Sint-Annabos by Chris Terryn

HET SINT-ANNABOS Bedreigd groen in Antwerpen

Anne Provoost Chris terryn

Het Sint-Annabos

stRaten-generaal organiseerde in 2014 een fotowedstrijd met als onderwerp de bedreigde natuurgebieden Noordkasteel en Sint-Annabos. Bedoeling van de wedstrijd was de groengebieden die moeten wijken voor de Oosterweelverbinding op een originele manier in beeld te brengen, ‘zodat de inwoners van Antwerpen ze leren kennen en er verliefd op worden’. Door mooie foto’s aan te leveren tekenden de deelnemers artistiek protest aan tegen de kap. Na de wedstrijd gingen de laureaten samen op pad om materiaal te verzamelen voor dit boek. De jury bestond uit de fotografen Koen Broos, Katrijn van Giel, Luc Janssens, Chris terryn en Diego Franssens, kunstkenner Anne Baudouin, schrijver Anne Provoost, videast Serge Vermeersch en voorzitter van Natuurpunt WAL Jef Van De Wiele.

HET SINT-ANNABOS

ÂŠ Dorien Ivens

stRaten-generaal - Ademloos - Natuurpunt WAL

ÂŠ Roberto Simoni

Het Sint-Annabos op Linkeroever is bedreigd. Als de Oosterweelverbinding wordt gebouwd, zullen alle bomen van het bos worden gerooid om ruimte te maken voor een slibstort en een bouwwerf. Het vervuilde slib zal vanuit de Schelde aan land worden gebracht en in het voormalige bos worden opgeslagen. De groene buffer tussen de woonwijken en de havenindustrie zal dan voor lange tijd verdwijnen. De Schelde is historisch zwaar vervuild. Het slib zal bijgevolg langdurig moeten worden gesaneerd voor de plek waar het is verwerkt opnieuw toegankelijk kan worden gemaakt voor mensen. Herstel van de huidige biodiversiteit kan pas worden verwacht tegen het eind van de eeuw.

ÂŠ Pascal De Munck

ÂŠ Guido Van Geertsom

ÂŠ Anna Van Daele

ÂŠ Hans Vinck

Waardevol of niet waardevol? Van dit bos langs de Scheldedijk op de Antwerpse Linkeroever wordt gezegd dat het mag verdwijnen omdat het niet waardevol zou zijn. Vroeger was het een polder, de Borgerweertpolder. In de jaren veertig heeft het korte tijd als militair domein gediend. Toen in de jaren vijftig de haven werd uitgebreid, werd het zand uit het havengebied de linkeroever op gespoten. Nadien plantte men op de verhoogde polder honderdtachtigduizend bomen. De bomen staan er nu zestig jaar. Ze zijn majestueus geworden. Doordat de bomen zestig jaar de tijd hebben gekregen om te groeien, hebben ze zich ontwikkeld tot een heus bos met een welige ondergroei. Een deel is afgestorven en vormt een waardevolle natuurlijke habitat voor planten en insecten.

ÂŠ Guido Van Geertsom

ÂŠ Anna Van Daele

ÂŠ Brian Bonckaert

ÂŠ Roberto Simoni

Het jonge bos op de opgespoten Borgerweertpolder was lange tijd ontoegankelijk. Op 20 mei 1970 werd het bos plechtig geopend voor het publiek. Het is vandaag eigendom van de Beheersmaatschappij Antwerpen Mobiel (beter bekend als BAM) en wordt beheerd door het Agentschap Natuur en Bos. Sinds twintig jaar wordt het onderhoud op een laag pitje gezet omdat het bos toch ‘ten dode is opgeschreven’.

ÂŠ Hans Vinck

ÂŠ Jan Waaijenberg

ÂŠ Hans Vinck

Het Sint-Annabos grenst aan het beschermde groengebied Blokkersdijk. De Blokkersdijk is voor wandelaars enkel toegankelijk op de wandelpaden omdat het een broedplaats is voor een vijftigtal soorten watervogels. Het is bovendien een belangrijk ruigebied, een gekend doortrekgebied voor lepelaars, en een rust- en foerageergebied voor trekkers in het algemeen. Jaarlijks worden er ongeveer honderdzestig vogelsoorten waargenomen. In Het Rot, een ander uniek natuurgebied bij het SintAnnabos, broeden vogels als de matkop, de dodaars, de kuifeend, de sperwer, de buizerd, de goudhaan, de nachtegaal en de cettiâ&#x20AC;&#x2122;s zanger. Er woont ook een blauwe reigerkolonie. De biodiversiteit van beide natuurgebieden komt onder druk te staan als het Sint-Annabos verdwijnt.

