Departement Werk en Sociale Economie
LIMBURG
18
HET BELANG VAN LIMBURG - MAANdAG 24 AUGUsTUs 2009
Vandaag deel 1: departement werk en sociale economie
binnenste
buiten
werk
Deze week gaan we op bezoek bij allerlei mensen en instanties die met werk en sociale economie te maken hebben. We praten zowel met mensen die de decreten schrijven als met wie op zoek is naar een job of cursussen inricht zodat we straks allemaal aan de slag zijn.
“Controles, geen inspectie onomie e s m a a l c V sociale e n e k r e w
“Wij adviseren ministers over werk” neraal Directeur-ge t Werk en Departemenomie Sociale Econ Werk is ingewikkelde materie. In Vlaanderen alleen al heb je daar zelfs twee ministers voor: Philippe Muyters (N-VA) voor het gewone werk, Freya Van den Bossche (sp.a) voor sociale economie. De ministers krijgen allebei advies van het Departement Werk en Sociale Economie. “Wij werken hun voorstellen uit”, zegt secretaris-gene- Dirk Vanderpoorten: “Overbruggingsraal Dirk Vanderpoorten. premies zijn door ons uitgewerkt . “Wij zijn het technisch kabinet van de ministers, wij gieten hun ideeën in decreten en besluiten. Neem nu het ervaringsbewijs (zie kader), dat hebben wij uitgewerkt. Mensen die ervaring hebben opgedaan in een of ander beroep, kunnen daar een getuigschrift van krijgen. Die ervaringsbewijzen bestaan voor allerlei beroepen: van buschauffeur tot hulpboekhouder, kapper of begeleider buitenschoolse kinderopvang. Ook de vrijstellingen die je in het onderwijs kan krijgen op basis van je ervaring, zijn in ons departement in decreten gegoten. Net als de diversiteitsplannen (zie kader) die ervoor moeten zorgen dat in een bedrijf allerlei mensen uit kansengroepen aan de slag kunnen.” De crisis is het land nog lang niet uit, mensen blijven hun job verliezen, wat doen jullie daaraan? “We hebben meegewerkt aan het herstelplan van de regering. Daaruit zijn dan maatregelen gevloeid als de overbruggingspremie waardoor mensen een tijdlang minder werken en daarvoor compensaties krijgen. De regels voor die premies zijn dus ook door ons uitgeschreven. In Limburg maken daar nu al bijna 2.000 werknemers gebruik van.” Wat is jullie relatie met VDAB en Syntra? “We evalueren de beheersovereenkomsten die zij met de Vlaamse overheid hebben. We
nemen ook voortdurend de arbeidscijfers onder de loep. Als wij daaruit aflezen dat niet genoeg 50-plussers een job hebben, stellen we maatregelen voor. Vroeger werden de werkloze 50-plussers bijvoorbeeld sowieso met rust gelaten. Dat is veranderd. Nu spreekt VDAB iedereen aan en de 50-plussers krijgen speciale begeleiding. Bedrijven die hen in dienst nemen worden beloond met een premie.” Teamcoördinator Lorette Aerts: “We laten inspecteurs nooit in hun eigen buurt controleren.” Wat is het verschil in opleidingen tussen Syntra en VDAB eigenlijk? “Wel, Syntra leidt mensen op tot ondernemers, de VDAB geeft beroepsopleidingen. Maar de inhoud kan wel dezelfde zijn. Je merkt trouwens dat ze ook samenwerken en elkaars infrastructuur gebruiken.” De Vlaamse Inspectie Werk en Sociale Economie hoort ook bij jullie departement, maar ze zijn niet de enige inspectiedienst in dit land. Wat doen zij wat de rest niet doet? “Ik weet dat het onderscheid met de federale inspectiediensten moeilijk te maken is, we voeren trouwens vaak gezamenlijke acties uit. Ieder controleert dan de dingen waar hij bevoegd voor is. Voor ons zijn dat onder meer buitenlandse werknemers, uitzendkantoren en discriminatie. Als we toch alleen op inspectie gaan en bij controles op illegalen in de horeca ook zwartwerk vinden, geven we dat door.”
Hasselt “Een inval? Wat een woord, controles, bedoel je.” Een van inspecteurs van het departement Werk en Sociale Economie wijst me meteen terecht. Ik mag mee op pad, op voorwaarde dat alles en iedereen onzichtbaar blijft. Zij bestaan niet in de krant en ik niet tijdens de controles. Alleen teamcoördinator Lorette Aerts kan inspectie een gezicht geven. Inspecties bestaan er in alle soorten. De federale diensten hebben er en de Vlaamse ook. Wat Vlaamse bevoegdheid is, krijgt Vlaamse inspectie. Ik krijg een lijstje van wat ze allemaal mogen controleren: dat gaat van buitenlandse werknemers, discriminatie, subsidies van het Europees Sociaal Fonds tot uitzendkantoren en zelfs beschutte werkplaatsen. Moeilijk om er één lijn in te trekken. “Dat merken we ook aan de telefoons die we krijgen. We staan blijkbaar als eerste in het telefoonboek onder ‘inspectie’, maar vaak zijn de klachten niet voor ons. We verwijzen de mensen dan wel door”, zegt de jongste inspecteur.
Vandaag staan er gerichte controles op het programma. De inspecteurs hebben namelijk vernomen – hoe, hangen ze niet aan mijn neus – dat Nederlandse uitzendkantoren voor horecapersoneel mensen naar België sturen. “Dat kan op zich, maar dan moet je uitzendkantoor wel in België zijn erkend”, legt Lorette Aerts uit. “Daarvoor moet je onder meer 75.000 euro storten in het fonds van de uitzendkantoren. Met dat geld worden bij faillissementen de werknemers betaald.”
Baas Inspecteurs hebben in elk geval zo hun methodes om goed te contro-
leren. Ze rijden eerst eens rond het pand, om eventuele vluchtwegen in kaart te brengen. En dan spreken ze af: twee langs die deur, twee langs een andere, meestal recht de keuken in. Wat ook opvalt: ze vragen niet naar de baas, maar stappen meteen op de werknemers af. “Die baas volgt wel vanzelf”, legt een inspectrice uit. Ze vragen identiteitskaarten, loonfiches en contracten. “Ik ben daarnet pas beginnen werken”, hoor ik een jobstudent zeggen. De werkgever had hem in elk geval al meteen moeten aangeven, dat is niet gebeurd. En ja hoor, ze vinden een Nederlander die via een niet erkend uitzendkantoor aan de slag is. “Of het er nu een of meerdere zijn, maakt niet uit. Want als er nu één werkt, worden er wel vaker op die manier mensen ingezet. Feit is dat het uitzendkantoor niet erkend is. Elke buitenlander die in België aan de slag is, moet ook zijn gemeld. Ook dat was niet in orde. Wat er nu gebeurt? Het restaurant krijgt een pv van waarschuwing, het uitzendkantoor nodigen we uit om zijn versie van de feiten te geven. De arbeidsauditeur beslist of er eventueel boetes volgen of een rechtszaak.” Het chique hotel-restaurant dat we
LIMBURG
55
HET BELANG VAN LIMBURG - MAANdAG 24 AUGUsTUs 2009
n invallen”
800 bedrijven willen allerlei personeel Tongeren
lannen Diversiteitsp n e voor bedrijv
In Limburg werken 800 bedrijven aan diversiteit. Ze proberen er voor te zorgen dat ze van alles wat in huis hebben: ook allochtonen, personen met een arbeidshandicap en 50-plussers. “We zijn nu 10 jaar met diversiteitsplannen bezig”, zegt Inge Croes van het Erkend Regionaal Samenwerkingsverband Limburg (ERSV). “ Dit jaar nog zullen we in het totaal voor 800 bedrijven plannen hebben uitgetekend. Het ultieme doel van zo’n plan is dat je mensen van alle mogelijke kansengroepen in je bedrijf hebt. Om die plannen op te stellen kunnen bedrijven subsidies krijgen.”
