Cvn jaarverslag 2011

WOORD VOORAF

woord vooraf 2011 stond in het teken van grote veranderingen in het culturele landschap in Nederland en in mindere mate ook in Vlaanderen. Het aantreden van het nieuwe kabinet Rutte eind 2010 veroorzaakte in de culturele wereld in Nederland een ware schokgolf. Bezuinigingen ten belope van 200 miljoen euro brachten de hele culturele wereld in het geweer, tot en met manifestaties op het Haagse malieveld toe. In Vlaanderen werden de peripetieën in Nederland uiteraard met veel belangstelling gevolgd.

‘Bezuinigingen’ is één van de woorden die dezer dagen wellicht het vaakst terug te vinden zijn op de krantenpagina’s, en waarom zou Vlaanderen ontsnappen waar de hakbijl in Nederland is bovengehaald? Intussen lijkt in Nederland de omslag gemaakt en wordt de blik naar de toekomst gericht. Een toekomst die er op cultureel gebied anders zal uitzien.

CVN heeft zich het afgelopen jaar op de nieuwe koers gezet die door de Nederlandse en de Vlaamse overheden is uitgestippeld. Het secretariaat is afgeslankt en de taakstelling is biigestuurd. CVN ‘nieuwe stijl’ zal zich toeleggen op de advisering van de Vlaamse en de Nederlandse overheden over samenwerking op cultureel gebied. We hebben intussen niet stil gezeten en hebben heel wat nieuwe projecten op stapel gezet die de volle breedte van het cultureel verdrag overspannen, ook op het snijvlak van de verschillende disciplines uit het verdrag: cultural governance, hoger kunstonderwijs, het gezamenlijk optreden van Vlaanderen en Nederland in het buitenland. Het kleine maar zeer gemotiveerde team dat het secretariaat van CVN bemant heeft die nieuwe taken zonder dralen en met veel enthousiasme aangepakt.

Op 27 april vond in Antwerpen de expertmeeting ‘Erfgoed en Publieksbereik: digitale toepassingen voor cultureel erfgoed’ plaats. Een evenement dat door de deelnemers erg op prijs werd gesteld. U leest er meer over in dit activiteitenverslag. In de toekomst zal CVN dergelijke kleinschalige expertmeeting enkel nog organiseren in het kader van haar adviesfunctie.

Op de vernieuwde website van CVN www.cvn.be komt heel binnenkort ook ruimte voor het nieuwe initiatief ‘Grensopener’, een database die de ambitie heeft om op termijn alle Vlaams-Nederlandse samenwerkingsverbanden op te lijsten die binnen het bereik van CVN vallen. Deze database wordt interactief en zal continu worden bijgehouden zodat het een onmisbaar werkinstrument wordt voor iedereen die actief is op het terrein van de Vlaams-Nederlandse samenwerking.

2012 wordt ook het jaar waarin er een nieuwe Commissie wordt geïnstalleerd. De nieuwe Commissie Cultureel Verdrag zal 10 leden tellen. We willen hier alvast de uittredende Commissie en dan op de eerste plaats de voorzitters Herman Balthazar en Wim van Gelder danken voor hun inspirerende en bezielende leiding in de roerige jaren die CVN heeft doorworsteld.

Guy Janssens Algemeen secretaris

1

1

2

samenstelling van de commissie Voorzitters van de Commissie Cultureel Verdrag Vlaanderen-Nederland zijn ­Herman Balthazar, gewezen hoogleraar en gouverneur van Oost-Vlaanderen, en Wim van Gelder, gewezen commissaris van de koningin van Zeeland.

Leden zijn aan Nederlandse zijde: Greetje van den Bergh, voorzitter van de Nationale UNESCO-Commissie en gewezen secretaris van de Nederlandse Taalunie; Margot Gerené, directeur van het Nederlandse Uitburo; Anke Buiteveld, directeur Internationaal beleid van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen; Dick van den Bout, directeur van SCOOP, Zeeuws Instituut voor Zorg, Welzijn en Cultuur; Joop Daalmeijer, gewezen algemeen directeur van de NTR (NPS+Teleac+RVU, de Nederlandse onafhankelijke publieke omroep) en huidig voorzitter van de Raad voor Cultuur; Dorien Scheerhout, gewezen directeur van de Stichting Nederlandse Archeologie, en Margriet Leemhuis, ambassadeur Internationale Culturele Samenwerking.

Vlaamse commissieleden zijn: Annick Schramme, docente Universiteit Antwerpen; Harry Martens, directeur IMO-IMOMEC, Limburgs Universitair Centrum, en gewezen rector; Koen Verlaeckt, secretaris-generaal van het departement Internationaal Vlaanderen; Wivina Demeester, gewezen minister van o.a. Welzijn en Financiën; Jari De Meulemeester, gewezen directeur van de Ancienne Belgique en voorzitter van het Muziekcentrum Vlaanderen, Christine Claus, secretaris-generaal departement Cultuur, Sport, Jeugd en Media.

Waarnemers zijn Filip D’Havé, vertegenwoordiger van de Vlaamse regering in ­ ederland; Linde van den Bosch, algemeen secretaris van de Nederlandse Taalunie; N Margriet Vonno, attaché pers en politiek van de Nederlandse ambassade in België, werd in augustus 2010 opgevolgd door Sander Cohen (hoofd politiek) en Arinda van der Meer (cultureel attaché).

De Commissie vergaderde plenair op 26 januari, 21 juni en 22 november 2011.

Het voorzittersoverleg had plaats op 19 januari, 9 februari, 10 maart, 9 juni, 14 juli, 31 augustus en 13 oktober 2011.

projecten Expertmeeting ‘Erfgoed & Publieksbereik: digitale toepassingen voor cultureel erfgoed’ De expertmeeting vond plaats op 27 april 2011 in de Antwerpse Openbare Bibliotheek Permeke. CVN kijkt terug op een uitverkochte expertmeeting die aan erfgoedinstellingen een breed spectrum aan ideeën rond effectief publieksbereik liet zien. De evaluatie onder de deelnemers viel positief uit.

