Activiteitenverslag van de Commissie Cultureel Verdrag Vlaanderen – Nederland 2013 Deel 1: Het CVN-jaar 2013 in VlaamsNederlandse culturele context
Commissie Cultureel Verdrag Vlaanderen – Nederland Brussel, maart 2014
Inhoudsopgave Voorwoord.......................................................................................................................................... 2 Publicatie van drie beleidsadviezen ..................................................................................................... 3 Relevante ontwikkelingen na publicatie van de adviezen ..................................................................... 4 Reacties van de Vlaamse en Nederlandse regering .............................................................................. 4 Parlementair debat ............................................................................................................................... 5 Acties in de verschillende sectoren....................................................................................................... 6 Netwerk, posities en samenwerkingsverbanden..................................................................................11 Positie van de adviesraden ................................................................................................................. 11 Positie CVN .......................................................................................................................................... 11 Verbinding tussen CVN en de collega-adviesraden ............................................................................ 11 Samenwerking met Vlaams-Nederlandse collega-organisaties .......................................................... 12 Overige samenwerkingsverbanden .................................................................................................... 12 De Commissie Cultureel Verdrag Vlaanderen – Nederland in 2013 .......................................................13 Opdracht ............................................................................................................................................. 13 Commissie CVN ................................................................................................................................... 14 Team CVN ............................................................................................................................................ 15 Overzicht van Commissievergaderingen ............................................................................................. 16 Lijst van publicaties ............................................................................................................................. 16 FinanciÍle rapportage ......................................................................................................................... 16 Over het Cultureel Verdrag Vlaanderen - Nederland ............................................................................17 Contactgegevens ................................................................................................................................18 Colofon ..............................................................................................................................................19
Pagina 1 van 19
Voorwoord De gedeelde grens en de gemeenschappelijke taal maken Vlaanderen en Nederland tot natuurlijke partners voor samenwerking. Binnen het momentum van verschuivende politieke en bestuurlijke kaders, is grensontkennende culturele samenwerking tussen Vlaanderen en Nederland niet alleen retrospectief vanzelfsprekend, maar vooral ook toekomstgericht een kans. Om niet te zeggen een noodzakelijkheid. De sterke en wereldwijd gewaardeerde culturele infrastructuur van de Lage Landen staat klaar om samen, binnen de grenzen van de Lage Landen, alsook richting Derde Landen steviger maatschappelijke en economische impact te realiseren. Aan de missie hiertoe kansen te signaleren heeft CVN in 2013 gewerkt. In dit jaarverslag legt CVN daar verantwoording over af. In deel 1 beschrijft CVN actuele ontwikkelingen rondom de VlaamsNederlandse samenwerking in brede context. In deel 2 geeft CVN een gedetailleerd overzicht van de drie gevraagde beleidsadviezen en alle werkzaamheden die CVN daartoe ter voorbereiding heeft ontplooid. De Viering van het twintigjarig bestaan van het Cultureel Verdrag Vlaanderen – Nederland in 2015 is de actuele aanleiding op de politiekbestuurlijke agenda voor verdere kadering en uitwerking van de ambities voor samenwerking. Tegen deze achtergrond is CVN verheugd over de recente opdracht van de overheden om de komende drie jaar te mogen werken aan de versterking van Vlaams-Nederlandse culturele samenwerking. CVN grijpt daarbij iedere kans tot verbinding met kennispartners aan om waar mogelijk synergie te realiseren. Als bruggenbouwer is zij daartoe ideaal en uniek gepositioneerd.
Het is goed om vast te kunnen stellen dat CVN het afgelopen jaar in staat is gebleken haar boodschap meer en meer voor het voetlicht te brengen, en door het geconsulteerde netwerk van deskundigen en stakeholders uit de praktijk bevraagd wordt naar de resultaten en opvolging. CVN kijkt uit naar de viering in 2015 van de Vlaams-Nederlandse culturele samenwerking en de verdere ontwikkeling in de volgende jaren. De FotoPLUS die in dit kader het afgelopen jaar is voorbereid wordt momenteel doorontwikkeld. Het praktijkgerichte blikveld is daarbij – naast de kunsten – gericht op de creatieve industrie, erfgoed en het sociaal-cultureel werk. De Viering van 20 jaar Vlaanderen Nederland is “niet enkel een terugblik op twintig jaar samenwerking, maar ook een mijlpaal in een langer traject met een vooruitblik op de toekomstige samenwerking". Het belang om “elkaars cultuur te stimuleren en die samenwerking uit te bouwen, en ook samen elders in Europa en de wereld te laten zien wat de Lage Landen te bieden hebben" is er alleen maar groter op geworden. Het recent bekendgemaakte gezamenlijke gastlandschap van Vlaanderen en Nederland op de Frankfurter Buchmesse biedt nog meer kans om de Lage landen prominent in beeld te brengen bij onze gezamenlijke, dichte én verre, buren. CVN is verheugd te zien dat de ferme aanbeveling hiertoe uit ons eerder advies Derde Landen is gerealiseerd door een eensgezinde en adequate samenwerking tussen betrokken actoren. Een geweldige Sleutel tot Verzilveren. En nu verder!
