Façade augustus 2017 by Embuild

Vakblad voor de gevelsector • uitgave van de Confederatie Bouw - Afwerking Lombardstraat 34 - 42 • 1000 Brussel Afgiftekantoor Gent X • Post P209316

Façade

AUGUSTUS 2017 DRIEMAANDELIJKS LEDENBLAD

#63

Dakpannen als gevelbekleding Dockx Bruxsel Hydraulische kalkmortel Restauratie Boekentoren Gent

BIJNA T RKOCH E V T I U

DINSDAG 28 NOVEMBER 2017 Vakbeurs en netwerkevent van het jaar voor fabrikanten, voorschrijvers, architecten en vakmannen uit de volledige afwerkingsector: schilders, schrijnwerkers, plaatsers van plafond- en wandsystemen, parket-, tegel- en mozaĂŻekplaatsers, stukadoors,glazenmakers,â&#x20AC;Ś In de ruime hallen van Brussels Kart Expo in Groot-Bijgaarden van 10u00 tot 20u00. 4.300 bouwprofessionals op 1 dag. Gratis toegang tot meer dan 140 standen. Gemoedelijke sfeer met gratis buffetten en drank. Meer informatie en inschrijvingen als standhouder voor dit unieke evenement via steve.caufriez@confederatiebouw.be.

www.dagvandeafwerking.be

INHOUD

ADVERTENTIEREGISTER Adimat -Briek..................................... Bijlage Bostik......................................................... 31 Claerhout................................................... 31 Fihuma.......................................................30 Recticel Insulation (Glow)............................2 Renson.......................................................23 Wienerberger............................................. 18 Willco Products.......................................... 32

Hydraulische kalkmortel In de tweede helft van de vorige eeuw heeft cement kalk verdrongen als het populairste bindmiddel voor bepleisteringswerken, maar toch heeft kalk ook heel wat voordelen die kunnen nuttig blijken bij zowel restauraties als nieuwbouw.

Ontmoetingscentrum Kasterlee Dit gebouw wordt een ware blikvanger, niet in het minst door zijn pigmentogroene zinken daken gevelbekleding, aangebracht door de firma Bert Meeus nv uit Ranst.

Voorwoord

Asbest: definitief verleden tijd

Pleisterwerk

Grenzen vervagen

CEMBRIT als pionier op het vlak van asbestvrije producten

Spuitkurk, een nieuw alternatief op de markt van de gevelbekleding

6 QuadroClad® gevelsysteem zorgt voor robuuste uitstraling

Nieuw brandweerkazerne Bornem

8 Shopping District Docks Bruxsel

Imposante zinken ‘keien’ bekronen ambitieus architecturaal ontwerp

12 Totaalrenovatie 60 jaar oud socialewoningblok

Gevelsteen maakt plaats voor keramische dakpa

18 Reportage

Nieuw laagje zichtbeton voor de Gentse Boekentoren

28 Pigmento groene ADEKA®-leien voor gevel en dak

Ontmoetingscentrum Kasterlee krijgt groene zinkhuid

Productnieuws

Verticale gevelbekleding: de veelzijdige eyecatcher van de woning

26 Pleisterwerk

Hydraulische kalkmortel: een traditionele methode die nog steeds modern blijft

Façade Façade • november • mei 2016 2017

©Baeken-Carrières du Hainaut

©Christophe Erkens-Carrières du Hainaut

ISOLEREN, VERFRAAIEN, OPWAARDEREN. ikverfraaimijngevel.com Nieuwbouw- of verbouwingsplannen? Gun uzelf de meerwaarde van een gevel in authentieke Blauwe Steen uit Henegouwen ® met een verbeterde energie-efficiëntie. Op ikverfraaimijngevel.com vindt u alles over de EnoStone ®systemen : inbouwsystemen van Carrières du Hainaut ® voor gevelisolatie en -bekleding.

EnoStone®, twee volledige systemen om uw gevel te verfraaien én minder energie te verbruiken! 7E-Board Zero Een functioneel en esthetisch systeem, gemakkelijk aan te brengen, zowel door de vakman als door de ervaren doe-het-zelver. Met EnoStone E-Board Zero® combineert u blauwe steenstrips van verschillende grootte en verleent u uw gevel een dynamisch en 2

esthetisch karakter. Met of zonder voegen!

7Wall Base Een professioneel 2-in-1-systeem om uw gevel in één enkele bewerking te isoleren en te bekleden. Met EnoStone ® Wall Base beschermt u uw gevel tegen aantasting van buitenaf, verleent u uw gevel een esthetisch, tijdloos en duurzaam uitzicht, en verlaagt

Video’s en advies op ikverfraaimijngevel.com

u uw energiefactuur!

Brandend actueel

EDITO

Met uitzondering van de eengezinswoningen, die niet onderhevig zijn aan brandveiligheidseisen, moeten alle nieuwe gebouwen in ons land beantwoorden aan de reglementaire eisen met het oog op de beperking van het risico op brandoverslag via de gevels. In deze uitgave leest u onder meer een artikel van het WTCB dat een kort overzicht van de geldende eisen inzake de brandveiligheid van gevels. Hierbij wordt er ook dieper ingegaan op de eisen en de bijkomende constructieve maatregelen ter beperking van het risico op brandoverslag via de gevels voor het bijzondere geval van buitengevelisolatiesystemen met pleisterwerk, ook wel ETICS genoemd. De verspreiding van brand via de gevel is als onderwerp nooit actueler geweest dan de afgelopen weken, vanwege de ramp met de Grenfell Tower in Londen. Bij de brand die hier uitbrak op 14 juni werd zo goed als de volledige woontoren van 24 verdiepingen in de as gelegd. Er vielen minstens 80 doden en meer dan 70 gewonden. Maar als we de brandexperts mogen geloven, had het niet zo erg hoeven af te lopen. Als er maar een ander type gevelbekleding was gebruikt bij de grote renovatie vorig jaar. De panelen met een plastic kern en een aluminium buitenlaag worden in Groot-Brittannië dan wel als veilig bestempeld, in andere landen zoals de VS en Duitsland worden ze gebannen voor zulke gebouwen en zelfs “brandbaar” genoemd. In Duitsland zitten ze in dezelfde categorie als ‘onbeschermd hout met een dikte van maximaal 12 millimeter’. Reynobond - het Amerikaanse bedrijf dat de panelen produceert - heeft drie soorten in de aanbieding. Eentje met een - brandbare - plastic kern en twee die brandbestendig zijn. “De panelen met plastic kern mogen volgens de veiligheidsvoorschriften in de VS alleen gebruikt worden voor gebouwen die lager zijn dan 12 meter”, aldus een verkoper van Reynobond. “Niet voor hoge gebouwen.” De panelen met plastic kern zijn goedkoper en dat zou volgens de Britse pers ook de reden geweest kunnen zijn dan de aannemer die koos. Hoewel het maar gaat om een meerkost van een kleine 6.000 euro voor het hele gebouw. Dit op een totaalkost voor de gevelrenovatie van de Grenfelltoren van 10 miljoen euro! De Londense politie is een strafrechtelijk onderzoek naar de brand gestart, maar heeft nog geen officiële oorzaak aangeduid. Intussen raakte ook al wel bekend dat naar schatting 30.000 gebouwen in Groot-Brittannië dezelfde gevelbekleding hebben als de Grenfelltoren. En daar zouden 87 woontorens bij zijn! Er gaan dan ook stemmen op om daar zo snel mogelijk iets aan te doen. Er werden dus duidelijk lessen getrokken uit deze rampzalige brand, maar dan wel lessen die zeer duur werden betaald.

Gunther Guinée

Hoofdredacteur Façade

COLOFON Confederatie Bouw - Afwerking

Verantwoordelijke Uitgever

Lombardstraat 34-42 1000 Brussel Tel.: +32 (0)2 545 57 10 Fax: +32 (0)2 545 58 59 www.confederatiebouw.be BTW: BE 406 479 092

Filip Coveliers Lombardstraat 34-42 • 1000 Brussel filip.coveliers@confederatiebouw.be

Verschijningsfrequentie / Oplage 4x per jaar • 9.000 exemplaren

Advertentieverantwoordelijke Steve Caufriez Tel.: +32 (0)2 545 57 25 GSM: +32 (0)486 58 71 91 steve.caufriez@confederatiebouw.be

Hoofdredactie: Gunther Guinée Hoogboomsteenweg 135 bus 4 • 2950 Kapellen Tel.: +32 (0)3 888.27.33 gunther.guinee@telenet.be Redactie: Bram Schittecatte Tel: 02/545 59 47 • Fax: 02/545 58 59 bram.schittecatte@confederatiebouw.be

Vormgeving: Abder-Razzaaq Boujdaini abder-razzaaq.boujdaini@confederatiebouw.be

Een organisatie van

Faรงade โ ข augustus 2017

In samenwerking met

Mediapartners:

Bouwbedrijf Construction

Spouwmuren

Energieminister Tommelein roept op

“Investeer in isolatie van spouwmuren!” Het aantal isolaties van spouwmuren zit al enkele jaren in stijgende lijn, maar in 2016 was er voor het eerst een lichte daling. Vlaams minister van Energie Bart Tommelein lanceert daarom een oproep om particulieren warm te maken voor de isolatie van spouwmuren. ‘Je ziet het resultaat meteen op je energiefactuur.’

