België Moldavië Mexico
Mongolië
Mauritius
Van Afghanistan tot Zwitserland
Divers
Antwerpen
Bijlagereeks over de 160 verschillende nationaliteiten die in Antwerpen vertegenwoordigd zijn
donderdag 18 juni 2009 www.gva.be
Mexico
Moldavië
Mongolië
Mauritius
“In Mexico
“Moldaviërs zijn
“Op Mongoolse
“Vlamingen bewegen
blz. 2-3
blz. 4-5
blz. 6-7
blz. 8
Romy Ormeño
was ik een enorm fuifbeest”
Maria Ignat
vriendelijker dan Belgen”
Teksten: Kobe Verheyen, Jan Martynowski, Liesbeth Baeten, Patrick Van de Perre Foto’s: Arlette Stubbe, Dirk Kerstens, Thomas Legrève, Kris Hossey, Reuters, AP, GPD, EPA, GVA
Otchko Erkhembayar
Willy Vincent
feestdagen draag ik traditionele kledij” beter dan verwacht”
Coördinatie: Kris Vanmarsenille
Eindredactie: Carine Tollenaere
.
donderdag 18 juni 009
Cijfers 5JKVBOB .FYJDBMJ
$JVEBE +VBSF[
LN
7&3&/*(%& 45"5&/
)FSNPTJMMP
MM Officiële landstaal: Spaans MM Hoofdstad: Mexico-stad MM Regeringsvorm: federale
(S
3JP
BO EF
$IJIVBIVB
.&9*$0 %VSBOHP
Mexico
-B 1B[
(PMG WBO .FYJDP
.POUFSSFZ 4BO -VJT 1PUPTJ
-FPO (VBEBMBKBSB
Land met 12 procent van ’s werelds biodiversiteit
5BNQJDP
.FYJDP
.FSJEB $BODVO
#BIJB EF $BNQFDIF
7FSBDSV[
#&-*;&
5PMVDB 1VFCMB "DBQVMDP
¥ (3"1)*$ /&84
45*--& 0$&""/
Grootste producent van zilver
0BYBDB
(6"5&."-"
republiek MM Staatshoofd: president Felipe Calderón MM Regeringsleider: president Felipe Calderón MM Religie: christendom 95% (rooms-katholiek 89%, protestant 6%), overig of geen 5% MM Oppervlakte: 1.958.201 km² MM Inwoners: 109.955.400 MM Munt: Mexicaanse peso
MM Volkslied: Himno Nacional
Mexicano MM Nationale feestdag: 16 september MM Landcode internet: .mx MM Landcode telefoon: 0052 MM Export: een van ’s werelds grootste exporteurs van aardolie en ’s werelds grootste producent van zilver. Het belangrijkste agrarische exportproduct is maïs. MM Plaats op lijst rijkste landen: 52/177
Diana Menez (26) is een rebel. Toen ze nog in Mexico woonde, speelde ze bijvoorbeeld voetbal. Nu werkt ze in kledingwinkel Ralph Lauren. “Sommige klanten daar geloven niet dat ik een Mexicaanse ben“, zegt ze.
“Als ik oma bel, moet ik wenen”
Wanneer we bij Diana binnenwandelen, worden we bijna onder de voet gelopen door haar twee hondjes. Vooral het kleinste is zo blij ons te zien, dat het gemakkelijk een meter hoog van de grond springt om ons in het gezicht te likken.
“Morenito (in het Nederlands: Bruintje) heeft mijn Mexicaanse temperament”, lacht Diana. “Hij is heel actief en ook een beetje koppig. Dat zijn ook de typische eigenschappen van mensen uit Mexico. Maar dat zijn niet onze enige karakteristieken, hoor. We zijn ook heel vriendelijk en sociaal. Als jij bijvoorbeeld morgen naar Mexico vertrekt, is één telefoontje van mij naar een van mijn broers voldoende om ervoor te zorgen dat ze je daar goed opvangen.” Het appartement van Diana en haar vriend David ligt vol met Mexicaanse attributen: een sombrero, een cactus én natuurlijk een fles tequila. “Die sombrero droeg ik toen ik mijn vijftiende verjaardag vierde. In Mexico is het traditie dat meisjes dan een groot feest krijgen. Normaal doen de feestvarkens die dag een lang, kleurig kleed aan. Maar zoiets was aan mij niet besteed. Ik verkleedde mij in een ‛mariachi’, een Mexicaanse straatmuzikant. Ik ben altijd al een beetje een rebel geweest. (lacht) Ik speelde ook voetbal, wat toen zeker geen alledaagse hobby voor meisjes was.” Hoewel Diana het in Mexico M
BEL DE HELE WERELD ROND TEGEN EXTREEM LAGE TARIEVEN!
VOOR MEER INFORMATIE OVER DE PROMOTIE, GAAT U NAAR
WWW.ORTELMOBILE.BE
erg naar haar zin had, besloot ze in 1999 naar België te verhuizen. “Mijn mama had in Mexico een Belgische man leren kennen. Nadat die eerst een aantal jaren bij ons had ingewoond, besloten ze in 1996 om naar België te verhuizen. Op dat ogenblik zat ik nog in het secundair onder-wijs. Meegaan was dus geen optie. Maar drie jaar later, toen ik mijn middelbaar had afgewerkt, wou ik toch weer naar mijn mama toe. Ik was op dat moment achttien jaar. Ik liet alles achter wat ik had: mijn vrienden, mijn familie én mijn land.” Na een verblijf van vier maanden in ons land, wou Diana terug naar Mexico. “In het begin had ik het moeilijk om hier te aarden. Maar dat verbeterde toen ik Nederlandse les begon te volgen en zo nieuwe mensen leerde kennen.” Diana Menez, met de Mexicaanse sombrero die ze droeg tijdens het feest voor haar vijftiende verjaardag.