Onno Hoes, Voorzitter Marijn ten Harmsen van der Beek, Algemeen secretaris
Pagina 2 van 19
Publicatie van drie beleidsadviezen Sleutels tot verzilveren. Beleidsadvies over Vlaams-Nederlandse samenwerking richting Derde Landen
culturele
Publicatie op 10 april 2013 In een tijd van globalisering en groeiende internationale concurrentie, is bilaterale samenwerking een troef. Voor Vlaanderen en Nederland kan het zelfs noodzakelijk blijken om in de toekomst op internationaal toneel nog gezien te worden en van invloed te zijn. De drie sleutels tot verzilveren: Optimale inzet van competenties Juiste aanwezigheidspolitiek Paradepaardjes
Tot hier. En nu verder! Beleidsadvies over de viering van 20 jaar Cultureel Verdrag Vlaanderen – Nederland in 2015 Publicatie op 4 september 2013 De viering is een ijkpunt in de verdere ontwikkeling en stimulering van de Vlaams-Nederlandse culturele samenwerking: een enthousiasmerende campagne met uitstraling naar alle bewoners van Vlaanderen en Nederland, en met het oog op marktverruiming als visitekaartje richting Derde Landen. Deel 1: aanbevelingen voor de viering Deel 2: foto van de Vlaams-Nederlandse culturele samenwerking als context voor de viering
Voorbij de mythen. De Groote Oorlog toen en nu. Beleidsadvies over 100 jaar Eerste Wereldoorlog in Vlaanderen en Nederland Publicatie op 21 september 2013 Op het eerste gezicht lijkt het wellicht een uitdaging om verandering te brengen in de veronderstelde onbekendheid onder Nederlanders van de gebeurtenissen tijdens de Eerste Wereldoorlog. Maar over de schijnbare onneembare grens tussen oorlog en neutraliteit, loopt een aantal lijnen die Vlaanderen en Nederland met elkaar verbinden. Het advies inventariseert welke actoren in Vlaanderen en Nederland activiteiten ontplooien in het kader van de herdenking, en bevat aanbevelingen om deze activiteiten grensoverschrijdend met elkaar te verbinden.
Pagina 3 van 19
Relevante ontwikkelingen na publicatie van de adviezen De adviezen van CVN (ont)staan in de context van een levendig Vlaams-Nederlands cultureel veld. Hieronder leest u een overzicht van de relevante ontwikkelingen rond de publicatie van de adviezen in 2013.
Reacties van de Nederlandse regering
Vlaamse
en
Sleutels tot Verzilveren. Beleidsadvies over Vlaams-Nederlandse culturele samenwerking richting Derde Landen
In de tweede helft van 2013 ontving CVN reactie van de Vlaamse en Nederlandse regering op het advies. Kort samengevat:
Verschillende aanbevelingen van CVN sluiten aan op de reeds door de overheden ingezette werkwijze. Dat geldt voor de publieke ontsluiting van de netwerken van de diplomatieke posten en de onderlinge samenwerking van deze posten, met name in verband met grote internationale toonmomenten zoals festivals biënnales. Implementatie van de Vlaanderen – Nederlandtoets en benoeming van Cultureel Ambassadeurs voor VlaamsNederlandse culturele samenwerking sluiten niet direct aan op de strategische ambities van de overheden. De overheden zeggen toe graag in gesprek te blijven met CVN over de talrijke suggesties voor samenwerking richting derde landen die het advies bevat.
Tot hier. En nu verder! Beleidsadvies over de viering van 20 jaar Cultureel Verdrag Vlaanderen – Nederland in 2015 In januari 2014 formuleerden de Nederlandse Minister van Buitenlandse Zaken en de Ministerpresident van de Vlaamse Regering hun reacties op het beleidsadvies. Kort samengevat:
De Vlaamse en Nederlandse regering nemen de uitgangspunten van het advies graag over Beide regeringen onderschrijven het pleidooi van CVN voor inzet van reguliere middelen. De regeringen volgen de aanbeveling van een erkende programmering met aandacht
voor talentontwikkeling en participatie. De overheden vervullen een bescheiden rol in de totstandkoming van de viering en zullen de beschikbare middelen tweeledig inzetten: voor 1) communicatie / marketing en 2) ondersteuning aan programmering door middel van een matchingsfonds (of forfaitaire incentives). De viering krijgt uitstraling richting derde landen in samenwerking met de diplomatieke posten. Het tweede deel van het advies, ‘De foto’ is een mooie en waardevolle inventarisatie. Nederland en Vlaanderen omarmen de aanbeveling van CVN om de foto nog scherper te maken in de vorm van FotoPLUS, en de inhoud daarvan online publiek te ontsluiten middels GrensopenerPLUS. Vlaanderen vraagt expliciet om met FotoPLUS het sociaalculturele veld in beeld te brengen.
Voorbij de mythen. De Groote Oorlog toen en nu. Beleidsadvies over 100 jaar Groote Oorlog in Vlaanderen en Nederland Op 18 december 2013 ontving CVN reactie van de Nederlandse Minister van Buitenlandse Zaken op het advies. Kort samengevat:
De Minister spreekt zijn waardering uit voor het advies als “goede aanzet tot inventarisatie van actoren in Nederland en Vlaanderen die activiteiten ontplooien in het kader van de herdenking”. Nederland zal graag betrokken zijn bij een aantal internationale en regionale herdenkingsactiviteiten, in de bredere context van België en de Europese Unie. Uitgangspunt voor de herdenking in Nederland zijn de activiteiten die ontstaan vanuit de samenleving en sectoren op basis van reguliere middelen.
De Minister spreekt de bereidheid uit om onder bepaalde voorwaarden een startsubsidie te verlenen aan de totstandkoming van een digitaal platform.
