y cu a “ba n va töi” –nghôa la co lo ng tön tro ng sêu sù c vï gia trõ va tiï m nùng cu a mo i ngûú i.

CAC KHOAN TÒNH CAM GIAM ÀI NHÛNG ÀIÏU CÊN GAT BO NGUYÏN TÙC NÏN TANG

SÛC MANH TINH THÊN VA TÖC ÀÖ CUA NIÏM TIN

Sûc manh tinh thên, long tin va sû gùn bo co thï bõ xoi mon dên theo thúi gian nïu khöng àûúc bö sung liïn tuc nhûng khoan tònh cam vao cac möi quan hï, àùc biït la àöi vúi nhûng ngûúi ma chung ta cung söng va lam viïc lêu dai.

Sûc manh tinh thên: ào la viïc thûc hiïn möt cach co nguyïn tùc quyïn tû do lûa chon va no luön àoi hoi sû hy sinh.

Àiïm chung thû ba cua khoan ky gûi tònh cam, cung nhû moi thû quy gia khac trong cuöc söng, la sû hy sinh.

Ú àêy, ban cên hiïu rùng hy sinh la sû tû bo möt àiïu, möt viïc gò ào thêm chñ rêt töt àep àï nhên lêy cai töt àep hún.

HAY HIÏU NGÛÚI TRÛÚC

Tai sao khoan ky gûi àêu tiïn lai la hiïu ngûúi trûúc?

Ly do rêt àún gian. Ban khöng biït àûúc khoan ky gûi tònh cam àöi vúi ngûúi khac la gò cho àïn khi ban hiïu àûúc khung tham chiïu cua ho. Co thï àöi vúi ban la khoan gûi co gia trõ cao, nhûng àöi vúi ngûúi khac lai co gia trõ thêp. Co thï co lúi hûa àöi vúi ban la quan trong nhûng àöi vúi ngûúi khac lai khöng quan trong. Cach thï hiïn cua ban vï sû chên thêt, long töt, sû cúi mú, lõch thiïp co thï àûúc ngûúi khac cam nhên hoan toan khac dûúi goc nhòn vùn hoa hay lùng kñnh ca nhên cua ho.

Trong khi cac nguyïn tùc chñnh cua möi khoan ky gûi vao tai khoan tònh cam la nhû nhau, nhûng àï ap dung no vao thûc tï, ban phai hiïu àûúc khung tham chiïu cua ngûúi khac.

HÛA VA GIÛ LÚI HÛA

Khöng co gò lam mêt long tin nhanh chong bùng möt lúi hûa khöng àûúc thûc hiïn. Ngûúc lai, khöng co gò xêy dûng va cung cö long tin vûng chùc bùng viïc giû àung lúi hûa.

Àûa ra lúi hûa la viïc rêt dï dang. No thûúng nhanh chong lam hai long ngûúi khac, àùc biït khi ho àang chõu

sûc ep, hay lo lùng àiïu gò ào ma ho cên àïn sû giup àú cua ban. Khi lúi hûa cua ban lam ho hai long, ho se yïu mïn ban. Va chung ta, ai cung muön àûúc ngûúi khac yïu mïn.

Àiïu gò chung ta àang khao khat nhêt chñnh la àiïu chung ta dï tin nhêt. Têt ca nhûng ai bõ löi keo vao nhûng cam kït va cac húp àöng tiïm ên sû lûa gat chùng qua la vò ho qua ham muön àat àûúc nhûng gò ho ky vong àïn nöi ho dï dang tin vao bêt cû lúi giai thñch, cêu chuyïn, hoùc lúi hûa nao tû phña bïn kia. Ho àï ngoai tai va bêt chêp moi thöng tin tiïu cûc va tiïp tuc duy trò niïm tin mu quang cua mònh.

Song, giû lúi hûa lai la viïc rêt kho. No thûúng àoi hoi möt qua trònh hy sinh àêy kho khùn – àùc biït khi

nguön cam hûng àûa ra lúi hûa qua ài hay khi tònh hònh thûc tï trú nïn kho khùn hún hay hoan canh thay àöi ngoai dû àoan.

Töi àa ren luyïn cho mònh thoi quen khöng bao giú dung àïn tû hûa hen, trû nhûng luc töi àa hoan toan sùn sang tra gia cho viïc thûc hiïn lúi hûa ào, àùc biït àöi vúi con cai töi. Chung thûúng yïu cêu töi phai noi “bö hûa” àï chung yïn têm rùng dêu thï nao töi cung se thûc hiïn.

Tuy nhiïn, nhiïu lên töi noi “Bö se cö” hoùc “Ào la àiïu bö muön lam”, “Bö hy vong”, nhûng ro rang la chung

khöng hai long. Chó co cêu “Bö hûa” múi lam chung hai long; búi chung biït, möt khi àa hûa, töi se cam kït thûc hiïn àïn cung.

Thónh thoang, cung co nhûng tònh huöng nùm ngoai dû tñnh, töi yïu cêu con cai thöng cam cho mònh va cho töi rut lai lúi hûa. Thûúng thò chung thöng cam va tha löi cho töi. Nhûng nhûng àûa nho hún lai khöng hiïu, mùc du chung noi rùng chung thöng cam cho qua, nhûng trong thêm têm, chung vên khöng hai long. Vò thï töi cö thûc hiïn moi lúi hûa cua mònh trû trûúng húp bêt àùc dô khöng thï thay àöi àûúc gò. Trong nhûng trûúng húp nhû thï, töi àanh chõu àï niïm tin cua chung núi töi bõ sût me va sau ào cö gùng moi cach àï han gùn lai.

LONG TRUNG THÛC VA SÛ CHÑNH TRÛC

Huên luyïn viïn bong rö huyïn thoai Rick Pitino àa diïn àat nguyïn tùc vï long trung thûc möt cach àún gian

nhûng sêu sùc nhû sau: “Lúi noi döi lam vên àï cua hiïn tai trú thanh vên nan cua tûúng lai; lúi noi thêt biïn vên àï cua hiïn tai thanh viïc àa àûúc giai quyït trong qua khû”.

Töi nhú co lên cung lam viïc vúi möt nha thêu xêy dûng, möt ngûúi thùng thùn va böc trûc àïn mûc kho tin du la vï nhûng vên àï kho khùn àang gùp phai, hay vï sai sot anh ta gêy ra àöi vúi dû an cua chung töi. Anh ta chõu hoan toan trach nhiïm vï nhûng sai sot ào. Anh ta àûa cho chung töi cac dû toan tai chñnh àêy àu va nhêt quan theo cac phûúng an ma chung töi muön lûa chon ú moi giai àoan xêy dûng, lam cho chung töi hoan toan tin tûúng va tin cêy anh ta. Viïc anh ta coi sû chñnh trûc cua mònh va möi quan hï vúi chung töi quan trong hún sô diïn ca nhên va y muön tû nhiïn muön che giêu löi lêm cua mònh àa tao àûúc long tin va möi quan hï gùn bo giûa anh ta va chung töi. Va sû tin cêy nay àa giup anh ta àat àûúc kït qua töt àep trong kinh doanh.

Khöng ai co thï mang hai bö mùt, möt vúi mònh, möt vúi ngûúi khac, àûúc lêu dai ma khöng bõ

“lêt mùt na”.

NATHANIEL HAWTHORNE

TÛ TÏ VA LÕCH THIÏP

Àöi vúi con ngûúi, àöi khi nhûng àiïu nho nhùt lai la chuyïn lún. Vao möt buöi hoc cuöi khoa, möt sinh viïn àïn gùp töi va sau khi khen ngúi khoa hoc, anh ta noi:

“Thûa Tiïn sô Covey, öng qua la möt chuyïn gia vï quan hï con ngûúi, nhûng öng àêu co biït tïn töi, àung khöng?”.

Anh ta noi àung. Töi cam thêy böi röi va cö gùng tû kiïm chï ban thên. Ban thêy àêy, khi möi quan hï chûa vûng chùc va chûa co cung muc àñch thò kït qua cua möi quan hï ào chûa àu hiïu lûc, àùc biït àöi vúi nhûng ngûúi cam thêy thiïu an toan va hay sô diïn. Àiïu ào hoan toan khac vúi àö vêt vò chung vö tri vö giac, nhûng con ngûúi hoan toan khac. Àö vêt khöng co cam xuc nhûng con ngûúi thò co, kï ca nhûng ngûúi manh me nhêt, cûng rùn nhêt hay cêp cao nhêt. Sû lõch thiïp va tû tï du la hanh àöng nho nhêt nhûng co thï àem lai hiïu qua lún lao. Àiïu nay thuöc vï sûc manh tònh cam (EQ – Emotional Quotient).

Mùt khac, ngûúi ta thûúng thöng qua cû chó bïn ngoai, cac ky thuêt gia vú tû tï àï biït ho co àang bõ ngûúi khac mua chuöc löi keo hay khöng.

Long töt, sû lõch thiïp va sû tön trong thûc sû phai xuêt phat tû sû chên thêt, nguön göc cua sûc manh tinh thên (SQ – Spiritual Quotient).

Töi thûúng tro chuyïn vúi cac con cua töi va cac sinh viïn ú trûúng rùng nïu chung hoc va sû dung bön cum tû

sau (töng cöng co 10 tû tiïng Anh) möt cach thanh thêt va thûúng xuyïn, chùc chùn chung se àat àûúc moi cai mònh muön trong hêu hït cac trûúng húp:

Möt tû: “Lam ún” (Please)

Hai tû : “Cam ún” (Thank you)

Ba tû : “Töi yïu/quy ban” (I love you)

Bön tû: “Töi co thï giup ban àiïu gò khöng?” (How may I help?)

Trong khi, töi cung tin rùng, ngûúi lún thêt ra chó la tre con nhiïu tuöi.

TÛ DUY CUNG THÙNG HOÙC KHÖNG GIAO KÏT

Tû duy Thùng/Thua (Win/Lose) la gia àõnh cú ban cua hêu hït moi cuöc thûúng lûúng va giai quyït vên àï. No bùt nguön tû nïp nghô vï sû “quy hiïm” trong xa höi, nghôa la nïu ngûúi khac cang chiïn thùng hay gianh àûúc kït qua thò phên con lai cua ta se cang ñt ài. Muc tiïu àï co àûúc cai mònh muön - thûúng co nghôa la phai lam thï nao àï khöng chï hay chiïm ûu thï àöi vúi ke khac àï ho nhûúng lai cho mònh cang nhiïu cang töt. Nhiïu ngûúi con dung cach nay àï giai quyït bêt àöng vúi ngûúi khac, kï ca trong gia àònh. Hai bïn se àêu tranh vúi nhau cho àïn khi möt bïn chõu thua hoùc hai bïn thoa hiïp vúi nhau. Töi àa tûng giang day cho nhiïu ngûúi vï y tûúng xoa bo nïp nghô Thùng/Thua bùng tû duy cung thùng (Win/Win).

No àoi hoi ban phai co sû dung cam, trñ lûc döi dao va nùng lûc sang tao àï khöng giai quyït vên àï bùng sû thoa hiïp du vúi bïn nao.

Töi cung day rùng chòa khoa tiïp theo la phai bùt àêu bùng giai phap khöng giao kït. Thûc tï la chó khi nao ban co giai phap khöng giao kït, nghôa la ban sùn sang tû bo viïc giao kït, hai bïn àöng y vï sû khac biït cua nhau thò khi ào ban múi cam thêy khöng cên löi keo, gêy sûc ep, hay àe doa ngûúi khac àï ho nghe theo cach cua ban.

Ban cên àï y rùng sûc manh cua tû duy cung thùng hoùc khöng giao kït nay xuêt phat tû y muön co sû hy sinh – tam gac lai àoi hoi cua mònh àï hiïu ro ngûúi khac muön gò nhêt va tai sao, qua ào ban múi co thï cung lam viïc vúi ho àï tòm ra giai phap múi àêy sang tao va mang àïn cho ca hai phña lúi ñch chung.

LAM RO CAC KY VONG

Thûc ra, lam ro cac ky vong la kït húp têt ca cac khoan ky gûi khac trong tai khoan tònh cam cua ban; búi vò àï lam ro no, àùc biït vï cac vai tro va muc àñch, àoi hoi phai co sû hiïu biït va tön trong lên nhau sêu sùc. Àï lam àûúc àiïu nay, cên phai thöng cam va tön trong lên nhau. Nïu ban tòm hiïu ky têt ca cac trûúng húp sût me, tan vú cac möi quan hï thò ban se thêy rùng nguyïn nhên la do sû mú hö hay sû pha vú cac ky vong xung quanh vai tro va muc tiïu cua cac bïn trong möi quan hï ào.

KHÖNG CHÓ TRÑCH HAY PHÏ BÒNH NGÛÚI VÙNG MÙT

Tön trong nhûng ngûúi khöng co mùt vao möt thúi àiïm nao ào la viïc kho thûc hiïn nhêt trong têt ca cac khoan gûi trong tai khoan tònh cam cua ban. Àêy la phep thû cao nhêt vï ca tñnh cach lên mûc àö gùn kït cua cac möi quan hï. Àiïu nay àùc biït àung khi ngûúi ta tu têp ban tan va noi xêu sau lûng ngûúi khac. Trong nhûng trûúng húp nhû thï, ban nïn to ra khach quan: “Töi thêy chuyïn ào khac”, hoùc: “Theo kinh nghiïm cua töi thò viïc ào khac”, hoùc: “Co thï ban noi àung; vêy chung ta nïn gùp trûc tiïp anh êy/chõ êy àï lam ro viïc ào”.

Lam nhû vêy, ban cho moi ngûúi thêy rùng sû liïm chñnh la sû tön trong va trung thanh khöng nhûng vúi nhûng ngûúi co mùt ma ca nhûng ngûúi vùng mùt. Du ho co thûa nhên àiïu ào hay khöng thò trong thêm têm cua nhûng ngûúi co mùt, ho se khöng khoi khen ngúi va kñnh trong ban. Ho se hiïu rùng ban thên ho cung se àûúc ban coi trong nhû vêy khi ho vùng mùt. Ngûúc lai, nïu ban khöng coi trong sû liïm chñnh, ban cung tham gia vao viïc noi xêu sau lûng ngûúi khac, thò nhûng ngûúi co mùt se khöng khoi nghô rùng trong nhûng hoan canh tûúng tû, ban cung co thï noi xêu sau lûng ho.

BIÏT NHÊN LÖI

Möt trong nhûng hònh thûc nhên löi co sûc thuyït phuc nhêt la hoc cach noi: “Töi sai röi, töi xin löi”, hoùc:

“Vò ñch ky nïn töi àa hanh àöng qua àang va àa xem

thûúng ban...” – va sau ào hay söng theo àung nhû lúi noi ào. Töi àa chûng kiïn nhûng möi quan hï bõ tan vú trong nhiïu nùm nhûng àa àûúc han gùn trong möt thúi gian ngùn. Ào la nhú vao sû nhên löi chên thanh va sêu sùc. Nïu ban trot noi möt cêu gò ào möt cach vö y trong möt tònh huöng àang chõu sûc ep nao ào, thò khi xin löi ban nïn giai thñch vò sao ban àa vö y lam tön thûúng ho va cho ho biït rùng ban khöng co y nhû àa noi. Con nïu ban àa cö y noi nhû vêy, thò viïc nhên löi àoi hoi ban phai thay àöi suy nghô va thûc sû höi hên thò ban múi co thï noi “Töi xin löi, töi àa noi va hanh àöng sai va töi àang cö gùng sûa chûa sai lêm cua mònh”.

CHO VA NHÊN PHAN HÖI

Nhûng sinh viïn gên gui nhêt vúi töi trong nhûng nùm töi con àûng trïn giang àûúng la nhûng ngûúi nhên àûúc thöng tin phan höi tû töi nhiïu nhêt. Rêt nhiïu lên töi noi: “Em co thï lam töt hún thï. Thêy khöng bo qua àêu, em àûng bao chûa. Em phai tra gia cho viïc nay”.

Nhiïu sinh viïn têm sû vúi töi rùng viïc bùt ho phai co trach nhiïm – phai chõu hêu qua do hanh àöng cua ho gêy ra chñnh la bûúc ngoùt lún thay àöi cuöc àúi cua ho du luc ào ho cam thêy vö cung kho chõu.

Viïc cho ngûúi khac nhûng thöng tin phan höi “nghõch hûúng” la möt trong nhûng giao tiïp kho khùn

nhêt. Nhûng ào cung chñnh la viïc lam cên thiït nhêt. Rêt nhiïu ngûúi co nhûng àiïm yïu nghiïm trong ma ho

khöng sao biït àûúc àï khùc phuc vò khöng ai phan höi cho ho biït. Ngûúi ta qua lo sú lam ran nût cac möi quan hï hoùc sú anh hûúng xêu àïn tûúng lai sû nghiïp cua mònh nïn thûúng tranh “àöi àêu” vúi cêp trïn cua ho.

Nhûng ngûúi co quyïn lûc cên tao àiïu kiïn cho viïc àûa ra va tiïp nhên thöng tin phan höi. Khi ban nhên àûúc thöng tin phan höi, ban cên phai cöng khai nhûng thöng tin ào, va bay to sû biït ún nhûng ngûúi àa cung cêp thöng tin du thöng tin phan höi ào co hai chùng nûa. Nïu ban khöng to thai àö cöng khai nhû thï, thò ngûúi ta se hiïu rùng viïc cung cêp thöng tin phan höi “nghõch hûúng” la biïu hiïn cua sû bêt trung va bêt phuc tung.

Têt ca chung ta àïu cên àïn nhûng thöng tin phan höi, àùc biït vï àiïm yïu cua chñnh mònh ma ban thên khöng nhòn thêy – hay nhûng àiïm yïu ma chung ta ra sûc bao vï.

THA THÛ

Tûc giên la möt loai a-xñt gêy hai cho chiïc bònh àang chûa àûng no nhiïu hún bêt cû chiïc bònh nao khac ma no se àö vao.

MAHATMA GANDHI

Sû tha thû àñch thûc bao göm viïc quïn ài, cho qua va hûúng túi tûúng lai. Co lên àang ài cöng tac, töi nhên

àûúc àiïn thoai cua möt ngûúi quan ly noi anh ta muön tû chûc vò cêp trïn trûc tiïp chó trñch anh ta. Töi yïu cêu anh ta àûng vöi quyït àõnh cho àïn khi gùp töi. Anh ta noi: “Töi goi cho öng khöng phai àï hoi y kiïn. Töi se tû chûc”. Töi nhên ra trûúc ào töi àa khöng lùng nghe anh ta, nïn bêy giú töi phai cö gùng sûa chûa cho àiïu ào. Thï la anh ta àûúc dõp trut bêu têm sû va kï moi chuyïn, tû sû kïu ca phan nan trong cöng viïc àïn ca nhûng chuyïn kho chõu vï ngûúi vú cua mònh. Khi töi thûc sû lùng nghe thò cún giên cua anh ta nguöi dên va anh ta àöng y gùp töi ngay sau khi töi trú vï.

Khi töi trú vï, anh ta àûa vú àïn gùp töi tai vùn phong trong sû mûng rú. Nhûng ngay khi bùt àêu noi chuyïn

thò cún tûc giên lai bung phat. Töi kiïn trò lùng nghe cho àïn khi ho trên tônh va cúi mú hún. Thï röi töi noi cho ho ro vï khoang cach giûa kñch thñch va phan ûng va cai hai lún nhêt khöng phai do ngûúi khac gêy ra cho mònh ma do phan ûng cua mònh àöi vúi sû kñch thñch ào.

Sau ào ho trú nïn cúi mú hún va töi ben nhên manh möt lên nûa vï sûc manh cua sû lûa chon va ho nïn xem xet kha nùng xin cêp trïn tha thû vï sû tûc giên cua anh ta. Anh ta phan ûng lai: “Öng bao sao? Öng noi ngûúc thò co. Khöng phai chung töi xin anh ta tha thû ma la chñnh anh ta cên phai lam thï!”.

Nùng lûúng tiïu cûc tiïp tuc bõ phung phñ cho àïn khi ho nhên ra rùng chùng co sû kñch thñch bïn ngoai nao co thï lam hai àïn mònh, nïu khöng co sû àöng y cua

chñnh ho va ho la san phêm cua chñnh quyït àõnh cua mònh – chû khöng phai la san phêm cua hoan canh bïn ngoai. Cuöi cung anh ta cung àöng y rùng se suy nghô thïm vï vên àï nay. Sau ào anh ta goi àiïn cho töi va noi rùng anh ta àa nhên ra sû àung àùn cua nguyïn tùc ma chung töi àa thao luên vúi nhau va chêp nhên no. Sau ào anh àïn gùp cêp trïn va xin àûúc tha thû, va cêp trïn cua anh àa rêt xuc àöng trûúc cû chó nay va sau ào chñnh öng

êy cung àñch thên xin löi anh, cuöi cung möi quan hï giûa ho trú lai töt àep.

Sû tha thû se chêm dût chuöi hanh àöng tra àua lên nhau, búi ngûúi quyït têm “tha thû”ngoai tònh yïu thûúng - con sùn sang nhên ca nhûng hêu qua ma ngûúi khac àa gêy ra cho ho.

Tha thû, vò thï, luön luön song hanh cung àûc hy sinh.

DAG HAMMARSKJOLD

LÚI KÏT VÏ XÊY DÛNG LONG TIN

Phên lún sû têp trung cua töi ú chûúng nay la noi vï

nhûng àiïu chung ta co thï thûc hiïn möt cach co y thûc àï xêy dûng sû tin cêy (trust) trong cac möi quan hï.

Nhûng ban cên nhú rùng, trust (tin cêy) cung la möt àöng tû. Nhû töi àa bùt àêu Phên 2 cua cuön sach nay

bùng cêu chuyïn vï thúi ky àêu cua giai àoan trûúng thanh, khi co ngûúi phat hiïn rùng tiïm nùng cua töi lún hún nhiïu so vúi nhûng gò töi tû nhên ra. Öng êy àa nhòn thêu con ngûúi töi, ca trai tim, khöi oc lên têm hön töi àï nhên ra nhûng hat mêm con thö rap chûa àûúc phat triïn trong töi; va öng biït rùng ào chñnh la núi chûa àûng nhûng sûc manh dên àïn sû thanh cöng tiïm tang ma möi con ngûúi chung ta àïu co.

Vò thï öng êy àa àùt niïm tin vao töi, àöng thúi cho töi trach nhiïm va nghôa vu vûút xa kinh nghiïm va nùng lûc theo nhên thûc cua töi. Öng êy àa trao cho töi niïm tin, ma chûa co thû thach va kiïm chûng vï nùng lûc. Öng êy chó co long tin ú töi, ky vong töi se vûút qua àûúc thach thûc, va àa àöi xû vúi töi àung nhû vêy. Ào la möt hanh àöng xuêt phat tû niïm tin thûc sû. Nhûng chñnh niïm tin ào àa lam tùng niïm tin va têm nhòn cua töi khiïn tû ào töi àûúc thöi thuc, cö vu àï vûún túi nhûng gò cao àep nhêt trong con ngûúi töi.

Nha thú Goethe tûng noi: “Àöi xû vúi möt ngûúi àung vúi ngûúi ào, thò anh ta vên la con ngûúi nhû vêy, àöi xû vúi möt ngûúi nhû anh ta co thï trú thanh va phai trú thanh thò anh ta se trú thanh con ngûúi nhû thï ào”.

Niïm tin se biïn thanh hanh àöng khi ban noi cho ngûúi khac biït ro gia trõ va tiïm nùng cua ho àï thöi thuc ho tû nhên thêy chung trong chñnh ban thên mònh.

HOI & ÀAP

HOI: Lam thï nao àï thay àöi thai àö cua mònh? Chùng co gò nguy hai cho möt tö chûc hún la nhûng thai àö tiïu cûc. Öng xû ly vên àï nay nhû thï nao?

Àap: Töi xin tra lúi cêu hoi nay ú ba mûc àö.

Thû nhêt, ú mûc àö ca nhên, hay nïu gûúng lam möt ngûúi co thai àö tñch cûc - luön tranh xa nhûng thoi xêu tai hai nhû chó trñch, so bò, ganh àua, tranh gianh. Noi möt cach nghiïm tuc, khöng gò manh me hún viïc söng va lam viïc bïn canh ngûúi chó àûúng chû khöng phai ngûúi phan xet; ngûúi nïu gûúng, chû khöng phai ngûúi chó trñch.

Thû hai, hay danh möt ñt thúi gian àï xêy dûng möi quan hï vúi ngûúi to ra co thai àö tiïu cûc. Thai àö tiïu cûc thûúng la triïu chûng cua sû bêt ön àang diïn ra bïn trong. Con ngûúi cên co sû cam thöng cua ngûúi khac. Cö gùng hiïu ngûúi khac la möt biïn phap giup ban tòm ra göc rï cua vên àï chû khöng phai chó dûng lai ú nhûng lúi ta than vï kït qua xay ra.

Thû ba, àöi khi co nhûng lûc chi phöi khac manh me hún sû nïu gûúng hay möi quan hï cua ban. Àöi khi ban chó cên móm cûúi àï khöng bõ am anh búi thai àö tiïu cûc. Àiïu ào co tac dung khöng lam cho thoi xêu di cùn. Nïn nhú rùng khi ban xêy dûng cuöc söng tònh cam cua mònh dûa vao àiïm yïu cua ngûúi khac, kï ca thai àö tiïu cûc cua ho, ban se tû lam mònh bêt lûc va kñch thñch ngûúi khac tiïp tuc phat triïn thoi xêu ào. Ban khöng thï

lam thay àöi moi thû; ban khöng thï lam thay àöi ngûúi khac; ban chó co thï thay àöi ban thên mònh. Tuy nhiïn töi nhên thêy khi ngûúi ta àûúc phat triïn ky nùng hay nùng lûc phu húp vúi nùng khiïu cua ho thò thai àö cua ho àöi vúi ban thên hay ngûúi khac co thï thay àöi theo hûúng tñch cûc.

HOI : Lúi khuyïn co gia trõ nhêt vï sû khñch lï, thuc àêy la gò?

ÀAP: Trûúc tiïn, hay nïu gûúng töt cho moi ngûúi va sau ào khùng àõnh niïm tin vï gia trõ va tiïm nùng cua ho àï ho tû nhên ra cac gia trõ va tiïm nùng ào ú chñnh

mònh. Khöng chó bùng lúi noi ma bùng hanh àöng va sû khñch lï. Chung ta cên hiïu rùng ca àöng cú bïn trong lên àöng cú bïn ngoai àïu quan trong. Ngon lûa bïn trong con ngûúi cung giöng nhû möt que diïm: àï phat lûa, trûúc tiïn no cên co sû ma sat tû bïn ngoai.

HOI: Trong thï giúi internet ngay nay, núi ngûúi ta co thï khöng cên àöi mùt trûc tiïp vúi nhau, vêy lam thï nao àï töi ûu hoa cac cöng nghï múi ma khöng lam mêt ài yïu tö con ngûúi thûc tï tai núi lam viïc, àöng thúi àam bao àûúc kha nùng nêng cao hiïu qua do tiïn bö cua cöng nghï mang lai?

ÀAP: Theo àanh gia chu quan cua töi thò du cöng viïc co trònh àö ky thuêt cao àïn mêy, cuöi cung vên cên túi

ban tay va khöi oc cua con ngûúi. Möi khi ban xêy dûng möt möi quan hï, ban co thï tû duy va hanh àöng co hiïu qua. Cöng nghï giup ban lam viïc hiïu qua hún, nhûng no khöng thï thay thï àûúc möi quan hï giûa con ngûúi vúi nhau. Ban cên nhú rùng àöi vúi con ngûúi, àöi khi nhanh la chêm, va chêm lai la nhanh. Ky thuêt, cung nhû cú thï con ngûúi, la möt anh àêy tú töt nhûng lai la öng chu töi.

Chûúng 10

NHÛNG TIÏNG NOI

KÏT HÚP – ÀI TÒM

PHÛÚNG AN THÛ BA

Ngûúi lanh àao khöng àûúc lang tranh, trò hoan, hoùc tû chöi xung àöt ma phai xem ào la nhûng cú höi.