Een indruk van het programma Onder leiding van dagvoorzitter Dorien Scheerhout ging het plenaire programma van start. Jan Willem Sieburgh (vmlg. Zakelijk directeur Rijksmuseum te Amsterdam) schudde de deelnemers wakker met zijn warming up. Energiek en aan de hand van sprekende voorbeelden liet hij zien hoe het Rijksmuseum er in de afgelopen jaren in geslaagd is om zijn bezoekers online een volwaardige ervaring van de museumcollectie te bieden. Ook wees hij op het belang van creatieve allianties met commerciële en non profit partijen. Hierop volgend namen Nancy Tilkin (Gallo-Romeins Museum) en Jolien Schroyen (Universiteit Hasselt) het woord. Zij vertelden over de game die zij in samenwerking ontwikkeld hebben op een klein draagbaar computertje, speciaal voor twaalf- tot veertienjarige scholieren die het museum bezoeken (zie de afbeelding).

Dankzij de game is het museumbezoek voor deze leerlingen niet langer saai of stoffig, maar uitdagend en leuk. Aansluitend gaf Harry van Vliet (Hogeschool Utrecht) een uitgebreide inleiding op mediastrategie voor kunst en cultuur. Met zijn Crossmedialab heeft Van Vliet de afgelopen jaren verschillende nuttige modellen ontwikkeld om strategisch aan de slag te gaan met het gebruik van (sociale) media. In zijn speech onthulde hij een paar belangrijke do’s-and-don’ts. Alle uiteenzettingen van de sprekers zijn integraal opgenomen in het verslagboek van de expertmeeting.1

1

Het verslagboek is te vinden op de website van CVN op de publicatiepagina.

3

4

Tijdens het tweede deel van de expertmeeting verdeelden de deelnemers zich over drie parallelle sessies. De kleinschaligheid van deze sessies gaf ruimte voor interactie tussen sprekers en deelnemers, om ideeĂŤn over successen en uitdagingen uit te wisselen. De sprekers vertelden allen vanuit hun eigen praktijk. Zo spraken Olga Van Oost (FARO, VUB, IBBT-SMIT) en Geert Wissink (Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid) over de meerwaarde voor een culturele instelling om vindbaar te zijn in het Europese digitale museum Europeana. Johan Oomen (Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid) gaf een inleiding op de ontwikkeling van een applicatie voor mobiele smartphones. En Sylvie Dhaene vertelde hoe haar museum Het Huis van Alijn, met succes, online en offline crowdsourcing tot uitgangspunt van de museumwerking gemaakt heeft.

Ter afronding van het programma namen alle sprekers plaats in een panel, om de belangrijkste bevindingen van de dag te bespreken. De verslagen van de drie parallelle sessies en het afsluitende panelgesprek vindt u eveneens het in verslagboek van de expertmeeting.

Maximalisatie van het effect van de expertmeeting Om het effect van de expertmeeting te bestendigen zijn op de website van CVN alle presentaties van de sprekers gepubliceerd. Zo kunnen de deelnemers aan de slag met toepassing van de inhoud op hun individuele specifieke praktijk. Ook verstuurde CVN aan hen een uitgebreid verslagboek, waarin de bijdragen van alle sprekers en deelnemers integraal na te lezen zijn. Dit verslagboek is tevens op de website gepubliceerd, toegankelijk voor iedere geĂŻnteresseerde.

Organisatorische vernieuwingen In het kader van deze expertmeeting heeft CVN voor het eerst de digitale middelen tot standaard verheven: van het versturen van de uitnodigingen per e-mail tot en met het aanwakkeren van het debat op Twitter. Dit zorgt niet alleen voor toegankelijkheid; het werkt ook nog eens kostenbesparend.

Een andere vernieuwing was het verwerven van eigen middelen om de kosten voor de organisatie van de expertmeeting enigszins in te perken. Aan de deelnemers is een bijdrage van 35 euro per persoon gevraagd.

Project Cultural Governance in Vlaanderen en Nederland Aanleiding In Nederland gebruiken de door de overheid gesubsidieerde culturele instellingen sinds 2007 de Code Cultural Governance, ontwikkeld en gelanceerd door CultuurOndernemen. De code vormt een bewakingsmechanisme voor praktijken van goed bestuur; een belangrijke zaak wanneer er aanzienlijke bedragen aan publiek geld in het spel zijn. Ondanks ruime aandacht in Vlaanderen voor het thema governance in

5

het bedrijfsleven, de social profit sector en recent nog het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek beschikt de Vlaamse culturele sector tot op heden niet over een officiĂŤle verzameling aanbevelingen voor goed bestuur. Zo ontstond het idee om het Nederlandse idee van een Code Cultural Governance in Vlaanderen te introduceren, waarna Vlaanderen en Nederland deze best practice gezamenlijk in de richting van derde landen kunnen promoten.

De realisatie van het project De Universiteit Antwerpen, in persoon van prof. dr. Annick Schramme, bleek met de uitwerking van hetzelfde idee bezig te zijn. Een samenwerking was snel beklonken, als gevolg waarvan CVN nu deel uitmaakt van de Vlaamse Stuurgroep Cultural Governance2, ingesteld door het Bilsen Fonds voor Cultuurmanagement in de zomer van 2011. In samenwerking met Nederlandse experts bereidt deze stuurgroep momenteel aanbevelingen voor goed bestuur voor. Parallel aan de ontwikkeling van aanbevelingen bevraagt een onderzoeksgroep van de Universiteit Antwerpen de sector op de huidige stand van zaken rond bestuur, op basis van een enquĂŞte en rondetafelgesprekken met een klankbordgroep. De onderzoeksresultaten dienen als context bij de totstandkoming van de beginselen voor goed bestuur. De aanbevelingen voor goed bestuur zullen overhandigd worden aan Minister Joke Schauvliege tijdens een colloquium van het Bilsen Fonds op 26 maart 2012.