Pagina 4 van 19
Nog voor het ter perse gaan van dit jaarverslag ontving CVN op 6 maart 2014 de reactie van de Vlaamse regering. Kort samengevat:
De brief geeft een overzicht van de initiatieven dei de Vlaamse Overheid unilateraal ontplooit, met vermelding van de beleidsprioriteiten. Het CVN-advies “kan een belangrijke meerwaarde vormen voor het welslagen van dit project”, aldus Minister-president van de Vlaamse Regering de heer Kris Peeters.
Parlementair debat Sleutels tot Verzilveren. Beleidsadvies over Vlaams-Nederlandse culturele samenwerking richting Derde Landen Op 26 juni 2013 heeft lid van het Vlaams Parlement de heer Wilfried Vandaele de aandacht gevraagd van Vlaams Minister voor Leefmilieu, Natuur en Cultuur voor de aanbeveling van CVN tot hanteren van de Vlaanderen-Nederlandtoets. Deze parlementaire vraag zorgde voor debat over verschillende aspecten van de culturele samenwerking en uitwisseling tussen Vlaanderen en Nederland.
In de Tweede Kamer Op 11 november 2013 heeft lid van de Tweede Kamer der Staten-Generaal mevrouw Vera Bergkamp het advies en volledig motto van CVN ter vergadering geciteerd. Zij diende de volgende motie in, die werd aangenomen door een meerderheid van de Tweede Kamer: De Kamer, gehoord de beraadslaging, constaterende dat het volgend jaar 100 jaar geleden is dat de Eerste Wereldoorlog begon; van mening dat er in Nederland weinig aandacht is voor de geschiedenis van de Eerste Wereldoorlog en dat een brede herdenking in samenwerking met Vlaanderen zou kunnen bijdragen aan meer bekendheid met deze belangrijke fase in onze wereldgeschiedenis; verzoekt de regering, samen met Huis Doorn te kijken naar de mogelijkheden om tot een brede herdenking te komen en de Kamer daarover te informeren, uiterlijk in het eerste kwartaal van 2014, en gaat over tot de orde van de dag. (Tweede Kamer, vergaderjaar 2013-2014, 33 750 VIII, nr. 58).
Voorbij de mythen. De Groote Oorlog toen en nu. Beleidsadvies over 100 jaar Groote Oorlog in Vlaanderen en Nederland In het Vlaams Parlement De Verenigde Commissies voor Bestuurszaken, Binnenlands Bestuur, Decreetsevaluatie, Inburgering en Toerisme en voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening en Onroerend Erfgoed hielden op 9 oktober 2013 een gedachtewisseling over de voortgang van het project ‘100 jaar Groote Oorlog’, in het bijzijn van Viceminister-president van de Vlaamse Regering, Vlaams minister van Bestuurszaken, Binnenlands Bestuur, Inburgering, Toerisme en Vlaamse Rand. Ter illustratie van de internationale context van de herdenking haalde de Minister het CVN-advies Voorbij de Mythen aan. De minister noemde het advies onderdeel van het signaal van de “grotere betrokkenheid” van Nederland. (Vlaams Parlement, stuk 2243 (2013-2014) – nr. 1, pagina 15).
Pagina 5 van 19
Acties in de verschillende sectoren
Informatiedeling via www.cvn.be Alle gepubliceerde adviezen van CVN zijn online beschikbaar via de vernieuwde website van CVN. In de rubriek ‘Bronnen’ is het gehanteerde beleidskader inzichtelijk gemaakt, samen met de online vindbare bronnen die geraadpleegd zijn tijdens de totstandkoming van de adviezen. Dit stelt Vlaamse en Nederlandse actoren in de gelegenheid elkaar over de grens te vinden. Waar nodig ondersteunt CVN in de totstandkoming van de contacten.
