Power+ februari 2021 by Embuild

FEBRUARI 2021

Informatieblad Techlink voor installatiebedrijven speciale technieken

DRIEMAANDELIJKS LEDENBLAD

by Techlink

Trend by Tech

Customer Energy Management System

Bekendheid met BIM

Duurzaam ondernemen

Slimme verlichting in alle eenvoud

SylSmart Connected Building BY

Een kant-en-klaar, slim en ‘open’ lichtregelsysteem geoptimaliseerd voor meerdere, onderling verbonden ruimtes in gebouwen.

Geïntegreerde intelligente sturing Wij doen al het harde werk voor u Gedecentraliseerd sturingssysteem Geen enkelvoudig uitvalpunt Intuïtief en eenvoudig in gebruik Snelle en efficiënte inbedrijfstelling Schaalbaar en veilig Betrouwbaarheid en veiligheid ingebouwd in het systeemontwerp

Bluetooth® Qualified mesh

www.sylvania-lighting.com/connected-building

EDITO

Groeiend bewustzijn voor duurzaam ondernemen Met dit eerste nummer van 2021 is meteen ook een nieuw jaar ingezet. Tijd voor goede voornemens, voor uzelf, uw familie en uw onderneming. Het nieuwe jaar zorgt voor hernieuwde energie en vaak ook een verhelderend perspectief. En dat wenst de raad van bestuur en alle medewerkers van Techlink u ook toe. De installatiesector is vandaag koploper als het gaat over de energietransitie, digitalisering en duurzaamheid. Onze sector is toekomstproof en heeft meer dan ooit nood aan goed opgeleide medewerkers. Er is heel wat Jong Talent werkzaam bij onze leden en dit hebben we de voorbije weken reeds getoond op onze sociale mediakanalen. Op pagina 11-14 tonen we de gezichten en geven we hun volledig verhaal weer. Hiermee wordt de diversiteit van onze sector duidelijk in beeld gebracht. Er ligt een interessante toekomst voor onze jongeren in de installatiesector. Dat willen we met dit artikel uiteraard graag laten zien.

Karl Neyrinck

Duurzaam ondernemen is een heel breed concept. Het is in de eerste plaats denken op lange termijn. Daarnaast dient men een evenwicht te zoeken tussen mens, milieu en economische groei. We moeten allen beseffen dat duurzaamheid vooral ook een kans is om op een prettige en houdbare manier samen te werken met ketenpartners. Steeds meer leden linken hun duurzaamheidsstrategie aan de Sustainable Development Goals (SDG’s). Dit kader is erg nuttig als aanvulling op een praktijkgerichte aanpak om duurzame acties echt te integreren in uw bedrijfsvoering. Techlink steunt dit groeiend bewustzijn voor duurzaam ondernemen door er op pagina 30-34 uitgebreid bij stil te staan. We brengen getuigenissen en praktische tips omdat we echt geloven dat wij allemaal stap voor stap impact kunnen hebben. Laten we samen werken aan een innovatieve en duurzame maatschappij!

Karl Neyrinck VOORZITTER TECHLINK NATIONAAL

COLOFON Confederatie Bouw Lombardstraat 34-42 • 1000 Brussel confederatiebouw.be BTW: BE 406 479 092

Techlink vzw Joseph Chantraineplantsoen 1 • 3070 Kortenberg T. +32 2 896 96 10 info@techlink.be • www.techlink.be

Verantwoordelijke uitgever Jan Lhoëst, Commercial Director jan.lhoest@techlink.be

Director General Kris Van Dingenen kris.vandingenen@techlink.be

Periodiciteit • Oplage 4x per jaar • 3000 Nederlandstalig, 2000 Franstalig

Publiciteit Inge De Ridder T. +32 53 80 87 47 inge.deridder@techlink.be

Redactie Dirk De Wolf dirk.dewolf@techlink.be Vertaling André Verkaeren, Metaphrasis bvba Vormgeving Nikka Cuypers nikka.cuypers@confederatiebouw.be Drukwerk Graphius

by Techlink

BENELUX.LEDVANCE.COM

Totale creatieve flexibiliteit? LED STRIPS PERFORMANCE RGBW bieden vele wittinten om de concentratie te stimuleren terwĳl hun complete kleurbereik uw (thuis)kantoor transformeert na het werk.

Eenvoudige vervanging en beter licht? OSRAM DULUX® F LED EM & AC MAINS is de perfecte directe vervanger voor compact fluorescentielampen dankzĳ de hoge lichtkwaliteit en energie-efficiëntie.

Niet-verblindend, uniform licht? DOWNLIGHTS UGR19 zijn ideaal wanneer u behoefte heeft aan homogeniteit en basisverlichting met weinig flikkering.

DE HELDERE MANIER VAN WERKEN MODERNE KANTOORVERLICHTING VAN LEDVANCE.

Vooral in kantoren heeft iedere zone specifieke eisen waar het licht aan moet voldoen. Dat is waarom u LED lampen, armaturen en LED Strip systemen voor een hogere productiviteit, een beter welzĳn en lagere operationele kosten in ons uitgebreide portfolio vindt. Schakel nu over naar LEDVANCE.

LEDVANCE is de licentiehouder van handelsmerk OSRAM voor lichtbronnen in algemene verlichting.

INHOUD

Uitrol van CEMS

Bedrijfskosten onder controle houden

Duurzaam ondernemen

Wanneer onzekere tijden aanbreken, kan het evenwicht tussen opbrengsten en kosten verstoord raken en de rendabiliteit van de onderneming worden aangetast. Meer nog dan anders ontstaat de noodzaak aan goed bestuur om de schaarse middelen van de onderneming optimaal te benutten.

Ondernemingen focussen steeds vaker op innovatieve, duurzame strategieën die getuigen van betrokkenheid in de maatschappij. Het artikel reikt een aantal handige tips aan om duurzaam ondernemen in de bedrijfspraktijk te implementeren. We laten ook drie lidbedrijven aan het woord.

voor duurzaam ondernemen

Bedrijfskosten onder controle houden in onzekere tijden

SUMI Smart & Connected Buildings

Technisch dossier:

De uitrol van de digitale meter, de ontwikkeling van nieuwe technologieën en de invoering van het capaciteitstarief zullen leiden tot de popularisering van Customer Energy Management System (CEMS), waarbij woningen/wijken of bedrijventerreinen lokaal energie opwekken, opslaan, monitoren en beheren.

Edito: Groeiend bewustzijn

Technologie: Uitrol van CEMS

Bedrijfsvoering:

Interview:

Dubbelinterview vader en zoon Vermeulen

We zorgen voor de toekomst!

Jong Talent:

Actualiteit:

Enquête: Bekendheid met BIM onder elektro-installateurs

Lid in de kijker:

Plaatsen van elektrische toestellen in vochtige ruimtes

Techlink Masterclasses

De medewerker:

Uitspraak Grondwettelijk Hof over de terugdraaiende teller

Technical Sector Manager HVAC Kurt Van Campenhout

Aan de slag met de SDG’s

Interview:

Bedrijfsvoering:

Productnews

Structurele samenwerking met ODE

februari 2021 • by Techlink

by Techlink

hlink

Technologie

Customer Energy Management System (CEMS) Onze energievoorziening is in transitie naar milieuvriendelijke, hernieuwbare energiebronnen. De uitrol van de digitale meter is volop aan de gang. Hij is een van de bouwstenen van het slimme elektriciteitsnet van de toekomst. Het is de bedoeling dat de gebruikers hierop inspelen. Maar hoe? Ongetwijfeld zitten ze met veel vragen.

by Techlink

• februari 2021

De digitale meter wordt uitgerold bij burgers en KMO’s, de “customers” (Engels voor klant). Voor hen worden er customer energiemanagementsystemen (CEMS) ontwikkeld. Die moeten hen helpen om op een slimme en milieuvriendelijke manier om te springen met hun energieverbruik en eventuele productie, zonder zelf alles voortdurend zelf in het oog te moeten houden. Voor alle duidelijkheid: ook de term “HEMS” (Home Energy Management System) wordt gebruikt, maar dan alleen voor woningen. In de praktijk is er geen verschil met CEMS. Bijkomende informatie vind je op maakjemeterslim.be. Dat is een onafhankelijk platform waarop o.a. fabrikanten hun producten die gelinkt zijn aan de digitale meter kunnen bekendmaken. Zo vind je op één adres een overzicht van alles wat er op de markt is.

Wat kan CEMS betekenen voor de eindverbruiker?

Elk gezin of KMO is anders. Het is moeilijk algemene regels te geven over welke toepassing voor wie interessant is. Het hangt af van het totale energieverbruik van de eindverbruiker, van de manier waarop warmte wordt geproduceerd in de woning, van de eventuele aanwezigheid van een elektrisch voertuig en zelfs van de momenten waarop de bewoners aanwezig zijn (gepensioneerd koppel versus een gezin, waarvan in de week overdag niemand thuis is). HET EENVOUDIGSTE CEMS-SYSTEEM IS DE VISUALISATIE VAN HET VERBRUIK

Het opvolgen van het ogenblikkelijk verbruik kan gecombineerd worden met het tonen ervan op een scherm. Dat hoeft niet veel te kosten en het zien van het eigen verbruik zet aan tot energiebesparing. In de kosten-batenanalyse voor de invoering van de digitale meter in Vlaanderen is sprake van een energiebesparing van gemiddeld 2,6% voor elektriciteit en 1% voor gas. Dat zijn gemiddelden, wie gemotiveerd is, kan meer besparen.

EEN CEMS-SYSTEEM KAN ZORGEN VOOR RECHTSTREEKSE ENERGIEBESPARING

EEN CEMS-SYSTEEM KAN HET TOTALE BESCHIKBARE VERMOGEN VOOR EEN WONING OPTIMAAL BENUTTEN

Enkele voorbeelden:

Vanaf 2022 zal een gedeelte van de energiefactuur van een consument afhangen van het beschikbaar gestelde vermogen. Het wordt bijgevolg belangrijk om verbruikers in een woning verstandig aan te sturen.