“Investeer in isolatie van spouwmuren!” Van ongeveer 600.000 Vlaamse woningen zijn de spouwmuren nog niet geïsoleerd. Tachtig à negentig procent hiervan komt in aanmerking voor na-isolatie. De overblijvende woningen hebben bijvoorbeeld een te smalle spouwmuur of een geverfde gevel. Het aantal isolaties van spouwmuren zit al enkele jaren in de lift. 2015 was het absolute topjaar met 20.248 spouwmuurisolaties. In 2016 daalt het aantal geïsoleerde spouwmuren voor het eerst: 2.424 woningen minder, of een daling met 12 procent. Voor spouwmuurisolatie kan je drie soorten producten gebruiken: minerale wol die onder druk wordt ingeblazen, geëxpandeerde polystyreenkorrels die samen met een bindmiddel in de spouw worden geblazen en daar een stabiele massa vormen, en PURschuim dat wordt geïnjecteerd.

“

De goedkoopste energie is de energie die je niet verbruikt prijs voor 125 m² na-isolatie bedraagt 2.500 euro. Na aftrek van de premie van 6 euro per m², betaal je nog slechts 1.750 euro. “De goedkoopste energie is de energie die je niet verbruikt”, aldus Tommelein. “Na dakisolatie, is het isoleren van spouwmuren de meest efficiënte en rendabele investering. De werken worden op één dag uitgevoerd en per jaar bespaar je zo’n 300 euro. Na vijf à zes jaar heb je alle kosten terugverdiend”. Het isoleren van spouwmuren heeft nog bijkomende voordelen. Door de extra isolatie verhoogt namelijk de energieprestatie van een woning, waardoor de waarde verhoogt.

De investering loont!

De klok tikt

Vlaams minister van Energie Bart Tommelein lanceerde begin februari een oproep om te investeren in spouwmuurisolatie. Wie isoleert, verhoogt immers de energiezuinigheid van zijn of haar woning. De gemiddelde kost-

Vanaf 2018 daalt de premie voor investeringen van spouwmuurisolatie van 6 naar 5 euro per vierkante meter. Wie een woning bezit, heeft er dus alle belang bij om de investering nog dit jaar te laten uitvoeren.

”

Je leest alles over energiepremies op www.buildyourhome.be

Evolutie spouwmuurisolaties in Vlaanderen 2012

3200

2013

15526

2014

17539

2015

20248

2016

17824

Façade Façade• •november augustus 2016 2017

Renoveren

Met renovatiepremies naar een energiezuinig Vlaams woningpark Het pad naar een energiezuinig Vlaams woonpatrimonium werd door de Vlaamse beleidsmakers vastgelegd. En dat pad is ambitieus!

http://www.vlaanderen.be/nl/bouwen-wonen-en-energie/bouwen-en-verbouwen/premies-voor-renovatie/premies-voor-dakisolatie

wen-wonen-en-energie/bouwen-en-verbouwen/premie-van-de-netbeheerder-voor-een-zonneboiler

Vlaanderen telde in 2015 2,6 miljoen g e b ou w e n, samen goed voor iets meer dan 3 miljoen woongelegenheden. Uit een peiling van het Vlaams E n e r g i e a g e n tschap blijkt dat 18 % van deze woningen nog steeds zonder dakisolatie zit, dat 11 % nog altijd kel glas heeft en dat de buitenmuren enbij 53 % van de Vlaamse woningen niet geïsoleerd zijn.

isolatiewaarde en wordt de woning verwarmd met een energiezuinige installatie of is ze aangesloten op een efficiënt warmtenet. Een tweede optie is een maximaal E-peil van E60 of een EPC-kernwaarde van 100 kWh/m² na renovatie.

Nochtans heeft de Vlaamse overheid, naast de premies die door de netbeheerders uitgekeerd worden om energetische renovaties te promoten, ook de spreekwoordelijke stok bovengehaald. Er werden enkele belangrijke deadlines vastgelegd voor de transitie naar een energiezuinig woonpatrimonium. 2020, 2023 en 2050 zijn cruciale data.

De mogelijke sancties bij een ongeschiktverklaring, zoals een jaarlijkse heffing of een strafrechtelijke handhaving, zijn niet van toepassing als de woning door de eigenaar zelf bewoond wordt. In de praktijk betekent dit dus dat vooral eigenaars-verhuurders getroffen zullen worden door deze maatregel. Niet alleen de woonentiteiten die onder het dak liggen kunnen ongeschikt verklaard worden, maar alle woonentiteiten in het hele blok. Of de eigenaar nu op het gelijkvloers zijn of haar appartement verhuurt of op de bovenste verdieping. Er zal geen onderscheid gemaakt worden.

https://www.vlaanderen.be/nl/bouwen-wonen-en-energie/bouwen-en-verbouwen/premies-voor-renovatie/premies-voor-ramen-glas-en-schrijnwerk

http://www.vlaanderen.be/nl/bouwen-wonen-en-energie/bouwen-en-verbouwen/premie-van-de-netbeheerder-voor-een-warmtepomp

onen-en-energie/bouwen-en-verbouwen/premie-van-de-netbeheerder-voor-vloerisolatie-kelderisolatie

Het ontbreken van dakisolatie zal vanaf 2020 leiden tot het ongeschikt verklaren van de woning en ook het ontbreken van dubbel glas geeft vanaf 2023 aanleiding tot dezelfde sanctie. En als we dan nog iets verder in de toekomst kijken, is er ook de BENOvatie-doelstelling 2050.

BENOveren? Om een woning te laten voldoen aan de BENOvatiedoelstellingen zijn er twee mogelijkheden. Bij de eerste mogelijkheid overschrijdt geen enkel onderdeel van de bouwschil (dak, muren, ramen, vloeren…) de vastgestelde

Façade • augustus 2017

Je kan op de website van het Vlaams Energieagentschap nu al registreren als BENOvatie-voorloper. Dan mag je het campagnemateriaal gebruiken én krijgt je bedrijf ook op de website van de Confederatie Bouw de vermelding BENOvatie-voorloper (dit kan je trouwens ook doen als BEN-voorloper).

Dakisolatie- en dubbelglasnorm Tot 2020 wordt er een beperkt aantal strafpunten toegekend voor het ontbreken van voldoende dakisolatie of dubbel glas. Vanaf 2020 worden echter 15 strafpunten toegekend als de woning niet voldoet aan de norm. Dat betekent dat de burgemeester de woning ongeschikt kan verklaren.

De wortel: premies en totaalrenovatiebonus

Op 1 januari 2017 lanceerde de Vlaamse overheid twee nieuwe financiële duwtjes in de rug om energetische renovaties te ondersteunen: de ‘Totaalrenovatiebonus’ en de ‘Burenpremie’. De ‘Burenpremie’ wil het collectief renoveren stimuleren. Waar minstens 10 buren uit dezelfde gemeente meedoen met een energierenovatie, zoals dakiso-

latie, kunnen zij worden bijgestaan door een projectbegeleider, of ‘BENOvatiecoach’. Deze begeleider neemt een groot deel van de taken over, zodat de klant zelf minder moet doen. Verder is hij het centrale aanspreekpunt voor vragen en problemen, zal hij advies verlenen en de woning doorlichten. In ruil krijgt de projectbegeleider de burenpremie (400 euro per woning), maar uiteraard heeft de klant wel nog steeds recht op de energiepremies van de netbeheerder. De tweede nieuwigheid is de ‘Totaalrenovatiebonus’, ook wel de ‘BENO-pass’ genoemd. Dit is een bonus, een financieel extraatje dat de klant krijgt wanneer hij minstens drie energie-investeringen binnen een periode van vijf jaar laat uitvoeren. Dat extraatje komt bovenop de bestaande energiepremies.

Formalis uw springplank naar zorgeloos ondernemen

Voorbeeld: het dak en muren van de klant zijn nog niet geïsoleerd. Hij kiest ervoor om in 2017 zijn dak te laten isoleren, in het voorjaar van 2018 laat hij zijn spouwmuren isoleren en in het najaar laat hij een zonneboiler plaatsen. Als de klant deze werken laat uitvoeren door een aannemer, heeft hij recht op energiepremies. Dakisolatie: 6 euro/m², spouwmuurisolatie in 2018: 5 euro/m² (in 2017 is dat nog 6 euro/m²) en voor de zonneboiler krijgt hij 550 euro/m². En daarbovenop de Totaalrenovatiebonus: 1250 euro omdat hij drie maatregelen binnen de vijf jaar liet uitvoeren. Laat de klant binnen dezelfde vijf jaar bijvoorbeeld ook nog een ventilatiesysteem plaatsen, dan krijgt hij er nog eens 500 euro bij en daarna voor elke bijkomende maatregel 1000 euro. Dat kan oplopen tot een extraatje van maximaal 4750 euro. De toekenning van de Totaalrenovatiebonus gebeurt automatisch.