Mannen
Wat houdt zo’n plan in? “Wel, we gaan per bedrijf een aantal actiepunten uitwerken. Stel dat een bedrijf bij selecties de mensen sowieso altijd op hun kennis van het Nederlands test, terwijl dat voor sommige jobs misschien niet nodig is. Dan kunnen wij
Lidia Paletta van Eburon Hotel: “Graag 50-plusser als nachtwaker.” hen daarop wijzen. Of misschien gebruiken ze in hun jobadvertenties altijd foto’s van jonge mannen en schrikken ze daar vrouwen of vijftigplussers mee af. We bekijken
ook of de doorstroming goed verloopt: of mensen kansen krijgen om hogerop te geraken.” Kan ze een goed voorbeeld geven van een bedrijf met een mooi diversiteitsplan? “Different Hotels. Ze wilden als nachtwaker bijvoorbeeld graag een 50-plusser, gewoon omdat die rustiger reageert als er iets gebeurt.” “Voor die 50-plussers krijgen we trouwens een premie”, zegt Lidia Paletta, manager van Eburon Hotel in Tongeren. “Maar het is ook goed voor je team als je verschillende mensen laat samenwerken. Welke kansengroepen we nog hebben? Bij ons kamerpersoneel hebben we veel allochtonen, maar die bieden zich vanzelf aan voor dit soort jobs.”
Diploma op basis van ervaring ijs Ervaringsbewg kinderopvan
hebben aangedaan is geen alleenstaand geval. In een andere zaak, in een andere stad, werken ze ook met niet erkende Nederlandse uitzendkantoren. Twee zelfs. Op het moment dat wij arriveren is er een huwelijk bezig. De speurders willen het feest zeker niet verknallen en kiezen voor een andere ingang. Ook hier blijft alles zeer beschaafd. Worden ze dan nooit verrot gescholden? “Zeer zelden. Wie in orde is, ziet ons trouwens graag komen, want wij bestrijden uiteindelijk ook oneerlijke concurrentie.”
Horeca
De feestvierders zijn na de controle nog buiten aan het aperitieven, ze hebben niks van de controle gemerkt. Proberen mensen hen ooit om te kopen? “Nee, soms bieden ze je ’s middags wel eten aan. Maar dat weiger ik”, zegt een inspectrice kordaat. Het is bijna drie uur tegen dat de controles zijn afgelopen. Ik heb me op allerlei terrassen te goed gedaan aan nootjes en olijven. De inspecteurs hebben niks gegeten. “Als je horeca controleert, werk je zelf best ’s middags door want dan loopt er in de restaurants net het meeste volk rond.”
Het feit dat de inspecteurs niet op de foto willen, heeft trouwens nog een reden: stel dat je privé een restaurant binnenstapt en ze associëren je meteen met: help, inspectie! “Daarom laten we mensen ook nooit in hun eigen buurt controleren”, zegt Lorette Aerts. Een van de inspecteurs gaat wel op pad in eigen stad. “Maar alleen in kebabzaken, want daar eet ik toch nooit.” Ik onthou ook dat ze alle ‘exotische restaurants’ extra in de smiezen houden. Zeker de Chinezen. “Ze vragen vaak een arbeidskaart aan voor een kok uit China, maar dat is geen knelpuntberoep, dat kun je hier ook leren, dus krijgen ze die kaart meestal ook niet.”
Fruitpluk Andere sector die ze geweldig goed opvolgen is de fruitpluk. “We hebben heel wat controles gepland. Die gebeuren vaak samen met andere inspectiediensten en met de politie. Als er iemand gaat lopen op een veld, zijn het ook de politiemannen die er achter gaan. Wij hoeven niemand bij zijn kraag te pakken.”
Sonja Houben: “Chiroleiding als bewijs van ervaring met kinderen.”
Houthalen-Helchteren Sonja Houben (41) heeft een zogenaamd ervaringsbewijs op zak voor kinderopvang. Ze is opgeleid als kok, niet als opvoedster. Aan de hand van wat ze in haar leven allemaal heeft gedaan, heeft ze toch een ‘diploma’ gekregen. “Ik werk via de pwa al in de voor- en naschoolse kinderopvang. Maar die pwa-uren zijn beperkt, ik zou graag een vaste job hebben. Daar helpt dat ervaringsbewijs bij. Het is geen echt diploma, maar Kind en Gezin erkent het wel. Ik ben eerst naar een infovergadering geweest. Daar kregen we uitleg over een portfolio dat we moesten maken. Elke ervaring die je had opgedaan met kinderen kon je daarin vermelden. Babysitten, Chiroleiding, kinderopvang, ehbo-cursus, ik heb het er allemaal
in gezet. Maar toen ik zag wat sommige anderen van hun portfolio gemaakt hadden, moest ik wel even slikken. Hele ringmappen hadden ze. Van elke knutselcursus die ze ooit hadden gevolgd. Maar mijn portfolio bleek dan toch genoeg. ‘Kort en goed’, zeiden ze.”
Test
“Daarnaast heb ik ook een test moeten afleggen. Een van die beoordelaars speelde een moeder die het telefoonnummer wilde van een ander kindje. ‘Dat mag ik niet geven, privacy’, heb ik vriendelijk gezegd. Ze waren echt gespecialiseerd in strikvragen. Ik heb ook een inleefweek gedaan, een soort van stage, bij kinderdagverblijf De Sijsjes. Ze hebben me ook beoordeeld terwijl ik een middag met die kinderen bezig was.” Heeft ze nu uitzicht op werk? “Misschien in het najaar.”
Met dank aan
Morgen: SubSidieagentSchap werk en Sociale econoMie www.vlaandereninactie.be
tekSt liliana caSagrande Foto’S luc daeleManS
LIMB
18
HET BELANG VAN LIM
binnenste
buiten
werk
Vandaag deel 2:
VLAAmS SuBSIDIeAgeNtSCHAP Werk eN SoCIALe eCoNomIe
Deze week gaan we op bezoek bij allerlei mensen en instanties die met werk en sociale economie te maken hebben. Vandaag is dat bij het Vlaams agentschap dat voor de subsidies zorgt. Zowel de beschutte werkplaatsen als bedrijven in crisis maken daar gebruik van.
“Crisis gebruiken voo erkplaats w e t t u h c s e B at Bewel ontsladanks crisis niemand on
Diepenbeek Het is crisis en dat voelen ze ook in de beschutte werkplaats Bewel. “In januari hadden we ineens 20 procent minder werk, tegen de zomervakantie was bijna niemand nog werkloos”, zegt directeur Patrick Nelissen. Bewel is de derde grootste werkgever van Limburg. Na Ford en Center Parcs. “Bij ons werken 1.770 mensen. Arbeidsgehandicapten, hun begeleiders en 80 valide werknemers.” Het Vlaams Subsidieagentschap Werk en Sociale economie betaalt de helft van het volle loon van iedereen als compensatie voor het verlies aan rendement van de arbeidsgehandicapten. In heel Vlaanderen werken in deze sector 15.000 mensen, goed voor 210 miljoen euro subsidies. “We hebben al een eerste crisis achter de rug. Die na de sluiting van Philips en de duizenden ontslagen bij Ford. Ineens moesten we voor 3.000 Ford-mensen minder overalls wassen. We hebben ook 15 jaar lang het koppelingspedaal voor de Transit geassembleerd. Hooggespecialiseerd werk. Toen de productie naar Turkije verhuisde, waren we dat werk dus ook kwijt.” Vuile was hebben ze intussen op andere plaatsen gevonden: bij allerhande voetbalclubs. “We halen op maandagochtend de vuile truitjes en broekjes op en woensdag krijgen ze die weer terug. We proberen met allerlei nieuwe ideeën het verlies aan werk door het vertrek van bedrijven naar het buitenland te compenseren. We zijn na die eerste crisis ook begonnen met de zogenaamde enclavewerking. We hebben nu 150 mensen van Bewel die in groep in andere bedrijven werken: onder meer bij Scania en Scana-Noliko.”
China
“We waren na de vorige crisis dus goed bezig. We hadden alternatieven uitgewerkt en in 2007 hebben we zelfs 100 mensen extra in dienst genomen. Dat vertrek van bedrijven naar het buitenland, heeft ons trouwens ook nieuwe contracten bezorgd. China geeft ons werk. Wij
reidt Assembli be r op job autisten voo
halen bijvoorbeeld de kleren die in China zijn gemaakt en hier samengedrukt in containers aankomen door een stoominstallatie zodat de kreuken er uit zijn. En we voorzien alles van etiketten en kapstokken. We werken zo voor C&A. Of we herverpakken Chinese spullen: bij elektronica stoppen we bijvoorbeeld Nederlandse handleidingen. Herverpakken is trouwens nog altijd onze core-business.”