ÂŠ Pascal De Munck

ÂŠ Jef Van De Wiele

ÂŠ Dorien Ivens

Het Sint-Annabos is toegankelijk voor recreanten. Er wordt gejogd, gewandeld en gefietst. Het is een geliefde plek voor gezinnen, jeugdbewegingen, insectenliefhebbers, vogelaars, mountainbikers, paardrijders, verenigingen en kansengroepen die zich geen verre vakantie kunnen veroorloven. Op topdagen trekt het bos soms meer dan duizend bezoekers aan. Het vormt een belangrijke buffer voor geluidsoverlast en luchtvervuiling tussen de ring, de haven en de woongebieden van Antwerpen. Het ligt op twee kilometer van de Grote Markt van Antwerpen en is bijna honderd hectare groot. Het wordt wel eens de linkerlong van de stad genoemd. Een rechterlong is het veel kleinere natuurgebied het Noordkasteel aan de overzijde van de Schelde. De bomen van het Noordkasteel zullen eveneens worden gekapt omdat daar een verkeerswisselaar moet komen voor de Oosterweelverbinding.

ÂŠ Hans Vinck

ÂŠ Jan Waaijenberg

ÂŠ Patrick Govaerts

In het Sint-Annabos leven bijna veertig soorten insecten, meer dan twintig soorten mossen en vele soorten dag- en nachtvlinders, spinnen, sprinkhanen, kevers, bijen, wespen, mieren, wantsen, weekdieren en libellen. Er broeden sperwers, buizerds, boomvalken en torenvalken. Je kunt er vier soorten spechten zien: de grote specht, de kleine bonte, de groene en de zwarte. Honderden koperwieken komen er regelmatig overwinteren voor hun vertrek naar het noorden. Er komen bijna zeshonderd (!) soorten paddenstoelen voor in het gebied, waarvan een aantal met uitsterven bedreigde. Toch blijft onze overheid zeggen dat dit geen waardevol gebied is.

ÂŠ Pascal De Munck

ÂŠ Dorien Ivens

ÂŠ Patrick Govaerts

ÂŠ Dorien Ivens

ÂŠ Karin Kesteloot

ÂŠ Dorien Ivens

ÂŠ Marianne Cornelis

Wat weinig mensen nog weten: op het terrein van het Sint-Annabos bevond zich van juni 1945 tot april 1946 Camp Top Hat. Het was de plek in Europa waar Amerikaanse soldaten zich na de Tweede Wereldoorlog verzamelden om vanaf de Schelde de Atlantische Oceaan over te gaan. Het kamp kon twintigduizend man in een keer opvangen. Het had bars, eetzalen, cinema’s en sportzalen. Het heeft maar een goede negen maanden bestaan, maar in die relatief korte tijd zijn daar meer dan een kwart miljoen militairen voorbijgekomen. Toen iedereen was vertrokken werd het kamp afgebroken. Het terrein werd met bulldozers geëgaliseerd, maar de wandelwegen in het bos zijn nog altijd de autowegen van het kamp.

ÂŠ Jef Van De Wiele

ÂŠ Patrick Govaerts

De overheid blijft het Sint-Annabos ‘kaprijp’ noemen. Na de sanering van het slibstort zal het Sint-Annabos gedeeltelijk worden heraangelegd. Het zal echter niet meer het karakter krijgen van een aaneengesloten bos zoals het nu het geval is. De biodiversiteit van het gebied zal verloren gaan en het zal twintig tot dertig jaar duren voor de bomen weer zijn wat ze waren: imposant, zuiverend en rustgevend. De biodiversiteit zal dan nog niet zijn hersteld. Daar is nog eens twintig of dertig jaar voor nodig.

ÂŠ Patrick Govaerts

â&#x20AC;&#x2DC;Zicht op Blokkersdijk vanaf Sint-Annabos. Tussen de twee groengebieden komt de Oosterweelverbinding.

ÂŠ Patrick Govaerts

ÂŠ Alfons Hotag

ÂŠ Karin Kesteloot

ÂŠ Luc Janssens

ÂŠRoberto Simoni

Uitgave van Straatego vzw, 2015 Lay-out en samenstelling Chris terryn www.puurfoto.be Tekst Anne Provoost Foto kaft Dorien Ivens Alle afbeeldingen ÂŠ vermelde fotografen

stRaten-generaal is een Antwerps bewonerscollectief dat draait op vrijwilligerschap. Het collectief dankt iedereen die heeft meegewerkt aan het tot stand komen van dit boek. De opbrengst van het boek gaat naar de werking van stRaten-generaal. Straatego vzw BE84 0013 4785 0059

D/2015/13.504/2

Het Sint-Annabos op de Antwerpse Linkeroever is een in de jaren vijftig aangeplant bos van bijna tweehonderdduizend bomen. Het vormt een groene buffer tussen de woonwijken en de havenindustrie. Het bos is in gevaar. Als de

Oosterweelverbinding wordt gebouwd, zullen alle bomen worden gerooid om ruimte te maken voor een slibstort. Het vervuilde slib zal vanuit de Schelde aan land worden gebracht en in het voormalige bos worden opgeslagen en gesaneerd. Door de verdwijning van het honderd hectaren grote groengebied zullen de aanpalende natuurgebieden Blokkersdijk en Het Rot, waar tientallen zeldzame dieren- en plantensoorten leven, mee onder druk komen. Om de aandacht te vestigen op de dreigende kaalslag organiseerde het bewonerscollectief stRaten-generaal een fotowedstrijd. Een selectie van de fotoâ&#x20AC;&#x2122;s, aangevuld met nieuw werk van de winnende fotografen en van professionele natuurfotografen, vindt u in dit boek.

stRaten generaal

info@puurfoto.be