Divers Antwerpen - 57

België

Wit-Rusland Vietnam

Zambia Zimbabwe

Van Afghanistan tot Zwitserland

donderdag 28 januari 2010 www.gva.be

Vietnam Lan Lam

Divers

Antwerpen

Bijlagereeks over de 160 verschillende nationaliteiten die in Antwerpen vertegenwoordigd zijn

Wit-Rusland

Zmitier Pimenau

Zambia

Valentine Kayawe Mubiana

Zimbabwe

Patron Titsha Mafaune $033&$5 1301035*0/4

“Plotseling spatte

“Ik ben

“In Zambia

“Europese mode

blz. 2 - 3

blz. 4 - 5 - 6

blz. 7

blz. 8

onze sloep met 68 bootvluchtelingen uiteen”

de vijand van Wit-Rusland maar de beste vriend van België”

werkte ik in een paradijs maar ook dat wordt een sleur”

Teksten: Sabine Deman, Liesbeth Baeten, Stijn Janssen Coördinatie: Kris Vanmarsenille Foto’s:Bert Hulselmans, Joris Herregods, Wim Hendrix, Thomas Legrève, Dirk Kerstens, Liesbeth Baeten, Reuters, PhotoNews, GPD, EPA, AP, GVA

is zo fundamenteel anders. Ik vind het moeilijk om die te begrijpen” Eindredactie: Carine Tollenaere

.DIVERS ANTWERPEN

donderdag 8 januari 010

Cijfers 4P

OH

3F

$)*/" $ I

B

Zes verschillende uitspraken

)BOPJ

Z

MBD

#

L

%JFO #JFO 1IV

E

)BJQIPOH

-"04

(PMG WBO 5POLJO

)BJOBO $)*/"

7JOI L .F

PO

H

MM Officieel: Socialistische

7 * & 5 / " . )VF

Vietnam

%B /BOH 5)"*-"/%

#VPO .B 5IVPU

$".#0%+"

Vorm van het land lijkt lange

%B -BU

-POH 9VZFO (PMG WBO 5IBJMBOE

.

%BP 1IV 2VPD

FLP

2VZ /IPO

/IB 5SBOH $BN 3BOI

OH

)P $IJ .JOI $JUZ 4BJHPO

$BO 5IP ÂĽ (3"1)*$ /&84

;6*% $)*/&4& ;&&

Republiek Vietnam MM Hoofdstad: Hanoi MM Grootste stad: Ho Chi Minhstad, het vroegere Saigon MM Aantal inwoners: 87 miljoen MM Oppervlakte: 330.000 km² MM Godsdienst: 85% boeddhisme. Verder: confucianisme, lokale geloven en katholicisme

MM Taal: Vietnamees is een

toontaal. Elke lettergreep kan op 6 manieren worden uitgesproken MM Munt: Vietnamese Dong (VND) MM Politiek: gecentraliseerd systeem dat door de Communistische Partij van Vietnam wordt overheerst MM Economie: landbouw (rijst,

pinda’s, graan, zoete aardappelen, bonen, katoen, jute, koffie, thee en suikerriet), visserij en aquacultuur (vooral tijgergarnalen en rubber zijn belangrijke exportproducten) MM Vervoer: chaotisch en gevaarlijk stedelijk verkeer MM Plaats op lijst rijkste landen: 105/177

LN

Wie Vietnam zegt, denkt aan oorlogsfilms, rijst en aan lachende vrouwen met een hoed van gevlochten plataanbladeren. Achter de bescheiden façade van My Linh in hartje Borgerhout vind je het allemaal. Superlieve gastvrouw, hemelse keuken Ên een kant-en-klaarfilmscenario.

“Ik krijg kippenvel als ik denk aan mijn ouders als bootvluchtelingen�

Twee jonge Vietnamezen vluchten net als duizenden anderen weg voor het communisme in hun land. Als bootvluchteling overleven ze op het nippertje de helse tocht naar het Westen. Op een trouwfeest in BelgiĂŤ zien ze elkaar voor het eerst in hun leven. Ze worden verliefd. En dan blijkt dat ze destijds in Vietnam op amper 2 kilometer van elkaar hebben gewoond...

Het zou een prachtig scenario kunnen zijn voor een film. Maar voor het echtpaar Dieu Lan Lam (48) en Van Dep Vo (50), uitbaters van restaurant My Linh, is het harde realiteit. “Ik was 17 toen ik in 1979 met twee broers en een schoonzus ’s nachts in een bootje stapte dat ons naar het Westen zou brengen�, vertelt Lan. “Mijn moeder had, met wat ze bezat aan goudstaven, vijf zitjes in de sloep kunnen bemachtigen. De bedoeling was dat mijn oudere broer ook zou meereizen, maar omdat de communisten vlak voor het vertrek op ons begonnen te schieten, mochten de vrouwen en kinderen eerst aan boord en is mijn oudere broer achtergebleven.� “Op zee, in de buurt van Singapore, probeerden we aan boord te komen van een groot schip. Maar de kapitein weigerde. Plots werd onze sloep met daarin 68 mensen in de motor gezogen en spatte uiteen.

Sommigen werden gedood door de schroef. Elf mensen verdronken.�

Lan, die ook niet kon zwemmen, werd op het nippertje gered door matrozen. Eenmaal aan wal ontfermde het Rode Kruis zich over haar. Omdat ze jonger dan 18 was, werd ze naar BelgiĂŤ gestuurd. Ze M

Linh in de keuken met haar ouders Dep en Lan. Thanh Dat kon er spijtig genoeg niet bij zijn.

Foto’s rechts: Linh met haar mama bij gouden bordjes met gelukwensen in Vietnam, het hele gezin in Parijs en Linh met haar mama in Vietnam... als buffels, hun sterrenbeeld.

belandde in Brussel waar ze hulp kreeg van mensen van een geloofsgemeenschap. Ze vond vrijwel onmiddellijk daarna werk bij Dujardin.

pleeggezin in Antwerpen, meer bepaald bij oud-volksvertegenwoordiger Tijl Declercq, die eind 2003 overleed.

Soldaat Het verhaal van Dep, oudste van elf kinderen, kent opvallend veel gelijkenissen. Ook hij ontvluchtte in 1979 Vietnam in een boot samen met een broer en een neefje van 8 jaar. “Mijn vader had als soldaat gevochten tegen het communistisch regime�, zegt Dep. “Na de oorlog geraakte hij niet meer aan werk, waardoor ik moest stoppen met studeren.�

Ook voor Dep werd de tocht naar het Westen een hel. Driemaal werd zijn boot tegengehouden door Thaise piraten en bestolen. EĂŠn vrouw werd voor zijn ogen verkracht.

Andere vrouwen moesten achterblijven. Na vele omzwervingen bracht Caritas zijn neefje naar BelgiĂŤ. In april 1980 werden ook Dep en diens broer vanuit Kuala Lumpur naar ons land overgebracht. Zij kwamen hier terecht in een

Dubbele trouw Van Vietnamezen wordt gezegd dat door de vele oorlogen hun tweede godsdienst, na het boeddhisme, het fatalisme is. Maar het lot kan ook mooi zijn. “Ik was bruidsmeisje voor mijn vriendin�, herinnert Lan zich nog levendig. “En hij was bruidsjongen voor zijn beste vriend. Op het trouwfeest in Brussel zagen we elkaar voor het eerst. Het klikte onmiddellijk. Het was makkelijk. We spraken dezelfde taal en we hadden hetzelfde meegemaakt. En

MM

“Onze sloep met 68 mensen werd in de motor van die grote boot gezogen en spatte uiteen�

Lan Lam restauranthouder

bovendien bleken we in Saigon op amper 2 km van elkaar te hebben gewoond.�

Twee jaar later stapten Lan en Dep in het huwelijksbootje (hoewel ‘bootje’ in dit verhaal niet het beste woord is). Het koppel verhuisde naar Antwerpen en heeft intussen een dochter Linh Vo (24) en een zoon Thanh Dat Vo (22).

