เทคโนโลยีสารสนเทศ

บทที่ 1 เทคโนโลยีสารสนเทศ 1.1 บทบาทความสําคัญของเทคโนโลยีสารสนเทศ การเปลี่ยนแปลงสังคมความเปนอยูของมนุษยเปนไปอยางรวดเร็ว กลาวกันวาไดเกิดการเปลี่ยนแปลงใน ลักษณะ ที่เรียกวา การปฏิวตั ิมาแลวสองครั้ง ครั้งแรกเกิดจากการที่มนุษยรูจักใชระบบชลประทาน เพื่อการเพาะปลูก สังคมความเปนอยูของมนุษยจึงเปลี่ยนจากการเรรอนมาเปนการตั้งหลักแหลง เพื่อทําการเกษตร ตอมาเมื่อประมาณ รอยกวาปทแี่ ลว กอนสงครามโลกครั้งที่ 1 หลังจากที่เจมสวัตต (James Watt ) ประดิษฐเครื่องจักรไอน้ํามนุษยรจู ักนํา เอาเครื่องจักรมาชวยในอุตสาหกรรมการผลิต และชวยในการสรางยานพาหนะ เพื่องานคมนาคมขนสง ผลที่ ตามมาทําใหเกิดการปฏิวัตทิ างอุตสาหกรรม สังคมความเปนอยูของมนุษยจึงเปลี่ยนจากสังคมเกษตรมาเปนสังคม เมือง

สังคมสารสนเทศที่มีการนําเทคโนโลยีสารสนเทศมาใชงานในทุกวงการ การปฏิวัติอุตสาหกรรมยุคแรก เริ่มจากการใชเครื่องจักรกลแทนการทํางานดวยมือ พลังงานที่ใชขับเคลื่อน เครื่องจักรมาจากพลังงานน้ําพลังงานไอน้ํา และเปลี่ยนเปนพลังงานจากน้ํามันมีการขับเคลื่อนเครื่องยนตและมอเตอร ไฟฟา การปฏิวัติอุตสาหกรรมไดเกิดขึ้นอีก โดยเปลีย่ นแปลงระบบการทํางานจากการทีละขั้นตอนมาเปนการ ทํางานระบบอัตโนมัติ การทํางานเหลานี้อาศัยระบบควบคุมดวยคอมพิวเตอรทั้งสิ้น

บทที่ 1 เทคโนโลยีสารสนเทศ

1

โรงงานประกอบรถยนตที่ใชแขนหุนยนต

มีผูกลาววาการปฏิวัติครั้งที่สามกําลังจะเกิดขึ้น โดยสิ่งที่เกิดใหมนี้ ไดแก การพัฒนาทางดานความคิด การ ตัดสินใจ โดยอาศัยหลักการของคอมพิวเตอร ในอนาคตกลุมคนเพียงกลุมเดียวอาจทํางานทั้งหมดโดยอาศัยระบบ คอมพิวเตอรควบคุม ทําการควบคุมหุนยนตคอมพิวเตอร และใหหนุ ยนตควบคุมการทํางานของเครื่องจักรอีกตอหนึ่ง ความเจริญกาวหนาทางอุตสาหกรรมเกือบทุกแขนงมีคอมพิวเตอรเขามาเกี่ยวของดวยเสมอ ระบบการผลิต สวนใหญ ตองใชคอมพิวเตอรและอิเล็กทรอนิกสแทรกเขามาเกือบทุกกระบวนการ ตั้งแต การควบคุม การขนสงวัตถุดิบ กระบวนการผลิต และการบรรจุหีบหอ ในระดับประเทศประเทศไทยสั่งซื้อสินคาเทคโนโลยีระดับ สูงเปนปริมาณมาก ทําใหตองซื้อเทคนิควิธีการ ตลอดจนเครื่อง มือเครื่องจักรเขามาในปริมาณมากไปดวย ขณะเดียวกันเรายัง ขาดบุคลากรที่จะพัฒนาเครื่องจักร เครื่องมือเหลานั้น ใหมีประ สิทธิภาพ การสูญเสียเงินตราเนื่องจากสาเหตุนี้จึงเกิดขึ้นมิใชนอย หลายโรงงานยังไม กลาใชเครื่องจักรที่ใชเทคโนโลยีใหม เพราะ หาบุคลากรใน การดําเนินการไดยาก แตในระยะหลังคาจางแรง งาน สูงขึ้น และการแขงขัน ทางธุรกิจมีมากขึน้ จึงตกอยูในสภาวะ จํายอมที่ตองนําเครื่องมือเหลานั้นเขามา เนื่องจาก เครื่องมือดังกลาว ใหผลผลิตที่ดีกวาของเดิมและทําใหราคาตนทุนการผลิตสินคาต่ํา ลงอีกดวย ในยุควิกฤตการพลังงาน หลายประเทศพยายามลด การใชพลังงาน โรงงานพยายามหาทางควบคุมการใช พลังงานใหมปี ระสิทธิภาพสูงสุดเพื่อจะลดคาใชจายลง จึงมีการนําคอมพิวเตอรมาชวยควบคุม เชน ควบคุมการเดิน เครื่องใหเหมาะสม ควบคุมปริมาณการเผาไหมของ เครื่องจักรในกระบวนการผลิต ควบคุมการจัดภาระงาน ให เหมาะสม รวมถึงการควบคุมสิ่งแวดลอมตางๆ ดวย เมื่อคอมพิวเตอรเขามาเกี่ยวของกับการดําเนินชีวิตของมนุษยมากขึ้น ไดมีการพัฒนางานทางดานเทคโนโลยี สารสนเทศขึ้น และในปจจุบันเทคโนโลยีสารสนเทศไดเขามามีบทบาทตอชีวิตประจําวันของมนุษยมากขึน้ สังเกต ไดจากการนําคอมพิวเตอรสวนบุคคลมาใชในสํานักงาน การจัดทําระบบฐานขอมูลขนาดใหญ การใชอุปกรณอาํ นวย ความสะดวกที่ประกอบดวยชิ้นสวนอิเล็กทรอนิกส แสดงวาเทคโนโลยีสารสนเทศเพื่อการคํานวณและ เก็บขอมูลได แพรไปทั่วทุกแหง เทคโนโลยีสารสนเทศมีบทบาทสําคัญตอการแขงขันดานธุรกิจและการขยายตัวของบริษัท สงผล ตอการใหบริการขององคการและหนวยงาน และมีผลตอการประกอบกิจในแตละวัน เทคโนโลยีสารสนเทศเริ่มใชงานในประเทศไทย เมื่อไมนานมานีเ้ อง โดยในป พ.ศ. 2507 มีการนํา บทที่ 1 เทคโนโลยีสารสนเทศ

2

คอมพิวเตอรเขามาใชในประเทศไทยเปนครั้งแรก และในขณะนั้นเทคโนโลยีสารสนเทศยังไมแพรหลายนัก จะมี เพียงการใชโทรศัพทเพื่อการติดตอสื่อสารและนําคอมพิวเตอรมาชวยประมวลผลขอมูล งานดานสารสนเทศอื่น ๆ สวนใหญยังคงเปนงาน ภายในสํานักงานที่ยังไมมีอุปกรณและเครื่องมือดานเทคโนโลยีมาชวยงานเทาใดนัก เมื่อมีการประดิษฐคิดคนอุปกรณชวยงานสารสนเทศ เชน เครื่องถายเอกสาร โทรสาร และ ไมโครคอมพิวเตอร อาชีพของประชากรก็ปรับเปลี่ยนมาสูงานดานสารสนเทศมากขึน้ สํานักงานเปนแหลงที่มีการใช เทคโนโลยีสารสนเทศมากทีส่ ุด เชน การใชคอมพิวเตอรทําบัญชีเงินเดือนและบัญชีรายรับรายจาย การติดตอสื่อสาร ภายในและภายนอกโดยโทรศัพทและ โทรสาร การจัดเตรียมเอกสารดวยการใชเครื่องถายเอกสารและคอมพิวเตอร งานดานสารสนเทศมีแนวโนมขยายตัวทีค่ อนขางสดใส เพราะเทคโนโลยีดานนี้ไดรบั การสงเสริมสนับสนุน อยางเต็มที่ มีการวิจัยและพัฒนาใหเกิดผลิตภัณฑใหม ออกมาตอบสนองความตองการของมนุษยอยูตลอดเวลา