WARREN BENNIS

(TINH THÊ N) HNÕÀ H ÛÚNG NÏU GÛÚNG ûS t n c êy yêcnitûS Sûtincêy

)CAXÏHT( TÏKNÏIL TRAOQUYÏN (ÑRT T U Ï) (TÊMHÖN)

H Û Ú Á

NG

nitûS yêc

(TINH THÊ N) öhK n g c o t êm nhòn/ iG a t r õ c hung THIÏ U SÛ TIN CÊ Y

TËÏKNÏIL

)CAXÏHT( GNÖÀÛSUÏIHT ÖB Sû àammï (ÑRT T U Ï) (TÊMHÖN)

(TINH THÊ N) ÊT M N H ÒN Lûúng têm

)CAXÏHT(ykhnñT têul Sû àammï (ÑRT T U Ï) (TÊMHÖN)

HNÕÀ

GNASCÛLGNÖÀOEHTGNÖS

ûS t i n c êy

NÏU GÛÚNG Ha y la ngûú i cê m la i Àûú c tñn nhiï m: Tñnh ca ch va Nùng lû c Sû tincêy Tòm kiï m phûúng a n thû ba Xêy dû ng niï m tin

Cö vu ngûú i kha c tòm ra tiï ng no i cu a ho Sû lû a cho n Ca c nguyïn tù c Bö n nùng lû c

TRAOQUYÏ

(SQ) naN êhn n c hu nghôa Ca i töi

Ì N

)QP( gnöubûS aht Têm gûúngxa hö i ( I Q ) (EQ)

Hònh 10.1

Con ngûú i hoa n thiï n Con ngûú i khiï m khuyï t

TÒM RA TIÏËNG NOÁI CUÃA BAÃN THÊN ÀAÁNH MÊËT TIÏËNG NOÁI CUÃA BAÃN THÊN Tû ngoa i va o trong

CU Tû trong ra ngoa i

NGNHÛ NMO QUA THIÏN PHU CÚ NBA

SÖNGTHEOLÏTHOI

Töitin rùng möt trong nhûng vên àï kho khùn va thach thûc nhêt trong cuöc söng tai núi lam viïc, trong gia àònh hay bêt cû núi àêu la lam cach nao àï xû ly xung àöt – lam cach nao àï xû ly sû khac biït giûa con ngûúi vúi nhau. Hay thû nghô vï nhûng thach thûc cua ban va xem töi àùt vên àï àung hay khöng? Àiïu gò se xay ra nïu ban co tñnh cach va nùng lûc àï giai quyït sû khac biït trïn cú sú àöng têm hiïp lûc àï tòm ra cac giai phap töt hún nhûng giai phap do cac bïn àûa ra? Kha nùng co thï àûa ra nhûng giai phap, sû húp tac sang tao àûúc dûa trïn nïn tang cua quyïn lûc tinh thên ú mûc àö ca nhên va sû tin cêy lên nhau trong cac möi quan hï.

Co lên töi àûúc nghe chau gai cua Gandhi, Arun Gandhi, chia se cam tûúng sêu sùc vï ngûúi öng vô àai cua mònh. Têt ca nhûng ngûúi tham dû cuöc noi chuyïn àïu co chung cam giac ngûúng mö va thûc tónh.

Thêt trú trïu vò nïu khöng tön tai chu nghôa phên biït chung töc va àõnh kiïn thò co le chung ta àa khöng co Gandhi. Öng àa co thï chó la möt luêt sû thanh cöng va kiïm àûúc nhiïu tiïn. Nhûng vò co sû àõnh kiïn tai Nam Phi, nïn öng àa bõ lam nhuc ngay tuên àêu tiïn bûúc chên àïn xû sú nay. Öng bõ nem ra khoi xe lûa vò mau da cua mònh va chñnh àiïu ào àa khiïn öng cam thêy nhuc nha àïn nöi öng ngöi sup xuöng sên ga suöt àïm va tû hoi mònh phai lam gò àï gianh lai cöng ly. Phan ûng àêu

tiïn cua öng la tûc giên. Öng tûc giên àïn mûc àõnh àöi

mùt trûc diïn àï àoi cöng ly. Öng àõnh chöng lai ke àa

lam nhuc öng bùng bao lûc. Nhûng öng àa kõp kiïm chï

va tû nhu lam nhû thï la khöng àung. No se khöng àem lai cöng ly cho öng. No co thï lam öng cam thêy dï chõu

tûc thúi, nhûng se khöng àem lai cöng ly.

Cach phan ûng thû hai cua öng la y àõnh quay trú vï

Ên Àö àï söng vúi àöng bao cua mònh trong danh dû.

Nhûng röi öng cung tû bo y àõnh nay. Öng nghô: “Mònh

khöng thï trön tranh vên àï cua mònh. Mònh phai ú lai va àöi mùt vúi vên àï”. Va ngay thúi khùc ào, cach phan ûng

thû ba xuêt hiïn trong àêu öng - àêu tranh bêt bao àöng.

Tû ào, öng àa phat triïn triït ly phi bao lûc va thûc hanh

triït ly nay trong suöt cuöc àúi mònh cung nhû trong cuöc àêu tranh gianh cöng ly tai Nam Phi. Öng àa söng ú àêt nûúc nay 22 nùm, sau ào trú vï Ên Àö àï lanh àao phong trao àêu tranh giai phong dên töc cua àêt nûúc öng.

Giai phap thû ba khöng phai la giai phap cua töi, cung khöng phai cua ban – ào la giai phap cua chung ta.

Ào khöng phai la sû thoa hiïp giûa phûúng an cua ban va phûúng an cua töi. Giai phap thû ba nay töt hún sû thoa hiïp ào rêt nhiïu. Ào chñnh la cai ma Phêt giao goi la Trung àao – con àûúng nùm giûa cao hún hai con àûúng bïn canh, giöng nhû àónh cua möt tam giac vêy.

Giai phap thû ba la giai phap töt hún so vúi cac giai phap do cac bïn àï xûúng. No la san phêm cua möt nö

lûc sang tao khöng ngûng àùt cêu hoi àï tòm ra cêu tra lúi xac àang. Sû kït húp nö lûc cua hai hoùc nhiïu ngûúi

xuêt phat tû sû cúi mú, tû y muön thûc sû lùng nghe lên nhau àï cung nhau tòm ra giai phap cac bïn cung co lúi.

Theo Gandhi, giai phap thû ba bùt àêu trûúc hït tû ban thên mònh. Ban co nhên ra sû tûúng tac giûa cuöc àêu tranh nöi têm cua Gandhi va cac möi quan hï cua öng vúi ngûúi khac? Gandhi àa phai àêu tranh rêt nhiïu vúi ban thên mònh trûúc khi öng co thï xû ly àûúc cac thach thûc tû nhûng möi quan hï bïn ngoai.

Ky nùng quan trong nhêt trong cuöc söng chñnh la ky nùng giao tiïp. Vï cú ban co bön hònh thûc giao tiïp: nghe, noi, àoc va viït. Hêu hït moi ngûúi sû dung tû 2/3 àïn 3/4 thúi gian cua mònh ngoai thúi gian ngu àï thûc hiïn bön hònh thûc giao tiïp nay. Trong bön hònh thûc giao tiïp thò lùng nghe chiïm 40% - 50% thúi gian giao tiïp cua chung ta - àêy la hònh thûc giao tiïp chung ta ñt àûúc àao tao nhêt nhûng trïn thûc tï lai la hònh thûc vö cung quan trong. Hêu hït chung ta àïu trai qua nhiïu nùm àï hoc cach noi, cach àoc va cach viït. Nhûng chó co khöng àïn 5% trong chung ta la àa àûúc huên luyïn chñnh thûc vï ky nùng lùng nghe tû hai tuên trú lïn.

Chó co 17% nhên viïn àûúc hoi cho rùng vên àï giao tiïp trong tö chûc cua ho àûúc thûc hiïn möt cach thûc sû cúi mú, thùng thùn va trïn tinh thên tön trong lên nhau.

NHÛNG KY NÙNG TÒM KIÏM GIAI PHAP THÛ BA

Hêu hït moi ngûúi nghô rùng ho biït cach lùng nghe nhûng thûc ra ho múi chó lùng nghe trong pham vi khung tham chiïu cua chñnh mònh. Trong sö nùm mûc àö lùng nghe theo bang phên cêp dûúi àêy: phút lú, gia vú lùng nghe, lùng nghe co lûa chon, lùng nghe chùm chu va lùng nghe thêu hiïu – chó co mûc àö cao nhêt, lùng nghe thêu hiïu, múi àûúc thûc hiïn theo khung tham chiïu cua ngûúi khac. Lùng nghe thûc sû co nghôa la vûút ra ngoai pham vi kinh nghiïm söng, khung tham chiïu, hï thöng cac gia trõ, lõch sû, xu hûúng phan xet cua ban thên àï àùt mònh vao khung tham chiïu cua ngûúi khac hay cach nhòn cua ngûúi khac. Ào la lùng nghe thêu hiïu. Thûc ra, no con cao hún ca cai goi la ky nùng.

Hònh 10.2

1. Phút lú

2. Gia vú lùng nghe

3. Lùng nghe co chon loc

4. Lùng nghe chùm chu

5. Lùng nghe thêu hiïu Theo khung tham chiïu cua ngûúi khac

Theo khung tham chiïu cua ban thên

Àï hiïu ro hún têm quan trong cua cac ky nùng giao tiïp, xin múi ban tham gia vao thñ nghiïm sau.

Hònh 10.3

Ban tòm thïm möt ngûúi nûa cung tham gia vúi mònh thûc hiïn thñ nghiïm nay. Trûúc hït, ban nhòn vao hònh 10.3 trïn trong möt giêy. Sau ào, ban thöi khöng nhòn nûa (àiïu quan trong la ban khöng àûúc nhòn tröm) va àï nghõ ngûúi cung tham gia vúi ban nhòn vao hònh 10.4 (trang 243). Cuöi cung, ca hai ngûúi cung nhòn vao hònh 10.8 (trang 247). Bêy giú chung ta tiïp tuc, hai ban nhòn

thêy gò ú hònh sau cung? Co phai ào la hònh möt phu nû tre hay la hònh möt nhac sô chúi ken sac-xö?

Trong hai ngûúi, ai àung ai sai?

THOI QUEN THÛ 8

Ban hay trao àöi vúi ngûúi cung tham gia xem ho nhòn thêy gò. Ban cên lùng nghe va cö gùng hiïu anh êy/ cö êy. Sau khi ban àa hiïu àûúc y anh êy/cö êy, ban hay giai thñch vï cach nhòn cua ban cho anh êy/cö êy.

Àiïu gò lam cho bûc hònh cua hai ngûúi trú nïn khac nhau? Hay nhòn lai tûng hònh ve ma möi ngûúi àa nhòn möt cach àöc lêp. Ban nghô thï nao nïu ban biït rùng hònh ve àêu tiïn ma ngûúi ào nhòn la hònh ú trang khac. Àiïu ào co giup ban hiïu ro hún tai sao ho nhòn thêy ú hònh thû hai la ngûúi chúi ken sac-xö. Têt nhiïn la nhû thï. Khi töi thûc hiïn thñ nghiïm nay trûúc möt lúp hoc, möt nûa lúp àûúc xem trûúc hònh möt phu nû tre, möt nûa con lai xem hònh nghï sô chúi ken sac-xö. Khi töi cho ca lúp cung xem hònh thû ba thò möt nûa noi hònh ào la hònh phu nû, möt nûa noi la hònh nghï sô ken sac-xö. Ca lúp cung xem chung möt hònh nhûng y kiïn àûa ra lai hoan toan khac nhau. Tai sao? Búi vò ho bõ am anh búi cach nhòn trûúc ào cua ho.

Tû duy sang tao àoi hoi phai pha vú nhûng

khuön mêu àa àûúc xac lêp àï nhòn sû vêt theo cach khac.

EDWARD DE BONO, M.D

Tac gia cuön “Lateral Thinking – Tû duy Àún chiïu”

Tû thñ nghiïm nay co thï rut ra bön bai hoc quan trong sau àêy:

1. Ban cên phai cúi mú va lùng nghe möt cach chên thanh ngûúi khac nïu ban muön hiïu àûúc ho nhòn thêy gò va tai sao ho lai co cach nhòn thï giúi nhû vêy – ào la nïn tang àï tòm kiïm giai phap thû ba.

2. Nhûng sû vêt ban àa trai nghiïm trûúc àêy khi àûúc thï hiïn bùng nhûng thöng tin múi se lam meo mo cach nhòn cua ban vï nhûng thöng tin ào. Nïu nhû viïc huên luyïn trong möt giêy co thï lam cho ngûúi ta nhòn möt thanh hai, thò ban hay hònh dung xem viïc huên luyïn ca cuöc àúi se cho kït qua nhû thï nao? Ngûúi ta co thï nhòn vao möt àöi tûúng nhûng khi giai thñch thò co thï co nhûng nhòn nhên hoan toan àöc lêp vúi nhau. Ngûúi ta giai nghôa va hanh àöng dûa vao thï giúi quan cua ho. Nïn nhú rùng àa phên chung ta khöng nhòn cuöc söng theo nhû no vön co ma la theo cam nhên chu quan cua chung ta. Nhûng nhên thûc khac nhau cua möi ngûúi àa àûúc hònh thanh tû lêu trûúc khi ho àat àïn sû àöng têm hiïp lûc vúi nhau. Do ào cöng viïc quan trong nhêt cên àûúc thûc hiïn la giao tiïp nhû thï nao àï co sû thêu hiïu lên nhau.

3. Khöng phai chó co möt cach duy nhêt àï giai thñch möt àiïu gò ào. Thach thûc la lam thï nao àï co àûúc têm nhòn chung têp húp àûúc têt ca cach nhòn khac nhau möt cach chñnh xac va trung thûc nhêt. Ai àung ai sai khi möi ngûúi co cach ly giai hoan toan khac nhau trûúc cung möt

vên àï? Ai àung ai sai khi ban va vú/chöng ban bêt àöng y kiïn vúi nhau? Nïu ban dûa vao uy quyïn, thò ban se cho rùng chó co möt y kiïn la àung. Ban cang gùn cai töi vao nhên thûc cua ban thò àêu oc cua ban cang thïm cûng nhùc va phan ûng cua ban cang kem linh hoat.

4. Hêu hït cac giao tiïp bõ àö vú la hêu qua cua ngû nghôa (semantics) - cach ma ngûúi ta àõnh nghôa tû ngû. Trong trûúng húp nay thò sû thêu hiïu lên nhau se loai bo àûúc nhûng trú ngai trong giao tiïp vï mùt ngû nghôa. Tai sao? Búi vò khi ban thûc sû lùng nghe àï thêu hiïu

ngûúi khac, ban se xem tû ngû chó la möt cöng cu giao kït tûúng trûng cho möt khña canh nao ào vï y nghôa. Àiïu quan trong la hiïu ro àûúc y nghôa ên sau cöng cu chû khöng phai tranh cai nhau vï biïu tûúng cua no.

Hònh 10.4

HAI BÛÚC TÒM KIÏM GIAI PHAP THÛ BA

Quy trònh tòm kiïm giai phap thû ba vï cú ban göm co hai bûúc. (Xem hònh 10.5). Trïn thûc tï, chñnh qua trònh tòm kiïm hai bûúc nay se cho thöng tin phan höi va giup xêy dûng niïm tin (sûc manh tinh thên) thuc àêy sû tòm kiïm.

Ban co quyït têm tòm giai phap töt hún so vúi giai phap ma möi bïn àa àûa ra hay khöng?

Ban co àöng y quy ûúc chung sau àêy:

Khöng ai àûúc àûa ra quan àiïm riïng cho àïn khi quan àiïm cua bïn kia àûúc chñnh mònh tan thanh.

Hònh 10.5

Àiïu quan trong la ban cên phai lûu y rùng thû tû cua hai bûúc nay co thï thay àöi. Co luc ban co thï khúi àêu bùng bûúc thû nhêt; co luc bûúc thû hai. Àöi khi ban chó giao tiïp möt cach tû nhiïn va cö gùng lùng nghe ngûúi khac xem tai sao ngûúi kia lai khöng àöng quan àiïm vúi mònh. Sau ào ban yïu cêu ngûúi khac lùng nghe y kiïn cua ban va tû ào ban co thï suy ra ngûúi khac co muön

HAI BÛÚC ÀI ÀÏN SÛ ÀÖNG TÊM HIÏP LÛC

(GIAI PHAP THÛ BA)

THOI QUEN THÛ 8

tòm kiïm giai phap thû ba hay khöng. Àöi khi ban co thï tiïn hanh àan xen ca hai bûúc nay tuy theo hoan canh cu thï. Àiïu cöt loi la ban phai co sû phan xet sang suöt, àung àùn, chu àöng va sang tao vên dung linh hoat hai bûúc nay.

MÖT SÖ KINH NGHIÏM TÒM KIÏM GIAI PHAP THÛ BA

Trong nhiïu nùm qua, töi tñch luy àûúc nhûng kinh nghiïm chuyïn mön àêy thu võ tû viïc tham gia lam trung gian hoa giai giûa cac bïn chöng àöi nhau rêt quyït liït - nhú thûc hiïn hai bûúc tòm kiïm giai phap thû ba nay. Ban co thï xem cac phûúng thûc giao tiïp qua bang dûúi

NHÛNG PHÛÚNG THÛC GIAO TIÏP

Hêu hït moi sû tûúng tac giûa con ngûúi vúi nhau thûúng kït thuc bùng kït cuc la sû thoa hiïp, thùng/thua hay thua/thùng. Nhûng giai phap thû ba du vï thûc chêt hay chó ú sû tön trong va hiïu biït lên nhau ma khöng co möt vùn ban thoa thuên nao la nhûng biïu hiïn cua sû chuyïn biïn nhû möt bûúc ngoùt. Nghôa la, con ngûúi co thay àöi, ho se trú nïn cúi mú hún trong suy nghô va tònh cam, ho biït suy nghô va lùng nghe, ho nhòn sû vêt theo cach nhòn múi va àiïu quan trong nhêt la co sû chuyïn biïn bïn trong ho. Biïu àö sau àêy minh hoa sû tûúng phan giûa cac giai phap mang tñnh vu viïc va giai phap tao bûúc ngoùt. (Xem hònh 10.7)

Àöng têm hiïp lûc trong tûng vên àï & ca trong möi quan hï

Thoa hiïp trong tûng vên àï

(Àöng têm hiïp lûc trong cac möi quan hï)

Thùng - Thua / Thua - Thùng (Ngay cang hiïu va quan têm lên nhau)

Hiïu biït lên nhau

(Khöng co thoa thuên chñnh thûc)

Thoa hiïp

Thua - Thùng/ Thùng - Thua

Hònh 10.7

Sû chuyïn biïn mang tñnh bûúc ngoùt

Giai quyït sû vu

Töi tin rùng hêu hït moi tranh chêp àïu co thï àûúc giai quyït möt cach töt àep thöng qua löi giao tiïp àöng têm hiïp lûc cua giai phap thû ba. Viïc kiïn tung hay “luêt phap” chó nïn sû dung nhû giai phap cuöi cung, chû khöng phai la giai phap àêu tiïn.

Hònh 10.8

HOI & ÀAP

HOI: Vong àúi hoat àöng cua cac tö chûc quan trong nhû thï nao va liïu co giai phap thû ba trûúc sû chêm dût hay suy tan cua cac tö chûc nay hay khöng?

ÀAP: Töi cho rùng co bön “Tam giac Bermuda” dên àïn sû suy tan, tham hoa va kït thuc cua möt tö chûc.

Trûúng húp thû nhêt xuêt hiïn ú giai àoan y tûúng, tûc la khi möt y tûúng töt àep bõ chön vui búi thai àö tiïu cûc, möi nghi ngú va nöi sú hai. Trûúng húp thû hai xuêt hiïn

ú giai àoan triïn khai hoat àöng, khi y tûúng töt khöng àûúc thûc hiïn möt cach àung àùn va triït àï. Àêy la giai àoan ma hêu hït cac tö chûc múi ra àúi àïu phai àöi mùt va ty lï thêt bai lïn àïn 90% trong hai nùm àê u tiïn. Nhiïu trûúng húp co thï thêy ro rang cú höi chñn muöi diïn ra ngay trûúc mùt va chó cên nhe nhang nùm lêy, nhûng lai bõ bo qua. Àiïu ào cho thêy co möt khoang cach rêt lún giûa y tûúng vô àai va viïc biïn y tûúng ào thanh hiïn thûc. Trûúng húp thû ba xuêt hiïn trong giai àoan quan ly, khi san xuêt àûúc mú röng nhûng vên khöng sao loai bo àûúc sû rêp khuön, sao chep mö hònh cu. Trûúng húp thû tû xuêt hiïn trong giai àoan co sû thay àöi, khi tö chûc cên àöi múi àï thñch

ûng vúi nhûng thay àöi trïn thõ trûúng hoùc vúi nhûng cú höi múi nhûng ho lai bõ sa lêy vao bö may quan ly quan liïu cua chñnh mònh, vao nhûng quy àõnh va luêt lï cûng nhùc lam ho mêt kha nùng dû àoan va àap ûng nhu cêu cua khach hang.

Àöi ngu quan ly töt cên phai co nhûng con ngûúi co phêm chêt àap ûng àûúc àoi hoi cua têt ca bön giai àoan nay. Ban cên co möt ngûúi gioi kinh doanh (àûa ra y tûúng), möt ngûúi gioi san xuêt, möt ngûúi gioi quan ly va möt ngûúi gioi tö chûc nhên sû; nhûng ngûúi nay se giup tao ra chuên mûc vï sû tön trong lên nhau röi sau ào hònh thanh möt àöi ngu tûúng hö nhau, co àu sûc manh àï tû àöi múi nhùm chuyïn hoa tö chûc vao nhûng vong àúi múi. HOI: Khi pha i xû ly vê n àï sa p nhê p hay mua la i cöng ty, öng se la m gò àï liïn kï t ca c nhên viïn tû ca c cöng ty kha c nhau tû ng la m viï c trong möi trûú ng vùn ho a kha c nhau? Liï u co mö t nu t bê m gia i pha p thû ba ky diïu co thï giup àat àûúc sû tûúng thuöc

(interdependence) trong möt cöng ty toan cêu?

ÀAP: Ly do hêu hït cac vu sap nhêp va mua lai cöng ty thûúng khöng hiïu qua la búi vò ngûúi ta cö tònh cûúng ep qua trònh ào. Viïc nay cung giöng nhû nö lûc kït húp cac gien co DNA(1) khöng àöng nhêt vúi hy vong tao ra möt têp húp cac ca thï hoa húp. Àiïu nay àoi hoi phai co thúi gian, cöng sûc, sû kiïn nhên cua cac bïn àï cung nhau tòm ra giai phap thû ba.

Àiïu töi muön chia se la cac ban cên phai co sû giao tiïp cúi mú, tön trong lên nhau va nhòn nhên gia trõ cua

(1) DNA – Deoxyribo Nucleic Acid: la möt axñt nucleic chûa thöng tin di truyïn.

nhûng cach tiïp cên khac nhau nïu ban thêt sû muön

tao ra möt nïn vùn hoa luön hûúng vï giai phap thû ba.

Àiïu nay àoi hoi möt phûúng cach lanh àao múi. Co

lên töi lam viïc vúi möt cöng ty lún co vùn hoa trao quyïn rêt cao ú Canada. Do cöng ty me tai My co y àõnh

mú röng hoat àöng ra nhiïu nûúc, ho muön xêy dûng

möt sö chñnh sach trung têm cho toan hï thöng nhûng lai chon mö hònh cua cac chi nhanh co nïn vùn hoa kem phat triïn hún so vúi chi nhanh ú Canada. Vò ly do nay nïn cac nha quan ly tai Canada yïu cêu töi giup ho duy

trò sû àöc lêp tûúng àöi va sû trao quyïn cung nhû

khöng àï bõ sa vao cac chñnh sach co thï lam giam gia trõ nïn vùn hoa tiïn bö vön co cua ho. Töi giup ho vúi têt ca nhiït tònh va cuöi cung cac nha quan ly ngûúi My

nhên ra rùng ho chûa thêu hiïu nïn vùn hoa cua chi nhanh ú Canada va ho co thï nhên röng mö hònh nay àï tao ra lúi nhuên cao hún nhú sû trao quyïn hiïu qua va ñt quan liïu ban giêy hún.

Bñ quyï t la , àû ng bao giú cûú ng e p mo i ngûú i pha i phu thuö c lê n nhau. Viï c ào cê n pha i àûú c diï n ra tû nhiïn, thöng qua sû hiï u biï t va tin tûú ng lê n nhau. Rö i ho se trú nïn sa ng ta o. Nï u chûa co àiï u na y thò ho se xem sû tûúng thuö c la phu thuö c va se tòm mo i ca ch ne tra nh.

Chûúng 11

MÖT TIÏNG NOICON ÀÛÚNG ÀI ÀÏN TÊM NHÒN, NHÛNG GIA TRÕ VA

CHIÏN LÛÚC CHUNG

Möt höm Alice ài àïn nga ba àûúng thò nhòn thêy meo Cheshire trïn canh cêy. Alice hoi meo:

“Töi phai ài theo hûúng nao?”. Meo Cheshire hoi lai: “Cö muön ài àêu?”. Alice àap: “Töi khöng biït”.

“Vêy thò ài hûúng nao vúi cö khöng phai la vên àï!”, Meo Cheshire tra lúi.

- Lewis Carroll, trñch tû “Alice lac vao xû thên tiïn”

)CAXÏHT( TÏKNÏIL TRAOQUYÏN (ÑRT T U Ï) (TÊMHÖN)

(TINH THÊ N) öhK n g c o t êm nhòn/ iG a t r õ c hung THIÏ U SÛ TIN CÊ Y

)CAXÏHT( GNÖÀÛSUÏIHT ÖB Sû àammï (ÑRT T U Ï) (TÊMHÖN)

ÛÚNG TËÏKNÏIL

(TINH THÊ N) ÊT M N H ÒN Lûúng têm

Å GNASCÛLGN AT O

H

HNÕÀ

)CAXÏHT(ykhnñT ã têul Sû àammï (ÑRT T U Ï) (TÊMHÖN)

dyêXmêtgnû hn ò n c h u n g , c a c ig a tr õ va c hiïnlûúc Tòm kiï m phûúng a n thû ba

nitûS yêc Sû tincêy Xêy dû ng niï m tin Àûú c tñn nhiï m: Tñnh ca ch va Nùng lû c Ha y la ngûú i cê m la i ûS t i n c êy

)QP( gnöubûS aht

Cö vu ngûú i kha c tòm ra tiï ng no i cu a ho Sû lû a cho n Ca c nguyïn tù c Bö n nùng lû c

Ì N NÏU

(SQ) naN êhn n c hu nghôa Ca i töi

TRAOQUYÏ

Têm gûúngxa hö i ( I Q ) (EQ)

TÒM RA TIÏËNG NOÁI CUÃA BAÃN THÊN ÀAÁNH MÊËT TIÏËNG NOÁI CUÃA BAÃN THÊN

Hònh 11.1

Con ngûú i hoa n thiï n Con ngûú i khiï m khuyï t

ÖÀOEHTGNÖS

SÖ Ë NGTHEOLÏTHOI CU Tû trong ra ngoa i

Tû ngoa i va o trong

NGNHÛ NMO QUA THIÏN PHU CÚ NBA

Cên nhú rùng, xêy dûng Thoi quen thû 8 la möt qua trònh tuên tû va àûúc thûc hiïn tû trong ra ngoai. Cung nhû àöi vúi moi thoi quen khac, àêy la sû kït húp giûa THAI ÀÖ, KY NÙNG va KIÏN THÛC. Chung ta àa nghiïn cûu vï THAI ÀÖ cua viïc chu àöng khúi xûúng.

Chung ta cung àa nghiïn cûu vï KY NÙNG xêy dûng long tin va tòm kiïm giai phap thû ba. Bön vai tro cua lanh àao la sû thï hiïn giai phap thû ba trong lanh àao va têm anh hûúng cua no. Ào la KIÏN THÛC vï cac nguyïn tùc lanh àao tao ra sû àöt pha.

Nhû àa noi, anh hûúng nay bùt àêu bùng viïc xêy dûng uy tñn àï tao long tin àöi vúi moi ngûúi. Nhûng co thï ban cung biït rùng àiïu ngûúi khac àoi hoi ú chung ta khöng chó dûng lai ú sû uy tñn. Y àõnh töt khöng bu àùp àûúc phan xet töi. Ngûúi ta cên co mö hònh àï co thï hoat àöng trong nhûng hoan canh khac vúi nhûng gò ho tûng trai nghiïm trong nïn vùn hoa cua tö chûc núi ho àa lam viïc trûúc ào, va khac vúi cac truyïn thöng kiïm soat va giao dõch àa trai qua trong Thúi àai Cöng nghiïp. Vai tro nïu gûúng quan trong nhêt cua ban la lam cho nhûng ngûúi àa tòm ra tiïng noi cua mònh phat huy àûúc ba vai tro cua ngûúi lanh àao – ào la àõnh hûúng, liïn kït va trao quyïn.

Àï giup ban nïu gûúng vï ba vai tro nay, chûúng nay töi se noi vï ba vai tro con lai cua nha lanh àao bùng cach: 1) nhên diïn nhûng chuyïn hoang àûúng va thûc tï cua tûng vai tro. 2) mö ta ba giai phap tûúng phan àï tiïp cên möi vai tro. Chòa khoa àï vûút qua moi thû thach la tòm ra möt giai phap thû ba töt hún.

Trong chûúng nay chung ta se noi vï cac thach thûc ma ngûúi lanh àao co thï gùp phai trong viïc liïn kït nhûng ngûúi co sûc manh va quan àiïm khac nhau thanh möt lûc lûúng co chung möt tiïng noi va cung möt muc àñch. Trûúc tiïn, chung ta xem xet vï vai tro àõnh hûúng, bao göm sû hoang àûúng, thûc tï va cac giai phap.

HOANG ÀÛÚNG THÛC TÏ

Cac tuyïn bö sû mïnh va nhûng ûu tiïn chiïn lûúc la do nhûng ngûúi hiïu biït nhêt àûa ra – ào la nhûng ngûúi àûng àêu. (Mö thûc cu)

Cac tuyïn bö sû mïnh va nhûng ûu tiïn chiïn lûúc do nhûng ngûúi àûng àêu vöi va àûa ra se bõ lang quïn nhanh chong. Nïu khöng co sû nhên diïn sêu sùc va tham gia manh me cua moi ngûúi thò sû mïnh ào se khöng àat àûúc sû cam kït thûc hiïn cua ho (Mö thûc múi)

Hònh 11.2

Giai phap thû nhêt àöi vúi vai tro àõnh hûúng cua lanh àao la tuyïn bö têm nhòn, gia trõ va chiïn lûúc cho têp thï cung nhû cho tö chûc cua mònh ma khöng cên co sû tham gia àong gop cua ho.