Zomervakantie
“Maar in januari van dit jaar hadden we ineens voor 20 procent van onze mensen geen werk. We hebben de werkloosheid verdeeld, zodat niet één bepaalde groep voortdurend moest thuisblijven. Voor de zomervakantie was bijna iedereen weer bezig. We hebben mensen zoveel mogelijk opleidingen laten volgen. Niet alleen de begeleiders, ook de werknemers. We ontslaan niemand, want straks volgt een periode van hoogconjunctuur en heb je weer mensen nodig. Trouwens, als je deze mensen te snel wegstuurt, is daar niet meteen opvang voor. Een tijdje geleden heeft het Hoger Instituut voor de Arbeid berekend wat een beschutte werkplaats kost. Maar aangezien zowel Bewel als onze arbeidsgehandicapten sociale zekerheid betalen en belastingen, recupereert de overheid die sub-
Patrick Nelissen: “We hebben al een eerste crisis achter de rug: na de duizenden ontslagen bij Ford genk moesten w sidies. Als je deze mensen ontslaat, gaan ze de overheid geld kosten aan uitkeringen en opvang. Gelukkig steunt het Subsidieagentschap ons om iedereen in dienst te houden. Ze hebben hiervoor een tijdelijk herstelplan uitgewerkt. Hoe we iedereen nu
betalen? We hebben ook wel een beetje van onze reserves gebruikt.”
Digitaal
“Nu het crisis is, hebben we ook tijd om nieuwe projecten uit te denken. We bundelen nu documenten voor de
rechtbank, maar stel dat dit straks nie meer hoeft omdat het digitaal kan Dan willen we klaar staan. Daarom zijn we nu aan het uittesten hoe w allerhande overheidsdossiers kunnen inscannen. In zo’n dossier zit van al les: papiertjes die geniet zijn en glad
Werken zonder genk “Ik weet van mezelf dat ik hoofdzaken niet kan onderscheiden van bijzaken. Als mijn baas me tussen het laden van twee camions door vroeg om even de vloer te vegen, bleef ik maar vegen”. tom Vanhoutte (37) uit Hasselt heeft een vorm van autisme, maar hij is wel normaal begaafd. Het autivriendelijke tewerkstellingsproject Assembli bereidt hem nu voor op een nieuwe job in het gewone werkcircuit.
tom Vanhoutte: “Ik zou graag werken in de geneesmiddelendistributie.” Foto Jeffrey GAENS
We hebben allerlei scholen voor mensen met autisme, maar als het op werk aankomt, is er niet veel. Toch niet voor normaal begaafden. Daarom startte het Vlaams Subsidieagentschap voor Werk en Sociale Economie op vraag van hun minister samen met gedeputeerde Marc Vandeput een speciaal project op rond autisme en werk. Beschutte werkplaats
Bewel en de so hiervoor gese bezig met dez werk in gewon expertisecel u van Bewel. “W op termijn oo
Bij Tom is de zijn 35ste vast Philips, ik be heb ik allerle kreeg nergens een depressie revalidatie he syndroom van dat ik niet me daag heb ik ki Dat doe ik gr in de geneesm
BURG
35
MBURG - dINsdAG 25 AUGUsTUs 2009
or opleidingen”
Genk/Tongeren Sinds maart kunnen bedrijven die 20 procent minder omzet haalden dan vorig jaar een overbruggingspremie aanvragen aan het Vlaams Subsidieagentschap Werk en Sociale Economie. “Tot nog toe maken 54 Limburgse bedrijven daar al gebruik van en krijgen 1.955 werknemers een premie in ruil voor minder werk”, zegt Lieve Cornelis. Hydromation Tongeren is een van de 54 bedrijven die gebruik maakt van die premies om de crisis door te komen. “We hebben 39 mensen die 20 procent minder werken”, zegt personeelsmanager Steven Roeffelaer. “Die zullen dat doen voor een periode van 6 maanden. Nee, de mensen hebben niet geprotesteerd, ze weten dat het crisis is en we hebben zo ook zeker vijf jobs kunnen redden. We waren al aan het nadenken over tijdskrediet toen ze deze premie hebben ingevoerd, maar dit gaat in elk geval vlotter, want anders moesten we voor iedereen een apart dossier indienen.” Merken ze intussen dat het einde van
Maatregel om crisis te overbruggen Clark Taverniers van Essers: “Alternatief voor economische werkloosheid voor bedienden.” de crisis in zicht is? “We krijgen meer opdrachten binnen, maar de prijzen zijn nog laag.”
Essers
Ook bij Essers in Genk maken zo’n 20 mensen gebruik van de premies. “We zijn heel blij met dit systeem, we hebben zo 5 à 6 jobs bij de bedienden kunnen redden”, zegt personeelsdirecteur Clark Taverniers. “Dit is een
alternatief voor de economische werkloosheid die voor arbeiders bestaat, voor bedienden is er niets. Intussen heeft de federale overheid deze maatregel trouwens gekopieerd.” De periode waarin de premie wordt uitbetaald, is beperkt tot zes maanden. “Je kan dan nog verlengen, maar dat hebben wij niet nodig. We zijn intussen weer mensen aan het aanwerven.”
20.000 buitenlandse seizoensarbeiders Sint-Truiden
Dienst Migra zorgt voor tie arbeidskaart en
De eerste peren zijn rijp en ook de seizoensarbeiders zijn alweer in het land. Drukke dagen voor de mensen van het Vlaams Subsidieagentschap Werk en Sociale Economie (VSWE) die arbeidskaarten overhandigen.
we voor 3.000 overalls minder wassen.”
et n. m we n ld
2.000 Limburgers krijgen premie voor minder werk
gestreken moeten worden, dat willen we ook allemaal digitaal kunnen aanbieden.” “Een voorbeeld van een geslaagd nieuw project is het medisch materieel dat we assembleren. We hebben daarvoor geïnvesteerd in cleanrooms, dat zijn
stofarme, hygiënische kamers. Neem nu deze baxterslang. Daar zit ook een klein scharniertje en een vleugeltje aan. We maken dit voor een streng Japans bedrijf dat ons eerst heeft doorgelicht. We maken zelfs de blisterverpakking waar de slang inzit.”
r storende geluiden
ociale werkplaats Labor werden electeerd. “We zijn niet alleen ze mensen voor te bereiden op ne bedrijven, we bouwen ook een uit”, zegt Liliane Weustenraed We hopen dat werkgevers hier ok terecht kunnen.”
Philips
e diagnose van autisme pas op tgesteld. “Ik werkte vroeger voor evoorraadde de band. Daarna ei interimjobs gedaan, maar ik s een vast contract. Daar heb ik e aan overgehouden en bij mijn ebben ze vastgesteld dat ik het n Asperger heb. Intussen weet ik et tijdsdruk overweg kan. Vanits voor garagepoorten ingepakt. raag. Ik zou heel graag werken middelendistributie.” Tom heeft
ook al een toekomstige werkgever op het oog: Lifak-Febelco. Maar alvorens hij voor zijn droomjob solliciteert, stoomt Assembli hem werkklaar. “Mensen werken hier in een prikkelarme omgeving. Zonder storende geluiden of flikkerlichten. We wachten tot ze perfect functioneren en dan gaan we hen met problemen confronteren”, legt Liliane Weustenraed uit. “We leggen bijvoorbeeld maar de helft van de schroeven klaar die ze nodig hebben”. “Dan leren ze daarnaar te vragen”, zegt orthopedagoge Karolien Janssen. “Ze moeten ook leren om te zeggen dat ze iets niet op tijd klaar kunnen krijgen.” “Binnenkort beginnen we ook met hooggeschoolde autisten. Die geven we dan aangepast werk, in de administratie bijvoorbeeld”, zegt Liliane Weustenraed. “We gaan de mensen ook begeleiden bij het zoeken naar werk. Werkgevers kunnen trouwens een premie krijgen als ze zo iemand aanwerven.”