MM
“Zelfs ik krijg hier negatieve reacties door de Mexicaanse griep” diane menez winkelbediende
De Mexicaanse begon ook aan de studie communicatiewetenschappen. “Maar dat hield ik snel voor bekeken. Het was mijn ding niet. Ik gaf mijn studieplannen op en ging als kokkin in restaurants werken. Koken is een passie. Vooral de internationale keuken boeit me mateloos. Maar de arbeidsomstandigheden in de horeca zijn erg zwaar. Soms moest ik zeventig tot tachtig uur per week werken.” Om ’s avonds toch iets minder uitgeput thuis te komen, besloot Diana Menez van job te veranderen. Ze werkt nu in kledingwinkel Ralph Lauren. “Dat is een heel leuke job. Vooral het contact met de klanten is fijn. Sommigen geloven niet dat ik een Mexicaanse ben. ‛Jouw Nederlands is veel te goed om uit Mexico te komen’, zeggen ze dan. Nu ja, ik begrijp wel dat het voor hen soms een beetje verwarrend is. In vergelijking met
veel andere Mexicanen, is mijn huid erg bleek.” Diana is blij om in Antwerpen te leven. Maar hoewel ze hier perfect geïntegreerd is, mist ze soms haar thuisland wel. “Vooral als ik met mijn grootmoeder bel, heb ik het vaak moeilijk. Bijna elke keer als ik haar gesproken heb, moet ik wenen. In april moest ze naar het ziekenhuis voor een kleine ingreep. Dat was voor mij een heel lastig moment. Omdat ik toen zo ver van haar vandaan was, leek alles veel erger dan het in werkelijkheid was.” Dat haar geboorteland de laatste weken het nieuws haalde door de
Mexicaanse griep, vindt Diana niet fijn. “Ik vind dat vooral erg voor de mensen daar. Ook ik heb hier negatieve reacties gehad. Zo was er iemand die moest weten of ik de laatste tijd veel contact met andere Mexicanen had, want hij wou niet ziek worden.” Het zal Diana’s plannen om binnenkort naar Mexico te reizen niet beïnvloeden. “Integendeel, in september gaan we nog eens. Het is drie jaar geleden. Ik kijk er zo erg naar uit dat ik onlangs zelfs droomde dat ik in Mexico aan een kraampje kleine tortilla’s stond te eten.” (lacht)
Grenzeloze vriendschap Diana Menez is vooral bevriend met mensen die niet uit Latijns-Amerika komen. “Natuurlijk hebben we wel contact met andere mensen uit de Mexicaanse gemeenschap”, zegt ze. “Maar omdat mijn vriend in de diamant werkt, hebben we vooral veel omgang met mensen uit India, Israël, Zweden, Canada, Italië, Ierland, noem maar op.” Ook Romy Ormeño leerde via een VDAB-cursus Nederlands mensen van over de hele wereld kennen. “Onder andere uit China, Indonesië, Roemenië en Oezbekistan”, zegt ze. “We komen af en toe nog samen om in het Nederlands wat bij te babbelen. En als ik Spaans wil praten, spreek ik af met mijn Latijns-Amerikaanse vrienden uit onder meer Guatemala en Ecuador.”
.
donderdag 18 juni 2009
Toen en nu
Recept
Populair vakantieland
Guacamole
MM Mexico ligt in Noord-Amerika
Benodigdheden
MM Een van de grootste problemen
en grenst aan de Verenigde Staten, Belize en Guatemala, de Grote Oceaan en de Golf van Mexico. MM In korte tijd is het land, dat veel Belgen associëren met indianen en met het wereldkampioenschap voetbal in 1986, uitgegroeid tot een erg populaire vakantiebestemming. Mexico biedt naast schitterende baaien, witte zandstranden en mooie badplaatsen ook tal van kleine vissersdorpjes en indrukwekkende piramides.
waar Mexico nu mee kampt, is de bestrijding van de drugstrafiek. In een rapport van de Amerikaanse drugsbestrijdingsdienst wordt het land ‘de grootste narcoticabedreiging’ voor de VS genoemd. Ruim driekwart van alle cocaïne in Amerika wordt via Mexico binnengesmokkeld. Het zou ook een van de belangrijkste centra op het westelijk halfrond zijn voor het witwassen van drugsgeld.
MM avocado’s MM koriander MM ajuin MM limoensap MM tomaten MM rode pepers MM peper en zout
Bereiding MM Snipper de ajuin en
(
“In Mexico was ik een echt fuifbeest”
Romy Ormeño werkt momenteel op de klantendienst van een medisch laboratorium. Maar het heeft geen haar gescheeld of ze had nu nog altijd ergens in Mexico City rondgelopen. “Mijn Belgisch avontuur is begonnen dankzij een internationale datingsite”, zegt ze. “Het was mijn bedoeling om er vrienden te maken over heel de wereld. Maar plotseling botste ik op een zekere Peter uit België. Die was op zoek naar een vrouw om Italiaans mee te praten, want hij had een Italiaanse cursus in avondschool gevolgd en hij wou dat een beetje onderhouden. We werden steeds beter bevriend, en Peter kreeg al snel spijt dat hij Italiaans en geen Spaans had gevolgd.” (lacht)
“De Belgische uitgaanscultuur is minder interessant dan die in Mexico” roMY orMeÑo BEDIENDE
Wat begon als vriendschap, werd grote liefde. “In 2004 besloot Peter om me in Mexico te komen opzoe-
Goeiendag. Buenos dias. Hoe is het met jou? Como estas? Ga je mee op café? Vas al antro conmigo? Wat voor weer wordt het morgen? Como va a estar el clima mañana?
