4
Éamonn Mac Lochlainn
UISCE
Bhí cónaí orm ar feadh tamall de bhlianta sa Ghambia, tírín bheag in iarthar na hAfraice. Tá an aeráid ansin an-éagsúil leis an aeráid atá againn in Éirinn – dhá shéasúr atá ann, séasúr fada tirim agus séasúr gearr fliuch. Is maith is cuimhin liom deireadh an tséasúir thirim, an t-am is teo sa bhliain – am trom, marbhánta, meirbh, plúchta le dusta. Am gránna. Bhí trí chéim le tabhairt faoi deara le teacht na báistí... scamaill sa spéir, gaoth láidir (is fíorannamh a bhíonn níos mó ná leoithne éadrom gaoithe sa tír sin) agus ansin cith le clagarnach millteach báistí. Le cúpla seachtain roimh ré d’fheicimis scamall ag dorchú , stoirm ghaoithe ag éirí... ach geallúint in aisce a bhíodh ann. Ansin faoi dheireadh thiar thall thagadh scamaill, gaoth, agus – buíochas le Dia – báisteach bhreá throm! Chaitheadh na buachaillí óga a gcuid éadaí díobh agus siúd amach leo ag béicíl, ag léim agus ag rince ag fáiltiú roimh an uisce, meangadh mór bánfhiaclach ar a n-aghaidheanna beaga dubha. Chuireadh na daoine fásta buicéid aon áit a bhféadfaí an t-uisce luachmhar a bhailiú. Ní leanadh an bháisteach ach b’fhéidir leath uair an chloig, agus gach seans nach bhfaighimis cith eile go ceann seachtaine nó níos mó, ach ba leor an méid sin. An mhaidin dar gcionn bhíodh feithidí beaga cró-dhearga nach bhfacthas
Timire AUTUMN 2015.indd 4
le bliain ar fud na ngarraithe, agus laistigh de chúpla lá bhíodh glaise féir ag éirí áit nach raibh le feiceáil le míonna ach créafóg nocht ghainmheach… Níl dóthain measa againne in Éirinn ar an mbáisteach, ná ar an bhflúirse uisce atá againn. Leacht dochreidte luachmhar is ea an t-uisce. Míníonn eolaithe dúinn go bhfuil cuma faoi leith ar mhóilín uisce – móilín pólach atá ann – agus dá bharr sin gur féidir go leor substaintí éagsúla a thuaslagadh in uisce... sin an fáth, mar shampla, gur féidir le plandaí na mianraí is riachtanach dóibh a iompar aníos ón gcré, agus go bhfuil an fhuil in ann ábhar bia agus ocsaigin a iompar ar fud ár gcolainn. Timpeall 60% den chorp daonna, uisce atá ann. Bhí mé in éineacht le heolaí tráth nuair a chonaiceamar sagart ag coisreacan uisce, agus dúirt an t-eolaí liom, “Is é an t-uisce atá ag beannú an tsagairt, ní a mhalairt!” Cé go bhfuil timpeall is 70% de dhromchla an domhain clúdaithe le huisce – na farraigí – agus 97% de uisce an domhain iontu, ní féidir an t-uisce sin a ól toisc an tsalainn atá ann. Den 3% fíoruisce ar domhan tá 69% de ina oighear agus 30% faoi thalamh. Fágann sin 1% os cionn talún, agus níl ach timpeall trian de sin i locha agus in aibhneacha ionas
30/07/2015 12:50