Vroeger moesten de buitenlanders – of hun werkgevers – voor arbeidskaarten naar de VDAB. “Nu kunnen ze rechtstreeks naar ons komen”, zegt Jos Barbé, hoofd van de dienst Migratie van (VSWE). “Wij hebben sinds mei een loket in elke provincie.” In Hasselt is dat in het Vlaams Huis. Wie pakweg een Indische informaticus of een Amerikaanse bedrijfsleider in dienst wil nemen en daar een arbeidskaart voor wil, kan dat daar vragen. Maar ook boeren die plukkers nodig hebben, zijn vaste klant bij deze dienst. “Zij hoeven trouwens niet naar het loket in de provincies, ze komen nog naar Brussel. We hebben voor de fruitsector namelijk een aparte regeling uitgewerkt. Want die arbeidskaarten in de fruitpluk moeten snel worden geleverd, want fruit kan niet wachten. Dat lukt ons ook: in vijf dagen hebben ze meestal hun kaarten. Ook al zijn er dat 20.000.”
Overgangsregeling
In 2008 waren 15.500 van de bijna 20.000 kaarten die in heel Vlaanderen werden uitgereikt aan seizoensarbeiders voor Polen. Dit jaar zal dat heel wat minder zijn.
Met dank aan
www.vlaandereninactie.be
Polen hebben sinds mei geen arbeidskaart meer nodig. “Polen moeten sinds mei van dit jaar geen arbeidskaart meer. Ze kunnen dus rechtstreeks aan de slag.” Intussen zijn de Bulgaarse en Roemeense seizoensarbeiders aan een opmars bezig. Vorig jaar vroegen 3.000 Roemenen en 1.000 Bulgaren een kaart aan als seizoensarbeider. “We ver-
Foto Jozef CROUGHS
wachten dat het er dit jaar meer zijn”, zegt Barbé. Over een aantal jaren zullen ook Roemenen en Bulgaren geen arbeidskaarten meer nodig hebben. Op dit moment zitten deze nieuwe EU-landen namelijk nog in een overgangsregeling wat werken in andere lidstaten betreft.
Morgen: Syntra tekSt lIlIana CaSagranDe Foto’S luC DaeleManS/JeFFrey gaenS/JCr
LIMB
22 binnenSte
buiten
werk
HET BELANG VAN LIM
Vandaag deel 3:
Syntra Vlaanderen
Deze week gaan we op bezoek bij allerlei mensen en instanties die met werk en sociale economie bezig zijn. Vandaag is dat bij Syntra Vlaanderen, het Vlaams agentschap voor Ondernemersvorming. Hier kun je opleidingen volgen die je klaarstomen voor het ondernemerschap
“Volwaardig diploma na leercontract”
“Kunstenaars worden Hasselt Kunst en commerce kan blijkbaar wel samengaan. Zelfs dichten en zaken doen, valt te rijmen. Joost Stockx – econoom van opleiding, specialisatie marketing - probeert zelf als Jee Kast van ‘het gesproken woord’ te leven. Bij Syntra, het Vlaams agentschap voor ondernemingsvorming, legt hij aan kunstenaars uit hoe je moeten denken als zakenman. Kunstenaars zijn namelijk een van de doelgroepen die niet vanzelf ondernemen. Daarom stippelt Syntra voor hen een aparte cursus uit.
lijk en Cursus zake d denken ondernemen aars n voor kunste
Hasselt Vanaf dit schooljaar krijgt wie afstudeert via een leercontract, een volwaardig diploma secundair onderwijs. “Vroeger was dat een getuigschrift”, zeggen Tine Meuwissen en Gert Franssen van Syntra, het Vlaams agentschap voor ondernemersvorming. In Limburg studeren er elk jaar zo’n 1.000 leercontracters af. Ze vinden bijna allemaal meteen werk. “Een leercontracter gaat vier da dagen per week werken en één dag naar school. Je moet ook eerst werk hebben, pas dan kun je een opleiding volgen. Je krijgt ook geld. Het eerste jaar is dat 291 euro, in het derde jaar 480 euro. Om te starten moet je minimum 15 jaar zijn en je mag instappen tot je 25ste. “ De lijst opleidingen die je via leercontract kan volgen is immens. Opticien, tandprothesetechnicus, garagist, goudsmid, tuinaannemer, florist, hondentrimmer, koeltechnicus, er staan wel honderden beroepen op de lijst. Voor sommige opleidingen is de vraag naar leerlingen groter dan het aanbod. “Dakdekkers hebben een groot probleem. We hebben op dit moment maar 3 à 4 leerlingen die dit willen doen.” Wie zijn die leercontracters eigenlijk? “Vaak jongeren die geen zin meer hebben om naar school te gaan. Ze willen graag met hun handen werken, ze willen graag buiten zijn. Alleen ouders hebben vaak hun reserves, die denken dat hun kinderen zo geen diploma halen. Maar dat is dus veranderd. Ze krijgen vanaf volgend schooljaar een volwaardig diploma middelbaar onderwijs.”
ers Leercontract en werk vinden mete
Joachim Pollaris leert bouwen bij aannemer Marc Vertessen.
“Deze keer wil ik door zijn” Joachim Pollaris (17) is op leercontract bij aannemer Marc Vertessen. Hij mag al meteen alles meedoen met zijn collega: een huis metselen, roken en naar de vrouwen fluiten. “Bompa heeft vroeger nog gemetseld, maar voor de rest niemand thuis”, zegt Joachim Pollaris die tot november vorig jaar nog op de schoolbanken zat. “Maar hier heb ik tenminste fatsoenlijk materiaal. En ik leer ook iets. In de school moet je een muurtje bouwen en weer afbreken. Niks voor mij.” Marc: “Bij een kleine aannemer kun je gewoon meer leren. Ik werkte vroeger bij een grote en de eerste drie jaar mocht ik alleen maar stenen dragen en mortel draaien.” Het leercontract van Joachim startte in november. Hij mocht zich al meteen oefenen in extreme koude van vorige winter en nu puft hij in de verschroeiende hitte van de zomer. “Ach, in de winter warmen we ons in de werfkeet en nu zou hier gerust een vrouw in bikini naast die hete isolatie mogen liggen.” Marc: “Dat naar de vrouwen kijken en fluiten hoort er bij, al is dat tegenwoordig toch minder dan vroeger.” Toch moeten ook leercontracters blokken. “Ik heb herexamen voor bouwtheorie. Ingewikkelde zaken over riolering. Ja, dat ben ik nu toch aan het studeren, want deze keer wil ik door zijn.”
Gedicht van Jee Kast
Muzen dansen op tafel Als de kunstenaar van huis is, dansen de muzen op tafel, jongleren de ideeën vaatwerk, spelen de modellen tikkertje op straat, maar als hij doodvermoeid uit de grauwe, regenachtige wereld thuiskomt, zijn haren als een hond uitschudt, de vuile regenjas op de kapstok mikt, zijn brilglazen verstrooid, met een gebruikte zakdoek schoonveegt, dan doen ze dat nog steeds. De wanorde van ideeën is als een feestelijke gezelligheid, een huis vol actoren.
“Een van de eerste vragen die je je als kunstenaar moet stellen is: wat kost mijn kunstwerk”, zegt Joost Stockx. “Wel, 95 procent van de kunstenaars weet dat niet. Ze kunnen geen prijzen inschatten, ze weten niet wat ze moeten aanrekenen. Hoeveel kost één stuk canvas? En de verf voor één schilderij? Dat moeten ze eerst uitrekenen. Net als de tijd die ze nodig hebben voor hun kunstwerk. Tellen de uren die ze nadenken over een opdracht ook mee? Het antwoord is: ja, natuurlijk. Kunst is arbeidsintensief en dat maakt het duur. Bovendien hebben de meeste kunstenaars schrik om te veel geld te vragen.”
Danseressen
Wat voor mensen zitten er in zijn klas? “Van alles: schilders, illustratoren van kinderboeken, danseressen.” “Communicatie is ook belangrijk voor een kunstenaar. Hoe geraak je in een kunstgalerij? Schrijf je een brief, een mail, ga je langs? Een persoonlijk gesprek is altijd het beste, maar dat doe je liefst zonder dat mensen aan werk denken. Op recepties bijvoorbeeld. Dan kun je zeggen dat je wel eens iets wil laten zien, maar zonder dat mensen zich verplicht voelen. Connecties zijn dus erg belangrijk.”