Mexicanen wonen in Antwerpen
M
MM
Tien voor taal
85
Romy Ormeño (42) was een van de grootste fuifbeesten van Mexico City. Tot ze via internet haar man Peter leerde kennen. “Sommige van mijn Mexicaanse vrienden kunnen maar moeilijk geloven dat ik nu zo rustig geworden ben.”
voeg limoensap, peper, zout en koriander toe. MM Snij de avocado’s en de tomaten in stukjes, waarna je er de rode pepers bijvoegt. MM Meng alles goed door elkaar. MM Serveer de guacamole als bijgerecht bij vlees of vis, rijst en zwarte bonen. Ook in combinatie met nacho’s is het heel lekker.
ken”, zegt Romy. “Ik was heel zenuwachtig. Maar voor hem moet het nog een stuk spannender geweest zijn. Hij was nog nooit buiten Europa geweest en hij kwam helemaal alleen naar Mexico City. Dat is een stad met twintig miljoen mensen en vijf miljoen auto’s. Daar moet je toch moed voor hebben, hé?” De moed van Peter werd beloond. “Hij bleef tien dagen en we zijn toen samen door Mexico getrokken. Nadat we heel veel met elkaar gepraat hadden, zei Peter dat ik de vrouw van zijn leven was. Ik vond hem ook heel aardig, dus ik wou een relatie zeker een kans geven. In december 2004 trok ik richting België. Eerst passeerden we langs Parijs. Peter wou me op de Eiffeltoren ten huwelijk vragen. Maar het stormde zo hard dat we er niet op mochten. Daarom deed hij dat op de Champs Elysées. Hij had zelfs al een ring bij. Mooi, hé?” Intussen zijn Romy en Peter getrouwd, wonen ze in een gezellig appartement in Hoboken en hebben ze met Isabella (3) en Alessandro (vijf maanden) twee kleine kindjes. “Vroeger was ik een echt fuif-
Wat is je Antwerpse lievelingsrestaurant? Cual es tu restaurante favorito en Amberes? Wanneer zien we elkaar opnieuw? Cuando nos vemos de vuelta? Heb je al plannen voor het weekend? Tienes ya algo planeado para este fin de semana? Romy Ormeño, met haar man Peter, haar dochtertje Isabella en haar zoontje Alessandro.
beest dat niet op een tequila meer of minder keek, maar nu ben ik een pak rustiger geworden”, lacht Romy. “Sommige van mijn oude vrienden kunnen dat moeilijk geloven. Toch is het zo. Als ik nu dans, is het meestal met Isabella in onze woonkamer. België heeft trouwens ook een min-
der interessante uitgaanscultuur dan Mexico. Bij ons gaan de mensen elke dag uit, zelfs tijdens de week. Hier is dat veel minder de gewoonte. Ik denk dat dit door het goede weer in Latijns-Amerika komt. Als de zon schijnt, heb je nu eenmaal veel meer zin om leuke dingen te doen.”
In Mexico City hebben de mensen een minder dikke nek dan in Antwerpen. Los del DF son menos fresas que los de Amberes! Mijn lievelingseten is tortilla. Me encantan las tortillas!
Bekende Mexicanen
Salma Hayek
Gaël Garcia Bernal
Rafaël Marquez
Hugo Sanchez
Emiliano Zapata
actrice
acteur
voetballer
voetballer
vrijheidsstrijder
Van Mexicaanse tequila kan je erg dronken worden. Con el tequila te puedes poner bien pedote!
.
donderdag 18 juni 2009
Geschiedenis
Communisten zwaaien de plak
#SJDFOJ
4PSPDB
UFS %OJFT
VU
JF T EO OT
UFS
$IJTJOBV
0&,3"³/&
5SB
%VCBTBO
5JHIJOB
.0-%"7*¯
5JSBTQPM
30&.&/*¯
$BIVM
0&,3"³/&
1SVU
Bessarabië
1S
Moldavië
3BCOJUB
#BMUJ
MM De naam Moldavië verwijst
naar een oud vorstendom. Dat was groter dan het huidige land en werd bevolkt door Roemenen. Vanaf de zestiende eeuw behoorde het tot het Ottomaanse Rijk, al behield het voor een groot deel zijn autonomie. MM In 1812 werd Moldavië gesplitst: het oostelijke Bessarabië werd aan Rusland gegeven, het westelijk deel vormde samen
0DOJUB
LN ¥ (3"1)*$ /&84
;8"35& ;&& %POBV %FMUB
met Wallachië Roemenië. Na de Russische Revolutie in 1917 verklaarde Bessarabië zich onafhankelijk en voegde het zich bij Roemenië. MM In 1939 werd het huidige Moldavië weer door de SovjetUnie geannexeerd. Het werd een sovjetstaat. Grote delen van de bevolking werden naar Siberië en de Oeral gedeporteerd. Pas in augustus 1991 verklaarde het land zich onafhankelijk. MM In het uiterste oosten van het land is de helft van de bevolking
Russisch en Oekraïns. In 1990 verklaarde dit Transnistrië zich onafhankelijk. Na een conflict waarin ook Russische troepen betrokken waren, werd een wankel status-quo bereikt: officieel behoort Transnistrië tot Moldavië, in werkelijkheid heeft Moldavische overheid er weinig in de pap te brokken. MM Sinds 2000 zwaaien er opnieuw communisten de plak. De democratische verkozen proRussische Vladimir Voronin is sinds 2001 president.
“Fietspaden kennen we niet in Moldavië” Wie wil scoren op een kwis, doet er goed aan de hoofdstad en munteenheid van Moldavië van buiten te leren. Negen kansen op de tien bent u de enige die iets weet te zeggen over deze ex-sovjetrepubliek, buurland van Roemenië en Oekraïne. Als u twijfelt: de antwoorden zijn Chisianu en de leu. Tussen het groen van de universiteitscampus Drie Eiken in Wilrijk werkt Maria Ignat uit Moldavië volop aan haar doctoraat. M Hoe bent u in Antwerpen te-
rechtgekomen?