Kippenvel Dochter Linh heeft het verhaal van haar ouders al honderden keren gehoord, maar blijft het toch ongelooflijk vinden. “Mijn moeder heeft me ooit in Vietnam getoond waar precies aan de Mekong-delta ze in de sloep is gestapt�, zegt ze. “Ik krijg er nog altijd kippenvel van als ik bedenk hoe zij zich heeft moeten verstoppen in een vuurtoren om dan ’s nachts vlug in die vissersboot te kunnen stappen, voor altijd weg van huis. Daarvoor had ze nog een lange bustocht gemaakt. Ze was toen heel bang, keek altijd maar achterom en weende. Maar ze mocht niets verklappen. Dus zei ze in de bus maar tegen iedereen dat ze naar opa en oma op bezoek ging...� “Vreselijk moet dat geweest zijn�,

beseft Linh. “Mijn mama was pas 17 en had nooit aardrijkskunde gekregen. Dat moet dus een zwart gat geweest zijn waar ze naartoe ging. Net zoals mijn vader. Hij is anderhalf jaar onderweg geweest, heeft een tijd in een vluchtelingenkamp moeten overleven op voedselpakketten met elke dag een blik erwten en een doos met kip waar alleen nog sap in zat.� “Eigenlijk is het een wonder dat ze zo goed terechtgekomen zijn. Ik ben dan ook onnoemelijk fier op hen. Zij hebben nooit gestudeerd, maar hebben zoveel levenservaring. Bij mij is het net omgekeerd.�

Rechten Vorig jaar studeerde Linh af aan de Gentse universiteit als master in de rechten. Haar broer volgt momenteel een kunstopleiding aan SintLucas in Gent. Als beloning kreeg Linh van haar ouders in september een reis naar... Vietnam. “Ik wou Vietnam zien, in mijn eentje�, zegt ze.� Ik was er al geweest met mijn moeder, maar ik moest toen alles in familieverband doen. Vreselijk!

Vorig jaar ben ik teruggegaan met een Australische groep.�

Toch heeft Linh bij Vietnam een dubbel gevoel. “Als ik naar daar ga, wringt er altijd iets bij mij. Ik voel dan dat er iets fundamenteels verkeerd is.

Als kind van vluchtelingen heb ik het geluk gehad om aan de andere kant van de wereld geboren te worden. Ik besef dat wij beter leven dan tweederde van de wereld. Ik heb een kot in Gent, maar in Vietnam moet in zo’n ruimte een heel gezin samenleven.�

Daarom ook wilde Linh na haar studies niet gewoon in de magistratuur gaan werken en volgt ze nu een specialisatiejaar Conflict and Development, zeg maar een studie van de ontwikkelingslanden.

DIVERS ANTWERPEN.

donderdag 28 januari 2010

Toen en nu

Oorlogen en hongersnood MM 19de eeuw: Vietnam

wordt Frans protectoraat.

MM 1941: een verzetscoalitie van communisten en nationalisten die strijdt tegen de kolonisator: de Vietminh.

MM 1945: Ho Chi Minh, de leider van het Vietminh-verzet, roept in Hanoi de onafhankelijkheid uit. Hiermee wordt Vietnam verdeeld in twee staten: Noord-Vietnam en ZuidVietnam.

MM

“Als ik naar Vietnam ga, wringt er altijd iets bij mij� linh Vo studerende dochter

“Ik ben enorm gelukkig in die richtingâ€?, zegt ze. “Het heeft mijn horizon verruimd. Wat ik ermee ga doen, weet ik nog niet. Misschien ga ik hier eerst enkele jaren ervaring opdoen aan de balie om daarna bijvoorbeeld voor Human Rights Watch naar Vietnam te gaan. Ik heb trouwens ook mijn thesis gemaakt over de mensenrechten in AziĂŤ. Maar mijn mama heeft liever dat ik bij haar blijf.â€?

Twee culturen Linh probeert begrip op te brengen voor het standpunt van haar moeder. “Opgroeien tussen twee culturen is niet altijd gemakkelijk geweest. Mijn ouders hangen eigenlijk nog voor een stuk vast aan de Vietnamese normen van toen zij jong waren. En in Vietnam hebbenkinderenweinigeigeninbreng.

Ze moeten gewoon luisteren. Maar ik heb dat niet altijd zomaar aanvaard.

MM 1957: de Vietnamoorlog be-

Vietnamezen raakten op gruwelijke wijze verwond door onder andere het gebruik van chemische wapens (zoals Agent Orange) en napalm door de Amerikanen.

MM 1978: er ontstaat een grote stroom bootvluchtelingen die bang zijn voor het nieuwe regime. Alle Zuid-Vietnamezen en zelfs sympathisanten voor het noorden uit het zuiden worden zonder pardon uit hun arbeidsfunctie ontheven en op straat gezet.

MM 1978: Vietnam valt

gint en zal duren tot 1975. Het is een oorlog in Zuid-Vietnam tussen de door Noord-Vietnam gesteunde Vietcong en het door de VS gesteunde Zuid-Vietnamese bewind.

MM 1976: Vietnam wordt officieel herenigd als de Socialistische Republiek Vietnam. De Vietnamoorlog heeft aan bijna 60.000 Amerikaanse soldaten en aan 2,5 miljoen Vietnamezen het leven gekost en grootscheepse schade toegebracht aan het land. Veel

Cambodja binnen waar de Rode Khmer aan de macht is. Die heeft al meerdere malen Vietnam aangevallen en soms hele dorpen uitgemoord. Vietnam raakt betrokken in een lange guerrillaoorlog.

MM Beginjaren 1980: door de boycot vanuit de VS en de chaos in het land heerst grote armoede en hongersnood.

MM 1991: Sovjet-Unie stopt met alle steun aan Vietnam.

MM 1994: Het handelsembargo wordt opgeheven en de VS herstellen alle diplomatieke betrekkingen.

Van gefrituurde slangenhuid tot heilige voorouders

Gelukkig heeft mijn moeder, door in het restaurant veel met de klanten te praten, die vrijere westerse normen deels overgenomen.�

In tegenstelling tot haar ouders, die geregeld karaoke- en culinaire feestjes organiseren voor Vietnamese vrienden, heeft Linh vooral westerse vrienden. “De pleegfamilie van mijn vader heeft mij getoond hoe het er in een Vlaamse familie aan toegaat.

Ik was er kind aan huis. Van hen heb ik Nederlands geleerd. Ik keek er naar Kulderzipken op tv en ze gingen met mijn broer en mij naar Bobbejaanland. Ik heb het geluk gehad om naast Vietnamese grootouders - de ouders van mijn ouders zijn hier enkele keren op bezoek geweest ook Vlaamse grootouders te hebben.� “Of ik gelukkig ben in Antwerpen? Ja. Ach, ik denk dat wij allemaal wel een beetje hetzelfde zijn. Wie heeft er niet graag goede vrienden om plezier mee te maken? Het enige verschil is misschien dat we hier individueler leven en in Vietnam meer in groep. Als er hier iemand sterft, komen de mensen gewoon een laatste groet brengen.

In Vietnam komt de hele buurt langs om iets te geven. Maar dat is ook nodig omdat er geen sociale zekerheid is. Hier ben je dan weer veel vrijer om dingen alleen te doen.�

En Lan en Dep? “We zijn hier gelukkig. Maar als onze kinderen afgestudeerd zijn, gaan we toch eerst een grote rondreis maken in... Vietnam.�

Keuken Vietnamezen eten graag. Op elke hoek van de straat staat wel een eetstalletje. Er wordt bijna altijd warm gegeten en vaak staan er maaltijdsoepen op het menu, ook ’s morgens.

Een bekende Vietnamese noedelsoep is de Pho. M Vooral in het zuiden wordt veel vis gegeten.

Hoe dichter bij de Chinese grens, hoe vaker je hond vindt in restaurants. Een ander exotisch gerecht is slang, bereid op alle mogelijke manieren. De huid wordt gefrituurd met look, de ruggengraat wordt platgestampt en bereid met gember, het vlees wordt geroosterd of in een stoofpot gedaan...

M Witloof kan je ook op Vietnamese wijze bereiden. Snij rauw witloof in reepjes en stoof in de wok met look, gember en oestersaus.

M

Namen

De meeste namen hebben een betekenis. Linh betekent oprecht, rustig en elegant. Lan is een orchidee en Dep mooi en knap. De meeste namen bestaan uit drie delen: een familienaam en een roep- of voornaam met een korte vervoeging ervoor.