• Ruimteverwarming kan gestuurd worden in functie van aanwezigheid, zeker in combinatie met zoneverwarming. Met een zelflerend algoritme start de verwarming juist op tijd zodat er een

“

CEMS is zeer interessant voor een woning; welke toepassing voor een specifieke woning het interessantst is, hangt af van de woning en haar verbruikers. WILLIAM STINISSEN

”

aangename temperatuur heerst als je (op het normale tijdstip) opstaat. Ook de weersvoorspelling speelt een rol, bv. als het in de loop van de dag warmer wordt, moet er minder warmte gebufferd worden. • De aanwezigheidssensoren kunnen ook dienen om de ventilatie te sturen, die in moderne gebouwen verplicht is. Ook sensoren die de luchtkwaliteit meten (CO2, vochtigheid) worden daarvoor gebruikt. • De nood aan koeling kan verkleind worden bv. door sturing van de zonnewering en/of nachtventilatie. Ook hier is het zinvol om rekening te houden met de weersvoorspelling. • Lichtsturing kan gebruik maken van aanwezigheids- en daglichtsensoren. De energiebesparing gaat hier gepaard met een comfortverhoging. Door de automatische sturing, wordt de gebruiker ontzorgd.

Een zeer grote verbruiker in de woning is het elektrische voertuig. In België rijdt een wagen gemiddeld 15.000 km/jaar (40 km/dag). Met een gemiddeld verbruik van 17 kWh per 100 km betekent dat 2.500 kWh per jaar (7 kWh/dag). Hoeveel er werkelijk gereden wordt en hoeveel er thuis geladen wordt, hangt van de gebruiker af. Het verbruik van een EV is ook niet altijd hetzelfde, het hangt o.a. af van de snelheid, de rijstijl en de weersomstandigheden. Maar in ieder geval zien we dat een elektrisch voertuig het totale gebruik van een gezin gevoelig verhoogt: een gemiddeld gezin dat zonder elektrische voertuig 3500 kWh per jaar verbruikt zal met een elektrisch voertuig erbij 6000 kWh per jaar verbruiken. Een typische laadpaal voor thuis heeft een vermogen van 3,7 kW (monofasig) of 11 kW (driefasig). Maar dat vermogen heb je meestal niet nodig. Iemand die inderdaad maar 40 km gereden heeft, moet ongeveer 7 kWh bijladen. Als dat heel de nacht mag duren, volstaat een vermogen van 1 kW. Een CEMS-systeem zorgt ervoor dat het geheel van verbruikers in een woning slim wordt aangestuurd en kan vermijden dat er op bepaalde momenten (zoals ’s avonds om 18u30) zeer hoge vermogens van het net worden afgenomen. De batterij van een EV kan in principe ook gebruikt worden om energie te leveren aan een gebouw en/of het elektriciteitsnet. Men spreekt dan van V2G (Vehicle-to-Grid, soms ook V2X, Vehicle-to-everything). Deze ontwikkeling zit in de fase van de proefprojecten en mag binnen enkele jaren verwacht ››› worden. februari 2021 • by Techlink

by Techlink

hlink

Technologie

›››

Kenmerken van CEMS en de aandachtspunten voor een integrator

Een volledig CEMS-systeem bestaat uit hardware, software, communicatietechnologie en gebruikersinterfaces. De mogelijke combinaties zijn nagenoeg eindeloos. De software is het hart van het systeem. Het programma moet de juiste beslissingen nemen. Het kan bijvoorbeeld gebaseerd zijn op een zogenaamde “multi-agent” benadering: om het beschikbaar vermogen toe te wijzen aan verschillende toestellen (“agents”), wordt voor elk toestel een prioriteit berekend, die regelmatig opnieuw geëvalueerd wordt. Zo krijgt bv. een elektrisch voertuig dat tegen de ochtend opgeladen moet zijn, ’s avonds een lagere prioriteit dan op het einde van de nacht. Uiteraard is het belangrijk voor welke toepassingen de software bedoeld is. Zijn er aparte regelsystemen voor bv. de verwarming en de lichtsturing? Moeten die kunnen samenwerken, bv. gebruikmaken van dezelfde aanwezigheidssensoren? Afzonderlijke regelsystemen zijn relatief eenvoudig maar kunnen elkaar tegenwerken, bv. verwarming en verluchting. Integratie is zinvol maar vereist een integrator die de eindverantwoordelijkheid neemt, alle parameters juist instelt en de oplossing van fouten en klachten coördineert. Dit is een nieuw beroep, niet eenvoudig maar met toekomst. We geven hier enkele aandachtspunten. • Welke input heeft de software nodig, welke stuursignalen stuurt hij uit? • Waar bevindt zich de intelligentie: op een centrale plaats (lokaal of in de “cloud”) of verspreid over de componenten van het systeem? • Welke protocollen worden er gebruikt voor de communicatie? Communicatie verloopt via verschillende “lagen”, zoals de laag met de boodschap (brief ), de laag met het adres (omslag) en de fysische laag (postbode).

by Techlink

• februari 2021

• Een open of gesloten systeem? • Een open systeem maakt gebruik van publieke standaarden, waar meerdere fabrikanten op inspelen. Zo is de klant niet gebonden aan 1 fabrikant. • Een gesloten systeem gebruikt een protocol dat eigendom is van 1 fabrikant. Die garandeert uiteraard de compatibiliteit van al zijn producten en in geval van problemen weet je waar

• Hoeveel werk vraagt het afstellen van het systeem? Is het “plug-&-play”? Hoeveel parameters moeten er correct ingesteld worden? Wil je zelf verbeteringen kunnen aanbrengen aan de programmatie (via een “Application Programming Interface” = API)? Hoe meer toepassingen (bv. verwarming en verluchting) er geïntegreerd worden, hoe beter het energiebeheer kan geoptimaliseerd worden maar hoe moeilijker de afstelling wordt. Dan is er zeker nood aan een integrator.

CEMS en Cybersecurity

“

Als een elektrisch voertuig geregeld geladen wordt in een woning, dan is het nog interessanter om de elektrische verbruikers slim aan te sturen. Het elektrisch voertuig is immers een grote verbruiker.

”

PAUL JACOBS

je moet zijn. Vlaanderen telt heel wat succesvolle domotica-fabrikanten die een eigen systeem aanbieden. • De scheiding tussen beide is niet strikt. Sommige fabrikanten die een open protocol gebruiken, voegen er bijkomende mogelijkheden aan toe, die alleen met hun producten werken. Anderzijds bieden fabrikanten met een gesloten protocol zogenaamde “gateways” aan, waarlangs met een open protocol gecommuniceerd kan worden. • De communicatie met de digitale meter verloopt alvast volgens een protocol dat vastgelegd is door Fluvius. • Communicatie via leidingen of (gedeeltelijk) draadloos?

CEMS biedt heel wat voordelen, maar brengt ook risico’s met zich mee. Een verbinding met het internet (bv. voor de weersvoorspelling), toegang met een smartphone, een toepassing in de “cloud”, etc. Ze moeten beveiligd worden tegen aanvallen van hackers en tegen misbruik van de gegevens. Het systeem moet de nodige beveiliging voorzien en de gebruiker moet die correct toepassen, bv. het initieel paswoord veranderen in een nieuw, dat voldoende lang is en speciale karakters bevat. Meer en meer wordt tweestapsauthenticatie (Engels: Two Factor Authentication, 2FA) toegepast. Om toegang te krijgen tot een computer moet dan bv. niet alleen een wachtwoord ingeven worden maar ook een code die naar een GSM gestuurd wordt. Auteurs: William Stinissen en Paul Jacobs, VOLTA

5 redenen waarom een warmtepomp van Viessmann de beste keuze is voor uw projecten Met een warmtepomp van Viessmann biedt u uw klanten een duurzame en geconnecteerde oplossing voor hun gebouw: helemaal future proof. Tegelijk wint u kostbare tijd door de gebruiksvriendelijke installatie. En u kunt steeds rekenen op een betrouwbare, uitgebreide dienstverlening.

Vandaag klaar voor morgen In de omschakeling van fossiele brandstoffen naar duurzame alternatieven spelen warmtepompen een belangrijke rol. Bij nieuwbouw- en grondige renovatieprojecten zijn warmtepompen niet weg te denken. Ze stoten 80 tot 95% minder CO2 uit dan traditionele verwarmingstoestellen, afhankelijk van de oorsprong van de elektriciteit. In combinatie met zonnepanelen is er zelfs nauwelijks lokale CO2-uitstoot. Slim en geconnecteerd Warmtepompen van Viessmann zijn klaar om te communiceren met smart buildings en smart grids. In combinatie met de digitale meter zorgen ze voor een zeer efficiënt elektriciteitsverbruik. Zo is een gebouw met een warmtepomp klaar voor variabele elektriciteitstarieven van de toekomst. En via de Viessmann-app is de verwarming eenvoudig te beheren. Door een compatibel toestel te koppelen aan de ViCare app, geniet de klant bovendien van 5 jaar garantie (onder voorwaarden). Comfortabel In combinatie met een lage temperatuur afgiftesysteem, met name vloerverwarming, zorgt een warmtepomp voor een aangenaam binnencomfort. En dat op zeer energie-efficiënte wijze. In de zomermaanden

is een warmtepomp eveneens bruikbaar om het gebouw te koelen. Viessmann besteedt bovendien bijzondere aandacht aan de fluisterstille werking van de buitenunits. Tot slot is ook een stijlvol design een belangrijk criterium bij de ontwikkeling van elk toestel. Snelle installatie Ook uw installatiecomfort primeert bij Viessmann. Onze producten bevatten zoveel mogelijk standaardcomponenten. Zo zijn er minder accessoires nodig en verloopt de plaatsing snel en eenvoudig. Al 40 jaar uw betrouwbare warmtepomp-partner Viessmann is een internationaal toonaangevende producent met meer dan 100 jaar ervaring. Als installateur vindt u bij ons een compleet gamma innovatieve en duurzame oplossingen voor woningen, bedrijfsgebouwen, industrie en gemeenten. Daarnaast rekent u op een uitgebreide service, met opleidingen en bijscholingen, technische ondersteuning door lokale adviseurs, passende software en een gebruiksvriendelijk online informatie- en bestelsysteem. Partners for generations to come www.viessmann.be