การใชคอมพิวเตอรทาํ งานในสํานักงาน

เทคโนโลยีที่ใชในระบบสารสนเทศที่กําลังไดรับความสนใจอยางมากในขณะนี้ คือ เทคโนโลยีสื่อประสม (multimedia) ซึ่งรวมขอความ ภาพ เสียงและวิดีทัศนเขามาผสมกัน เทคโนโลยีนี้กาํ ลังไดรับการพัฒนา ในอนาคต เทคโนโลยีแบบสื่อประสม จะชวยเสริมและสนับสนุนงานดานสารสนเทศใหกาวหนาตอไป เปนที่คาดหมายวาอัตรา การเติบโตของ ผูทํางานดาน เทคโนโลยีสารสนเทศจะมีมากขึ้น แนวโนมของเทคโนโลยีสารสนเทศคอยๆ กลายมาเปนระบบรวม โดยใหคอมพิวเตอรระบบหนึ่งทํางาน พรอมกันไดหลายๆ อยาง นอกจากใชประมวลผลขอมูลดานบัญชีแลว ยังใชงานจัดเตรียมเอกสารแทนเครื่องพิมพดีด ใชรับสงขอความ หรือจดหมายกับคอมพิวเตอรที่อยูห างไกล ซึ่งอาจอยูคนละซีกโลกในลักษณะที่เรียกวา ไปรษณีย อิเล็กทรอนิกส สําหรับเครื่องถายเอกสาร นอกจากจะใชถายสําเนาเอกสารตามปกติแลว อาจเพิ่มขีด ความสามารถ ใหใชงานเปนเครื่องพิมพ หรือรับสงโทรสารไดอีกดวย การพัฒนาทางเทคโนโลยีสารสนเทศเปนไปอยางรวดเร็ว ทั้งดานฮารดแวร (hardware) ซอฟตแวร (software) ดานขอมูลและการติดตอสื่อสาร ผูใชจึงตองปรับตัวยอมรับและเรียนรู เทคโนโลยีใหมที่เกิดขึ้นอยูเสมอ โดยเฉพาะขอมูลและ การติดตอสื่อสาร (communication) ซึ่งเปนหัวใจสําคัญของ การดําเนินธุรกิจ หากการ ดําเนินงานธุรกิจใชขอมูลซึ่งมีการบันทึกใสกระดาษและเก็บรวบรวมใส แฟมการเรียกคนและสรุปผลขอมูลยอมทํา ไดชา และเกิดความผิดพลาดไดงายกวา การประมวล ผลขอมูลดวยเครือ่ งคอมพิวเตอร เทคโนโลยีสารสนเทศจะชวย บทที่ 1 เทคโนโลยีสารสนเทศ

3

ใหทํางานไดงา ย สะดวก รวดเร็ว และถูกตองขึ้น และที่สาํ คัญชวยใหสามารถตัดสินใจดําเนินงานไดเร็ว

1.2 ขอบเขตของเทคโนโลยีสารสนเทศ คําวา เทคโนโลยี หมายถึง การประยุกตเอาความรูทางดานวิทยาศาสตร ความจริงเกี่ยวกับธรรมชาติและ สิ่งแวดลอม มาทําใหเกิดประโยชนตอมวลมนุษย เทคโนโลยีจึงเปนวิธีการในการสรางมูลคาเพิ่มของสิ่งตางๆ ใหเกิด ประโยชนมากยิ่งขึ้น เชน ทรายหรือซิลิกอน (silikon) เปนสารแรที่พบเห็นทัว่ ไปตามชายหาด หากนํามาสกัดดวย ุ คา และมูลคาเพิม่ ขึ้นไดอีกมาก เทคนิควิธีการสรางเปน ชิป (chip) จะทําใหสารแรซิลิกอนนั้นมีคณ

ชิป

สําหรับสารสนเทศ หมายถึง ขอมูลที่เปนเรื่องเกี่ยวของกับ ความจริงของคน สัตว สิ่งของ ทั้งที่เปนรูปธรรม และนามธรรม ที่ไดรับการจัดเก็บรวบรวม ประมวลผล เรียกคน และสื่อสารระหวางกัน นํามาใชใหเกิด ประโยชนได ซึ่งนักเรียนจะไดเรียนเพิ่มเติมตอไป เทคโนโลยีสารสนเทศ (IT : Information Technology) หมายถึง การนําวิทยาการที่กาวหนาทางดาน คอมพิวเตอรและ การสื่อสารมาสรางมูลคาเพิ่มใหกับสารสนเทศ ทําใหสารสนเทศ มีประโยชนและใชงานได กวางขวางมากขึ้น เทคโนโลยีสารสนเทศ รวมถึงการใชเทคโนโลยีดานตางๆ ในการรวบรวม จัดเก็บ ใชงาน สงตอ หรือสื่อสารระหวางกัน เทคโนโลยีสารสนเทศเกีย่ วของ โดยตรงกับเครื่องมือเครื่องใชในการจัดการสารสนเทศ ไดแก เครื่องคอมพิวเตอรและอุปกรณรอบขาง ขั้นตอนวิธีการดําเนิน การซึ่งเกี่ยวของกับซอฟตแวร เกี่ยวของกับตัว ขอมูล บุคลากร และกรรมวิธีการดําเนินงานเพื่อใหขอมูลเกิดประโยชนสูงสุด เทคโนโลยีสารสนเทศจึงเปนเทคโนโลยีทคี่ รอบคลุมเรื่องเกี่ยวกับการประมวลผล ขอมูล ซึ่งไดแกการใช เทคโนโลยีคอมพิวเตอร การติดตอสื่อสารระหวางกันดวยความรวดเร็วการจัดการขอมูล รวมถึงวิธีการที่จะใชขอ มูล ใหเกิดประโยชนสูงสุด

1.3 ความกาวหนาของเทคโนโลยี ในภาวะสังคมปจจุบัน หลายสิ่งหลายอยางที่เกิดขึ้นรอบตัวเปนตัวชีบ้ อกวา ประเทศไทยกําลังกาวสูยุค สารสนเทศ ดังจะเห็นไดจากวงการศึกษาสนใจใหความรูดานคอมพิวเตอรและสงเสริมการนําเทคโนโลยี คอมพิวเตอรมาประยุกตงานตางๆ มากขึ้น การบริหารธุรกิจของบริษทั หางรานตางๆ ตลอดจนหนวยงานของรัฐบาล และรัฐวิสาหกิจมีการพัฒนาระบบสารสนเทศเพื่อใชในองคการดวยการเก็บขอมูล ประมวลผลและวิเคราะหขอมูล บทที่ 1 เทคโนโลยีสารสนเทศ

4

แลวนําผลลัพธมาชวยในการวางแผนและตัดสินใจ ระยะเริ่มแรกที่มนุษยไดคิดคนประดิษฐคอมพิวเตอรที่มลี ักษณะเปนเครื่องคํานวณอิเล็กทรอนิกส คอมพิวเตอรไดถูกใชทํางานดานการคํานวณทางวิทยาศาสตรเปนสวนใหญแลวจึงนํามาใชเก็บรวบรวมและ ประมวลผลขอมูลทางดานธุรกิจในเวลาตอมา ระยะแรกนี้เรียกวาระยะการประมวลผลขอมูล (data processing age) ขอมูลที่ไดมาจะตองผานการประมวลผลใหไดเปนสารสนเทศกอน จึงนําไปใชใหเกิดประโยชน วิธีการ ประมวลผลขอมูลจะเริ่มตั้งแตการรวบรวมจัดเก็บขอมูล เมื่อไดขอมูลแลวตองไดรับการตรวจสอบความถูกตอง แบงกลุมจัดประเภทของขอมูล เชน ขอมูลตัวอักษรซึ่งเปนชื่อหรือขอความก็อาจตองมีการเรียงลําดับ และขอมูล ตัวเลขก็อาจตองมีการคํานวณ จากนั้นจึงทําสรุปไดเปนสารสนเทศออกมา ถาขอมูลที่นํามาประมวลผลมีจํานวนมากจนเกินความสามารถของมนุษยทจี่ ะทําไดในเวลาอันสัน้ ก็จําเปนจะตอง นําคอมพิวเตอรมาชวยเก็บและประมวลผล เมื่อขอมูลอยูภายในคอมพิวเตอร การแกไขหรือเรียกคนสามารถทําไดงาย และสะดวก ขณะเดียวกันการทําสําเนาและการแจกจายขอมูล ก็สามารถดําเนินการไดทันที งานที่เกิดขึน้ จากการประมวลผลขอมูลมักเก็บในลักษณะแฟมขอมูล ตัวอยางเชน การทําบัญชีเงินเดือนของ พนักงานในบริษัท ขอมูลเงินเดือนของพนักงานทีเ่ ก็บในคอมพิวเตอรจะรวมกันเปนแฟมขอมูลที่ประกอบดวยชื่อ พนักงาน เงินเดือน และขอมูลสําคัญอื่น โปรแกรมคอมพิวเตอรจะเรียกแฟมเงินเดือนมาประมวลผลและสรุปผลรวม ยอดขั้นตอนการทํางานจะตองทําพรอมกันทีเดียวทั้งแฟมขอมูล ที่เรียกวา การประมวลผลแบบกลุม (batch processing) แตเนื่องจากระบบงานที่เกิดขึ้นภายในองคการคอนขางซับซอน เชน รายไดของพนักงานทีไ่ ดรับในแตละ เดือน อาจไมไดมาจากอัตราเงินเดือนประจําเทานั้น แตอาจมีคา นายหนาจากการขายสินคาดวย ในลักษณะนี้ แฟมขอมูลการขาย จะสัมพันธกับแฟมขอมูลเงินเดือน และสัมพันธกบั แฟมขอมูลอื่นๆ เชน คาสวัสดิการ การหัก เงินเดือนเปนคาใชจายตางๆ ระบบขอมูลจะกลายเปนระบบที่มีแฟมขอมูลหลายแฟมเชื่อมสัมพันธกัน และโปรแกรม คอมพิวเตอรเรียกแฟมขอมูลเหลานั้นมาจัดการใหเปนไปตามที่ตองการ ระบบนี้เรียกวา ระบบฐานขอมูล (database system) การจัดการขอมูลที่เปนฐานขอมูล จะเปนระบบสารสนเทศที่มีประโยชนซึ่งนําไปชวยงานดานตางๆ อยาง ไดผล ระบบขอมูลที่สรางเพื่อใชในบริษัทจะเปนระบบฐานขอมูลของ กิจกรรมที่เกิดขึ้น เพื่อแสดงสารสนเทศที่เปน จริงของบริษัท สามารถนําขอเท็จจริงนั้นไปวิเคราะหและนําผลลัพธไปประกอบการตัดสินใจของผูบริหาร เพื่อการ วางแผนและกําหนดนโยบายการจัดการตาง ๆ ในปจจุบนั การนําคอมพิวเตอรไปใชงาน ของประเทศตางๆ ทั่วโลก อยูที่การใชสารสนเทศเปนสวนใหญ แนวโนมของระบบ จัดการขอมูลของยุคนี้ เริ่มเปลี่ยนจากระบบ งานการประมวลผลแบบกลุมมาเปนระบบ ตอบสนองทันที ที่เรียกวา การประมวลผล แบบเชื่อมตรง (online processing) เชน การฝากถอนเงินของธนาคาร ตางๆ ผานเครื่องรับ – จายเงินอัตโนมัติ (Automatic Teller Machine: ATM) ขณะที่ประเทศตางๆ ยังอยูใ นยุคของ การประมวลผลสารสนเทศในบางประเทศ เชน สหรัฐอเมริกาและ ญี่ปุน ไดพฒ ั นาเขาสูการประมวลผลฐานความรู (knowledge base processing) โดยใหคอมพิวเตอรใชงาย รูจัก บทที่ 1 เทคโนโลยีสารสนเทศ