2050, nog een zee van tijd? De Vlaamse Confederatie Bouw berekende dat het huidige renovatieritme voorlopig niet hoger ligt dan 0,61 procent per jaar. Om tegen 2050 héél het Vlaams woonpatrimonium onder E60 of EPC-kernwaarde van 100 kWh/m2/jaar te krijgen, moet jaarlijks minstens 2,7 % van het woningpatrimonium grondig gerenoveerd worden. 2050 mag dan ver weg lijken, om de opgelegde doelstelling te halen, moet de renovatiegraad omhoog. Een eengezinswoning in open bebouwing in Vlaanderen heeft gemiddeld een EPC-kernwaarde van 398 kWh/m2/jaar, eengezinswoningen in gesloten bebouwing 296. De gemiddelden liggen dus nog ruim boven de 2050-norm.

U start of heeft een bouwbedrijf? Vertrouw dan op Formalis:

Verder inzetten op sensibilisering én maximaal gebruik maken van de Vlaamse fiscale instrumenten is dus broodnodig om tegen 2050 een energiezuinig Vlaams patrimonium te bekomen.

formalis.be

> bij de afhandeling van al uw administratieve formaliteiten. > voor de inschrijving en wijzigingen in de Kruispuntbank van Ondernemingen. > voor onze expertise en kennis van de bouw.

ondernemingsloket

De BENOvatiebrochure is op eenvoudig verzoek te verkrijgen bij uw sectorfederatie of via de Vlaamse Confederatie Bouw. Façade Façade• •november augustus 2016 2017

Groengevels

Een groene gevel? Just do it! Voor wie houdt van wat groen en op zoek is naar een originele gevelbekleding vormen groengevels een uitstekende keuze. Sportkledingfabrikant Nike besloot om een gevel van het logistiek centrum in het Limburgse Laakdal te bekleden met planten. Het resultaat oogt spectaculair. Nike zet al geruime tijd zwaar in op duurzaamheid. Niet alleen in het productieproces, maar ook bij de bouw van de bedrijfsgebouwen. Toen in 2013 begonnen werd met de bouw van de nieuwe Europese Logistieke Campus in het Limburgse Laakdal, stond duurzaamheid voorop. Er werd gekozen voor milieuvriendelijke ener-

FaĂ§ade â&#x20AC;˘ augustus 2017

giebronnen (biomassa, waterkracht, zonnepanelen, windturbines en geothermie). Water wordt er volop gerecupereerd en de toelevering van het distributiecentrum verloopt voor het grootste deel via het Albertkanaal. Maar Nike wilde dat die keuze voor duurzaamheid ook zichtbaar zou zijn voor de buitenwereld. Zo ontstond

het idee van een groene wand voor de gevel langs de nabijgelegen E313-autosnelweg. De groengevel is niet alleen het visitekaartje van Nike, de wand heeft ook enkele praktische voordelen. Zo maskeert de groene slinger over de gevel de brandtrappen, die ook langs

EUROPESE LOGISTIEKE CAMPUS LAAKDAL IN CIJFERS • 3500 werknemers en daarmee een van de grotere werkgevers uit de regio • Verzorgt de distributie van kledij en schoenen naar 39 landen in Europa en Azië • Bedient meer dan 2 miljoen klanten, zowel groothandel, kleinhandel als particulieren • 99% van de toelevering gebeurt via het Albertkanaal, daarmee worden jaarlijks 14.000 vrachtwagenritten vermeden • Gebruikt 100% hernieuwbare energie (biomassa, geothermie, waterkracht, zes windturbines en zonnepanelen ter grootte van drie voetbalvelden) • 95% van het geproduceerde afval wordt gerecycleerd

de voorkant van het gebouw zitten. Anderzijds fungeert de uitstekende beplanting tegelijk ook als een soort van zonnewering die voorkomt dat er tijdens de zomermaanden te veel rechtstreeks zonlicht invalt op de ramen.

Modulair systeem van Mobilane Voor de bekleding van de groene wand koos Nike voor het modulaire LivePanel-syteem van Mobilane. Bij dit systeem worden tegen de gevel aluminiumprofielen bevestigd waar men vervolgens kleine cassettes inschuift. De verticaal geplaatste profielen bieden de structuur de nodige stevigheid, de holle horizontale profielen hebben daarnaast ook nog een tweede functie: ze fungeren als wateropslagreservoir. In de profielen komen lichte kunststof cassettes (40 x 40 cm), waar uitsparingen in voorzien zijn voor plantjes (zie foto). Iedere cassette biedt plaats aan 9 plantjes. Achter de plantjes loopt een doek, die in contact staat met het wa-

ter onderaan in het reservoir. Door de capillaire werking van het doek, stijgt het water op en worden alle planten in de cassette continu bevloeid. “Mobilane wil groene gevels en daken toegankelijk maken voor iedereen”, licht Marc De Smedt van Mobilane toe. “Daarom brengen we kant-enklare systemen op de markt. Toen er een tiental jaar geleden voor het eerst vraag ontstond naar groene gevels, hebben we een systeem ontwikkeld waarbij grote plantenbakken tegen de gevels bevestigd werden, waarin we kant-en-klare hagen plaatsten. Dat systeem werkte heel goed, maar het had als nadeel dat de plantenbakken erg zwaar waren. De gevels moesten een draagkracht hebben van 140 kg per vierkante meter. Daardoor was dit systeem niet overal toepasbaar. Omwille van die reden hebben we het veel lichtere LivePanel systeem bedacht, dat hier bij Nike gebruikt is. Voor de plaatsing van LivePanel modules volstaat het dat de muur een draagkracht heeft van 40kg/m²”.

BTW-TARIEF VOOR GROENDAKEN EN GEVELS De voorbije jaren bestond er onduidelijkheid over welk btw-tarief er van toepassing was bij de aanleg van groendaken en groengevels. De verlaagde btw-tarieven gelden immers voor daken en gevels, maar niet voor tuinaanleg. De btw-diensten hebben daarom in het voorjaar van 2017 een circulaire gepubliceerd met een omschrijving van de soorten groendaken en -gevels waarvoor een verlaagd tarief van 6 of 12% kan toegepast worden. Façade Façade• •november augustus 2016 2017

Groengevels

IKEA-principe Mobilane wil groene wanden voor iedereen toegankelijk maken. Daarom hanteren ze de IKEA-filosofie. Alle onderdelen van het LivePanel-systeem worden tegelijk geleverd in zelfbouwpakketten. Bij de pakketten zit een handleiding die stap voor stap uitlegt hoe je de profielen en cassettes bevestigt. “Iedereen die handig is kan dit systeem aanbrengen”, vervolgt Marc De Smedt. “Voor een schrijnwerker is dit kinderspel, maar we merken dat ook heel veel tuinmannen dit voor hun rekening nemen. Een tuinman onder de arm nemen, kan bovendien interessant zijn aangezien je wel wat plantenkennis nodig hebt voor de keuze van de geschikte planten. Niet ieder plant kan zomaar overal groeien. Je moet onder andere rekening houden met de

windrichting, de blootstelling aan zon en de windgevoeligheid van de planten. Hier bij Nike hebben we gekozen voor 12 verschillende plantensoorten. In totaal zitten in deze gevel 100.000 plantjes verwerkt. De meeste planten zijn wel winterhard, maar omdat we het gevoel van een ‘levende gevel’ willen behouden, kiezen we voor planten die er tijdens de wintermaanden anders uitzien dan gedurende de rest van het jaar”. Wie kiest voor een groene gevel, moet er zich van bewust zijn dat dit een levende gevel is, die om onderhoud vraagt. En dat omvat meer dan enkel het gieten en voeden van de planten. Dode planten moeten regelmatig ver-

vangen worden en er zijn controles nodig om na te gaan of het levensnoodzakelijk capillaire doek niet beschadigd is. In het geval van Nike vinden deze inspecties viermaal per jaar plaats.

Slotsom Een groene gevel vergt dus iets meer werk dan een klassieke gevel, maar daar tegenover staan ook heel wat voordelen. En voor wie het ecologische aspect hoog in het vaandel draagt, wegen die voordelen ruimschoots op tegen de nadelen.

Mobilane is een familiebedrijf met meer dan 80 jaar ervaring. Kwaliteit en innovatie zijn kernwoorden voor deze specialist in het ontwikkelen van kant en klare groensystemen voor binnen en buiten. Mobilane is internationaal een trendsetter en de marktleider in de markt van de kant-en-klare oplossingen. Architect: Jaspers-Eyers

Façade • augustus 2017

NIEUW

Stone Solutions PROFESSIONEEL LIJMSYSTEEM VOOR STEENSTRIPS

ELASTISCHE VERLIJMING MET DIRECTE HECHTING

TCKI GETEST OP VELE BOUWMATERIALEN LICHT, SNEL EN MAKKELIJK AAN TE BRENGEN, STOFVRIJ, SCHOON EN ZEER DUURZAAM

www.bostik.be

Het meest gespecialiseerde bedrijf in het zuigen en blazen van dakgrind

• • • • • • •

Zuigen en blazen van ballastgrind tot op grote hoogte • Blazen van grind 16/32 Efficiënte en verantwoorde afvoer van grind tot een korrelgrootte van 30/60 Aanleggen van extensieve daktuinen Het verwerken van andere droge stoffen, zoals zand, daktuinsubstraat en kleikorrels Op maat uitgevoerde speciale projecten Eigen transport tot 23Ton (ideaal voor kleine werven in stedelijk gebied) Voor de uit te voeren werkzaamheden speciaal ontworpen zuigen blaaswagens

Peter Coolkens • tel: 03 314 29 03 • fax: 03 315 19 03 • e-mail: info@fihuma.be

Façade Façade • november • mei 2016 2017

Brandveiligheid

Brandoverslag via gevels: hoe is de situatie in België?