VICARE APP 4

2 1

1 Warmtepomp binnenunit 2 Warmtepomp buitenunit 3 PV installatie 4 Vloerverwarming

VICARE APP

5 Garantie* Jaar

* Voorwaarden op www.viessmann.be

Profiset

WINTERACTIE 2021 SERIE 221 (4 MM² EN 6 MM²) MET BLUETOOTH HEADSET

Ref. 88 7

-979

€ 137,

Bluetooth audio headset

• Speelduur (70% volume) 28u • Oplaadtijd ongeveer 3,5 – 4u

• Te gebruiken voor muziek en telefoongesprekken • Opvouwbaar design met comfortabele oorkussens en verstelbare hoofdband

• Oproepopname, volume- en mediaknoppen • Accessoires: handleiding, USB oplaadkabel, audiokabel, garantiekaart

Profiset met Bluetooth headset 100 “COMPACT UNIVERSELE” klemmen

250 “COMPACT UNIVERSELE” klemmen

30 “COMPACT UNIVERSELE” klemmen

25 “COMPACT UNIVERSELE” klemmen

10 DIN rail adapters voor “COMPACT UNIVERSELE” klemmen serie 221

1 Bluetooth headset met on-ear design en geïntegreerde microfoon.

2 x 0,14 ... 4 mm² (s) 2 x 0,2 ... 4 mm² (m, ma) Ref. 221-412

5 x 0,14 ... 4 mm² (s) 5 x 0,2 ... 4 mm² (m, ma) Ref. 221-415

3 x 0,14 ... 4 mm² (s) 3 x 0,2 ... 4 mm² (m, ma) Ref. 221-413

Ref. 221-500

3 x 0,5 ... 6 mm² (s, ma, m) Ref. 221-613

Beschikbaar bij uw WAGO groothandel tot einde voorraad.

www.wago.com/profiset *Adviesprijs excl. BTW. Drukfouten, fouten en wijzigingen voorbehouden. Zie almene vorwaarden op de website www.wago.com/be-nl

WAGO is a registered trademark of WAGO Verwaltungsgesellschaft mbH.

Jong Talent

We zorgen voor de toekomst!

“

Techniek is op vele plaatsen vaak onzichtbaar, maar wél onmisbaar om de maatschappij te laten functioneren.

”

KRIS VAN DINGENEN

“

Op onze sociale mediakanalen hebben we de voorbije weken reeds het engagement van onze leden gebundeld en zo de diversiteit van onze sector gepresenteerd. JAN LHOËST

”

Samen met de aangesloten bedrijven vestigt Techlink de aandacht op het engagement en het belang van de medewerkers in de installatiesector. We konden bij enkele lidbedrijven over de schouders van hun medewerkers meekijken en boeiende inzichten krijgen in de installatiesector, die we hebben samengevat in onderstaand artikel. Ze bieden tevens een kijkje achter de schermen van de bedrijven. Het aantrekken van (jonge) arbeidskrachten is niet zo evident in de installatiesector. ‘Onze bedrijven zijn nochtans de ideale plaatsen voor jonge talenten die willen meewerken aan oplossingen voor de uitdagingen en trends van deze

tijd zoals de energietransitie, digitalisering en duurzaamheid. Profielen van de meest uiteenlopende opleidingsniveaus zijn werkzaam bij onze bedrijven. Het is ook belangrijk om de diversiteit van de sector in beeld te brengen wat betreft

de activiteiten’, zegt algemeen directeur Kris Van Dingenen. Hierna tonen we de gezichten en verhalen van jong talent in onze lidbedrijven. ››› februari 2021 • by Techlink

by Techlink

hlink

Jong Talent

›››

Energie zonder zorgen voor morgen Als planner ben ik verantwoordelijk voor de planning van onze techniekers en depannages. Een grondige planning zorgt ervoor dat onze techniekers alle materiaal op voorhand kunnen klaarleggen per adres, zodat de 12 à 15 ploegen de dag nadien snel de baan op kunnen. Een planning is echter geen vaststaand gegeven en kan elke dag wijzigen of omgegooid worden door onvoorziene omstandigheden en dat maakt het uitdagend. In 2020 heb ik ze al meermaals moeten bijsturen door de weersomstandigheden, de grote vraag naar zonnepanelen en de afwezigheid van techniekers (door de coronagolf ). De planning maak ik eerst in Excel en daarna zorg ik voor de digitale verwerking van de gegevens in Teamleader. Maar ook de administratie errond neem ik voor mijn rekening. Naast de jobinhoud zelf zorgen mijn collega’s er ook voor dat ik elke dag graag kom werken. Iedereen staat klaar voor elkaar en er is een goedlachse sfeer! Een voorbeeld om dit te illustreren: toen ik begon had ik geen technische achtergrond of ervaring maar mijn collega’s gaven hulp waar ze konden. Al doende leert men. Duidelijk communiceren kan ik als de beste en dat is ook nodig in deze job. Kortom, het is leuk werken bij Alfasun/Alfacool. Het is een boeiend bedrijf met veel kansen en volop in evolutie. Binnen

Tiffany De Sloover, Verantwoordelijke Planning bij Alfasun/Alfacool te Ninove

twee jaar verhuizen we naar een nieuw bedrijfsgebouw-voorbeeldpand in bedrijventerrein Doorn Noord (Ninove) dat dé referentie wordt voor de energieneutrale aanpak van industriële gebouwen en privéwoningen.

KNX laat alle technieken met elkaar spreken

Op jonge leeftijd geraakte ik al gefascineerd door de wondere wereld van automatisatie. Ik pluisde bijvoorbeeld de werking van een wekker met een automatisch koffiezetapparaat uit. De laatste automatiseringstrends volg ik op de voet vandaar dat het niet meer dan logisch was dat ik de praktijkgerichte opleiding Energietechnologie van Odisee volgde. In het kader van mijn studies moest ik een stage doen bij een bedrijf. In de les kwamen Xavier Musschoot en Joeri Thiré, zaakvoerders bij Dynamitec uitleg geven over KNX (een internationale standaard voor gebouwenautomatisering). Na deze presentatie was mijn keuze snel gemaakt. Ik koos voor Dynamitec omdat hun activiteiten het best aansluiten bij wat ik later zou doen. Tijdens mijn stage kreeg ik het aanbod van een vaste baan bij hen.

lk maak deel uit van een team met korte communicatielijnen dat zorgt voor de begeleiding vanaf het conceptmatig ontwerp tot de uiteindelijke uitvoering en programmatie van de woning- of gebouwenautomatisatie. Elk succesvol project begint met een uitvoerige behoefteanalyse. Wat verwacht de klant? En hoe kunnen we dat realiseren?

Mathieu Declercq, Junior System Integrator Woning & Gebouwenautomatisatie bij Dynamitec te Waarschoot

In mijn job staat afwisseling, zelfstandigheid, vakkennis en flexibiliteit centraal. Mijn takenpakket is heel divers; het voorbereidende werk gebeurt op kantoor (zie foto) maar daarnaast

ben ik vaak onderweg naar de werven. Voor de installatie zelf doet Dynamitec een beroep op gespecialiseerde elektriciens en erkende alarminstallateurs.

by Techlink

• februari 2021

Elektro Kamiel Smet geven ze jongeren alle kansen. Starters krijgen een mentor toegewezen zodat ze onder de hoede komen van een expert die hen intensief begeleidt.’ Vestigingsdirecteur Els Smet vult aan: ‘De opleiding is veel meer dan techniek alleen. Nick leert ook algemene vaardigheden die nodig zijn om op de werkvloer te kunnen meedraaien, de zogenaamde “soft skills”. Nick wordt hierin begeleid door zijn mentor Luc. Zo’n mentorship vraagt wederzijds begrip en open communicatie. Constructieve feedback geven, omgaan met weerstand, teamspirit creëren, etc. Het hoort er allemaal bij.’

Nick Corthouts, student elektrotechnieken in opleiding bij Elektro Kamiel Smet

Zorgen voor elkaar

Nick: ‘Ik volg de opleiding elektrotechnieken duaal op school én op de werkvloer. Zo’n duaal traject is ideaal voor mij omdat ik graag de handen uit de mouwen steek. Het geeft me bovendien een extra boost om mijn laatste jaar op school succesvol af te ronden. Leren op de werkvloer zorgt ervoor dat ik de nodige technische vaardigheden onder de knie krijg. Bij

35 jaar geleden is Luc op dezelfde manier begonnen bij Elektro Kamiel Smet. Ondertussen is hij doorgegroeid tot werfleider en stuurt hij verschillende ploegen aan. Dit verhaal, geen unicum binnen de firma, is een inspiratiebron voor de jongeren. Zij zien waartoe hun inzet en leertraject kunnen leiden. Als onderdeel van de EEG Group speelt Elektro Kamiel Smet een toonaangevende rol op vlak van elektrische installaties en vernieuwende technologieën. Hier draagt men vakmanschap hoog in het vaandel. De werkzaamheden omvatten leidingen plaatsen voor diverse technieken en de bijhorende elektrische componenten aansluiten. Kortom, elke dag brengt wel iets anders!

Empowering People & Places

Van kleins af aan was ik als het ware omringd door technisch opgeleide mensen. Ik ben altijd al gefascineerd geweest door alles wat met elektriciteit te maken heeft en het bouwen van installaties. Zowel het voorbereidend werk als het afwerken ervan. Op de middelbare school volgde ik de studierichting Elektrische installatietechnieken. Na mijn Bacheloropleiding in de Energietechnologie te Vives Kortrijk ben ik aan de slag kunnen gaan als assistent-projectleider bij Decat Empowering Places. Mijn takenpakket bij Decat is divers. In mijn job is het de bedoeling dat ik zo goed mogelijk mijn projectleider, Kenny Winne, bijsta. Dit doe ik door elektrische kasten en schema’s van elektrische installaties uit te tekenen. Het programmeren van gebouwenautomatisatie, werfopvolging, bestellen van onderdelen en administratief werk horen hier ook bij.

projecten evolueren van begin tot eind. Dat ik hier zelf aan kan meehelpen vormt voor mij een zeer grote meerwaarde!