Giai phap thû hai la co sû tham gia, nhûng qua mûc va sa lêy, vao cac cuöc tranh cai, tranh luên keo dai vö tên ma khöng ài àïn kït luên nao, vúi gia àõnh rùng hêu nhû khöng cên phai lanh àao hay trao quyïn trong viïc hoach àõnh chiïn lûúc.

Giai phap thû ba la khöng chó co sû tham gia thñch húp cua têp thï trong qua trònh hoach àõnh têm nhòn, sû mïnh va chiïn lûúc ma con thûa nhên rùng nïu xêy dûng àûúc nïn vùn hoa tin cêy va ban thên ngûúi lanh àao co uy tñn thò se kït húp àûúc sûc manh cua lanh àao va têp thï.

Trong 22 nùm qua, chung töi àa tiïn hanh khao sat hún 5 triïu ngûúi àï rut ra nhûng àùc àiïm va nùng lûc cua cac nha lanh àao va quan ly gioi. Möt trong sö nhûng phat hiïn ên tûúng nhêt trong cuöc khao sat nay la: Cac nha quan ly gioi la nhûng ngûúi àûúc xïp hang cao vï àao àûc nghï nghiïp (nïu gûúng) nhûng lai àûúc xïp hang thêp vï kha nùng àûa ra trong têm va phûúng hûúng ro rang (àõnh hûúng). Kït qua la khöng ai hiïu ro va co trach nhiïm vï nhûng ûu tiïn chñnh cua tö chûc va ca tö chûc khöng thûc hiïn àûúc nhûng ûu tiïn ào. Sû hut hêng ú àêy la du rùng ngûúi ta phai lam viïc nhiïu hún, nhûng vò khöng hiïu ro va thiïu têm nhòn nïn ho khöng thï tiïn xa hún.

Nïu viïc nïu gûúng thuc àêy niïm tin thò sû àõnh hûúng se tao ra ky luêt ma khöng cên àûúc àoi hoi. Khi

nhûng ngûúi tham gia nhêt trñ vúi nhau àiïu gò la quan trong nhêt àöi vúi tö chûc thò ho se chia se cung nhau cac

tiïu chuên cên co àï àûa ra cac quyït àõnh. Tû ào se dên àïn sû têp trung, sû trêt tû va cuöi cung la sû ön àõnh. Têm nhòn cua ca nhên se biïn thanh sû àõnh hûúng cho tö chûc. Thuc àêy nhên thûc ca nhên àï ài àïn sû chia se têm nhòn trong àöi ngu la möt thach thûc lún àöi vúi ngûúi giû vai tro lanh àao.

Bêy giú, ban hay danh vai phut àï suy nghô vï hai cêu hoi ma ban co thï àùt ra cho cac nhên viïn cua mònh:

1. Moi ngûúi co hiïu ro vï cac muc tiïu cua tö chûc hay khöng?

2. Ho co quyït têm hay khöng?

Giup moi ngûúi hiïu ro va quyït têm thûc hiïn muc tiïu àoi hoi ngûúi lanh àao phai tao àiïu kiïn àï ho tham gia vao qua trònh àûa ra quyït àõnh. Ngûúi lanh àao va nhên viïn phai cung nhau xac àõnh àñch àïn cuöi cung cua tö chûc (têm nhòn va sû mïnh). Khi ào möi ngûúi trong tö chûc phai co phên lam chu àöi vúi con àûúng dên àïn cai àñch (cac gia trõ va kï hoach chiïn lûúc).

Àï xac àõnh àiïu gò la quan trong nhêt àöi vúi möt tö chûc, ban cên lam cho têm nhòn chung va cac gia trõ chung àûúc thï hiïn ro rang trong ban tuyïn bö sû mïnh hay kï hoach chiïn lûúc cua tö chûc.

Àï thûc hiïn vai tro àõnh hûúng cua lanh àao, ban cên nùm vûng bön thûc tï sau àêy: thõ trûúng, cac nùng lûc cú ban, ûúc muön va nhu cêu cua cö àöng, va cac gia trõ.

• Thûc tï Thõ trûúng (Market Realities): Nhûng ngûúi trong tö chûc cua ban nhên thûc nhû thï nao vï thõ trûúng? Böi canh chung vï chñnh trõ, kinh tï va ky thuêt cöng nghï la gò? Àöi thu canh tranh la ai? Xu hûúng va àùc trûng cua nganh nghï la gò? Kha nùng cöng nghï múi va mö hònh quan ly múi co thï lam àao lön toan bö nganh cöng nghiïp hay truyïn thöng cu nhû thï nao?

• Cac nùng lûc cú ban (Core Competancies): Àiïm manh cua ban la gò? Töi rêt ên tûúng àöi vúi quan àiïm vï àõnh hûúng cua Jim Collins àûúc nïu trong cuön Good to Great (Tû Töt àïn Vô àai), trong ào öng àûa ra ba vong tron chöng lïn nhau biïu thõ cho nhûng àiïm manh chu yïu cua ban. Ba vong tron nay thï hiïn ba cêu hoi: Thû nhêt, àêu thûc sû la àiïm manh cua ban hay viïc gò ban co thï lam töt nhêt? Thû hai, àiïu gò lam ban àam mï nhêt? Va thû ba, nhu cêu va y muön cua khach hang la gò? Phên giao nhau cua ba vong tron nay la cú sú àï ban thiït lêp tiïu chuên gia trõ.

Nïu phai bö sung thïm möt cêu hoi nûa thò ào la: Lûúng têm cua ban mach bao àiïu gò? Luc bêy giú chung ta se co cach tiïp cên con ngûúi hoan thiïn (thï xac –àöng cú kinh tï; trñ tuï – gioi vï viïc gò; têm hön – àam mï; va tinh thên – lûúng têm). Vung giao nhau giûa bön

vong tron nay chñnh la núi tòm ra tiïng noi cua ban thên ban. (Xem hònh 11.3)

TAI NÙNG

Ban gioi nhêt vï viïc gò?

(TRÑ TUÏ)

NHU CÊU NIÏM ÀAM MÏ TIÏNG NOI

Têm quan trong cua tñnh àùc trûng, ca nhên

Àiïu gò thuc àêy àöng cú kinh tï cua ban? Ban àam mï gò nhêt?

(TÊM HÖN)(THÏ XAC)

LÛÚNG TÊM

Lûúng têm cua ban mach bao àiïu gò?

(TINH THÊN)

Hònh 11.3

• Y muö n va nhu cê u cu a ca c cö àöng va nhû ng ngûú i liïn quan: Ba n ha y nghô vï tê t ca nhû ng ngûú i co liïn quan – trûú c hï t va quan tro ng nhê t la nhû ng kha ch ha ng mu c tiïu. Ho thû c sû muö n gò va cê n gò?

Àêu la vê n àï ho quan têm nhê t? Kha ch ha ng cu aho muö n gò va cê n gò? Thû c tï thõ trûú ng cu a ho la gò?

Nhû ng cöng nghï va mö hònh qua n ly mú i na o àang co kha nùng la m àa o lö n nga nh cöng nghiï p? Y muö n va nhu cê u cu a ca c chu doanh nghiï p, tû c ca c nha cung cê p vö n hay nhû ng ngûú i ào ng thuï cao, la gò? Ca c nha cung cê p, nha phên phö i, ca c àa i ly hay toa n bö chuö i phên phö i muö n àa t àiï u gò? Möi trûú ng tû nhiïn va toa n thï cö ng àö ng thò sao?

• Cac gia trõ: Gia trõ àöi vúi nhûng ngûúi nay la gò? Gia trõ cua ban la gò? Muc àñch trung têm cua tö chûc la gò? Chiïn lûúc chñnh àï àat àûúc muc tiïu cua tö chûc?

Ho thuï ban àï lam viïc gò? Cac gia trõ àong vai tro la nhûng nguyïn tùc chu àao co thï àûúc hiïu nhû thï nao? Nhûng gia trõ nay àûúc ûu tiïn ra sao trong trûúng húp co ap lûc va sûc ep?

Trïn àêy la nhûng cêu hoi va nhûng vên àï ban cên phai lam ro trûúc khi ban co thï àõnh hûúng va têp trung. Àêy la ly do tai sao chung àoi hoi àïn tñnh cach, nùng lûc, têm nhòn, ky luêt va niïm àam mï gùn liïn vúi lûúng têm.

Àõnh hûúng la möt nhiïm vu kho khùn nhêt búi vò no àoi hoi ban phai giai quyït nhiïu vên àï liïn quan àïn tñnh cach àa dang, cac nhên thûc, niïm tin, y muön, va cai töi cua nhiïu ngûúi. No cung cho thêy tai sao viïc nïu gûúng lai la nhiïm vu quan trong nhêt va àong vai tro trung têm cua lanh àao. Nïu ngûúi ta khöng tin vao ngûúi lanh àao cua mònh thò ho kho co thï co trach nhiïm àï tham gia vao toan bö qua trònh möt cach co hiïu qua.

ÀÏ ÀAT ÀÛÚC TÊM NHÒN CHUNG VA CAC GIA TRÕ

Ngûúi ta thûúng dung cum tû “àöng sûc àöng long” àï chó sû chia se têm nhòn chung va cac gia trõ trong möt

têp thï/tö chûc.

Chia se la möt tû vö cung thu võ. Khi töi chia se möt àiïu gò ào vúi ban, töi cho ban cai töi co. Nïu ban àöng cam vúi töi, tin ú töi thò töi se chia se vúi ban quan àiïm cua töi. Ban co thï chia se quan àiïm ào cua töi, thêm chñ con nhiïu hún nhên thûc trûúc ào cua ban vò ban thûc sû tin vao kinh nghiïm va cho rùng sû hiïu biït cua töi vï vên àï ào la hoan toan àung. Ngûúc lai, nïu ban muön tham gia nhûng töi chó noi vúi ban vï kï hoach cua töi ma khöng lùng nghe y kiïn cua ban, thò ào khöng phai la sû chia se ma vên con sû giû lai trong long töi. Ban se cam thêy kï hoach hay quan àiïm cua töi chó la sû ap àùt àöi vúi ban.

Noi tom lai, viïc àûa ra ban tuyïn bö sû mïnh hay kï hoach chiïn lûúc múi chó la bûúc àêu, qua trònh lam cho moi ngûúi cung chia se vúi sû mïnh hay kï hoach ào múi quan trong hún va la möt trong sö nhûng nhiïm vu chñnh cua ngûúi lanh àao.

CAC CÖNG CU ÀÕNH HÛÚNG (TRONG TÊM) – BAN

TUYÏN BÖ SÛ MÏNH VA KÏ HOACH CHIÏN LÛÚC

Nïu àõnh hûúng (pathfinding) quan trong àöi vúi tö chûc thò nïu gûúng (modeling) la viïc phai lam àöi vúi nhûng ca nhên muön thanh àat. Nïu ca nhên têp trung vao cac gia trõ va muc àñch thò tö chûc têp trung vao sû mïnh cu thï cua no. Thöng qua qua trònh tûúng tac, ban co thï xêy dûng ban tuyïn bö sû mïnh (mission statement)va kï hoach chiïn lûúc (strategic plan) cua ban thên hay tö chûc cua ban.

THOI QUEN THÛ 8

Ban tuyïn bö sû mïnh phai nïu bêt nhên thûc vï muc àñch, têm nhòn va cac gia trõ. Kï hoach chiïn lûúc thûc tï la ban mö ta cach thûc ban chuyïn gia trõ àïn cho khach hang va nhûng ngûúi liïn quan nhû thï nao. Ào chñnh la trong têm (focus) cua ban. Ào chñnh la “tiïng noi” cua tö chûc. Àï àûa ra kï hoach chiïn lûúc, ban cên phai biït khach hang cua ban, cö àöng va nhûng ngûúi liïn quan la ai, ban muön lam gò cho ho, kï hoach va thúi han àï thûc hiïn muc tiïu va giû chên khach hang nhû thï nao. Àöi vúi gia àònh, kï hoach chiïn lûúc àún gian chó la kï hoach hanh àöng (action plan) nhùm thûc hiïn nhûng têm nhòn va cac gia trõ trong cuöc söng hang ngay.

TRAO QUYÏN XÊY DÛNG BAN TUYÏN BÖ SÛ MÏNH

Theo kinh nghiïm cua töi, viïc trao quyïn xêy dûng cac ban tuyïn bö sû mïnh co thï àûúc thûc hiïn khi: 1) co àu ngûúi, 2) nhûng ngûúi ào thûc sû hiïu ro vên àï, 3) ho co sû àöng têm hiïp lûc va 4) trong möt möi trûúng co sû tin cêy cao. Trïn thûc tï, hêu hït cac ban tuyïn bö sû mïnh àûúc xêy dûng trong nhûng àiïu kiïn nay àïu co nhûng y tûúng cú ban va nhûng gia trõ giöng nhau. Tû ngû àûúc sû dung co thï khac nhau nhûng àïu àï cêp àïn bön mùt va nhu cêu cua cuöc söng – thï chêt, trñ tuï, têm hön va tinh thên.

Sú dô dõch vu cua hï thöng khach san Ritz – Carlton co chêt lûúng rêt cao la do vùn hoa coi trong con ngûúi cua têp àoan nay, ho coi trong ca khach hang lên nhên

viïn cua mònh. Khêu hiïu cua ho la: “Chung ta la nhûng quy ba quy öng phuc vu nhûng quy ba quy öng”(1).

Nïn nhú rùng chó nhûng ai co nhu cêu va àöng cú ca nhên gùn kït vúi ca bön mùt cú ban thò ngûúi ào múi co thï tòm ra tiïng noi cua ban thên va àong gop nhiïu nhêt cho tö chûc möt cach tû nguyïn. Àöi vúi thï xac thò nhu cêu va àöng cú thuc àêy la sinh tön – sû thõnh vûúng kinh tï; àöi vúi trñ tuï la sû trûúng thanh va phat triïn; àöi vúi têm hön la tònh yïu thûúng va möi quan hï; va àöi vúi tinh thên la y nghôa cuöc söng, phêm chêt va sû cöng hiïn.

Tö chûc cung co bön nhu cêu tûúng tû:

1. Sû tön vong - sû lanh manh vï mùt tai chñnh (THÏ XAC)

2. Tùng trûúng va phat triïn - tùng trûúng kinh tï, tùng trûúng sö lûúng khach hang, cai tiïn san phêm va dõch vu múi, tùng cûúng nùng lûc chuyïn mön (TRÑ TUÏ)

3. Cac möi quan hï - sû liïn kït manh, cac mang lûúi quan hï húp tac va àöi tac röng, sû tin cêy, chùm soc khach hang, coi trong sû khac biït (TÊM HÖN)

4. Y nghôa, phêm chêt va sû cöng hiïn – phuc vu va àem lai lúi ñch cho cac cö àöng cung nhû moi ngûúi co liïn quan: khach hang, nha cung cêp, nhên viïn va gia àònh cua ho, cöng àöng, xa höi – tao ra sû khac biït trïn thï giúi (TINH THÊN)

(1) Nguyïn vùn: We are ladies and gentlemen serving ladies and gentlemen.

KHÖNG CO LÚI NHUÊN, KHÖNG CO SÛ MÏNH

Töi luön luön àûúc thuc àêy búi möt y thûc vï sû mïnh va muc àñch. Nïu khöng co nhûng nùm thang moi ngûúi àöng têm hiïp lûc xêy dûng cöng ty thò töi kho ma hiïu àûúc möt thûc tï: nïu hoat àöng khöng sinh lúi thò àûng noi àïn sû mïnh. Noi cach khac, nïu ban khöng thï lam cho cöng ty cua ban gia tùng lúi nhuên theo thúi gian thò cuöi cung ban cung se mêt ca cú höi àï thûc hiïn sû mïnh cua mònh.

Mùt khac, hêu hït cac doanh nghiïp chó têp trung vao lúi nhuên va àat àûúc nhûng chó tiïu hang quy ma quïn ài muc tiïu thêt sû àa tao nïn nguön cam hûng cho ho bûúc vao kinh doanh tû nhûng ngay àêu tiïn.

Ho quïn chu y àïn nhên viïn va gia àònh cua mònh, cung nhû cöng àöng ma ho àang hoat àöng. Ho quïn mêt möi quan hï tûúng thuöc giûa ho va têt ca nhûng ngûúi xung quanh. Ho àanh mêt y thûc vï sû mïnh va sû àong gop. Chñnh àiïu ào àa lam tiïu tön nhiïu cöng sûc chuyïn mön cua töi trong viïc tû vên cho cac tö chûc trong suöt bön mûúi nùm qua.

Ca hai löi tiïp cên sû mïnh/phi lúi nhuên va lúi nhuên/ phi sû mïnh àïu co nhûng hêu qua tiïu cûc. Ca hai cach tiïp cên nay àïu khöng bïn vûng, àùc biït trong nïn kinh tï toan cêu ngay nay. Bñ quyït ú àêy la ban phai co ca hai. Va chòa khoa giai quyït vên àï nay chñnh la sû cên bùng.

Traoquyïnú mûcàö cao

Sû tincêyú mûcàö cao

Doanhthuthêp

Àammï

Trungthanh

Lêy phucvu lamtrongtêm

Co thï thiïu quanàiïmhï thöng

Khöngco cêutruc,hï thöngva quytrònh

Muc tiïucaoca nhûngthûchiïnlongleo

Khöngco kha nùngsinhlúi

Khöngco kha nùngtùngtrûúng

Khöngco taiàêutû

Co thï tùngtrûúng

Nhên àõnhtònhhònhtai chñnh

Cachtiïpcên chiïn lûúcmanhme

Co cêutruc,hï thöng,quytrònhro rang

(co thï khönghûu ñchhoùc thiïu liïnkït)

Doanhthucao

Mûcàö tincêy thêp

Chay qua cöngsuêt

Mûcàö thamgiathêp

Mûcàö traoquyïn thêp

Têmnhònthiïncên

Lêy cöngviïclamtrongtêm

THÛC HIÏN CHIÏN LÛÚC

Têt nhiïn möt chiïn lûúc kinh doanh phai bùt àêu tû khach hang. Xet vï y nghôa thûc tï thò trong cac tö chûc chó co hai vai tro chñnh: khach hang va nha cung cêp. Têt ca moi ngûúi àïu àöng thúi thûc hiïn hai vai tro nay bêt kï ho ú bïn trong hay bïn ngoai tö chûc. “Têt ca moi ngûúi” co nghôa la têt ca nhûng ngûúi co liïn quan trong chuöi cung cêp, nhûng ngûúi gop phên tao ra san phêm cuöi cung cua tö chûc – cac nha tai trú vön, nhûng ngûúi àûa ra y tûúng va cung cêp sûc lao àöng, cac nha cung cêp nguyïn vêt liïu, cac gia àònh, cöng àöng va möi trûúng tao àiïu kiïn cho toan bö chuöi cung cêp.

Vò thï, cöt loi cua möt doanh nghiïp hoat àöng hiïu qua la chêt lûúng cua möi quan hï giûa khach hang va

Àam mï, Trong têm va Thûc hiïn

Co á sû á mïnh/khöng co lúi nhuên Co lúi nhuên/khöngcosûmïnh

Hònh 11.4

THOI QUEN THÛ 8

nha cung cêp. Ban - ngûúi giû vai tro la nha cung cêp, khöng chó dûng lai ú chö ban hang hoa va cung cêp dõch vu cho cac khach hang, ma ban con ban cho ho nhûng giai phap cho cac vên àï ma ho gùp phai. Àï co thï thûc sû giai quyït àûúc cac vên àï, ban cên phai hiïu ro nhûng nhu cêu khac nhau cua khach hang. Ban cên phai tra gia àï hiïu àûúc àêu la àiïu khach hang cua ban cên nhêt àï xac lêp chiïn lûúc àung àùn. Tuy nhiïn, khach hang thûúng thay àöi nïn chiïn lûúc cua ban cung phai linh hoat àï thñch ûng vúi sû thay àöi ào. Va, nïu cac gia trõ cua ban gùn vúi nhûng nguyïn tùc bêt di bêt dõch thò ban se co chö dûa vûng chùc trûúc nhûng biïn àöng hay tònh huöng khöng thï lûúng trûúc.

Thûúc ào chiïn lûúc töt cua tö chûc nùm ú kha nùng hiïu ro va thûc hiïn àung chiïn lûúc cua cac thanh viïn trong tö chûc ào. Nïu chung ta vñ chiïn lûúc nhû möt chiïc la ban, thò ho phai biït rêt ro àêu la phûúng Bùc va hoan thanh tû töt àïn xuêt sùc phên viïc cua mònh àï gop phên cho tö chûc ài àung hûúng.

Möt khi àa co sû chia se sêu sùc vï sû mïnh va chiïn lûúc cua tö chûc, kï ca vï nhên thûc va hanh àöng thò xem nhû tö chûc cua ban àa thanh cöng möt nûa vò sû kiïn tao vï trñ tuï, tònh cam va tinh thên àa àûúc xac lêp.

Tiïp theo la sû kiïn tao vï vêt chêt, luc nay chó la viïc thûc hiïn chiïn lûúc, tûc biïn kï hoach, y tûúng thanh

hiïn thûc. Àiïu ào co nghôa la ban cên xac lêp cú cêu tö chûc, lûa chon nhên sû, phên cöng àung ngûúi, àung

viïc va chon àung cöng cu röi ban lui vï phña sau àï ho tû thûc hiïn. Ban chó giup ho khi ho co yïu cêu hö trú.

Cac àún võ, phong ban trong tö chûc cung trai qua qua trònh thûc hiïn, göm hai bûúc: kiïn tao tinh thên dên àïn kiïn tao vêt chêt; thiït kï trûúc röi múi thi cöng; soan nhac röi múi biïu diïn. Moi cöng viïc àïu phai àûúc kiïn tao hai lên va àõnh hûúng la sû kiïn tao thû nhêt. No vach ra chiïn lûúc àï biïn kï hoach thanh hiïn thûc, cung la sû kiïn tao thû hai.

Cac tö chûc co thï tao ra möt sû mïnh ma moi thanh viïn cua no àïu hiïu ro va àam mï kham pha nhûng cêu hoi tai sao (why)? ai (who) bùng cach nao (how) va khi nao (when) trong kï hoach chiïn lûúc la tö chûc co cac bö

CÖT LOI CUA CAC TÖ CHÛC LÊY NGUYÏN TÙC LAM TRONG TÊM

Sû mïnhCöt loi

Nöng nhiït

Trong têm va Thûc hiïn

Têm nhòn chiïn lûúc

Tñnh àang tin cêy

Hònh 11.5

TAI SAO/ AIÀIÏU GÒ

Muc àñch, têm nhòn, cac gia trõ

BÙNG CACH NAO / KHI NAO

phên va tûng ca nhên biït têp trung vao nhûng ûu tiïn cao nhêt. Tö chûc ào se tòm àûúc tiïng noi cua mònh cung nhû xêy dûng àûúc vùn hoa lêy nguyïn tùc lam trong têm. (Xem hònh 11.5) HOI

& ÀAP

HOI: Cac nhên viïn cua töi thuöc bön thï hï. Lam thï nao co thï têp húp ho àï co àûúc têm nhòn chung va chia se cac gia trõ khi ho co nhiïu àiïm khac biït nhû thï?

ÀAP: Chó co mö hònh lêy nguyïn tùc lam trong têm múi co thï àap ûng àûúc àiïu nay. Cho du nhên viïn cua ban thuöc thï hï trûúc hay sau chiïn tranh thï giúi II, hay thï hï X, Y nao ào - têt ca ho xuêt thên tû nhûng hï thöng gia trõ khac nhau va ho nhòn nhên cuöc söng qua nhûng lùng kñnh khac nhau - nhûng co möt yïu tö co thï húp nhêt ho lai: cac nguyïn tùc phö quat muön thuú lam nïn tang àï xêy dûng möt têm nhòn va hï thöng gia trõ chung.

Töi hiïu rùng noi thò dï hún nhiïu so vúi thûc tï. Tuy nhiïn töi tin rùng bùng sû tön trong danh cho möi lúp nhên viïn va lam cho ho giao tiïp vúi nhau trong sû àöng têm hiïp lûc thò ban se tòm ra giai phap thû ba. Ban cên nhú nguyïn tùc löi keo moi ngûúi cung tham gia giai quyït vên àï. Nïu lam àûúc nhû vêy thò moi ngûúi se gùn

mònh vúi cöng viïc, ài sêu tòm hiïu vên àï va tòm ra giai phap cho vên àï ào.

HOI: Öng luön cö phên biït giûa nguyïn tùc va gia trõ. Àiïu nay lam töi kho hiïu, vò hònh nhû chung chó la möt?

ÀAP: Ly do ban nghô nhû vêy la vò nhûng gia trõ àa àûúc thû thach thûc ra la cac nguyïn tùc hay cac quy luêt tû nhiïn. Trïn thûc tï nïu ban àöng viïn àûúc nhiïu ngûúi tham gia xêy dûng tuyïn bö vï gia trõ va ho co àûúc thöng tin kõp thúi, lam viïc trong möi trûúng co àö tin cêy cao cung sû giao tiïp cúi mú va tinh thên àöng àöi, ban se thêy rùng nhûng gia trõ chung àïu dûa trïn cac nguyïn tùc nao ào. Cac vùn hoa cu thï co thï khac nhau tuy àiïu kiïn va hoan canh söng, nhûng theo kinh nghiïm cua töi sau nhûng chuyïn chu du giang day va huên luyïn khùp núi trïn thï giúi thò du ú tö chûc nao ài nûa, cac tuyïn bö gia trõ cung xoay quanh bön mùt cua ban tñnh con ngûúi - thï xac, trñ tuï, têm hön va tinh thên - va bön nhu cêu cú ban: àûúc söng, àûúc yïu thûúng, àûúc hoc hanh va àûúc àï lai di san. Àiïu nay àung àöi vúi moi ca nhên va tö chûc.

HOI: Co cên thiït phai viït ban tuyïn bö sû mïnh hay vach ra cac kï hoach chiïn lûúc khi lam viïc bïn ngoai cöng sú?

ÀAP: Àiïu ào tuy thuöc vao tûng trûúng húp cu thï. Nïu nhû kït qua cua hoat àöng ngoai cöng sú la quan trong cho àêu vao cua tö chûc thò àiïu ào rêt cên. Nhûng nïu chó dûng lai ú lúi tuyïn bö suöng thò chùng co y nghôa gò ca.

THÛC HIÏN –LIÏN KÏT VA TRAO QUYÏN

Chûúng 12

TIÏNG NOI VA

THÛC HIÏN KY LUÊTLIÏN KÏT CAC

MUC TIÏU VA

HÏ THÖNG ÀÏ

ÀI ÀÏN KÏT QUA

Khöng con ngûa nao co thï ài àûúc xa nïu khöng àûúc àong mong.

Húi nûúc va gas khöng thï tao ra àöng nùng nïu khöng àûúc nen lai.

Khöng thac nûúc nao co thï lam ra àiïn va anh sang trûúc khi no àûúc chónh lûu va àûa vao cac àûúng öng.

Khöng co cuöc söng nao trú nïn tuyït vúi ma khöng thiïu sû têp trung, cöng hiïn va ky luêt.

HENRY EMERSON FOSDICK

(TINH THÊ N) HNÕÀ H ÛÚNG NÏU GÛÚNG ûS t i n c êy yêcnitûS Sûtincêy

)CAXÏHT( TÏKNÏIL TRAOQUYÏN (ÑRT T U Ï) (TÊMHÖN)

ïà ià tïk auq

HNÕÀ H Û Ú Á NG

AT O

(TINH THÊ N) ÊT M N H ÒN Lûúng têm

)CAXÏHT(ykhnñT ã têul Sû àammï (ÑRT T U Ï) (TÊMHÖN)

dyêXmêtgnû hn ò n c h u n g , c a c ig a tr õ va c hiïnlûúc

NÏU GÛÚNG nitûS yêc Sû tincêy Xêy dû ng niï m tin Àûú c tñn nhiï m: Tñnh ca ch va Nùng lû c Ha y la ngûú i cê m la i ûS t i n c êy

(TINH THÊ N) öhK n g c o t êm nhòn/ iG a t r õ c hung THIÏ U SÛ TIN CÊ Y

TËÏKNÏIL

)CAXÏHT( GNÖÀÛSUÏIHT ÖB Sû àammï (ÑRT T U Ï) (TÊMHÖN)

Tòm kiï m phûúng a n thû ba L i ïkn

)QP( gnöubûS aht

(SQ) naN êhn n c hu nghôa Ca i töi

TRAO QUYÏ

Ì N

TÒM RA TIÏËNG NOÁI CUÃA BAÃN THÊN ÀAÁNH MÊËT TIÏËNG NOÁI CUÃA BAÃN THÊN

Têm gûúngxa hö i ( I Q ) (EQ)

Hònh 12.1

GNASCÛLGNÖÀOEHTGNÖS

Cö vu ngûú i kha c tòm ra tiï ng no i cu a ho Sû lû a cho n Ca c nguyïn tù c Bö n nùng lû c

Con ngûú i hoa n thiï n

NGNHÛ NMO QUA THIÏN PHU CÚ NBA

Con ngûú i khiï m khuyï t

SÖNGTHEOLÏTHOI

CU Tû trong ra ngoa i

Tû ngoa i va o trong

HOANG ÀÛÚNG

Ban co thï huên luyïn va trao cho moi ngûúi sû àöc lêp trong cöng viïc va ky vong ho lam viïc trïn tinh thên húp tac va hö trú lên nhau. (Mö thûc cu)

THÛC TÏ

Viïc nay cung giöng nhû chúi tennis trïn sên golf hoùc mang tû duy analog trong thï giúi digital(1). Cac cú cêu va hï thöng cua tö chûc nao khuyïn khñch va àöng viïn àûúc tinh thên lam viïc àöc lêp va canh tranh lanh manh se tao ra vùn hoa àöc lêp trong tö chûc ào. Hay tûúi nûúc nïu muön cêy tröng phat triïn; khi ban huên luyïn va khñch lï sû húp tac va tûúng thuöc, ban se “gùt” àûúc hanh vi húp tac mang tñnh tûúng thuöc cua moi ngûúi. (Mö thûc múi)

Hònh

Lûa chon thû nhêt àöi vúi vai tro liïn kït cua nha lanh àao la tin rùng sû nïu gûúng ca nhên la àu àï giû cho toan tö chûc phat triïn lanh manh.