Ik werkte in Roemenië aan mijn doctoraat over de eigenschappen van heel kleine koolstofdeeltjes. Via een samenwerkingsakkoord met de Universiteit Antwerpen ben ik in Wilrijk beland. Ik ben hier al tien maanden, binnen twee maanden keer ik terug naar huis. M Kende u Antwerpen al?
Nee, ik had er nog nooit over gehoord. De stad is helemaal niet bekend in Moldavië. Over België zelf
wist ik ook niets. Ik wist dus helemaal niet waar ik zou terechtkomen. M Hoe was de eerste kennisma-
king?
Niet erg goed. Ik kwam ’s avonds aan en voelde me verschrikkelijk. Ik was
79
Moldaviërs wonen in Antwerpen
zo alleen, afschuwelijk. Ik ben een paar dagen in mijn studio in Wilrijk gebleven voor ik een kijkje ging nemen. Toen zag ik dat Antwerpen best een mooie stad in een mooi land is. Wilrijk valt ook goed mee. Het is een rustig, klein stadje.
M Is Antwerpen te vergelijken met
uw woonplaats in Moldavië?
Niet echt. Het staat hier vol oude gebouwen. Bij ons zijn de meeste steden recenter en staan ze vol appartementsblokken. Dat is ook zo in Pepeni, het stadje waar ik vandaan kom. Dat telt ongeveer 11.000 inwoners. M Vallen de Antwerpenaren mee?
Ik vind de Moldaviërs vriendelijker. Belgen zijn gesloten. Het duurde even om de mensen hier te leren kennen. Ze wachten even af vooraleer ze vrienden willen worden. Gelukkig is dat nu al veranderd en heb ik hier vrienden gemaakt. M Hebt u al bezoek gehad uit Mol-
davië?
Nee, nog niet. België heeft er geen ambassade. Alleen al om een visum te krijgen, moet mijn familie eerst naar Roemenië gaan. Maar ik hoop dat ik mijn familie later eens naar hier kan brengen en dat ik kan tonen waar ik gewoond en gewerkt heb. Voorlopig houd ik contact via e-mail en telefoon. M Moldavië is het armste land van
Europa. Hoe anders is het leven hier?
Het verschil met België is heel groot. Ik verdien hier heel veel geld in vergelijking met wat ik in Roemenië of Moldavië kan verdienen. Gelukkig verbetert de situatie de jongste jaren, want onze economie is niet erg ontwikkeld. Ze is vooral gefocust op landbouw. M Moldavië ligt niet aan zee. Bent
u in België al naar de Kust gegaan?
Ik heb Oostende al bezocht. In Roemenië ben ik ook naar zee gegaan, maar die is helemaal anders. Daar is geen eb en vloed, dat maakt toch een groot verschil. Het klimaat is ook totaal verschillend. De voorbije dagen regende het in België en was het misschien 15 graden. Op dit moment is het in Moldavië wel 33 graden. M Welke plekjes zou u Belgische
toeristen in Moldavië aanraden?
Ze moeten zeker naar de oude kloosters gaan, die zijn heel mooi. Ook Taul
Maria Ignat: “De oude kloosters in Moldavië, zoals het grottenklooster bij Tipova,
.
donderdag 18 juni 2009
Protest
Cijfers
MM In mei veroordeelde het
Armste land van Europa
vet. Biefstuk met friet is wel lekker, maar niet erg gezond. Ik eet liever wat meer groenten.
Recept
Gewelddadige rellen na verkiezingen MM Moldavië komt in België
amper in het nieuws. Twee maanden geleden was dat toch even het geval: demonstranten protesteerden in de hoofdstad tegen de verkiezingsoverwinning van de communistische partij. Ze namen het parlement en het kantoor van de president in en stichtten brand in andere overheidsgebouwen. Daarbij kwam een vrouw om het leven.
Europees Parlement “het op grote schaal lastigvallen van burgers, de ernstige schendingen van de mensenrechten en alle andere illegale acties door de Moldavische regering na de parlementsverkiezing”. MM Moldavië gaf al te kennen deel te willen uitmaken van de Europese Unie, maar het land moet eerst nog heel wat hindernissen overwinnen.
MM
“Sommige Moldavische chocolade is beter dan de Belgische” Maria ignat doctoraalstudente
met zijn park is de moeite waard. Er is ook een heel oud en groot bos, dat beschermd is als nationaal park. M Wat doet u hier tijdens uw vrije
tijd?
Ik hou van oude gebouwen. Daar zijn er in Antwerpen genoeg van, dus ga ik die in de weekends bezoeken. Vorig weekend heb ik die grote kerk aan de Groenplaats bezocht. Juist, de kathedraal. Heel mooi, ook al ben ik orthodoxe kerken gewoon. In onze kerken is veel meer kleur en hangen de muren vol schilderijen. Ik weet dat er in Antwerpen ook een orthodoxe kerk is, maar die heb ik nog niet bezocht. Ik heb gehoord dat daar vooral Russen heengaan. M Wat vindt u van het Belgische
eten?
Ik vind het een beetje te zwaar en te
M Wat schaft de pot in Moldavië?
We eten dikwijls met rijst gevulde kool. Een andere schotel bestaat uit varkensvlees, ajuin en wortel. Dat wordt dan in een keramische pot gestoken en die wordt dan in de oven opgewarmd. Jammer genoeg heb ik in België nog niet Moldavisch kunnen eten, dat mis ik hier echt wel.
MM Officiële naam: Republica Moldova MM Oppervlakte: 33.846km² MM Hoofdstad: Chisinau MM Staatsvorm: parlementaire republiek MM Aantal inwoners: 4.320.000 MM Levensverwachting: 70,8 jaar (vrouwen 74,7 jaar, mannen 67,1 jaar) MM Talen: Roemeens, Russisch, Oekraïns MM Godsdiensten: 98% ortho-
dox, 1,5% Joods, 0,5% overige MM Munt: leu MM Landcode telefoon: 37 MM Landcode internet: .md MM Afkomst bevolking: 78% Moldavisch/Roemeens, 8% Oekraïns, 6% Russisch, 4% Gagauz, 2% Bulgaars, 1% overige MM Export: Moldavië moet het vooral hebben van landbouw. Fruit, groenten en tabak zijn de voornaamste exportproducten, net als wijn. Het land heeft bijna geen industrie. MM Plaats op lijst rijkste landen: 111/177
Sarmale
M Binnen enkele maanden keert u
terug. Wat zou u graag meenemen?