M

Voorouders

M Voorouderverering is een belangrijk element in het boeddhisme. Ook in de woonkamer van Lan en Dep staat een klein altaartje met de foto van Deps overleden vader, omringd door fruit en wierookstokjes. De overleden vader van Lan staat met zijn foto zoals gebruikelijk bij de zoon, Lans broer. Bij problemen worden aan dit altaar de voorouders om raad gevraagd.

Restaurant My Linh, Turnhoutsebaan 318, 2140 Antwerpen, 03-236.57.85

i

connecting your world

600 TOT

VERLAAGDE TARIEVEN! NATIONAAL*

INTERNATIONAAL**

SMS**

Altijd

Vanaf

Altijd

â‚Ź0,15 Naar alle netwerken!

per/par min.

â‚Ź0,09

per min.

â‚Ź0,12

min.

GRATIS

per sms

BIJ ELKE HERLADING

Binnen de Ortel Mobile Family (Duitsland, Belgie en Nederland)

www.ortelmobile.be *UDWLV PLQXWHQ YDQ 2UWHO QDDU 2UWHO HQNHO JHOGLJ YDQXLW %HOJLs QDDU %HOJLVFKH 1HGHUODQGVH HQ 'XLWVH 2UWHO 0RELOH QXPPHUV Ĺ? *UDWLV PLQXWHQ JHOGHQ HQNHO ELQQHQ GH GDJHQ QD GH HHUVWH KHUODDGEHXUW Ĺ? %LM HONH KHUODDGEHXUW YHUYDOOHQ MH QLHW JHEUXLNWH JUDWLV PLQXWHQ 7DULHYHQ SHU Ĺ? &RQQHFWLHNRVW ½ SHU RSURHS Ĺ? 7DULHYHQ ]LMQ LQFOXVLHI %7: Ĺ? 7DULHYHQ SHU PLQXXW Ĺ? 9RRU DOOH WDULHYHQ JD QDDU ZZZ RUWHOPRELOH EH

*

.DIVERS ANTWERPEN

donderdag 28 januari 2010

Cijfers -&5-"/%

%[ WJO

364-"/%

1PMBUTL

B

7JUTZFCTL

7JMJZB

-*5068&/

MM Officieel: Republiek van Wit-

0STIB #Z

10-&/

#BCSVZTL

#BSBOBWJDIZ

.BIJMZPX %OZBQSP

[JOB

/ZPNBO

BSF

Wit-Rusland

.JOTL

)SPEOB

[I

4P

8 * 5 3 6 4 - " / %

Land van datsja’s

#SFTU

1JOTL 1SZQZBUT

0&,3"*/&

Eerste president in 1994

)PNZFM

.B[ZS

LN

Rusland MM Hoofdstad: Minsk MM Oppervlakte: 207,600 km² MM Aantal inwoners: 9,6 miljoen MM Levensverwachting: 65 jaar (mannen), 76,5 jaar (vrouwen) MM Talen: Wit-Russisch, Russisch, andere MM Godsdiensten: oosters orthodox 80%, andere (incl. rooms-ka-

tholiek, protestant, Joods, en islam) 20% MM Munteenheid: Wit-Russische roebels (BYB/BYR) MM Landcode telefoon: +375 MM Landcode internet: .by MM Bevolkingssamenstelling: Wit-Russisch 81,2%, Russisch 11,4%, Pools 3,9%, OekraĂŻns 2,4%, andere 1,1% MM Export: machines en uitrusting, mineralen, chemicaliĂŤn, metalen, textiel, voeding MM Plaats op lijst rijkste landen: 64/177

ÂĽ (3"1)*$ /&84

“Op het platteland zijn er nauwelijks communicatiemiddelen�

Ivan Moiseitsiik, kortweg pater Jan, is priester van de Wit-Russische gemeenschap. Vanuit zijn thuisland werd hij naar BelgiĂŤ gezonden om de Wit-Russische gelovigen in WestEuropa te verzamelen. “Onze Grieks-katholieke kerkgemeenschap is ondergebracht bij de Vlaamse parochie van het Heilig Hart van Jezus. We volgen de pauselijke leer, maar hebben verschillende gebruikenâ€?, zegt pater Jan.

Een opvallend verschil is dat hij getrouwd is. “Priesters die niet mogen trouwen, kunnen zich volledig wijden aan de mensen. Wij hebben daarnaast een familie om voor te zorgen. Beide zijn evenwel eeuwenoude tradities die je niet zomaar verandert. Ik ben 12 jaar priester en ben 13 jaar getrouwd met Alina. Zij heeft een winkeltje met Slavisch eten en souvenirs in Mechelen. Onze twee oudste kinderen, Anastasia en David, zijn geboren in Wit-Rusland. Arseni en Aviel werden in BelgiĂŤ geboren.â€?

Ivan woont nu 9 jaar in BelgiĂŤ. “Vorig jaar ben ik voor het eerst teruggeweest. Voor de kinderen was het moeilijk omdat ze hier geĂŻntegreerd zijn. Maar ook voor mij was het niet vanzelfsprekend.â€? “In vergelijking met 2001 is WitRusland erg veranderd. Het is bijna terug zoals in de tijd van de SovjetUnie. Economisch is het beter dan in de jaren 1990, maar de mensen staan voortdurend onder druk. Ze hebben geen zekerheden. Er is voldoende eten in de steden, maar de prijzen in de winkels zijn duur. Je ziet er dus alleen jonge mensen die werk hebben.â€? “Op het platteland zijn er geen winkels en zijn er nauwelijks communicatiemiddelen. Dat heeft een enorme leegloop naar de steden tot gevolg, waardoor er minder geproduceerd wordt.â€? “Stedelingen hebben het liefst een datsja. Dat is een soort volksM

MM

“De oude betekenis van wit in WitRusland is vrij� ivan moiseitsiik priester

tuintje net buiten de stad. Na het werk in de week, gaan ze daarheen om in het weekend het boerderijwerk te doen. Het laat hen geen tijd om te rusten, maar ze hebben dan wel eigen groenten.â€? “Naast die dagelijkse onzekerheid, tonen de gecontroleerde media WitRusland als het enige stabiele eiland temidden van landen in crisis. De mensen geloven dat, want ze krijgen niets anders te zien.â€? “In BelgiĂŤ daartegenover is veel vrijheidâ€?, gaat de priester verder. “Mensen kunnen zich er ontwikkelen en doen wat ze willen. In die eerste jaren helpt de stad Antwerpen ook nieuwkomers om van de schok te bekomen en een evenwicht te vinden.â€? “Het is moeilijk om een andere cultuur te leren begrijpen. Waarom mensen lachen, waarom ze wenen.

Maar hoeveel de stad ook doet, een hoop hangt af van de motivatie en verwachtingen van een persoon.

Sommigen komen hierheen omdat ze denken dat het Westen een paradijs is. Maar natuurlijk moet je in BelgiĂŤ ook werken en gaan de dingen ook hier niet vanzelf.â€? “Je moet je vrouw respecteren, zorgen voor je kinderen, je mag niet stelen. Soms raken niet alleen de banden met de familie en de natuurlijke omgeving verbroken, sommige mensen verliezen ook hun moreel besef. De sociale controle is weg, ze denken dat niemand hen kent. Wij als kerk moeten dat opvangen, vind

ik. We moeten zorgen dat die mensen zich in een vreemd land thuis voelen en dat ze de morele grenzen van BelgiĂŤ erkennen.â€? “Vooral Wit-Russen komen naar de dienst op zondag. De gelovigen komen uit Antwerpen, BelgiĂŤ en omringende landen. Maar er zijn ook OekraĂŻners en Russen. Iedereen is in principe welkom. Er is zelfs een Afro-Engelsman die altijd op post is.

Ik vroeg hem eens waarom, want hij begrijpt niets van een mis in het WitRussisch. Hij vertelde me dat hij zich hier goed voelt.â€? (lacht) “Als ik zie dat er veel verschillende nationaliteiten aanwezig zijn, pas ik de dienst een beetje aan. Dan zeg ik hier en daar iets in andere talen. Zelf spreek ik Wit-Russisch, Russisch, OekraĂŻns, Pools en Nederlands. Engels

288

Wit-Russen wonen in Antwerpen

en Duits kan ik verstaan.�

Verder geeft de priester op zaterdag catechese aan wie zijn geloof wil verdiepen. “Veel mensen hebben tijdens de Sovjet-Unie geleefd zonder religie. Nu hebben ze een honger

naar een geestelijk leren�, legt de man uit.