Sleutels tot Verzilveren. Beleidsadvies over Vlaams-Nederlandse culturele samenwerking richting Derde Landen Uitwerking van aanbevelingen in samenwerking met de Nederlandse Taalunie De Nederlands Taalunie neemt het initiatief om samen met CVN een antwoord te formuleren op de vraag welke uitingen en producten van de Nederlandstalige cultuur zich vandaag lenen voor het vergroten van de zichtbaarheid en aantrekkingskracht van het Nederlandse taalgebied richting Derde Landen. Dit naar aanleiding van de door CVN aanbevolen derde Sleutel tot Verzilveren: de Paradepaardjes (terug te vinden in het betreffende advies, pagina 29). Met de aanbeveling om de Paradepaardjes van de Vlaams-Nederlandse culturele ruimte een prominente rol te geven in culturele diplomatie richting Derde Landen, kondigt CVN een subadvies aan over de identificatie van de Paradepaardjes van nu. Deze verkenning verricht CVN in samenwerking met de Nederlandse Taalunie, waarmee in 2013 van start gegaan is. SXSW CVN adviseert beleid te maken op basis van een VlaamsNederlandse topevenementenkalender (aanbeveling 1c), waarop in ieder geval een prestigieus toonmoment staat zoals South by Southwest™ (SXSW™) Conferences & Festivals te
Austin, Texas (VS). DutchCulture en de Dutch Creative Board identificeerden dit evenement inmiddels als “strategisch belangrijk voor de Nederlandse creatieve sector” (uit nieuwsbrief DutchCulture, december 2013); een standpunt dat overgenomen is door het Fonds Creatieve Industrie. DutchCulture verzorgt de regie om Nederland tussen 7 en 16 maart 2014 optimaal te presenteren in Texas. Frankfurter Buchmesse Het recent bekendgemaakte gezamenlijke gastlandschap van Vlaanderen en Nederland op de Frankfurter Buchmesse biedt nog meer kans om de Lage landen prominent in beeld te brengen bij onze gezamenlijke dichte en verre buren. CVN is verheugd te zien dat deze ferme aanbeveling uit ons eerder advies Derde Landen is gerealiseerd door een eensgezinde en adequate samenwerking tussen betrokken actoren. Een geweldige Sleutel tot Verzilveren. En nu verder! Akademie van de Kunsten en functie van cultureel ambassadeur In november van 2013 kondigde de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) de start aan van de Akademie van Kunsten in 2014 voor een eerste termijn van 3,5 jaar. Lid van de Akademie zijn kunstenaars uit verschillende disciplines die zich artistiek hebben onderscheiden, in staat zijn dwarsverbanden te leggen tussen kunst, wetenschap en maatschappij, andere kunstenaars kunnen inspireren en bereid zijn een bijdrage te leveren aan de nieuwe Akademie (bron: www.knaw.nl). Richting het brede publiek fungeren de leden van de Akademie als ambassadeur, om draagvlak voor kunst- en cultuurbeleid te bevorderen. Ambassadeurs die alle Nederlanders overtuigen van de onmisbare waarde van cultuur, door zich te “laten zien en horen bij discussies, exposities en bijeenkomsten” (bron: ‘Kyteman en Jansen Utrechtse ambassadeurs van de kunst’. Nieuwsbericht op website RTV Utrecht, 12 februari 2014). In Vlaanderen heeft zich een dergelijke ontwikkeling nog niet voorgedaan, wat wellicht kansen schept voor een bilaterale benadering in de toekomst. In Vlaanderen profileren de laureaten van de Cultuurprijzen van de Vlaamse Gemeenschap zich als cultureel ambassadeurs. Pagina 6 van 19
Voor de meeste culturele deelsectoren bestaat een dergelijke prijs, waarvan de uitreiking plaatsvindt op een in het oog springend sectorevenement. De prijzen fungeren als “kwaliteitslabels en de overheid wil daarmee blijk geven van erkenning voor het culturele belang van het werk van de laureaten. Bovendien zijn het stimuli van de verschillende cultuurdisciplines en verhogen ze het culturele bewustzijn” (bron: www.cultuurprijzen.be). Sleutels tot Verzilveren in een systeem van Halen en Brengen CVN heeft kunnen ervaren dat de sleutels uit het advies: verbinden (conform matchmaking, Sleutel ‘Optimale inzet van competenties’), delen en het systeem van Halen en brengen als leidraad voor diplomatie wordt meegegeven aan de cultureel attachés die namens de Nederlandse Rijksoverheid de belangen in het buitenland behartigen. Door afstemming kan dit in de toekomst uitgroeien tot de bilaterale strategie. Vanuit de idee dat met vereende krachten een oplossing dichterbij kan zijn, met name op de terreinen waar Vlaanderen en Nederland ambities en praktijk-uitdagingen delen.
Pagina 7 van 19
Tot hier. En nu verder! Beleidsadvies over de viering van 20 jaar Cultureel Verdrag Vlaanderen – Nederland in 2015
Positionering FotoPLUS
CVN-expertmeeting i.v.m. totstandkoming FotoPLUS
FotoPLUS bevindt zich op het snijvlak van beleid, wetenschap en de praktijk. Het brengt in beeld hoe de praktijk van
In hun reacties op het advies Tot hier. En nu verder! geven de Vlaamse en Nederlandse overheden groen licht voor de totstandkoming van FotoPLUS. Op 18 december nodigde CVN een aantal experts uit in Den Haag om mee te denken over een plan van aanpak. Aanwezig waren de Boekmanstichting, DutchCulture, Maastricht University, de Raad voor Cultuur en de Universiteit Utrecht. De belangrijkste uitkomsten opgesomd: FotoPLUS is …
Het representatieve beeld met signalering van trends en toekomstgerichte duiding van de Vlaams-Nederlandse professionele culturele samenwerking op basis van kwantitatief en kwalitatief onderzoek. De interpretatie van het beeld dat momenten van samenwerking uitlicht die een positieve en inspirerende boodschap uitstralen, overeenkomstig het doel van de viering in 2015. De interpretatie krijgt een essayvorm: het verhaal van FotoPLUS. Wat zien we? Welke foto vormen de vele pixels? Welk toekomstbeeld voor de samenwerking mag hieruit worden afgeleid? En: welk type beleid hoort daarbij?
Vlaams-Nederlandse culturele samenwerking eruit ziet na twintig jaar beleid. Het onderzoek dat tot dit beeld leidt verloopt middels wetenschappelijke methodiek én brengt universiteiten en studenten uit Vlaanderen en Nederland bijeen voor uitvoering van het onderzoek. De presentatie van de resultaten is breed: in de vorm van een beleidsadvies maar ook via kanalen die een zeker publieksbereik mogelijk maken. Zo is FotoPLUS naast een toekomstgericht instrument voor de praktijk en beleid van culturele samenwerking, ook voeding voor het publieke debat daarover.