Fietspaden. Die kennen we niet in Moldavië. Wil je toch met de fiets, dan moet je de weg op, samen met de auto’s. Dat is niet erg gemakkelijk. De mooie parken mogen ook mee. M Ook iets dat wel in je koffers
past?
Ik neem zeker chocolade mee, en bier voor mijn vader. De klassieke Belgische specialiteiten dus. Al moet ik zeggen dat wij in Moldavië ook chocolade hebben, en dat sommige daarvan beter is dan de Belgische. We hebben trouwens ook heel goede wijn uit de streek rond Cricova.
Ingrediënten MM 1 witte kool MM 250 g zuurkool MM 125 g spek MM 1 citroen MM 250 ml tomatensoep MM 1 ajuin
MM 400 g gehakt MM 400 g rijst MM 1 paprika MM peterselie MM tijm
Bereiding Trek de koolbladen los en kook ze met het sap van een halve citroen. Kook zeker een kwartier, tot de bladeren zacht genoeg zijn om te rollen. M Bak intussen het spek en fruit de versnipperde ajuin mee. M Meng het gehakt met de peterselie en tijm. Draai er balletjes van die in een gerold koolblad passen. Zorg dat je niet meer balletjes dan bladeren hebt. M
Rol het gehakt in de blaadjes tot je mooie pakketjes hebt. M Doe ui en spek bij de zuurkool. Voeg de tomatensoep toe en meng stevig door. Leg alle koolballetjes op het geheel. M Laat alles met het deksel op de pan zo’n drie kwartier pruttelen. M Kook de rijst. Haal de rolletjes uit de pan en serveer. M Wie wil, kan ook room toevoegen. Smakelijk! M
(
Tien voor taal
De officiële taal van Moldavië is Roemeens. Minderheden spreken Russisch, Turks en Oekraïns. Wanneer Moldaviërs elkaar groeten, hebben ze daar wel een eigen, specifieke formule voor: Salu Basarbani. Het grootste deel van wat nu Moldavië is, heette vroeger immers Bessarabië.
Hallo. Salu Basarbani. Tot ziens! La revedere! Bedankt. Multumesc. zijn heel mooi.”
Hoe gaat het met je? Ce mai faci? Bedankt, met mij gaat alles goed. Multumesc, sunt bine. Het is mooi weer vandaag. Vremea e superba ari. Ik woon graag in Antwerpen. Iubesc Antwerpen. Mijn favoriet eten is sarmalutela. Mancarea preferata sunt sarmalutele.
.
donderdag 18 juni 2009
Toen en nu
6MBBOHPN
.PSPO
0SIPO
%
[B WI 6MJBTUBZ B O
%VOE 6T
VMF ,FS
O
#BSVVO 6SU
0OEPSIBBO
.0/(0-*ÂŻ #VZBOU 6IBB
%BMBOE[BEHBE
Democratie sinds 1990
%BSIBO
6MBBOCBBUBS
"MUBZ
MongoliĂŤ
Ex-communisten vormen coalitie met democraten
3644*4$)& '&%&3"5*&
,";"$)45"/
LN
$)*/"
ÂĽ (3"1)*$ /&84
MM In de 13de eeuw veroveren
MongoliĂŤrs onder Djengis Khan een reusachtig Eurazisch rijk. Na diens dood wordt het rijk verdeeld in machtige Mongoolse staten, die in de 14de eeuw uit elkaar vallen. MM MongoliĂŤrs trekken zich nadien terug op hun oorspronkelijke steppes en komen eind 17de eeuw onder Chinees bewind. MM MongoliĂŤ herwint onafhanke-
lijkheid in 1921 met steun van de Soviet-Unie. Communistisch regime in 1924. MM Na een vredevolle, democratische revolutie zijn er verkiezingen. Ook in 2008 wint de ex-communistische Mongolian People’s Revolutionary Party de verkiezingen, maar de MPRP kiest toch voor een coalitie met de democratische partij.
“Bij elk Mongools feest trek ik traditionele kleding aanâ€? Ochirmaa Erkhembayar (35), kortweg Otchko, kreeg haar geluk thuis bezorgd. Met een MongoliĂŤ-kenner en een pakketje van een in BelgiĂŤ wonende Mongoolse vertrok Stefan Borgers 5 jaar geleden naar het land van de steppen. Vier weken op vakantie was het plan. Hoe kon hij weten dat het pakketje voor zijn toekomstige vrouw was.