5

ตอบสนอง กับผูใช และสามารถแกปญหาที่ตองอาศัย การตัดสินใจระดับสูงดวยการเก็บสะสมฐาน ความรูไวใน คอมพิวเตอร และมีโครงสราง การใหเหตุผล เพื่อนําความรูมาชวยแกปญ  หาที่สลับซับซอน การประมวลผลฐานความรูเปนการ ประยุกตหลักวิชาดานปญญาประดิษฐ (Artificial Intelligence : AI) ที่ รวบรวมศาสตรหลายแขนง คือ คอมพิวเตอร จิตวิทยา ปรัชญา และภาษาศาสตร เขาดวยกัน ตัวอยาง ชิ้นงานไดแก หุนยนต และระบบผูเชี่ยวชาญ (expert system) ปจจุบนั มีซอฟตแวรที่เปนระบบผูเชี่ยวชาญ ชวยในการวินิจฉัยโรค ตาง ๆการสํารวจ ทรัพยากรธรรมชาติและการอนุมัติใหกูยืมเงิน

1.4 ประโยชนที่ไดจากเทคโนโลยี ชีวิตความเปนอยูในปจจุบันเกี่ยวของกับสารสนเทศตางๆ มากมาย การอยูรวมกันเปนสังคมทําใหมนุษยตอง สื่อสารถึงกัน ตองติดตอและทํางานหลายสิง่ หลายอยางรวมกันสมองของเราตองจดจําสิ่งตางๆ ไวมากมาย ตองจดจํา รายชื่อผูที่เราเกี่ยวของดวย จดจําขอมูลตางๆ ไวใชประโยชนในภายหลัง สังคมจึงตองการความเปนระบบที่มีรูปแบบ ชัดเจน เชน การกําหนดเลขที่บาน ถนน อําเภอ จังหวัด ทําใหสามารถติดตอสงจดหมายถึงกันได ที่อยูเปนสารสนเทศ อยางหนึ่งทีใ่ ชงานกัน เพื่อใหสารสนเทศที่เกี่ยวของกับมนุษยเปนระบบมากขึ้น จึงมีการจัดการสารสนเทศ เหลานั้นในลักษณะเชิง ระบบ เชน ระบบทะเบียนราษฎร มีการใชเลขประจําตัวประชาชน ซึ่งประกอบดวยเลขรหัส 13 ตัว แตละตัวจะมี ความหมายเพือ่ ใชในการตรวจสอบ การเขารับการตรวจรักษาในโรงพยาบาลก็ตองมีการลงทะเบียน การสรางเวชระเบียน ระบบเสียภาษีก็มีการ สรางรหัสประจําตัวผูเสียภาษี นอกจากนี้มกี ารจดทะเบียนรถยนต ทะเบียนการคา ทะเบียนโรงงาน ฯลฯ การใชสารสนเทศเกี่ยวของกับทุกคน การเรียนรูเกีย่ วกับเทคโนโลยีสารสนเทศจึงมีความจําเปน ปจจุบันเรา ซื้อสินคาดวยบัตรเครดิต เบิกเงินดวยบัตรเอทีเอ็ม โอนยายขอมูลในลักษณะอิเล็กทรอนิกส เทคโนโลยีสารสนเทศจึงเปนเทคโนโลยีแหงศตวรรษนี้ ที่ใชในการจัดเก็บรวบรวม ขอมูล ขอมูลจํานวนมาก ไดรับการบันทึกไวในสื่อกลางที่สามารถนํากลับมาใชได เชน อยูในแถบบันทึก แผนบันทึก แผนซีดีรอม ดังจะเห็น เอกสารหรือหนังสือ บรรจุในแผนซีดีรอม หนังสือทั้งตูอาจเก็บในแผนซีดีรอมเพียงแผนเดียว การสื่อสารขอมูลที่เห็นเดนชัดขณะนี้ และมีบทบาทมากอยางหนึ่ง คือ ไปรษณียอิเล็กทรอนิกส หรือการสง ขอความถึงกันผานเครือขายคอมพิวเตอร กลาวคือ ผูใชนั่งอยูห นาจอคอมพิวเตอร พิมพขอความเปนจดหมายหรือ เอกสาร พิมพเลขที่อยูของไปรษณียอิเล็กทรอนิกสของผูรับและสงผานเครือขายคอมพิวเตอร ผูรับก็สามารถเปด คอมพิวเตอรของผูรับ เพื่อคนหาจดหมายไดและสามารถตอบโตกลับไดทันที

บทที่ 1 เทคโนโลยีสารสนเทศ

6

จอภาพแสดงการสงไปรษณียอ  ิเล็กทรอนิกส

เทคโนโลยีสารสนเทศที่เกี่ยวของกับชีวติ ประจําวันเปนสิ่งที่ตองเรียนรู เปนเรื่องที่รวมไปถึงการรวบรวม ขอมูล การจัดเก็บขอมูล การจัดการขอมูลและการประมวลผลขอมูล ขอมูลที่จัดเก็บ ตองตรวจสอบเพื่อความถูกตอง จัดรูปแบบเพือ่ ใหอยูใ นรูปแบบที่ประมวลผลได เชน การเก็บนามบัตรของเพื่อนหรือบุคคลที่มีการติดตอซึ่งมีจํานวน มาก เราอาจหากลองพลาสติกมาใสนามบัตร มีการจัดเรียงนามบัตรตามอักษรของชื่อ สรางดัชนีการเรียกคนเพื่อให หยิบคนไดงาย แตเมื่อคอมพิวเตอรเขามามีบทบาท ทําใหมีการเปลีย่ นรูปแบบของการจัดเก็บในลักษณะบัตรมาเปน การจัดเก็บขอมูลไวในแผนบันทึก โดยมีระบบการจัดเก็บและประมวลผลลักษณะเดียวกับที่กลาว เมื่อตองการ เพิ่มเติมปรับปรุงขอมูลหรือเรียกคนก็นําแผนบันทึกนัน้ มาใสในคอมพิวเตอรทําการเรียกคน แลวแสดงผลบนจอภาพ หรือพิมพออกทางเครื่องพิมพ

การใชโปรแกรมไมโครซอฟตแอกเซสเก็บขอมูล การจัดการขอมูลดวยคอมพิวเตอรทําไดสะดวก บทที่ 1 เทคโนโลยีสารสนเทศ

คอมพิวเตอรจึงเปนที่นิยมสําหรับการจัดการขอมูลในยุค 7

ปจจุบัน ขณะเดียวกันคอมพิวเตอรมีราคาลดลงและมีขีดความสามารถเพิ่มขึ้น จึงเชื่อแนวาบทบาทของการจัดการ ขอมูลในชีวิตประจําวันจะเพิ่มมากขึ้นตอไป โครงสรางและรูปแบบของขอมูลที่ประมวลผลดวยคอมพิวเตอร เปนโครงสรางที่จะตองมีรูปแบบชัดเจน และแนนอน การจัดการขอมูลจึงตองมีการกําหนดกฏเกณฑเฉพาะ เชน การกําหนดรหัสเพื่อใชในการจําแนกขอมูล รหัสจึงมีความสําคัญ เพราะคอมพิวเตอรสามารถจําแนกขอมูลดวยรหัสไดงาย ลองนึกดูวาหากมีขอมูลจํานวนมาก แลวใหคอมพิวเตอรคนหาโดยคนหาตั้งแตหนาแรกเปนตนไป การดําเนินการเชนนี้ กวาจะคนพบอาจไมทันตอความ ตองการ การดําเนินการเกีย่ วกับขอมูลจึงตองมีการกําหนดเลขรหัส เชน เลขประจําตัวประชาชน รหัสเลขทะเบียน คนไข ทะเบียนรถยนต เลขประจําตัวนักเรียน เปนตน การจัดการในลักษณะนี้จงึ ตองมีการสรางระบบเพื่อความ เหมาะสมกับการทํางานของคอมพิวเตอรเปนสําคัญ นอกจากเรื่องความเร็วและความแมนยําของการประมวลผลขอมูลดวยคอมพิวเตอรแลว การคัดลอกและการ แจกจายขอมูลไปยังผูใชก็ทําไดสะดวก เนื่องจากขอมูลที่เก็บใน รูปแบบอิเล็กทรอนิกสสามารถเปลี่ยนถายระหวาง ตัวกลางไดงา ย เชน การสําเนาขอมูลระหวางแผนบันทึกขอมูลสามารถทําเสร็จไดในเวลารวดเร็ว ดวยความกาวหนาและการเปลี่ยนแปลงโครงสรางสังคมในยุคของสารสนเทศ การปรับตัวของสังคมจึง เกิดขึ้น ประเทศที่เจริญแลวประชากรสวนใหญจะอยูก บั เครื่องจักรเครื่องมือตางๆ ที่เกี่ยวของกับสารสนเทศ มี เครือขายการใหบริการใหมๆ เพิ่มขึ้นหลายอยาง ขณะที่เราอยูบาน อาจใชโทรทัศนติดตอเขาระบบเครือขาย อินเทอรเน็ต (internet) เพื่อขอเรียกดูราคาสินคา ขอดูขาวเกีย่ วกับดินฟาอากาศ ขาวความเคลื่อนไหวเกีย่ วกับการเมือง อัตรา แลกเปลี่ยนเงินตรา นอกจากนี้ยังมีระบบการสั่งซื้อของผานทางเครือขายคอมพิวเตอร แมบา นใชคอมพิวเตอร สวนตัวที่บานตอเชื่อมผานเครือขายสายโทรศัพทไปยังหางสรรพสินคา เพื่อเปดดูรายการสินคาและราคา แมบาน สามารถสั่งซื้อไดเมื่อตองการ