Bilaterale verbinding Vlaamse en Nederlandse leerstoelen Cultuurwetenschappen Onderdeel van FotoPLUS is een unieke en door CVN geïnitieerde en gefaciliteerde VlaamsNederlandse universitaire verbinding op het vakgebied van cultuurwetenschappen. CVN biedt stageplaatsen aan getalenteerde Masterstudenten in het kader van FotoPLUS, en brengt hun universitaire begeleiders tegelijkertijd met elkaar in inhoudelijk contact. Het mes snijdt aan twee kanten: enerzijds levert deze nieuwe verbinding wetenschappelijke reflectie voor de FotoPLUS en meest actuele inzichten, anderzijds biedt CVN op deze manier aan jonge wetenschappers een waardevolle professionele Pagina 8 van 19
werkervaring in de praktijk van een bilaterale verdragsorganisatie. De samenwerking gaat uit van de reguliere activiteiten van de wederzijdse FotoPLUSpartners: Maastricht University, Universiteit Utrecht, Universiteit Antwerpen, Vrije Universiteit Brussel en CVN. De samenwerking verloopt gefaseerd. Fase A, die direct van start gaat, omvat het onderbrengen van FotoPLUS bij organisaties onder de reguliere takenpakketten op basis van reguliere middelen. Via stageplaatsen bij CVN voor Masterstudenten aan Vlaamse en Nederlandse universiteiten die parallel, tijdens de duur van het onderzoekstraject FotoPLUS. Fase A+ gaat een stap verder en maakt de inhoudelijke verbinding tussen betrokken leerstoelen. Dit wordt geëffectueerd door enkele wetenschappelijk inhoudelijke bijeenkomsten te organiseren tijdens de looptijd van het traject FotoPLUS. Naast de dagdagelijkse stagebegeleiding geven deze bijeenkomsten gelegenheid tot uitwisseling van kennis tussen de universiteiten op topniveau. Zowel het traject FotoPLUS als andere actuele wetenschappelijke thema’s kunnen geagendeerd worden.
fondsenwerving. De extra verkregen financiële ruimte wordt ingezet om het onderzoekstraject FotoPLUS deels in opdracht door de universiteiten te laten uitvoeren. Dit biedt gelegenheid om FotoPLUS van bijkomende wetenschappelijke onderbouwing te voorzien ten opzichte van Fase A (waarin de rol van wetenschappers uitsluitend begeleidend en coördinerend is). Naast deze universitaire samenwerking, onderhoudt CVN de komende tijd het gesprek met de andere organisaties die bij de expertmeeting op 18 december 2013 betrokken waren. FotoPLUS is immers een omvangrijk traject en op verschillende momenten zal er behoefte ontstaan aan onder meer informatie over bronnen en ondersteuning bij waardecreërende interpretatie van de analyse van deze bronnen.
Voortbouwend op Fase A, gaat Fase B uit van een veel bredere opzet en aanpak met bijkomende
Pagina 9 van 19
Voorbij de mythen. De Groote Oorlog toen en nu. Beleidsadvies over 100 jaar Groote Oorlog in Vlaanderen en Nederland CVN heeft geen rol in de uitvoering van de in het beleidsadvies geformuleerde aanbevelingen. CVN organiseert geen evenementen en verdeelt geen middelen om de herdenking tot stand te doen komen. Wel rekent CVN het tot haar taak om als wegwijzer en verbinder te opereren in het netwerk van partijen die bij de herdenking betrokken (wensen te) zijn. Bijeenkomst Maand van de Geschiedenis 2014 in Vlaanderen en Nederland Op 11 december organiseerde CVN samen met de organisator van de Nederlandse Maand van de Geschiedenis het Nederlands Openluchtmuseum een bijeenkomst met verschillende Vlaamse musea en koepelorganisaties (zie afbeelding). Onderwerp van gesprek was verkenning van de mogelijkheid om in 2014 de Maand van de Geschiedenis uit te rollen in Vlaanderen, conform de aanbeveling van CVN. De Maand staat in 2014 in het teken van het thema ‘Vriend & Vijand’, wat de grensoverschrijdende verbinding van lokale Vlaamse en Nederlandse herdenkingsinitiatieven
mogelijk maakt. Deze bijeenkomst kwam tot stand naar aanleiding van het CVN-advies. De uitkomsten van de bijeenkomst waren de volgende. Maand van de Geschiedenis 2014 in Vlaanderen is: Niet nodig als ….
organisatievorm aanleiding voor de organisatie van nieuwe activiteiten of ontwikkeling nieuwe plannen
Wel gewenst als ….
verbinder van individuele activiteiten (zowel grootschalig als lokaal en kleinschalig) stimulans voor grensontkennende Vlaams-Nederlandse samenwerking aanleiding voor het vormen van duurzame partnerschappen tussen de Maand van de Geschiedenis (het Nederlands Openluchtmuseum) en Vlaamse partijen, gericht op het jaar 2014 en de verdere toekomst.
Afbeelding: een sfeerimpressie van de bijeenkomst Maand van de Geschiedenis 2014 in Vlaanderen en Nederland.
Pagina 10 van 19
Netwerk, posities samenwerkingsverbanden
en
CVN heeft een unieke plaats in het netwerk van Vlaamse en Nederlandse adviesraden. In dat netwerk is CVN de enige bilateraal georganiseerde Commissie. Het netwerk en de positie van deze raden was in 2013 volop in ontwikkeling. Niet in het laatst vanwege de soms schurende belangenbelevening tussen vooral uitvoeringsgerichte politieke en ambtelijke structuren, en de meer beleidsvoorbereidende en omgevings-analyserende taak die onafhankelijk denkende adviescommissies per definitie moeten hebben in een volwassen democratie.