“Ik was voor het eerst in MongoliĂŤ samen met kenner en liefhebber van MongoliĂŤ Paul Van Wouwe. Otchko’s zus woonde toen al in BelgiĂŤ, kende Paul en had een pakketje voor haar zus meegegeven.â€? “In MongoliĂŤ bleek Otchko als een van de enigen Engels te spreken en werd ze bijgevolg onze gids voor de rest van de reis.â€? Zo kwam het dat accountant Stefan Borgers en Otchko verliefd werden. Een jaar later kwam Otchko met een toeristenvisum naar BelgiĂŤ. “Voor we trouwden, moesten we veel persoonlijke vragen beantwoordenâ€?, vertelt Stefan. “FijngeM
voelig is anders. Schijnhuwelijken moeten onderzocht worden, maar als je oprecht bent is het pijnlijk.â€? Toen het licht op groen sprong, is het paar getrouwd. “Ik ben gehuwd in kleding die met de hand in MongoliĂŤ is gemaaktâ€?, aldus Otcho, die de prachtige jurk voor de gelegenheid opnieuw aantrekt. “Op de meeste dagen draag ik gewone kledij, maar bij elk Mongools feest, zoals Naadam en Tsagaan Sar (Mongools Nieuwjaar), trek ik traditionele kleding aan.â€? MM
“Vanuit MongoliĂŤ naar BelgiĂŤ komen is niet eenvoudig. Alles moet worden geregeld via de ambassade in Chinaâ€? OtchkO ErkhEmbayar
Otchko en Stefan hebben samen een dochtertje Luna (1). “Het was mijn droom om nog een meisje te krijgenâ€?, mijmert Otchko. “Ik had al een zoon van 11, Myagmardorj. Hij woont voorlopig bij mijn moeder in MongoliĂŤ, maar ik hoop hem in augustus mee hierheen te brengen. Dat is niet simpel. Alles moet via de ambassade in China.â€? Deze zomer worden de haartjes van de kleine Luna voor het eerst geknipt: al het moederhaar gaat eraf. Volgens de Mongoolse riten gaat dat gepaard met een feest. “Ik vertrek in juli met Luna naar MongoliĂŤ om alles te regelenâ€?, legt Otchko uit. “Stefan komt in augustus voor het feest. We noemen het Sevleg Urgeekh.â€? Luna is ook gedoopt. “Ze krijgt dus dubbele feesten.â€? Otchko wil niet te lang stilzitten. “Ik wil het liefst een zaak opstarten. Mijn droom is om binnen vijf jaar een alternatieve eetplaats te creĂŤren met Mongools eten, muziek en sfeer. Daarvoor moet ik eerst nog wat meer Nederlands en bedrijfsbeheer studerenâ€?, weet ze. “Maar het financieel plan is wel al geschrevenâ€?, knipoogt haar man. Otchko kreeg van ons een SIMpakket van Ortel Mobile toegestuurd.
i
Stefan Borgers, Luna en Otchko Erkhembayar. Volgens de Mongoolse riten gaan Luna’s eerste haartjes er straks af. Dat gaat gepaard met een feest.
Naadam, de spelen van Mongolie Voor de tweede keer op rij organiseert Soyombo, de Mongoolse gemeenschap in BelgiĂŤ, op 11 juli een Naadam in Belgie.
De spelen bestaan traditioneel uit Mongools worstelen, boogschieten en paardenraces. Voor dat laatste is er op de terreinen van Turk Spor op Linkeroever helaas geen plaats. “Op de Mongoolse steppen past het. BelgiĂŤ is te kleinâ€?, vertelt Sansar Lhamsuren. Samen met zijn vrouw Tsolmon Bayarmagnai werkt hij mee aan de festiviteiten. “In de plaats doen we Shagai, een spel met de enkelbeentjes van schapen.â€? M
Mongools worstelen “Het worstelen is enkel voor mannen. Deelnemers dragen een broekje of shuudag en een soort bloes met enkel mouwen en een rugstuk, de zodog. Niet echt geschikt dus voor vrouwen�, lacht Tsolmon. De klederdracht is wel uitermate geschikt om aan te trekken en te sleuren. “Het weefsel is werkelijk ijzersterk.� Tradioneel werkt het toernooi met directe uitschakeling. De verliezer is degene die het eerst de grond raakt. De uiteindelijke winnaar krijgt de naam arslan of leeuw.
Boogschieten Aan het boogschieten nemen zo-
wel vrouwen als mannen deel. Ze werken in teams en schieten op honderden kralen of surs. Mannen staan op 75 meter en vrouwen op 65 meter. Wanneer het doel wordt geraakt roept de scheidsrechter ‘uukhai’. Dat betekent ‘schot in de roos’.
Shagai Shagai is de naam voor de enkelbeentjes van een schaap. Ze worden beschouwd als de voorloper van dobbelstenen en worden gebruikt in allerlei spelletjes. De verschillende valmanieren komen overeen met vier veel voorkomende dieren in MongoliĂŤ: geit, schaap, paard en kameel. “Op de Naadam in Antwerpen
gebruiken we ze vooral om andere shagai mee af te schietenâ€?, aldus Tsolmon. “Je kan het vergelijken met een stapel blikken omvergooienâ€?, vult Sansar aan. “De Naadam begint ‛s morgens met een openingsceremonie met onder andere etnisch Mongoolse muziek van Trans Mongoliaâ€?, weet Sansar. “Na de ceremonie begint de competitie. De hele dag is er ook lekkers te eten.â€? Het festival blijft natuurlijk een klein broertje van de grootste Naadam die elk jaar in de Mongoolse hoofdstad Ulaanbaatar plaatsvindt. “Maar alle MongoliĂŤrs van over heel BelgiĂŤ doen mee. Dit jaar komt er ook een groep Turken. En Belgen zijn natuurlijk ook welkom.â€?
Sansar Lhamsuren met zijn vrouw Tsolmon Bayarmagnai.
.