Krant “Ik raad de kunstenaars ook aan om iets uit te vinden, iets waarmee ze in de krant kun-
nen komen bijvoorbeeld. Hoe meer mensen je kennen, hoe beter. ”
Klant
Kan Joost Stockx zelf van zijn gesproken woord leven? “Sommige maanden al beter dan andere. Ik doe mee aan poetry slam-wedstrijden. Daarvoor moet je in een bepaalde tijd een gedicht voordragen. In Nederland heb je daar een heel circuit voor, ik zit ook in het Nederlands kampioenschap. Ik schrijf ook wel gedichten op maat. Voor bruiloften bijvoorbeeld. Of laatst nog voor een jarige. Daar heb ik twee gedichten voor bedacht. Het eerste vonden ze niet zo goed, ze herkenden de jarige er niet in dus heb ik een tweede gepend. Klant is koning. Je moet je als kunstenaar altijd afvragen wat het oordeel van de mensen is. Als ze het maar niks vinden, ben je voor de verkeerde doelgroep bezig.”
Auteursrecht
In de cursus ‘zakelijk en ondernemend denken voor kunstenaars’ krijgen deelnemers ook nog uitleg over auteursrecht, hun statuut, contracten en verzekeringen. De cursus is er gekomen op vraag van het Kunstenloket, een vereniging die kunstenaars steunt in hun papierwerk. Syntra Vlaanderen probeert via dit soort cursussen doelgroepen te bereiken die niet vanzelf in het ondernemerschap stappen. Voor hen ontwerpen ze opleidingen op maat.
Joost Stockx: “Een van de eerste vragen die je je a
BURG
39
MBURG - woENsdAG 26 AUGUsTUs 2009
zakenmensen” “Ons bier is goud”
als kunstenaar moet stellen is: wat kost mijn kunstwerk?”
f Zytholoog o er biersommeli
Herk-de-Stad We zijn een land van bierbrouwers en bierdrinkers, niet van bierkenners. “In verhouding tot de hoeveelheid bier die we verzwelgen, weten we daar eigenlijk bitter weinig van”, zeggen Wim Vandenhove en Gert Jordens, twee horecaprofi’s. Dus volgen ze een cursus biersommelier of zytholoog in Hasselt. Biergod Michael Jackson was verliefd op Belgisch bier. En volgens Vandenhove vond hij de Limburgse pils zelfs de beste van de wereld. “We hebben goud in ons handen, maar we beseffen het niet.” Vorig jaar is Syntra Vlaanderen met de eerste cursus voor bierspecialist gestart. “Ik ben al wijnsommelier en ik dacht: rap efkes die cursus volgen,” zegt Wim Vandenhove. “Wel, bier is veel complexer dan wijn weet ik intussen. Wijn wordt overal op dezelfde manier gemaakt, bier niet.”
Kletsen
Wim Vandenhove is een van de eigenaars van Herberg Sint-Jan in Schulen en Gert Jordens brouwt
Gert Jordens en Wim Vandenhove: “In verhouding met de hoeveelheid die we in België verzwelgen, weten we weinig van bier.” in het Jessenhofke in Kuringen. Hebben ze al veel geleerd? “Ik krijg in de les voortdurend kletsen van mijn collega’s en van de leraars. En daar hou ik van”, zegt Vandenhove. “We hebben dan ook zeer sterke docenten. En kennis is macht hé. Want de tijd is voorbij is dat de klanten vanzelf binnenstroomden. Je moet topbier hebben en topmensen. Ik ben zelf een lagerdrinker, maar ik kan je in de buurt maar drie cafés opsommen waar ik graag
een pint drink. Zelf heb ik mijn keuken laten ombouwen. Vroeger wandelden ze met het eten langs de toog naar buiten, maar zo geraken je glazen beslagen en dat kan niet.” Ze leren in de les niet alleen bier drinken, maar ook hoe je bier en gerechten combineert. “Topwijnen zijn tegenwoordig onbetaalbaar en bier is een alternatief. Onze biermenu’s slaan aan: kabeljauw met Jessenhofkesaus. Patat, dat is erop.”
“Energiecertificaat koppelen aan factuur” Genk
undige Energiedesk
Wie een huis huurt of koopt, krijgt daar tegenwoordig een energiecertificaat bij. Aan de hand van dat papier weet je of je je straks al dan niet arm zal stoken. Syntra leidt energiedeskundigen op die je huis doorlichten en energiecertificaten opstellen. Ingenieur Pascal Vannitsen geeft bij Syntra de opleiding voor ‘energiedeskundige’. “Vorig jaar hebben we in Genk 450 deskundigen opgeleid, dit jaar starten we met een ingangstoets. Want je moet echt wel een plan kunnen lezen alvorens je hieraan kan beginnen, we hebben vorig jaar gemerkt dat dit een probleem is. Architecten en ingenieurs kunnen een kortere opleiding volgen.” We staan voor een pand uit 1930 op de Hasseltse kleine ring. Ontworpen in tijden dat je als bouwheer nog kon investeren in mooi houtwerk in plaats van in rotswol. “Ik heb gekeken naar ramen, ketel, isolatie, spouwmuren, thermostaatkranen en naar het bouwjaar, daar kunnen we ook al een en ander uit afleiden.”
Pascal Vannitsen: “Vorig jaar 450 mensen opgeleid.”
Huurders Het energiecertificaat drukt de energiekosten van je huis uit in kilowattuur (kWh) per vierkante meter. “Voor een nieuwbouw is dat meestal 100 kWh/m², voor een huis als dit is dit ruwweg geschat zo’n 400 kWh/m². De energiekosten liggen hier dus vier
keer zo hoog. Zo’n certificaat is zeker voor huurders erg belangrijk. Want dan weten ze of de energiekosten kunnen oplopen of niet. Misschien zou het zelfs beter zijn om aan het certificaat ook een prijs te koppelen. Dan weten mensen wat hun energiefactuur zal zijn.”
Met dank aan
Morgen: vdab www.vlaandereninactie.be
TeksT lIlIana Casagrande FoTo’s luC daeleMans
LIMB
24
HET BELANG VAN LIM
Binnenste
Buiten
Vandaag
werk
deel 4:
VdaB
Deze week gaan we op bezoek bij allerlei mensen en instanties die met werk en sociale economie te maken hebben. Vandaag is dat de Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding.
ers zoekt m e r C n a h o J eertigers v r o o v k r e w
“Ik ruil café vo Heusden-Zolder Didier Colonne is 44. Hij heeft al z’n leven in de horeca gewerkt. “Van mijn 14de al, bij mijn ouders in de zaak.” Vorig jaar besliste hij dat het genoeg was. Hij wilde wat anders en is bij de VDAB gaan aankloppen. “Ik heb een cursus hovenier gevolgd en sinds een paar dagen heb ik een nieuwe job.” “Zeven jaar heb ik op Bovy gewerkt. Daar kwam ik vaak buiten. Als het rustig was, kon ik nog eens wandelen. Maar ja, Bovy is een tijdlang gesloten geweest. De laatste jaren werkte ik in Hasseltcentrum. Op een bepaald moment had ik genoeg van de horeca. Het is ook niet makkelijk: je wil als kelner graag de mensen tevreden houden, maar de mensen zijn alsmaar kritischer geworden. Zeker na het tv-programma ‘Mijn restaurant’. Je kan niet meer zomaar een mes en een vork op tafel zetten. Je wil natuurlijk alles goed doen, maar patrons willen graag besparen.”
Sociaal leven
Johan Cremers: “De crisis heeft tot nu toe nog niet zo erg toegeslagen in Heusden-Zolder en Beringen.”