In de nacht van 13 op 14 juni 2017 brak er brand uit in de Londense Grenfell Tower. De gevolgen waren vreselijk: 79 doden en meer dan 70 gewonden. In de nasleep van de brand ontstond er ophef: hoe was het mogelijk dat de brand zich zo snel kon verspreiden en zo’n zware gevolgen had? Naar aanleiding daarvan verspreidt het WTCB een document waarin de stand van zaken opgemaakt wordt van de brandveiligheid van gebouwen in ons land.

Uit de cijfers van de FOD Binnenlandse Zaken blijkt dat er in ons land in 2014 meer dan 19.000 branden geregistreerd werden waarvoor een tussenkomst van de brandweer nodig was. Deze branden eisten meer dan 70 dodelijke slachtoffers. Hetzelfde jaar raakten ook 1.200 burgers en meer dan 20 brandweerlieden gewond bij branden.

Façade • augustus 2017

Inferno in woontoren Ook uit de brand in de Londense Grenfell Tower bleek nog maar eens hoe verwoestend de gevolgen van een brand kunnen zijn. De brand zou ontstaan zijn aan een defecte koelkast in een appartement op de vierde verdieping. De

brandweerdiensten waren vlug ter plaatse, maar het vuur had zich intussen zeer snel in verticale richting verspreid via de gevel. Waarschijnlijk heeft zich eveneens een ‘secundaire’ verspreiding voorgedaan langs de binnenzijde van het gebouw (via de verticale technische kokers, de trappenhal …). De brand zou op verschillende plaatsen opnieuw het gebouw binnengedrongen zijn, waardoor talloze appartementen volledig verwoest werden en meerdere bewoners, vast val kwamen te zitten. Bij een brand van deze omvang spelen uiteraard meerdere factoren een rol, maar al snel rezen er grote vragen over de razendsnelle verticale verspreiding van de brand en de rol van het gevelsysteem daarbij (brandbare isolatie, geventileerde luchtspouw en composietplaten met een kern van polyethyleen). Los daarvan vormen ook de evacuatiemogelijkheden en de compartimentering van het gebouw stof tot nadenken.

WTCB-uitgave Omdat er ook in on sland heel wat te doen was over de brand, publiceerde het Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf (WTCB) een brochure: ‘Brandveiligheid van gevels van gebouwen met meerdere verdiepingen’. Het document bevat onder andere een overzicht van de geldende wettelijke regels en normen die betrekking hebben op brandoverslag via de gevels.

• Industriegebouwen: geen vereisten • Lage gebouwen (h < 10 m): D-s3, d1 • Middelhoge en hoge gebouwen: B-s3, d1 Deze eisen zijn van toepassing op de bouwproducten in hun uiteindelijke gebruiksvoorwaarden (end-use conditions), waardoor het mogelijk wordt om rekening te houden met de eventuele invloed van de onderliggende materiaallagen en de bevestigingswijze. De gevelbekleding waarop de brandreactie-eis betrekking heeft, mag dus niet afzonderlijk beschouwd worden, maar veeleer zoals ze toegepast is op de bouwplaats. In het geval van een buitenbepleisteringssysteem op isolatie (ETICS), zijn deze eisen dus niet van toepassing op de bepleistering an sich, maar wel op het volledige uitgevoerde systeem, d.w.z. de bepleistering, de onderliggende lagen (isolatie) en de bevestigingswijze. De brandreactie van het ETICS wordt gedeclareerd door de fabrikant. Ze kan de klasse B-s3, d1 bereiken die in België geëist wordt voor de hoge gebouwen en dit, zelfs indien de gebruikte isolatie zeer brandbaar is (bv. EPS van klasse E).

Brandoverslag via gevels Brandoverslag via gevels gebeurt op drie verschillende manieren. Brandoverslag via het oppervlak van de gevelbekleding, brandoverslag tussen twee compartimenten en brandoverslag over het gevelsysteem door toedoen van de brandbare onderdelen (bv. de isolatie) of de geventileerde luchtspouw achter de gevelbekleding (schoorsteeneffect). In dit artikel beperken we ons echter tot de brandreactie van de gevelbekleding en de maatregelen die genomen kunnen worden om te vermijden dat brand overslaat via de gevelbekleding.

Brandreactie van gevelbekleding Het KB basisnormen van 7 juli 1994 legt een aantal eisen vast om de brandoverslag via gevelbekledingen te beperken of te vertragen. Deze eisen hebben betrekking op de brandreactie van de gevelbekleding “De gevelbekledingen van de lage gebouwen vertonen klasse D-s3, d1. De gevelbekledingen van de middelhoge en hoge gebouwen vertonen klasse B-s3, d1. Een maximum van 5 % van de zichtbare oppervlakte van de gevels is niet onderworpen aan deze vereiste.” Façade Façade Façade • •november augustus • mei 2016 2017

Brandveiligheid

Voor een gevelbekleding onder de vorm van een bebording wordt dezelfde redenering gevolgd: de eisen zijn van toepassing op het volledige systeem, d.w.z. op de bebording, de geventileerde luchtspouw, het eventuele achterliggende plaatmateriaal, de isolatie en de bevestigingswijze.

Tabel – Klassen van brandbeschermingsvermogen K Toepassingen waarvoor minstens de klasse A2-s3, d2 vereist is

Toepassingen waarvoor hoogstens de klasse B-s1, d0 vereist is

K2 30

K2 10

Voor gevels (maximale eis van B-s3, d1 voor middelhoge en hoge gebouwen) wil dit zeggen dat de materiaallagen die zich achter de gevelbekleding bevinden (isolatie, plaatmateriaal ...) niet in aanmerking genomen hoeven te worden als ze beschermd zijn door een element van de beschermingsklasse K2 10, dat gedurende 10 minuten bescherming biedt tegen een te snelle opwarming en een ontvlamming of verkoling. Het KB Basisnormen preciseert echter dat de achterliggende lagen niet in aanmerking genomen moeten worden indien ze beschermd zijn door een plaatmateriaal dat over een ‘toereikend brandbeschermingsvermogen’ beschikt:

OPGELET! Het principe dat stelt dat de brandreactie-eis betrekking heeft op de gevelbekleding en eventueel ook op de materiaallagen die gelegen zijn achter de gevelbekleding, wordt in vele gevallen niet goed begrepen door de bouwprofessionelen. Voor de aannemer is het vaak moeilijk om de voor hem noodzakelijke informatie te vinden (technische fiches van de fabrikanten, begeleidende informatie bij de CE-markering, Europese Technische Goedkeuringsleidraden ...). En wanneer deze informatie al beschikbaar is, zijn de gegevens doorgaans niet gedetailleerd genoeg om een correcte keuze te kunnen maken. Bovendien staan de beschermingsklassen K2 10 uiterst zelden vermeld in de technische fiche.

De brochure ‘Brandveiligheid van gevels van gebouwen met meerdere verdiepingen’ kan gratis gedownload worden via www.wtcb.be

Façade • augustus 2017

Wetgeving

Verplichte tienjarige aansprakelijkheidsverzekering vanaf 2018 Op 9 juni verscheen de ‘wet van 31 mei 2017 betreffende de verplichte verzekering van de tienjarige burgerlijke aansprakelijkheid van aannemers’ in het Staatsblad. Met deze wet worden aannemers verplicht hun tienjarige aansprakelijkheid te verzekeren van de gesloten ruwbouw van een woning (of appartement) waarvan de definitieve stedenbouwkundige vergunning werd afgeleverd na 1 juli 2018. chitect vereist is. Ook heeft de verzekering enkel betrekking op schadegevallen aan de gesloten ruwbouw van een woning voor gebreken die onder de 10-jarige aansprakelijkheid van de aannemer vallen. Het gaat hierbij om problemen met de stabiliteit, de stevigheid en waterdichtheid van de woning. Dus ook de werken van dakdekker, de aannemer die ramen en deuren plaatst, de dekvloerder,… kunnen dus onder de verzekeringsplicht vallen. Voor andere werken geldt de verzekeringsplicht niet. Verborgen lichte gebreken vallen evenmin onder de verplichte verzekering.

Hoe werkt het concreet? Met deze wet streeft de regering twee doelen na. Ze wil enerzijds de bestaande ongelijkheid tussen architecten en aannemers wegwerken. Tot nu toe waren de architecten namelijk als enigen wettelijk verplicht hun beroepsaansprakelijkheid te verzekeren. Anderzijds moet de verplichte aansprakelijkheidsverzekering de consument meer bescherming bieden. Dankzij de verzekering is de bouwheer namelijk beter beschermd in geval van bouwfouten, ook wanneer een aannemer failliet zou gaan.

Hoeveel? Per schadegeval dient een bedrag van minimum 500.000 € te worden gedekt, wanneer de waarde van het gebouw hoger is dan 500.000 €. Indien de waarde van de woning echter lager is dan 500.000 €, dan stemt de dekking overeen met de waarde van wederopbouw van de woning.