donderdag 18 juni 2009
Cijfers
Vooral veeteelt MM Officieel: Mongolië MM Hoofdstad: Ulaanbaatar MM Oppervlakte:
1,56 miljoen km² MM Aantal inwoners: 3 miljoen MM Levensverwachting: 65,2 jaar (mannen), 70,2 jaar (vrouwen) MM Talen: Khalkha Mongools (90%), Turks, Russisch MM Godsdiensten: boedhistisch (50%), shamanist en christelijk (6%), moslim (4%),
Gastronomie geen (40%) MM Munt: togrog/tugriks MM Landcode telefoon: +976 MM Landcode internet: .mn MM Bevolkingssamenstelling: Mongools (meestal Khalkha) 94,9%, Turks (meestal Kazachs) 5%, andere (inclusief Chinees en Russisch) 0,1% MM Export: koper, textiel, vee, dierlijke producten, kasjmier, wol, huiden, vloeispaat, ander non-ijzerhoudende metalen, kolen MM Plaats op lijst rijkste landen: 114/177
Marco Polo Mongolian Barbeque Spektakel in de keuken. MM Een echt Mongools restau-
rant is er niet in in Antwerpen, maar bij Marco Polo zijn de ronde barbecues en de reuzegrote chopsticks wel een ode aan de Mongoolse manier van koken. MM “Ik heb die barbeque eind jaren 1980 zelf uit Mongolië
meegebracht”, vertelt eigenaar van het eerste uur François Ceulemans. “Met mijn Chinese vrouw Sophia Yuen Yu Tung wilde ik toen iets nieuws beginnen. Zo zijn we bij dit idee uitgekomen.” MM De ronde vorm en de chopsticks zijn typisch Mongools. Het eten zelf heeft meer Chinese en westerse invloeden. MM “Mongolen aten oorspronkelijk voornamelijk schapenvlees met groenten die ze in hun nomadenbestaan op hun pad vonden”, weet François. “Wij serveren zelfs vis. Dat is
helemaal niet Mongools.” MM In het restaurant neem je gewoon zelf je eten waarna je het door de koks laat grillen. “Ondertussen zijn we allemaal vertrouwd met de talrijke wokrestaurants die volgens hetzelfde principe werken. Bij ons kan je ook de kruiden kiezen, maar het grote verschil met de barbecue is dat we veel minder vetstoffen gebruiken.”
i
Marco Polo Mongolian Barbeque Haarstraat 5, 2000 Antwerpen Tel. 03-203.00.73
(
Tien voor taal
Mongools. (fonetisch weergegeven)
Goeiendag! Udriin mend! Goeienavond! Udshiin mend! Alsjeblieft. Bolgoono uu. (tegne uu, ingene uu) Dankjewel. Bayarlalaa. Het huidige Mongolië is maar een deel van het historische Mongoolse thuisland. Er wonen zelfs meer Mongoliërs in Binnen-Mongolië in de republiek China dan in het onafhankelijke Mongolië.
Hoe maakt u het? Sain baina uu, ta? Ik hou van jou! Bi chamd khairtai! Mooi weer vandaag, niet? Tsag agaar unuudur saikhan bish gej uu? Aha,u leest ook Gazet van Antwerpen. Aan, ta bas GVA-g unshidag yum baina.
“Maak Boodog fout klaar en het ontploft” Bayaraa ontmoeten we al dribbelend op Spoor Noord. Basketbal is de grote liefde van de Mongoliër. Het wekelijkse spel met de vrienden staat hoog op de agenda.
“Vroeger op school hield ik ook al van basketbal. Later verloor ik het wat uit het oog. Tot ik 6 jaar geleden naar België kwam en de sport met enkele vrienden weer oppikte”, vertelt Bayaraa via een vriend. Zelf spreekt de man weinig Nederlands. “Ik kan een beetje Frans, Duits en Engels. Verder heb ik vooral Mongoolse vrienden. Met hen spreek ik Mongools.” M
“Mongoolse mensen zijn het gewoon om ver uit elkaar te wonen op de steppen”, legt een Mongoolse vriendin uit. “Op anderen reageren ze soms als een kind: verlegen.” Toch is Bayaraa erg expressief. “Ik doe het zware werk bij het opbouwen van de kermisattracties. Daardoor kom ik in heel Vlaanderen. Maar ook in Luxemburg en Frankrijk moeten we geregeld zijn.” Een lievelingsattractie heeft hij niet. Werk is werk. Liever praat hij over traditionele Mongoolse gerechten mét bijbehorende gebaren. Boodog bijvoorbeeld is een tot de verbeelding sprekende bereidingswijze voor geit. Het dier wordt eerst onthoofd en langs de kop leeggehaald. Dan wordt het volgestopt met
hete stenen en weer dichtgenaaid. Vervolgens wordt er net zo lang met een fakkel langsgegaan tot het aan de binnenkant (door de stenen) én aan de buitenkant (door het vuur) perfect gegaard is. “Ik heb het zelf nog nooit gedaan”, geeft Bayaraa toe. “Want ook met geit geldt: doe het fout, dan ontploft het. Ik deed het wel al eens met een marmot. Die had een vriend toen meegebracht van Mongolië.” Zijn vrienden knikken bij de herinnering. “Bayaraa is niet getrouwd, maar hij kan gelukkig wel heel lekker koken”, getuigt de Mongoolse vriendin. Een andere traditie van het land van de steppen is Ayrag. Deze alcoholische paardenmelk is zurig van
Bayaraa: “België is erg vochtig.”
smaak en extreem populair. “In Mongolië wordt het enkel gemaakt in de zomer omdat de bereidingswijze om warmte vraagt. In België gaat het helemaal niet. Hier is het te vochtig.”
Rijdt tram 24 tot aan de statie? 24-r tram tumur zamiin buudald ochikh uu? Ik hou niet van bloemkool met witte saus. Bi tsagaan suumstei tsetsegt baitsaig idex durgui. Ik denk dat Germinal Beerschot dit jaar kampioen wordt. Bi ene jil Germinal Beerschot-g avarga bolno gej bodoj baina.