Positie van de adviesraden Adviesraden dragen bij aan besluitvorming die uitgaat van een langer en breder perspectief dan de waan van de dag pleegt toe te laten. Goede monitoring en effectmeting draagt bij aan de juiste checks and balances en prioritering.1 Deze functies vervullend, zijn de adviesraden bondgenoten van de regeringen voor wie zij werken. Zij beogen de regeringen te ondersteunen met doordachte en breed gedragen analyses en aanbevelingen.
Positie CVN De opdracht van CVN in de context van deze veranderende wereld. Daar komt nog bij dat overheden meer en meer een ondernemende houding vragen van spelers in de betrokken sectoren. Hoe dit zich verhoudt tot de vorm, inhoud en organisatie van de adviespraktijk van CVN (en het budget dat de overheden daarvoor beschikbaar stellen), zal in de komende jaren moeten blijken. CVN doet er alles aan om de behoefte aan praktijkgerichte aanbevelingen voor uitvoering van beleid te realiseren. Geen publieksgerichte activiteiten, wel contact houden met het bilaterale werkveld, en bijeenbrengen van expertise. Core business voor CVN.
Werkbudget Het ontbreken van een werkbudget is een punt van zorg. In lijn met de door de overheden uitgedaagde ondernemende sector, wordt een verzoek om ‘om niet’ inhoudelijk bij te dragen niet langer altijd met vanzelfsprekendheid positief beantwoord. Met begrip voor bepekte beschikbare middelen moet CVN hier toch een kanttekening maken.
Verbinding tussen CVN en de collegaadviesraden CVN heeft het initiatief genomen om de samenwerking te versterken met de unilaterale collega-adviesraden: de Vlaamse Strategische Adviesraad Cultuur (SARC), de eveneens Vlaamse Strategische Adviesraad internationaal Vlaanderen (SARiV) en de Raad voor Cultuur. Door het onderlinge overleg in structurele vorm te gieten kunnen de raden de overheden met complementaire visies en adviezen bedienen. Zo leverden de SARC en SARiV inhoudelijke bijdragen aan het CVN-advies Tot hier. En nu verder!. In wederkerigheid was CVN te gast bij de vergadering van de SARC, wat uitmondde in een bijdrage van CVN aan het SARC-Memorandum 2014-2019. Ook voor de komende tijd staan wederzijdse uitwisseling en afstemming op het programma. Naast het contact met individuele collega-raden, nam CVN deel aan de (beleids)medewerkersdag voor Nederlandse adviesraden 'Over de dijken: de internationale dimensie van advisering', die plaatsvond op 17 oktober 2013 te Den Haag. “Met een keynote speech van Hans Boutellier over Governance in een onbegrensde wereld, een paneldiscussie, twee workshops over internationalisering en de internationale dimensie van advisering plus een afsluiting door Frits Korthals Altes is er voor ieder wat wils. Minstens zo belangrijk is de gelegenheid om (beleids)medewerkers van alle Haagse adviesraden te ontmoeten en op informele wijze ervaringen uit te wisselen”, aldus de uitnodiging als verstuurd door de Raad voor het Openbaar Bestuur, de Raad voor Cultuur, de Adviesraad voor Wetenschaps- en Technologiebeleid en de Adviesraad Internationale Vraagstukken. De
1
In: Reactie Nederlandse regering op het WRR-rapport ‘Naar een lerende economie’, 27 februari 2014.
Pagina 11 van 19
bijeenkomst fungeerde voor CVN als een uitgelezen netwerkmoment.
Samenwerking met VlaamsNederlandse collega-organisaties CVN heeft 2013 aangegrepen om het brede Vlaams-Nederlandse netwerk te versterken. CVN wil een open, toegankelijke en verbindende organisatie zijn die door haar goede relaties in het netwerk haar adviezen op een stevig fundament van draagvlak kan plaatsen. Op verschillende momenten is CVN het gesprek met de collega Vlaams-Nederlandse organisaties aangegaan: Vlaams-Nederlands Huis deBuren, Ons Erfdeel vzw, Vlaams Cultuurhuis De Brakke Grond, de Nederlandse Taalunie en de Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie. Met name in het kader van de adviezen Voorbij de Mythen en de Tot hier. En nu verder!, die naast aanbevelingen ook inventarisaties van (mogelijke) samenwerkingsverbanden bevatten. Deze kwamen tot stand in samenwerking met de collega-organisaties, die alle de bij hen beschikbare informatie voor CVN openstelden. Tevens is CVN samenwerking aangegaan met de Nederlandse Taalunie ten aanzien van de verdere uitwerking van de aanbeveling ‘Paradepaardjes’ uit het advies Sleutels tot Verzilveren. De NTU en CVN hebben eind 2013 een gezamenlijk onderzoeksvoorstel voorbereid. Naast de in het CVN-advies genoemde reeds erkende paradepaardjes, verdient ook het identificeren van paradepaardjes van hedendaagse cultuur aandacht. Dit is een concrete verkenning die de NTU en CVN in gezamenlijkheid aanpakken. Buiten het kader van de drie adviezen die CVN in 2013 gepubliceerd heeft, onderhoudt CVN het permanente gesprek met de collega-organisatie om de actuele situatie in het Vlaams-Nederlandse culturele veld in het oog te houden. Zo verkent CVN nieuwe mogelijkheden voor adviesthematiek en is zij in staat de overheden steeds van actuele informatie en inventarisaties te voorzien.