Feest vieren doet de gemeenschap minstens ĂŠĂŠn keer per maand. “We eten, bidden, spelen en dansen samen met een 30-tal mensen ter ge-

DIVERS ANTWERPEN.

donderdag 28 januari 2010

Toen en nu

Strakke band met Rusland MM Wit-Rusland is een repu-

bliek in Oost-Europa die grenst aan Rusland, Oekraïne, Polen, Litouwen en Letland.

MM Na 70 jaar als component van de Sovjet-Unie, verkreeg Wit-Rusland onafhankelijkheid in 1991. In juli 1994 werd Aleksandr Lukashenko verkozen als eerste Wit-Russische president. Sindsdien handhaaft hij de macht op een autoritaire manier. Bij verkiezingen

Bekend en volksreferenda voor grondwetswijzigingen is er sprake van mogelijke fraude en internationale waarnemers worden niet toegelaten. Zo kon het maximum aantal ambtstermijnen van een president grondwettelijk worden aangepast van twee naar onbeperkt, waardoor Lukashenko kan aanblijven.

MM Meer dan andere voormalig Sovjetlanden heeft Wit-Rusland de politieke en economische banden met Rusland strak gehouden. Op 8 december 1999 ondertekenden bei-

den een verdrag om verdere politieke en economische integratie te bereiken, maar die werden nog niet uitgevoerd. Overheidsrestricties op vrijheid van meningsuiting en pers, geweldloze manifestaties en religie blijven voorlopig onveranderd. Ordebewakers van gemeentelijke politie en federale KGB houden mogelijke oproerkraaiers strak in de hand. Amnesty International meldde in 2008: “Wit-Rusland blijft het enige land in Europa waar gevangenen terechtgesteld worden.”

Jong geweld Viktoryja Azarenka

MM De Wit-Russische

tennisster woont nu in de VS. Ze werd wereldkampioene bij de juniores. In 2009 eindigde ze 7de op de WTA-wereldranglijst. In het gemengd dubbel schreef ze al 2 grandslamtitels op haar naam.

Andrei Olegovich Kostitsyn

MM 24-jarige professio-

nele ijshockeyspeler.

Momenteel speelt hij bij het Canadese Montreal. In de Olympics van 2010 speelt hij met jongere broer Sergei voor Wit-Rusland.

Alexander Rybak

MM Kaapte in 2009 de

eerste plaats op het Eurovisiesongfestival weg.

De zanger-violist-componist-acteur zong het liedje Fairytale voor Noorwegen. Vier jaar na zijn geboorte emigreerden Alexanders Wit-Russische ouders naar Noorwegen.

“Ik ben de vijand van Wit-Rusland maar de beste vriend van België” Heldere, open ogen, een stevig postuur en de roodwitte sjaal. Niet voor Antwerp maar voor Wit-Rusland.

Vrijheid voor het land waar hij van houdt, het hart en het hoofd van Zmitier Pimenau zijn er vol van.

Zmitier zou in België blijven tot de gemoederen bedaard waren. Hij kwam dus zonder vrouw Katsyaryna en zoon Igor naar ons land.

legenheid van het ene of het andere volksfeest. Bij grote feesten gaat het tot 120 gelovigen. Voor een doopsel bijvoorbeeld komen sommigen zelfs speciaal vanuit Polen of Tsjechië.”

Elke zondag om 12u is er een Wit-Russische Grieks-katholieke kerkdienst in kerk van het Heilig Hart van Jezus in de Lange Beeldekensstraat 22 in Antwerpen

i

Als raadsman van de verbannen oppositie bleef Zmitier in de nationale media geseind als staatsgevaarlijk. Voldoende reden om acht maanden later zijn gezin over te brengen naar België.

Ondertussen zijn er bijna 10 jaar verstreken. Zmitier leerde Nederlands, richtte de Wit-Russische Europese vereniging op en speelt een actieve rol in de Grieks-katholieke kerkgemeenschap. Zijn politiek asiel is nog steeds niet goedgekeurd.

“Politiek is alles voor mij. Met mijn hoofd en hart ben ik altijd in Wit-Rusland”, legt Zmitier uit. “Misschien denkt de Belgische regering dat ik terugren zodra ik asiel krijg en dat ze dan moeten tussenkomen in geval van moeilijkheden. Ik weet het niet, het is maar een gok.”

“Ik hou in elk geval van België. Er is een goede sfeer en onze vzw oprichten was gemakkelijk. Dat heb ik samen met enkele mensen gedaan.

Nu hebben we ongeveer 120 leden.

De naam is BEZ. Het is een afkorting maar het betekent ook ‘sering’ in onze taal.”

“We vragen in de eerste plaats een politiek engagement van onze leden en ze gaan in principe ook averstrekken we informatie over Wit-Rusland: we delen flyers uit, houden vergaderingen en hebben een website in het Wit-Russisch.”

“Nieuwelingen helpen we met hun integratie. En we organiseren sporten culturele activiteiten. In het begin nodigden we daarvoor Wit-Russische artiesten uit. Maar bij hun terugkomst in Wit-Rusland werd hen het vuur aan de schenen gelegd. Onder andere over wat ze hier met mij besproken hadden.”

“Voor de officiële regering gelden M

Zmitier Pimenau: “Belgen leveren goede kwaliteit af maar zijn duur; buitenlanders zijn goedkoop maar zijn vaak niet zo goed.”

MM

“De Wit-Russische president is een marionet van het Kremlin” zmitier pimenau Bouwvakker

wij als de vijand. We hebben daarom niet langer Wit-Russen naar hier uitgenodigd. Tegenwoordig organiseren we alleen nog activiteiten op kleine schaal omdat we de artiesten niet in gevaar willen brengen.”

“Een juistere naam voor het huidige Wit-Rusland is Belarus”, gaat Zmitier trots verder. “We zijn een oud-Europees volk dat al honderden jaren bestaat. Helemaal niet hetzelfde als Rusland dus. Maar in ons land mogen we onze specialiteiten niet promoten. Onze ziel is onze taal, maar die is aan het uitsterven.

Want op school is het slechts een vak, de voertaal is Russisch. Ook op straat zijn de wegwijzers en straatnamen in het Russisch.”

“We zijn zogezegd onafhankelijk.

Dat is niet waar. Onze president is een marionet van het Kremlin. Ik ben een partizaan en vecht net als

mijn vader voor erkenning van onze eigenheid. Ben ik dan staatsgevaarlijk? Wel voor de dictatuur. Voor Vlaanderen ben ik de beste vriend.

We hebben best wel wat gemeen.

Jullie zijn in de geschiedenis ook altijd bezet geweest door de buren.”

“Hoewel ik heel erg mijn best doe om Nederlands te praten, spreek ik nog niet heel vloeiend”, geeft Zmitier toe. “Mijn zoon en vrouw praten het veel beter. Ik spreek goed bouwvakker Nederlands.” (lacht) “Ik heb me net ingeschreven om een cursus bedrijfsbeheer te volgen.

In maart beginnen de lessen. Ik wil graag zelfstandige worden in de bouw. Ik kan alles van fundering tot dak. Belgen leveren hoge kwaliteit maar zijn duur. Buitenlanders zijn goedkoop, maar vaak niet zo goed. Ik wil mij daartussen positioneren.”

Na Brugge is Antwerpen de beste stad van Vlaanderen, vindt Zmitier.

“Maar de mensen zijn opener hier”, nuanceert hij. “Wat mij verbaast is dat er zoveel kerken zijn en zo weinig kerkgangers. De oude stad en de vele gezellige cafés vind ik heel leuk. Enkel een Wit-Russisch café ontbreekt.

Ik zou er graag eentje openen waar mijn vrouw onze specialiteiten kan serveren. Het is de beste reclame om ons te laten kennen.”

.DIVERS ANTWERPEN

donderdag 28 januari 2010

Wat vond u ervan?