Voor welke werken? De verplichte verzekering blijft beperkt tot werken van onroerende staat waarvoor de tussenkomst van een ar-

De verzekeraars zorgen voor een gestandaardiseerd verzekeringsattest. Dit verzekeringsattest wordt voor de start van de werf overhandigd aan de bouwheer of promotor, en aan de architect. De aannemer bezorgt het attest tevens aan de RSZ. Als er een verkoop plaatsvindt vooraleer de periode van de dekking (10 jaar) is afgelopen, dient de notaris na te kijken dat de verkoper het verzekeringsattest overhandigt aan de koper. Een uitgebreide bespreking van deze nieuwe wetgeving verschijnt in ons ledenblad ‘Bouwbedrijf ’. Façade Façade • november • mei 2016 2017

WTCB

ETICS en de brandveiligheid van gevels Dit artikel geeft een kort overzicht van de geldende eisen inzake de brandveiligheid van gevels. Hierbij wordt er ook dieper ingegaan op de eisen en de bijkomende constructieve maatregelen ter beperking van het risico op brandoverslag via de gevels voor het bijzondere geval van buitengevelisolatiesystemen met pleisterwerk, ook wel ETICS genoemd. Er heerst tegenwoordig heel wat discussie over deze maatregelen binnen een werkgroep van de Hoge Raad voor beveiliging tegen brand en ontploffing. Met uitzondering van de eengezinswoningen, die niet onderhevig zijn aan brandveiligheidseisen, moeten alle nieuwe gebouwen beantwoorden aan de reglementaire eisen met het oog op de beperking van het risico op brandoverslag via de gevels. Deze eisen hebben enerzijds betrekking op de brandreactie van de gevelbekleding (1) (minimale klasse D-s3, d1 voor lage gebouwen en B-s3, d1 voor middelhoge en hoge gebouwen), en anderzijds op de brandweerstand van het gevelelement en zijn aansluiting met de vloer (2). In het geval van middelhoge en hoge gebouwen, moet het gevelelement een brandweerstand E60 vertonen (vlamdichtheid gedurende 60 minuten) over een minimale ontwikkelde lengte van 1 m (a + b + c + d, zie afbeelding 1), die berekend moet worden volgens het Koninklijk Besluit ‘Basisnormen inzake brandpreventie’. Enkel elementen met een brandweerstand E60 worden hierbij in rekening genomen, wat dus onder meer de aluminium dorpels en ramen, alsook de bepleisteringssystemen op EPS uitsluit. De laatste jaren werden gekenmerkt door een toename van de langs buiten geïsoleerde geveloppervlaktes, van de toegepaste isolatiediktes en bijgevolg ook van de brandbare massa van de gevels. Dit brengt echter ook een risico met zich mee op de migratie

Façade • augustus 2017

van de brand tot in het gevelsysteem, met name via de brandbare isolatie van een ETICS (zie afbeelding 1). De brand zou immers de door het E60-element geboden bescherming kunnen omzeilen en zich over een aanzienlijk deel van de gevel kunnen verspreiden. In tegenstelling tot bepaalde buurlanden, houdt de huidige Belgische reglementering echter geen rekening met dit risico. Desondanks raden vele brandweerdiensten in hun bij de stedenbouwkundige vergunning gevoegde brandpreventieverslag enkele constructieve oplossingen aan om dit risico te beperken. Een werkgroep van de Hoge Raad voor beveiliging tegen brand en ontploffing legt zich momenteel toe op de opstel- ling van eensluidende regels. Zij stellen reeds de volgende voorlopige aanbevelingen voor (3):

1 | Ontwikkelde lengte van 1 m van het E60-element (a + b + c + d) en het risico op brandoverslag in de gevel (a = 0, vermits de aluminium dorpel en de ETICS geen E60 vertonen).

• voor lage gebouwen (h < 10 m): geen bijkomende eisen naast de geldende reglementering

De typeoplossingen voor deze laatste gebouwen zouden gebaseerd zijn op de principes die in Duitsland en Frankrijk van kracht zijn.

• voor zeer hoge gebouwen (h > 36 m): onbrandbaarheid (klasse A2-s3, d1) van de buitenbekledingen en de substantiële gevelcomponenten • voor de andere gebouwen (h tussen 10 en 36 m): typeoplossingen gebaseerd op een regelmatige onderbreking van de brandbare isolatie (bij ETICS) of van de luchtspouw (bij een gevelbekleding met een geventileerde luchtspouw).

In dit artikel beperken we ons tot de bespreking van de Franse regels, die in de Instruction technique IT 249 omtrent gevels vermeld worden en aangevuld worden met een leidraad voor ETICS met EPS-isolatie. Het hoofdprincipe bestaat erin de brandbare EPS-isolatie te onder- breken door middel van onbrandbare stroken (zie afbeelding 2).

“

Het gevelelement moet een brandweerstand E60 vertonen over een minimale ontwikkelde lengte van 1 m. Deze stroken uit rotswol (brandreactieklasse A1 en minimale densiteit van 90 kg/m³) worden mechanisch bevestigd en volledig verlijmd op de ondergrond uit beton of metselwerk. Ze zijn even dik als de EPS-isolatie en zijn minstens 200 mm hoog. Ter beperking van het risico op scheurvorming in de bepleistering, wordt er een bijkomend wapeningsweef- sel aangebracht. Om uitzichtsgebreken te voorkomen, moet men vermijden om een te dik grondpleister aan te wenden en moet de onderliggende wapening dieper aangedrukt worden ter hoogte van de overlapping door bij de plaatsing een grotere druk uit te oefenen (zie TV 257, § 6.7.4.2). De stroken moeten zowel aan de gevelvoet als per bouwlaag aangebracht worden. Deze oplossing kan toegepast worden op ETICS met dunne (≤10 mm) of dikke (>10 mm) bepleisteringssystemen (grondpleister en afwerkpleister) op een EPS-isolatie van hoogstens 200 mm dik of met dikke bepleisteringen op een EPS-isolatie van hoogstens 300 mm dik.

”

2 | Stroken uit rotswol van 200 mm hoog aan de gevelvoet en per bouwlaag.

Teneinde het risico op brandoverslag via de gevels te beperken en de eisen van de brandweerdiensten te harmoniseren, zou de werkgroep van de Hoge Raad aanbevelingen moeten voorstellen die op termijn ook in de Belgische brandre- gelgeving opgenomen zouden worden.

Y. Martin, ir., afdelingshoofd, afdeling Gebouwschil en schrijnwerk, WTCB Dit artikel werd opgesteld in het kader van de Normen-Antenne Brandpreventie, met de financiële steun van de FOD Economie.

NORMEN-ANTENNE Teneinde zijn weg te vinden in het kluwen aan brandveiligheidsregels, stelt de website van de Normen-Antenne Brandpreventie (www.normen.be/brand) een databank ter beschikking waarin alle in België geldende reglemen- teringen op het federale, gewestelijke en communautaire niveau opgenomen worden. De reglementaire teksten kunnen per Gewest en per gebouwtype opgezocht worden.

(1) De brandreactie van ETICS wordt gedeclareerd door de fabrikant (zie ETA- en ATG-goedkeuringen). (2) Deze voorschriften komen uitgebreid aan bod in verschillende WTCB-Dossiers (de WTCB-Dossiers 2010/4.8, 2013/3.8 en 2015/1.5) en de TV 257 omtrent ETICS. (3) Het alternatief bestaat erin dat het gevelsysteem slaagt voor een brandproef op ware grootte (volgens te preciseren proefmethoden).

Façade Façade• •november augustus 2016 2017

VMZ Staande naad ontvangt DUBOkeur®

VMZINC uitgeroepen tot ecologische topkeuze voor dak en gevel VMZINC voor daken gevelbekleding scoort niet enkel erg goed op het vlak van esthetiek en technologie, maar ook inzake ecologische duurzaamheid. Zo werd VMZINC onlangs bekroond met het DUBOkeur ® -label voor DUurzaam BOuwen. Het NIBE (het Nederlands Instituut voor Bouwbiologie en Ecologie) riep het bekledingssysteem VMZ Staande naad in zink van VMZINC zelfs uit tot één van de meest milieuvriendelijke daken gevelbekledingsmaterialen. Het evaluatie- en quoteringssysteem van het NIBE quoteert VMZ Staande naad op ecologisch vlak daarmee zelfs beter dan bijvoorbeeld dakbedekkingen in riet of keramische dakpannen en dan gevelbekledingen in staal of aluminium. Om de ecologische prestaties van verschillende materialen binnen een bepaalde bouwtoepassing met elkaar te vergelijken, begint NIBE (het Nederlands Instituut voor Bouwbiologie en Ecologie) steevast met het opmaken van een LevensCyclusAnalyse (LCA). Hierbij wordt een product beoordeeld gedurende al zijn levensfasen: van de energie die nodig is om het basismateriaal te ontginnen en de energie die de bouwoplossing vergt voor zijn productie, over de levensduur van het product en de mate dat het – bijvoorbeeld door zijn isolerende eigenschappen – bijdraagt tot de reductie van CO2-uitstoot van gebouwen, tot en met zijn recycleerbaarheid.