1.5 เทคโนโลยีกับแนวโนมโลก เทคโนโลยีสารสนเทศ ทําใหสังคมเปลี่ยนจากสังคมอุตสาหกรรมมาเปนสังคม สารสนเทศ สภาพของสังคม โลกไดเปลี่ยนแปลงมาแลวสองครั้ง จากสังคมความเปนอยู แบบเรรอนมาเปนสังคมเกษตรที่รูจกั กับการเพาะปลูก และสรางผลิตผลทางการเกษตรทําใหมี การสรางบานเรือนเปนหลักแหลง ตอมามีความจําเปนตองผลิตสินคาใหได ปริมาณมากและ ตนทุนถูก จึงตองหันมาผลิตแบบอุตสาหกรรม ทําใหสภาพความเปนอยูของมนุษยเปลี่ยนแปลงมา เปนสังคมเมือง มีการรวมกลุมอยูอาศัยเปนเมือง มีอุตสาหกรรมเปนฐานการผลิต สังคม อุตสาหกรรมไดดําเนินการ มาจนถึงปจจุบัน และกําลังจะเปลี่ยนแปลงเขาสูสังคมสารสนเทศปจจุบันคอมพิวเตอรและระบบสื่อสารมีบทบาท มากขึ้น มีการใชเครือขาย เชน อินเทอรเน็ตเชื่อมโยงการทํางานตาง ๆ การดําเนินธุรกิจใชสารสนเทศอยางกวางขวาง เกิดคําใหมวา ไซเบอรสเปซ (Cyberspace) มีการดําเนินกิจกรรมตาง ๆ ในไซเบอรสเปซ เชน การพูดคุย การซื้อสินคา และบริการ การทํางานผานทางเครือขายคอมพิวเตอรทําใหเกิดสภาพทีเ่ สมือนจริงมากมาย เชนหองสมุดเสมือนจริง หองเรียนเสมือนจริง ที่ทํางานเสมือนจริง ฯลฯ

บทที่ 1 เทคโนโลยีสารสนเทศ

8

เทคโนโลยีสารสนเทศ เปนเทคโนโลยีแบบสุนทรียสัมผัสและตอบสนองตาม ความตองการ ปจจุบันการใช เทคโนโลยีเปนแบบบังคับ เชน การดูโทรทัศน การฟงวิทยุ เมื่อเราเปดเครื่องรับโทรทัศน เราไมสามารถเลือกตาม ความตองการได ถาสถานีสงสัญญาณใดมา เราก็จะตองชม ดังนั้นเมื่อเปดวิทยุจะมีเสียงดังขึ้นทันที หากไมพอใจก็ทํา ไดเพียงเลือกสถานีใหมแนวโนมจากนีไ้ ปจะมีการเปลีย่ นแปลงในลักษณะที่เรียกวาออนดีมานด (on demand) เราจะมี ทีวีออนดีมานด (TV on demand) มีวิทยุแบบตามความตองการ เชน เมื่อตองการชมภาพยนตรเรือ่ งใดก็เลือกชม และ ดูไดตั้งแตตนรายการ หากจะศึกษาหรือเรียนรูก็มกี ารศึกษาออนดีมานด (education on demand) คือสามารถเลือกเรียนตามตองการ ได การตอบสนองตามความตองการ เปนหนทางที่เปนไปได เพราะเทคโนโลยีมีพัฒนาการที่กาวหนาจนสามารถนํา ระบบสื่อสารมาตอบสนองตามความตองการของมนุษยได เทคโนโลยีสารสนเทศทําใหเกิดสภาพทางการทํางานแบบทุกสถานที่ และทุกเวลา เมื่อ การสื่อสารแบบสอง ทางกาวหนาและแพรหลายขึน้ การโตตอบผานเครือขายทําใหเสมือนมี ปฏิสัมพันธไดจริง เรามีระบบประชุมทางวีดิ ทัศน ระบบประชุมบนเครือขาย มีระบบการศึกษาบนเครือขาย มีระบบการคาบนเครือขาย ลักษณะของการดําเนิน ธุรกิจเหลานี้ทาํ ใหขยายขอบเขตการทํางาน หรือดําเนินกิจกรรมไปทุกหนทุกแหง และดําเนินการไดตลอด 24 ชั่วโมง เชน ระบบเอทีเอ็ม ทําใหมีการเบิกจายไดเกือบตลอดเวลา และกระจายไปใกลตวั ผูรับบริการมากขึ้น แตดวย เทคโนโลยีที่กา วหนายิ่งขึ้น การบริการจะกระจายมากยิ่งขึ้นจนถึงทีบ่ าน ในอนาคตสังคมการทํางานจะกระจายจน งานบางงานอาจนั่งทําที่บานหรือที่ใดก็ไดและเวลาใดก็ได เทคโนโลยีสารสนเทศทําใหระบบเศรษฐกิจเปลี่ยนจากระบบแหงชาติไปเปนเศรษฐกิจโลก ความเกี่ยวโยง ของเครือขายสารสนเทศทําใหเกิดสังคมโลกาภิวัฒน (globalization) ระบบเศรษฐกิจซึ่งแตเดิมมีขอบเขตจํากัด ภายในประเทศ ก็กระจายเปนเศรษฐกิจโลก ทั่วโลกจะมีกระแสการหมุนเวียนแลกเปลี่ยนสินคาและบริการอยาง กวางขวางและรวดเร็ว เทคโนโลยี สารสนเทศมีสวนเอื้ออํานวยใหการดําเนินการมีขอบเขตกวางขวางมากยิง่ ขึน้ ระบบเศรษฐกิจของโลกจึงผูกพันกับทุกประเทศ และเชื่อมโยงกันแนบแนนขึ้น เทคโนโลยีสารสนเทศทําใหองคกรมีลักษณะผูกพัน หนวยงานภายในเปนแบบ เครือขายมากขึ้น แตเดิมการ จัดองคกรมีการวางเปนลําดับขั้น มีสายการบังคับบัญชาจากบนลงลาง แตเมือ่ การสื่อสารแบบสองทางและการ บทที่ 1 เทคโนโลยีสารสนเทศ

9

กระจายขาวสารดีขึ้น มีการใชเครือขายคอมพิวเตอรในองคกรผูกพันกันเปนกลุมงาน มีการเพิ่มคุณคาขององคกรดวย เทคโนโลยีสารสนเทศ การจัดโครงสรางขององคกรจึงปรับเปลี่ยนจากเดิม และมีแนวโนมทีจ่ ะสรางองคกรเปน เครือขายที่มีลักษณะการบังคับบัญชาแบบแนวราบมากขึน้ หนวยธุรกิจจะมีขนาดเล็กลง และเชื่อมโยงกันกับหนวย ธุรกิจอื่นเปนเครือขาย สถานะภาพขององคกรจึงตองแปรเปลี่ยนไปตามกระแสของเทคโนโลยี เพราะการดําเนิน ธุรกิจตองใชระบบสื่อสารที่มีความรวดเร็วเทากับแสง กอใหเกิดการแลกเปลี่ยนขอมูลไดงายและรวดเร็ว เทคโนโลยีสารสนเทศกอใหเกิดการวางแผนการดําเนินการระยะยาวขึน้ อีกทั้งยังทําใหวิถกี ารตัดสินใจ หรือ เลือกทางเลือกไดละเอียดขึ้น แตเดิมการตัดสินปญหาอาจมีหนทางใหเลือกไดนอย เชน มีคําตอบเพียง ใช หรือ ไมใช แตดว ยขอมูลขาวสารที่สนับสนุนการตัดสินใจ ทําใหวถิ ีความคิดในการตัดสินปญหาเปลี่ยนไป ผูตัดสินใจมีทางเลือก ไดมากขึ้น มีความละเอียดออนในการตัดสินปญหาไดดขี ึ้น เทคโนโลยีสารสนเทศ เปนเทคโนโลยีเดียวที่มีบทบาททีใ่ นทุกวงการ ดังนั้นจึงมีผลตอ การเปลี่ยนแปลงทาง สังคม เศรษฐกิจ และการเมืองไดอยางมาก ลองนึกดูวาขณะนีเ้ ราสามารถ ชมขาว ชมรายการโทรทัศนที่สงกระจาย ผานดาวเทียมของประเทศตาง ๆ ไดทั่วโลก เราสามารถรับรูขาวสารไดทันที เราใชเครือขายอินเทอรเน็ตในการ สื่อสารระหวางกัน และติดตอกับคนไดทวั่ โลก จึงเปนทีแ่ นชัดวาแนวโนมการเปลี่ยนแปลงทางวัฒนธรรม เศรษฐกิจ สังคม และการเมืองจึงมีลักษณะเปนสังคมโลกมากขึ้น

1.6 ระบบสารสนเทศ จากความสําคัญของสารสนเทศ และการหาหนทางที่จะใชเทคโนโลยีในการจัดการ สารสนเทศ ใน พ.ศ.