Recept

Draniki Aardappelpannenkoekjes Populair en traditioneel gerecht.

IngrediĂŤnten MM 5 grote aardappelen MM 1 ei MM 1 medium ui MM zwarte peper en zout MM 7-8 el zonnebloemolie

Bereiding MM Maak de aardappelen en

ui schoon. Rasp ze in een kom.

Gebruik de kleine gaatjes zodat je een soort vloeibare massa krijgt. Voeg ei, zout en peper toe. Mix goed. Voeg eventueel wat bloem toe om een vrij vast resultaat te krijgen.

MM Verhit een pan met een beetje olie. Giet een volle eetlepel van het beslag in de pan zodat je een kleine cirkel

krijgt. Herhaal dit tot de pan vol is. Laat enkele minuten bakken op een hoog vuur voor je de pannenkoekjes kan omdraaien.

Bak verder tot ze aan beide zijden goudbruin zijn. Herhaal tot je beslag op is.

MM Serveer warm met zure room.

Tip MM Verwerk dunne snippers vlees

of champignons in het beslag.

“Ecotoerisme kan perfect in Wit-Rusland�

Toen Galina Matushina (47) in 1999 naar BelgiĂŤ kwam, richtte ze vrijwel meteen een Wit-Russische vereniging op, samen met collega Pavel Radjuk. “In ons thuisland hebben we veel minder mogelijkheden. BelgiĂŤ biedt fantastische kansen.â€? “Van de laatste golf Russisch sprekende emigranten waren wij de eersten om een vereniging op te richtenâ€?, vertelt Galina.

“Ik voelde dat ik te weinig kende van het verenigingsleven. Het is allemaal goed geregeld in BelgiĂŤ, maar je dossier moet flink onderbouwd zijn. Wij moesten dus bijleren.â€? “We hebben de hand uitgestoken naar andere ex-Sovjetlanden en hebben beslist om een Russisch sprekend platform Solidariteit op te richten zodat we bij vragen samen sterker staan. We hebben gelijke knelpunten. Het Russisch gebruiken we om te communiceren, ook al is het voor velen niet de moedertaal.â€?

Tijdens het sovjetbewind is Galina opgevoed in het Russisch. Toch is Wit-Rusland een apart land met een aparte taal. “Wit-Rusland klinkt niet zo goed voor ons omdat het te veel aan Rusland doet denken. Daarom horen we liever Belarus (in het Nederlands heet het land nu eenmaal Wit-Rusland, red.). Het probleem is recent waardoor het nog gevoelig ligt.� “Tegelijk nemen gedane zaken geen keer. De moedertaal van de meeste Wit-Russen is het Russisch, ook al vinden we dat niet normaal.

Wij zijn niet in het Wit-Russisch opgevoed, hoe kunnen we dan in die moedertaal met onze kinderen spreken? In Wit-Rusland moeten er inspanningen geleverd worden voor Wit-Russisch als moedertaal.

Dat kan niet plots, maar extra uren in de scholen is een begin.â€? “In BelgiĂŤ is het onze taak om onze cultuur en ons land beter bekend te maken bij het brede publiek. Wit-Rusland biedt heel wat mogelijkheden voor ecotoerisme en heeft een goede ligging, tussen Rusland en Europa, wat interessante uitwisselingsperspectieven creĂŤert.â€? “In oktober vorig jaar organiseerden we samen met Russin Olga Iakovlevskaya de Belgische dagen in Minsk. Zij had ons gevraagd om deel te nemen. Wij waren echt trots dat we BelgiĂŤ konden voorstellen

Onze reeks Divers Antwerpen loopt op zijn einde. Volgende week bereiken we de letter Z, en op 11 februari zijn we in Zwitserland, het laatste land in onze lijst. We hebben in de loop van de voorbije maanden gemerkt dat u erg met ons en met de mensen die aan bod kwamen hebt meegeleefd. Vaak kregen we tips, adressen, vragen, kritiek en lof.

Om de reeks af te sluiten, willen we u aan het woord laten, beste lezer. Welk verhaal in Divers Antwerpen heeft u het meest getroffen? Van wie in deze bijlagenreeks hebt u iets geleerd? Hebt u gerechten of restaurants uitgeprobeerd en hoe is u dat bevallen? We horen het graag van u. En in ons laatste nummer laten we u aan het woord.

U mag uw reacties mailen naar nationaliteiten@gva.be

i

AND ITSERL zijn OT ZW S TA N T erpen vertegenwoordigd GHANI VA N A F nationaliteiten die in Antw

s over de

Bijlagereek

hillende 160 versc

MM

“Wij zijn niet in het Wit-Russisch opgevoed.

Hoe kunnen we dan onze moedertaal met onze kinderen spreken?�

blz. blz.

3

an Afghanist n Tanha:

6

�

nistan Zanger Haroo in Afgha ook fans “Ja, ik heb

Van Paeschen Hendrix, Teksten: BÊnÊdicte Patrick De Roo, Wim Hendrix : Foto’s, illustraties

AlbaniĂŤ

lf zijn�

Piro Mile: rkers zichze CafĂŠbaas n de dokwe “Bij mij kunne

e: Carine Tollenaere Eindredactie: EPA, AP, GVA ille Van De Velde, e: Kris Vanmarsen Jan Van Der Perre, Dirk Ludo MariĂŤn,

donderdag

CoĂśrdinati s, Bert Hulselman

Bijlagereek

s over de

VA N A F GHA

160 versc hillende

N I S TA N

nationalite

iten die in

TOT ZW ITS

Antwerpen verte

16 oktobe

ERLAN

r 2008

D

genwoordi gd zijn

galina matushina ingenieur

M

doening. Het is een status die ik zelf heb verdiend.� “In Wit-Rusland was ik ingenieur chemie. Intussen is mijn diploma erkend, maar ik hoop toch dat ik dit socioculturele werk kan blijven doen.

Als er iemand van Wit-Rusland op bezoek komt, dan neem ik wel de tijd om de kathedraal, het Rubenshuis en de Schelde te laten zien. En dan geniet ik mee van de stad.�

blz.

2

ArmeniĂŤ

FST %JW UXFSQFO

Christian Vrouyr: “Ik koeste Armeense r mijn wortels�

blz.

(VBUFNBMB(VJOFF #JTTBV

(VJOFF

Craig Davids on: “Antwerpen ligt vlakbij Parijs�

EF #JKMBHFSFFLT PWFSUJPOBMJUFJUFO WFSTDIJMMFOEF OB EJF JO "OUXFSQFO E [JKO WFSUFHFOXPPSEJH

(VJOFF

$SJTFMM $JGVF

JL VJU i8BOOFFS

/VVL LPN WJOE JL "OUXFSQFO PU w M HSP JOFFOT IFF

i5FMLFOT JL

JH FO i;FMGTUBOE

UFO FF DBTIFXOP L WSJK [JKO JO (VJO FFU QSPFG J %BU XBT NJKO NJKO MBOEw ESPPN w

i*O NJKO

HFCPPSUFEPSQ CFO JL EF 1JOL 1BOUFSw

CM[

CM[

CM[

zjan

Carine Tollenaere

/JWF /

*OTTBMZ

5SBPSF 'BUPVNBUB

(VBUFNBMB OUFT

Azerbeid

Emin Aliyev : “De Antwe zijn te groterpse ontwerpers concurrenten �

Eindredactie:

E (SPFOMBO JFMTFO

(VJOFF #JTTBV

XXX HWB

blz.