Façade • augustus 2017

Lage schaduwkosten De resultaten van deze diverse deelanalyses worden door het NIBE via een rekentool vertaald in zogenaamde ‘schaduwkosten’ van een product. Hoe lager de schaduwkosten, hoe duurzamer een product is. Met schaduwkosten van € 2,56 voor de toepassing als dakbedekking scoorde een dak in VMZ Staande naad (in Nederland een ‘zinken felsdak’ van VMZINC genoemd) met een dikte van 0,7 mm beter dan bijvoorbeeld rieten schroefdaken of keramische dakpannen met 75 mm overlap, twee dakbekledingsmaterialen die de DU-

BOkeur®-bovengrens niet eens halen. Hetzelfde geldt voor VMZ Staande naad toegepast als gevelbekleding (in Nederland betiteld als een VMZINC-felsgevel) van 0,8 mm dik. Met schaduwkosten van € 2,48 voor de toepassing als gevelbekleding neemt VMZINC een opvallende ecologische voorsprong op (alle types) staal en (alle types) aluminium. “Dak- en gevelbekleding in VMZINC behoren vanuit milieuoverwegingen tot één van de beste productkeuzes”, licht het NIBE de DUBOkeur®-toekenning toe, “en verdienen daarom beide het DUBOkeur®-label. De be-

langrijkste oorzaak voor de lage milieubelasting is de lange levensduur van het materiaal. Met een verwachte levensduur tot 100 jaar gaat het langer mee dan veel van de alternatieven. Bovendien is zink een materiaal dat zeer goed te recycleren is.”

Belangrijke ecologische troeven “Als materiaal voor bouwtoepassingen heeft zink inderdaad intrinsiek al onmiskenbare ecologische troeven”, bevestigt Christophe Bissery, directeur R&D en milieutoepassingen bij VMZINC. “Zo is zink een natuurlijk materiaal dat niet alleen 100% recycleerbaar is, maar dat ook effectief wordt gerecycleerd. In Europa wordt zelfs 95% van het zink dat vrijkomt bij verbouwingen en sloopwerkzaamheden ingezameld en hergebruikt voor diverse toepassingen.

Voor de productie van messing in metaalgieterijen onder andere, maar ook voor VMZINC-oplossingen. Primaire zinkkathodes van ons gewalst zink bevatten immers een gerecycleerd zinkgehalte van 17%.”

de factoren is dat de bouwproducten van gewalst zink van VMZINC - zoals het NIBE ook aangeeft - een zeer lange levensduur hebben in vergelijking met heel wat andere dak- of gevelbekledingsmaterialen.

“In de tweede plaats vergt de productie van gewalst zink uit zinkerts zeer weinig energie. Veel minder dan de energie die bijvoorbeeld nodig is voor de productie van koper, aluminium en roestvrij staal. Dat vertaalt zich uiteraard in minder belasting van het milieu: geen broeikasgassen en een besparing op onze energiebronnen. Bij VMZINC zijn we daarenboven overgestapt op het principe van ‘ecodesign’, een proces waarbij de negatieve milieueffecten van alle producten en oplossingen die op de markt worden gebracht, zoveel mogelijk worden beperkt. De resultaten mogen er zijn: onze jaarlijkse CO2-uitstoot is al gedaald met meer dan 1000 ton!”

“De corrosiesnelheid van gewalst zink van VMZINC hangt af van de luchtkwaliteit, maar bedraagt momenteel gemiddeld 1 μm/jaar. Met een dikte van 0,7 mm voor nieuwe zinkplaten en een corrosiesnelheid van 1 μm/jaar, leert een eenvoudige rekensom dat de levensduur van gewalst zink meer dan 100 jaar is. Die levensduurverwachting is in de afgelopen 50 jaar enorm toegenomen en er wordt verwacht dat die trend zich de komende jaren nog zal voortzetten. Als marktleider in VMZINC-systemen voor dak en gevel zetten wij ons daar alvast dag in dag uit voor in. Want we mogen dan wel enorm dankbaar zijn dat onze inspanningen met het DUBOkeur®-label werden bekroond, we zullen zeker niet bij de pakken blijven zitten. Voor minder dan de best mogelijke architecturale, technologische en ecologische positie die zink kan innemen, gaan we bij VMZINC niet.”, besluit de heer Bissery. 

Maar één van de meest doorslaggeven-

Façade • augustus 2017

Reportage

Mechels zwembad De Nekkerpool Duurzaamheid en uitstraling hand in hand

In het Sport- en Recreatiecentrum in Mechelen staat een opvallend modern zwembad: De Nekkerpool. Dankzij de stijlvolle gevel in keramische tegels ziet het gebouw er niet alleen goed uit, het gooit bovendien ook hoge ogen op het vlak van duurzaamheid. Het zwembad is een recente uitbreiding van het bestaande recreatiecentrum De Nekker. Met de Nekkerpool wilde de Provincie Antwerpen een modern en duurzaam zwembad bouwen en tegelijk het bestaande recreatiegebied nieuw leven inblazen. ‘Toegankelijkheid, landschap en milieu’. Dat waren de drie kernwoorden voor het ontwerp van het gebouw. In de aanbesteding werd verduidelijkt dat het zwembad uitnodigend en voor iedereen toegankelijk moest zijn, in het landschap moest passen en – erg belangrijk - het gebouw moest voldoen aan hoge duurzaamheidsvereisten. Uiteindelijk viel de keuze op een ontwerp van het Nederlandse architectenbureau VenhoevenCS: een open en uitnodigend gebouw waarbij de groene omgeving werd geïntegreerd in de architectuur. Vanuit het hele complex kan je uitkijken over het domein. Tegelijk werd bewust ook gekozen voor een natuurlijke uitstraling van het gebouw zelf.

Façade • augustus 2017

Naast de drie binnenbaden voor wedstrijden en recreatie bevat de Nekkerpool ook buitenruimtes, eetgelegenheden en een ruime inkomhal. Via deze entrée kunnen de bezoekers naar de baden en de overige sportvoorzieningen gaan. Een trap, die tegelijk dienst doet als tribune, leidt naar het restaurant op de eerste verdieping. Verderop in het gebouw is ook nog een cafetaria ondergebracht, die uitzicht biedt op zowel de binnenspeeltuin als de zwembaden.

Eén hoofdmateriaal De ontwerpers kozen ervoor om één hoofdmateriaal te gebruiken, dat terugkomt in alle wanden doorheen het hele gebouw: keramische tegels. De tegels worden zowel langs de buitenzijde van het gebouw gebruikt als aan de binnenkant. Zo ontstaat een harmonieus geheel waarbij buiten- en binnenkant naadloos in elkaar overvloeien. De keuze voor de gevelbekleding viel op de Terra Tones 216 keramische tegels van Mosa. Deze antracietgrijze keramische tegels geven het gebouw een solide en robuuste uitstraling. De natuurlijke kleur van de tegels sluit bovendien goed aan bij de natuurlijke omgeving. De tegels zijn onzichtbaar mechanisch bevestigd op een aluminium onderconstructie. Iedere tegel is voorzien van vier ankers die op een profiel zijn bevestigd. De koppen van de schroeven werden omwille van esthetische redenen zwart geschilderd. Een ventilatieruimte achter de tegels zorgt voor een betere akoestiek in het gebouw en helpt bij de regeling van het binnenklimaat. Door

kiest voor keramische tegels

Foto’: Copyright Koninklijke Mosa bv

vier verschillende tegelgroottes te gebruiken oog het geheel verfijnder en minder strak.

glazuurlaag. In plaats daarvan wordt het slijt- en krasvaste oppervlak bereikt door de tegels in de ovens te sinteren.

De tegels uit de Terra Tones-collectie van Mosa zijn duurzaam, weerbestendig en vorstbestendig, wat ze uiterst geschikt maakt voor buitengevels. Maar ook aan de binnenzijde van het gebouw is overal gebruikgemaakt van de Terra-tegels, vooral rond de zwembaden en zelfs voor de deuren van de nooduitgangen.

Aangezien ze hard, slijt- en krasvast zijn en vorstbestendig zijn, hebben de tegels een erg lange levensduur en zijn ze cradle to cradle Silver gecertificeerd.

Duurzaamheid Duurzaamheid was van in aanbestedingsfase bijzonder belangrijk. Die duurzaamheid komt in verschillende manieren naar voren. Zo kunnen de baden ’s nachts worden afgedekt om verdamping tegen te gaan. Het complex heeft verder een energiedak met geïntegreerde zonnecollectoren en een K-peil van 17 (voor isolatie en warmteverlies). Het energieverbruik in de Nekkerpool wordt continu gecontroleerd en bijgestuurd. Ook de keramische tegels dragen hun steentje bij aan de duurzaamheid. Voor de productie van de tegels worden enkel natuurlijke grondstoffen gebruikt, zonder chemische additieven. Alle grondstoffen komen bovendien uit een gebied in een straal van 500 km rond Maastricht, waar de productie plaatsvindt. Om de tegels te kleuren, worden enkel natuurlijke pigmenten gebruikt en de tegels hebben geen

De Nekkerpool levert daarmee het bewijs dat duurzaamheid perfect samen kan gaan met een moderne, frisse architectuur.