Het feit dat ik goed overweg kan met mijn projectleider maakt mijn job onmiddellijk zoveel plezanter! Doordat mijn job zo gevarieerd is kan ik veel doen. Ik hoef niet enkel en alleen achter mijn bureau te zitten, maar kan ook effectief mijn handen uit de mouwen steken. Ik kan meemaken hoe de verschillende

Bij Decat zet men zich voornamelijk in voor grote projecten. Dit gaat van appartementen tot hotels en zelfs tot zwembaden. Bij het realiseren van deze projecten maken ze telkens opnieuw gebruik van de nieuwste technologieën. Kortom, het is een uitdagende job in een groeiend bedrijf dat veel kansen biedt.

Kenneth Vandemaele, Assistent-projectleider bij Decat Empowering Places te Diksmuide

februari 2021 • by Techlink

by Techlink

›››

hlink

Jong Talent

›››

Combinatie van techniek, financiën en handel Ik behaalde eerst een bachelor elektromechanica. Daarna kreeg ik de kans om te gaan werken voor de procurement-afdeling van Collignon (groep Eiffage Energy Systems), als junior calculator elektriciteit. Van bij mijn indiensttreding werd ik door mijn collega's opgenomen in het team, kreeg ik van hen begeleiding en reikten ze mij de nodige tools aan om de basisbeginselen van het beroep te leren. Die steun was heel veel waard en ik kan vandaag daarop nog altijd rekenen. In mijn dagelijkse werk maak ik prijsoffertes op voor klanten waarbij ik voor elke post de rendementen qua materiaal en personeel bepaal om tot een definitieve offerte te komen. Daartoe stel ik prijsaanvragen op die ik naar de leveranciers stuur. Ik bereken daarna de kosten van de uit te voeren werken. Ik werk ook nauw samen met de afdelingschef, de opmeter en de aankoopdienst. De calculator staat centraal in de onderneming, want de kwaliteit van zijn werk stelt de onderneming in staat om opdrachten binnen te halen. Als de prijsofferte immers te duur is, dreigt ze te worden afgewezen, wat in het voordeel van de concurrentie zou uitdraaien. Maar als ze te laag is, zal het project niet winstgevend zijn.

Mohamed Bouhmidi, Junior calculator elektriciteit bij Collignon te Erezée

Mijn beroep is elke dag weer een uitdaging, heel opwindend en ik leer voortdurend bij. Maar mijn baan biedt mij ook heel wat flexibiliteit, wat mij de mogelijkheid geeft om tegelijkertijd mijn studie voor ingenieur voort te zetten.

Davy Van Wijnsberge, Projectleider HVAC bij BV Van Cauter Multitechnieken te Lede

Ik ben verantwoordelijk voor het technisch beheer en onderhoud van gebouwen. Onze dienstverlening omvat het complete traject van het opstellen van onderhoudsconcepten t.e.m. de complete uitvoering. Ik leid een team van 9 techniekers en 3 ploegen (van 2 personen) van installateurs. Mijn job is heel breed en niet beperkt tot één ding. Het is dan ook geen typische nine-to-fivejob. Ik wil in de nabije toekomst meer grote projecten gaan opvolgen waarbij ik steeds streef om alles kwaliteitsvol af te leveren met oog voor detail en afwerking.

Opleiden is het nieuwe rekruteren

Ik volgde de Bacheloropleiding Elektromechanica met afstudeerrichting Klimatisering aan de Odisee. Nadien kon ik direct aan de slag gaan bij een wereldleider op het gebied van airconditioningsystemen waar ik werkzaam was op de afdeling koeling. Ik was toen veel de baan op, ook internationaal. Na een tijd wou ik dichter bij huis werken en ging ik aan de slag als projectleider bij Van Cauter Multitechnieken dat zich toespitst op elektriciteitswerken, HVAC, beveiliging en onderhoud.

by Techlink

• februari 2021

Van Cauter is een familiebedrijf dat de laatste jaren sterk gegroeid is waardoor er veel nieuwe mensen bijkomen en men volop op zoek is naar extra techniekers. Als starter kan je hier veel bijleren en permanent bijscholen. Ik heb bijkomend een opleiding GI Brandertechnicus gevolgd en een RESCert zonneboiler voor SWW behaald. Het vak evolueert continu. Om op de hoogte te blijven van de nieuwste technologieën in de verschillende technieken, bezoek ik graag beurzen zoals Install Day.

TETRA

ASTRID

DMR

2G 3G 4G 5G

PTP

GSM , LTE

IOT

PRIVATE

NGIS

Deltapark - unit 4 | Weihoek 3 | B-1930 Nossegem T: +32 2 315 51 00 | contact@ngis.be

www.NGIS.be

februari 2021 • by Techlink

by Techlink

hlink

Actualiteit

Grondwettelijk Hof vernietigt regeling rond terugdraaiende teller voor prosumenten in Vlaanderen Decreet Digitale Meters: het Grondwettelijk Hof vernietigde op 14 januari 2021 het behoud (gedurende 15 jaar) van de compensatie voor de prosumenten (nl. de gebruikers van kleine PV-installaties in Vlaanderen), omwille van een schending van bevoegdheden. De gevolgen voor het verleden worden wel behouden, er komen dus geen retroactieve correcties. Met deze beslissing komt een einde aan de lang lopende onzekerheid welke Techlink vorig jaar reeds gemeld heeft aan zijn leden. Maar tezelfdertijd leidt dit tot de nog grotere uitdaging, voor alle betrokken actoren, om de noodzakelijke investeringen met betrekking tot de onvermijdelijke energietransitie gerealiseerd én aanvaard te krijgen.

Kader

Met het decreet uit 2019 ambieerde de Vlaamse regering om de steun voor PV-installaties (<10 kVA) te regelen. Concreet: wie voor 31 december 2020 zonnepanelen liet installeren, zou nog 15 jaar kunnen rekenen op het principe van de terugdraaiende meter en dus op het hieraan gebonden financieel voordeel.

Beslissing Grondwettelijk Hof

Het Grondwettelijk Hof heeft het decreet van 26 april 2019 van tafel ge-

Impact

Eigenaars van zonnepanelen, geïnstalleerd tussen 2006 en 2020 die een digitale meter hebben, zullen die in de toekomst dus niet meer virtueel mogen laten terugdraaien. Zij die nog geen digitale meter hebben, zullen de facto pas geïmpacteerd worden vanaf de plaatsing van een digitale meter. Techlink wil er evenwel op wijzen dat het wegvallen van de terugdraaiende teller eveneens betekent dat deze prosumenten geen jaarlijks prosumententarief meer dienen te betalen en ze een vergoeding kunnen bekomen voor de stroom die ze injecteren. Afhankelijk van het niveau van autoconsumptie (= verbruik op moment van productie) kan dit zelf een positief resultaat geven.

Reactie Vlaamse overheid

veegd na beroep van VREG, CREG en de federale overheid. Anderzijds heeft de rechtbank beslist de gevolgen te handhaven m.a.w. de beslissing werkt niet retroactief: gebruikers mogen wel de voordelen behouden die ze tot op vandaag hebben genoten.

by Techlink

• februari 2021

Techlink verwelkomt de snelle reactie van de Vlaamse regering naar aanleiding van het arrest van het Grondwettelijk Hof. De Vlaamse regering besliste op 15 januari 2020 over een compensatie voor de ruim 101.000 gezinnen die nu al zonnepanelen en een digitale meter hebben en waarvan de installatie nog onvoldoende rendement kon genereren. Zij krijgen een éénmalige compensatie in functie van het reeds gerealiseerde financieel rendement. De

praktisch modaliteiten dienen hieromtrent nog uitgewerkt te worden. Ter herinnering, vanaf dit jaar was de terugdraaiendeteller sowieso niet meer van kracht en voorziet de Vlaamse overheid voor de plaatsing van zonnepanelen (<10kVA) op bestaande gebouwen een eenmalige investeringspremie mits deze geplaatst worden door een RESCert installateur.

Toekomst

De situatie voor nieuwe installaties vanaf 2021 blijft ongewijzigd. Om de klimaatdoelstellingen te halen zal verder moeten geïnvesteerd worden in zonnepanelen. Techlink hoopt dat onze beleidsmakers verder blijven inzetten op het stimuleren van hernieuwbare energie, met aandacht voor zowel de urgentie als het lange termijn kader. ‘De expertise van Techlink kan helpen bij het uitwerken van maatregelen in dit kader. Voor installateurs, die door de eindgebruiker meer en meer als raadgevers gezien worden, is het zeer moelijk om enerzijds die raadgevende rol op te nemen en anderzijds de nodige investeringen te doen wanneer de regelgeving om de haverklap verandert. De recente gebeurtenissen maken het er niet gemakkelijker op’, zegt Technology & Innovation manager Jan Caerels.

Gebruik je eigen zonne-energie met Niko Home Control Het is belangrijker dan ooit om de energie die je zonnepanelen produceren te verbruiken terwijl ze die opwekken, zeker nu digitale meters zo courant zijn geworden. Niko Home Control helpt je de zonne-energie die je zelf opwekt zo efficiënt mogelijk te verbruiken: • stem je energieverbruik af op de productie van je zonnepanelen • programmeer huishoudtoestellen zodat ze op het juiste moment energie verbruiken • ontvang een melding bij ongewoon hoog of laag verbruik in jouw systeem. Niko Home Control maakt het jou gemakkelijk en helpt je jouw zonne-energie te verbruiken wanneer ze in overvloed beschikbaar is!

