3.3 Een wetenschap, met vele deelgebieden

Opmerking: Alles wat met het denken van de mens te maken heeft, noemen we cognitief. Een ander woord voor denkproces is “cognitief proces”.

Zowel het waarneembare menselijke gedrag als de achterliggende mentale processen maken deel uit van het studiegebied van psychologen.

Je kan het ook vergelijken met een drijvende ijsberg, waarvan een klein (zichtbaar deel) boven het water uitkomt maar waarvan het grootste deel onzichtbaar blijft. Toch is het onzichtbare deel het grootste, essentiële deel van de ijsberg. Het is niet omdat we een bepaald deel niet meteen zien, dat het er niet is en/of geen invloed zou uitoefenen. Integendeel.

Het zichtbare deel kan je vergelijken met ons gedrag; het onzichtbare deel met de mentale processen achter het gedrag.

3.3 Een wetenschap, met vele deelgebieden

Sinds het begin van de mensheid doen mensen aan ‘psychologie’. Men zegt wel eens van iemand dat het een goed psycholoog is, ook al heeft die persoon geen diploma psychologie op zak. We bedoelen daar dan gewoon mee dat die persoon veel mensenkennis heeft, wijs is, goed kan luisteren, enz.

Het is inderdaad zo dat psychologie geen exacte wetenschap is zoals wiskunde of scheikunde. Men krijgt zelfs soms de indruk dat het meer gaat om aanvoelen, inleven en veronderstellen. Juist omdat het studieobject niet altijd waarneembaar is (de geest, de mentale processen). Toch kan men daarover betrouwbare uitspraken doen, want de psychologie is wel degelijk een wetenschap en gebruikt wetenschappelijke methodes om het gedrag en de mentale processen te onderzoeken. De reden waarom men wetenschappelijke gebruikt is dat men wil komen tot algemene bevindingen die altijd en overal gelden.

Hierna worden de ‘dagdagelijkse mensenkennis’ en de ‘psychologie als wetenschap’ schematisch met elkaar vergeleken:

MENSENKENNIS

• gebaseerd op ongecontroleerde situaties

• subjectieve observatie

• Op basis van willekeurige, toevallige

observatie

• doet uitspraken die slechts gelden in

beperkte gevallen Psychologie als WETENSCHAP

• info wordt gewonnen in gecontroleerde situaties

• objectieve observatie

• systematische observatie

• doet uitspraken die algemeen geldend zijn

De psychologie is een heel breed wetenschappelijk gebied, met vele onderverdelingen en stromingen.

In de voorliggende cursus focussen wij ons voornamelijk op denkkaders uit de motivatiepsychologie, cognitieve leerpsychologie en ontwikkelingspsychologie omdat die het duidelijkst gelinkt kunnen worden aan het onderwijs.