2538 รัฐบาลไทยไดประกาศอยางเปนทางการใหเปนปแหงเทคโนโลยี สารสนเทศไทย รัฐบาลไดเห็นความสําคัญ ของระบบขอมูล ที่มีเทคโนโลยีทางดานคอมพิวเตอร และระบบสื่อสารเปนตัวนํา และจะมีบทบาทสําคัญในการ พัฒนาและผลักดันใหเกิดการใชทรัพยากรของประเทศอยางมีประสิทธิภาพสูงสุด ทั้งในดานทรัพยากรมนุษย วัสดุ อุปกรณ และเวลา รัฐบาลไดลงทุนใหกับโครงการพื้นฐานทางดานเทคโนโลยีสารสนเทศเปนจํานวนมาก เชน การ ขยายระบบโทรศัพท การขยายเครือขายสื่อสาร การสรางระบบฐานขอมูล ทะเบียนราษฎร การสรางระบบการจัดเก็บภาษี และระบบศุลกากรดวยคอมพิวเตอร ไมเพียงแตประเทศไทยเทานั้นที่ใหความสําคัญเรื่องเทคโนโลยีสารสนเทศ หลายประเทศทั่วโลกก็ให ความสําคัญเชนกัน แตละประเทศไดลงทุนทางดานนี้เปนจํานวนมาก ทั้งนี้เพราะขอมูลเปนกลไกสําคัญในเชิงรุก เพื่อ พัฒนาประเทศใหสามารถแขงขันในระดับสากลได อีกทั้งยังเพิ่มคุณภาพชีวิต กระจายความเจริญสูชนบท และสราง ความเสมอภาคในสังคม สังคมความเปนอยูและการทํางานของมนุษยมีการรวมกลุมเปนประเทศ การจัดองคกรเปนหนวยงานของ รัฐบาลและเอกชน และภายในองคกรก็มกี ารแบงยอยลงเปนกลุม เปนแผนก เปนหนวยงาน ภายในหนวยงานยอยก็มี ระดับบุคคล เมื่อพิจารณาระบบสารสนเทศที่เกี่ยวของในองคกรพอที่จะแบงการจัดการสารสนเทศขององคการไดตาม จํานวนคนที่เกีย่ วของ ตามรูปแบบการรวมกลุมขององคกรได 3 ระดับ คือ ระบบสารสนเทศระดับบุคคล ระดับ บทที่ 1 เทคโนโลยีสารสนเทศ

10

สารสนเทศระดับกลุม และระบบสารสนเทศระดับองคกร 1.6.1 ระบบสารสนเทศระดับบุคคล ระบบสารสนเทศระดับบุคคล คือ ระบบที่เสริมประสิทธิภาพและเพิ่มผลงานใหแตละบุคคลในหนาที่ที่ รับผิดชอบ ปจจุบันคอมพิวเตอรสวนบุคคลมีขนาดเล็กลง ราคาถูก แตมีความสามารถในการประมวลผลดวย ความเร็วสูงขึน้ ประกอบกับมีโปรแกรมสําเร็จที่ทําใหผูใชสามารถใชงานไดงาย กวางขวางและคุม คามากขึ้น เชน ซอฟตแวรประมวลผลคํา(word processor) ซอฟตแวรนาํ เสนอ(presentation) ซอฟตแวรกราฟก (graphic) ซอฟตแวรการทําสิ่งพิมพ (desktop publishing) ซอฟตแวรตารางทํางาน(spread sheet) ซอฟตแวรจดั การฐานขอมูล (database management และซอฟตแวรบริหารโครงงาน(project management) เปนตน และชุดโปรแกรมที่ไดรบั ความนิยมในปจจุบัน เปนโปรแกรมที่ไดรวบรวมโปรแกรมประมวลคํา โปรแกรมนําเสนอ โปรแกรมตารางทํางาน โปรแกรมจัดการฐานขอมูล รวมเปนชุดเขาไวดว ยกัน

ขอมูลที่ชวยใหการทํางานของบุคลากรดีขึ้นนั้น ตองขึ้นอยูกับหนาที่รบั ผิดชอบของแตละคนตางกันไป ตัวอยางเชน พนักงานขายควรมีขอมูลเกี่ยวกับลูกคาเปนอยางดี ซึ่งจะทําใหติดตอซื้อขายไดผลเลิศ บริษัทควรมีการ เตรียมอุปกรณคอมพิวเตอรไวใหพนักงานขายไดใชในการจัดเก็บขอมูลลูกคา เชน ชื่อ ที่อยู และความสนใจในตัว สินคา หรือขอมูลอื่นๆ ที่จะสนับสนุนการขาย พรอมกับระบบที่จะชวยพนักงานแตละคนในการเรียกคนหาขอมูล ตามเงื่อนไขเพือ่ วางแผน จัดการ และควบคุมการทํางานของตัวเองได เชนระบบวิเคราะหขอมูลการขาย เปนตน 1.6.2 ระบบสารสนแทศระดับกลุม ระบบสารสนเทศระดับกลุม คือ ระบบสารสนเทศที่ชวยเสริมการทํางานของกลุมบุคคล ที่มีเปาหมายการ ทํางานรวมกันใหมีประสิทธิภาพมากขึน้ บทที่ 1 เทคโนโลยีสารสนเทศ

11

ตัวอยางของการใชระบบสารสนเทศเพื่อสนับสนุนงานของแผนก คําวาการทํางานเปนกลุม (workgroup) ใน ที่นี้หมายถึง กลุมบุคคลจํานวน 2 คนขึ้นไปที่รวมกันทํางานเพื่อใหบรรลุเปาหมายเดียวกัน โดยทั่วไปบุคลากรในกลุม เดียวกันจะรูจ กั กันและทํางานรวมกัน เปาหมายหลักของการทํางานเปนกลุมคือ การเตรียมสภาวะแวดลอมที่จะ เอื้ออํานวยประโยชนใน การทํางานรวมกันเปนกลุมไดอยางมีประสิทธิภาพ และชวยเหลือเกื้อกูลซึ่งกันและกัน โดย ทําใหเปาหมายของธุรกิจดําเนินไปไดอยางมีประสิทธิผล แนวทางหลักก็คือการทําใหเกิดการใชทรัพยากรรวมกันโดยเฉพาะขอมูลและอุปกรณเทคโนโลยีพื้นฐาน การนําเอาคอมพิวเตอรสวนบุคคลมาเชื่อมตอกันดวยเครือขายทองถิ่น (Local Area Network : LAN) ทําใหมีการ เชื่อมโยงและใชทรัพยากรของคอมพิวเตอรรวมกัน เชน เครื่องพิมพรวมกัน ขอมูลที่ใชรวมกันในแผนกจะบรรจุไว ในระบบคอมพิวเตอรที่มีหนาที่ควบคุมการจัดเก็บแฟมขอมูลกลางที่เรียกวาเครื่องบริการแฟม (file server) ถามีการ แกไขขอมูลในฐานขอมูลกลางนี้โดยผูใชคนใดคนหนึ่ง ผูใชคนอื่นที่อยูบนเครือขายคอมพิวเตอรนกี้ ็จะไดรับขอมูลที่ ผานการแกไขแลวนั้นเชนกัน

การประยุกตใชงานคอมพิวเตอรในลักษณะของการทํางานเปนกลุม สามารถใชกับงานตางๆ ได ตัวอยาง ระบบบริการลูกคา หรือการเสนอขายสินคาผานทางสื่อโทรศัพท พนักงานในทีมงานอาจจะมีอยูหลายคนและใช เครือขายคอมพิวเตอรในการเก็บขอมูลกลางของลูกคารวมกัน กลาวคือ มีขอมูลเพียงชุดเดียวที่พนักงานทุกคนจะ เขาถึงได ถามีการเปลี่ยนแปลงหรือเพิ่มเติม พนักงานในกลุมจะตองรับรูดวย เชนลูกคาโทรศัพทมาถามคําถามหรือ ขอคําปรึกษาเกี่ยวกับสินคา พนักงานอาจจะชวยเตือนความจําเมื่อถึงเวลาตองโทรศัพทกลับไปหาลูกคา แมพนักงาน ที่รับโทรศัพทครั้งที่แลวจะไมอยู แตพนักงานที่ทํางานอยูส ามารถเรียก ขอมูลจากระบบคอมพิวเตอร แลวโทรกลับไป ตามนัดหมาย ทําใหธุรกิจดําเนินตอไปไดโดยไมหยุดชะงัก เปนตน อันจะเปนการเพิม่ คุณภาพการบริการ หรือเปนกล ยุทธที่ชวยทางดาน การขาย ระบบสารสนเทศของกลุมหรือแผนกยังมีแนวทางอื่นๆ ในการสนับสนุนการบริหารงานและการปฏิบัติงาน เชน การสื่อสารดวยระบบไปรษณียอเิ ล็กทรอนิกส การประชุมผานเครือขาย ซึ่งอาจจะประชุมปรึกษาหารือกันได โดยอยูตางสถานที่กัน การจัดทําระบบแผงขาว (Bulletin Board System : BBS) ของแผนกการประชุมทางไกล การ ชวยกันเขียนเอกสาร ตํารา หรือรายงานรวมกันผานเครือขายคอมพิวเตอร การทําตารางทํางานของกลุม ระบบ สนับสนุนการตัดสินใจของกลุม ระบบจัดการฐานขอมูล ระบบการไหลเวียนอัตโนมัติของเอกสาร ระบบการจัดการ บทที่ 1 เทคโนโลยีสารสนเทศ