PA-1074-01

www.niko.eu/energy

hlink

Interview

Structurele samenwerking met ODE Organisatie voor Duurzame Energie Vlaanderen (ODE) organiseert het overleg tussen hernieuwbare energiebedrijven en met de overheid. Voor de domeinen PV (fotovoltaïsche zonne-energie) en warmtepompen werkt ODE samen met Techlink. Dirk Van Evercooren kwam het ODE-team versterken op een moment dat de energietransitie en de omslag naar een duurzamere samenleving de wind in de zeilen heeft. Hoog tijd dus voor een gesprek met de nieuwe algemeen directeur. ODE is de sectororganisatie voor duurzame energie in Vlaanderen en brengt meer dan 230 leden (bedrijven, kenniscentra, universiteiten, lokale besturen, private en publieke organisaties) samen in technologieplatformen en werkgroepen, om kennis uit te wisselen en aan belangenbehartiging en sensibilisering te doen. ODE is dan ook de belangrijkste stakeholder inzake hernieuwbare energie en energie-efficiëntie voor de betrokken overheden en streeft naar 100% hernieuwbare energie in 2050. ODE is actief in de volle breedte van de energietransitie, van warmtepompen en warmtenetten tot wind-, bio- en zonne-energie. Dirk Van Evercooren (55) volgde op 1 november 2020 Bram Claeys op als algemeen directeur bij ODE Vlaanderen. Dirk is geen onbekende in de energiesector. Met een diploma algemene economische wetenschappen aan de VUB begon Dirk zijn carrière op de studiediensten van het ABVV. In 2002 stapte hij over naar de VREG, de Vlaamse Regulator van de Elektriciteits- en Gasmarkt, waar hij de functie van directeur van het departement Marktwerking vervulde. Daarnaast was hij tot vorig jaar voorzitter van het Association of Issuing Bodies (AIB) en co-voorzitter van de Customer Empowerment Work Stream binnen de CEER, Council of European Energy Regulators. Door te fungeren als woordvoerder van verschillende organisaties heeft hij ook ervaring met de media en fungeerde hij als spreker op diverse internationale conferenties.

by Techlink

• februari 2021

Dirk heeft er heel veel zin in en wil samen met zijn team en de ODE-leden ervoor zorgen dat hernieuwbare energie en energie-efficiëntie een centrale rol spelen in het toekomstige energiesysteem: ‘De energietransitie speelt in Vlaanderen een belangrijke rol voor de werkgelegenheid en zet ons op de kaart als expertisecentrum.’

Waarom overstappen van de VREG naar ODE?

In die 19 jaar mocht ik bijna alle projecten uitvoeren die binnen VREG relevant zijn voor de (hernieuwbare) energiemarkt en die binnen mijn verantwoordelijkheden lagen. Ik zat bij de VREG goed maar had niet meer het gevoel dat

Residential Smart PV Solution

uw Nie

Power Module

Batterij Module (Built in Energy Optimizer)

Huis Batterij LUNA2000 5/10/15-S0

■ Plug and Play Installatie ■ 50kg per Batterij Modul ■ 100% Ontlading mogelijk ■ Parallel mogelijk van 5-15 kW ■ 3 niveau beveiliging ■ Auto detectie binnen : 1.5 tot 3mins

@ Huawei FusionSolar

hlink

ik nog echt een verschil kon maken. Dan is het tijd voor een nieuwe uitdaging! De rode draad doorheen mijn carrière is mijn passie voor duurzaamheid en hernieuwbare energie en voor mobiliteit. Deze twee passies zijn maatschappelijk uiterst relevant en vind ik beide ook terug bij ODE, dankzij de opkomst van de elektrische mobiliteit (voertuigen en fietsen). ODE biedt mij kortom de mogelijkheid om persoonlijk en professioneel te groeien. Wat is de meerwaarde van de samenwerking tussen ODE en Techlink?

De samenwerking realiseert een meer gecoördineerde aanpak. Als lid van Techlink heb je toegang tot de kennis van ODE. Je hoeft dus geen tweede lidmaatschap af te sluiten. ODE heeft een duidelijke beleidswerking terwijl Techlink meer met de ondersteuning van de vakman in de dagelijkse praktijk bezig is. De werking is zeer complementair omdat de leden in de richting worden gestuurd van het platform waarbij ze het best gebaat zijn. Wanneer men met twee afzonderlijke organisaties eenzelfde doel nastreeft is dat toch een zeker verlies aan efficiëntie. Nauwer samenwerken verhoogt de efficiëntie en dat zal niet enkel resulteren in een betere verdediging van de sector, maar ook in een meer kwalitatieve service voor de installateurs. De relevantie bestaat enerzijds uit de meerwaarde die kan gerealiseerd worden voor de leden van de twee organisaties afzonderlijk en anderzijds uit de strategische positionering die zo kan ingenomen worden binnen het Vlaams hernieuwbaar energielandschap. Vormt het een meerwaarde dat Ellen Van Mello (beleidsmedewerker warmtepompen en PV) werkt voor beide organisaties?

Zeer zeker, in 2016 sloegen ODE en Techlink de handen in elkaar om een structurele samenwerking op te zetten. Deze samenwerkingsovereenkomst laat het toe om een projectleider PV (fotovoltaïsche zonne-energie) en warmtepompen aan te werven die voor beide organisaties werkt. Sinds 17 augustus 2020 vervult Ellen deze functie. In haar functie zal Ellen de beleidsvoorstellen die deze energietech-

by Techlink

• februari 2021

nologieën ondersteunen verder opvolgen en uitwerken. Doordat Ellen quasi dagelijks in contact staat met Techlink weten we wat er leeft bij installateurs en tegen welke problemen zij aanlopen. Deze signalen van de werkvloer proberen we op een gestructureerde en geobjectiveerde manier bij het beleid te brengen. Daar ligt de unieke meerwaarde van ODE. Wat wil u de komende jaren realiseren?

Op basis van de strategie die we met de Raad van Bestuur uittekenden, zie ik enkele grote opdrachten. In mijn rol als verbinder zie ik het als een uitdaging om

“

De energietransitie zal alleen succesvol zijn als bedrijven en burgers daarin centraal staan en de voordelen ervan rechtstreeks ervaren. Om een breed gedragen energietransitie te laten slagen, is draagvlak bij zowel bedrijven als burgers daarom essentieel. ODE wil hieraan bijdragen.

”

DIRK VAN EVERCOOREN

de systeemintegratie en sectorkoppeling tussen de verschillende hernieuwbare energiebronnen binnen ODE te stimuleren. Koolstofneutraliteit staat wereldwijd hoog op de agenda en als ODE moeten we hierop inspelen. Ik denk hierbij aan:

Van hernieuwbare energie een vanzelfsprekende keuze maken. Daarvoor moeten we de communicatie van ODE intern en extern verder uitbouwen. Zo kunnen we de meerwaarde van duurzame energie aantonen en de prestaties van onze leden in de kijker zetten. Hernieuwbare energie heeft bij sommige burgers en zelfs politici nog een eerder

slecht imago, ze kijken dan niet verder dan het aspect steun. Dat moeten we aanpakken. Eén van de zaken die al zichtbaar anders aangepakt worden, is het aankondigen van onze nieuwe leden via de sociale media zoals LinkedIn en Twitter. Zo creëren we ook meerwaarde voor onze leden.

Het moet onze ambitie zijn om te evolueren naar het post-subsidietijdperk. We zijn ondernemers in hernieuwbare energie, die niets liever willen dan in een gewone marktcontext werken. Maar voorlopig weerspiegelen de economische factoren nog niet voldoende de maatschappelijke voordelen van hernieuwbare energie en is dus nog steun nodig. Daarom moeten we werken aan manieren om hernieuwbare energie beter in de markt en in het systeem te integreren.

Bruggenbouwer zijn om coherentie te brengen in de versnippering van beleid (Europees, federaal en regionaal). Ik wil bestaande partnerschappen verder uitdiepen en de samenwerkingen opdrijven. ODE maakt met zes andere energiefederaties deel uit van de Energy Hub. De bedoeling is te zoeken naar spontane en georganiseerde vormen van synergie en de uitwisseling van ideeën. Ook met partners als WTCB en de kennisinstellingen werken we structureel samen, zo dekken we een heel breed speelveld van duurzame energie: zowel energie-efficiëntie als hernieuwbare energie.

De interne uitdaging is ODE nog sterker aan elkaar te doen hangen. ODE staat ten dienste van en coördineert het Bio-energie Platform, PV-Vlaanderen, het Warmtepomp Platform, de Vlaamse Windenergie Associatie en het Warmtenetwerk Vlaanderen. Dit zijn technologieplatformen binnen ODE. De technologieplatformen behartigen de belangen van de sectoren en worden getrokken door de projectleiders. Ik wil voortbouwen op deze sterke platformwerking, maar ook de horizontale werking versterken door in te zetten op thema’s als energieopslag, energiegemeenschappen, etc.

KIES JE GESCHENK!

Als je meer dan 50€ aan een Kyoritsu toestel uitgeeft, ontvang je GRATIS een geweldig geschenk! Hoe meer je uitgeeft, hoe groter de beloning. Registreer online via www.ccinv.be/nl/Kyoritsu80*

Aanbieding geldig van 1 januari 2021 t.e.m. 30 juni 2021

Exclusieve invoerder voor België: CCI nv, Louiza-Marialei 8/5, 2018 Antwerpen | T: +32 (0)3 232 78 64 | info@ccinv.be | www.ccinv.be

Powerplus_80jaar_Kyoritsu.indd 1

15/01/2021 09:34

www.pvcycle.be

DE BESCHERMING VAN HET MILIEU BEHOORT TOT DE KERNACTIVITEIT VAN ONZE BUSINESS TOTAALOPLOSSING VOOR DE REGELNALEVING, OPHALING EN RECYCLAGE VAN FOTOVOLTAÏSCHE ZONNEPANELEN

PV CYCLE BELGIUM vzw is het enige beheersorganisme voor fotovoltaïsche zonnepanelen dat werd opgericht in het kader van de Milieubeleidsovereenkomst Zonnepanelen.

Een initiatief van:

februari 2021 • by Techlink

by Techlink

hlink

Bedrijfsvoering

Bedrijfskosten onder controle houden in onzekere tijden Een verantwoord ondernemer of bedrijfsleider beheert zijn onderneming als een goede huisvader en houdt daarbij zowel de opbrengsten als kosten in het oog. Wanneer onzekere tijden aanbreken, kan het evenwicht tussen opbrengsten en kosten ernstig verstoord raken en de rendabiliteit van de onderneming worden aangetast. Meer nog dan anders ontstaat de noodzaak aan goed bestuur om de schaarse middelen van de onderneming optimaal te benutten. Voor succesvolle ondernemingen blijft de eerste prioriteit om de verkoop zo goed als mogelijk op peil te houden zodat het realiseren van omzet (en inkomende (financiële) middelen) gevrijwaard blijft. De bedrijfskosten worden vervolgens in lijn gebracht met de verwachtte omzet om zo alsnog voldoende rendement te genereren. Starten met het rationaliseren van de kosten, zonder de verwachtte omzet in rekening te nemen, is vaak niet de aangewezen aanpak. Maar op welke manier kan u nu op een verantwoorde manier omgaan met de bedrijfskosten? Hierbij volgen een aantal speerpunten en praktische aanbevelingen om de bedrijfskosten onder controle te houden.