Lûa chon thû hai cho rùng bùng cach khöng ngûng cung cêp thöng tin cho moi ngûúi vï têm nhòn va chiïn lûúc àa àûúc ban chuên bõ ky lûúng se giup àat àûúc muc tiïu cua tö chûc. Cêu truc va hï thöng chó la thû yïu.

Lûa chon thû ba la 1) sû dung ca quyïn lûc tinh thên ca nhên va quyïn lûc chñnh thöng cua mònh àï tao ra cac hï thöng nhùm húp thûc hoa hoùc thï chï hoa cac chiïn lûúc va cac nguyïn tùc àûúc thï hiïn trong têm nhòn chung va cac gia trõ; 2) tao ra cac muc tiïu nöi tiïp nhau

(1)

12.2

Analog (ky thuêt tûúng tû) va digital (ky thuêt sö): Thuêt ngû thûúng dung trong vö tuyïn truyïn hònh xûa va nay. Ky thuêt analog hiïn nay àa lac hêu.

trong tö chûc phu húp vúi têm nhòn, cac gia trõ va nhûng ûu tiïn cua ban; va 3) àiïu chónh va gùn kït ban thên mònh vúi nhûng thöng tin phan höi ma ban nhên àûúc tû thõ trûúng va ngay trong tö chûc cua ban vï viïc ban àap ûng nhu cêu va cac gia trõ cên chuyïn tai àïn mûc nao. Nïu ban la ngûúi coi trong sû húp tac, ban se khuyïn khñch sû húp tac chû khöng phai sû canh tranh. Nïu ban noi rùng ban coi trong têt ca moi ngûúi co quyïn lúi va nghôa vu co liïn quan, ban se àïu àùn thu thêp thöng tin vï ho va tên dung thöng tin ào àï liïn kït ho vúi nhau. Ào la ban àang “tûúi nûúc” cho sû tùng trûúng cua “rûng cêy” ma ban ky vong.

Viïc nïu gûúng va lanh àao lêy nguyïn tùc lam trong têm se tao ra va truyïn ài sû tin cêy bïn trong möt tö chûc. Sû àõnh hûúng se tao ra têm nhòn chung va trêt tû ma khöng cên co sû ep buöc. Vên àï àùt ra la lam thï nao àï khöng ngûng thûc hiïn cac gia trõ va chiïn lûúc ma khöng cên co sû hiïn diïn thûúng xuyïn cua lanh àao àï chó bao moi ngûúi phai “ài” àung hûúng. Cêu tra lúi la sû liïn kït (alignment), tûc thiït kï (designing) va vên hanh (executing) cac hï thöng va cêu truc àï cung cö nhûng gia trõ cú ban va nhûng ûu tiïn chiïn lûúc cao nhêt cua tö chûc (àa àûúc lûa chon trong qua trònh àõnh hûúng).

Ban hay xem xet cac cêu truc, hï thöng va cac quy trònh hiïn hanh trong tö chûc cua ban. Liïu chung co tao àiïu kiïn thuên lúi àï moi ngûúi thûc hiïn àûúc cac ûu tiïn cao nhêt, hay chung lai tao ra nhûng rao can cho viïc

ào. Liïu chung co phu húp vúi nhûng gia trõ àa àûúc thûa nhên cua tö chûc? Trach nhiïm cua lanh àao la phat hiïn va gú bo moi chûúng ngai vêt – chû khöng phai la tao ra chung. Tuy nhiïn, qua trònh liïn kït àoi hoi ban phai nhòn nhên möt cach khiïm tön vï ban thên mònh va ca nhûng “àiïu thiïng liïng” vï cac hï thöng va cú cêu cua tö chûc.

SÛ ÀANG TIN CÊY CUA TÖ CHÛC

Nhû àa no i, tö chû c la nguö n lû c lú n thû hai ta o ra niï m tin. Khi nhû ng ngûú i àa ng tin cê y la m viï c trong nhû ng cê u tru c va hï thö ng khöng gù n kï t vú i nhû ng gia trõ àa àûú c thû a nhê n cu a tö chû c thò nhû ng hï thö ng khöng àa ng tin cê y se luön lê n a t ho . Ba n se khöng co niï m tin. Do truyï n thö ng va ky vo ng vùn ho a, ca c hï thö ng va qua trònh na y se ba m sêu va o tö chû c la m cho viï c thay àö i no co n kho hún thay àö i ha nh vi cu a con ngûú i.

Cac sö liïu khao sat xQ(1) cho thêy co möt “lö höng niïm tin” nghiïm trong trong cac tö chûc. Chó co 48% nhûng ngûúi àûúc phong vên àöng y rùng tö chûc cua ho noi chung co tuên thu cac gia trõ àa àûúc xac lêp.

(1) xQ: viït tùt cua Execution Quotient, Chó sö Thûc hiïn. Hai chó sö khac àûúc nhiïu ngûúi biït àïn la Chó sö Thöng minh (IQ - Intelligent Quotient) va Chó sö Xuc Cam (EQ - Emotional Quotient).

Vñ du, hêu hït cac tö chûc àïu thûa nhên têm quan trong cua tinh thên lam viïc nhom (teamwork) va sû húp tac (cooperation), nhûng ho lai bam chùt cac phûúng phap quan ly khuyïn khñch canh tranh nöi bö. Töi thûúng kï vï möt cöng ty ma nhên viïn cua ho khöng co tinh thên húp tac lên nhau. Võ giam àöc àiïu hanh thò khöng sao ly giai àûúc tai sao nhên viïn cua mònh khöng thï húp tac vúi nhau. Öng êy ra sûc thuyït giao, huên luyïn, lïn dêy cot tinh thên cho ho, nhûng ho vên khöng thï húp tac vúi nhau.

Trong khi àang trao àöi vúi öng êy thò tònh cú töi nhòn thêy sau lûng öng êy la möt têm rem àï mú. Sau têm rem la möt bûc tranh canh àua ngûa. Phña bïn trai la hònh anh nhûng con ngûa, trûúc möi con ngûa la hònh gûúng mùt cua cac giam àöc bö phên trong cöng ty. Bïn phai la möt poster canh du lõch vï Bermuda, trong ào möt àöi tònh nhên lang man àang dùt tay nhau ài trïn möt bai biïn àêy cat trùng.

Giú ban hay thû hònh dung xem sû bêt ön ú àêy la gò. “Nao cac ban. Chung ta hay cung nhau lam viïc ài. Chung ta hay húp tac vúi nhau. Ban se kha hún. Ban se lam viïc töt hún. Ban se hanh phuc hún. Ban se “vui thu hún”. Sau khi keo rem, võ giam àöc hoi: “Ai trong sö cac ban se gianh àûúc möt suêt ài du lõch ú Bermuda nhó?”.

Röi öng êy hoi töi: “Anh thêy àêy, ho vên khöng húp tac vúi nhau!”.

Löi suy nghô va phûúng phap lam viïc nay se lên at

moi lúi hung biïn hang ngay cua ban. Nhiïu ngûúi rêt trung thûc nhûng khöng co nùng lûc thiït kï hï thöng. Ngûúc lai, co möt sö ngûúi co nùng lûc ào nhûng lai thiïu sû trung thûc va gia tao. Sû àang tin cêy cua tö chûc àoi hoi ca phêm chêt va nùng lûc. Àiïu nay co nghôa la cac nguyïn tùc àï xêy dûng gia trõ cung la cac nguyïn tùc àï thiït kï hï thöng, cac cêu truc va qua trònh cua tö chûc.

Nïu hï thöng gia trõ vûa têp trung vao dai han va ngùn han, thò hï thöng thöng tin cung phai têp trung vao ca dai han va ngùn han.

Nïu hï thöng gia trõ coi trong sû húp tac va tinh thên àöng àöi, thò hï thöng khen thûúng se phai khen thûúng nhûng thanh tñch àat àûúc tû sû húp tac va tinh thên àöng àöi. Àiïu nay khöng co nghôa la ban khöng cöng nhên va khen thûúng nö lûc va thanh tñch cua ca nhên.

Chùng han, quy mö khen thûúng phai dûa trïn cú sú sû húp tac va àöng têm hiïp lûc, nhûng phên thûúng riïng trong ào se danh cho nö lûc cua ca nhên trong têp thï, do ào vûa khuyïn khñch àûúc sû húp tac tûúng hö vûa khuyïn khñch nö lûc àöc lêp.

Nhiïu tö chûc bõ rúi vao chiïc bêy sû dung phên thûúng cho nhûng nö lûc ca nhên ma bo qua nö lûc têp thï. Gia trõ cua sû húp tac chó la lúi noi suöng, khöng

àûúc gùn vao hï thöng cöng nhên va khen thûúng cua tö chûc. Vò ai cung àûúc giao viïc riïng nïn ho chó theo àuöi

cöng viïc ma ca nhên se àûúc khen thûúng va khöng quan têm àïn sû húp tac. Nguyïn nhên khöng phai vò ho

khöng muön húp tac ma vò hï thöng khen thûúng chó têp trung vao thanh tñch ca nhên hay sû canh tranh nöi bö.

LIÏN KÏT ÀOI HOI SÛ THÊN TRONG CAO ÀÖ

Viïc liïn kït ca nhên hay cac nguön lûc la viïc lam thûúng xuyïn va khöng bao giú kït thuc. No àoi hoi sû nö lûc khöng ngûng va sû àiïu chónh àung luc búi àêy la vên àï luön co sû thay àöi. Cac hï thöng, cú cêu va quy trònh trong tö chûc cên phai linh hoat àï thñch ûng vúi cac thay àöi bïn ngoai. Tuy nhiïn no phai dûa trïn cac nguyïn tùc bêt biïn. Bùng sû kït húp giûa tñnh chêt bêt biïn va linh hoat, ban se tao ra tö chûc vûa bïn vûng vûa nùng àöng.

Àï nuöi dûúng nùng lûc cua tö chûc cung nhû giû vûng va thay àöi sû liïn kït khi cên thiït, ban cên hït sûc nghiïm tuc trong viïc thiït lêp cac chuên mûc àöi vúi nhûng ngûúi àat thanh tñch cao ú cac võ trñ tûúng ûng trong tö chûc cua ban, trong nganh hay trïn thï giúi.

Àiïu nay lam cho cac nhên viïn luön nhên thûc àûúc tiïu chuên hang àêu cên phên àêu, thay vò chó nhòn vao thanh tñch trong qua khû hay so sanh vúi àöi thu hiïn tai.

Thûc tï cho thêy cac tö chûc thanh cöng khöng phai la san phêm cua hanh àöng riïng le hay nö lûc ca nhên cua lanh àao. Thanh cöng cua cac tö chûc ào khöng phu

thuöc vao möt ca nhên nao ma phu thuöc vao hï thöng va vùn hoa cua tö chûc ào.

Hang General Electric la möt vñ du àiïn hònh vï sû chuyïn biïn nhay vot tû Thúi àai Cöng nghiïp sang Thúi àai Lao àöng Tri thûc tai nhiïu bö phên cua cöng ty. Trong têm cua võ giam àöc àiïu hanh lêu àúi cua cöng ty, Jack Welch, va giam àöc phu trach àao tao Noel Tichy la xêy dûng phong cach lanh àao va huên luyïn cac can bö lanh àao cua ho.

Quan àiïm cua Jack Welch, luc àêu khöng àûúc giúi kinh doanh thûa nhên, la: lanh àao khöng phai la lônh vûc danh riïng cho cac giam àöc, ma phai la lônh vûc àûúc thï chï hoa trong toan cöng ty. Nïn kinh tï toan cêu àoi hoi möt General Electirc vön nöi tiïng vò sû ön àõnh, tû chu va cac quy trònh nghiïm ngùt nay phai trú nïn sùn sang àï thay àöi. Àiïu ào cên co àöi ngu lanh àao dï thñch ûng, ca ú cêp cao va cêp thêp trong cöng ty. Àiïu nay co nghôa la xêy dûng nùng lûc huên luyïn nhên viïn khöng chó biït thñch ûng vúi sû thay àöi ma con biït tao ra sû thay àöi nûa.

CÖNG CU LIÏN KÏT:

CAC HÏ THÖNG THÖNG TIN PHAN HÖI

Ba vai tro cua lanh àao va cac cöng cu quan ly ài kem àïu xoay quanh möt vên àï: Àêu la àiïu quan trong nhêt? Liïn kït, vai tro thû ba, àï cêp àïn cac cêu hoi: chung ta ài àung muc tiïu khöng? Chung ta vên bam theo nhûng àiïu quan trong nhêt hay khöng?

Sû thêt nhû àa noi la chung ta thûúng ài chïch hûúng, luön luön la nhû vêy, du la ca nhên, gia àònh, tö chûc hay chó la möt chuyïn bay àïn Rome. Ban cên phai nhên ra àiïu nay. Nhûng nhiïu ngûúi trong chung ta thûúng cam thêy thoai chñ, nan long khi biït mònh àang ài chïch hûúng. Àiïu ào chûa hùn àa la töi tï nhêt. Biït mònh àang ài chïch hûúng la möt cú höi töt cho ban àiïu chónh con àûúng cua mònh (theo cac nguyïn tùc) va quyït têm ài àïn àñch cuöi cung cua ban thên.

Ban cên nhú rùng cuöc hanh trònh cua chung ta, du vúi tû cach ca nhên, nhom lam viïc hay tö chûc àïu giöng nhû hanh trònh cua möt chuyïn bay. Trûúc khi may bay cêt canh, phi cöng cên co lö trònh bay. Ho biït chñnh xac mònh se bay vï àêu. Nhûng trong suöt qua trònh bay co nhiïu tac àöng nhû thúi tiït xêu, giao thöng hang khöng day/mong, sai sot tû con ngûúi va cac sû cö ngoai y muön khac. Khi ào phi cöng phai àiïu chónh moi thû àï vûút qua möt cach an toan nhêt, va àa phên nhûng chuyïn bay àïu khöng ài àung lö trònh àa àõnh trûúc. Vò vên bao àam hûúng bay va tranh nhûng sai lïch lún, nïn cuöi cung hanh khach vên túi àûúc cai àñch cuöi cung.

Tai sao phi cöng co thï lam àûúc nhû vêy? Búi vò

trong suöt qua trònh thûc hiïn chuyïn bay, ngûúi phi

cöng liïn tuc nhên àûúc thöng tin phan höi. Ho nhên àûúc nhûng thöng tin tû cac may bay khac cho biït nhûng chó sö vï möi trûúng, nhûng thöng tin tû àai quan

sat bay mùt àêt – thêm chñ àöi khi con nhên àûúc tû cac

ngöi sao. Dûa vao nhûng thöng tin phan höi ào, ho àiïu chónh may bay thñch nghi cao nhêt co thï va quay trú lai àung hûúng bay theo kï hoach àa àõnh ban àêu.

Töi tin rùng viïc àiïu khiïn chuyïn bay la möt ên du ly tûúng cho vai tro lanh àao. Sû nïu gûúng, àõnh hûúng va trao quyïn giup chung ta xac àõnh ro àiïu gò la thûc sû quan trong àöi vúi gia àònh, tö chûc, cöng viïc va chñnh ban thên mònh. Ào la “kï hoach bay” cua chung ta. Nhûng thöng tin phan höi ma chung ta nhên àûúc, cung giöng nhû àöi vúi cac phi cöng, la nhûng cú höi àï chung ta kiïm tra sû tiïn bö cua mònh, thöng qua ào àiïu chónh ban thên phu húp vúi chó tiïu hûúng dên ban àêu. Nhú vai tro va cöng cu ào ma chung ta co thï dï dang ài àïn àñch cuöi cung.

ÀAT ÀÛÚC SÛ CÊN BÙNG GIÛA KÏT QUA VA

PHAT TRIÏN NÙNG LÛC

Bñ quyït cua nguyïn tùc liïn kït la luön bùt àêu bùng kït qua cöng viïc. Ban muön àat thanh tñch gò trïn thûúng trûúng? Cac cö àöng co hai long vï lúi nhuên thu

àûúc tû vön àêu tû cua ho? Va cac nhên viïn cua ban co hai long vúi kït qua nhên àûúc tû nhûng gò ho àêu tû vï trñ tuï, thï chêt, tinh thên va tònh cam? Cac nha cung cêp, röi cöng àöng thò sao? Ban co trach nhiïm gò àöi vúi thï hï tre, vúi trûúng hoc, khu phö, möi trûúng khöng khñ, nguön nûúc, àiïu kiïn söng va viïc lam cho ngûúi lao

àöng cung nhû gia àònh ho? Con khach hang cua ban thò

sao? Moi viïc àang tiïn triïn thï nao? Kït qua àat àûúc ra sao? So sanh vúi chuên mûc thï giúi thò co sû chïnh lïch ro rang hay khöng? Ban cên phai nghiïn cûu va kiïm tra têt ca kït qua thu àûúc àöi vúi nhûng ngûúi co liïn quan àïn cöng viïc cua mònh va sau ào àöi chiïu cac kït qua ào vúi chiïn lûúc cua ban.

Tñnh hiïu qua la sû cên bùng giûa viïc tao ra kït qua mong àúi (P- Production) va nùng lûc san xuêt (PCProduction Capacity). Noi cach khac, ào la nhûng qua trûng vang (P) ma moi ngûúi ky vong va con ngöng (PC) àe ra nhûng qua trûng ào. Àöi khi chung ta goi àêy la sû cên bùng P/PC. Thûc chêt cua tñnh hiïu qua la àat àûúc kït qua mong muön bùng möt cach thûc se mang lai kït qua cao hún nûa trong tûúng lai.

Biïu àö sau àêy cho thêy sû khac biït giûa nhûng cêu truc va hï thöng cua mö hònh kiïm soat cu trong Thúi àai Cöng nghiïp so vúi mö hònh giai phong tiïm nùng / trao quyïn trong Thúi àai Lao àöng Tri thûc. (Xem bang 5)

VÊN ÀÏ

Lanh àao

Quan ly

Cêu truc

Àöng cú thuc àêy

Àanh gia kït qua cöng viïc

Thöng tin

Giao tiïp

Vùn hoa

MÖ HÒNH KIÏM SOAT KIÏU CU TRONG THÚI ÀAI CÖNG NGHIÏP

Chûc vu (quyïn lûc chñnh thûc)

Kiïm soat tai san va con ngûúi

Thû bêc trïn dûúi, quan liïu

Bïn ngoai - cu ca röt va chiïc gêy

Bïn ngoai, ky thuêt “banh xùng - uych”

Chu yïu la cac ban bao cao tai chñnh ngùn han

Chu yïu tû trïn xuöng

Quy tùc xa höi / thöng lï tai núi lam viïc

Ngên sach

Àao tao va phat triïn con ngûúi

Con ngûúi

Chu yïu tû trïn xuöng

Phö trûúng, thiïn vï ky nùng, àûúc chùng hay chú

MÖ HÒNH GIAI PHONG TIÏM NÙNG/ TRAO QUYÏN TRONG THÚI ÀAI LAO ÀÖNG TRI THÛC

Sû lûa chon (quyïn lûc tinh thên)

Kiïm soat tai san, giai phong tiïm nùng (trao quyïn) con ngûúi

Bùng phùng hún, khöng

ranh giúi, linh hoat

Bïn trong – con ngûúi hoan thiïn

Tû àanh gia, sû dung thöng tin phan höi

Ban ghi thanh tñch (dai han va ngùn han)

Cúi mú: Trïn / dûúi / ngang

Cac gia trõ dûa vao nguyïn tùc va cac quy luêt cua thõ trûúng

Mú röng, linh hoat, àöng têm hiïp lûc

Duy trò khöng ngûng, co tñnh chiïn lûúc, con ngûúi hoan thiïn, cac gia trõ

Tiïng noi

La tai san kinh doanh nhû moi tai san khac, “vön quy” chó la lúi noi suöng Noi chung khöng quan trong àöi vúi moi ngûúi

Bang 5

La khoan àêu tû sinh lúi cao nhêt

Co tñnh chiïn lûúc àöi vúi moi ngûúi, têp thï co sû bö sung lên nhau

HOI & ÀAP

HOI: Öng se lam gò nïu öng lam viïc trong möt tö chûc vúi cac hï thöng chó têp trung vao nhûng muc tiïu ngùn han, canh tranh nöi bö va cac thû bêc bùt buöc cung nhû vùn hoa tû cung tû cêp àong vai tro chu àao?

ÀAP: Nïu tö chûc ào co sûc canh tranh trïn thõ trûúng thò ban dung quyïn tû do lûa chon cua ban thên kem theo sû chu àöng àï mú röng Vong tron anh hûúng cua ban. Nïu tö chûc ào khöng co sûc canh tranh trïn thõ trûúng thò ban dung triït ly Hy Lap – Ethos, Pathos va Logos àï thuyït phuc ngûúi khac chêp nhên àï xuêt cua mònh. Con nïu ban àa cö hït sûc nhûng vên khöng thñch nghi àûúc, nhûng àöng thúi nùng lûc cua ban kha cao, co thï àap ûng àûúc yïu cêu cho möt cöng viïc khac thò co le ban nïn cho mònh möt cú höi àï àûúc cöng hiïn hït mònh.

HOI: Hoat àöng nao la quan trong nhêt àöi vúi nha quan ly hay nha lanh àao sau viïc xac lêp qua trònh tòm ra àõnh hûúng chiïn lûúc?

ÀAP: Töi cho ào la sû tuyïn dung, lûa chon va bö trñ nhên sû. Noi theo cach cua Jim Collin la cên phai bao àam co àung ngûúi ngöi àung ghï va ài àung xe buyt. Töi thêm chñ con nghô rùng viïc tuyïn dung, lûa chon va bö trñ nhên sû con quan trong hún ca viïc àao tao va phat triïn con ngûúi. Vên àï ú àêy la hêu hït cac tö chûc trong

nïn kinh tï àang phat triïn nhanh thûúng co nhu cêu tuyïn nhên viïn gêp rut nïn rêt dï rúi vao tònh trang khung hoang trong viïc tuyïn ngûúi. Nïn nhú rùng bêt cû àiïu gò ban muön nhêt thò niïm tin vao àiïu ào dï dang nhêt. Va kït qua la ban dï rúi vao möt tham hoa thêt sû. Do vêy ban cên co chiïn lûúc tuyïn dung va thên trong trong tuyïn dung.

HOI: Theo kinh nghiïm cua öng, cêu hoi hay nhêt nïn àûúc àûa ra khi phong vên la gò?

ÀAP: Theo kinh nghiïm cua töi thò cêu hoi hay nhêt la: “Tû trûúc àïn nay cöng viïc gò khiïn ban yïu thñch nhêt va ban àat àûúc kït qua ngoai mong àúi?”. Tû ào ban se hûúng anh ta àïn cac vên àï vï hoc vên, thúi han thû viïc cho àïn khi ban nùm àûúc nhûng àiïm co thï khai quat vï con ngûúi anh ta nhû nùng khiïu, àiïm manh, yïu, va cuöi cung la xac àõnh ro chö àûng cua anh ta. Àöng thúi ban cung cên xem xet tñnh tûúng thuöc va tñnh àöc lêp àï xem xet töt nhêt kha nùng cua anh ta khi lam viïc möt mònh va lam viïc têp thï trûúc khi quyït àõnh tuyïn dung va bö nhiïm anh ta.

HOI: Thï toan bö qua trònh xêy dûng nhom lam viïc têp thï la gò?

ÀAP: Xêy dûng nhom lam viïc co tinh thên àöng àöi cao la möt nhiïm vu rêt cùn ban cua cac nha quan ly, àùc

biït trong viïc xêy dûng cac nhom co sû bö sung lên nhau, ú ào sûc manh cua möi ca nhên àïu àûúc phat huy, con àiïm yïu cua ngûúi nay se àûúc bu àùp búi àiïm manh cua ngûúi khac; ú ào sûc manh àï kït nöi ho la têm nhòn chung va hï thöng cac gia trõ cung chia se. Àiïu töi muön cac ban hiïu la viïc tao dûng möt àöi ngu nhû thï cên co rêt nhiïu hï thöng va cú cêu àï liïn kït moi ngûúi. Nïu ban noi vúi möt böng hoa rùng “Hay lún lïn”, nhûng ban lai tûúi nûúc cho möt böng hoa khac thò àûúng nhiïn böng hoa ào khöng thï lún lïn àûúc. Nïu ban noi rùng moi ngûúi cên lam viïc nhû möt têp thï gùn kït, nhûng chñnh ban lai suy nghô riïng le va àöc àoan, àöng thúi àûa ra nhûng quyït àõnh àún phûúng, ap àùt thò ban khöng thï nao xêy dûng àûúc möt nhom lam viïc nhû thï.

Chûúng 13

TRAO QUYÏN: KHÚI NGUÖN CAM HÛNG VA

TAI NÙNG

Cach töt nhêt àï àöng viïn moi ngûúi hoan thanh töt cöng viïc cua mònh la tao dûng niïm tin núi ho qua moi cöng viïc va thai àö hang ngay cua ban àï ho thêy rùng ban luön ung hö ho hït long.

HAROLD S. GRENEEN

(TINH

(TINH THÊ N) öhK n g c o t êm nhòn/ iG a t r õ c hung THIÏ U SÛ TIN CÊ Y

)CAXÏHT( GNÖÀÛSUÏIHT ÖB Sû àammï (ÑRT T U Ï) (TÊMHÖN)

(TINH THÊ N) ÊT M N H ÒN Lûúng têm

)CAXÏHT(ykhnñT têul Sû àammï (ÑRT T U Ï) (TÊMHÖN)

dyêXmêtgnû hn ò n c h u n g , c a c ig a tr õ va c hiïnlûúc Tòm kiï m phûúng a n thû ba L i ïkngnöhtïhavuïitcumtï ïà ià tïk auq

AT O

GNASCÛLGNÖÀOEHTGNÖS

Cö vu ngûú i kha c tòm ra tiï ng no i cu a ho Sû lû a cho n Ca c nguyïn tù c Bö n nùng lû c

Ì N Tao nguönàammïvatainùng

)QP( gnöubûS aht Têm gûúngxa hö i ( I Q ) (EQ)

(SQ) naN êhn n c hu nghôa Ca i töi

Hònh 13.1

TÒM RA TIÏËNG NOÁI CUÃA BAÃN THÊN ÀAÁNH MÊËT TIÏËNG NOÁI CUÃA BAÃN THÊN Tû ngoa i va o trong

SÖNGTHEOLÏTHOI CU Tû trong ra ngoa i

Con ngûú i hoa n thiï n Con ngûú i khiï m khuyï t

NGNHÛ

HOANG ÀÛÚNG

“Cêy gêy va cu ca röt” – hoc thuyït cua nhûng ke ngú nghïch – la biïn phap töt nhêt àï thuc àêy sû thùng tiïn. (Mö thûc cu)

THÛC TÏ

Thùng tiïn bùng “Cêy gêy va cu ca röt” la têm ly hoc àöng vêt. Con ngûúi hoan toan co kha nùng lûa chon va quyït àõnh. Ngûúi ta co thï mua àûúc thï xac cua ngûúi khac, nhûng khöng thï mua àûúc trai tim va khöi oc cua ho. Ngûúi ta co thï mua àûúc àöi ban tay cua ngûúi khac, nhûng khöng thï mua àûúc kha nùng sang tao cua àöi tay êy. (Mö thûc múi).

Hònh 13.2

Phûúng an thû nhêt àöi vúi vai tro lanh àao bùng cach trao quyïn la tòm cach àat àûúc kït qua mong muön thöng qua kiïm soat moi ngûúi.

Phûúng an thû hai la tha long hoùc khöng quan têm àïn ho. Noi cach khac, möt mùt thò nha lanh àao thuyït giao vï trao quyïn, nhûng thûc tï thò khoan trùng cho ho va trön tranh trach nhiïm.

Phûúng an thû ba vûa quyït liït vûa co trach nhiïm hún. Nghôa la trao quyïn tû trõ thöng qua cac thoa thuên cung thùng (win-win agreements) vï cac muc tiïu chung va trach nhiïm àöi vúi cac kït qua.

Viïc nïu gûúng (modeling) bùng hanh vi theo cac nguyïn tùc àang tin cêy se tao dûng nhûng niïm tin vûng

chùc ma khöng cên lúi noi, trong khi viïc àõnh hûúng (pathfinding) se tao ra trêt tû ma khöng cên àoi hoi. Sû

liïn kït (aligning) se nuöi dûúng têm nhòn va sû trao quyïn ma khöng cên lïn tiïng. Trao quyïn la kït qua cua ba yïu tö trïn.