12

เก็บขอความ ระบบการจัดตารางเวลาของกลุม ระบบการบริหารโครงการของกลุม ระบบการใชแฟมขอความรวมกัน ของกลุม และระบบประมวลผลภาพเอกสาร เปนตน 1.6.3 ระบบสารสนเทศระดับองคกร ระบบสารสนเทศระดับองคกรคือ ระบบสารสนเทศที่สนับสนุนการดําเนินงานขององคกรในภาพรวม ระบบในลักษณะนี้จะเกีย่ วของกับการปฏิบัติงานรวมกันของหลายแผนก โดยการใชขอมูลที่เกี่ยวของ รวมกันดวยวิธี สงผานถึงกันจากแผนกหนึ่งขามไปอีกแผนกหนึ่ง ระบบสารสนเทศดังกลาวนี้สามารถสนับสนุน งานในระดับผู ปฏิบัติการและสนับสนุนการตัดสินใจ เนือ่ งจากสามารถใหขอมูลจากแผนกตาง ๆ ทีเ่ กี่ยวของ มาประกอบการ ตัดสินใจ โดยอาจนําขอมูลมาแสดงในรูปแบบสรุป หรือในแบบฟอรมทีต่ องการ บอยครั้งที่ การบริหารงานใน ระดับสูงจําเปนตองใชขอมูลรวมกันจากหลายแผนกเพือ่ ประกอบการตัดสินใจ

ระบบการประสานงานเพื่อการสรางรายไดใหกับธุรกิจการคา ตัวอยางระบบ สารสนเทศระดับองคการใน ธุรกิจที่เกี่ยวของกับการขายสินคา โดยมีฝายตาง ๆ ที่เกีย่ วของในองคการหลาย ฝาย เชน ฝายการขาย ฝายสินคาคง คลัง ฝายพัสดุ และฝายการเงิน แตละฝายอาจจะมีระบบขอมูลหรือคอมพิวเตอร ที่สนับสนุนการปฏิบัติการ และยังมี ระบบการสื่อสารหรือเครือขายคอมพิวเตอรเพื่อการเชื่อมโยงคอมพิวเตอร ระหวางฝายได เพื่อใหเกิดการแลกเปลี่ยน ขอมูลไปตามสายการเชื่อมโยง เนื่องจากจุดประสงคของการทําธุรกิจก็เพือ่ สรางผลกําไรใหกับบริษัท ถามีการแลกเปลี่ยนขอมูลระหวางฝาย อยางมีประสิทธิภาพแลว ยอมทําใหเกิดการขาย สินคา และการตามเก็บเงินไดอยางรวดเร็ว เชน ทันที่ที่ฝายการขาย ตกลงขายสินคากับลูกคา จะมีการปอนขอมูลการขายสินคาลงในระบบคอมพิวเตอร ฝายอื่นที่เกีย่ วของจะไดรับขอมูล การขายนี้ และสามารถปฏิบัติหนาที่ของตัวเองไดอยางตอเนื่องทันที เชน ฝายสินคาคงคลังจัดตรวจสอบเตรียมใบเบิก สินคาเพื่อสงใหฝายพัสดุไดทันที ฝายการเงินตรวจสอบความถูกตองของการขายสินคาแลวดําเนินการทําใบสงสินคา และดูแลเรื่องระบบลูกหนี้โดยอัตโนมัติ และสุดทายฝายพัสดุดําเนินการจัดสงสินคาไปใหลูกคาแลว ก็จะดําเนินการ ติดตามการคางชําระจากลูกหนี้ตอไป

บทที่ 1 เทคโนโลยีสารสนเทศ

13

หัวใจสําคัญของระบบสารสนเทศในระดับองคกร คือ ระบบเครือขายคอมพิวเตอรภายในองคกรที่จะตอง เชื่อมโยงระบบคอมพิวเตอรของแตละแผนกเขาดวยกัน เพื่อใหเกิด การใชขอมูลรวมกัน นอกจากนีย้ ังสามารถใช ทรัพยากรรวมกันไดดวย ในเชิงเทคนิคระบบสารสนเทศระดับ องคกรอาจจะมีระบบคอมพิวเตอรที่ดแู ลแฟมขอมูล มี การเชื่อมโยงคอมพิวเตอรหลายระบบเขาดวยกันเปนเครือขายแลน หรืออาจจะมีเครือขายคอมพิวเตอรในระดับกลุม อยูแลว จึงเชื่อมโยงเครือขายยอยเหลานั้นเขาดวยกัน กลายเปนเครือขายของ เครือขายคอมพิวเตอร ในกรณีที่มีจํานวน ผูใชในองคกรมาก เครื่องมือพื้นฐานอีกประการหนึ่งของระบบขอมูลก็คือ ระบบจัดการฐานขอมูล ซึ่งเปนโปรแกรม สําคัญในการดูแลระบบ ฐานขอมูล

1.7 องคประกอบของระบบสารสนเทศ องคประกอบของระบบสารสนเทศซึ่งเปนระบบสนับสนุนการบริหารงาน การจัดการ และการปฏิบัติการของ บุคคล ไมวาจะเปนระดับบุคคล ระดับกลุมหรือระดับองคการไมใชมีเพียงเครื่องคอมพิวเตอรเทานั้น แตยังมี องคประกอบอื่น ๆ ที่เกี่ยวของกับความสําเร็จของระบบอีกรวมเปน 5 องคประกอบ ซึ่งจะขาดองคประกอบใดไมได คือ ฮารดแวร ซอฟตแวร ขอมูล บุคลากร และขั้นตอนการปฏิบัติงาน 1.7.1 ฮารดแวร ฮารดแวรเปนองคประกอบสําคัญของระบบสารสนเทศ หมายถึง เครื่องคอมพิวเตอร อุปกรณรอบขาง เชน เครื่องพิมพ เครื่องกราดตรวจ รวมทั้งอุปกรณสื่อสารสําหรับเชื่อมโยงคอมพิวเตอรเขาเปนเครือขาย 1.7.2 ซอฟตแวร ซอฟตแวร หรื อโปรแกรมคอมพิวเตอร เปนองคประกอบที่สําคัญประการที่สอง ซึ่งก็คือลําดับขั้นตอนของ คําสั่งที่จะสั่งงานใหฮารดแวรทํางาน เพื่อประมวลผลขอมูลใหไดผลลัพธตามความตองการ ของการใชงาน ใน ปจจุบันมีซอฟตแวรควบคุมระบบงาน ซอฟตแวรสําเร็จ ทําใหการใชงานคอมพิวเตอรในระดับ บุคคลเปนไปอยาง กวางขวาง และสงเสริมการทํางานของกลุมมากขึ้น สวนงานในระดับองคกร สวนใหญมักจะมี การพัฒนาระบบตาม ความตองการโดยการวาจางบริษัทที่รับพัฒนาซอฟแวร หรือโดยนักคอมพิวเตอรที่อยูในฝาย คอมพิวเตอรขององคกร เปนตน 1.7.3 ขอมูล ขอมูล เปนองคประกอบที่สําคัญอีกประการหนึ่งของระบบ สารสนเทศ เปนตัวชี้ความสําเร็จหรือความ ลมเหลวของระบบได เนื่องจากตองมีการเก็บขอมูลจากแหลงกําเนิด ขอมูลจะตองมีความถูกตองและทันสมัย มีการ กลั่นกรองและตรวจสอบแลวเทานัน้ จึงจะมีประโยชน โดยเฉพาะอยางยิ่งเมื่อใชงานในระดับกลุมหรือระดับองคกร ขอมูลตองมีโครงสรางใน การจัดเก็บที่เปนระบบระเบียบเพื่อการสืบคนที่รวดเร็วมีประสิทธิภาพ 1.7.4 บุคลากร บุคลากรในระดับผูใช ผูบริหาร ผูพัฒนาระบบ นักวิเคราะหระบบ และนักเขียนโปรแกรม เปนองคประกอบ สําคัญในความสําเร็จของระบบสารสนเทศ บุคลากรมีความรูความสามารถทางคอมพิวเตอรมากเทาใด โอกาสที่จะใช งานระบบสารสนเทศและระบบคอม พิวเตอรไดเต็มศักยภาพและคุมคายิ่งมากขึ้นเทานั้น โดยเฉพาะระบบ บทที่ 1 เทคโนโลยีสารสนเทศ