Verkrijg inzicht in de verschillende types bedrijfskosten binnen uw onderneming Het is aangewezen om een goed beeld te krijgen op de verschillende bedrijfskosten die er binnen uw onderneming zijn. Dit zal ook bepalen hoeveel impact u kan hebben op bepaalde types van bedrijfskosten want sommige kosten zijn eigen aan het ondernemen, onafgezien van het volume van de activiteiten. Het is belangrijk om een

by Techlink

februari 2021 2019 • november

onderscheid te maken tussen de volgende begrippen: VASTE VERSUS VARIABELE KOSTEN

De vaste kosten zijn de kosten die verbonden zijn aan het ondernemen zelf. Deze komen op regelmatige basis terug (maandelijks, kwartaal, jaarlijks) en blijven op hetzelfde niveau ongeacht de activiteiten van de onderneming. Daarbij denken we aan huur, leasing, onderhoud gebouwen, ... . De variabele kosten zijn afhankelijk van de activiteitsgraad van de onderneming en variëren over de verschillende tijdsperiodes dat ze worden aangerekend, zoals grondstoffen, materialen, transportkosten, kosten van onderaannemers, etc. Wanneer we de variabele kosten aftrekken van de verkoopprijs, spreken we over de “contributie” of (directe) marge. Het onderscheid tussen vaste en variabele kosten wordt in de praktijk onder meer gebruikt om het break-even punt van de onderneming te bepalen. Het break-even punt is het omzetniveau

vanaf welk punt de onderneming winst zal maken (zie formule hierboven). Indien de onderneming dus een omzetniveau onder het break-even punt realiseert, zal het niet in staat zijn al haar kosten te dragen, hetgeen resulteert in een negatieve rendabiliteit. Bovenstaande formule maakt bovendien duidelijk dat de vaste kosten het breakeven punt doen stijgen en de onderneming als het ware minder “flexibel” maakt. Indien bepaalde vaste kosten “variabel” kunnen gemaakt worden, wordt de onderneming meer wendbaar hetgeen interessant is indien de marktvraag volatiel is. Vaste kosten kunnen variabel gemaakt worden door een aantal zaken te “outsourcen” (in de brede zin van het woord), zoals bijvoorbeeld:

•

Maak voor uw IT-apparatuur gebruik van “software-as-a-service/platform-as-a-service” toepassingen i.p.v. te investeren in eigen IT-apparatuur waarbij de capaciteit mogelijks de nood van uw onderneming overschrijdt. Maak gebruik van zogenaamde “sales agents” die op commissiebasis voor uw onderneming werken i.p.v. sales vertegenwoordigers in dienstverband aan te nemen. Een andere mogelijkheid is om het verloningspakket van uw sales vertegenwoordigers gedeeltelijk variabel te maken, gecorreleerd met de door de vertegenwoordiger aangereikte omzet. Ga na of bepaalde logistieke activiteiten (bv. stockage/(her-) verpakking) door de leverancier verzorgd kunnen worden (weliswaar tegen een hoger aankoopprijs) opdat uw onderneming niet zelf moet investeren in deze logistieke oplossingen. …

DIRECTE VERSUS INDIRECTE KOSTEN

Directe kosten zijn de kosten die u direct kan toewijzen aan een project, product of dienst. Deze kosten zullen een combinatie zijn van variabele en vaste kosten. Daarbij gaat het over specifieke aankopen voor een project, loonkost van de medewerkers die op het project werken, … . De indirecte kosten zijn deze kosten die gemaakt worden voor

meerdere projecten en bijgevolg niet gemakkelijk toewijsbaar zijn aan één specifiek project. Voorbeelden hiervan zijn kosten voor materieel noodzakelijk om de verschillende projecten uit te voeren (i.e. boormachines, wagens, …), loonkosten van administratieve diensten, kosten voor algemene nutsvoorzieningen, etc. Het totaal van deze indirecte kosten zal in de praktijk procentueel verdeeld worden over de verschillende projecten conform een intern afgesproken verdeelsleutel. Het op deze manier (extra-comptabel) registeren van de bedrijfskosten wordt in de praktijk het voeren van een “analytische boekhouding” genoemd. Wel is het belangrijk dat de gemaakte allocatie-afspraken consequent overheen de tijd worden toegepast zodat cijfers over een langere termijn met elkaar vergeleken kunnen worden. Deze opdeling in directe- en indirecte kosten wordt in de praktijk gebruikt om een inzicht te krijgen in de winstgevendheid per project, bijvoorbeeld in het kader van een nacalculatie. Zo wordt de gerealiseerde omzet van het project vergeleken met de kosten die voor dat project gemaakt zijn (zijnde de som van de directe kosten en een percentage van de indirecte kosten) en wordt de werkelijk gerealiseerde marge vergeleken met de tijdens de sales fase verwachte marge. Het is belangrijk dat deze nacalculaties gebeuren en er “lessons learned” kunnen getrokken worden voor toekomstige projecten.

Plan vooruit en kom voorbereid aan de start Een adequate beheersing van de kosten begint met een goede voorbereiding en planning, dit zowel op niveau van de onderneming alsook op niveau van het project. OPMAAK VAN HET JAARBUDGET

Op niveau van de onderneming wordt aangeraden om een (jaar)budget op te stellen. Het budget zal immers een belangrijk sturings-en inzichtinstrument zijn voor de bedrijfsleiding. Het budget is de vertaling van de strategie van de onderneming naar objectieve kwantitatieve doelstellingen die vervolgens nagestreefd kunnen worden. Bovendien verschaft het budget heel wat inzichten. Vooreerst geeft het inzage in de types en grootordes van de kostenstromen (arbeidskosten, materiaalkosten, etc.). Vanuit het budget kunnen ook de terugbetalingscapaciteit en de toekomstige liquiditeitsposities van de onderneming worden afgeleid, hetgeen interessant is in het kader van financieringsbeslissingen. De budgetdocumentatie is dus niet enkel relevant voor interne medewerkers maar ook voor bepaalde externe partners (bv. bankiers, investeerders, etc.). Er bestaan diverse budgetmethodologieën (o.a. “klassieke planning”, “driver based budgetting”, “zero based budgeting”, etc.) die afhankelijk van de specificiteit van de onderneming aangewend ››› februari 2021 • by Techlink

by Techlink

hlink

Bedrijfsvoering

››› kunnen worden. Onafhankelijk van de gekozen methodologie is het belangrijk om bij het budgetproces steeds diverse medewerkers te betrekken. Niet alleen zorgt dit ervoor dat de budgetassumpties meer accuraat zijn maar bovendien verhoogt dit de draagkracht bij de medewerkers om de budgetdoelstellingen te halen. Grosso modo kan u het budgetproces als volgt doorlopen:

1 Communiceer aan uw medewerkers

de commerciële plannen voor het komende jaar en maak duidelijk dat u van hen kwantitatieve input verwacht inzake de impact die dit heeft op de kosten (en eventueel opbrengsten) binnen hun (deel-) domein. Stel hiervoor een inputsjabloon op waarbij ter indicatie ook de historische cijfers zijn opgenomen;

2 Maak een inschatting van de omzet voor het komende jaar;

3 Maak een inschatting van de kostprijs van de verkochte goederen die gepaard gaat met de gebudgetteerde omzet;

4 Maak een inschatting van de varia-

bele kosten (opnieuw op basis van de verwachte omzet);

5 Maak een inschatting van de vaste

kosten (hiervoor kan u zich baseren op vorige jaren);

6 Stel

op basis van al deze info de nodige rapporteringsdocumenten op (winst- en verliesrekening, kasstroomoverzicht, investeringstabellen, etc.);

7 Deel

en communiceer het finale budget incl. de gemaakte assumpties met de (deelbudget)verantwoordelijken.

OPMAAK VAN EEN PROJECTBUDGET & PROJECTPLANNING

Gelijkaardig aan het budget op ondernemingsniveau is het ook op projectniveau belangrijk om gedegen voorbereid te zijn. In de praktijk is daarom

by Techlink

• februari 2021

de opmaak van een projectbudget en projectplanning onontbeerlijk. Vanuit kostenbeheersingsperspectief is het belangrijk om van bij de start de capaciteitsbezetting zo optimaal mogelijk in te vullen (bv. in termen van inzet materiaal, arbeiders, etc.). Merk op! In onzekere tijden, zoals we kennen met bijvoorbeeld de COVID-19 pandemie, kunnen voortschrijdende budgetten ("rolling budgets”) een manier zijn om de voorspellingen en budgetten van bedrijven meer af te stemmen op de steeds veranderende realiteit en om het snel handelen ernaar mogelijk te maken en op te volgen. Dit vergt een grote mate van flexibiliteit binnen zowel de financiële afdeling als doorheen de hele onderneming. De extra inzichten die ze brengen verrechtvaardigen een dergelijke aanpak.

Volg regelmatig de voortgang van uw onderneming en haar projecten op Van zodra het (project)budget is opgesteld, is het zaak om de voortgang ervan periodiek op te volgen. Idealiter wordt het opgestelde budget daarom in een IT-tool (boekhoudprogramma/project management software) opgenomen. Deze tools zullen u helpen om bepaalde afwijkingen (“actual vs. budget”) te identificeren zodat er tijdig bijsturende acties ondernomen kunnen worden. Naast de klassieke “actual vs. budget” opvolging van de financiële cijfers, is het voor project-gerelateerde ondernemingen ook waardevol om andere prestatiemaatstaven op projectniveau te bewaken om na te gaan of de projectvoortgang efficiënt verloopt en er dus kostenbewust tewerk gegaan wordt. Voorbeelden van dergelijke maatstaven zijn o.a.: • Productierendement (bv. arbeidstijd/gerealiseerde lopende meter) • Rendement op meerwerken (bv. extra inkomsten/extra kosten) • … Deze maatstaven dienen niet steeds manueel te worden berekend aangezien

er hiervoor beroep kan worden gedaan op bepaalde tools zoals o.a. PowerBI of QlickSense die dergelijke maatstaven (typisch voorgesteld in een “dashboard”) eenvoudig en recurrent kunnen reproduceren.