In een tweede stap binnen dit project zal de Vlaamse stuurgroep in samenwerking met Nederlandse belanghebbenden alle mogelijkheden benutten om de ervaringen met Cultural Governance als Vlaams-Nederlandse expertise uit te dragen naar derde landen.

2

De Stuurgroep Cultural Governance bestaat uit de volgende leden (in alfabetische volgorde): Prof. Dr. Annick Schramme (Dept. Cultuurmanagement Universiteit Antwerpen (voorzitter)), Marianne Berendse (adjunct directeur Cultuur & Ondernemen (Nederland)), Joop Daalmeijer (voorzitter Raad voor Cultuur (Nederland)), Prof. Em. Guido De Brabander (Universiteit Antwerpen en lid RvB Bilsen Fonds), Prof. dr. Jan De Groof (regeringscommissaris UA en Universiteit Hasselt), Wouter De Ploey (director/Senior Partner Mc Kinsey & Company, voorzitter Kunstkamer VOKA), Charlotte Rommes (jr. projectleider Commissie Cultureel Verdrag Vlaanderen-Nederland), Walter Rycquart (directeur Cultuur Provincie Antwerpen, lid RvB Bilsen fonds), Dominique Savelkoul (transitiemanager Vlaamse Opera en Koninklijk Ballet van Vlaanderen), Prof. dr. Katia Segers (Vrije Universiteit Brussel / Universiteit Antwerpen), Dorian Van den Brempt (directeur Huis deBuren).

6

activiteiten in samenwerking met andere organisaties Debatmiddag ‘Vlaams-Nederlandse samenwerking in de media en het onderwijs’ VLAAMS-NEDERLANDSE SAMENWERKING IN DE MEDIA EN HET ONDERWIJS DEBAT OP 2 DECEMBER 2011 IN DE BRAKKE GROND, AMSTERDAM

commissie cultureel verdrag

Vlaanderen - Nederland

Op 2 december organiseerden Vlaams Cultuurhuis De Brakke Grond, de Nederlandse Taalunie, Ons Erfdeel vzw, Vlaams-Nederlands Huis deBuren en CVN in Amsterdam een debat over de toekomst van Vlaams-Nederlandse samenwerking op het gebied van onderwijs en media3. Het debat was, meegewogen het feit dat het de eerste editie van dit initiatief was, redelijk goed bezocht. Op de gastenlijst stonden namen uit zowel het culturele als beleidsveld, wat liet zien dat met de uitnodiging een brede groep belanghebbenden bereikt was. Uitgangspunten voor het debat waren onder meer: Delen Vlaanderen en Nederland nog genoeg met elkaar om innig met elkaar samen te werken? Zijn er genoeg ideeën en kansen? De twee debatten over enerzijds onderwijs en anderzijds media vonden na elkaar plaats. Ze werden beide aangevuurd door twee pittige stellingen.

Marktwerking stimuleert excellentie en Hoger ­collegegeld zorgt voor beter onderwijs De eerste keynotespreker voor het debat over onderwijs Geert Buelens (Universiteit Utrecht) ging direct hard in tegen de stelling Marktwerking stimuleert excellentie, onder meer vanuit zijn eigen ervaring als chair aan de Universiteit van California in Berkeley en als fellow aan de Library of Congress in Washington DC: “Wie beweert de toverformule gevonden te hebben in de vrije markt verdient het grootste wantrouwen. Het gevolg zie je immers nu al volop in de VS: daar heb je prachtige eliteuniversiteiten naast massa-educatiefabrieken”.

3

Zie voor meer informatie over dit samenwerkingsverband de paragraaf “Vlaams-Nederlands overleg” in het hoofdstuk “Permanente activiteiten”, verderop in dit activiteitenverslag.

7

Naar aanleiding van de tweede stelling Hoger collegegeld zorgt voor beter onderwijs bepleitte de tweede keynotespreker Arjen Van Witteloostuijn (Universiteiten van Antwerpen, Tilburg en Utrecht) voor meer autonomie voor universiteiten om zich te profileren en studenten ‘op maat gemaakt’ te faciliteren: “De overdaad aan bemoeizucht en regelgeving voorziet universiteiten van een keurslijf dat concurreren met vooral de Amerikaanse voorhoede bij voorbaat tot een hopeloze exercitie maakt”, zei Van Witteloostuijn. Zijn voorstel luidde: laat universiteiten aan de aanbodzijde meer concurreren en laat aan de vraagzijde studenten vrijer op zoek gaan naar de studie die het best bij hen past.

Eén publieke zender voor cultuur en informatie en Fuseren om te overleven Joop Daalmeijer, naar eigen zeggen ‘reserve-Vlaming’ en sinds kort de voorzitter van de Nederlandse Raad voor Cultuur, verdedigde als keynotespreker met verve de stelling Eén publieke zender voor cultuur en informatie. Hij ziet voldoende mogelijkheden op de markt voor een nieuw Vlaams-Nederlands tv-kanaal voor cultuur en informatie met een gemengde Vlaams-Nederlandse redactie waardoor Vlamingen rechtstreeks kunnen genieten van het Amsterdamse Concertgebouworkest en Nederlanders op hun beurt van de Brusselse Muntschouwburg.

Het voorstel van Daalmeijer liep uit op een levendig debat waarbij de tweede keynotespreker Hans-Maarten van den Brink (Mediafonds Nederland) het duel niet schuwde. Hij stelde dat het concept van het televisiekanaal zijn langste tijd gehad heeft: het aanbod beweegt zich steeds meer richting service on demand, waarbij de kijker zelf bepaalt wanneer hij wat kijkt. In plaats van een nieuw televisiekanaal stelde hij voor om de Vlaams-Nederlandse samenwerking te richten op radioproductie: “Dat is handzamer, goedkoper en makkelijker dan een nieuw tv-kanaal.” En omdat vooral taal Nederlanders en Vlamingen bindt, dacht hij ook aan een fonds voor gesproken woord: poëzie, luisterspelen, kortverhalen.