6

CoĂśrdinatie: Kris Vanmarsen Wim Hendrix, ille Jan Van der Perre, AP

"O

O 7BO "GHIBOJTUB UPU ;XJUTFSMBOE

GFCSVBSJ %POEFSEBHCF

AustraliĂŤ

4

Teksten: Maaike Floor, Patrick Foto’s, illustraties Van de Perre, Sacha Van Wiele : GVA, Ludo MariÍn, Bert #FMHJÑ Hulselmans, Thomas Legrève,

(SPFOMBOE

5PMMFOBFSF JF $BSJOF

&JOESFEBDU

F F ONBSTFOJMM

UJF ,SJT 7B $PĂšSEJOB

(7" PPS T #FMHB "1 .BBJLF 'M 1IPUP/FX F 3BNQBSU BT -FHSÒWF TDIFO &FĤ 3PP 5IPN UF 7BO 1BF 1BUSJDL %F O #�O�EJD O EFS 1FSSF CF 7FSIFZF BOT +BO 7B 5FLTUFO ,P SU )VMTFMN )PTTFZ #F 'PUP T ,SJT

CM[

Sterke gemeenschap

Bijlagereek

s over de

VA N A F GHANI

160 versc hillende

nationalite

S TA N T OT ZW ITS

iten die in

Antwerpen verte

ERLAN

M M In BelgiÍ zijn er zo’n 60

Galina Matushina: “Ik werk altijd. Dat geeft me voldoening.�

en tegelijk Wit-Russisch konden zijn.â€? “Elk jaar regelen we ook een kinderkamp in de Ardennen. In totaal 220 kinderen worden over verschillende kampen verdeeld. En er is een Wit-Russische voetbalploeg.â€? “Ik zie het zo: in het begin heeft een vereniging vaak een gezamenlijke nationaliteit. Na verloop van tijd geraken de leden meer geĂŻntegreerd en gaan de verschillende interesses de basis vormen. Zo verspreiden onze mensen zich over de maatschappij. Als Wit-Russisch centrum steunen we al die verschillende

initiatieven.â€? “BelgiĂŤ biedt veel mogelijkheden en fantastische kansen. Uiteraard zijn er problemen, maar tegelijk zijn er zoveel oplossingen mogelijk en heel wat diensten helpen immigranten. We moeten er wel hard voor werken, want onze diploma’s gelden hier niet.â€? “Ik hou van dit land en van deze stad. Als ik na een paar dagen in het buitenland terugkom, dan voelt het als naar huis gaan. Ik heb goede collega’s, ik ben blij, ik voel me thuis.â€?

Wat Galina graag doet in haar vrije tijd? “Ik werk altijd. Dat geeft me vol-

kleine verenigingen binnen ĂŠĂŠn groot platform, het zogenaamde Russisch Sprekende Platform Solidariteit. Dat maakt op zijn beurt deel uit van het Internationaal ComitĂŠ vzw (landelijke federatie van migrantenorganisaties). “We hebben goede contacten opgebouwd en vormen een sterke gemeenschapâ€?, zegt Galina. “We steunen op 3 pijlers: integratie in de Belgische samenleving, onze nationale identiteit ondersteunen en Wit-Rusland beter bekend maken. Wij organiseren culturele activiteiten, laagdrempelige infoavonden rond gezondheid, vrije tijd, huisvesting, onderwijs... We werken samen met organisaties als Pax Christi en Okra. In maart is er de dag van de Wit-Russische film. Ouderparticipatie en vorming van ouders inzake onderwijs, hoe leven in een multiculturele samenleving, de rechten en de plichten: het zijn allemaal zaken waarop we een antwoord hopen te bieden.â€?

blz.

2

Burkina

Faso

Alimata Olga Tontor ogobo “Belgisch heeft geenvlees smaak�

Teksten: Kristin Matthyssen , Maaike Foto’s, illustraties : Bert Hulselman Floor s, Ludo do MariÍn, Wim

Burundi

Fidele Baran dagye “In mijn ook veel cafĂŠ komen Vlamingenâ€?

blz.

"O

EF #JKMBHFSFFLT PWFSUJPOBMJUFJUFO WFSTDIJMMFOEF OB EJF JO "OUXFSQFO E [JKO WFSUFHFOXPPSEJH

Cambodj

8

CoĂśrdinatie: Kris Vanmarsen van Beygaerde ille n, Belga, EPA, Reuters, GVA

FST %JW UXFSQFO

/FEFSMBOE #FMHJĂ‘

O 7BO "GHIBOJTUB UPU ;XJUTFSMBOE

TFQUFNCFS %POEFSEBHCF

blz.

6

Hendrix, Raymond

a

Ron Peng Sath Gyseli nck “Ik ben helem verwesterd� aal Eindredactie:

Carine Tollenaere

BMUFS :WPOOF 8

i)JFS LSJKH KF O FFO LVT WB Fw EF QPTUCPE

XXX HWB

/FEFSMBOE

CM[

SCFO $ISJTUFM )F

i/FEFSMBOETF FO TUVEFOUFO IFCC NJOEFS TUSFTTw CM[

DEPOBME 4IFSKJMM .B

i"OUXFSQFO JT [P LOVTw CM[

BFSF SJOF 5PMMFO FEBDUJF $B % &1" (7" MMF &JOES #FMHB (1 BONBSTFOJ IPUP/FXT BUJF ,SJT 7 -FHSĂ’WF 1 $PĂšSEJO MT 5IPNBT QSPOL T (FSU $PP 5IPNBT 4 %BFMFNBO BO EF 1FSSF FOESJY -VD O 1BUSJDL 7 FOT 8JN ) BO 1BFTDIF %JSL ,FSTU Ă?OĂ?EJDUF 7 JDL %F 3PP PPMFOBBS # BSJĂ‘O 1BUS SNBO -FY .

BOT -VEP .

'SBOL )FJ SU )VMTFMN BBJLF 'MPPS 4UVCCF #F 5FLTUFO .

SSF "SMFUUF 7BO EFS 1F 'PUP T +BO 7FSFOJHEF 4UBUFO

#FMHJĂ‘

7BO "GHIBOJTUB UPU ;XJUTFSMBO O E

#JKMBHFSFFLT PWFS WFSTDIJMMFOEF OB EF EJF JO "OUXFSQFO UJPOBMJUFJUFO WFSUFHFOXPPSEJH E [JKO %POEFSEBH

XXX HWB KBOVBSJ CF

7FSFOJHEF 4UB UFO

%JWFS

T "OUXFSQFO i8BU IFCC FO

$BMJGPSOJĂ‘ST UPDI NFU "OUXFSQF Ow CM[

5FLTUFO 1B VM %F #SVZO )BOT 7BO 'PUP T #FS (PFUIFN U )VMTFMNB OT 3FVUFST &1" (1% "1

$PĂšSEJOBUJ

i%F 3JOH

NPFU OJFU POEFSEPF O WPPS - " w CM[

F ,SJT 7BO

NBSTFOJMMF &JOESFEBDU

JF $BSJOF 5PMMFOBFSF

D

genwoordi gd zijn

DIVERS ANTWERPEN.

donderdag 28 januari 2010

Cijfers

B

OH X VB

-VOTFNGXB

-V O H

,B CP

-VTBLB

,BGVF

-

;B

$IJQBUB

NCF[J

.0;".#*26&

,BSJCB NFFS

CF [J

-JWJOHTUPOF 7JDUPSJB 'BMMT

#0548"/"

ÂĽ (3"1)*$ /&84

N

."-"8*

BN .BOTB $I

/EPMB

,BCXF , BG V F

; " . # * "

.POHV

CF T

-VBQVMB

,BTBNB

IJ #BOHXFVMV NFFS

IJ

O

HX JT

4PMXF[J

XF QP .XBG N B

F %POHX

/".*#*&

“Ik voelde me opgesloten in een paradijs�

VC

BMV

"/(0-"

;B

The Real Africa

joen MM Levensverwachting: 38 jaar (mannen: 38,5 jaar, vrouwen: 38,7 jaar) MM Talen: maar liefst 70, voornamelijk Bantoe-talen, met als officiĂŤle taal het Bemba (30)

%&. 3&1 $0/(0

MM Religie: katholicisme

5"/;"/*"

-VG

,

XJTIJ - VT

Zambia

MM Officieel: Republic of Zambia MM Hoofdstad: Lusaka MM Oppervlakte: 752.618 km ² MM Aantal inwoners: 11,8 mil-

5BOHBOZJLB NFFS

.XFSV NFFS

V

Vroeger Noord-RhodesiĂŤ

;*.#"#8&

LN

(tussen 50% en 75%), hindoeĂŻsme en islamisme (tussen 24% en 49%), natuurgodsdiensten MM Munteenheid: Zambiaanse kwacha MM Landcode telefoon: + 260 MM Landcode internet: .zm MM Bevolking: 99% Afrikanen MM Export: koper (64%), kobalt, tabak, bloemen, katoen MM Plaats op de lijst van rijkste landen: 165/177

26

Zambianen wonen in Antwerpen

In Zambia had Valentine Kayawe Mubiana de job van zijn leven. Hij was er assistent-bioloog in het Kafue National Park, het grootste wildpark van zijn land. “Maar elke dag werken tussen olifanten, antilopen en zebra’s wordt na verloop van tijd ook maar een dagelijkse job�, beweert hij. “In het begin was het parkleven spannend�, zegt Valentine Kayawe Mubiana. “Maar als je er dag in dag uit moet werken, geraak je zelfs aan de meest paradijselijke omgeving gewend.�

“Het was zelfs een vrij hard bestaan. Het park is half zo groot als BelgiĂŤ en we woonden er middenin. Het dichtstbijzijnde dorp lag 50 km verder. Zonder auto ga je daar niet elke dag naartoe. Alleen de dag dat we uitbetaald werden, gingen we er onze inkopen doen.