Verzeker u van een efficiënte bedrijfsvoering en heb oog voor de optimalisatie van de nood aan werkkapitaal Tenslotte is het voor een goed beheer van de kosten belangrijk dat de bedrijfsprocessen transparant en efficiënt zijn opgezet. Bovendien moet er aandacht worden besteed aan een optimale inzet van het “werkkapitaal1”. Het werkkapitaal van een onderneming is het geld dat nodig is om dagelijkse rekeningen te betalen (o.a. handelsschulden, lonen, etc.). Het is belangrijk om de nood aan dit werkkapitaal tot een minimum te beperken. Werkkapitaal brengt immers op zich (financieel) niets op. Zo creëert het geen rente en weerhoudt het de onderneming ervan deze middelen te investeren in groei. Meer specifiek zijn er 2 (financiële) processen die goed onder controle moeten worden gehouden, zijnde (a) aankoop-tot- betaling (“procure2pay”) en (b) bestelling-tot-betaling (“order2cash”). A. AANKOOP-TOT-BETALING

In een concurrentiële markt waarbij er relatief weinig rek zit op de verkoopprijs, is het aankoopgebeuren een belangrijke factor bij het al dan niet behalen van een afdoende marge. Hieronder een aantal concrete tips: • Maak werk van een adequaat aankoopbeleid: - Vereis dat voor niet-recente aankopen vanaf een bepaald bedrag meerdere offertes worden opgevraagd; - Evalueer op periodieke basis de prijzen van recurrente aankopen en ga na of er op de markt kwalitatieve alternatieven zijn; - Neem op periodieke basis lange

- Maak eventueel gebruik van alternatieve financieringsvormen zoals “factoring”.

termijn contracten onder de loep (bv. verzekeringspolissen, huur, telecom, energie, etc.); - Tracht het aantal leveranciers te beperken zodat de (administratieve) complexiteit beheersbaar blijft en er mogelijks hoeveelheidskortingen kunnen worden bekomen. Let anderzijds wel op dat er geen over afhankelijkheid ontstaat t.o.v. één bepaalde leverancier. • Optimaliseer het logistiek- en voorraadbeheer: - Ga na wat de ideale bestelhoeveelheden zijn; • Indien hoeveelheidskorting bij aankoop mogelijk is, tracht aankopen te groeperen; • Indien magazijnruimte beperkt en/of kostbaar is, tracht de aankoophoeveelheden te beperken en verhoog het aantal bestellingen. - Ontdoet u tijdig van voorraad die niet langer gebruikt wordt. Deze voorraad vertegenwoordigt wellicht nog een bepaalde marktwaarde en neemt onnodig kostbare magazijnruimte in; - Beperkt transportkosten tot een minimum via een adequate planning: • Vermijd “expres shipments” (bv. door aanhouden van een “safety stock”); • Streef naar volle vrachten (bv. volle bestelwagen/truck).

• Optimaliseer het beheer van handelsschulden: - Onderhandel zo gunstig mogelijke betalingstermijnen (in lijn met geplogenheden binnen de sector); - Implementeer een robuuste betalingsmethodiek in uw onderneming waarbij: • Facturen tijdig betaald worden indien er een korting voor contante betaling kan bekomen worden; • Facturen niet te vroeg betaald worden indien er hierbij geen voordeel kan worden bekomen; • Eventueel de idee kan worden gehandhaafd dat de betalingstermijn start vanaf de ontvangstdatum van de factuur en niet vanaf de factuurdatum. B. BESTELLING-TOT-BETALING

Hoewel in het (bredere) verkoopproces de mogelijkheden om in de kosten te snijden beperkter zijn, is er ook hier ruimte voor optimalisatie inzake efficiëntie van het procesverloop als inzake de nood aan werkkapitaal: • M aak werk van een adequaat beleid rond handelsdebiteuren: - Factureer zo snel mogelijk uw geleverde prestaties/goederen; - Ga na of u een korting voor contante betaling kan toestaan; - Volg op dagdagelijkse basis openstaande debiteuren op en focus daarbij eerst op de grootste debiteuren;

• B etrek de klant actief bij uw lean manier van werken: - Spoor uw klanten aan om gegroepeerde bestellingen te plaatsen i.p.v. ad-hoc, hetgeen u zal toelaten uw productie/dienstverlening meer efficiënt te organiseren; - Onderhoud nauw contact met uw klanten opdat eventuele klachten en/of discussies vroegtijdig kunnen worden opgelost en laattijdige inningen van handelsvorderingen kunnen worden vermeden. Dit zijn een aantal concrete tips die zaakvoerders van installatiebedrijven kunnen gebruiken bij het meer en kostenefficiënt omgaan met hun bedrijfsmiddelen. Het is immers belangrijk te bedenken dat u iedere Euro maar één keer kan uitgeven!

AUTEURS:

Geert Stienen, Partner in Business Restructuring bij Monitor Deloitte Belgium,

en Bruno Peelaers, Director Strategy Private market bij Deloitte Private.

1 Werkkapitaal = Vlottende activa (debiteuren, voorraden) + Liquide middelen - Kortlopende schulden (crediteuren, leningen, etc.)

februari 2021 • by Techlink

by Techlink

hlink

Interview

Dubbelinterview vader en zoon Vermeulen Je hebt er veel in de elektrosector: familiebedrijven. Van klein tot groot. Zij vormen de ruggengraat van onze economie. Familiebedrijven kijken naar de lange termijn. Continuïteit is voor hen erg belangrijk. Een familiebedrijf heeft een duidelijke identiteit en de werknemers zijn vaak erg trots dat ze er deel van uitmaken. Als je tot “de familie” behoort, ga je niet snel weg. Dan kan het gebeuren dat hele families in dienst zijn bij een familiebedrijf. Hoe is het om als familie samen te ondernemen? Voor een tweede reportage ging Power+ langs bij Vermeulen bv. Zaakvoerder Wouter Vermeulen (zoon) en Peter Vermeulen (vader) staan ons te woord. Visie, ambitie, waarden én een goed verhaal geven bedrijven richting en houvast. Het bindt werknemers en klanten. Het zorgt voor inspiratie, enthousiasme en doelgerichtheid. Welnu, Wouter geeft vorm aan het nieuwe verhaal van Vermeulen bv in een sector die volop in transitie is. Innoveren en creatief aan de slag gaan met uw bestaande business is een must!

Wereldburger

'Na mijn studie Business Administration aan de Hogeschool van Amsterdam ging ik naar China voor mijn eerste ervaring in strategieadvies. Ik vervolgde dat pad over de hele wereld toen ik in 2007 officieel naar de VS verhuisde. Daar heb ik ervaring opgedaan in de verkoop van bedrijfstechnologie, waarbij ik van binnenuit leerde wat techbedrijven drijft. Ik realiseerde me dat het mijn echte passie is om in de technologie te zitten en samen te werken met innovatieve technologiebedrijven die voorop lopen in het verleggen van grenzen. Mentorschap, advisering en investering maken niet alleen deel uit van mijn loopbaanervaring, maar ook van mijn DNA’, steekt Wouter van wal.

Terugkeer naar België

‘Mijn Amerikaanse vrouw, die zwanger is, wilde graag in België komen wonen en tegerlijkertijd begon mijn vader meer na te denken over de toekomst van het

by Techlink

• februari 2021

bedrijf. Hij vroeg mij of ik geen interesse zou hebben om het roer over te nemen en zo de continuïteit van het bedrijf te verzekeren. Toen ik erover begon na te denken, zag ik dat het eigenlijk wel een heel mooie opportuniteit was voor mij’, aldus Wouter.

Samenwerken met vader/ zoon

‘Het voordeel van samenwerking met je vader is dat je elkaars sterke en zwakke punten kent. We weten heel goed wat we aan elkaar hebben en waar ieder van ons goed in is. Mijn vader is de ingenieur met diepe technische kennis (m.a.w. een echte stielman) terwijl ik de “economist” ben die met mijn ervaring veel waarde bijdraagt aan het nieuwe verhaal van Vermeulen bv’, zegt Wouter. ‘Ik heb op de vakschool gezeten en onmiddellijk een eigen zaak gestart. De tijdgeest is veranderd, ons klantenbestand is exponentieel gegroeid en het is tegenwoordig veel moeilijker om goed personeel te vinden én te behouden. Om met deze uitdagingen om te gaan

“

De totaaloplossing die we aanbieden gaat van ontwerp en design tot levering, installatie, het technisch beheer en onderhoud ervan.

WOUTER VERMEULEN

”

was er een nieuwe stuurman nodig die zorgt voor de nodige verandering op het gebied van organisatiestructuur met systemen en processen om de groei aan te kunnen. Meten is weten.’, vertelt Peter. Wouter vult aan: ‘De eerste generatie ondernemers, zoals mijn vader, staan bekend als entrepreneurs pur sang en zien hun bedrijf als hun levenswerk. Verschillende generaties kijken anders aan tegen het familiebedrijf en omdat een bedrijf doorheen verschillende groeifases een ander type leiderschap vraagt. Mijn DNA zou ik omschrijven als 50% on-

dernemer en 50% manager. Ik heb mijn carrière opgebouwd rond het verbinden en ontwikkelen van mensen en ideeën rond innovatie. Ik ga proberen de juiste mensen bij elkaar te brengen door mijn disruptieve aanpak omtrent visie, strategie, talentwerving en -ontwikkeling. Mij goed laten omringen door slimmere mensen met meer technische vakkennis is er één van.’