14

สารสนเทศในระดับบุคคลซึ่งเครื่อง คอมพิวเตอรมีขีดความสามารถมากขึ้น ทําใหผูใชมีโอกาสพัฒนาความสามารถ ของตนเองและพัฒนาระบบงาน ไดเองตามความตองการ สําหรับระบบสารสนเทศ ในระดับกลุมและองคการ ที่มี ความซับซอนมากอาจจะตอง ใชบุคลากรในสาขาคอมพิวเตอรโดยตรงมาพัฒนาและดูแลระบบงาน 1.7.5 ขั้นตอนการปฏิบัตงิ าน ขั้นตอนการปฏิบัติงานที่ชัดเจนของผูใชหรือของบุคลากร ที่เกี่ยวของก็เปนเรื่องสําคัญอีกประการหนึ่ง เมื่อ ไดพัฒนาระบบงานแลวจําเปนตองปฏิบัติงานตามลําดับขั้นตอน ในขณะใชงานก็จําเปนตองคํานึงถึงลําดับขั้นตอน การปฏิบัติของคนและความสัมพันธกับเครื่อง ทั้งในกรณีปกติและกรณีฉุกเฉิน เชน ขั้นตอนการบันทึกขอมูล ขั้นตอนการประมวลผล ขั้นตอนปฏิบัติเมื่อเครื่อง ชํารุดหรือขอมูลสูญหาย และขั้นตอนการทําสําเนาขอมูลสํารอง เพื่อความปลอดภัย เปนตน สิ่งเหลานี้จะตองมีการ ซักซอม มีการเตรียมการ และการทําเอกสารคูมอื การใชงานที่ ชัดเจน

1.8 ตัวอยางการใชเทคโนโลยีสารสนเทศ 1.8.1 ระบบเอทีเอ็ม

ระบบเอทีเอ็ม (Automatic Teller Machine : ATM) เปนระบบที่อํานวยความสะดวกสบายอยางมากใหแก ผูใชบริการธนาคาร และเปนตัวอยางเทคโนโลยีระบบสารสนเทศที่ไดรับการนํามาใชเปนกลยุทธในการแขงขันทาง ธุรกิจ โดยในปพ.ศ. 2520 เปนปที่มีการใชเอทีเอ็มเครื่องแรกของโลก ธนาคารซิตี้แบงคในเมือง นิวยอรกเริ่ม ใหบริการฝากและถอนเงินโดยอัตโนมัตแิ กลูกคา ซึ่งสามารถใหบริการไดตลอด 24 ชั่วโมง รวมวันเสารอาทิตยดวย ในขณะที่ธนาคารอื่น ๆ ที่ตั้งอยูใกล ๆ บนถนนสายเดียวกันใหบริการลูกคาในเวลาปกติเทานั้น คือ เฉพาะจันทรถึง ศุกร เวลา 8.00 - 14.00 น. หลังจากบายสองโมงก็หมดโอกาสไดรับบริการฝากถอนเงินแลว เมื่อวิเคราะหมุมมองใน การแขงขันของธนาคารในการใหบริการลูกคา กลาวไดวา ระบบเอทีเอ็มของ ธนาคารซิตี้แบงคเปนบริการใหมทที่ ํา ใหลูกคาไดรับความสะดวกสบาย และคลองตัว ไดดึงดูดลูกคาจากธนาคาร อื่นมาเปนลูกคาของตัวเอง และเพิ่มสวน แบงการตลาดขึ้นมาเกือบสามเทาตัวในชวงเวลาประมาณ 6 เดือน กอนที่ธนาคารคูแขงจะไหวตัวทัน และหันมา บทที่ 1 เทคโนโลยีสารสนเทศ

15

ใหบริการเอทีเอ็มบาง การนําเอาเทคโนโลยีเอทีเอ็มเขามาใชกอนเปนรายแรก สรางความไดเปรียบเชิงธุรกิจเหนือคูแ ขงเกิดขึ้นซ้ํา แลวซ้ําอีกในเมืองใหญทั่วโลก ไมวาจะเปนซิดนีย โตเกียว ปารีส และรวมทั้งกรุงเทพฯดวย กลาวคือ ธนาคารใดใน เมืองเหลานั้นที่ประยุกตใชเทคโนโลยีเอทีเอ็มไดกอนและใหบริการที่เหนือกวา ก็สามารถดึงสวนแบงการตลาดไดสูง มากเหนือคูแ ขง เนื่องจากไดใชระบบคอมพิวเตอรมาเปนกลยุทธการแขงขันในแงการปรับปรุงการบริการแกลูกคา เชน ปรากฏการณที่ธนาคารไทยพาณิชยนําระบบคอมพิวเตอรแบบเชื่อมตรงมาบริการการใช เอทีเอ็ม และประสบ ความสําเร็จไดกอนจึงมีโอกาสดึงสวนแบงการตลาดไดสงู เทคโนโลยีที่อยูเบื้องหลังความสําเร็จของระบบเอทีเอ็ม ก็คือ ระบบคอมพิวเตอร ที่รวบรวมขอมูลบัญชีเงิน ฝากของลูกคาธนาคารไวในฐานขอมูล กับเทคโนโลยีสื่อสารขอมูล ทําใหสามารถเชื่อมโยงระบบคอมพิวเตอร ออกไปทั่วเมือง ทั่วประเทศ หรือทั่วโลกได ผูใชบัตรเอทีเอ็มสามารถเบิกเงินจากธนาคารไดจากตูเอทีเอ็มที่ติดตั้งอยู ทั่วไป ทุกครั้งที่ลูกคาใชบัตรเอทีเอ็มจากตูเอทีเอ็มจะมีการสื่อสารขอมูลไปยังฐานขอมูลกลางที่สํานักงานใหญของ ธนาคารที่เก็บขอมูล ยอดเงินฝากและรายการฝากถอนเงินของลูกคา ฐานขอมูลนี้จึงมีลักษณะสําคัญที่เรียกวาเปน ฐานขอมูลกลาง ในความหมายที่วา ลูกคามีบัญชีเงินฝากในธนาคารแหง นั้น ๆ จะมีขอมูลอยูที่ฐานขอมูลกลางเพียง ชุดเดียว และดวยระบบการสื่อสารขอมูลในลักษณะเครือขายคอมพิวเตอร ทําใหเขาถึงขอมูลไดจากระยะไกล นอกจากนี้คอมพิวเตอรยังชวยจัดการประมวลผลรายการเปลี่ยนแปลงตาง ๆ เชน การฝาก การโอน และการถอน ที่ เกิดขึ้นโดยอัตโนมัติ เทคโนโลยีฐานขอมูลกลางทําใหสามารถเก็บขอมูลตางๆ ไวเพียงชุดเดียว ไมจําเปนตองสําเนาหลายชุด สามารถเรียกใชและแกไขไดจากระยะไกล และเมื่อมีการแกไขแลวทุกคนที่เขามาใชขอมูลในภายหลังก็จะไดรับ ขอมูลที่ทันสมัย การประมวลผลอัตโนมัติดวยเครื่องคอมพิวเตอร และเทคโนโลยีการสื่อสารขอมูลในระบบเครือขาย นี้ เปนตัวอยางที่แสดงใหเห็นความสําคัญของระบบเทคโนโลยีสารสนเทศ ที่สามารถนํามาประยุกตในงานตางๆ ที่ เปนประโยชนตอองคการและธุรกิจไดอกี มากมาย 1.8.2 การลงทะเบียนเรียน การลงทะเบียนเรียนในมหาวิทยาลัยแหงหนึ่ง นักศึกษาแตละคนสามารถเลือกเรียนวิชาที่สนใจได แตตอง เปนวิชาทีก่ ําหนดไวในหลักสูตร การลงทะเบียนแตละวิชามีขอจํากัดคือ จํานวนนักศึกษาแตละหองมีจํานวนจํากัด ดังนั้นการลงทะเบียนเรียนจึงตองอาศัยขอมูลจากการประมวลผลแบบเชื่อมตรง เพื่อใหสามารถตรวจสอบการ ลงทะเบียนไดทันทีวา มีวิชาอะไรเปดสอนบาง วิชาใดมีผสู มัครเรียนเต็มแลว ถาเต็มแลว สามารถเปลี่ยนกลุม หรือ วิชาอื่นใดแทนไดบาง