Het integrale verslag is onderdeel van het februarinummer (2012) van tijdschrift Ons Erfdeel.

8

permanente activiteiten www.grensopener.eu In 2011 heeft het secretariaat van CVN www.grensopener.eu gemaakt: een online inventaris van alle vormen van Vlaams-Nederlandse samenwerking binnen het kader van het Cultureel Verdrag. Niet alleen de vormen van samenwerking tussen de overheden, maar ook de samenwerkingsverbanden van andere organisaties, publiek of privé, instellingen, personen, enzovoort.

Realisatie van het project De database ontstaat met input van de samenwerkende entiteiten zelf (de ‘Wikipedia-aanpak’, aangevuld met moderatie door het secretariaat), en moet op elk moment actueel worden gehouden. Startpunt is het gebruik van zo veel mogelijk bestaand materiaal. Op deze manier worden de Vlaams-Nederlandse samenwerkingsinitiatieven per sector zichtbaar en vindbaar. Het resultaat is dat elke belangstellende op elk moment een actuele stand van zaken op kan vragen. Het moet zo een bron zijn voor iedereen die zich over de grens wil oriënteren, maar de wegen niet kent. De database is voorzien van links die direct toegang geven tot de sites van de besproken organisaties en activiteiten. Het opzetten van deze database was financieel gezien een relatief kleine investering, met als resultaat een project waarin het secretariaat van CVN de komende maanden en jaren zijn tanden kan zetten.

Officiële lancering van www.grensopener.eu De database staat klaar om gelanceerd te worden. Dit gebeurt naar verwachting in februari 2012, nadat een campagneplan is uitgewerkt om aan de lancering voldoende ruchtbaarheid te geven.

Vlaams-Nederlands grensmakelaarschap Begeleiding richting projectvoorstel “Europeana for Education (E4E)” CVN heeft in de eerste helft van 2011 als grensmakelaar bijgedragen aan de totstandkoming van een projectvoorstel naar aanleiding van de vijfde oproep van het CIP ICT PSP programma van de Europese Commissie. Dit programma kent subsidies toe aan projecten die een stimulans vormen voor brede toegankelijkheid van innovatieve digitale technologie voor burgers, bedrijven en overheden, en die daarmee bijdagen aan de uitvoering van de Europese Digitale Agenda voor cultuur in het algemeen en het digitale museum Europeana in het bijzonder.

Startpunt was een Vlaams-Nederlands initiatief in samenwerking met onder meer DEN en FARO, om het concept van een succesvol Vlaams project naar Europees niveau te tillen met als doel de collectie van Europeana geschikt te maken voor gebruik

9

in het reguliere onderwijs in de gehele EU. CVN heeft opgetreden als grensmakelaar en op die manier de toenadering van partijen uit Vlaanderen en Nederland aangewakkerd. Dat is cruciaal, aangezien voor een aanvraag van Europese subsidie deelname vanuit meerdere lidstaten vereist is. CVN heeft de partijen die zich bezighouden met de inhoudelijke facetten van het projectvoorstel gefaciliteerd in de belegging van vergaderingen, de informatievergaring en de communicatie (zowel onderling als met potentiële buitenlandse projectpartners). Alle inzet heeft geresulteerd in de deelname van de Vlaamse en Nederlandse partijen in een groot consortium, bestaande uit tweeëntwintig partijen afkomstig uit vijftien verschillende EU-lidstaten. Op 1 juni 2011 is een definitief projectvoorstel ingediend. Helaas is het voorstel in die vorm niet goedgekeurd door de beoordelingscommissie van de Europese Commissie. Daarom wordt momenteel hard gewerkt aan de verbetering van het voorstel met als doel het bij de volgende call for proposals alsnog met succes in te dienen.

Begeleiding richting projectvoorstel Interreg ­Vlaanderen – Nederland CVN heeft in het voorjaar van 2011 contact gelegd met de algemeen directeur van Interreg Vlaanderen-Nederland, de heer Hans de Jonge. Met aanvullende steun van onder meer de betrokken nationale overheden en provincies, betekent de uitvoering van het Interreg-programma een forse investeringsimpuls voor Vlaanderen en ZuidNederland: doel is om door middel van op uitvoering gerichte grensoverschrijdende initiatieven, bij te dragen aan de duurzame sociaal-economische ontwikkeling van de hele grensregio. Ook projecten op het gebied van cultuur komen in aanmerking voor steun. Het volgende Interregprogramma Vlaanderen - Nederland gaat van start in 2014. Projectvoorstellen kunnen rond de jaarwisseling van 2012 en 2013 ingediend worden.

CVN beschouwt het Interreg-programma als een kans om een impuls te geven aan de culturele samenwerking in de Vlaams-Nederlandse grensregio en oefent dan ook een actieve rol uit als grensmakelaar om belanghebbende partijen rond de tafel te brengen. In de tweede helft van 2011 heeft het secretariaat van CVN zich verdiept in mogelijke thema’s voor een projectvoorstel en vervolgens mogelijke leden van een consortium benaderd en met elkaar in gesprek gebracht. Dit initiatief wordt in 2012 voortgezet, op weg naar de totstandkoming van een projectvoorstel. Zodra het voorstel in zijn meest optimale vorm ingediend is, zit de taak van CVN als ‘bemiddelaar’ erop en hoopt zij van harte op succesvolle beoordeling en start van het project.