Overige samenwerkingsverbanden Vanaf deze plaats dankt CVN het Vlaams Departement voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media hartelijk voor de gastvrije en collegiale wijze waarop het Departement CVN van eind november 2012 tot juni 2013 in haar kantoren heeft gehuisvest. Naast een praktische oplossing, bood deze tijdelijke huisvestiging gelegenheid om de band tussen CVN en het Departement te versterken. In de zomer van 2013 verhuisde CVN naar het Vlaams-Nederlands Huis deBuren, waar zij haar permanente standplaats heeft samen met de collega’s van deBuren. Het Huis is nu een echt centrum voor Vlaams-Nederlandse culturele samenwerking, waarin zowel geadviseerd wordt (door CVN) als geproduceerd en geprogrammeerd wordt (door deBuren) op het gebied van het mooiste en beste dat de samenwerking te bieden heeft. Beide organisaties zoeken elkaar zo veel mogelijk op om elkaars werking aan te vullen en te versterken, naast het goede contact als ‘samenwonende’ collega’s.
De organisatie CVN in 2013 CVN heeft in 2013 een organisatorische transitie afgerond. In overleg met de overheden is de adviespraktijk verder verfijnd. Van beide kanten is nogmaals bevestigd dat CVN zich vooral focust op praktijkgerichte aanbevelingen voor uitvoering van beleid. Het CVN-team heeft nieuwe samenstelling gevonden en opereert sinds juni 2013 vanuit de permanente standplaats op de tweede verdieping van het Vlaams-Nederlands Huis deBuren te Brussel. Deze verhuizing is niet alleen in praktisch opzicht, maar ook adviesinhoudelijk een positieve ontwikkeling. Samen met de buren van deBuren werkt CVN aan een praktijk waarin de organisaties elkaar op collegiaal én inhoudelijk opzicht aanvullen en versterken. De eerste contouren van samenwerking zijn in 2013 ontstaan en zullen zichtbaar zijn in de (voorbereiding van de) adviezen die CVN vanaf 2014 publiceert.
Pagina 12 van 19
De Commissie Cultureel Verdrag Vlaanderen – Nederland in 2013 Opdracht De Commissie Cultureel Verdrag VlaanderenNederland (CVN) evalueert en ziet toe op de uitvoering van het Cultureel Verdrag VlaanderenNederland dat in 1995 werd ondertekend.
opportuun is, aanvullende aanbevelingen omtrent optimalisatie van bilateraal of unilateraal beleid. CVN fungeert tevens als contactpunt om de gewenste VlaamsNederlandse samenwerking te ondersteunen en stimuleren.
CVN is de belichaming van de politieke wil in Vlaanderen en Nederland om samen te werken. Dit heeft culturele, maatschappelijke, educatieve en economische dimensies, zowel nationaal als internationaal. Met name op dat laatste punt kan CVN een meerwaarde vervullen en kan die gezamenlijke politieke wil, vastgelegd in het Cultureel Verdrag, tot aansprekende resultaten leiden. Binnen het kader van het Vlaams-Nederlands Cultureel Verdrag dient CVN kansen voor samenwerking tussen Vlaanderen en Nederland te signaleren en de benutting van die kansen ook te stimuleren. Hierbij maakt CVN gebruik van de bijeengebrachte expertise en het netwerk van haar Commissieleden, die door de bilaterale overheden zijn benoemd. CVN is onafhankelijk en adviseert de Vlaamse en Nederlandse regeringen gevraagd en ongevraagd over actueel bilateraal beleid inzake de vier verdragsthema's cultuur, onderwijs, wetenschap en welzijn. CVN geeft haar missie concreet vorm door beleidsadviezen te schrijven voor de Vlaamse en Nederlandse regeringen, zowel gevraagd als op eigen initiatief. Vanwege het grensoverschrijdende karakter van de beleidsadviezen zijn de Ministers van Buitenlandse Zaken de eerst betrokken bewindspersonen. De Ministers van Cultuur en Onderwijs zijn betrokken vanwege de materie en inhoud. Uitgangspunt voor de beleidsadviezen van CVN is het vigerende Vlaamse en Nederlandse beleid. Altijd vindt de analyse van dit beleid en de realisatie ervan binnen de actuele context plaats. De adviezen komen steeds tot stand na consultatie van Vlaamse en Nederlandse instellingen en experts uit het veld. Waar mogelijk formuleert CVN praktische aanbevelingen voor de uitvoering van het vigerend beleid. Daarnaast geeft CVN, waar dit Pagina 13 van 19
Commissie CVN De leden van de Commissie Cultureel Verdrag Vlaanderen - Nederland zijn:
Van Nederlandse kant:
Van links naar rechts:
Onno Hoes (voorzitter, burgemeester van Maastricht) Yoeri Albrecht (directeur De Balie te Amsterdam) Henk Pröpper (directeur uitgeverij De Bezig Bij te Amsterdam) Cas Smithuijsen (directeur Boekmanstichting, Studiecentrum voor kunst, cultuur en beleid te Amsterdam) Els van der Plas (directeur Nationale Opera&Ballet te Amsterdam)
Van Vlaamse kant:
Van links naar rechts:
Katia Segers (ondervoorzitter, directeur Centrum voor Media- en Cultuurstudies, Vrije Universiteit Brussel) Martine de Clercq (voormalig hoogleraar Vergelijkende Literatuurwetenschap en voormalig wnd. rector aan de HUB-KU te Brussel) Luc Devoldere (hoofdredacteur Ons Erfdeel vzw te Rekkem) Mario Pauwels (Algemeen Secretaris Algemeen Christelijk Werknemersverbond Gent-Eeklo) Paul Salmon (directeur Sector Sociale Zaken voor de Stad Genk)
Pagina 14 van 19
Team CVN
Marijn ten Harmsen van der Beek Algemeen secretaris
Charlotte Rommes Projectleider
Roxanne Van Hulle Projectleider
Romy Wuyts Via Vlaams Departement CJSM
Chris Deforche Officemanager (sinds 1 januari 2014)
Van de volgende collega’s heeft CVN in 2013 afscheid genomen: Christophe Blomme
Administratief medewerker
Evelyn Simons
Projectmedewerker; betrokken bij adviestrajecten Voorbij de mythen. De Groot Oorlog toen en nu en Tot hier. En nu verder!