Àêy la kït qua tû nhiïn cua sû tñn nhiïm ca nhên va tö chûc. No giup chung ta nhên ra va phat huy triït àï tiïm nùng cua moi nhên viïn. Noi cach khac, sû trao quyïn se khuyïn khñch va cö vu tñnh tû quan, tû kiïm soat va tû tö chûc. Nïu thûc hiïn thanh cöng sû trao quyïn thò cac nhu cêu cú ban cua tö chûc va ca nhên se gùp nhau va khi ào niïm àam mï, àöng lûc va y chñ, noi ngùn gon la tiïng noi chung, trong àöi ngu nhên viïn se àûúc phat huy töi àa.

Àam mï la ngon lûa cua nhiït tònh, la dung khñ ma möt ngûúi co àûúc khi lam cöng viïc ma ho yïu thñch, àöng thúi qua ào ho hoan thanh àûúc muc àñch cao ca, àap ûng àûúc khat khao sêu kñn nhêt. Ban hay nhú rùng, tû “nhiït tònh” co nghôa la “nhû co Thûúng àï trong long”. Trao quyïn cung co y nghôa tûúng tû nhû thï, nhûng trong böi canh cua tö chûc, trong ào cac nhên viïn àûúc lam nhûng cöng viïc ho yïu thñch, vûa àap ûng nhu cêu riïng vûa phuc vu yïu cêu cua tö chûc.

Trong cuön Kham pha múi vï sûc manh cua ban (Now Discover Your Strengths), hai tac gia Marcus Buckingham va

Donal O. Clifton xem àiïu sau àêy la bñ quyït thanh cöng

cua Viïn Gallup: “Möt tö chûc thanh cöng la tö chûc khöng chó biït chêp nhên thûc tï vï sû khac biït giûa cac nhên viïn cua mònh ma con biït tên dung töt nhûng sû khac biït ào”.

TRAO QUYÏN ÀÖI VÚI LAO ÀÖNG TRI THÛC

Chung ta àang söng trong thúi àai cua lao àöng tri thûc, trong ào tû ban tri thûc (intellectual capital) ngay cang àong vai tro quyït àõnh. Trûúc àêy, nguyïn vêt liïu chiïm 80% gia thanh cua phên lún cac san phêm vêt chêt va lûúng tri thûc chiïm 20%; hiïn nay ty lï nay la 30/70. Stuart Crainer trong cuön Thï ky cua quan ly (The Management Century) viït rùng: “Thúi àai thöng tin àùt ngûúi lao àöng trñ oc vao möt võ trñ co têm quan trong àùc biït. Cac cöng ty ngay cang tin rùng viïc tuyïn dung, giû lai va böi dûúng nhên tai mang y nghôa söng con àï duy trò va nêng cao nùng lûc canh tranh”.

Peter Drucker, tac gia cuön Quan trõ trong tûúng lai: nhûng nùm 1990 va sau ào (Managing for the Future: The 1990s and Beyond) àa viït: “Tû nay trú ài, bñ quyït thanh cöng cua moi cöng ty chñnh la tri thûc. Thï giúi nay se khöng con la thï giúi sû dung nhiïu lao àöng thu cöng, tiïu hao nhiïu nguyïn liïu hay nùng lûúng nûa ma se trú thanh möt thï giúi trong ào tri thûc giû vai tro chu àao”.

Nghï thuêt lanh àao chñnh la àï tai nong bong nhêt hiïn nay. Nïn kinh tï múi àùt trïn nïn tang cua lao àöng tri thûc va lao àöng tri thûc thûc ra la möt cach dung tû ngû khac àï noi vï con ngûúi. Ban hay nhú rùng 80% gia trõ gia tùng cua san phêm va dõch vu ngay nay la do lao àöng tri thûc tao ra. Àêy la nïn kinh tï lao àöng tri thûc: hoat àöng tao ra cua cai àa dõch chuyïn tû tiïn bac va àö vêt sang con ngûúi.

Sû àêu tû tai chñnh khön ngoan nhêt ma chung ta nïn lam la têp trung vao lao àöng tri thûc. Hay xem tö chûc cua ban àa àêu tû gò cho lao àöng tri thûc thöng qua lûúng böng, phu cêp, quyïn chon mua cö phiïu va phai tön kem bao nhiïu cho viïc tuyïn dung cung nhû tiïn hanh àao tao lao àöng tri thûc. Sû àêu tû ào thûúng tao ra gia trõ hang trùm ngan àö la möi nùm cho möi àêu ngûúi.

Lao àöng tri thûc chêt lûúng cao co gia trõ vûút tröi vò viïc phat huy no se mang lai nhûng cú höi àùc biït àï tao ra gia trõ lún. Àêu tû vao lao àöng tri thûc co lúi hún moi àêu tû khac cua tö chûc. Do ào àiïu quan trong la viïc trao quyïn cho ngûúi khac (liïn kït cac tiïng noi) phai àûúc xem la kït qua cua sû nïu gûúng, liïn kït va àõnh hûúng cua lanh àao. Nïu khöng, viïc trao quyïn chó la lúi noi suöng. Tö chûc se khöng bao giú co têm nhòn chung, khöng co ky luêt va khöng co sû àam mï. Sû trao quyïn khöng phai la möt vên àï múi me. Trong nhûng nùm 1990, “trao quyïn” tûng la cêu cûa miïng cua phong trao quan ly múi. Tuy nhiïn, viïc thûc hiïn khöng dï nhû moi ngûúi phat biïu, vò ngûúi ta chûa xem ào la vên àï göc rï.

Chung töi àa tiïn hanh thùm do 3.500 nha quan ly va cac chuyïn gia cua nhiïu tö chûc khach hang va àùt ra cho ho cêu hoi: Àiïu gò ngùn can viïc trao quyïn? (Xem hònh 13.3)

Ban hay lûu y cac cêu tra lúi cua ho nhên manh têm quan trong cua niïm tin àöi vúi ca ca nhên va tö chûc (tñnh cach va nùng lûc):

Cuöc thùm do 3.500 nha quan ly

Nha quan ly e ngai buöng long quan ly

Cac hï thöng trong tö chûc khöng liïn kït vúi nhau

Ngûúi quan ly thiïu ky nùng

Nhên viïn thiïu ky nùng

Nhên viïn khöng muön ganh vac trach nhiïm

Nha quan ly qua bên rön

Ban quan ly qua bao biïn

Tö chûc khöng co têm nhòn chung

Nhên viïn khöng tin tûúng ngûúi quan ly

Nhên viïn thiïu sû chñnh trûc

Hònh 13.3

TÒNH TRANG TIÏN THOAI LÛÚNG NAN CUA NHA

QUAN LY: “LIÏU TÖI CO MÊT ÀI QUYÏN KIÏM SOAT KHI TRAO QUYÏN?”

Va i nùm trûú c àêy, töi co dõp pho ng vê n gia m àö c àiï u ha nh cu a mö t cöng ty no , ngûú i vû a nhê n àûú c gia i thûú ng quö c gia vï chê t lûú ng qua n ly . Töi ho i öng ê y: “Àêu la tha ch thû c lú n nhê t àö i vú i öng àï àa t àûú c chê t lûú ng qua n ly cao trong cöng ty?”. Öng ê y cûú i va àa p nhanh: “Bo tho i quen kiï m soa t, ha y ma nh da n trao quyï n!”.

Trao quyïn chó la cêu noi vö nghôa va gêy hoai nghi lún trû phi no bùt nguön tû viïc nïu gûúng, àõnh hûúng va liïn kït. Bön vai tro cua lanh àao se pha vú thï bï tùc cua nha quan ly àang trong tònh trang tiïn thoai lûúng nan giûa quyïn kiïm soat va nöi lo sú mêt quyïn kiïm soat. Khi ban thûc sû thiït lêp cac àiïu kiïn cên va àu cho viïc trao quyïn, sû kiïm soat se tû nhiïn biïn mêt va thay vao ào la sû tû quan.

Tuy nhiïn, sû tû quan se khöng diïn ra nïu ban àï mùc nhên viïn tû do vung vêy dûúi chiïu bai “trao quyïn”. Tû quan chó tön tai khi co sû hiïu biït lên nhau va sû thêu hiïu thêt sû vï muc tiïu cuöi cung bïn canh sû chó dên va cac cú cêu cung nhû hï thöng hö trú, nhêt la khi möi ca nhên trong tö chûc àûúc xem la hoan thiïn va àûúc giao viïc àêy àu va phu húp. Nhûng ngûúi yïu kem nùng lûc phai àûúc àao tao va huên luyïn àï àûúc tin cêy va trao quyïn nhiïu hún. Khi ào, moi ngûúi se trú nïn co trach nhiïm hún àöi vúi kït qua cöng viïc va àûúc tû do hún trong pham vi hoat àöng cua mònh. Kït qua la, tai nùng riïng cua tûng ngûúi àûúc phat huy töi àa va lúi ñch ma tö chûc nhên àûúc la vö cung lún.

Töi goi cach trao quyïn nay la sû tû quan co chó dên. Khi ào vai tro cua nha quan ly se chuyïn tû ngûúi kiïm soat thanh ngûúi tao àiïu kiïn - cung ganh vac nhiïm vu vúi ngûúi khac, thao gú cac rao can va trú thanh möt nguön trú giup, ung hö. Ào múi la sû thay àöi àang kï trong quan ly.

CÖNG CU TRAO QUYÏN: QUY TRÒNH ÀI ÀÏN THOA THUÊN CUNG THÙNG

Hay xem toan bö qua trònh cung thùng giûa lanh àao va bõ lanh àao nhû möt qua trònh hoat àöng cua hai ngûúi tònh nguyïn ganh vac möt nhiïm vu chung - möt ngûúi àai diïn cho tö chûc va ngûúi kia àai diïn cho nhûng ngûúi khac co liïn quan, cho àöi nhom hoùc möt ca nhên nao ào.

Thoa thuên cung thùng khöng phai la möt ban mö ta cöng viïc chñnh thûc, cung khöng phai la möt ban húp àöng co tñnh phap ly. Ào la thoa thuên àï ngo, mang tñnh têm ly/xa höi nïu ra cac ky vong. Trûúc hït no àûúc ghi vao con tim va khöi oc cua möi ngûúi va sau ào thï hiïn trïn giêy tú “bùng but chò” chû khöng phai bùng but mûc àï dï “têy xoa” cho àïn khi ca hai bïn thêy àiïu ào la àung va thñch húp. Vï ngön tû, du ban co goi la “Thoa thuên cung thùng” hay khöng thò y tûúng cua no vên la ban cên co sû hiïu biït va sû cam kït àöi vúi cac ûu tiïn chung möt cach cao nhêt.

Thoa thuên cung thùng cho phep sû linh hoat ú mûc cao hún, sû thñch nghi, cung nhû sû sang tao nhiïu hún so vúi viïc quy àõnh nhiïm vu cu thï va têp trung vao viïc nïu ra cac bûúc tiïn hanh phûúng an cu thï.

Khi àa co thoa thuên cung thùng, thò viïc tra lúi cho cêu hoi ûu tiïn cua töi/cua chung ta trú nïn rêt ro rang. Trach nhiïm se àûúc xac àõnh ro. Nhûng ky vong chung

THOI QUEN THÛ 8

se hiïn ra trûúc mùt. Va trach nhiïm àï thûc hiïn cac ky vong ào cung ro rang. Ngûúi ta àûúc tû do lam bêt cû àiïu gò mònh muön àï àat àûúc muc tiïu trong khuön khö cua cac chó dên. Ho àûúc trao quyïn va tû quan ly ban thên mònh. Chûúng 14 tiïp theo se noi ro hún lam thï nao àï duy trò va nuöi dûúng tinh thên trach nhiïm cho ca têp thï.

TRAO QUYÏN HÛÚNG ÀÏN GIAI PHAP CUNG THÙNG

(WIN-WIN): BÛÚC TIÏN TÛ THÚI ÀAI CÖNG NGHIÏP SANG

Bêy giú àiïu gò se xay ra nïu chung ta quïn moi thû àa hoc àûúc vï con ngûúi hoan thiïn? Àiïu gò se xay ra nïu chung ta khöng nhòn thêy ngon lûa rûc chay bïn trong tûng con ngûúi va tö chûc khi ho àa tòm ra tiïng noi cua mònh va cö vu ngûúi khac tòm ra tiïng noi cua ho, chung ta cû lùng le lang quïn nhûng àiïu quan trong ào va lao àêu vao truyïn thöng cua thúi àai cöng nghiïp cu?

Ban se dï nhòn thêy rùng nö lûc ap dung quy trònh thoa thuên cung thùng trong àiïu kiïn nhû vêy se kho lam cho sû trao quyïn ài àïn kït qua.

Trao quyïn chó mang lai kït qua khi co sû cam kït lam viïc vúi cac thanh viïn trong têp thï thöng qua “thoa thuên cung thùng”. Trong möt tö chûc, “thùngthùng” co nghôa la co sû trung húp giûa bön nhu cêu cua tö chûc (sû lanh manh vï mùt tai chñnh, tùng trûúng va phat triïn, sû àöng têm hiïp lûc cua cac thanh viïn va y

nghôa/sû àong gop) va bön nhu cêu cua ca nhên (thï chêt - lúi ñch kinh tï; trñ tuï - tùng trûúng va phat triïn; cac möi quan hï - xa höi/tònh cam; tinh thên - y nghôa va sû àong gop).

Nïu ai ào vi pham tinh thên cua thoa thuên va tiïp tuc lam àiïu ào bêt chêp cac nö lûc àï khùc phuc vi pham ào thò cac ca nhên co thï lûa chon con àûúng khöng giao kït. Ngûúi ta àöng y vúi nhau vï sû bêt àöng co thï tön tai va hoan toan chêp nhên viïc ngûúi ào co thï ra ài àï tö chûc àon nhên ngûúi múi.

HOI & ÀAP

HO I: Öng co no i vï nho m la m viï c bö khuyï t. Töi la mö t ngûú i la m viï c àún àö c, khöng co nhên viïn hoù c cê p dûú i va töi pha i àa m nhê n mo i cöng viï c. Vê y, töi pha i la m gò àï bö khuyï t cho nhû ng àiï m yï u cu a mònh?

ÀA P: Nï u ba n khöng co ngûú i àï trao quyï n, qua ào àiï m ma nh cu a ba n àûú c pha t huy va àiï m yï u àûú c bö khuyï t, ba n cê n pha i co nùng lû c tû khù c phu c thiï u so t cu a mònh hoù c ba n pha i giao viï c cho cö vê n, ca c chuyïn gia co kha nùng “tra m” va o lö hö ng ào .

HO I: La m thï na o àï trao quyï n cho nhên viïn trong möi trûú ng la m viï c àûú c qua n ly chù t che va luön co sû can thiï p cu a ca c nö i quy, va chñnh sa ch thò thûú ng xuyïn thay àö i?

ÀA P: Töi se ho i ca c nhên viïn: ca c ba n co y kiï n hay gú i y gò cho vê n àï na y hay khöng? Sau ào , töi se lù ng nghe va tiï p thu y kiï n ho àûa ra. Con ngûú i co tñnh tû cûú ng va sa ng ta o, du trong hoa n ca nh na o, nï u nhû cöng viï c ho àang la m co y nghôa, ba n se mang àï n cú hö i sa ng ta o àï mo i ngûú i thû sû c.

HO I: La m thï na o àï quy tra ch nhiï m theo ca ch ca c bïn cu ng thù ng? Co pha i tinh thê n cu ng thù ng co khuynh hûú ng nhe tay àö i vú i viï c quy tra ch nhiï m?

ÀA P: Àiï u na y hoa n toa n khöng àu ng. Bñ quyï t la pha i quy àõnh tra ch nhiï m àö i vú i kï t qua mong muö n àa àûú c tho a thuê n. Du ng ba ng ghi tha nh tñch kï t qua àa t àûú c àï qua ào àa nh gia tinh thê n tra ch nhiï m. Nï u khöng co ba ng theo do i tha nh tñch va kï t qua ky vo ng àa àûú c tho a thuê n thò tònh tra ng thù ng/thua se dï da ng trú tha nh thua/thù ng va cuö i cu ng la ca c bïn cu ng thua. HO I: Öng se xû ly nhû thï na o àö i vú i trûú ng hú p nhên viïn ngang bûú ng va tha ch thû c, cö tònh phú t lú mo i quy àõnh àï la m viï c theo y mònh?

ÀA P: Co rê t nhiï u tha nh tñch lú n do nhû ng ngûú i ngang bûú ng la m nïn. Cê n pha i ta o ha nh lang àu rö ng cho nhû ng ngûú i co suy nghô kha c biï t va tû duy sa ng ta o hoa t àö ng. Cê n pha i biï t coi tro ng sû c ma nh àö c àa o cu a mö i ngûú i. Tuy nhiïn, nï u “sû ngang bûú ng” cu a ho ài qua giú i ha n cho phe p va bù t àê u trú nïn gêy ha i thò töi se lê p ra mö t hï thö ng thöng tin pha n hö i àï cho ho biï t nhû ng suy nghô xung quanh vï ho nhû thï na o. Ha y àï cho ho tû suy ngê m va àiï u chónh ba n thên tû nhû ng pha n hö i ào . Nï u sû ngang bûú ng cu a ngûú i ào la do y àö pha hoa i ca c tiïu chuê n cu a tö chû c va nï u ha nh àö ng cu a anh ta khöng co ñch gò cho cöng viï c

thò ba n cê n nghô àï n phûúng a n thay thï anh ta. Co kha nhiï u ngûú i yïu thñch sû àö c lê p trong cöng viï c, ho khöng thñch trao àö i vú i ngûú i kha c, nhûng ho khöng pha i la ke pha bônh va do ào ho vê n giû vai tro quan trong trong nhûng cöng viïc àoi hoi tñnh àöc lêp cao.

HOI: Ca nhên töi kha hûng thu vúi viïc quan ly kiïm soat ngûúi khac, chñnh vò thï y tûúng phong khoang nay lam töi cam thêy lo ngai, mùc du nghe co ly. Liïu töi co thï thay àöi quan àiïm?

ÀAP: Têt nhiïn la àûúc. Chung ta la con ngûúi, va àiïu ào co nghôa la chung ta luön co sû linh hoat àï lûa chon thay àöi quan àiïm. Du co bõ anh hûúng, nhûng ban khöng phai la san phêm cua hoan canh va sû nuöi dûúng! Ban la san phêm cua sû lûa chon cua chñnh ban, nhûng ban cên bùt àêu thay àöi ú mûc àö ca nhên trûúc bùng cach sû dung ba mon qua thiïn phu cho con ngûúi: kha nùng biït lûa chon, cac nguyïn tùc va bön nùng lûc. Nhú sû kiïn trò va chõu kho, ban se vûút qua y muön cö hûu cua mònh va xêy dûng long tin töt nhêt co thï àöi vúi nhûng ngûúi xung quanh ú nha hay tai núi lam viïc. Tû ào ban se thêy viïc àï ho tû quan ly se mang lai hiïu qua lún hún nhiïu va cuöi cung ban co thï thï chï hoa no vao cac hï thöng, cú cêu va quy trònh trong tö chûc cua ban.

THÚI ÀAI CUA TRÑ TUÏ

Chûúng 14

THOI QUEN THÛ 8 VA ÀIÏM TÛA NIÏM TIN

Cai khac nhau giûa nhûng gò chung ta àang lam va nhûng gò chung ta co thï lam àûúc se giai quyït àûúc hêu hït cac vên àï cua thï giúi.

MAHATMA GANDHI

(TINH THÊ N) HNÕÀ H ÛÚNG NÏU GÛÚNG ûS t i n c êy yêcnitûS Sûtincêy

)CAXÏHT( TÏKNÏIL TRAOQUYÏN (ÑRT T U Ï) (TÊMHÖN)

(TINH THÊ N) GNÖHK C O T ÊM NHÒN/ AIG T R Õ CHUNG THIÏ U SÛ TIN CÊ Y

)CAXÏHT( GNÖÀÛSUÏIHT ÖB THIÏU SÛ TRAOQUYÏN (ÑRT T U Ï) (TÊMHÖN)

(SQ) ÊT M NH ÒN LÛÚNG TÊM

)QP( TÊULYKHNÑT SÛ ÀAMMÏ ( I Q ) (EQ)

)QP( GNÖUBÛS AHT

(SQ) NAN ÊHN N C HU NGHÔA CA I TÖI

TÊM GÛÚNGXA H Ö I ( I Q ) (EQ)

TÒM RA TIÏËNG NOÁI CUÃA BAÃN THÊN ÀAÁNH MÊËT TIÏËNG NOÁI CUÃA BAÃN THÊN

Hònh 14.1

Con ngûú i hoa n thiï n Con ngûú i khiï m khuyï t

Å GNASCÛLGN AT O SÖ Ë NGTHEOLÏTHOI CU

Tû trong ra ngoa i

ÖÀOEHTGNÖS

Cö vu ngûú i kha c tòm ra tiï ng no i cu a ho Sû lû a cho n Ca c nguyïn tù c Bö n nùng lû c

NGNHÛ NMO QUA THIÏN PHU CÚ NBA

Tû ngoa i va o trong

Thoi

quen thû 8 – Tòm ra tiïng noi cua ban thên va cö vu ngûúi khac tòm ra tiïng noi cua ho la möt y tûúng co sûc tac àöng manh me khi xuêt hiïn vao àung thúi àai cua no. Cum tû “vao àung thúi àai cua no” (whose time has come) àûúc trñch dên tû cêu noi cua Victor Hugo:

“Khöng co gò manh me hún möt y tûúng xuêt hiïn vao àung thúi àai cua no”. Ly do Thoi quen thû 8 mang y nghôa nay la búi vò no ham chûa möt nhên thûc vï con ngûúi hoan thiïn – möt sû hiïu biït giup ban nùm àûúc chiïc chòa khoa àï mú canh cûa dên àïn tiïm nùng vö

han cua nïn kinh tï tri thûc (hònh 14.1). Nïn kinh tï thiïn vï lao àöng thu cöng trong Thúi àai Cöng nghiïp dûa vao mö thûc con ngûúi khiïm khuyït. Trong thï giúi ngay nay, con àûúng phña dûúi nay co thï chó dên chung ta ài túi sû têm thûúng ma thöi. Ro rang no kòm ham kha nùng cua con ngûúi. Cac tö chûc bam giû nïp nghô cua Thúi àai Cöng nghiïp vên tiïp tuc danh cho nhûng ngûúi cêm àêu quyïn àûa ra moi quyït àõnh quan trong cua tö chûc va têt ca nhûng ngûúi con lai chó biït lùng nghe va tuên theo nhû nhûng cö may. Chñnh àiïu nay àa gêy ra nhûng tön thêt khöng thï nao bu àùp.

Ban hay nhú lai cêu noi cua John Gardner: “Hêu hït nhûng tö chûc yïu kem àïu la nhûng tö chûc khöng nhòn

thêy àûúc nhûng khiïm khuyït cua mònh. Ho yïu kem khöng phai vò ho khöng co kha nùng giai quyït àûúc nhûng vên àï cua mònh ma la vò ho khöng nhên ra vên àï ào la gò”. Àêy àung la àiïu töi tï nhêt.

Thoi quen thû 8 cho ban möt nïp nghô va ky nùng àï

khöng ngûng vûc dêy tiïm nùng ú con ngûúi. Àêy la cach lanh àao lam cho moi ngûúi nhên thêy nhûng gia trõ va tiïm nùng cua ho möt cach ro rang nhêt àï tû ban thên ho chiïm nghiïm àiïu ào. Àï lam àûúc àiïu nay, ban phai biït cach lùng nghe ngûúi khac. Ban phai löi cuön ho cung tham gia va khöng ngûng khùng àõnh sûc manh cua ho bùng lúi noi va bùng bön vai tro lanh àao.

Sau àêy la möt phûúng an nhùm giup ban ghi nhú cac vai tro nay.

Thû nhêt, nïu gûúng (ú mûc àö ca nhên, têp thï). Nïu gûúng se thuc àêy viïc tao niïm tin ma khöng cên thuyït phuc. Khi ngûúi ta söng theo cac nguyïn tùc àûúc ham chûa trong Thoi quen thû 8 thò niïm tin se xuêt hiïn tû sû tñn nhiïm. Noi ngùn gon, viïc nïu gûúng se tao ra quyïn lûc tinh thên cho ca nhên.

Thû hai, àõnh hûúng. Viïc àõnh hûúng tao ra ky luêt va trêt tû, möt sû tû giac chû khöng phai cûúng ep. Àiïu nay co nghôa la khi moi ngûúi co y thûc va àûúc tham gia vao viïc àûa ra nhûng quyït àõnh chiïn lûúc, àùc biït vï cac gia trõ va muc tiïu ûu tiïn cua tö chûc, ho se gùn bo vï tònh cam.

Viïc àõnh hûúng se tao ra quyïn lûc tinh thên tû têm nhòn.

BÖN VAI TRO CUA LANH ÀAO

Nïu gûúng Àõnh hûúng

Liïn kït

Trao quyïn

Thuc àêy tao niïm tin chû khöng ky vong (Quyïn lûc tinh thên ca nhên)

Tao ra trêt tû ky cûúng ma khöng cên thuc ep (Quyïn lûc tinh thên tû têm nhòn)

Nuöi dûúng ca têm nhòn va sû trao quyïn ma khöng cên tuyïn bö (Quyïn lûc tinh thên àûúc thï chï hoa)

Giai phong tiïm nùng con ngûúi ma khöng cên sû thuc àêy tû bïn ngoai (Quyïn lûc tinh thên vùn hoa)

Hònh 14.2

Thû ba, liïn kït. Viïc liïn kït cac cêu truc, hï thöng va cac quy trònh trong tö chûc la möt hònh thûc àï nuöi dûúng trñ tuï, xêy dûng niïm tin, têm nhòn va thûc hiïn sû trao quyïn. Viïc liïn kït se tao ra quyïn lûc tinh thên àûúc thï chï hoa.

Thû tû, trao quyïn. Trao quyïn la kït qua cua viïc thûc hiïn ba vai tro cua lanh àao – nïu gûúng, àõnh hûúng va liïn kït. No giai phong tiïm nùng con ngûúi möt cach tû nhiïn tû bïn trong chû khöng phai la sû thuc àêy tû bïn ngoai. Viïc trao quyïn se tao ra quyïn lûc tinh thên vùn hoa.

Nïn nhú rùng sû nïu gûúng quan trong nhêt cua lanh àao la thûc hiïn ba vai tro khac cua lanh àao. Noi cach

khac, àõnh hûúng la nïu gûúng dung cam, quyït àoan, chó ra con àûúng phai ài va khiïm tön, tön trong ngûúi khac àï ho cung tham gia. Liïn kït la nïu gûúng vï quyït têm xêy dûng cac cú cêu va hï thöng phu húp vúi chiïn lûúc cua tö chûc. Trao quyïn la nïu gûúng vï viïc àùt long tin vao kha nùng lûa chon cua con ngûúi va cac kha nùng khac, thöng qua viïc cung nhau ganh vac trach nhiïm.

TRONG TÊM VA THÛC HIÏN

Töi cho rùng têt ca nhûng gò ma chung ta àa àoc cho àïn bêy giú co thï àûúc tom gon bùng hai tû: trong têm (focus) va thûc hiïn (execution). Hai tû nay thï hiïn viïc chung ta cö gùng rut ra “Àiïu àún gian tû cai phûc tap nhêt”. Nhû àa noi, trong têm co nghôa hûúng vao cai gò quan trong nhêt va thûc hiïn co nghôa la lam cho àiïu ào trú thanh hiïn thûc.

Lanh àao ma khöng co quy tùc ài kem la khiïm khuyït va khöng hiïu qua. Nïu khöng co kha nùng tö chûc thûc hiïn thò moi phêm chêt khac cua lanh àao se trú nïn vö nghôa.

Khöng möt cöng ty nao co thï thûc hiïn àûúc cam

kït cua mònh hay thñch ûng töt vúi nhûng thay àöi nïu têt ca cac nha lanh àao khöng ap dung quy tùc trong khêu thûc hiïn ú moi cêp. Thûc hiïn phai la möt phên quan trong trong chiïn

lûúc nhùm àat àûúc cac muc tiïu cua cöng ty. No chñnh la möt mùt xñch con thiïu giûa khat vong va kït qua thûc tï.

RAM CHARAN va LARRY BOSSIDY

Hai vai tro àêu tiïn cua lanh àao la nïu gûúng va àõnh hûúng, co thï àûúc tom gon bùng tû: trong têm. Hai vai tro kï tiïp cua lanh àao la liïn kït va trao quyïn co thï tom gon bùng tû: thûc hiïn. Ban thû nghô nghiïm tuc vï àiïu nay xem. Àõnh hûúng vï cú ban la vach ra chiïn lûúc va quyït àõnh àêu la nhûng muc tiïu cên àûúc ûu tiïn hang àêu, àêu la nhûng gia trõ dung lam phûúng

hûúng àï àat muc tiïu ào. Àõnh hûúng àoi hoi tö chûc phai co sû hiïu biït sêu sùc cung nhû cam kït nhêt quan àöi vúi muc tiïu chung. Sû cam kït co àûúc lai phai dûa vao niïm tin, sû tñn nhiïm va sû àöng têm hiïp lûc, vön la nhûng cöt loi cua viïc nïu gûúng. Chó khi nao co àûúc sû tñn nhiïm àöi vúi ca nhên va giûa cac ca nhên vúi nhau thò tö chûc múi xêy dûng àûúc niïm tin va khiïn cho sû àöng têm hiïp lûc cua têp thï mang lai kït qua töt àep. Viïc nïu gûúng ca nhên va quan hï giûa cac ca nhên àoi hoi sû tön trong lên nhau, hiïu biït lên nhau va sû húp tac sang tao (Cac thoi quen 4, 5 va 6) nhùm xac àõnh cac muc tiïu ûu tiïn hang àêu, co sû cam kït (Thoi quen 2: bùt àêu bùng muc àñch àung). Sû tñn nhiïm àöi vúi ca nhên va möi quan hï giûa cac ca nhên àoi hoi moi ngûúi phai söng thûc vúi cac gia trõ va muc

tiïu cua ho. Noi cach khac, ho phai biït têp trung vao trong têm va thûc hiïn muc tiïu cua mònh. Àêy cung chñnh la nöi dung cua Thoi quen 3: ûu tiïn cho àiïu quan trong nhêt.