De rest van de tijd voelde je je opgesloten in het park.�

In het park leerde Valentine een Belgische bioloog kennen die hem voorstelde om met een studiebeurs een ‘master’ te behalen aan de VUB in Brussel. Valentine ging erop in, maar Brussel werd niet zijn grote liefde. “Ik heb me er nooit thuis gevoeld�, zegt hij. “Brussel was te groot en te chaotisch. De eerste keer dat ik er een wandeling maakte, heeft de politie me terug naar mijn hotel moeten brengen. Ik was volledig verdwaald. Bovendien wist ik dat ik er niet langer dan twee jaar zou verblijven. Ik heb niet veel moeite gedaan om me er te settelen.�

Terug in Zambia, kreeg Valentine het aanbod om aan de UA in Antwerpen te doctoreren. “Dat betekende dat ik minstens voor vier, vijf jaar in Antwerpen zou verblijven.

Ik zou geen toerist zijn.�

In Antwerpen liet Valentine zijn houding uit Brussel varen. “ Ik voelde de morele plicht om me hier in te burgeren. Antwerpen beviel me ook onmiddellijk. Hoewel het een grote stad is, is het hier erg rustig wonen. Ik volgde ook Nederlandse lessen. In Brussel was dat niet eens bij me opgekomen.�

Liet hij mogelijk in Zambia de job van zijn leven varen, in AntM

MM

“Mijn vader vraagt altijd honderduit over de zee.

Leven daar ook dieren, vraagt hij dan verbaasd� valentine kayawe mubiana onderzoeker

werpen vond Valentine wel de liefde van zijn leven. “Ik was nooit echt van plan om mijn leven in BelgiĂŤ door te brengen. Tot ik mijn vrouw, een Spaanse, leerde kennen. Intussen zijn we getrouwd. Volgende maand verwachten we onze eerste baby. Het wordt een jongen en hij zal Fernando heten. Dat was de deal met mijn vrouw: als het een jongen zou zijn, mocht ik een Spaanse naam kiezen, zij zou een Zambiaanse naam kiezen voor een meisje.â€?

Intussen heeft de UA Valentine een functie aangeboden. Hij onder-

zoekt nu onder meer de invloed van milieuvervuiling op het organisme van zeezoogdieren. Of hij met zijn uitzonderlijke kennis en diploma’s in Zambia aan de bak zou geraken? “In Zambia kennen we geen zee�, lacht hij. “Als ik thuis ben, vraagt mijn vader me altijd honderduit over de zee.

Leven daar ook dieren, vraagt hij dan verbaasd.â€? “Uiteraard stel ik me soms wel de vraag of ik niet beter terugkeer en meehelp aan de ontwikkeling van mijn land. Maar zo eenvoudig is het niet. Als je je land verlaat, neem je alleen de goede herinneringen met je mee: je familie, je vrienden, het klimaat, het eten... Dat zorgt wel eens voor heimwee. Maar je vergeet waarom je er bent weggegaan. Eenmaal je terugkeert, overvalt de realiteit je weer. Zambia is gewoon een erg arm land. Zelfs voor de rijkere klasse is het er elke dag een strijd om te overleven. Ik ben er zeker van dat ik vanuit BelgiĂŤ mijn familie beter kan ondersteunen. Met het geld dat ik kan opsturen, kunnen mijn neefjes naar school gaan.â€?

De Victoria-watervallen op de grens van Zambia en Zimbabwe zijn de grootste watervallen ter wereld.

Valentine Kayawe Mubiana: “Wie zijn land verlaat, neemt alleen de goede herinneringen mee. Eenmaal terug in je thuisland, weet je weer waarom je bent weggegaan.�

Koper en watervallen Zambia is een land in Afrika dat grenst aan Congo, Tanzania, Malawi, Mozambique, Zimbabwe, Botswana, NamibiĂŤ en Angola. Vandaag is het land een onafhankelijke republiek met als belangrijkste economische factor de mijnindustrie (koper). Ondanks die rijkdom aan grondstoffen leeft in Zambia nog 68 % van de bevolking onder de armoedegrens. En het aantal aidspatiĂŤnten wordt op ruim een miljoen geschat.

Zoals zoveel Afrikaanse landen floreerde er in de 18de en 19de eeuw een slavenhandel met Arabieren en Portugezen, die de samenleving totaal ontwrichtte.

Samen met Zimbabwe vormde Zambia eerst RhodesiĂŤ, genoemd naar de Engelse kolonisator Cecil Rhodes. In 1924 werd Zambia een aparte Britse kroonkolonie onder de naam Noord-RhodesiĂŤ. Zambia werd in 1964 een onafhankeM

lijke republiek met Kenneth Kaunda als president. Die bleef aan de macht tot hij tot 1991 de eerste vrije verkiezingen verloor. Zambia kent nu een meerpartijenstelsel met aan het hoofd president Rupiah Banda.

De wereldberoemde Victoriawatervallen vormen de belangrijkste toeristische attractie van Zambia. Ze liggen in de Zambezirivier (waarnaar Zambia genoemd is), op de grens met Zimbabwe, en zijn de breedste watervallen van Afrika. Ze vormen een watergordijn van 1.708m breed en 100m hoog. De lokale bevolking noemt ze de Mosi-oa-Tunya of letterlijk vertaald: ‘de rook die dondert’. Net ernaast ligt een gigantische brug die jarenlang de grootste ter wereld was. De brug wordt door halsbrekers gebruikt voor de diepste bungeejump ter wereld.

.DIVERS ANTWERPEN

donderdag 2 januari 2010

Cijfers

Zimbabwe

.0;".#*26&

,BSJCB NFFS

UJ

4IBOH

(XFSV #VMBXBZP

.BTWJOHP ;WJTIBWBOF

#0548"/"

(XBOEB

5

Zimbabwanen wonen in Antwerpen

cursus, heb ik dus onmiddellijk toegangsexamen gedaan.� “Ik was het snel gewoon in Antwerpen�, herinnert Patron zich. “Het Instituut organiseert uitstapjes in het weekend en door de week slorpen de studies bijna al mijn tijd op.� “In het begin was er wel een misverstandje. Aan de kassa in de supermarkt stond ik te wachten tot iemand mijn boodschappen zou inpakken, wat bij ons de gewoonte is. Omdat er niemand kwam en de spullen zich opstapelden, viel er een fles stuk. Er ontstond een nare situatie want ik verstond de cais-

patron titsha mafaune dokter

“Vooral de verschillende bieren en het nachtleven hebben indruk op mij gemaakt. Het toerisme daarentegen kan me niet boeien: de oude Europese cultuur, de architectuur, Manneke Pis.� “Ik vind Europese mode moeilijk te begrijpen�, vult Patron aan. “Het is fundamenteel anders dan Afrikaanse kleding. Cadeautjes kopen die in de smaak zullen vallen in Zimbabwe is dus een uitdaging. Ik ben ook christelijk, maar de dichtstbijzijnde kerk van mijn geloof is in Gent. Waardevol vind ik dat ik mij op alle momenten van de dag veilig voel op straat.�

Het fantastische weer het hele jaar door en het sociale leven vinden Patron en Nyasha geweldig in Zimbabwe. “Familie en vrienden vormen een grote groep mensen die voor je uitkijken en voor je zorgen.