บทที่ 1 เทคโนโลยีสารสนเทศ

16

ขั้นตอนของการลงทะเบียนเรียนของนักศึกษาของมหาวิทยาลัยแหงหนึ่ง มีดังนี้ 1. นักศึกษานํารายวิชาที่ตนเองสนใจจะเรียน ปรึกษากับอาจารยที่ปรึกษา เพื่อขอความเห็นชอบจากอาจารยที่ ปรึกษา จึงนําไปลงทะเบียนเรียนได 2. นักศึกษานําเอกสารการลงทะเบียนที่มีลายมือชื่ออาจารยที่ปรึกษา มาพบกับเจาหนาที่ลงทะเบียน เจาหนาที่ ลงทะเบียนปอนขอมูลเขาคอมพิวเตอร โปรแกรมคอมพิวเตอรจะทําการตรวจสอบวิชาที่บันทึกแตละวิชวา ติดขัดขอกําหนดใดหรือไม เชน มีผูลงทะเบียนวิชานั้นเต็มแลว ไมสามารถลงทะเบียนได ตองใหนักศึกษา เปลี่ยนกลุมเรียน หรือหากตองการลงทะเบียนวิชาใหม ก็ตองกลับไปขอความเห็นชอบจากอาจารยที่ปรึกษา อีกครั้ง 3. โปรแกรมพิมพรายการที่นกั ศึกษาลงทะเบียนทั้งหมด พรอมทั้งคิดคาใชจายที่ นักศึกษาตองจายเปน คาลงทะเบียนเรียน 4. นักศึกษาจายเงินและรับเอกสารใบเสร็จที่พมิ พดวยคอมพิวเตอร 5. เมื่อลงทะเบียนเสร็จเรียบรอยแลว จะมีขอมูลในฐานขอมูลที่บงบอกไดวา แตละวิชามีนกั ศึกษาผูใด ลงทะเบียนเรียนบาง นักศึกษาลงทะเบียนรวมทั้งสิ้นกีค่ น พรอมทั้งพิมพรายงานการลงทะเบียนเรียนของ นักศึกษาในแตละรายวิชา แจงใหอาจารยผสู อนวิชานั้นๆ ทราบ 6. ในกรณีที่นักศึกษาตองการเพิ่ม ถอนการลงทะเบียนในภายหลัง ซึ่งอยูในระยะเวลาที่อนุญาต นักศึกษา สามารถดําเนินการโดยขออนุญาตการเพิ่มหรือถอนจากอาจารยที่ปรึกษา และอาจารยประจําวิชา แลวนํา เอกสารมาใหเจาหนาที่ปอนรหัสวิชาที่เพิ่มหรือถอน โปรแกรมจะตรวจสอบกับฐานขอมูล และพิมพรายการ ทางดานการเงิน พรอมทั้งปรับปรุงฐานขอมูลใหถูกตองอยูเสมอขอมูลในระบบการลงทะเบียนของ สถานศึกษา มีการเปลี่ยนแปลงและทําใหทันสมัยอยูตลอดเวลา สามารถเรียกใชหรือตรวจสอบขอมูลได ทันที ขอมูลเหลานี้จะนําไปใชประโยชนในการจัดการศึกษาตางๆ เชน การจัดตารางสอน การจัดหองสอบ การปรับปรุงขอมูลคะแนน รวมถึงการรายงานผลตางๆ

บทที่ 1 เทคโนโลยีสารสนเทศ

17

1.8.3 การบริการและการทําธุรกรรมบนอินเตอรเน็ต การเติบโตของเครือขายอินเทอรเน็ต ทําใหมีผูใชงานกันอยางกวางขวาง เครือขายอินเทอรเน็ตเชือ่ มโยงถึง กันทั่วโลก ทําใหการสื่อสารระหวางกันบนอินเทอรเน็ตทําไดงายและมีคาใชจายที่ตา่ํ กวาระบบการสื่อสารแบบอื่น การสื่อสารที่นิยมบนอินเทอรเน็ต ไดแก การรับสงขอมูลทําการแลกเปลี่ยน โอนยายแฟมขอมูลระหวางกัน การสง อีเมล การกระจายทําการในรูปแบบเว็บพจ ตลอดจนการโตตอบสื่อสารแบบสงขอความ และการประยุกตในเรือ่ ง ธุรกิจอีกมากมาย

การประยุกตทนี่ าสนใจบนเครือขายอินเทอรเน็ตอยางหนึง่ คือ ระบบพาณิชยอิเล็กทรอนิกส หรือ อี คอมเมิรซ (electronic commerce : e-commerce) หรือการคาขายบนเครือขายอินเทอรเน็ต มีการตั้งรานคาบน อินเทอรเน็ตจํานวนมาก ผูตั้งรานคาใชเว็บเพจนําเสนอสินคาและบริการตางๆ ซึ่งทําใหผเขาใชบริการสามารถเขาถึง ไดจากทุกที่ ทุกประเทศ เปนการเปดรานคาที่มีลูกคาเขาเยีย่ มชมจากแหลงตางๆ ไดทั่วทุกมุมโลก ตัวอยางเชน รานหนังสือหลายแหงที่อยูบนอินเทอรเน็ต นําเสนอรายการ และหนังสือบนเครือขาย มีหนังสือ ที่ทางรานนําเสนอหลายแสนเลม มีระบบเครือขายคนหาหนังสือเลมที่ตองการ และหากสนใจติดตอสั่งซื้อก็กรอกลง ในแบบฟอรมการสั่งซื้อ มีระบบการชําระเงินไดหลายแบบ เชน ระบบชําระเงินผานบัตรเครดิต ระบบการโอนเงิน ผานธนาคาร ระบบการนําสินคาสงถึงที่แลวจึงคอยชําระเงิน การจัดสงสินคาก็ทําไดรวดเร็ว มีเครือขายการสงสินคา ไดทั่วโลกผานทางบริษัทจัดสงสินคาแบบเรงดวน ระบบการคาขายบนอินเทอรเน็ตจึงเติบโตและมีผูนิยมเพิ่มขึ้นอยาง มาก ทั้งนี้เพราะขอดีคือ สามารถนําเสนอสินคาใหกับลูกคาไดอยางกวางขวาง สินคาบางอยางเปนสินคาที่มีมากและ ราคาถูกในทองที่หนึ่งแตอาจเปนที่ตองการในอีกทีห่ นึ่ง เชน คนไทยสงปลาทูขายผานระบบอีคอมเมิรซไปยัง ผูบริโภคแถบประเทศตะวันออกกลาง โดยระบบบรรจุหบี หอแชแข็งขนาดเล็ก สงผานบริษัทจัดสงสินคาเรงดวนไป ยังผูบริโภคได นอกจากนี้สินคาประเภทหัตถกรรมไทยจํานวนมากก็เปนที่ตองการของตางประเทศ การนําเสนอ สินคาผานทางเครือขาย จึงเปนหนทางของการเปดตลาดใหกวางขวางมากยิ่งขึ้น จนในปจจุบันมีผูตงั้ รานคาบน เครือขายมากมาย โดยเฉพาะกลุมอุตสาหกรรมขนาดยอม บทที่ 1 เทคโนโลยีสารสนเทศ

18

นอกจากการทําการคาบนเครือขายอินเทอรเน็ตแลว บริษัท หางราน และหนวยงานราชการตางๆ ก็หนั มา ดําเนินกิจการ หรือใหบริการทางอินเทอรเน็ตมากขึ้น ทําใหผูใชบริการสะดวกสบายขึ้น โรงแรมและการทองเทีย่ ว เสนอบริการ และการจองเขาพักโรงแรมหรือการซึ้อตั๋วเครื่องบินผานทางอินเทอรเน็ต

กรมสรรพากรเสนอบริการใหผูเสียภาษียนื่ แบบรายการการเสียภาษีผานทางเครือขายอินเทอรเน็ต ทําใหผูคน หลายแสนคนที่มีหนาที่ตองยื่นแบบรายการเสียภาษีไมตอ งเดินทางไปที่สํานักงานสรรพากรพื้นที่ ผูเสียภาษีสามารถ ยื่นแบบรายการเสียภาษีไดจากที่ทํางาน หรือที่บาน ทําใหลดปญหาเรื่องการเดินทางและการจราจรไดมาก บริษัทและหนวยงานทางธุรกิจจํานวนมากใชระบบการแลกเปลี่ยนขอมูลกันทางอิเล็กทรอนิกส เชน การสง ใบสั่งซื้อสินคาในรูปแบบอิเล็กทรอนิกส การตรวจสอบรายการสินคาตามหางรานคาปลีกแบบออนไลน การ โตตอบธุรกรรมตางๆ ทําใหลดการใชกระดาษและทําใหการดําเนินการเปนไปดวยความรวดเร็ว ลดคาใชจายโดยรวม เพิ่มประสิทธิภาพการดําเนินการ รัฐบาลมีเปาหมายใหทกุ หนวยราชการดําเนินกิจกรรมตางๆ บนเครือขายอินเทอรเน็ตเชนกัน การแลกเปลี่ยน ขอมูลทํางานบนเครือขายทําใหเกิดการดําเนินกิจกรรมทีเ่ รียกวา "อีกอปเวอรเมนต" (e-Government) เชน เมื่อ ประชาชนติดตอกระทรวงตางประเทศเพื่อขอหนังสือเดินทาง กระทรวงตางประเทศตองการตรวจสอบบุคคล ก็ สามารถเชื่อมโยงเรียกใชขอมูลสําเนาทะเบียนบานและบัตรประชาชนไดจากสํานักทะเบียนราษฎร กระทรวงมหาดไทยไดโดยตรงและทันที ทําใหการตรวจสอบบุคคลแมนยําถูกตอง โดยประชาชนผูขอใชบริการไม ตองถายสําเนาและการแลกเปลี่ยนขอมูลระหวางหนวยงานของรัฐทําใหการบริการประชาชนมีความรวดเร็ว และเปน ที่ปรารถนาของประชาชน นอกจากนี้รัฐบาลยังสงเสริมใหหนวยงานราชการดําเนินกิจกรรมตางๆ กับบริษัท หางราน เชน การประมูลซื้อสินคาผานทางอินเทอรเน็ต โดยหนวยงานรัฐจะเสนอรายการซื้อสินคาผานทางอินเทอรเน็ต และ ใหบริษัทผูขายเสนอราคาผานทางอินเทอรเน็ต ทําใหการประมูลจัดซื้อของทางราชการมีความรวดเร็ว สะดวก และมี ความนาเชื่อถือมากยิ่งขึ้น

บทที่ 1 เทคโนโลยีสารสนเทศ

19