Hai vai tro kï tiïp cua lanh àao, liïn kït (aligning) va trao quyïn (empowering), àai diïn cho sû thûc hiïn (execution). Àiïu nay co nghôa la lanh àao phai tao ra nhûng cêu truc, hï thöng va nhûng quy trònh (liïn kït) vúi y àõnh giup cac ca nhên va nhom lam viïc thêt ùn y vúi nhau àï biïn cac muc tiïu chiïn lûúc cua tö chûc trú thanh cöng viïc, muc tiïu chñnh hang ngay cua nhom. Noi ngùn gon, moi ngûúi àûúc trao quyïn àï hoan thanh cöng viïc.

Têp trung va thûc hiïn muc tiïu la hai viïc khöng thï tach rúi nhau. Noi cach khac, nïu khöng co cung muc tiïu thò ngûúi ta se khöng thûc hiïn cöng viïc möt cach nhêt quan àûúc. Nïu ban sû dung mö hònh mïnh lïnh va kiïm soat cua Thúi àai Cöng nghiïp àï co àûúc sû têp trung thò ban se khöng thï nao sû dung mö hònh trao quyïn cua Thúi àai Lao àöng Tri thûc àï thûc hiïn àûúc cöng viïc. Ly do àún gian la vò nïu khöng co sû tham gia va ung hö cua moi ngûúi thò se khöng co àûúc sû cam kït theo àuöi trong têm cua tö chûc. Vò vêy, viïc thûc hiïn se khöng mang lai kït qua nao.

Mùt khac, nïu ban sû dung mö hònh lao àöng tri thûc va trao quyïn àï àat àûúc sû têp trung, nhûng mö hònh thûc hiïn cua Thúi àai Cöng nghiïp dûa vao mïnh lïnh va kiïm soat se khöng cho phep duy trò sû têp trung ào vò

moi ngûúi se nhên ra sû thiïu chên thanh va trung thûc núi ban.

Ngûúc lai, nïu ban dung mö hònh cua Thúi àai Tri thûc cho ca viïc têp trung (nïu gûúng, àõnh hûúng) va thûc hiïn (liïn kït, trao quyïn) thò ban se tao ra möt vùn hoa trung thûc va tñn nhiïm trong tö chûc. Tö chûc se khöng nhûng tòm ra tiïng noi cua mònh ma con dung tiïng noi ào àï phung sû cho muc àñch cung nhû cac bïn co quyïn lúi va nghôa vu liïn quan.

LÖ HÖNG TRONG KHÊU THÛC HIÏN

Ngay ú phên àêu cuön sach nay töi àa noi: “Biït ma khöng thûc hiïn thò khöng phai la biït”. Àêy la möt chên ly. Nhûng nguyïn tùc ham chûa trong Thoi quen thû 8 se chùng co y nghôa gò cho àïn khi àûúc ren luyïn va thûc hiïn, chung trú thanh möt phên cua tñnh cach va ky nùng cua chung ta – möt Thoi quen cua chung ta.

Co nhiïu yïu tö chi phöi viïc thûc hiïn, nhûng cac cuöc thùm do, khao sat vï chó sö xQ cua chung töi cho thêy co sau yïu tö cú ban anh hûúng manh me àïn viïc thûc hiïn muc tiïu cua tö chûc: tñnh minh bach, sû cam kït, tñnh chu àöng, kha nùng tao àiïu kiïn, sû àöng têm hiïp lûc va tinh thên trach nhiïm. Chung töi goi àêy la nhûng lö höng trong khêu thûc hiïn:

• Tñnh minh bach - chûa lam cho moi ngûúi hiïu ro muc tiïu va nhûng ûu tiïn chñnh cua tö chûc.

• Sû cam kït – cac muc tiïu cua tö chûc khöng àûúc moi ngûúi chêp nhên.

• Tñnh chu àöng – möi ca nhên khöng biït mònh phai lam nhûng viïc gò àï giup tö chûc àat àûúc muc tiïu.

• Kha nùng tao àiïu kiïn – thiïu cac cú cêu, hï thöng thñch húp hoùc sû tû do cên thiït àï moi ngûúi thûc hiïn töt nhêt cöng viïc cua mònh.

• Sû àöng têm hiïp lûc – nhûng ngûúi trong tö chûc chûa gùn bo hay húp tac lam viïc.

• Tinh thên trach nhiïm – möi ngûúi chûa co tinh thên sùn sang chõu trach nhiïm àöi vúi cöng viïc cua mònh.

Qua nhiïu thû ma chung ta goi la quan ly ky thûc chó gêy kho khùn cho ngûúi thi hanh ma thöi.

PETER DRUCKER

Biïu àö sau àêy (bang 6) nïu ra sau lö höng trong

khêu thûc hiïn va ly giai tai sao mö hònh kiïm soat cua

Thúi àai Cöng nghiïp lai la nguyïn nhên gêy ra nhûng lö höng nay va tai sao Mö hònh con ngûúi hoan thiïn cua Thúi

àai Lao àöng Tri thûc, ham chûa trong Thoi quen thû 8, lai co thï giai quyït àûúc vên àï nay.

LÖ HÖNG TRONG KHÊU THÛC HIÏN

Tñnh minh bach

Sû cam kït

Tñnh chu àöng

Sû tao àiïu kiïn

Àöng têm hiïp lûc

Tinh thên trach nhiïm

NGUYÏN NHÊN GÊY RA TRONG THÚI ÀAI CÖNG NGHIÏP

Chó àún thuên cöng bö muc tiïu

Quan hï mua – ban

Ban phên cöng nhiïm vu cu thï

Cêy gêy va Cu ca röt (xem con ngûúi la möt trong nhûng yïu tö chi phñ san xuêt)

“Hay húp tac!”

Ky thuêt banh xùng - uych Àanh gia theo kït qua cuöi cung

Bang 6

ÀIÏM TÛA

GIAI PHAP CUA THÚI ÀAI LAO ÀÖNG TRI THÛC

Co sû nhêt trñ va tham gia cua moi ngûúi

Nhên thûc vï con ngûúi hoan thiïn vúi cöng viïc àêy àu

Liïn kït cac muc tiïu nhùm àat àûúc kït qua

Liïn kït cac cú cêu va vùn hoa trong tö chûc

Cung nhau tòm kiïm giai phap thû ba

Co tinh thên trach nhiïm thûúng xuyïn, cúi mú, tûúng hö. Dûa vao bang theo doi thanh tñch.

Bêy giú chung ta hay ghep lai nhûng àiïu àa àoc.

Ngay tû àêu sach, töi àa nïu y tûúng möi ngûúi co thï chon möt trong hai con àûúng ài cho mònh - möt con àûúng dï dang nhûng dên àïn kït cuc têm thûúng va möt con àûúng khac gêp ghïnh, khuc khuyu nhûng àûa ban túi àónh vinh quang. Chung ta àa thêy con àûúng ài àïn kït cuc têm thûúng àa kòm ham tiïm nùng cua con ngûúi nhû thï nao va con àûúng dên àïn vinh quang àa giai phong tiïm nùng cua con ngûúi ra sao. Thoi quen thû 8 chó löi ài àïn vinh quang va sû thanh àat ma bñ quyït cua no la tòm ra tiïng noi cua ban thên va cö vu ngûúi khac tòm ra tiïng noi cua ho.

Chung ta cung àa cung nhau khao sat ba “kiïu” thanh cöng: thanh cöng cua ca nhên, thanh cöng cua lanh àao va thanh cöng cua tö chûc.

Thanh cöng cua ca nhên co àûúc khi ban kham pha ra va biït khai thac ba mon qua thiïn phu: sû tû do chon lûa, cac nguyïn tùc, va bön nùng lûc àùc biït cua con ngûúi. Khi biït khai thac phat huy cac mon qua nay, chung ta se xêy dûng àûúc möt tñnh cach töt vúi têm nhòn xa, tñnh ky luêt chùt che va vúi long àam mï manh me àûúc dên dùt búi lûúng têm cao àep.

Thanh cöng cua lanh àao danh cho nhûng ai, bêt kï àõa võ, biït cö vu ngûúi khac tòm ra tiïng noi cua ho. Thanh cöng nay àat àûúc thöng qua viïc thûc hiïn töt bön vai tro cua lanh àao.

Thanh cöng cua tö chûc co àûúc khi tö chûc vûút qua cac thach thûc trong viïc biïn cac nhiïm vu va vai tro lanh àao (bao göm sû mïnh, têm nhòn va gia trõ) thanh cac nguyïn tùc hoùc àöng cú thuc àêy viïc thûc hiïn trong tö chûc – tñnh minh bach, sû cam kït, tñnh chu àöng, kha nùng tao àiïu kiïn, sû àöng têm hiïp lûc va tinh thên trach nhiïm.

Biïu àö sau àêy khai quat möi quan hï giûa sû thanh

cöng cua ca nhên, sû thanh cöng trong lanh àao va thanh cöng cua tö chûc. Tö chûc nao co àûúc ca ba sû thanh

cöng nay co thï xem la tö chûc biït xac àõnh àung “àiïm

tûa”. Àiïm tûa ú àêy la phên giao nhau cua ba vong tron nay. Ào chñnh la núi phat huy töt nhêt sûc manh va tiïm

nùng cua tö chûc. Cung giöng nhû khi cêm vút hay gêy àung võ trñ àiïm tûa thò ban se co cu àanh bong manh va trung àñch.

4 QUY TÙC TRONG THÛC HIÏN

SÛ TÊP TRUNG VA THÛC HIÏN LÊY NGUYÏN TÙC LAM TRONG TÊM

SÛ THANH CÖNG

CUA CA NHÊN

Têm nhòn, Ky luêt, Àam mï, Lûúng têm

7 thoi quen

Tho i quen thû 8 Tho i quen thû 8

SÛ THANH CÖNG

CUA LANH ÀAO

Bön vai tro lanh àao

Àiï m tû a Àiï m tû a Bö n quy tù c Bö n quy tù c trong thû c hiï n trong thû c hiï n

Nïu gûúng (7 thoi quen), Àõnh hûúng, Liïn kït, Trao quyïn

SÛ THANH CÖNG CUA TÖ CHÛC

Têm nhòn, Sû mïnh, Gia trõ

Minh bach, cam kït, chu àöng, àöng têm hiïp lûc, tao àiïu kiïn, co tinh thên trach nhiïm

Hònh 14.3

BÖN QUY TÙC TRONG THÛC HIÏN

(4DX – 4 Disciplines in Execution)

Co bön quy tùc giup khùc phuc àûúc nhûng lö höng

trong khêu thûc hiïn àöng thúi nêng cao kha nùng têp

trung va thûc hiïn muc tiïu cho tö chûc nïu àûúc ap dung thûúng xuyïn. Chung töi goi ào la bön quy tùc

THOI QUEN THÛ 8

trong thûc hiïn. Àûúng nhiïn, con co nhiïu yïu tö khac anh hûúng àïn viïc thûc hiïn muc tiïu. Nhûng qua nghiïn cûu cua chung töi thò àêy la nhûng yïu tö co anh hûúng nhiïu nhêt àïn kït qua thûc hiïn.

Dûúi àêy la tom tùt bön quy tùc nay:

QUY TÙC 1: TÊP TRUNG VAO ÀIÏU QUAN TRONG NHÊT

Co möt nguyïn tùc chung vï sû têp trung ma nhiïu ngûúi khöng hiïu ro khi àï cêp trong tö chûc: Con ngûúi thûúng chó co kha nùng têp trung lam möi lên möt viïc àï àat kït qua töt nhêt.

Gia sû ban co 80% cú höi àï hoan thanh möt muc tiïu nao ào vúi kït qua töt nhêt, nhûng ban cö lam thïm möt viïc khac song song thò cac kït qua nghiïn cûu cho thêy cú höi àï ban thanh cöng àöng thúi ca hai viïc se giam xuöng con 64%. Nïu ban tiïp tuc “àñnh kem” thïm nhiïu muc tiïu khac nûa thò ty lï thanh cöng se giam manh hún. Chùng han, nïu ban cung luc thûc hiïn nùm muc tiïu khac nhau thò cú höi thanh cöng khi ào chó con 33%.

Do ào viïc kiïn trò va têp trung cao àö vao möt hoùc hai muc tiïu ûu tiïn hang àêu la àiïu cûc ky quan trong.

Ro rang, se co möt sö muc tiïu quan trong hún cac muc tiïu khac. Chung ta cên phai phên biït mûc àö quan trong cua tûng muc tiïu. Möt muc tiïu “cûc ky quan trong” la muc tiïu ma khi hoan thanh se mang lai möt kït qua quyït

àõnh. Nïu khöng àat àûúc “muc tiïu cûc ky quan trong”

thò viïc àat àûúc cac kït qua khac trú nïn khöng co y nghôa.

Vêy lam thï nao àï xac àõnh cac “muc tiïu cûc ky quan trong” àï vach chiïn lûúc? Àöi khi ban co thï xac àõnh ngay, nhûng co luc ban cên phai phên tñch thêt chi tiït. Bang sang loc mûc àö quan trong dûúi àêy la möt cöng cu vach chiïn lûúc hûu ñch thöng qua cac tiïu chuên sang loc vï kinh tï, chiïn lûúc, lúi ñch cua nhûng ngûúi co liïn quan.

BANG SANG LOC MÛC ÀÖ QUAN TRONG CUA CAC MUC TIÏU

Tiïu chuên sang loc vï chiïn lûúc

Tiïu chuên sang loc vï

1. Liït kï danh sach cac muc tiïu cua tö chûc

2. Àöi vúi möi chó tiïu sang loc ban cho àiïm àanh gia mûc àö tac àöng nhû sau:

-1 = co tac àöng tiïu cûc

0 = khöng co tac àöng

4 = co tac àöng rêt tñch cûc

3. Cöng sö àiïm àat àûúc

4. Kiïm tra bùng trûc giac: “Chung ta àang àöi mùt vúi nhûng vên àï quan trong söng con?”

5. Cùn cû vao sö àiïm va trûc giac àï àanh dêu muc tiïu nao la quan trong

Cho àiïm tû -1 àïn 4

Cac tiïu chñ àï xem xet:

Mûc àö gia tùng sû trung thanh cua khach hang

Kñch thñch sû àam mï va nhiït tònh cua nhên viïn

Co tac àöng tñch cûc àïn cac nha cung cêp/ ngûúi ban le/ nha àêu tû/ àöi tac

Cac tiïu chñ khac

Cho àiïm tû -1 àïn 4

Cac tiïu chñ àï xem xet:

Trûc tiïp hö trú cho cac muc tiïu chung cua tö chûc

Nêng cao nùng lûc cú ban cua tö chûc

Mú röng thõ phên

Tùng cûúng lúi thï canh tranh

Cac tiïu chñ khac

Cho àiïm tû -1 àïn 4

Cac tiïu chñ àï xem xet:

Mûc tùng doanh thu

Mûc giam chi phñ

Cai thiïn lûu lûúng tiïn mùt

Cai thiïn mûc àö

lúi nhuên

Cac tiïu chñ khac

Hònh 14.4

Chó dên Tiïu chuên sang loc àöi vúi cö àöng va ngûúi liïn quan

kinh tï

Cac muc tiïu

Töng sö àiïm

Tiïu chuên sang loc àöi vúi cac cö àöng va nhûng ngûúi co liïn quan: Àiïu gò la quan trong nhêt ma ban cên phai lam àï àap ûng nhûng àoi hoi cua cac cö àöng va nhûng ngûúi co liïn quan? Khach hang, nhên viïn, nha cung cêp, nha àêu tû va têt ca nhûng ngûúi co liïn quan àïn tö chûc cua ban. Ban cên xem cac muc tiïu nay co tac àöng nhû thï nao àïn:

• Viïc lam tùng mûc àö trung thanh cua khach hang.

• Kñch thñch sû àam mï va nhiït tònh cua nhên viïn.

•Co anh hûúng tñch cûc àïn nha cung cêp, ngûúi ban le va cac nha àêu tû.

Tiïu chuên sang loc vï chiïn lûúc cua tö chûc: Cên xem xet cac muc tiïu co anh hûúng nhû thï nao àïn chiïn lûúc cua tö chûc, trong ào co:

•Hö trú trûc tiïp àïn sû mïnh va muc tiïu chung cua tö chûc hay khöng?

• Nêng cao nùng lûc cú ban cua tö chûc hay khöng?

•Mú röng thõ phên hay khöng?

• Tùng cûúng lúi thï canh tranh hay khöng?

Ban cên tû hoi mònh: àiïu gò la quan trong nhêt ma mònh cên lam àï àêy manh thûc hiïn chiïn lûúc?

Tiïu chuên sang loc vï kinh tï. Muc tiïu quan trong àûúc ûu tiïn lûa chon cên phai àong gop trûc tiïp hay gian tiïp vï kinh tï cho tö chûc? Ban cên tû hoi: Trong sö cac muc tiïu tiïm tang thò muc tiïu nao se àem lai lúi

ñch kinh tï lún nhêt cho tö chûc? Ban cên xem xet cac tiïu chñ sau:

• Tùng doanh thu

• Giam chi phñ

•Cai thiïn tònh hònh lûu chuyïn tiïn tï

• Kha nùng sinh lúi

Ngay ca àöi vúi nhûng tö chûc phi lúi nhuên thò tiïu chñ kinh tï vên àong vai tro rêt quan trong, búi moi tö chûc àïu cên möt lûúng tiïn mùt àu àï hoat àöng bònh thûúng.

QUY TÙC 2: LÊP BANG THANH TÑCH

Bang thanh tñch se giup chung ta thûc hiïn töt nhûng nguyïn tùc. Ngûúi ta thûúng thûc hiïn cöng viïc töt hún khi co bang ghi nhên va àanh gia thanh tñch àat àûúc.

Ban co bao giú thû nghô xem hêu qua se ra sao nïu cac mön thï thao nhû bong rö, bong chay, bong àa khöng cên co kït qua thi àêu? Cac vên àöng viïn se chúi tuy y mònh thêm chñ co thï dûng lai àï tan gêu, ngûúi ta se khöng con têp trung vao thi àêu nûa. Nhûng khi möt ty sö bùt buöc phai co àï quyït àõnh thû hang, thanh tñch thò moi chuyïn lai khac, trên àêu se söi àöng va cêu thu se têp trung lam viïc hït mònh àï co kït qua cao nhêt.

Cöng viïc cung thï. Nïu khöng co nhûng chuên mûc cu thï àï ào lûúng mûc àö hoan thanh cöng viïc thò chung ta se khöng bao giú biït ro muc tiïu thûc sû cên àat àûúc la gò.

THOI QUEN THÛ 8

Do vêy ban cên xêy dûng bang ghi àiïm thanh tñch àat àûúc va khöng ngûng cêp nhêt no. Hay gùn kït cöng viïc nay vúi qua trònh àõnh hûúng va liïn kït.

QUY TÙC 3: CHU ÀÖNG BIÏN MUC TIÏU THANH HANH ÀÖNG CU THÏ

Àêy la viïc cên lam khi co muc tiïu múi hoùc chiïn lûúc múi. Co möt sû khac biït lún giûa nhûng chiïn lûúc àï ra va nhûng chiïn lûúc thûc tï àang àûúc thûc hiïn hang ngay. Viïc àat àûúc cac muc tiïu chûa tûng àûúc xac lêp trûúc ào àoi hoi ban phai thûc hiïn nhûng cöng viïc ban chûa bao giú lam. Muc tiïu nïu ra se khöng bao giú àûúc thûc hiïn cho àïn khi moi thanh viïn trong tö chûc biït chñnh xac ho cên phai lam gò.

Àï thûc hanh quy tùc, àöi nhom lam viïc cua ban cên phai sang tao va co kha nùng nhên diïn àûúc nhûng phûúng phap múi va töt hún àï àat àûúc muc tiïu àï ra. Sau ào ho ap dung cac phûúng phap nay vao cöng viïc hang ngay ú moi cêp quan ly trong tö chûc. Àêy chñnh la sû trao quyïn bùng hanh àöng cu thï.

QUY TÙC 4: PHÊN ÀÕNH RO TRACH NHIÏM CA NHÊN

Trong cac tö chûc hoat àöng hiïu qua thò nhûng thanh viïn cua tö chûc ào thûúng xuyïn gùp nhau hang thang, hang tuên, thêm chñ hang ngay àï trao àöi vúi nhau vï trach nhiïm, kiïm tra bang theo doi thanh tñch, giai quyït nhûng tön tai, vûúng mùc va hö trú nhau cung phat triïn. Nïu tö chûc khöng quy àûúc trach nhiïm ca nhên khi cên thiït thò hoat àöng cua tö chûc se bõ tï liït ngay tû àêu.

HOI & ÀAP

HOI: Sû khac nhau giûa 5 yïu tö cua thoa thuên cung thùng ma öng thûúng àï cêp va 4 quy tùc öng vûa noi ú àêy la gò?

ÀAP: Xet vï nguyïn tùc cú ban thò giûa chung khöng co sû khac nhau ro rït. Sû khac nhau ú àêy chó la vï ngû nghôa hoc (cach dung va diïn àat tû ngû). Cho phep töi giai thñch ro hún, nùm yïu tö chñnh cua thoa thuên cung thùng nhû sau:

1. Kït qua ky vong

2. Hûúng dên

3. Cac nguön lûc

4. Tinh thên trach nhiïm

5. Kït qua cuöi cung

Hai yïu tö àêu tiïn la vï cú ban àûúc thï hiïn trong hai quy tùc àêu tiïn la xac àõnh cac muc tiïu quan trong va lêp bang ghi nhên thanh tñch. Yïu tö thû ba, cac nguön lûc, àûúc ên chûa trong quy tùc thû ba, tûc biïn muc tiïu thanh hanh àöng cu thï. Yïu tö thû tû va thû nùm ên chûa trong quy tùc thû tû: phên àõnh ro trach nhiïm ca nhên.

Chûúng 15 SÛ DUNG TIÏNG NOI BAN THÊN MÖT CACH THÖNG MINH

Khi ngu, töi mú thêy cuöc söng la niïm vui.

Khi thûc, töi nhòn thêy cuöc söng la phuc vu con ngûúi. Töi hanh àöng va nhên ra rùng phuc vu chñnh la niïm vui.

RABINDRANATH TAGORE

Töi tin rùng àap lai sû phuc vu hûu ñch la nghôa vu

chung cua nhên loai va chó co ngon lûa thuên

khiït cua sû hy sinh múi thiïu huy àûúc moi cùn

ba cua sû ñch ky nho nhen va thöi bung ngon lûa

cao thûúng cua têm hön.

JOHN D. ROCKEFELLER, JR.

Àöng

lûc thuc àêy tû bïn trong àï 1) Tòm ra tiïng noi cua ban thên va 2) Cö vu ngûúi khac tòm ra tiïng noi cua ho àûúc chay bùng möt thû nhiïn liïu àùc biït: muc àñch cao ca qua viïc phuc vu nhu cêu con ngûúi. Àêy cung la phûúng tiïn töt nhêt àï thûc hiïn ca hai cöng viïc nay. Khöng biït hy sinh ban thên àï phuc vu thò chung ta se khöng thï mú röng va phat huy kha nùng tû do lûa chon cua mònh. Khi cöng hiïn nhûng gò mònh co vò lúi ñch töt àep cua moi ngûúi thò àöng thúi ca nhên chung ta cung se trûúng thanh. Möi quan hï cua chung ta vúi nhûng ngûúi xung quanh se àûúc cai thiïn va trú nïn sêu sùc khi chung ta phung sû cho gia àònh mònh, cho ngûúi khac, cho cöng àöng, tö quöc va cho cac nhu cêu khac cua nhên loai.

Cac tö chûc àûúc thanh lêp nhùm phuc vu cho cac nhu cêu cua con ngûúi. Ban co thï tòm ra ly do nao khac cho sû tön tai cua cac tö chûc ào? Robert Greenleaf tûng viït möt tiïu luên tuyït vúi co nhan àï “Àõnh chï la Àêy tú” noi vï khai niïm cöng böc cua tö chûc.

Phung sû con ngûúi chñnh la lï phñ chung ta phai tra àï àûúc söng trong thï giúi nay.

NATHAN ELDON TANNER

THÚI ÀAI CUA TRÑ TUÏ

Töi tin rùng thiïn niïn ky nay se la Thúi àai cua Trñ tuï (The Age of Wisdom). No se trú thanh hiïn thûc nhú sûc manh cua hoan canh lên at con ngûúi hoùc do sûc manh cua lûúng têm, hoùc ca hai.

Ban àûng quïn nùm Thúi àai cua nïn Vùn minh nhên loai: Thúi àai Sùn bùt/Hai lûúm vúi biïu tûúng canh cung va mui tïn; Thúi àai Nöng nghiïp gùn liïn vúi cac cöng cu nghï nöng; Thúi àai Cöng nghiïp vúi cac nha may; Thúi àai Thöng tin/Lao àöng Tri thûc gùn vúi chñnh con ngûúi; va Thúi àai cua Trñ tuï vúi biïu tûúng chiïc la ban, tûúng trûng cho kha nùng tû do lûa chon hûúng ài cua con ngûúi cung nhû muc àñch va sû tuên thu cac quy luêt tû nhiïn va cac nguyïn tùc (hûúng chñnh Bùc) khöng bao giú thay àöi, co tñnh phö quat, muön thuú va hiïn nhiïn.

Ban co àï y rùng, sau möi biïn chuyïn cua xa höi tû

Thúi àai nay sang Thúi àai khac thò hún 90% lûc lûúng lao àöng cua thúi àai trûúc ào bõ cùt giam? Töi tin rùng àêy la àiïu àang diïn ra khi chung ta chuyïn tû Thúi àai Cöng nghiïp sang Thúi àai Thöng tin/ Lao àöng Tri thûc. Con ngûúi hoùc àang bõ mêt viïc hoùc àang dên dên thay àöi theo nhûng àoi hoi bûc thiït cua cöng viïc múi. Ca

nhên töi tin rùng hún 20% lûc lûúng lao àöng hiïn nay àang trú nïn lac hêu va nïu ho khöng cö gùng tai àêu tû vao ban thên thò chó trong vai nùm túi, se co thïm 20% lûc lûúng lao àöng nûa trú nïn lac hêu.

TRÑ TUÏ NÙM Ú ÀÊU?

Chung ta biït rùng thöng tin (information) khöng phai la trñ tuï. Chung ta cung biït rùng kiïn thûc (knowledge) cung khöng phai la trñ tuï.

Cach àêy nhiïu nùm, khi töi con giang day àai hoc va chuên bõ lam luên an tiïn sô, töi àïn gùp möt ngûúi ban àöng thúi cung la giao sû cua töi. Töi noi: “Töi muön lam luên an vï àï tai àöng cú va nghï thuêt lanh àao - möt luên an triït hoc chû khöng phai la möt cöng trònh thûc nghiïm”.

Anh êy tra lúi töi nhû sau: “Stephen nay, hiïu biït cua anh con chûa àu àï co thï nïu ra cêu hoi àung!”. Noi möt cach dï hiïu la kiïn thûc cua töi con han hep, va no cên àûúc tùng lïn nhiïu hún nûa múi co thï àu sûc àûúng àêu vúi vên àï töi muön àï cêp.

Àêy la möt trú ngai vï têm ly àöi vúi töi vò ca trai tim va khöi oc cua töi thiïn vï triït hoc, vï xa höi hún la khoa hoc tû nhiïn. Töi tin rùng sû kït húp giûa kiïn thûc àai hoc vï triït hoc va nhûng nghiïn cûu sau àai hoc vï kinh tï cua töi àa àu cho luên an nay. Phai nhiïu nùm sau ào töi múi nhên ra rùng anh êy àa noi àung. Àêy la möt bai hoc vï sû khiïm tön. Qua thûc, khiïm tön la ngûúi me sinh ra kiïn thûc va mang lai nhûng hiïu biït hït sûc quy gia. Va cuöi cung töi nhên ra rùng: cang hiïu biït nhiïu, töi cang nhên ra rùng mònh khöng biït gò ca(1).

(1) Nguyïn vùn: The more you know, the more you know you don’t know.

Hay xem hònh 15.1, trïn ào hònh tron biïu thõ cho kiïn thûc cua ban va khoang tröng bïn ngoai hònh tron biïu thõ cho sû ngu döt.

Hoc la qua trònh khöng ngûng kham pha ra sû ngu döt cua chñnh mònh.

- Will Durant

Sû ngu döt

Vong tron kiïn thûc

Hònh 15.1

Sû ngu dö ë t

Vong tron kiïn thûc

Hònh 15.2

Khi kiïn thûc cua ban tùng lïn thò nhên thûc vï sû

han hep trong hiïu biït cua ban cung tùng lïn. (Xem hònh 15.2)

Theo möt y nghôa nao ào, khi sû hiïu biït tùng

lïn thò kiïn thûc bõ thu hep lai vò khi ào cac chi

tiït àûúc chûa àûng trong cac nguyïn tùc. Tûng “mêu” kiïn thûc nho, quan trong se àûúc tñch luy dên qua nhûng chùng àûúng cuöc söng, nhûng thoi quen vên dung möt cach hiïu qua cac nguyïn tùc phö biïn múi chñnh la sû lam chu trñ tuï ú bêc cao nhêt.