Vlaams-Nederlands overleg Het permanente overleg tussen de vijf grote Vlaams-Nederlandse organisaties (De Taalunie, deBuren, Ons Erfdeel, De Brakke Grond en CVN) verkent de mogelijkheden voor meer samenwerking. Om deze ambitie kracht bij te zetten en de meerwaarde van samenwerking in woorden te vatten, publiceerde het vijftal een opiniestuk over

10

het toekomstperspectief van Vlaams-Nederlandse samenwerking in NRC Handelsblad en De Standaard op 2 juli 2011, voorafgaand aan het bezoek van minister-president Mark Rutte aan minister-president Kris Peeters.4 Later in het jaar, op 2 december 2011, organiseerde het vijftal een debatmiddag over de meerwaarde van toekomstige Vlaams-Nederlandse samenwerking op de gebieden van media en het onderwijs. Zie voor een verslag van dit evenement de paragraaf ‘Activiteiten in samenwerking met andere organisaties’, een paar bladzijden eerder in dit activiteitenverslag.

Terugkijkend op zo’n levendige en enthousiaste samenwerking in 2011, zal het vijftal elkaar ook in 2012 weten te vinden met als doel de Vlaams-Nederlandse samenwerking zo efficiënt en effectief als mogelijk te realiseren en stimuleren.

Project welzijn Aandacht voor welzijn is onderdeel van het Vlaams-Nederlandse Cultureel Verdrag.

Desalniettemin hebben de beide overheden besloten om welzijn in 2011 en de daaropvolgende periode niet als prioritair te beschouwen in de werking van CVN. Het personeelsbestand van CVN is in 2011 aangepast naar aanleiding van dit besluit.

Nieuwe projecten in de kinderschoenen In 2011 is op het secretariaat al heel wat werk verricht ter voorbereiding van projecten die in de eerste helft van 2012 gestart worden. Omdat ook in 2011 al veel uren geïnvesteerd zijn in deze projecten, zijn ze ook in dit activiteitenverslag alvast een vermelding waard.

Beleidsadvies inzake hoger kunstonderwijs De aanleiding In het contact met de brede waaier aan Vlaamse en Nederlandse culturele instellingen en beleidsmakers die CVN door middel van expertmeetings de afgelopen jaren bereikt heeft, kwam op verschillende momenten naar voren dat kunstenaars na hun afstuderen in een beroepspraktijk terecht komen waarop zij tijdens hun opleiding niet optimaal voorbereid zijn. Met het afnemen van de mogelijkheden voor subsidie en het verdwijnen van culturele instellingen, is de kunstenaar steeds meer aangewezen op commercieel ondernemerschap.

4

Zie ook de paragraaf over publicaties verderop in dit activiteitenverslag. Het complete artikel is terug te vinden op de website van CVN: http://www.cvn.be/blog/detail/vlaams-nederlandseinstellingen-pleiten-voor-meer-samenwerking.

11

De realisatie Ondanks veel constructieve initiatieven in de onderwijswereld, kunnen de curricula in het hoger kunstonderwijs verdergaand op de veranderde beroepspraktijk afgestemd worden. In het verlengde hiervan dringen zich de vragen op in hoeverre het wenselijk is om het hoger kunstonderwijs te academiseren, welk type financiering de onderwijskwaliteit op de beste manier waarborgt en hoe de kwaliteit van de curricula gegarandeerd kan worden. Om op deze vragen een antwoord te vinden, en bovendien de meerwaarde van Vlaams-Nederlandse samenwerking te formuleren in het vinden van slimme oplossingen, heeft CVN in 2011 alle voorbereidingen getroffen voor het bijeenroepen van een groep experts in 2012. In het voorjaar van 2012 zal CVN een beleidsadvies uitbrengen op basis van de input van deze experts.

Beleidsadvies inzake culturele diplomatie richting derde landen De in 2011 herijkte taakstelling van CVN omvat onder meer het uitbrengen van advies over de vormgeving van toekomstige succesvolle culturele diplomatie in de richting van derde landen. Het secretariaat van CVN heeft zich in 2011 bezig gehouden met oriĂŤntatie en in kaart gebracht welke acties op Vlaams en Nederlands nationaal toneel en op Europees niveau ontplooid zijn. In 2012 zal een voor deze gelegenheid in het leven te roepen werkgroep zich buigen over de vraag welke complementaire rol er is weggelegd voor Vlaams-Nederlandse samenwerking in de richting van buitenlanden. In het voorjaar van 2012 zal deze werkgroep een beleidsadvies uitbrengen.

communicatie Publicaties • Maandelijkse digitale nieuwsbrief met een overzicht van de belangrijkste nieuwsen blogberichten.

• CVN blog De blog is een verzameling opinie- en reflectiestukken van verschillende auteurs die CVN in eigen beheer publiceert. De twee meest gelezen blogstukken in 2011 waren ‘27 april 2011: expertmeeting rond digitale toepassingen voor cultureel erfgoed’ en ‘Het belang van kunst en cultuur’ door de Nederlandse voorzitter van CVN Wim van Gelder.

• Verslagboek ‘Erfgoed & Publieksbereik: digitale toepassingen voor cultureel erfgoed’, naar aanleiding van de expertmeeting op 27 april 2011 in de Antwerpse Openbare Bibliotheek Permeke.

• Artikel ‘Durf digitaal! Een groter publieksbereik voor het museum door online diensten’ in tijdschrift Museumpeil nummer 36 (najaar 2011). Geschreven door Charlotte Rommes naar aanleiding van de expertmeeting op 26 april 2011.

• Opiniestuk ‘Waarom Vlaanderen en Nederland beter moeten samenwerken’, verschenen op 2 juli 2011 in De Standaard en NRC Handelsblad. Geschreven en ondertekend door De Taalunie, Ons Erfdeel, deBuren, De Brakke Grond en CVN. (zie afbeelding) 42

DE STANDAARD

ZATERDAG 2, ZONDAG 3 JULI 2011

OPINIE&ANALYSE

12

OPINIE & A

DE STANDAARD

ZATERDAG 2, ZONDAG 3 JULI 2011

O N D E R L I N G E U I T W I S S E L I N G ? VO O R B E E L D E N Z AT !