We hebben wel politieke onenigheden, maar er heerst vrede tussen de mensen�, zegt Patron. “Ik was geschokt toen ik zag dat jullie ouders wegsteken in een tehuis�, zegt Nyasha. “Waarom doe je dat, vroeg ik me af. Ach ja, ik begrijp het wel. Alles is hier gebaseerd op geld. Dat maakt tijd heel kostbaar.�

Deze mensen krijgen een simpakket van Ortel Mobile om naar hun thuisland te bellen.

i

J

“Ik had dat 3 jaar gedaan toen mijn supervisor me aanraadde extra studies te volgen. Hij had deze master hier gevolgd. Bovendien staat het Instituut voor Tropische Geneeskunde erg hoog aangeschreven. Ik doe deze master in public health and health systems management and policy dus vooral voor het managementgedeelte dat ik nodig heb in mijn job. Iemand valt voorM

lopig voor mij in, maar op het einde van het schooljaar ga ik terug.�

Nyasha wilde oorspronkelijk in Zuid-Afrika werken, maar dat kon niet omdat het beleid geen dokters uit Zimbabwe toeliet. In de plaats bleef hij in het districtsziekenhuis, waar hij na een tijd werd aangesteld als district medical officer. “Ik had er 300 mensen onder mij en heb er in totaal 8 jaar gewerkt.

Toen was ik het beu. Mijn job geeft me voldoening. Ik heb al veel verschil kunnen maken, maar ik wil onderzoek kunnen doen en wil beleidsmatig meer invloed uitoefenen. Toen ik weet kreeg van deze

-JNQPQP

ÂĽ (3"1)*$ /&84

“Alles is hier gebaseerd op geld, dat maakt tijd heel kostbaar�

3V OEF

JT BO

LN

.

“Na mijn stage in een districtsziekenhuis werd ik meteen als hoofd aangesteld omdat ik er de enige dokter was�, begint Patron.

.VUBSF

;*.#"#8&

F BO HX

Patron Titsha Mafaune (29) en Nyasha Masuka (35), beiden Zimbabwaanse dokters, wonen een jaar in Antwerpen om een master te volgen aan het Instituut voor Tropische Geneeskunde. Ze ontmoetten elkaar op de vliegreis hierheen.

.BSPOEFSB

,BEPNB

MM

“Europese mode is moeilijk te begrijpen�

)BSBSF

BOJ

sière natuurlijk niet omdat ze Nederlands sprak. Dat was niet leuk.

Maar behalve over het weer hoor je me niet klagen hoor. Al mis ik mijn man en kindjes wel.� “In Zimbabwe groeten we iedereen�, gaat Nyasha verder. “Niet dat je iedereen een hand geeft, maar je merkt meteen iemands aanwezigheid. Hier zie je dat nauwelijks.

Gelukkig ben ik nogal sociaal en kende ik al iemand van Zimbabwe toen ik hier aankwam. Het was dus gemakkelijk om samen op ontdekking te gaan. Toch miste ik mijn land.

Maar dan kreeg ik de kans om mijn vrouw een maand naar hier te halen. Nu mis ik enkel mijn ma en pa nog, maar ik ben te oud om hen te missen, dus kan ik dat eigenlijk niet zeggen.� (lacht)

Patron Titsha Mafaune en Nyasha Masuka: “Cadeautjes kopen die in Zimbabwe in de smaak zullen vallen, is een hele uitdaging.�

B

#JOEVSB $IJOIPZJ

7JDUPSJB 'BMMT

)XBOHF

F [P

.

,BSJCB ZB

)VOZBO J

(christelijk gemengd met plaatselijk geloof) 50%, christelijk 25%, plaatselijk geloof 24%, islam en andere 1% MM Munteenheid: Zimbabwean dollars (ZWD) MM Landcode telefoon: +263 MM Landcode internet: .zw MM Bevolking: Afrikaans 98% (Shona 82%, Ndebele 14%, andere 2%), gemengd en Aziatisch 1%, blank minder dan 1% MM Export: platinum, katoen, tabak, goud, ijzerproducten, textiel

6N[JO

Land van natuurpracht en arme miljonairs

babwe MM Hoofdstad: Harare MM Oppervlakte: 390 800 km² MM Aantal inwoners: 11,4 miljoen MM Levensverwachting: 46,5 jaar (mannen), 45 jaar (vrouwen) MM Talen: Engels (officieel), Shona, Sindebele (de taal van de Ndebele, soms Ndebele genoemd), kleinere stamdialecten

,BSJCB %BN

4 BW F

MM Officieel: Republiek van Zim-

CF[J ;BN

;".#*"

MM Godsdiensten: syncretisch

4 BO

151ste plaats op lijst 177 rijkste landen

4065) "'3*$"

In de greep van Mugabe Zimbabwe, voorheen RhodesiĂŤ en Zuid-RhodesiĂŤ, is een Afrikaans land dat grenst aan Zambia, Mozambique, ZuidAfrika en Botswana.

Na een periode van blanke overheersing leiden VN-sancties en een guerilla tot vrije verkiezingen in 1979 en onafhankelijkheid in 1980.

Robert Mugabe wordt premier en vanaf 1987 president. Sinds de onafhankelijkheid houdt hij het land politiek in de greep. Zijn chaotische campagne om het land te herverdelen, leidt vanaf 2000 tot de exodus van blanke boeren, een verlamming van de economie en algemene schaarste.

Ondanks internationale druk zet Mugabe in 2002 de verkiezingsuitslagen naar zijn hand. Door fraude en intimidatie krijgt de regerende Zanu-PF partij in 2005 een tweederde meerderheid in het parlement waardoor de grondwet kan worden aangepast.

In april 2005 begint in Harare de Operation Restore Order, een plan om de stad te verbeteren. In werkelijkheid worden 700.000 woningen en kantoren van oppositieleden vernietigd. Prijscontrole op basislevensmiddelen door de president veroorzaakt paniek met hamsterinkopen en maandenlange lege winkelrekken tot gevolg.

Al deze acties, samen met onregelmatigheden tijdens de verkiezingen van maart 2008, kunnen niet voorkomen dat oppositiepartij MDC de meerderheid in het parlement krijgt.

Hun leider Morgan Tsvangirai wint de meeste stemmen als presidentskandidaat, maar niet genoeg om zijn overwinning discussieloos te laten aanvaarden.

Nieuwe verkiezingen in juni 2008 worden voorafgegaan door grof geweld tegen oppositieleden. Dit leidt tot het terugtrekken van Tsvangirai als presidentskandidaat. Er duiken bewijzen van oneerlijkheid op. Dat leidt tot een internationale veroordeling. Na moeilijke onderhandelingen komt het een verdeling van de macht in februari 2009: Mugabe blijft aan de macht als president en Tsvangirai wordt eerste minister.

M

Kunstenaars maken geest in dode steen zichtbaar Opaal, verdiet, serpentijn, kwarts en kobalt. In deze harde steensoorten maken de Shona-kunstenaars, die tot de grootste bevolkingsgroep van Zimbabwe behoren, sculpturen.

De kunstvorm geldt als een van de belangrijkste hedendaagse beeldende kunsten in het Afrika ten zuiden van de Sahara en is verrassend anders dan wat van Afrikaanse kunst wordt verwacht.

M

Volgens het pan-Afrikaanse wereldbeeld is de geest van het kunstwerk al aanwezig in de dode steen en brengt de kunstenaar die slechts tot zichtbaarheid. Waar of niet, de elegantie die ze uit de harde steen tevoorschijn laten komen, lijkt het beeld tot leven te wekken.

Galeriehoudster en specialiste ter zake Marie-Jeanne Mulders verrichtte baanbrekend werk. Dankzij haar won de Shona-sculptuur aan

bekendheid. Zelf woonde ze 15 jaar in Zimbabwe. Ze maakte er kennis met heel wat kunstenaars.

Zo’n 10 jaar geleden vestigde ze zich weer in BelgiÍ. Elk jaar keert ze terug om contact te houden met de kunstenaars en werk in te kopen. In haar galerie vind je een hedendaags beeld van eeuwenoud Afrika.

Living Stone Art, Leopoldstraat 63, in Antwerpen. Tel. 03-226.69.91. www.livingstoneart.be

i

Volgende week: Zuid-Afrika Zuid-Korea Zweden