.
donderdag 1 juni 2009
Toen en nu
Recept 'MBU
¥ (3"1)*$ /&84
*/%*4$)& 0$&""/
$033&$5 1301035*0/4
LN
(BCSJFM
(PPEMBOET
5SJPMFU
1PSU -PVJT
$FOUSF EF 'MBDR
."63*5*64 5BNBSJO
Mauritius
$IFNJO (SFOJFS
2VBUSF #PNFT $VSFQJQF .BIFCPVSH 4PVJMMBD
3PESJHVFT
Bountyeiland in de oceaan
1PSU .BUIVSJO
-B 'FSNF
MM Mauritius is een eiland in
de Indische Oceaan op 850 kilometer van Madagascar. Mauritius stond voor het eerst op de kaart in 1502 als ‘Dina Margabin’ of ‘Dina Robin’. De naam is bedacht door Nederlandse koopvaarders. MM Inwoners: 1,2 miljoen MM Hoofdstad: Port Louis MM Etnie: hindoes (48%), ka-
tholiek (23,6%), moslim (16,6), overig (11,8%) MM Talen: Creools, Bhojpuri, Engels, Frans
Vindaye de poisson Traditionele schotel uit Mauritius met een Portugese tint. MM 500 gram stevige vis MM grote of twee kleine uien MM deciliter azijn MM theelepel geelwortelpoe-
der MM theelepel gemberpoeder MM pepertjes naar smaak MM 3 tenen knoflook MM zout naar smaak
Van profvoetballer tot meester van de salsa Van voetbal tot salsa. Dat is kort samengevat het leven van Willy Vincent. De man is een van de 26 inwijkelingen uit Mauritius die in Antwerpen zijn neergestreken. zeggen, want ik ren van de ene vergadering naar de andere”, zegt Willy Vincent. Na zijn loopbaan als profvoetballer begon Willy Vincent met dans. “In 2003 ben ik begonnen met de Salsaga Dance Company. Een succes, want ondertussen zijn we ook in het buitenland bekend. We willen onze passie voor salsa met iedereen delen door cursussen te geven. En ja, dat kan ook hier. Vlamingen zijn beweeglijker dan je op het eerste gezicht zou denken. We zitten trouwens niet alleen in Antwerpen, maar geven ook in het Waasland cursussen”, zegt Willy Vincent. De danser -voetballer voegt er nog aan toe dat ook liefhebbers van merengue en andere latijnse dansen bij hem terecht kunnen. Zijn passie voor salsa en aanverwanten ligt voor de hand.
Inwoners uit Mauritius opsporen in Antwerpen bleek niet evident. Het consulaat in de binnenstad lijkt wel afgesloten van de buitenwereld. En een vereniging of organisatie hebben de bewoners van het zonnige eiland in de Indische oceaan evenmin.
Mauritius is geen traditioneel emigratieland en wie toch richting Antwerpen komt, gaat vaak op in de massa. De meeste eilandbewoners die hier wonen, volgden hun toekomstige partner of kwamen door hun werk in Europa terecht. Dat laatste geldt eigenlijk ook voor Willy Vincent, die begin jaren 1990 als profvoetballer aan de kost kwam in België. Hij speelde onder meer voor R. Antwerp FC in het gezelschap van grote namen zoals Hans-Peter Lehnhoff, Cisse Severeyns en Ratko Svilar. Later zou Vincent ook nog voor Berchem en Turnhout voetballen. De sport is voor Willy Vincent nog slechts een vage herinnering. “Ik ben in Antwerpen gebleven en ben een totaal ander leven begonnen. Een druk leven kun je wel M
Mauritius klinkt voor veel mensen ver en exotisch, en eigenlijk is het dat ook. Toch kiezen steeds meer toeristen voor een vakantie op het paradijselijke eiland in de Indische Oceaan. Het eiland heeft een subtropisch tot tropisch klimaat. De zomer, van november tot mei, kent temperaturen van 25 tot 35 graden die plaatselijk verder kunnen uitlopen. Van juni tot en met oktober, de wintermaanden, koelt het af met temperaturen tussen 20 en 25 graden. Qua regenseizoen valt er tussen januari en april de meeste neerslag. Suikerriet Mauritius kent naast uitgebluste kraters vele suikerrietplantages. Het vulkaneneiland beschikt over een zeldzame vegetatie met bijzondere diersoorten. In brochures wordt Mauritius
Fruit de uiringen in de olie, haal ze uit de pan. Doe de vis (hele filets of in blokjes) in de zelfde olie, schroei aan alle kanten dicht. Doe knoflook, gember en pepertjes erbij, en na een paar tellen de uien en het azijnmengsel. Breng aan de kook en pocheer de vis in drie tot tien minuten gaar. Als je meer saus wilt, kun je wat water toevoegen. Vindaye is een tamelijk droge curry. Koud of warm serveren.
(
Tien voor taal Creools De officiële talen op Mauritius zijn Engels en Frans. De omgangstaal is vooral het Creools dat iedereen spreekt en verstaat. Hoewel het Creools de moedertaal is van 52% van de bevolking, wordt het niet onderwezen op de scholen, is er geen grammatica en zijn er geen spellingsregels. Het Creools van Mauritius is overigens niet te vergelijken met het Creools in het Caribische gebied.
Hoeveel kost het? Kumien sa? Breng me naar het hotel. Amen mwa lotel. Ik begrijp het niet. Mwa pa kompran. Ik wil hier blijven. Mwa pay restay. Wat is dit? Ki etay sa?
MM
“Vlamingen bewegen beter dan verwacht” Willy Vincent (met geel shirt) toen hij bij Aarschot speelde .
Willy Vincent salsaleraar
Exotische vakantiebestemming M
MM olijfolie voor het bakken
vooral geprezen voor zijn stranden en het is dan ook geen toeval dat het eiland een goede reputatie heeft bij sportduikers. Vooral de koraalriffen zijn zeer populair bij duikers. Multicultureel De bevolking van Mauritius is een ware smeltkroes van nationaliteiten. Er wonen zowel Afrikanen, Madagassiërs, Indiërs, Chinezen, Creolen en Europeanen op het eiland, waar de voertaal Engels is. Die mix aan mensen heeft Mauritius te danken aan de strategische ligging tussen Azië en Afrika. Dit zorgde er in het verleden voor dat landen op het eiland een militaire of handelspost wilden hebben. Die buitenlandse interesse is tot nu zichtbaar in de bevolkingssamenstelling en de cultuur van het eiland.
i
http://www.mauritiustravel.nl
26
Mauritianen wonen in Antwerpen
Volgende week: Montenegro Myanmar Mozambique Namibië