‘Epo werkt ongelooflijk: el ben je in topvorm. Maar a alleen maar opgelucht, en je:“dat bedrog was nergen

De grens tussen Vlaanderen en Nederland is dun, de taal is dezelfde, vormen van samenwerking zijn legio. Toch doet zich op beleidsniveau een omgekeerde beweging voor. Een kwalijke evolutie, zo vinden enkele gezaghebbende stemmen in Vlaanderen en Nederland. We hebben aan weerszijden van de grens alleen maar te winnen bij een sterkere betrokkenheid.

De Schotse wielrenner DAVID MILLAR d terug aan de periode toen hij doping nam

Ivo, Guy, Peter, Christian, Jan, Jaap, Hans & Manfred

DE HANDELINGEN

We kunnen bakkeleien over onze verschillen, flirten met onze clichés over elkaar, maar cultuur kan zuurstof zijn voor economie HERMAN BALTHAZAR, WIM VAN GELDER, LUC DEVOLDERE, LEEN LACONTE, LINDE VAN DEN BOSCH, DORIAN VAN DER BREMPT Wie? Vertegenwoordigers van Vlaams-Nederlandse instellingen.

Wat? Het is merkwaardig dat het water tussen de Vlaamse en de Nederlandse overheid hoe langer hoe dieper lijkt te worden.

Waarom? De economischculturele uitwisseling is juist heel intens.

De afstand tussen Antwerpen en Rotterdam is met de Thalys teruggebracht tot dertig minuten.

Zijn Vlaanderen en Nederland nu ook dichter bij elkaar gekomen?

Het lijkt niet zo simpel. Reizigers klagen over vertragingen, storingen en onberekenbare reistijden van de gewone Benelux-trein. Als die binnen afzienbare tijd verdwijnt, wordt het moeilijker en vooral duurder om de grens over te komen. Het moeizame treinverkeer tussen Nederland en Vlaanderen: het is misschien een metafoor voor de relaties tussen beide gebieden. Verlopen die ook in verschillende snelheden? Met versnellingen, vertragingen en storingen?

Dan zijn spoorwegen nog heilig vergeleken met waterwegen. Zou hertogin Hedwige zich in haar graf omdraaien als ze zou weten dat de naar haar genoemde polder de inzet is van een bitse strijd tussen Vlaanderen en Nederland? Het zou de Franstalige hertogin, afstammeling van het aloude adellijke geslacht de Ligne, waarschijnlijk Siberisch hebben gelaten. Echte adel heeft al voor hetere vuren gestaan.

‘Er wordt volstrekt ongemotiveerd van het advies afgeweken en er wordt meer schade aangebracht dan nodig.’

Met de M van media, museum en muziek...

De voorzitter van de Nederlandse Raad voor Cultuur, ELS SWAAB, licht toe waarom ze ontslag neemt uit de raad die Zijlstra adviseerde (in NRC Handelsblad).

In de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw werden een paar initiatieven genomen, die sommigen vandaag visionair zouden noemen, anderen overmoedig. We noemen de culturele instelling Ons Erfdeel, de Neder-

van elkaar lerend, samen meer dan alleen.

De verstrengeling van belangen en de uitwisseling van personen gaat nog veel verder. De Vlaming Jan Raes bestuurt met succes het Koninklijk Concertgebouworkest en Hans Waege is directeur van het Rotterdams Philharmonisch Orkest. Hans Verbugt is intendant van de Filharmonie van Antwerpen, waar ook de Nederlander Jaap van Zweden dirigent is. Ivo Van Hove leidt Toneelgroep Amsterdam, dat onlangs een intensere samenwerking aankondigde met het Antwerpse Toneelhuis van Guy Cassiers. Manfred Sellink leidt de Brugse Musea. Tom Lanoye schrijft in 2012 het Boekenweekgeschenk en wil nu al dat de Vlaamse boekenmarkt zich meer inschakelt in die Nederlandse Boekenweek. ...en de P van zowel privé als publiek

landse Taalunie en het Vlaamse cultuurhuis de Brakke Grond in Amsterdam. Later kwamen daar nog de Commissie Cultureel Verdrag Vlaanderen-Nederland (CVN) en het Vlaams-Nederlandse huis deBuren in Brussel bij.

Waarom overmoedig? Omdat de oprichters niet alleen ijverden voor toenadering, maar voor integratie op het gebied van taal en cultuur. Dat woord hoor je niet meer. We spreken nu van samenwerking. En er wordt samengewerkt. Niet alleen door de bovengenoemde instellingen en huizen, die dat nog intenser willen doen.

Talloze andere initiatieven lopen heen en weer tussen noord en zuid. Veel organisaties en individuen zijn actief om de kanalen tussen Vlaanderen en Nederland open te houden.

De economische verstrengeling is zelfs sterker dan ooit, met name in de media. In de wereld van de boeken is De Bezige Bij Antwerpen vandaag een volwaardige broer van De Bezige Bij in Am-

sterdam. De Vlaamse uitgeverij Lannoo behoort met de overname van het Nederlandse Meulenhoff en Unieboek/Het Spectrum in één klap tot de top-drie van de Nederlandse markt. Het grote uitgeversconcern WPG wordt door een Vlaming geleid.

In de krantenwereld is ook een omwenteling gebeurd. Lang keken Vlaamse krantenredacties vol bewondering naar de grote buren van de Volkskrant en NRC Handelsblad. Tot De Persgroep, onder leiding van Christian Van Thillo, eerst Het Parool en dan PCM Uitgevers overnam, daar weer delen van verkocht, en Trouw en de Volkskrant overhield. Even later ging de hoofdredacteur van De Standaard, Peter Vandermeersch, NRC leiden. Wie had dat tien jaar geleden durven voorspellen?

We blijven nog even bij de media.

Toen op 1 februari 1989 de commerciële omroep VTM van start ging, keerde de grote meerderheid van de Vlaamse televisiekij-

kers de Nederlandse zenders de rug toe. VTM dwong ook de Vlaamse openbare omroep zichzelf weer uit te vinden. Door zich te gaan richten op doelgroepen kon de VRT – toen nog BRTN – de concurrentiestrijd met VTM aan.