ALFRED NORTH WHITEHEAD

Nhên thûc trïn giup chung ta co thïm quyït têm

khöng ngûng hoc têp, àùc biït la cac “mön hoc” quan trong nhû sû trûúng thanh ca nhên, cac möi quan hï vúi ngûúi khac va sû lanh àao. Töi tin rùng khi thöng tin va tri thûc àûúc gùn kït vúi nhûng muc àñch va cac nguyïn tùc cao quy, ban se phat huy töt nhêt trñ tuï cua mònh.

QUYÏN LÛC TINH THÊN VA SÛ LANH ÀAO CÖNG BÖC

Ban vên chûa àûúc xem la hoan thanh nhiïm

vu, hay àa lam hït sûc mònh nïu vên con nhûng

àiïu co ñch ma ban co thï àong gop.

DAG HAMMARSKJOLD

Trñ tuï thï hiïn qua viïc sû dung kiïn thûc möt cach co ñch. Trñ tuï la sû kït húp thöng tin va kiïn thûc vúi nhûng muc àñch va cac nguyïn tùc cao ca. Trñ tuï giup chung ta biït tön trong nhûng ngûúi xung quanh va coi trong sû khac biït cua ho. Trïn têt ca, trñ tuï giup ta biït phuc tung quy tùc àao àûc hang àêu – sû cöng hiïn. Quyïn lûc tinh thên la cao quy va manh me nhêt (sûc manh cua tñnh cach); con quyïn lûc chñnh thöng la hao quang thû yïu (chûc vu, àõa võ, cua cai, tai nùng, danh tiïng).

Àiïu ly thu khi noi vï quyïn lûc tinh thên chñnh la ú nghõch ly cua no. Cac tû àiïn thûúng giai nghôa vï “quyïn lûc” bùng cac tû ngû nhû la “chó huy”, “àiïu khiïn”, “kiïm soat”, “uy quyïn”, “ûu thï”, “thöng trõ”, “chi phöi”, “sûc manh”. Nhûng tû trai nghôa cua no lai la “lï àö”, “lï thuöc”, “yïu àuöi”, “àï tû”. Quyïn lûc tinh thên co nghôa la tao anh hûúng thöng qua viïc tuên thu cac nguyïn tùc. Quyïn lûc tinh thên co àûúc thöng qua viïc phung sû, cöng hiïn hït mònh va sùn sang àong gop. No bùt nguön tû sû khiïm nhûúng va co sûc manh lún nhêt khi lam àêy tú cho têt ca moi ngûúi. Quyïn lûc tinh thên la hao quang lún nhêt co àûúc tû sû hy sinh.

Theo kinh nghiïm ca nhên töi thò nhûng ngûúi ú võ trñ cao nhêt trong cac tö chûc thûc sû lún manh luön la nhûng nha-lanh-àao-cöng-böc (servant leaders). Ho la nhûng ngûúi khiïm tön nhêt, cúi mú nhêt, chõu kho lùng nghe nhêt, àang tön trong nhêt va la ngûúi biït quan têm àïn ngûúi khac nhêt. Jim Collins, àöng tac gia cua quyïn Xêy dûng àï trûúng tön (Built to Last) va la tac gia cuön sach

vûa àûúc xuêt ban múi àêy Tû Töt àïn Vô àai (Good to Great), àa tiïn hanh cöng trònh nghiïn cûu keo dai 5 nùm, chó nhùm giai àap cho cêu hoi àêu la cai lam cho möt tö chûc bònh thûúng trú nïn vô àai. Kït luên ma öng rut ra la chung ta cên chu àöng thay àöi quan niïm vï sû lanh àao.

Öng mö ta vï ngûúi “lanh àao cêp àö 5” nhû sau:

Ào la nhûng nha àiïu hanh co kha nùng tao sû phat triïn àöt biïn, nhûng ngûúi sú hûu nhûng phêm chêt trai ngûúc nhau la tñnh khiïm nhûúng va möt y chñ vûún lïn manh liït vï chuyïn mön. Ho la nhûng ngûúi vûa ngai ngung vûa quyït liït, ho rut re nhûng khöng bao giú sú hai.

THÛ BÊC CUA 5 CÊP LANH ÀAO

Ngûúi lanh àao cêp 5

Xêy dûng nïn tang cho sû thanh cöng lêu dai bùng cach kït húp cac phêm chêt trai ngûúc giûa tñnh khiïm nhûúng va möt y chñ vûún lïn manh liït vï chuyïn mön

Ngûúi lanh àao hiïu qua

La hat nhên xêy dûng quyït têm va theo àuöi möt têm nhòn ro rang, löi cuön va thuc àêy têp thï àat thanh tñch cao

Ngûúi quan ly co nùng lûc

Biït tö chûc con ngûúi va nguön lûc àï àat àûúc kït qua va hiïu suêt cao theo cac muc tiïu àa àõnh

Möt thanh viïn biït àong gop cho têp thï

Co àong gop cho thanh tñch cua têp thï; lam viïc co hiïu qua vúi nhûng ngûúi khac

Ca nhên co nùng lûc cao

Co àong gop hûu ñch bùng tai nùng, kiïn thûc, ky nùng va nhûng thoi quen lam viïc töt

Hònh 15.4

Rêt hiïm co tö chûc nao trú nïn vô àai ma khöng co ñt nhêt möt ngûúi lanh àao cêp àö 5 nhû thï.

Khi nhûng ngûúi co cûúng võ hay quyïn lûc chñnh thöng (hao quang thû yïu) tû chöi sû dung uy quyïn va quyïn lûc, trû phi ào la giai phap cuöi cung, thò quyïn lûc tinh thên cua ho se tùng lïn rêt nhiïu. Ào la vò ho biït kòm ham cai töi cung nhû quyïn lûc ca nhên va thay thï bùng ly le, sû thuyït phuc, long töt va sû cam thöng. Noi ngùn gon la sû tñn nhiïm cua ban thên.

Cung co nhûng luc do tònh trang röi ren, bêt ön hay sû söng con àoi hoi phai dung ban tay sùt cua quyïn lûc àï ön àõnh trêt tû, àï xac lêp trêt tû múi hay möt têm nhòn múi. Tuy nhiïn, trong hêu hït cac trûúng húp, viïc sû dung quyïn lûc chñnh thöng qua súm se lam cho quyïn lûc tinh thên bõ giam sut. Nhû àa noi, khi ban vay mûún sûc manh tû àõa võ quyïn lûc cua mònh, ban se lam yïu ca ba àöi tûúng: ban thên mònh, vò ban khöng phat huy àûúc quyïn lûc tinh thên cua mònh; lam yïu ngûúi khac, vò ho lï thuöc vao quyïn lûc cua ban; lam yïu möi quan hï, vò khi ào sû cúi mú va long tin kho ma co cú höi àï phat triïn.

Cach töt nhêt àï phúi bay tñnh cach cua möt ngûúi khöng phai thöng qua nghõch canh ma hay trao cho ho quyïn lûc.

ABRAHAM LINCOLN

Ban hay lûu y sû khac biït giûa sû lanh àao do chûc võ (quyïn lûc chñnh thöng) va sû lanh àao do lûa chon (quyïn lûc tinh thên) theo bang dûúi àêy:

SÛ LANH ÀAO DO...

CHÛC VÕ (Quyïn lûc chñnh thöng)

Sûc manh la chên ly

Trung thanh cao hún chñnh trûc

Vêng lúi thò àûúc nhên

“Sai lêm” la khi bõ phat hiïn

Nhûng ngûúi co àõa võ cao chùng

tin vao àiïu nay

Nhûng ngûúi co àõa võ cao khöng

lam theo àiïu nay

“Töt nûúc sún hún töt gö”

“Khöng ai bao töi lam viïc ào”

Töi àa lam nhû anh bao; nhûng

chùng co kït qua gò. Bêy giú thò

sao àêy?

Têt ca chó co vêy thöi!

LÛA CHON (Quyïn lûc tinh thên)

Chên ly la sûc manh

Chñnh trûc la trung thanh

Ngang bûúng la möt lûa chon

“Sai lêm” la khi lam àiïu sai

Àao àûc, tònh cam, ly trñ (Ethos, Pathos, Logos)

La têm gûúng cho moi ngûúi, khöng phai la ke chó trñch

“Töt gö hún töt nûúc sún”

Hoi thùm, àï nghõ giao viïc

“Töi muön lam thï nay...”

Töi àa hoan thanh vûút ky vong

Bang 7

Trong cuöc söng co rêt nhiïu vñ du chûng minh cho

nhiïu trûúng húp cua cac cöng àöng va nhûng ca nhên thï hiïn àûúc “tiïng noi” cua ho trong viïc phuc vu cac nhu cêu cua con ngûúi ma cöng cu chu yïu vên la quyïn lûc tinh thên.

THOI QUEN THÛ 8

Sû mïnh cú ban cua canh sat la NGÙN NGÛA töi pham va tònh trang mêt trêt tû. Quên chung chñnh la canh sat va canh sat phai la quên chung. Ca hai cên chia se trach nhiïm chung àï

gòn giû an ninh cho cöng àöng.

SIR ROBERT PEEL, ngûúi sang lêp nganh canh sat hiïn àai

Bêy giú thò töi àa hiïu. Moi ngûúi àïu co thï cöng hiïn cho niïm tin cua ho bêt kï ho la nam hay nû. Àöi khi ngûúi ta co ñt niïm tin hoùc hoan toan khöng co, va do ào ho àanh mêt mònh chó vò nhûng àiïu nho mon hoùc chùng la gò ca.

JOAN OF ARC

GIAI QUYÏT NHÛNG VÊN ÀÏ TRONG CUÖC SÖNG

BÙNG MÖ HÒNH LÊY NGUYÏN TÙC LAM TRONG TÊM

Tû àêu cuön sach nay töi àa noi rùng nïu mö thûc con ngûúi hoan thiïn la àung, no se cho ban möt kha nùng phi thûúng àï giai thñch, dû àoan, cung nhû giai quyït àûúc nhûng vên àï lún nhêt trong tö chûc cua ban.

Trong nhûng nùm qua, töi àa hoi y kiïn hang trùm

ngan ngûúi trïn khùp thï giúi vï àiïu gò la thach thûc lún nhêt àöi vúi ho – nhûng àiïu àa lam ho mêt ùn mêt ngu.

Röi töi lai hoi ho àêu la thach thûc lún nhêt trong cöng viïc hay trong tö chûc ma ho àang lam viïc. Bang 8 sau àêy töng kït nhûng cêu tra lúi phö biïn nhêt (hay lûu y sû giöng nhau giûa bang nay va nhûng nöi àau, thach thûc ma töi àa nïu ra ú cac trang àêu cua cuön sach).

Töi tin rùng trong khuön khö cac nguyïn tùc chûa àûng trong ba mö hònh àûúc nïu trong cuön sach nay,

1.Tai chñnh, tiïn bac

1. Khöi lûúng cöng viïc lún, thúi han phai hoan thanh cên kï –khöng àu sûc àat àûúc muc tiïu

2. Sû cên bùng trong cuöc söng, luön thiïu thúi gian

3.Sûc khoe

4. Cac möi quan hï – vú chöng, con cai, ban be

5. Nuöi nêng va day dö con cai

6. Thiïu tû tin

7. Khöng kiïn àõnh, hay thay àöi

8. Thiïu ky nùng, hoc vên

9. Mêt phûúng hûúng

10.Thiïu sû bònh yïn trong têm hön

2. Thiïu thúi gian va nguön lûc

3. Tai chñnh lanh manh

4. Thiïu sû tin cêy

5. Thiïu quyïn hanh

6. Sû thay àöi va khöng ön àõnh

7. Theo kõp vúi ky thuêt múi

8. Lung tung – thiïu têm nhòn chung va cac gia trõ

9. Khöng hai long vúi cöng viïc àang lam

10. Ngûúi àûng àêu/ quan ly chu chöt kem phêm chêt

Bang 8

NHÛNG THACH THÛC CA NHÊN

NHÛNG THACH THÛC NGHÏ NGHIÏP/ TÖ CHÛC

THOI QUEN THÛ 8

ban se biït cach giai quyït nhûng vên àï thûúng gùp cung nhû biït bûúc khúi àêu àï àõnh hûúng giai quyït. Trûúc möt vên àï gùp phai, ban cên suy nghô mònh phai lam gò thöng qua têm nhòn, ky luêt, àam mï, lûúng têm, va 7 Thoi quen trïn phûúng diïn ca nhên; àöng thúi, thöng qua viïc nïu gûúng, àõnh hûúng, liïn kït va trao quyïn cung vúi sû minh bach, cam kït, chu àöng, àöng têm hiïp lûc, tao àiïu kiïn àï thûc hiïn sû mïnh, têm nhòn va cac gia trõ cua tö chûc.

Möt lên nûa, chung ta se xem lai mö hònh têp trung va thûc hiïn lêy nguyïn tùc lam trong têm. (Xem hònh 15.6)

SÛ TÊP TRUNG VA THÛC HIÏN LÊY NGUYÏN TÙC

LAM TRONG TÊM

SÛ THANH CÖNG

CUA CA NHÊN

Têm nhòn, Ky luêt, Àam mï, Lûúng têm

7 thoi quen

SÛ THANH CÖNG

CUA LANH ÀAO

Bön vai tro lanh àao

Nïu gûúng (7 thoi quen),

Tho i quen thû 8

Tho i quen thû 8

Àiï m tû a Àiï m tû a Bö n quy tù c Bö n quy tù c trong thû c hiï n trong thû c hiï n

Àõnh hûúng, Liïn kït, Trao quyïn

SÛ THANH CÖNG

CUA TÖ CHÛC

Têm nhòn, Sû mïnh, Gia trõ

Minh bach, cam kït, chu àöng, àöng têm hiïp lûc, tao àiïu kiïn, co tinh thên trach nhiïm

Hònh 15.6

Ban hay nghô sêu hún vï sûc manh toan diïn cua Mö hònh con ngûúi hoan thiïn (thï xac, trñ tuï, têm hön va tinh thên). Mö hònh àï cêp àïn bön nùng lûc àùc biït cua con ngûúi – IQ, EQ, PQ va SQ. No tûúng trûng cho bön àöng cú/nhu cêu cua cuöc söng – söng, hoc têp, yïu thûúng va àï lai di san. No cung tûúng trûng cho bön thuöc tñnh cua ngûúi lanh àao – têm nhòn, ky luêt, àam mï va lûúng têm. Cuöi cung, no tûúng trûng cho bön thuöc tñnh cua nhûng tö chûc (kï ca gia àònh) dûúi hònh thûc bön vai tro cua lanh àao – nïu gûúng, àõnh hûúng, liïn kït va trao quyïn. (Xem hònh 15.7)

Thï xac

Söng

Trñ tuï

Hoc têp

Têm hön

Yïu thûúng

Tinh thên

Àï lai di san

Sûc manh thï chêtTêm nhòn

Sûc manh trñ tuï

Sûc manh tònh cam

Sûc manh tinh thên

Ky luêt

Àam mï

Lûúng têm

Hònh 15.7

Nïu gûúng

Àõnh hûúng

Liïn kït

Trao quyïn

TÊP TRUNG

THÛC HIÏN

Tòm Ra Tiïng Noi Cua Ban Thên la möt khai niïm vï

sû àöng têm hiïp lûc. Hay luön nhú rùng sûc manh töng thï lún hún töng sûc manh cua tûng bö phên riïng le. Vò vêy, khi ban coi trong, phat triïn, gùn kït va cên bùng ca bön nùng lûc àùc biït cua con ngûúi va tao àiïu kiïn àï bön nùng lûc nay tön tai trong ban thò ban se phat huy

àûúc töi àa tiïm nùng cua mònh àï ài àïn thanh cöng

bïn vûng.

4 NÙNG LÛC ÀÙC BIÏT4 THUÖC TÑNH4 VAI TRO

LÚI KÏT

Cuön sach nay trûúc hït nhùm giúi thiïu möt mö thûc cú ban: möi ca nhên àïu la möt con ngûúi hoan thiïn vúi àêy àu cac yïu tö: thï xac, trñ tuï, têm hön va tinh thên. Khi möi ngûúi tham gia vao qua trònh xêy dûng Thoi quen thû 8 - Tòm Ra Tiïng Noi Cua Ban Thên - lûa chon cach mú röng têm anh hûúng cua mònh bùng cach cö vu ngûúi khac tòm ra tiïng noi cua ho, thò ho se tùng cûúng pham vi tû do lûa chon cua mònh àï giai quyït nhûng thach thûc lún nhêt va phuc vu cac nhu cêu cua con ngûúi; ho hiïu àûúc rùng cuöi cung lanh àao phai tû sû lûa chon chû khöng phai do chûc võ. Lanh àao la nghï thuêt tao àiïu kiïn va hö trú ngûúi khac hoan thanh cöng viïc cua ho, ca trong tö chûc va ngoai xa höi. Vêy, chung ta chó kiïm soat àö vêt, chû khöng thï kiïm soat con ngûúi. Àöi vúi con ngûúi, chung ta chó thûc hiïn viïc dên dùt ho bùng cach trao quyïn cho ho ma thöi.

Vï mö thûc con ngûúi hoan thiïn, chung ta cung àa biït rùng möi ca nhên àïu la möt vön quy, àûúc phu cho nhûng kha nùng to lún, gên nhû la vö han. Chung ta cung biït phûúng cach töt nhêt àï nêng cao nùng lûc con ngûúi la tên dung nhûng mon qua thiïn phu va tai nùng hiïm co. Chung ta cung hiïu rùng vùn hoa ma chung ta àang söng va lam viïc àa àûúc “lêp trònh” chó dên dùt chung ta àïn sû têm thûúng, tach rúi khoi nhûng tiïm

nùng lún luön tön tai bïn trong chung ta. Chó co àö vêt múi cên phai àûúc kiïm soat quan ly. Tû duy chó huy va

giam sat cua Thúi àai Cöng nghiïp lam cho nhiïu ngûúi hiïu möt cach sai lïch rùng nguön lûc lún nhêt trong san xuêt la tû ban va may moc chû khöng phai con ngûúi. Chung ta cung hiïu rùng chung ta co sûc manh àï thay àöi lai hoan toan tû duy ào, va chñnh sûc manh nay la nguön cam hûng àï chung ta dên dùt (trao quyïn) cho nhûng ngûúi co kha nùng lûa chon va àiïu khiïn sû vêt.

Nïu chung ta tuên theo cac nguyïn tùc (qua hònh anh tûúng trûng la chiïc la ban) luön chó hûúng chñnh Bùc, thò chung ta se dên dên tao ra àûúc quyïn lûc tinh thên

cua mònh; moi ngûúi se tin ú chung ta nïu chung ta thûc sû tön trong ho, thûa nhên gia trõ cung nhû tiïm nùng cua ho va tao cú höi cho ho tham gia àong gop. Nïu thöng qua quyïn lûc tinh thên (hao quang chñnh yïu), chung ta se co àûúc quyïn lûc chñnh thöng hay chûc võ (vinh quang thû yïu), chung ta se cung nhau thï chï hoa cac nguyïn tùc nay àï khöng ngûng nuöi dûúng möt cú thï va tinh thên lanh manh co thï gia tùng sû tû do va sûc manh àï cöng hiïn nhiïu hún. Noi tom lai, sû lanh àao àûúc moi ngûúi chêp nhên chó co àûúc khi ngûúi lanh àao àùt lúi ñch chung lïn trïn lúi ñch ca nhên.

HOI & ÀAP

HOI: Tai sao hy sinh la têm àiïm cua quyïn lûc tinh thên?

ÀA P: Hy sinh co nghôa la tû bo mö t àiï u tö t àe p àï co àûú c àiï u tö t àe p hún. Khi mö t ngûú i co tê m nhòn vûú t kho i ca i töi cu a mònh àï tê p trung va o sû nghiï p quan tro ng hay mö t mu c tiïu bù ng tê t ca tònh ca m, ho se sù n sa ng xa thên vò sû nghiï p ào . Àö i vú i ho , ào khöng pha i la sû hy sinh, chó co nhû ng ngûú i bïn ngoa i mú i nhòn thê y sû hy sinh cu a ho . Ha nh phu c vï cú ba n chó la sa n phê m phu cu a viï c chu ng ta àù t àiï u chu ng ta muö n co ngay bêy giú lïn trïn àiï u chu ng ta muö n thu àù c àûú c vï lêu da i. Vò vê y, nhû ng ai hï t lo ng gù n bo vú i sû nghiï p thò khi hy sinh ha nh phu c trûú c mù t la ho àa ga t bo trú nga i lú n nhê t trïn con àûú ng sû nghiï p. Cö ng hiï n vò sû nghiï p chñnh la tiïu chuê n àa o àû c cu a tê t ca ca c tön gia o, la mu c àñch tê n cu ng cu a triï t ho c va têm ly ho c. Albert Schweitzer no i: “Töi khöng biï t sö phê n cu a ca c ba n se ra sao, nhûng co àiï u chù c chù n rù ng: trong sö ca c ba n, nhû ng ngûú i thû c sû ha nh phu c la nhû ng ngûú i tòm ra con àûú ng va ca ch thû c phu c vu con ngûú i”.

HOI: “TQM” (Total Quality Management - Quan trõ

Chêt lûúng Àöng bö) va “Chêt lûúng” la nhûng khai niïm möt thúi la cêu noi cûa miïng cua cac nha quan

ly; sau ào àïn “trao quyïn”; riïng cêu noi àûúc lùp ài lùp lai vúi tên suêt cao ngay nay la “àöi múi” (innovation). Vêy trong tûúng lai se la gò?

ÀA P: Ào la “trñ tuï ”. Nï u ca c nguyïn tù c khöng ngû trõ trong con tim va khö i o c cu a tû ng ca nhên, trong ca c mö i quan hï va vùn ho a cu a tö chû c thò ba n khöng thï na o xêy dû ng àûú c niï m tin. Va khöng co niï m tin thò kho ma thû c hiï n àûú c viï c trao quyï n. Nï u mö i ngûú i dû a va o luê t lï àï pha n xe t thò ba n khöng thï nuöi dûú ng àûú c mö t bê u khöng khñ cu a sa ng ta o va àö i mú i. Thay va o ào , ba n se nuöi dûú ng mö t thû vùn ho a nõnh bú . Nï u khöng co sû tin cê y ú mû c àö cao, ca c cú cê u va hï thö ng liïn kï t vú i nhau dû a trïn mö t mö thû c cu a sû rö ng lûú ng thò ba n khöng thï co àûú c quy trònh TQM hay àa t àûú c chê t lûú ng nhû ky vo ng. Theo töi, sau Thú i àa i Thöng tin se la Thú i àa i Trñ tuï , trong ào ngûú i la nh àa o àñch thû c la ngûú i-la nh-àa o-cöng-bö c (servant leader).

HOI: Töi rêt thñch khai niïm “tö chûc lêy nguyïn tùc lam trong têm”. Liïu co thï ap dung khai niïm nay vao cöng àöng xa höi?

ÀAP: Chùc chùn la àûúc. Nïu ban co thï têp húp àu sö lûúng ngûúi biït cach quan têm àïn ngûúi khac, la nhûng ngûúi lanh àao tû nhiïn hay chñnh thûc trong nganh giao duc, kinh doanh, cú quan nha nûúc va cac nganh nghï khac va thêm chñ ca nhûng ngûúi khöng co

quyïn lûc chñnh thöng nhûng co rêt nhiïu quyïn lûc tinh thên va möi quan têm àï tham gia vao qua trònh giang day 7 Thoi quen va bön vai tro lanh àao trong tö chûc va gia àònh, trong cac cöng àöng, ban se nhòn thêy nhûng kït qua àang ngac nhiïn. Chung töi àa va àang lam àiïu nay cho rêt, rêt nhiïu cöng àöng khac nhau trïn khùp thï giúi.

20 CÊU HOI ÀÛÚC NHIÏU NGÛÚI QUAN TÊM NHÊT

CÊU HOI 1: Töi cam thêy hêu nhû khöng thï nao thay àöi àûúc cac thoi quen cua ban thên. Àiïu ào co phö biïn khöng hay töi chó la möt trûúng húp ca biït?

ÀAP: Ban khöng hï ca biït, töi se giai thñch ngay sau àêy. Co thï ban àa tûng xem àoan phim vï con tau vu tru

Apollo 11 àö bö lïn mùt trùng. Nhûng ai àa xem thò khöng thï tin vao mùt mònh khi nhòn thêy con ngûúi àùt chên lïn mùt trùng. Ban co biït nùng lûúng lún nhêt tiïu tön cho cuöc hanh trònh nay àûúc dung cho giai àoan nao hay khöng? Cho quang àûúng 250.000 dùm tû trai àêt àïn mùt trùng? Cho hanh trònh quay vï trai àêt? Cho

giai àoan tiïp cên theo quy àao mùt trùng?... Têt ca àïu khöng phai. Nùng lûúng tiïu tön cho viïc phong con tau

ra khoi sûc hut cua trai àêt trong nhûng giêy phut àêu tiïn – ú nhûng dùm àêu tiïn - cua cuöc hanh trònh múi la lún nhêt.

Sûc hut àöi vúi con tau trong nhûng dùm àêu tiïn ào la vö cung lún. No àoi hoi nöi lûc cua con tau phai lún hún sûc hut cua trai àêt lên sûc can cua khöng khñ àï con tau co thï bay vao khöng gian. Nhûng khi àa bay vao quy àao röi thò hêu nhû con tau khöng tön nùng lûúng bao nhiïu àï lam nhûng viïc khac.

Vñ du vï con tau vu tru cho thêy cên phai co möt sö àiïu kiïn àï thoat khoi thoi quen cu va xêy dûng thoi quen múi. Co thï vñ sûc hut cua trai àêt nhû sûc can cua cac thoi quen cu àa ùn sêu bam rï, nhûng xu hûúng do di truyïn, àiïu kiïn ngoai canh, anh hûúng cua cha me... con sûc can cua bêu khñ quyïn nhû sûc can cua cac yïu tö xa höi, vùn hoa cua tö chûc ma chung ta la möt thanh viïn. Àï co thï vûút qua hai lûc can nay, ban cên phai co möt nöi lûc manh hún ca hai lûc can ào àï co thï cêt canh. Sau khi “cêt canh”, ban se nhên ra rùng ban manh me hún bao giú hït.

Nï u ba n ài theo con àûú ng Tòm ra tiï ng no i cu a ba n thên va cö vu ngûú i kha c tòm ra tiï ng no i cu a ho , ba n se huy àö ng àûú c mö t sû c ma nh to lú n va ta o tiï n àï cho mö t tho i quen mú i na y nú va pha t triï n àï àûúng àê u vú i ca c tha ch thû c, sû phû c ta p va nù m bù t ca c cú hö i trong cuö c sö ng.

CÊU HOI 2: Möt mùt, töi thêy rêt hûng thu va bõ löi cuön vò nhûng gò öng noi. Nhûng mùt khac, töi vö cung phên vên khöng biït mònh co lam àûúc hay khöng?

ÀAP: Ban noi rêt thêt, nhûng töi gúi y ban nïn nïu ra hai cêu hoi khac trûúc khi tû hoi vï nùng lûc cua mònh.

Cêu thû nhêt la: “Töi co nïn lam hay khöng?”. Àêy la möt cêu hoi àï khùng àõnh vï gia trõ. Cêu thû hai la: “Töi co muön lam theo hay khöng?”. Àêy la cêu hoi àï tòm ra àöng cú thuc àêy. Nïu ban tra lúi “Co” cho ca hai cêu hoi nay thò khi ào ban múi hoi: “Töi co lam àûúc hay khöng?”. Ban cên phai phên biït ro ba cêu hoi àï co thï xac àõnh nïn bùt àêu tû àêu.

CÊU HOI 3: Tai sao vên àï lanh àao lai la àï tai nong bong hiïn nay?

ÀAP: Nïn kinh tï múi hiïn àùt trïn nïn tang chu yïu la lao àöng tri thûc. Àiïu ào co nghôa la cua cai àa dõch chuyïn tû tiïn bac va àö vêt sang con ngûúi ca vï tû ban tri thûc va tû ban xa höi. Trïn thûc tï, sû àêu tû tai chñnh lún nhêt cua chung ta la àêu tû vao con ngûúi. Lao àöng tri thûc àa tùng trûúng tû cêp sö cöng sang cêp sö nhên va tû ban tri thûc, tû ban xa höi la chòa khoa àï nêng cao hay töi ûu hoa àêu tû. Hún nûa, phong cach quan ly trong Thúi àai Cöng nghiïp va hï thöng quan ly xem “con ngûúi la chi phñ” àang ngay cang trú nïn löi thúi do sûc ep canh tranh khöc liït trïn thõ trûúng. Àöng thúi ngûúi ta ngay cang nhên thûc àûúc yïu tö con ngûúi, àùc

biït la mûc àö niïm tin chñnh la cùn nguyïn cua moi vên àï. Ào chñnh la ly do tai sao nghï thuêt lanh àao la nghï thuêt cao nhêt cua moi nghï thuêt.

CÊU HOI 4: Têt ca àiïu nay àöi vúi töi nghe co ve nùng vï ly tûúng va àao àûc qua. Trong nhûng àiïu kiïn va tiïn nghi hiïn co trong xa höi chung ta, töi khöng ro nhûng àiïu nay co thûc tï hay khöng?