“We helpen ook wie al werk heeft” Heusden-Zolder De vacatures voor vandaag. Assistent chef vis lijkt me nog iets, de rest zijn de gebruikelijke verplegers, verzorgers en dakwerkers, niks wat ik kan. De VDAB helpt tegenwoordig ook mensen met werk. Sommige kantoren openen daarvoor vanaf september zelfs ’s avonds hun deuren. Zo kan wie overdag al een job heeft, ’s avonds op zoek naar een ander. Johan Cremers kijkt vanuit zijn kantoor in de werkwinkel van Heusden-Zolder, recht op werk. Aan de overkant van het plein op de mijnsite met boompjes heb je nieuwe bedrijven, in de nieuwe kmo-zone De Schacht. “Hout vasthouden, maar de crisis heeft tot nu toe nog niet zo erg toegeslagen in Heusden-Zolder en Beringen. Bij onze collega’s in het Maasland en in Genk is het andere koek. Daar is het aanschuiven. Wij zijn tot nu toe bespaard gebleven van grootse ontslagen. De grootste werkgevers hier zijn het ziekenhuis en de gemeente, niet de grote industrie. Dat helpt natuurlijk.” Vanaf september doen de kantoren van Genk, Hasselt, Neerpelt en Tongeren een keer per week ook ’s avonds hun deuren open. Speciaal voor mensen die werken. “We houden nu ook al rekening met mensen die overdag aan de slag zijn hoor. Te veel mensen denken: ik heb nu werk, het is goed zo. Maar ze denken niet aan die 40 jaar die ze nog moeten doen. Een loopbaan moet je plannen. We gaan de vragen die ze hebben, proberen te verhelderen. Waarom willen ze ander werk? Kunnen ze niet in hetzelfde bedrijf om een andere job vragen? Ze komen meestal niet om te horen welke opleidingen er allemaal zijn, dat weten ze vaak wel. Na een gesprek hier sturen we hen door naar een begeleider. Die heb je niet alleen bij de VDAB, maar bij allerlei diensten en vakbonden.”
40-plussers
Een nieuwe doelgroep waar ze zich bij de VDAB mee willen bezig houden, zijn de 40-plussers. “Dat is een vergeten groep. Voor 50-plussers zijn er acties, voor jongeren ook. Niet voor veertigers. We hebben daar samen met de gemeente al wat projecten voor opgezet. De veertigers waar wij mee hebben gewerkt, zijn hier redelijk negatief binnengekomen, maar ze zijn heel gemotiveerd naar buiten gegaan. De meesten hebben ook opnieuw werk. Daar zijn ook echte succesverhalen bij. Een van die mensen heeft nu zelfs na twee maanden al een voltijds contract. Zo tevreden zijn ze van hem. Hij is hier nochtans zwak binnengekomen, zo goed als analfabeet. Hij heeft eerst een jaar werkervaring opgedaan en is dan in een bedrijf hier in de buurt kunnen starten. Aanvankelijk ging het om een deeltijds contract, maar nu mag hij er al voltijds voor het onderhoud instaan.”
“Bovendien wilde ik weer een sociaal leven. Ik merkte dat mijn vrienden me niet meer belden: ze gingen er van uit dat ik toch niet kon komen. Toen ben ik gaan nadenken: wat wil ik eigenlijk doen? Ik ben al de 40 voorbij, dus het moest iets zijn dat ik nog 20 jaar met plezier zou doen. Schilderen leek me wel iets, maar mijn vrienden in die sector, hebben het mij afgeraden. Te veel parallelle circuits, te lang wachten op een opleiding. In de tuin werken, vond ik ook nog wel interessant. Dan ben je tenminste al buiten. Dus ben ik dat gaan doen, in het Centrum voor volwassenenonderwijs. In die les bleek ik niet de enige die zich aan het omscholen was. In mijn klas zat ook een hotelmanager. Ik heb in korte tijd veel geleerd. Want je denkt wel dat je een haag kan scheren en dat je kan snoeien, maar dat is niet evident. Een haag moet je bijvoorbeeld schuin knippen. Die moet vanboven smaller zijn dan beneden, zodat er meer zon aan de zijkanten kan. Klinkers leggen, tuinhuizen zetten, omheiningen spannen, plantenziektes herkennen, hebben we ook allemaal geleerd. Oké, ik zal als hovenier misschien minder sociaal contact hebben dan in de horeca, maar ook nu zullen we telkens bij andere mensen komen, in andere tuinen. Daar hou ik wel van. Het werk is ook afwisselend heb ik op mijn stageplaats gemerkt.”
Solliciteren
Was het eigenlijk moeilijk om werk te vinden? “Ik heb via de VDAB bij Agora een cursus gericht solliciteren gevolgd van een paar maanden. Ik heb ook een stageplaats gezocht waar er eventueel vooruitzicht was op werk. Maar door de crisis konden ze me daar niet meteen een contract geven. Dus ben ik verder gaan zoeken. Ik heb ook veel jobadvertenties gezien waarvoor je een tijdlang werkloos moet zijn. Voor sommige liep dat zelfs op tot vijf jaar. Enfin, ik heb toch een job gevonden, bij Duizendpoot, (de klusjesdienst van het OCMW van Heusden-Zolder, nvdr).” En verdient hij nu niet een pak minder dan in de horeca? “Kijk, ik heb in 2000 een zwaar ongeval gehad: mijn tweede nekwervel is gebroken, ik ben er goed vanaf gekomen. Maar sindsdien wil ik alleen maar dingen doen, die ik graag doe. En verdienen komt dus niet op de eerste plaats. Ze moeten je toch altijd het minimumloon betalen en dat is nog altijd meer dan stempelgeld. Bovendien ga ik me ook meteen bijscholen, ik wil blijven leren. Als ik iets doe, doe ik het goed.” Didier zit nog een ander groot voordeel in zijn nieuwe job. “Ik zal nu niet in de zomer met vakantie kunnen gaan, maar ik zal sowieso kleur hebben van in de hof te werken. Nu zeggen ze al dat ik bruin ben.” Intussen doet Didier ons nog een tip aan de hand voor groen gras in dorre dagen. “Voedingskleurstof aan je sproeiwater toevoegen. Naar ’t schijnt doen ze dat op golfbanen ook.”
Didier Colonne sinds kort aan de slag als hovenier: “Ik ben op ee
BURG
45
MBURG - doNdERdAG 27 AUGUsTUs 2009
oor tuin” Kelner Didie wordt hovenr Colonne ier
en bepaald moment gaan nadenken: wat wil ik met mijn leven doen?”
“1.000 beroepen leren” Hasselt Bij de VDAB kun je meer dan 1.000 verschillende beroepen leren. En daarvoor hoef je niet eens werkloos te zijn. “We organiseren op vraag van bedrijven ook opleidingen voor werknemers”, zegt Marc Cloostermans, directeur competentiecentra Limburg. “Per jaar komen zo’n 6.500 werkzoekenden een cursus bij ons volgen. Vaak meer dan één cursus zelfs. We bieden in het totaal 540 verschillende cursussen in groep aan en 260 via internet. Twee op drie van wie een beroepsopleiding volgt, vindt ook op dit moment nog na afloop werk. In tijden van crisis zoeken mensen trouwens naar korte opleidingen merken we.”
Nieuw
“Elk jaar passen we zo’n 10 procent van onze cursussen aan. Nieuw dit jaar zijn sommige opleidingen logistiek: we hadden al heftruckchauffeur, maar nu hebben we ook magazijnmedewerker en magazijnbediende. We werken daarvoor samen met Logistiek Platform Limburg.” Is er in die sector op dit moment wel werk? “Minder dan een jaar geleden, maar daarom kun je die opleidingen die zomaar stopzetten. Zeker niet als Limburg zich als logistiek centrum wil profileren want zodra de economie aantrekt, heb je die mensen weer nodig.” “Ook nieuw is onze opleiding voor medewerker van een
ermans Marc Cloost ingen regelt opleid
Marc Cloostermans: “We hadden al een opleiding voor heftruckchauffeur, nu hebben we die ook voor magazijnmedewerker.” callcenter. Je hebt een paar nieuwe callcentra die naar deze mensen vragen. Soms vissen we vroegere opleidingen opnieuw op. Zoals onderhoudstechnicus van machines, tot nu gaven we vooral automatisering, maar die opleidingen lopen nu via de scholen. Nu is weer vraag naar onderhoudtechnici.”
Bouw
Waar krijgen ze de meeste aanvragen voor? “Enorm veel voor zorg, mensen beseffen dat er in die sector veel werk is. En in tijden van crisis doet de bouw het zeer goed: metselaars, dakdekkers, stukadoors, bekisters, die opleidingen slaan weer aan. Bouwvakker is tenslotte een duurzaam beroep. Zeker in de woningbouw is er nog werk.