Dat doelgroepgericht denken werd intussen door de Nederlandse omroepen overgenomen.

Binnen de media vindt overigens ook zeer concrete samenwerking plaats, denken we maar aan het gezamenlijke programma van Radio 4 en Klara dat op 24 juni vanuit de Brakke Grond uitgezonden werd. Dezelfde taal spreken, met alle verschillen die we niet willen ontkennen, blijft ontegensprekelijk de sterkste troef bij al deze concrete vormen van interactie en samenwerking. Een taal, gesproken door meer dan tweeëntwintig miljoen mensen, die wonen in twee Europese lidstaten en in het Caribisch gebied, zet je niet zomaar opzij. Juist omdat wij in noord en zuid een andere verhouding met taal hebben, kunnen we,

Blijft de vraag: waarom zijn de overheden nu minder actief dan enkele jaren geleden? Akkoord, er zijn geregelde contacten tussen Nederlandse en Vlaamse ambtenaren, parlementsleden, diplomatieke delegaties en ministers. Er worden plannen gemaakt voor gemeenschappelijke projecten en soms worden die zelfs uitgevoerd. Maar de overheden in Vlaanderen en Nederland zouden die samenwerking nog meer moeten opnemen en verankeren. Wat privé gebeurt, moet juist publiek worden versterkt.

Cultuur wordt dan zuurstof voor economie.

We willen op 2 december alvast een voorzet geven voor nauwere Nederlands-Vlaamse samenwerking vanuit het perspectief dat de privé-sector en de publieke sector elkaar moeten versterken. In de Brakke Grond in Amsterdam organiseren we een colloquium over de spanning tussen deze sectoren. Gelet op de grote bezuinigingsoperatie binnen de culturele sector in Nederland, kan dit initiatief een grote meerwaarde

betekenen. We willen daarbij vooral de aandacht richten op media en onderwijs. We geloven namelijk dat kranten en zenders, hogescholen en universiteiten in Noord en Zuid, privé en publiek intenser kunnen samenwerken en daar beter van worden.

Vlaanderen en Nederland hadden een eenheid kunnen blijven.

Maar het is anders gelopen. Is dat erg? Nee. We kunnen nu bakkeleien over onze verschillen, flirten met onze clichés over elkaar: bourgondisch en calvinistisch, protestants en katholiek, precies en rekkelijk, plantrekkers en plannenmakers. We kunnen het vette en het vrome afzetten tegenover het kale en het koele, Jordaens hangen naast Mondriaan, barok laten twisten met het minimale.

Als Vlaanderen en Nederland geen imagined community kunnen worden, laat ze dan tenminste proberen een intentional community te zijn. Een gemeenschap die wordt georganiseerd op grond van gedeelde belangen en overtuigingen en die bestaat uit mensen en organisaties met gemeenschappelijke intenties en doelen. Zo kunnen Vlaanderen en Nederland gezamenlijk optreden in derde landen en meer coproduceren. Zijn we niet gekend in de wereld om onze planmatigheid en onze verbeelding? Welaan dan.

Herman Balthazar, Vlaams voorzitter Commissie Cultureel Verdrag Vlaanderen – Nederland Wim van Gelder, Nederlands voorzitter Commissie Cultureel Verdrag Vlaanderen – Nederland Luc Devoldere, afgevaardigdbestuurder Vlaams-Nederlandse culturele instelling Ons Erfdeel vzw Leen Laconte, directeur Vlaams Cultuurhuis de Brakke Grond Linde van den Bosch, algemeen secretaris Nederlandse Taalunie Dorian van der Brempt, directeur Vlaams-Nederlands huis deBuren

Wat we zelf doen...?

Het enige lichtpuntje van de Vlaamse regering is d licht mag uitdoen. In de hoop dat het zomerreces h

I SA B E L A L B E R S

‘Ga maar slapen, Kris.’ Het was Vlaams minister Philippe Muyters (N-VA) die woensdagavond de minister-president gerust stelde. De zesdaagse missie naar New York en Washington was slopend geweest. Met een jetlag in de benen was Peeters (CD&V) ’s middags al meteen van het vliegtuig naar het parlement gesjeesd. Voor die vragen over de begrotingscontrole of de stemming van het bijzonder kiesdecreet, daarvoor hoefde hij echt niet op te blijven.

De minister-president hield zijn Blackberry nog tot middernacht bij zich, maar ging dan maar slapen.

Luttele uren later voltrok zich in het Vlaams Parlement een chaotisch spektakel. Met als resultaat: het bijzonder kiesdecreet van Geert Bourgeois is goedgekeurd dankzij de steun van Vlaams Belang. Of beter: een deel van dat kiesdecreet, want een van de twee pijlers haalde het niet. Het aantal provincieraadsleden wordt verminderd, de kiesdrempel haalde geen tweederdemeerderheid.

Fijn, eindelijk een stapje naar een slankere overheid. Maar daarmee is al het goede nieuws ook gezegd.

Het is bevreemdend dat Kris Peeters er zo gerust op was. De meerderheidspartijen wisten maar al te goed dat er geen tweederdemeerderheid was voor het decreet. Slechts één keer heeft Geert Bourgeois (N-VA) oppositiepartij Open VLD mee in het overleg betrokken. Daar werd meteen duidelijk dat CD&V en SP.A niet wilden horen van de voorstellen waar Open VLD mogelijke steun aan koppelde, van niet één van de drie voorstellen die Open VLD voorlegde. Meteen stond Bourgeois voor het blok: hij kón Open VLD niets voorstellen, want zijn coalitiepartners gaven hem daarvoor geen duimbreed ruimte.