TECHNISCHE FICHE DE NEKKERPOOL: Opdrachtgever:

Provincie Antwerpen

Architecten:

VenhoevenCS / ARCHI+I

Locatie:

Mechelen (België)

Jaar van oplevering: 2013 Mosa-collectie:

Terra Tones

Oppervlakte:

5.600m²

Façade Façade• •november augustus 2016 2017

Nieuwbouwproject als inspiratiebron voor kandidaat-bouwers

BEN-bouwen geen toekomstmuziek meer Tijdens de recente Open Wervendag op 7 mei waren er heel wat interessante projecten te bezoeken, maar één van de blikvangers waren ongetwijfeld de 2 BENeengezinswoningen in Aalst die de bezoekers duidelijk laten zien hoe BEN-bouwen in de praktijk vandaag al mogelijk is en zo een inspiratiebron kunnen zijn voor iedereen die nu al BEN wil bouwen. Om dit project te realiseren werd gebruik gemaakt van innovatieve materialen zoals de L-Ments® dakelementen van Recticel Insulation en haar nieuwe Eurowall® Xentro® spouwisolatie die naar aanleiding van deze Open Wervendag in primeur werd voorgesteld. Het project werd gerealiseerd door Bouwbedrijf GM Derde uit Wichelen, die een ware pionier is op het vlak van Bijna-Energieneutraal (BEN) bouwen en daarbij voortdurend zoekt naar nieuwe bouwoplossingen om de best mogelijke resultaten te behalen. 24

Façade • augustus 2017

L-Ments® dakelementen

Bijna-Energieneutraal Bouwen - kortweg BEN-bouwen - is de toekomst. In 2021 moeten alle nieuwe gebouwen in Europa Bijna-Energieneutraal zijn. Het bijzondere aan BEN-woningen is dat ze erg weinig energie verbruiken voor verwarming, ventilatie, koeling en warm water. De energie die nog nodig is, halen ze dan hoofdzakelijk uit groene energiebronnen. Het nieuwbouwproject in Aalst toont aan dat men alvast niet tot 2021 hoeft te wachten om BEN te bouwen. Om nu al de BEN-eis te behalen, zorgt men in de eerste plaats voor een goed geïsoleerde bouwschil. Met een doordachte isolatie beperkt men immers de energievraag en zorgt men meteen ook voor minder uitstoot van broeikasgassen. De energie die dan nog nodig is, kan men duurzaam opwekken. De extra investeringen in energiebesparende maatregelen verdient men dan terug dankzij de lagere energiefacturen. Een BEN-woning is tenslotte ook een stuk comfortabeler: men ervaart geen tocht en er is bijna geen warmteverlies.

Oplossingen van Recticel Insulation Het nieuwbouwproject in Aalst bestaat uit 2 BEN-eengezinswoningen. Tijdens de Open Wervendag op zondag 7 mei konden de verschillende fases in het bouwproces worden bekeken. Bij de eerste woning was de luchtdichte bouwschil te zien. De andere woning liet zien hoe deze bouwschil verder afgewerkt wordt met de gevelstenen, dakpannen en dakgoten. Eurowall® Xentro® spouwisolatie met lambda 19 De nieuwe Eurowall® Xentro® spouwisolatieplaten, die bij dit project in Aalst voor het eerst werden toegepast,

Christoph D’Haese, burgemeester van Aalst, in gesprek met het team van GM Derde dak & bouwwerken

hebben een lambda isolatiewaarde van 0,019 W/mK. Xentro® technology staat volgens de fabrikant voor een geavanceerde, nieuwe generatie isolatie: extra efficiënt en compact. De combinatie van een kern in Xentro® technology met kwalitatieve, gasdichte bekledingen maken Eurowall® Xentro® spouwisolatie tot een hoogperformante isolatieoplossing. Met hardschuim isolatieplaten, ontwikkeld met Xentro® technology, isoleert men ruim 13% beter dankzij de lambdawaarde van 0,019 W/mK. Deze verbetering van de thermische isolatie met 13% is berekend in vergelijking met de gebruikelijke waarde van 0,022 W/mK voor PU-hardschuimplaten binnen spouwtoepassingen. “Als BEN-architect vind ik het belangrijk om nu woningen te ontwerpen die ook nog zullen voldoen aan de eisen van morgen”, zegt Kurt Stammeleer, Architects For Future. “Zo heb ik voor dit project rekening gehouden met de

BEN-eis, maar ook al met de nieuwe bouwschilindicator, het zogenaamde S-peil. Deze indicator vervangt vanaf 2018 het K-peil. Om hiervoor goed te scoren, is het realiseren van een goede luchtdichtheid nog belangrijker geworden. De Recticel isolatieoplossingen die we voor dit project inzetten, dragen hier alvast toe bij. Zo hebben de Eurowall® Xentro® spouwisolatieplaten een heel goede isolatiewaarde. Die hoge energie-efficiëntie zorgt voor gegarandeerde energieprestaties. Eurowall® Xentro® is wat mij betreft een sterke en betrouwbare oplossing, maar bovenal biedt deze spouwisolatie heel wat kansen op het vlak van ontwerp en vrijheid in design.”

L-Ments® dakelementen voor hellende daken De daken van de woningen in Aalst zijn geïsoleerd met L-Ments®: zelfdragende, isolerende dakelementen. Aannemer Geert Derde: “Met dit project Façade • mei 2017

Nieuwbouwproject als inspiratiebron voor kandidaat-bouwers

Geert Dekyvere, Recticel Insulation

ben ik niet aan mijn proefstuk toe. Ik heb ondertussen al verschillende BEN-woningen gerealiseerd. Duurzame oplossingen, zoals L-Ments® dakelementen en Eurowall® Xentro® spouwisolatieplaten van Recticel Insulation, zijn essentieel om een zo energiezuinig mogelijke woning te bouwen. Beide isolaties zijn interessant voor mij omwille van het gebruiksgemak en de tijdswinst bij de plaatsing. Dankzij de L Ments® panelen kan er gewerkt worden met een lichtere draagstructuur, wat – in combinatie met de grote overspanningen – het ganse bouwproces versnelt. Bovendien isoleren de L-Ments® panelen uitermate goed wat resulteert in een beperkte dikte. Dit doorgedreven isolatiepakket betekent dat de bewoners dag in dag uit veel minder energie zullen moeten opwekken voor bv. verwarming. Hier zullen we ook investeren in zonnepanelen: zo halen we gemakkelijk een E-peil van max E20 in plaats van E30 zoals nu. Dan kunnen de bewoners ook rekenen op een korting van 100% op de onroerende voorheffing en dit gedurende 5 jaar. Mijn opgebouwde expertise en productkennis wil ik graag delen met anderen.” L-Ments® dakelementen voor hellende daken kunnen bedekt worden met verschillende materialen, waardoor men een maximale keuzevrijheid behoudt. Aan de binnenzijde van de L-Ments® panelen is géén afwerking voorzien. Ook dit biedt verschillende voordelen, zoals het gemakkelijk voorzien van een leidingenspouw tussen L-Ments® en de afwerkingslaag langs binnen. De luchtdichte aansluiting van de naden van de elementen onderling en aan de muren, verzekert op een eenvoudige wijze een koudebrugvrije en luchtdichte constructie.

Verdiende aandacht op Open Wervendag Tijdens de Open Wervendag op zondag 7 mei was dit project vrij toegankelijk voor het grote publiek. Bouwprofessionals en de pers konden het project al bezoeken op vrijdag 5 mei. Christoph D’Haese, burgemeester van Aalst: “Dergelijke bouwprojecten

Façade • augustus 2017

Architect Kurt Stammeleer, Architects For Future, (tweede persoon van rechts) geeft uitleg over de BEN-woningen.

Eurowall® Xentro® spouwisolatie

Christoph D’Haese, burgemeester van Aalst, in gesprek met Johan Wauman, directeur Confederatie Bouw provincie Oost-Vlaanderen

passen perfect binnen ons woonplan voor Aalst en de doelstellingen die we daar hebben vastgelegd. Zo blijven we werken aan betaalbare, kwalitatieve woningen in een aangename leefomgeving. Deze uitvoering is alvast een mooi voorbeeld van hoe dit kan.”

te gaan naar nieuwe bouwmethodes en uitstekende -oplossingen om zo energiezuinig mogelijk te bouwen met als doel het voldoen aan de BEN-eisen. Vanuit de Confederatie Bouw waarderen we deze inspanningen en kunnen we dit alleen maar aanmoedigen.”

Ook Johan Wauman, directeur Confederatie Bouw Oost-Vlaanderen, is enthousiast: “Zowel Dak & bouwwerken GM Derde als Recticel Insulation zijn BEN voorlopers. Zij delen de passie en het engagement om continu op zoek

Wie meer wil weten over BEN (Bijna Energie-Neutraal) bouwen kan surfen naar www.iedereenben.be en wie meer informatie wil over de gebruikte isolatieproducten kan terecht op www.recticelinsulation.be. 

lo.be - 501235-16

Beursnieuws

Bouwmaterieelbeurs Matexpo van 6 tot 10 september 2017 Op woensdag 6 september gaat de 37e editie van de bouwmaterieelbeurs Matexpo van start in Kortrijk Xpo. Deze internationale beurs richt zich tot professionals uit alle takken van de bouwsector: wegenwerken, burgerlijke bouwkunde, recycling, goederenbehandeling, industrie, enzovoort.