In de bouw stoppen de mensen gemiddeld op hun 54ste al met werken, je hebt dus voortdurend nieuwe krachten nodig.” Met welke opleidingen zijn ze gestopt? “Met pijpfitters bijvoorbeeld, te weinig jobs in Limburg. En de opleiding voor algemeen bediende zijn we meer op de arbeidsmarkt aan het afstemmen. Ze kunnen zich specialiseren in bijvoorbeeld personeelszaken of logistiek.” Moeten mensen lang wachten op een opleiding? “Nee, de langste wachtlijsten zijn er voor chauffeurs, om de eenvoudige reden dat we over niet genoeg vrachtwagens en bussen beschikken voor die opleiding. We zijn nu met de sector aan het bekijken of we die opleiding in twee ploegen kunnen geven.”
“Ik heb snel leren plooien” Hasselt Rita Theelen doceert sinds jaar en dag bij VDAB hoe je kleren en schoenen verkoopt. Maar zelf stond ze nooit in een winkel. Tot dit voorjaar. “Ik ben zelf op stage geweest”, zegt ze. “Ik weet nu dat een hele dag rechtstaan niet meevalt. Maar ik heb wel snel leren plooien.” “Ik babbel te veel, ik zou dus nooit een goede verkoopster zijn”, lacht Rita. Toch leert ze iedereen aan hoe het moet. Kennis heeft ze dan ook zat. Ze is regentes snit en naad en weet dus perfect hoe een vest of broek in elkaar steekt. En ook over boordjes en stofjes kan ze wat zeggen. “Het verkopen zelf leer ik door te observeren. Ik ben altijd met mijn vak bezig. Ik kijk naar verkoopsters, ik loop rond in winkels. Ik hou van mode, van winkelen.” “Sinds vorig jaar heb ik een nieuwe baas. Die wilde dat ik zelf op stage zou gaan om te zien hoe het er aan toe gaat in winkels. Ik heb mijn cursus ook moeten inkorten van 4 maanden naar 2,5 maand, want de lijst met kandidaat-cursisten was veel te lang.
Rita Theelene leert je mod verkopen Rita Theelen: “Ik ben zelf in een winkel op stage geweest.” Ook daar helpt zo’n stage wel voor, dan weet je beter wat mensen willen. Tegenwoordig hoef je bijvoorbeeld niet meer te wijzen op een gebiesde zak of uitleg te geven over wasvoorschriften. Daar vragen ze niet meer zoveel naar, dus daar focussen we in de klas ook minder op.”
Gerry Weber
Rita heeft stage gelopen bij Gerry Weber. “Ik heb een winkel gezocht die bij me past. Dat zeg
ik ook altijd tegen mijn meisjes: zoek iets wat je ligt. Je kan geen pannenlat kleren in grote maten laten verkopen, dat pikken de klanten niet.” Wat viel haar op in de winkel? “Dat mensen meteen ’s morgens binnenstromen. De deuren zijn nog niet open of ze zijn al daar. Crisis of niet. Zeker de vijftig-plussers laten hun hun kleren niet. En je moet de hele dag staan. In een klas kan je al eens rondlopen of zitten, dat gaat niet in een winkel.”
Met dank aan
Morgen: VDAB Deel 2 www.vlaandereninactie.be
TeksT lIlIAnA CAsAgrAnDe FoTo’s luC DAeleMAns
LIMB
22
HET BELANG VAN LIM
binnenste
buiten
WeRK
Vandaag deel 5 Vdab
“Ik kom alleen waa
Deze week gaan we op bezoek bij allerlei mensen en instanties die met werk te maken hebben. Vandaag is dat de Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding.
Hasselt “Iedereen denkt dat ik begrafenisondernemer ben, want ik kom alleen waar miserie is”, zegt Dominick Mols, sociaal-interventieadviseur bij VDAB-Limburg. “Maar ik kom alleen maar om te helpen.” Op een hoekje van zijn bureau ligt een stapel mappen van bedrijven in herstructurering: goed voor zo’n 1.000 jobs in opzeg. Allemaal van dit jaar.
Dominiek Mols adviseert ontslagen werknemers Dat het crisis is, voelt Dominick Mols erg goed. Zodra een bedrijf herstructureert of failliet gaat, is hij (of een van zijn vier collega’s) daar om de mensen uit te leggen wat hun mogelijkheden zijn. Sociale interventie heet dat. En tegenwoordig moet Dominick Mols overal tegelijk zijn. Hij wijst naar de kast van de herstructureringen. “De vorige jaren kwam ik toe met een map per jaar, van dit jaar alleen al heb ik drie mappen. En de kast met de faillissementen valt nu al bijna om.”
Philips
“In 2003 zijn we met de sociale interventie begonnen, sinds de sluiting van Philips. Sindsdien vangen we de mensen al ter plaatse op.” Begin dit jaar had Dominick Mols al voorspeld dat de crisis hard zou toeslaan. “700 jobs weg, dacht ik. Het zijn er 1.000 geworden. Juni was heel druk, het is nu aan het beteren.” Zijn de mensen boos als ze hem zien komen? “Nee, ik heb hen niet ontslagen hé, ik doe alleen de opvang. Ze luisteren daarom zeer goed naar wat we te vertellen hebben. Vaak kom ik mensen tegen die nog nooit in een ander bedrijf hebben gewerkt. Die weten dus van niks en hebben zeer veel vragen. Bij Bekaert zaten er veel veertigers en vijftigers
die recht van school naar daar zijn getrokken. Die konden de maandag na school beginnen. Ze zijn nooit werkloos geweest en ze zijn blij dat iemand hen uitleg geeft. Je krijgt dan vragen als: ge gaat me toch niet oproepen om te poetsen hé. Daar liggen ze dan wakker van. Ik stel hen gerust en zeg dat er ook wel mensen zijn die wel specifiek naar die jobs zoeken. Wat je vaak hoort is: ik heb al 35 jaar gewerkt, moet ik nog wel? Sinds het generatiepact moet je tot je 58ste beschikbaar zijn voor de arbeidsmarkt. Het is te vroeg om te fietsen of vissen, zeg ik dan.”
Herscholen
“Sommigen willen ook meteen ’s anderendaags al op een andere plek gaan werken, anderen zeggen dat we hen niet moeten oproepen voor een lager loon. In die oude industrie vind je vaak mensen met hoge lonen. Die verdienen soms meer dan 15 euro per uur, terwijl dat meestal maar rond de 11 euro is. Die moeten hun onrealistische eisen vaak bijstellen, maar ze hebben een tijdje nodig om dat te beseffen. Ze zeggen wel eens: voor een job van 1.300 of 1.400 euro hoef je me niet op te roepen, maar als morgen iedereen dat zegt, dan vinden ze
plussers 0 5 r o o v b Clu
“Mensen Mensen leren om zichzelf te verkopen” De 50-plussers bouwen samen een papieren toren.
Dominick Mols: “Je krijgt van pas ontslagen mensen vragen als: ge gaat me toch niet oproepen om te poetsen hé. D nergens nog werkvolk.” Vinden die ex-werknemers van de ‘oude industrie’ eigenlijk nog wel werk? “Dat hangt voor 50 procent van jezelf af. Je moet willen. Daarnaast moet je ook iets kunnen: iemand die
iets kan, is snel weg. Dat kan van alles zijn: boekhouden, poetsen of cheffen. Je kan je ook herscholen: chauffeurs, lassers, koks, die vinden wel werk. Soms – niet vaak, maar het gebeurt – verbeteren mensen zich. Dan gaan
ze studeren voor verpleegkundig bijvoorbeeld en zijn ze achteraf bl met die herstructurering. ”
Faillissementen
“Faillissementen zijn nog erger dan
Maasmechelen
“Alles d
“Tot vorig jaar vond nog een op drie 50-plussers werk. Maar door de crisis is dit veranderd”, zegt Anny Laczewny, 50-plus consulente in de Werkwinkel van Maasmechelen. Hier organiseren ze een speciale ‘club’ voor 50-plussers. We spraken met enkele cursisten.
Mirella Ten glia (51) he al allerei jo gedaan: “Te tielarbeidst verkoopst verantwoo delijke vo een feestza Ik sta ook open vo alles. Ma het lukt n zo goed. H draait al maal rond m dat niet vla bakkerij ga Dat is niet g vrouw aan horecazaak toen ze mij voor hulpk denken: zou te oud vind wil echt nie
“In 2006 zijn we met speciale begeleiding van werkzoekende 50-plussers begonnen. Onder meer als gevolg van het generatiepact en de vergrijzing die op ons afkomt. Bij de start waren de 50-plussers ook de grootste groep werkzoekenden. Maar jaar na jaar konden we betere cijfers voorleggen. Bedrijven hadden mensen nodig en 50-plussers waren welkom. Mensen konden vaak aan de slag in de zorg of als huishoudhulp.”