Toen Vlaams Belang plots amendementen indiende om de kiesdrempel te schrappen, was het hek van de dam. En zo geschiedde, na veel onderbrekingen, dat het decreet toch werd goedgekeurd met steun van extreemrechts. Bart De Wever, die tijdens de schorsingen erbij geroepen werd, had volgens de fractieleiders maar één ordewoord: stemmen!

Weliswaar met 16 CD&V’ers die buiten wachtten.

Níet omdat ze zich niet konden vinden in een decreet waarin Vlaams Belang meestemde. Wellicht gewoonweg omdat CD&V van bij het begin liever niet had dat het aantal provincieraadsleden verminderd zou worden, hoewel dat in het regeerakkoord stond. Fout gegokt, LDD onthield zich en stemde niet tegen en, oeps, plots was met één

stem verschil he goedgekeurd.

Discussiëren over don sanitaire’ is h niet Kris Peeters, ren regeert, is dat SP.A wantrouwt N niet een afspraakj wantrouwt CD&V ‘decreet van Gee CD&V, tja, CD&V w partners en vraag veel stokken in d dent zullen steken het verkiezingsspo besmet. Ze kan be ren, om dan nadie ting waar eindelij gegeven.

‘Ja cordon neen cord niet het m Dat niet K het wantro regeert, is

Dat is niet het eni nister-president is ondernemers deze nemers helemaal overheid. Terwijl klimaat een van de se regering is.

Het probleem is n den genomen. Pee door over Ooster stroomcertificaten stapel, richt nu toc en verlichtte de ro vergunningen. All nen uit te werken stoppen. Maar, kij Het probleem is d weel wordt één la voorzitter Luc De er verdwijnt kome Gelukkig lonkt he vits het licht uit o

Isabel Albers le In ‘De handelingen actualiteit tegen h

13

Verspreiding van de publicaties De publicaties in eigen beheer van CVN worden integraal gepubliceerd op de website www.cvn.be en in papieren vorm verstuurd naar de Nederlandse en Vlaamse bewindslieden en parlementsleden, de betrokken ambtenaren, de relevante particuliere organisaties en overheidsinstellingen en de pers.

De nieuwsbrief wordt per e-mail verzonden aan het gehele adressenbestand van CVN. In onderstaande figuur is te zien hoe de nieuwsbrief een graag geziene gast is in de inbox van veel van de ruim tweeduizend abonnees: zodra de nieuwsbrief verstuurd wordt, altijd rond de 27e van de maand, vertonen de statistieken een flinke stijging in het aantal bezoekers van de website van CVN.

De beleidsadviezen worden gericht aan alle betrokken ministers en staatssecretarissen en naar de relevante parlementaire commissies. Een afschrift van de adviezen gaat naar de betrokken ambtenaren. Bij het voorbereiden van de adviezen wordt doorgaans overlegd met de ambtelijke verantwoordelijken. Nadien informeert CVN herhaaldelijk naar de stand van zaken van een dossier.

14

personeel Guy Janssens Algemeen secretaris sinds 1 mei 2010. Hij was verantwoordelijk voor de algemene leiding van het secretariaat. Hij behandelt de financiële zaken, de personeelszaken, de communicatie en de publicaties. Inhoudelijk is hij o.m. betrokken bij Media, Cultuurtoerisme, Taal en Letteren.

Christophe Blomme Administratief secretaris. Hij is verantwoordelijk voor de algemene administratieve taken van het CVN-secretariaat, het adressenbeheer, de verzending, de financiële administratie, personeelsadministratie, het administratief archief en het computernetwerk. De Nederlandse en de Vlaamse overheid dragen samen de loonkost. Hij is in dienst sinds 18 oktober 2001.

Charlotte Rommes Jr. Projectleider. Zij is in dienst sinds 1 november 2010 en begeleidt de werkgroepen voor o.m. Erfgoed, Cultuur en -management, Media en Onderwijs. Daarnaast houdt ze zich actief bezig met CVN’s grensmakelaarschap en verzorgt ze regelmatig bijdragen voor CVN-Blog en de nieuwsrubriek.

Marijke Van Damme Kwam op 20 september 2010 in dienst als projectmedewerkster Cultuur nadat zij eerder al verschillende welzijnsprojecten van CVN begeleidde. Zij verzorgde de voorbereiding en afwikkeling van de expertmeeting “Hoe verkopen we cultuur? (in tijden van besparingen)” (14 december 2010, Den Bosch) en leverde belangrijke bijdragen aan de totstandkoming van www.grensopener.eu. Marijke verliet CVN per 1 september 2011.

Hanneleen Broeckx Was van 8 november 2010 tot 30 juni 2011 een halve dag per week aanwezig voor het verzorgen van de inhoud van de website www.cvn.be in de cruciale fase vlak na lancering.

Stages en afstudeerprojecten In 2011 begeleidde het secretariaat van CVN Loes Palmans bij haar afstudeerproject.

Loes was destijds Masterstudente Cultuurmanagement aan de Universiteit Antwerpen en heeft een onderzoek uitgevoerd naar de toekomst van cultuurdiplomatische relaties tussen Vlaanderen en Nederland. Zij combineerde dit met het meewerken aan de taken van het CVN-secretariaat van 1 oktober tot 31 december 2011.

financiĂŤn De reguliere werkingsmiddelen worden 50/50 door Nederland en Vlaanderen ter beschikking gesteld, respectievelijk door het ministerie van Buitenlandse Zaken en het departement Internationaal Vlaanderen.

De huisvesting komt voor rekening van de Vlaamse Gemeenschap.

Voor 2010 was er van Nederlandse zijde een totaal budget van 131.032 euro beschikbaar voor de reguliere middelen, een vermindering van 49.136 euro tegenover 2010.

Van Vlaamse kant was dat 163.000 euro.

15

16

contactgegevens CVN Commissie Cultureel Verdrag Vlaanderen-Nederland KoloniĂŤnstraat 56, bus 6 B-1000 Brussel T 0032 (0)2 502 68 42 E commissie@cvn.be W www.cvn.be www.grensopener.eu