37th international trade fair for construction equipment

10 SEPTEMBER | KORTRIJK XPO | WWW.MATEXPO.COM

Matexpo ziet het gewoontegetrouw groots. Dit jaar zijn 370 exposanten ingeschreven. Het gaat onder andere om constructeurs, verdelers van materieel en leveranciers. Zij vertegengebruik woordigen maar liefst 1.500 verschildeze code voor lende merken. De bezoekers zullen op Matexpo kennis kunnen maken met een gevarieerd aanbod aan bouwmaregistratie op chines, recyclingen breekinstallaties, www.MATEXPO.com bouwen hijskranen, werfvoertuigen, stellingen, bekistingen, en tal van andere uitrustingen.

BBD214

gratis

Demoruimte verdwijnt In tegenstelling trot de vorige edities zal er dit jaar geen Demozone meer zijn. De voorbije jaren investeerde Matexpo nochtans flink in dit terrein, waar onder andere een testparcours voor werfvrachtwagens en tractoren werd aangelegd. Uit een bevraging onder de bezoekers bleek echter dat een beurs als Matexpo hiervoor niet de juiste plaats is. Daarom verdwijnt de Demozone en komt er in de loop van 2018 een nieuwe tweedaagse onder de noemer “Demo Days – powered by Matexpo”. De

focus van dit nieuwe event zal liggen op grondverzet- en graafmachines. In een voormalige zandgroeve in Braine l’Alleud zal een testparcours aangelegd worden, waar de bezoekers de machines live aan het werk kunnen zien. Meer info over dit event volgt in de komende maanden.

Praktisch Matexpo wordt dinsdagavond 5 september op gang getrapt met een openingsceremonie waarop 800 gasten worden uitgenodigd. Gastspreker is ditmaal Ondernemer van het jaar Peter Vyncke. De eigenlijke beurs loopt van woensdag 6 tot zondag 10 september.

CONFEDERATIE BOUW OP MATEXPO Iedere dag vinden tijdens Matexpo een of meerdere seminaries plaats. De Confederatie Bouw organiseert verschillende van deze seminaries. Op woensdag 6 september is het seminarie “INFRA 4.0: Mythe of realiteit?” gewijd aan de digitale transitie in de (wegen-) bouw. In de namiddag is een sessie over “Grondwerken”, waarbij de situatie in Brussel, Wallonië en Vlaanderen aan bod komt. Later in de namiddag wordt ook het thema “Groen in de bouw” aangesneden. Op vrijdag 8 september is het tijd voor de “Studiedag stellingbouw”, waar aandacht besteed wordt aan goede praktijken bij steigerbouwer en persoonscertificatie. Met volledige programma vindt u op www.matexpo.com

O P X E

Façade Façade• •november augustus 2016 2017

Opmerkelijke gevels

Bewegende gevel voor cultureel centrum Shanghai

Faรงade โ ข augustus 2017

Aan de waterkant van Shanghai werd een nieuw kunsten cultuurcentrum opgetrokken met een wel héél opvallende en spectaculaire bewegende gevel. Dit gebouw maakt deel uit van de financiële buurt, die al in 2013 werd ontworpen Foster + Partners en Heatherwick Studio. Deze “Fosun Foundation” is dan ook de blikvanger van het Bund Finance Center, het nieuwe multifunctionele gebouwencomplex in de bekende straat “The Bund”.

Dit is de allereerste grote samenwerking tussen Foster + Partners en Heatherwick Studio. Het nieuwe kunsten cultuurcentrum is gelegen in het hartje van Shanghai en beslaat ongeveer 190.000 m² verdeeld over twee 180 meter hoge torens en drie losse gebouwen. Het maakt deel uit van het Bund Finance Centre, een gezamenlijk project van de Londense ontwerpers Heatherwick Studio en Foster + Partners. Gelegen tussen het oude stadsgedeelte en het nieuwe financiële district, verenigt dit fraaie complex tentoonstellings- en evenementenruimtes met een theatergedeelte dat volgens de architecten “geïnspireerd is op de traditionele Chinese theaters.” Om dat doel te bereiken en dat beeld te creëren werd het drie verdiepingen hoog cultuurgebouw voorzien van een heel aparte gordijnachtige gevel opgebouwd uit koperen buizen. Deze buizen in drie lagen zien eruit als bamboestokken en elke buis werd beweeglijk opgehangen. De structuur beweegt continu en het uitzicht van het gebouw verandert dan ook doorlopend. Op sommige momenten is het podium van het theater door de gevel te zien en krijgen de mensen van in het gebouw een mooi uitzicht op het moderne Pudong district.

tot het oude stadsgedeelte van Shanghai, aan de kant van de rivier waar schepen van over gans de wereld passeren, was dit een unieke locatie die jarenlang niet werd benut. We hebben deze laatste open ruimte op Shanghai’s beroemde Bund ingevuld, rekening houdend met de Chinese ambitie om niet te kopiëren wat er bestaat in de rest van de wereld, maar door te proberen nieuwe manieren te vinden om een connectie te realiseren met China’s fenomenale architectuur en haar mooie landschappen.” Foto’s: Fosun Foundation en Bund Finance Centre door Heatherwick Studio & Foster + Partners (foto’s Laurian Ghinitoiu)

David Nelson, hoofdontwerper bij Foster + Partners: “Dit project heeft ons een unieke kans gegeven om een nieuwe glamoureuze bestemming te creëren en tegelijkertijd ook een reeks mooie en bruikbare publieke locaties in het hartje van historisch Shanghai.” Thomas Heatherwick, Heatherwick Studio: “Gelegen aan de toegangspoort Façade Façade• •november augustus 2016 2017

Levensechte visualisaties

Wienerberger presenteert nieuwe online BIM/Textuur-generator BIM-modelleren met gevelstenen en kleiklinkers die in het project worden gebruikt én meteen beschikken over correcte technische en visuele informatie over die keramische producten: dat kan voortaan allemaal met de gloednieuwe online BIM/Textuur-generator van Wienerberger. Deze slimme tool voor Autodesk Revit-gebruikers voegt automatisch eigenschappen toe aan het product, textuur inbegrepen.

De gevelsteen of kleiklinker gerelateerde informatie staat voor een groot deel in de ‘Material Browser’ van het Revit-bestand. Om dat bestand niet onnodig groot te maken is er een URL-link naar de gevelsteen of kleiklinker op de Wienerberger website. Hier vinden ontwerpers alle aanvullende informatie van de Terca gevelsteen of kleiklinker. De texturen kunnen direct in het 3D-ontwerp geladen worden en leveren dankzij hun grote formaat levensechte visualisaties op. Bovendien kan men de geveltexturen creëren met aangepast metselwerkverband, gewenste voegdikte en voegkleur. Bij de kleiklinkertexturen kan men kiezen uit diverse legverbanden. Verder kan men gevelstenen en kleiklinkers mixen tot ‘Brick-mix’ texturen. Aan de Brickmix is wel geen bijkomende informatie in een Revit-file gelinkt.

Façade • augustus 2017

Met BIM altijd de juiste informatie beschikbaar Met BIM (Building Information Modelling) kunnen de bouwpartners alle relevante informatie gedurende het hele bouwproces opslaan, gebruiken en beheren in een digitaal 3D-gebouwmodel. Iedereen werkt zodoende met dezelfde informatie die continu voorhanden en altijd actueel is. Een ander pluspunt is de beschikbaarheid van meetstaten per toegepast type gevelsteen en kleiklinker. Waar het metselwerk van een project doorgaans telkens apart werd uitgerekend door de calculator, de werkvoorbereider, de leverancier, de onderaannemer en de uitvoerder, kan met BIM iedereen uit de meetstaten de voor hem relevante aantallen genereren.

Productzoeksysteem De BIM/Textuur-generator op de Wienerberger website vindt men terug via de productzoekmachine voor gevelstenen en kleiklinkers achter het tabblad BIM/Textuur-generator of ook via: www.wienerberger.be/bimtextuur-generator www.wienerberger.be/bimtextuur-generator-kleiklinkers

DE KROON OP UW WERK !

DAKRANDPROFIELEN EN DAKAFWERKING

MUURAFDEKPLATEN EN RAAMDORPELS

PLOOIWERK MAATWERK

RoofBelgium_NL_195x139mm.indd 1

15:14 Façade Façade•26/10/16 •november augustus 2016 2017

Als het stralend wit moet zijn ANTI-ALGEN WATERAFSTOTEND LANGER PROPER ZONDER ONDERHOUD WILLCO voegt een extraatje toe aan de WILLCO Sierpleisters en Verven waardoor ze nóg langer proper blijven. WILLCO Plus is een 2-componenten additief dat bestaat uit een anti-algenproduct dat groene aanslag voorkomt en een hydrofoob middel dat de gevelbekleding extra waterafstotend maakt. Ga voor het ultieme resultaat, de gemakkelijke verwerking én voor een tevreden klant. Vergeet regelmatig onderhoud, met WILLCO Plus blijft elke gevel schoner dan schoon!

Interesse? Bel +32 53 77 13 72 of mail naar shoot@willcoproducts.be voor meer info of referenties in uw buurt