Te veel ervaring
“ Voor hooggeschoolden is het wel altijd al moeilijker geweest om een job te vinden. Die mensen hebben vaak te veel ervaring, jongeren hebben schrik dat ze door hen opzij worden geschoven.”
“50-plussers zijn vaak te eerlijk. Ze zeggen bij een sollicitatie meteen wat ze allemaal niet kunnen. Of dat ze pijn in hun rug hebben bijvoorbeeld. Maar voor veel jobs doet die rug er niet toe. Intussen vergeten ze te vertellen wat ze allemaal wèl kunnen. We zoeken samen naar hun competenties. Wie bijvoorbeeld penningmeester is in een vereniging heeft zin voor detail. Wie een voetbalploeg traint, kan leiding geven. We leren hen om zichzelf te verkopen. Je moet zelf zeggen: ik heb een brevet om met de heftruck te rijden, ik kan snel werken.” Etienne Wilms komt er – na een halve dag lesgeven - even bij zitten. “Eigenlijk moeten 50plussers vooral één ding leren: assertief zijn”.
BURG
43
MBURG - VRIjdAG 28 AUGUsTUs 2009
ar miserie is”
Myriam, Lisette en Evy: “Eerst hebben ze ons het ontslag laten verwerken. ”
“Bij directeur geroepen” Peer Myriam Peeters, Evy Boudewijns en Lisette Agten zijn sinds mei hun job kwijt. Ze werkten alle drie als arbeidster voor Helvoet Rubber and Plastic Technology, het vroegere Philips. Myriam (43) had 24 jaar dienst, Evy (32) 10 jaar en Lisette (51) 16 jaar. Nu krijgen ze van Dominick Mols te horen welke opleidingen ze kunnen volgen bij VDAB. “Om de 14 dagen komen we samen voor onze outplacementsessies. Eerst hebben ze ons het ontslag laten verwerken en nu gaan ze ons motiveren om weer werk te zoeken”, zeggen ze. Maar ze beseffen alle drie dat het niet makkelijk zal zijn. Evy denkt eventueel aan een job als receptioniste. “Ik moet de opleidingen eerst nog eens bekijken, ik weet het niet zo.” Lisette heeft nog geen idee welke kant ze uit wil. “Ik ben 51 jaar, dat zal alvast het grootste probleem zijn”, zucht ze. “Ik was 19 jaar toen ik bij Hel-
Daar liggen ze dan wakker van.”
ge lij
n
begeleiding g la s t n o n e g rij tte en Evy k e is L , m ia r y M
herstructureringen. Want dan hebben de werknemers vaak ook geen loon meer gekregen. De rechtbank stelt een curator aan en die stuurt ons dan de lijst met de namen door. Bij kleine bedrijven is dat een probleem, want
draait rond leeftijd”
naeeft obs Texter, ter, oroor aal. nu oor aar niet Het llemijn leeftijd, ook al zeggen ze me akaf. Onlangs ben ik nog in een aan solliciteren voor verkoopster. gelukt, daarna heb ik er een jonge het werk gezien. Tja. En in een k vroegen ze een dienster, maar j zagen, was die vacature ineens kok. Dat zet je natuurlijk aan het uden ze dat zeggen omdat ze me den? Geeft niet, ik blijf zoeken. Ik et thuis zitten.”
tegen dat wij die informatie hebben, zijn ze al lang zelf aan het zoeken. Als er bij grote bedrijven problemen zijn, komt dat in de media en zo weten wij ook wat er aan de hand is. Voor Ooit Tongeren zijn we ook meteen na het
Met dank aan
www.vlaandereninactie.be
voet begon, Philips toen”, zegt Myriam. “Ik heb nooit ergens anders gewerkt. We wisten van in maart dat er ontslagen zouden vallen, maar we wisten niet wie. Tot we in mei bij de directeur werden geroepen. Hij schrok zelf van mijn anciënniteit. Tijd voor iets anders, zei hij. Maar hij heeft makkelijk praten. Misschien dat ik nu wel iets in de zorg kan doen.” De dames zitten in een groep van allemaal ex-werknemers van Helvoet. Een paar mannen informeren naar de cursussen die ze kunnen volgen: lasser,
chauffeur, verpleegkundige, alles passeert de revue. Ze onthouden dat de zorg, bijna altijd werk oplevert. Je krijgt tijdens je cursus zelfs je volle uitkering betaald. Een man is geïnteresseerd in verpleegkunde, maar wil weten of je dat ook kan met een kapotte heup. “Voor elke cursus moet je worden toegelaten”, antwoordt Mols. “Als die niet bij je past, start je niet. Als je voor kok wil gaan, vragen ze je meteen of je ‘s avonds en in het weekend wil werken. Als je nee zegt, zitten we met een probleem.”
slot tekst lIlIANA CAsAGRANDe foto’s luC DAelemANs JeffRey GAeNs / DICk Demey / RAymoND lemmeNs
“Nachtwerk graag”
“Geen recht op stempelgeld”
Leon Renette is 51. “Ik heb vijf jaar in de bouw gewerkt, zeven jaar in de mijn en 21 in een fabriek en dat is blijkbaar nog niet genoeg”, zucht hij. “Overal waar ik kom gaat het bedrijf dicht of failliet. Wanneer komt die man over de pensioenen eigenlijk? Die moet ik hebben. Want ik heb vooral nachtwerk gedaan en dat telt door heb ik me laten vertellen. Ik ben nu zes maanden werkloos en ik ben op een plaats of 10 gaan solliciteren, maar ze vinden me te oud hé. Of ze willen me niet meer geven dan het minimumloon. ‘Iedereen moet onderaan de ladder beginnen meneer’, zeggen ze dan. Ik wil wel 10 à 15 procent inleveren, maar meer niet. Want dan moet ik voor 150 euro per maand gaan werken en dat wil ik niet. Alle soorten werk is goed, als het maar nachtpost is. Misschien kan ik de bewakingssector in.” Heeft hij al iets opgestoken in de club? “In mijn eerste les heb ik geleerd om een computer aan te zetten. Daar had ik nog nooit mee gewerkt. Wel, hij bolt toch nog.”
Bislim Mehuka (54) moet zo snel mogelijk aan werk zien te geraken. Hij zit al sinds november 2007 zonder job, maar krijgt ook geen werkloosheidsvergoeding. “Ik ben als Kosovaars vluchteling naar hier gekomen en ik kon meteen gaan werken. Alles in orde, dacht ik. Negen jaar heb ik in een betonbedrijf gewerkt. Dan is mijn vrouw ziek geworden, ze is in psychiatrie opgenomen. Daarvan ben ik zelf ziek geworden. Officieel ziek hé, vastgesteld door de bedrijfsarts. Toch hebben ze me ontslagen. Maar nu willen ze mij geen werkloosheidsvergoeding geven. Mijn negen jaar werk tellen ineens niet voor de RVA. Ze beweren dat ik geen arbeidsvergunning had, maar hoe kan het dat mijn sociale bijdragen en pensioengeld dan betaald zijn? Elke job is goed voor mij, maar ze zoeken altijd maar jonge mensen. Ik krijg alleen nog maar leefgeld van het OCMW.”
“Liefst opnieuw zelfstandig” Silvano Cimini (52) is sinds november werkzoekend. “Ik had mijn eigen bedrijf. We deden onder meer onderhoud van machines in de automobielsector. Maar daar is het nu crisis. Ik heb zeker 200 brieven verstuurd, maar een job vind ik niet. Zelfs bij mijn concurrent geraak ik niet binnen. Jonge managers zeggen me na vijf minuten al: je bent te oud en te duur. De ervaring waar ze in hun vacature om vragen, speelt dan ineens geen rol meer. Oudere managers nemen wel de tijd om naar me te luisteren, maar jobs hebben ze niet meteen. Het liefst van alles zou ik opnieuw met een bedrijf beginnen. Maar daar moet je geld voor hebben. Ik ben daarvoor bij Fortis geweest, want die zeggen in hun advertenties toch dat ze miljarden veil hebben voor ondernemers. Niet voor mij. Want jouw bedrijf is failliet, mijnheer.”