ÀAP: Möt cêu hoi sêu hún ma ban nïn hoi la liïu co khoang cach giûa kñch thñch va phan ûng hay khöng? Noi cach khac, liïu chung ta thûc sû co kha nùng tû do lûa chon phan ûng cua mònh, bêt kï hoan canh hay khöng? Nïu ban thûc sû tra lúi “co” thò ban se thêy rùng ly tûúng chu nghôa la hiïn thûc. Ban khöng thï nhòn thêy sû ky diïu cua àiïn tû ngay nay, nhûng ban àang söng dûa vao no va ban biït rùng chung co thûc. Trûúc khi àiïn tû àûúc kham pha ra, chung khöng co “thûc” ma chó co trong y tûúng. Khi ban noi rùng nhûng àiïu nay nùng vï àao àûc la ban àang noi àïn àung - sai. Trong thêm têm, ban biït ro sû khac nhau giûa cai àung va cai sai, va nïu ban chon cai àung thò kït qua se khac hùn so vúi khi ban chon cai sai. Ào la ly do tai sao nhûng y tûúng nay lai mang tñnh ly tûúng va luên ly, ca hai àïu la hiïn thûc.

CÊU HOI 5: Öng noi rùng quyïn lûc tinh thên vùn hoa la hònh thûc tiïn tiïn nhêt cua quyïn lûc tinh thên. Töi chûa hiïu y öng?

ÀAP: Lêy ban tuyïn ngön àöc lêp cua Húp Chung quöc Hoa Ky lam vñ du. Tònh cam ên chûa trong vùn ban nay thï hiïn quyïn lûc tinh thên co têm nhòn röng. Ban Hiïn phap la nö lûc thï chï hoa nhûng gia trõ khùng àõnh

rùng: “Moi ngûúi sinh ra àïu bònh àùng”. Va “… Ho àûúc tao hoa ban cho nhûng quyïn têt yïu va bêt kha xêm pham, trong ào co quyïn söng, quyïn àûúc tû do va mûu cêu hanh phuc”.

Ban Hiïn phap chñnh la sû liïn kït giûa têm nhòn va hï thöng cac gia trõ cua Ban Tuyïn ngön Àöc lêp. Ban Tuyïn ngön noi rùng “moi ngûúi”, tuy nhiïn, gên 200 nùm sau

phu nû My múi co quyïn bêu cû. Ban tuyïn bö giai phong nö lï àa khöng àûúc thöng qua trong hún 80 nùm va ngay nay àêy ào vên con tön tai nan phên biït chung töc. Quyïn lûc tinh thên vùn hoa luön phat triïn chêm hún quyïn lûc chñnh thöng hay quyïn lûc tinh thên tû têm nhòn, nhûng cuöi cung no vên la nhên tö quyït àõnh tao nïn möt xa höi hai hoa. Yïu tö quyït àõnh ú àêy

khöng phai la chñnh phu, àai diïn cho quyïn lûc va luêt lï; cung khöng phai la cac ca nhên hay cac tö chûc tû nhên àai diïn cho sû tû do. Yïu tö quyït àõnh la ú cac ca nhên va têp thï cung chia se cac y nghôa va gia trõ chung àa in sêu vao long tûng ngûúi. Sû tû nguyïn ú mûc àö ào se tao ra möt xa höi dên sû, tûc la giai phap thû ba trung

hoa giûa luêt lï va sû tû do.

CÊU HOI 6: Öng noi rùng möt trong nhûng vên àï kho khùn àang tön tai la chung ta sû dung mö hònh cua Thúi àai Cöng nghiïp vao Thúi àai Tri thûc, le nao chung ta àa khöng con la möt nûúc cöng nghiïp hoa sao? Töi thêy ngay nay ú àêu cöng nghiïp cung la ûu tiïn hang àêu.

ÀAP: Àung thï, nhûng cac cöng viïc tao ra gia trõ gia tùng nhiïu nhêt la do lao àöng tri thûc chû khöng phai lao àöng cú giúi. Vò thï, ú àêy chung ta khöng noi vï viïc gat bo cac nganh cöng nghiïp. Chung ta àang noi vï viïc sû dung möt mö thûc lanh àao trong cac nganh cöng nghiïp ào. Thûc ra, mö thûc nay cung co thï ap dung trong Thúi àai Nöng nghiïp tai cac nöng trai hoùc röng hún la khùp moi núi. Mö hònh nay lam tùng gia trõ bùng sûc manh cua Thúi àai Cöng nghiïp va Thúi àai Thöng tin. Ú àêy chung ta àang noi vï pham tru tinh thên chû khöng phai möi trûúng vêt chêt.

CÊU HOI 7: Cac nïn vùn hoa àöc àoan, chuyïn chï se tao ra tñnh bõ lï thuöc lên nhau nhû thï nao?

ÀAP: Hay thû nghô xem nïu ban co möt ngûúi lanh àao chuyïn quyïn kiïm soat moi viïc, thò cêp dûúi se lam gò? Hêu hït moi ngûúi se rùm rùp tuên lïnh öng ta; ho chú öng ta ra lïnh va lam àung nhûng gò öng bao. Hanh vi nay lai giup “cung cö” nhên thûc cua ngûúi lanh àao àöc àoan tiïp tuc phai chó huy va kiïm soat; va àiïu nay lai “cung cö” thai àö bõ àöng cua cêp dûúi.

Cach lanh àao nhû thï se lam suy yïu nùng lûc va trñ tuï cua cêp dûúi va chön vui têt ca moi tiïm nùng cua ho. Àiïu töi tï nhêt la no biïn con ngûúi thanh àö vêt, bõ àiïu khiïn va bõ kiïm soat. Cuöi cung, no cö xuy va nuöi dûúng möt thû vùn hoa bú àú, trong ào viïc ngoan ngoan tuên lïnh àûúc xem la àung àùn va trung thanh con ngûúc lai la sai trai.

Cach lanh àao nay cung tao ra sû hoa húp gia tao trong tö chûc, ngûúi ta se noi “co” trong khi thûc ra ho muön noi “khöng”. No triït tiïu sû àêu tranh lanh manh va gêy ra sû bêt man, tûc giên, tuên thu co ac y, thiïu niïm tin, kem chêt lûúng va khöng hiïu qua trong cöng viïc.

CÊU HOI 8: Co thï ap dung ly thuyït nay trong tònh hònh kinh tï sa sut hay trong nganh cöng nghiïp

bõ àònh trï nhû thï nao?

ÀAP: Khi ào no cang co nhiïu ûng dung mang lai hiïu qua búi vò nguön lûc lún nhêt la kha nùng sang tao cua con ngûúi tòm ra Giai phap thû ba cho nhûng trûúng húp kho khùn. Tuy vêy, xu hûúng tû nhiïn cua con ngûúi vên la trú vï mö hònh chó huy va kiïm soat cua Thúi àai

Cöng nghiïp - möt mö hònh ban thên chung ta hiïu rùng

khöng thï tön tai lêu. Trong tònh huöng khung hoang

ngùn han, khi con ngûúi bõ chi phöi búi vùn hoa sinh tön

thò mö hònh quan ly chuyïn quyïn co thï co tac dung.

Eisenhower tûng noi: “Ban khöng thï noi vï dên chu vúi möt ngûúi àang ên nau trong hêm tru ên ca nhên”.

Nhûng cuöi cung ban vên cên sû tham gia cua moi ngûúi àï tao ra sû biïn àöi mang möt y nghôa lêu dai. Lam àûúc àiïu nay àoi hoi phai co sû lanh àao co quyïn lûc tinh thên àang tin cêy.

CÊU HOI 9: Lam thï nao àï gùn kït 7 Thoi quen vúi 4 Vai tro cua lanh àao? Chung töi àa àêu tû rêt nhiïu thúi gian va tiïn bac cho viïc huên luyïn 7 Thoi quen trong tö chûc cua chung töi nhûng kït qua chûa ro net.

ÀAP: Ban cên nhú rùng 7 Thoi quen àûúc dûa trïn cac nguyïn tùc. 7 Thoi quen la cac nguyïn tùc vï tñnh cach, àõnh hònh ban la ai va ban lam gò; con 4 Vai tro lanh àao àï cêp àïn viïc ban phai lam gò trong vai tro lanh àao àï gêy anh hûúng trong möt tö chûc. Khi ban àûa 7 Thoi quen vao khuön khö cua 4 Vai tro lanh àao, chung se trú thanh sû nïu gûúng. Àiïu nay lam cho 7 Thoi quen co y nghôa chiïn lûúc búi vò chung la nhûng àiïu ban nïu gûúng trong khi ban àang thûc hiïn 3 vai tro khac cua lanh àao. Nhûng nguyïn tùc ên chûa trong 7 Thoi quen cung giöng nhû möt cai giïng sêu hoùc mach nûúc ngêm cung cêp nûúc cho cac giïng nûúc nùm dûúi bï mùt nhû chñnh sach quan trõ chêt lûúng àöng bö, trao quyïn, tinh thên lam viïc nhom, sû àöi múi...

CÊU HOI 10: Cac vu bï böi tai chñnh cua cac têp àoan lún thûúng lam cho ca nganh kinh doanh bõ anh hûúng dêy chuyïn. Àiïu nay khiïn cho àï tai tñnh cach ca nhên trú thanh tiïu àiïm chu y. Vêy öng lam thï nao àï xêy dûng tñnh cach ca nhên va tñnh cach vùn hoa; lam thï nao àï tranh àûúc cac vu bï böi nay?

ÀAP: Töi àa co dõp tham gia xû ly hêu qua cua cac vu bï böi Three Mile Island, Rodney King va Exxon Valdez.

Nhòn chung töi cho rùng têt ca nhûng tham hoa nay àïu la biïu hiïn sêu sùc cua vên àï vùn hoa cöng ty; phên nöi

cua tang bùng bao göm nhûng viïc lam sai trai, sû che àêy va lam ngú trûúc nhûng hanh vi sai trai àï röi bõ bao chñ phanh phui.

Töi cho rùng ào la bai hoc àùt gia cho moi tö chûc. Cên phai xem xet lai àiïu gò la quan trong nhêt – têm

nhòn hay hï thöng cac gia trõ? Ban cên xem xet lai têt ca nhûng lï thoi, cac cú cêu va hï thöng xem liïu chung co thêt sû phu húp vúi nhûng gia trõ va têm nhòn hay khöng.

Thöng tin phan höi cên phan anh trung thûc y kiïn cua khach hang, nha cung cêp va toan bö chuöi gia trõ. Ban khöng thï lang tranh vên àï do mònh gêy ra vò súm muön no cung bõ phúi bay. Ban cung khöng thï àùt sû trung thanh cao hún long chñnh trûc; du xet theo möt mùt nao ào thò chung tûúng tû nhau, nhûng vên co sû khac nhau cú ban. Ban luön muön bac sô noi cho ban biït sû thêt, du ào la àiïu ban khöng muön nghe. Ban muön bac sô phai trung thûc vúi nghï nghiïp cua ho, cung nhû àöi vúi

ban. Àiïu nay cung àung trong tö chûc cua ban, ào la sû trung thanh àöi vúi cac nguyïn tùc àao àûc va nghï nghiïp, chû khöng phai àöi vúi ban thên möt ai ào trong tö chûc.

Cach töt nhêt àï phat triïn tñnh cach trong möt tö chûc khöng phai la àûa ra bang àanh gia àï moi ngûúi phan xet lên nhau, ma àï moi ngûúi chõu trach nhiïm vï nhûng kït qua cöng viïc do chñnh ho àam nhên. Bùng cach nay, ban se khöng ài vao phï phan tñnh cach cua ngûúi khac ma ban chó trao cho ho trach nhiïm, ma trach nhiïm ào àoi hoi ho phai ren luyïn tñnh cach ban thên.

CÊU HOI 11: Öng se lam gò àï co thï duy trò àûúc vùn hoa tñch cûc tin cêy cao sau khi cùt giam nhên lûc?

ÀAP: Ban co biït tai sao vùn hoa cua tö chûc bõ sa sut sau khi cùt giam nhên lûc? Ào la vò moi ngûúi khöng tuên theo cac nguyïn tùc, ho khöng àûúc tham gia àong gop, khöng àûúc cung cêp thöng tin, khöng biït bao giú se àïn lûút mònh bõ sa thai. Ho khöng biït vï cac chuên mûc cên co àï co thï àûa ra nhûng quyït àõnh. Àï cho cac nhên viïn bõ tac àöng tiïu cûc va gia àònh cua ho hiïu àûúc tònh hònh kho khùn cua cöng ty va tao ra khöng khñ thiïn chñ trong tö chûc, cên phai co sû giao tiïp cúi mú va cöng khai àï moi ngûúi àûúc tham gia ban bac chên thanh va tö chûc phai trung thanh vúi cac gia trõ va cac nguyïn tùc àa àûúc xac lêp.

CÊU HOI 12: Chung ta thûúng co nhûng lúp böi dûúng nêng cao trònh àö lanh àao, nhûng chuyïn ài thûc têp da ngoai va múi chuyïn gia bïn ngoai àïn àï giup àú cho tö chûc. Nhûng hoat àöng nay rêt co ñch, giup nêng cao sû nhiït tònh va hùng hai cua moi ngûúi, nhûng chó sau möt thúi gian ngùn thò àêu lai vao àêy. Öng co y kiïn gò vï vên àï nay?

ÀAP: Biït ma khöng lam thò xem nhû khöng biït gò ca. Nïu ban chó hao hûc nhêt thúi vúi nhûng kiïn thûc va nhûng ky nùng múi hoc àûúc, nhûng lai khöng ap dung chung vao thûc tiïn thò ban àa khöng thûc sû biït. Nïu nhû cac cú cêu va hï thöng cua möi trûúng khöng thuên lúi àï ban ap dung chung, ban se khöng ap dung va cung se khöng thûc sû biït vï chung. Nïu tònh trang nay cû tiïp diïn thò cuöi cung se tao ra têm ly nghi ngú trong tö chûc. Bñ quyït thanh cöng la sau khi hoc, ban cên tö chûc truyïn àat, thao luên va thï chï hoa bùng cach vên dung cac nguyïn tùc àa hoc vao cac quy trònh lam viïc hang ngay, àöng thúi gùn chung vúi viïc àanh gia kït qua cöng viïc va khen thûúng.

CÊU HOI 13: Àiïu gò se xay ra nïu cach tiïp cên ào khöng àem lai kït qua?

ÀAP: Nïu ban khöng ap dung no thò se chùng bao giú co kït qua. Cach tiïp cên nay khöng phai la phep mau. No cên co sû quyït têm, kiïn trò, thûúng xuyïn va àùc biït la cên biït thay àöi nïp nghô va thoi quen cu àï tiïp thu cai múi.

CÊU HOI 14: Àêu la cach töt nhêt àï chu àöng tao ra sû thay àöi trong tö chûc, gia sû ban thên àa thay àöi trûúc?

ÀAP: Nïu ban vûa nhên ga, vûa àap thùng thò lam cach nao chiïc xe cua ban co thï chay nhanh nhêt? Ban se àap manh thïm hay nha thùng ra? Ro rang la phai nha thùng ra. Tûúng tû nhû thï, vùn hoa trong möt tö chûc cung co lûc àêy va lûc can. Lûc àêy la nhûng thûc tai lögic va kinh tï. Lûc can la nhûng yïu tö vï vùn hoa va tònh cam. Àï biïn lûc can thanh lûc àêy, cên thöng qua cac giai phap thû ba vï sû giao tiïp àöng têm hiïp lûc.

CÊU HOI 15:Co pha i tê t ca nö i dung cuö n sa ch na y àï u la mú i? Töi àa tû ng nghe nhû ng y tûú ng na y khi töi co n tre . Lõch sû thûú ng co nhû ng chuyï n nhû vê y.

ÀAP: Àung thï. Àï tiïp thïm y cua ban, chung ta àïu biït nhú co Ban Hiïn phap hay nguyïn tùc lam trong têm va möt thõ trûúng thûúng mai tû do ma chung ta chûng kiïn sû giai phong tiïm nùng con ngûúi tai Hoa Ky, möt àêt nûúc chiïm 4,5% dên sö thï giúi nhûng tao ra gên 1/3 gia trõ san lûúng hang hoa trïn thï giúi. Àêy la bùng chûng hung hön vï sûc manh cua nhûng mö thûc va nguyïn tùc àa tao ra nhûng kït qua vûút bêc. Ban cên nhú rùng, cac nguyïn tùc nay co tñnh phö quat va muön

thuú. Thï nhûng khöng phai bêt cû àiïu gò la sû thêt hiïn nhiïn àïu àûúc ngûúi khac thûa nhên va thûc hiïn. Do

ào, chung ta phai luön cung cö long quyït têm cung nhû khöi phuc àao àûc tñnh cach va sû lanh àao luön hûúng vï nguyïn tùc.

CÊU HOI 16: Co phai cuön sach nay àûúc viït tû nhûng cöng trònh nghiïn cûu?

ÀAP: Nïu y ban muön noi àïn cac cöng trònh nghiïn cûu thûc nghiïm, chuyïn sêu thò cêu tra lúi la “khöng” trû phên nghiïn cûu khoa hoc vï lö höng trong thûc nghiïm. Con nïu ban muön noi àïn viïc phên tñch lõch sû, truy cûu tai liïu va nghiïn cûu àï rut ra hanh àöng thiït thûc, thò cêu tra lúi la “co’.

CÊU HOI 17: Nhûng tö chûc nao la hònh mêu cho cac y tûúng nay?

ÀAP: Ban co thï dï dang tòm thêy nhûng àiïn hònh xung quanh ban, trong nhiïu lônh vûc khac nhau. Phep thû la hay quan sat xem lûc lûúng lao àöng co àûúc trao quyïn hay khöng? Ho co têp trung vao cac ûu tiïn cao nhêt cua tö chûc va thûc hiïn nhû thï nao? Têt nhiïn viïc trao quyïn khöng phai la têt ca. Le thûúng, moi tö chûc àïu co thanh cöng va thêt bai. Vên àï la phai luön canh giac, thu hut va phat triïn nhûng ngûúi gioi, xêy dûng àao àûc lanh àao trú thanh “gien” vùn hoa cua tö chûc, cung nhû quyïn lûc tinh thên àï tö chûc phat triïn khöng ngûng.

CÊU HOI 18: Hiïu theo möt cach nao ào thò liïu àêy co phai la cuön sach noi vï tñn ngûúng hay khöng?

ÀAP: Cac nguyïn tùc chung têt nhiïn phai co nïn tang àao ly va tònh cam nhûng chung khöng phai la net riïng cua bêt cû tön giao nao. Töi tûng giang giai cac nguyïn tùc nay khùp núi trïn thï giúi trong böi canh cac tön giao khac nhau va àa trñch dên möt sö cêu trong cac sach kinh thanh rêt khac nhau cua nhiïu tön giao.

Nhûng nguyïn tùc nay thûc sû co tñnh phö quat va muön thuú. Ngûúi ta co thï sû dung ngön tû khac nhau, ngûúi ta co thï co nhûng tuc lï khac nhau phan anh nhûng gia trõ khac nhau, nhûng vï cú ban thò cac nguyïn tùc ào àïu àï cêp àïn bön pham tru àa àûúc trònh bay xuyïn suöt cuön sach nay - thï chêt/kinh tï, möi quan hï/xa höi, phat triïn trñ tuï/tai nùng va tinh thên, têt ca àïu co liïn quan àïn y nghôa cua cuöc söng va sû chñnh trûc.

CÊU HOI 19: Töi la ngûúi vûa thiïu nhiït tònh vûa nön nong. Liïu àöi vúi töi co qua muön àï thay àöi?

ÀAP: Möt cêu hoi rêt hay. Thûc ra, töi phat hiïn ra rùng vên àï chñnh ma moi ngûúi thûúng nghi ngú la sû àung àùn cua cac y tûúng chû khöng phai ban thên cac y tûúng. Cac y tûúng nay àïu àung àöi vúi moi ngûúi. Vên

àï ú àêy la ho nghi ngú chñnh ban thên mònh. Lúi khuyïn cua töi la ban hay bùt àêu chêm rai va lam tû viïc nho röi

tiïn hanh thûc hiïn lúi hûa àöi vúi mònh. Möt khi ban àa thûc hiïn àûúc, du rêt nho, hay tiïp tuc lam va cö gùng

thïm chut nûa. Dên dên tûng bûúc möt, ban se co àûúc sû tû tin, lam chu tònh huöng, sû kiïn trò cung se tùng lïn, ban se àùt ra muc tiïu lún hún va thûc hiïn àûúc. Khöng bao giú la qua muön àöi vúi ban. Cuöc söng la möt sû mïnh, chû khöng phai la möt nghï nghiïp.

CÊU HOI 20: Lam thï nao öng biït àûúc àiïu ào se mang lai kït qua?

ÀAP: Ban chó thûc sû biït àûúc khi bùt tay hanh àöng. Biït ma khöng lam thûc ra la khöng biït. Bùng chûng àï chûng minh ban se àat kït qua hay khöng con co thï lêy tû nhûng kït qua thûc tï cua nhûng ngûúi àûúc ban phuc vu - khach hang, ngûúi chu cöng ty/doanh nghiïp/tö chûc, nhên viïn, àöng nghiïp, nhûng ngûúi dên bònh thûúng söng quanh ban... va ca nhûng thöng tin phan höi ma ban nhên àûúc. Suy cho cung, töi tin vao sû phan xet sang suöt dûa vao lûúng têm kït húp vúi sû quan sat va àöi chiïu. Töi cung nhên ra rùng tû trong thêm têm, hêu hït chung ta àïu biït nhûng gò nïn va khöng nïn lam. Chó cên moi ngûúi hanh àöng theo sû hiïu biït ào thò nhûng cêu hoi khac chó con la ly thuyït suöng. Cuöi cung, töi muön noi rùng moi cêu hoi trïn àúi nay àïu co lúi giai àap va ban co thï tòm thêy chung qua hoc hoi, nhûng àöi khi ban phai tra gia múi co àûúc chung.

VÏ TAC GIA

STEPHEN R. COVEY

Stephen

R. Covey la möt chuyïn gia àûúc kñnh trong trïn thï giúi vï ly thuyït lanh àao, vên àï gia àònh, möt nha giao, nha tû vên vï quan ly va la möt tac gia àa cöng hiïn ca àúi mònh àï giang day phûúng phap söng va lanh àao lêy nguyïn tùc lam trong têm, nhùm xêy

dûng cuöc söng gia àònh va tö chûc thanh àat. Öng töt

nghiïp MBA Àai hoc Harvard va tiïn sô Àai hoc Brigham

Young - núi öng lam giao sû mön hanh vi hoc cua tö

chûc va quan trõ kinh doanh, àöng thúi la giam àöc quan hï cöng chung cua trûúng va trú ly hiïu trûúng. Ngoai

ra, öng con nhên àûúc 7 bùng tiïn sô danh dû cua cac trûúng àai hoc danh tiïng khac.

Tiïn sô Covey la tac gia cua nhiïu cuön sach, bao göm cuön sach àûúc xïp vao hang ban chay nhêt thï

giúi “7 Thoi quen àï thanh àaåt” - tac phêm àûúc tön vinh la co anh hûúng nhêt cua thï ky 20 va la möt trong 10 cuön sach vï quan trõ co anh hûúng nhêt tû trûúc àïn nay vúi 20 triïu ban bùng 38 thû tiïng àa àûúc ban ra trïn toan thï giúi. Nhûng cuön sach nöi tiïng khac cua öng bao göm: Thoi quen thû 8, Ûu tiïn cho àiïu quan troång nhêt, Lanh àaåo lêy nguyïn tùc lam troång têm va cuön 7 Thoi quen cua nhûng gia àònh thanh àaåt.

Öng co 9 ngûú i con va 43 ngûú i cha u. Öng àûú c trao Gia i thûú ng Ngûú i Cha Àa ng Kñnh cu a nûú c Mygia i thûú ng ma öng cho rù ng co y nghôa nhê t trong cuö c àú i mònh. Ca c gia i thûú ng kha c cu a öng bao gö m

Thomas More College Medallion vï sû cö ng hiï n cho nhên loa i, Diï n gia Xuê t sù c nhê t, Gia i thûú ng Cöng dên cu a Ho a Bònh, Gia i thûú ng Quö c tï Nha Doanh nghiï p cu a nùm 1994 va gia i thûú ng Doanh nhên Quö c gia vò Nhû ng Tha nh tû u Tro n àú i cu a Hoa Ky . Tiï n sô

Covey àûú c ta p chñ Time cöng nhê n la mö t trong 25 ngûú i My co a nh hûú ng nhê t thï ky 20.

Tiïn sô Covey la sang lêp viïn va la Pho chu tõch

Cöng ty Franklin Covey, möt cöng ty cung cêp dõch vu hang àêu trïn thï giúi co vùn phong tai 123 nûúc. Ho

chia se têm nhòn, tñnh ky luêt va nhiït tònh cua Tiïn sô

Covey àï co nguön cam hûng, nêng cao, va cung cêp

phûúng tiïn cho cac ca nhên va tö chûc co nhu cêu trïn toan thï giúi àï thay àöi va trûúng thanh trïn con àûúng cöng danh va sû nghiïp.

Franklin Covey (tïn niïm yït trïn thõ trûúng chûng

khoan New York(1) la FC) la cöng ty hang àêu trïn thï

giúi vï àao tao, nêng cao hiïu qua lam viïc, cac cöng cu nêng cao nùng suêt lao àöng va cac dû an àanh gia cho

cac tö chûc, têp thï va ca nhên. Khach hang cua Franklin Covey chiïm 90% cac cöng ty trong danh sach Fortune

100, hún 75% trong Fortune 500, hang ngan cac doanh nghiïp nho va vûa, cung nhû nhiïu tö chûc cua chñnh phu va cac tö chûc giao duc. Cac tö chûc va ca nhên tiïp

cên vúi san phêm cua Franklin Covey va dõch vu thöng qua cac lúp huên luyïn cua cöng ty, qua nhûng nhên

viïn cung cêp dõch vu co giêy phep, tû vên trûc tiïp möt àöi möt, cac cuöc höi thao chuyïn àï, catalogue, cung

vúi hún 140 cûa hang ban le va qua trang web

www.FranklinCovey.com

Franklin Covey co hún 2.000 cöng tac viïn cung cêp

cac dõch vu chuyïn nghiïp, cac san phêm va tû liïu bùng 28 ngön ngû, tai 39 vùn phong va ú 95 nûúc trïn thï giúi.

(1) NYSE – New York Stock Exchange: Thõ trûúng chûng khoan New York.

Lúi giúi thiïu5

Chûúng 1: Nöi àau7

Chûúng 2: Vên àï 26

Chûúng 3: Giai phap44

PHÊN 1: TÒM RA TIÏNG NOI CUA BAN THÊN

Chûúng 4: Tòm ra tiïng noi cua ban thênmon qua thiïn phu 61

Chûúng 5: Thï hiïn quan àiïm thöng qua têm nhòn, ky luêt, sû àam mï va lûúng têm cua ban87

PHÊN 2: CÖ VU NGÛÚI KHAC TÒM RA TIÏNG NOI CUA HO

Chûúng 6: Cö vu ngûúi khac tòm ra tiïng noi cua ho la thach thûc lún àöi vúi

ngûúi lanh àao 129

TÊP TRUNG – NÏU GÛÚNG VA ÀÕNH HÛÚNG 163

Chûúng 7: Tiïng noi cua sû anh hûúnghay la ngûúi cêm lai 164

Chûúng 8: Tiïng noi cua tñn nhiïmnïu gûúng vï tñnh cach va nùng lûc 191

Chûúng 9: Tiïng noi va töc àö cua niïm tin212

Chûúng 10: Nhûng tiïng noi kït húpài tòm phûúng an thû ba234

Chûúng 11: Möt tiïng noi - con àûúng ài àïn têm nhòn nhûng gia trõ va chiïn lûúc chung251

THÛC HIÏN - LIÏN KÏT VA TRAO QUYÏN 269

Chûúng 12: Tiïng noi va thûc hiïn ky luêtliïn kït cac muc tiïu va hï thöng àï ài àïn kït qua 270

Chûúng 13: Trao quyïn: khúi nguön cam hûng va tai nùng286

THÚI ÀAI CUA TRÑ TUÏ 301

Chûúng 14: Thoi quen thû 8 va àiïm tûa niïm tin302

Chûúng 15: Sû dung tiïng noi ban thên möt cach thöng minh 321

20 cêu hoi àûúc nhiïu ngûúi quan têm nhêt 340

Vï tac gia Stephen R. Covey355

First News

Chõu trach nhiïm xuêt ban: Tiïn sô QUACH THU NGUYÏT

Biïn têp : Thanh Nam

Trònh bay : First News

Sûa ban in : Thanh Bònh

Thûc hiïn : First News – Trñ Viït

NHA XUÊT BAN TRE

161B Ly Chñnh Thùng - Quên 3 - TP. Hö Chñ Minh

ÀT: 39316211 - Fax: 38437450

In 2.000 cuön, khö 14,5 x 20,5 cm tai XN In Cöng ty Vùn Hoa Phûúng Nam (160/13 Àöi Cung, Q.11, TP. HCM). Giêy ÀKKHXB sö 55-2008/CXB/768187/Tre ngay 08/01/2008 - QÀXB sö 63B/QÀ-Tre cêp ngay 31/03/2008. In xong va nöp lûu chiïu quy II/2009.