Sandrien Naert
Officemanager in verband met verhuizing naar Vlaams-Nederlands Huis deBuren en administratieve werkzaamheden
Pagina 15 van 19
Overzicht van Commissievergaderingen In 2013 vergaderde de Commissie Cultureel Verdrag Vlaanderen – Nederland op de volgende data:
16 januari “Inspiratievergadering” Vlaamse Vertegenwoordiging, Den Haag
27 maart “Jaarrekening” Verlopen via schriftelijke procedure
12 juni “Jaarprogramma” Vlaams-Nederlands Brussel
Huis
deBuren
te
11 september “Jaarplanning” Het Muziektheater, Amsterdam
6 november “Begroting” Verlopen via schriftelijke procedure
Lijst van publicaties
Jaarverslag 2012 (31 januari 2013)
Sleutels tot Verzilveren. Beleidsadvies over Vlaams-Nederlandse culturele samenwerking richting Derde Landen (10 april 2013) Bijbehorend: publieksversie in flyervorm
Tot hier. En nu verder! Beleidsadvies over de viering van 20 jaar Cultureel Verdrag Vlaanderen – Nederland in 2015 (4 september 2013) Bijbehorend: publieksversie in flyervorm
Voorbij de mythen. De Groote Oorlog toen en nu. Beleidsadvies over 100 jaar Eerste Wereldoorlog in Vlaanderen en Nederland (21 september 2013) Bijbehorend: publieksversie in flyervorm
Werkprogramma 2013-’14 (6 november 2013)
Financiële rapportage De reguliere werkingsmiddelen worden 50/50 door Nederland en Vlaanderen gedragen, respectievelijk door het Ministerie van Buitenlandse Zaken en het Departement internationaal Vlaanderen. In 2013 was vanuit beide overheden 131.000 euro beschikbaar, wat neerkomt op een totaalbudget voor 262.000 euro. Pagina 16 van 19
Over het Cultureel Verdrag Vlaanderen - Nederland Op 17 januari 1995 werd in Antwerpen door de Nederlandse en de Vlaamse regering het Cultureel Verdrag ondertekend. De term cultuur wordt in de brede betekenis gebruikt, want voluit heet het verdrag: "Verdrag inzake de samenwerking op het gebied van cultuur, onderwijs, wetenschappen en welzijn tussen de Vlaamse Gemeenschap in het Koninkrijk BelgiĂŤ en het Koninkrijk der Nederlanden". Om de beide ministers in opdracht of op eigen initiatief te adviseren op de uitvoering van het Cultureel Verdrag, werd op 2 april 1998 in 'sHertogenbosch de Commissie Cultureel Verdrag Vlaanderen-Nederland ingesteld. De Commissie bestaat uit niet-ambtelijke leden die de verschillende sectoren uit het werkveld van het verdrag vertegenwoordigen. Op donderdag 24 mei 2012 is de Commissie in vernieuwde samenstelling begonnen aan haar vierde termijn, die drie jaar zal duren.
Pagina 17 van 19
Contactgegevens
Bezoek- en postadres: Leopoldstraat 6, bus 2 1000 Brussel, BelgiÍ T +32 (0) 2 212 19 45 W www.cvn.be E commissie@cvn.be Š deBuren
facebook.com/ CommissieVLNL @CommissieVLNL
Pagina 18 van 19
Colofon
Activiteitenverslag van de Commissie Cultureel Verdrag Vlaanderen – Nederland 2013
Dit is een uitgave van de Commissie Cultureel Verdrag Vlaanderen – Nederland (CVN).
Bekostigd door: Het Nederlandse Ministerie van Buitenlandse Zaken; Het is toegestaan (delen van) de inhoud van deze publicatie te citeren of te verspreiden, mits daarbij CVN en deze publicatie als bronnen vermeld worden. Aan deze publicatie kunnen geen rechten ontleend worden.
het Departement internationaal Vlaanderen.
Brussel, maart 2014
Pagina 19 van 19
Pagina 20 van 19
CVN evalueert en ziet toe op de uitvoering van het Cultureel Verdrag Vlaanderen-Nederland dat in 1995 werd ondertekend. CVN is onafhankelijk en adviseert de Vlaamse en Nederlandse regeringen gevraagd en ongevraagd over actueel bilateraal beleid inzake de vier verdragsthema's cultuur, onderwijs, wetenschap en welzijn.
Pagina 21 van 19