Nieuw hoofdstuk

Één van de belangrijkste trends in de Belgische installatiesector is de toenemende vraag naar totaalinstallateurs. ‘Ik wil op deze trend inspelen door als elektrobedrijf ook HVAC/S diensten aan te bieden, dit heeft een drietal voordelen: one-stop shop voor de opdrachtgever, operationele efficiency (zorgt o.a. voor tijdsbesparing) en financiële voordelen (o.a. meer marge door optimalisatie van tijd en materiaal)’, legt Wouter uit. ‘We hebben al meer dan 30 jaar een kwaliteitsfilosofie op het vlak van B2C en deze filosofie willen we nu ook toepassen op B2B. Er zijn een paar pluspunten hieraan verbonden: door het B2B volume zal onze aankoopkracht toenemen (betere prijzen door aankopen in grote hoeveelheden), diversificatie van ons klantenbestand kan leiden tot risicospreiding, en een kruisbestuiving van B2C cliënteel naar B2B en omgekeerd.’

Familiale waarden

‘Uit mijn eigen ervaring kan ik vertellen dat er wel wat verschillen zijn tussen een familiebedrijf en een gewoon bedrijf. Familiebedrijven laten zich minder leiden door de waan van de dag. Het langetermijndenken naar de toekomst en visie toe – wat leidt tot hogere klanten-, relatie- en werknemers-loyaliteit (gemiddelde anciënniteit is bij ons 19 jaar) – zorgt ervoor dat voldoende doorzettingsvermogen en (financiële) buffers in ons bedrijf aanwezig zijn, ook in tijden van corona’, zegt Wouter. ‘Familiebedrijven hebben vaak een veel stabielere aandeelhoudersbasis. Familiale aandeelhouders zullen immers hun aandelen niet verkopen indien de (kwartaal)resultaten onder de verwachtingen liggen. Bovenal is de cultuur – gezellige sfeer en persoonlijke aanpak – anders binnen een familiebedrijf. De hiërarchie is vaak vlakker en dit leidt tot veel betere communicatiestromen; niemand wordt afgerekend op een afwijkende mening.’

OVER VERMEULEN BV: De firma Vermeulen werd opgericht door Peter Vermeulen, die op 1/01/1986 een eenpersoonszaak opricht in elektriciteit. Op 22/01/1991 kiezen zaakvoerders Peter Vermeulen, en zijn echtgenote Linda Van Hoecke tot het oprichten van Vermeulen bv. Vanaf 1992 vestigt het bedrijf zich in Wetteren. Op 1/01/2021 nam zoon Wouter Vermeulen de zaak over van zijn vader. Zijn focus? ‘Energiemanagementsystemen, smart buildings, etc. zijn de key differentiators in onze sector en daar moeten we in de toekomst nog meer op inzetten’, zegt Wouter.

Ondernemen

Het leukste/moeilijkste aan ondernemen? Peter: ‘Het leukste vind ik nog altijd het creatief bezig zijn met technieken. De integratie van technologieën in elektriciteit & domotica, beveiliging, telecom en home entertainment is zelfs voor een oude rot in het vak nog elke dag uitdagend. Het realiseren van een totaaloplossing naar de specifieke wens van de klant, daar kan ik echt van genieten. Het geeft me veel voldoening als we bewust gekozen worden door de klant omwille van de kwaliteit van ons product of dienst. Klanttevredenheid staat hierbij centraal! Bovendien zorgen tevreden klanten voor gratis marketing en mond-aan-mondreclame.’ Wouter vult aan: ‘Het roer in eigen handen nemen is voor mij het leukste en typeert me volledig. Vooruitkijken en er naar handelen. Creativiteit drijft mij. Als ik ideeën bedenk, ga ik graag naar minder bereisde plaatsen. Ik vind het heerlijk om een idee te nemen, erover te brainstormen, te zien wat mensen aanspreekt en erachter te komen hoe ik het op de markt kan brengen. Telkens moet je keuzes maken – dat hoort bij ondernemen – maar het gaat ook gepaard met een opportuniteitskost en met onzekerheid.’ februari 2021 • by Techlink

by Techlink

hlink

Enquête

Bekendheid met BIM onder elektro-installateurs Building Information Modelling (BIM) wordt steeds vaker gevraagd en toegepast in de bouwsector. BIM zorgt voor een efficiënter en beter gecoördineerd bouwproces. In dit artikel duiden we de meerwaarde van BIM voor elektro-installateurs.

Techlink-enquête

BIM VOOR TECHNISCHE INSTALLATIES In dit “Lerend Netwerk” krijgt u een antwoord op volgende vragen: • Wat is BIM in de praktijk en hoe omgaan met een BIM vraag bij een opdracht? • Hoe omgaan met een voorgesteld BIM-protocol en BIM-uitvoeringsplan? • Welke tools zijn er om te BIM’men bij technische installaties? • Welke aanpak en tools heb ik nodig? • Hoe zit het met een generiek en specifiek model? Hoe overgaan van generiek naar specifiek? • Kies ik ervoor om zelf te modelleren of geef ik dit uit? • Hoe samenwerken aan hetzelfde BIM-model? • Heeft de BIM-methodiek een juridische impact op mijn bedrijf? • Welke objectenbibliotheek gebruiken? • Hoe opleveren (as built-dossier) bij een BIM-methodiek?

by Techlink

• februari 2021

Uit rondvraag bij onze elektrobedrijven blijkt dat een meerderheid (56,73%) ervan overtuigd is dat BIM op korte termijn een grote opmars zal kennen binnen de installatiesector. Dit antwoord wijst erop dat de ondernemingen in onze sector toch genoodzaakt zullen zijn BIM in de toekomst te implementeren, zo niet dreigen ze hun concurrentiële positie te verliezen. Geïnteresseerden in BIM willen vooral kennis opdoen via ervaringen uit de praktijk. Daarnaast worden ontwikkelingen op het gebied van open standaarden en inzicht in de toegepaste software aangehaald. “Soft skills” die relevant zijn voor het samenwerken in BIM worden ook steeds belangrijker.

De voordelen van het BIMgebruik voor Elektro

Uit de resultaten van de European Mechanical Installation Monitor Q1 2020, uitgevoerd door USP Marketing Consultancy, kwamen onderstaande voordelen naar voren.

MINDER VERZOEKEN OM INFORMATIE TIJDENS ALLE BOUWFASEN

Als het goed wordt geïmplementeerd, dient het BIM-model als de enige bron van waarheid voor een heel project. In combinatie met gedetailleerde 2D en 3D weergaven die ontwerpers en planners in staat stellen om toekomstige problemen in een vroeg stadium van de planning te identificeren en op te lossen, wordt het BIM-model de bron voor alle belanghebbenden die op zoek zijn naar antwoorden, informatie of duidelijkheid over hoe de ene fase van de bouw een andere fase van de bouw zal beïnvloeden. Dit betekent minder verzoeken om informatie tijdens het ganse bouwproces, wat betekent dat studiebureaus technieken meer tijd kunnen besteden aan hoogwaardige voorbereiding van de Elektro-installatie en de elektrobedrijven minder tijd moeten besteden aan uitvoeringsvragen op de bouwwerf. DE CONCURRENTIE EEN STAP VOOR BLIJVEN

BIM wordt door sommigen nog steeds in de eerste plaats beschouwd als een

instrument voor studiebureaus technieken. Maar, meer en meer opdrachtgevers eisen dat hun nieuwe ontwikkelingsprojecten gerealiseerd worden met de BIM filosofie. Dit vereist dat alle actoren in het bouwproces, dus ook elektrobedrijven mee BIM-men en betrokken worden bij de BIM-coördinatie. Als elektrobedrijf komt het er dus op aan om hiervoor klaar te zijn. Om haar leden hierbij te helpen, heeft Techlink het Lerend Netwerk “BIM voor technische installaties” ontwikkeld (zie kader). Begin nu met de digitale wereld en ga in uw eigen tempo vooruit.

TechBiM

Om de Belgische installatiesector op een juiste manier te laten starten met BIM en het gebruik van BIM efficiënter en toegankelijker te maken, heeft Techlink in 2018 het voortouw genomen om TechBiM te lanceren. TechBiM voorziet in een Gemeenschappelijke Generieke Parametrische Objecten Bibliotheek voor technische installaties in België om te gebruiken in BIM-modelleersoftware. M.a.w. een objectenbibliotheek van én voor de sector!

‘Door dit als beroepsfederatie aan te pakken vermijden we bovendien dat onze bedrijven elk op zich weer het warme water moeten gaan uitvinden en creëren we de nodige compatibiliteit om BIM-modellen bruikbaar uit te wisselen’, zegt Director General Kris Van Dingenen. Sinds 2019 staat TechBiM open-source ter beschikking voor alle BIM-gebruikers, waarbij u als installateur gratis gebruik kan maken van deze objectendatabank. TechBiM is een open ecosysteem dat de ontwerpprocessen stroomlijnt m.b.t. technische installaties, waardoor effectieve samenwerking een feit kan worden.

MEER INFO? Voor meer informatie over TechBiM kan u contact opnemen met Kurt Van Campenhout, Project Manager TechBiM, via kurt.vancampenhout@techlink.be. Neem ook een kijkje op www.techbim.be.

HET NIEUWE MODULAIRE DEURSTATION VAN COMELIT Innovatieve technologie

Makkelijk te installeren

Duurzaam

februari 2021 • by Techlink

Milieuvriendelijk

by Techlink

hlink

Bedrijfsvoering

Aan de slag met de SDG’s Uit de Belgische SDG Barometer 2020 blijkt dat bedrijven – door de coronacrisis – nog meer belang hechten aan duurzaam ondernemen, met bijvoorbeeld meer aandacht voor gezonde, milieuvriendelijke en lokale productieketens. COVID-19 kan dus een keerpunt vormen om de energietransitie te versnellen en onze samenleving te verduurzamen.

Ter opfrissing, met haar 17 Sustainable Development Goals (SDG’s) wil de Verenigde Naties (VN) de klimaatverandering aanpakken en armoede en ongelijkheid de wereld uithelpen tegen 2030. In september 2015 ondertekenden 193 landen de VN-resolutie Agenda 2030 voor Duurzame Ontwikkeling. De Agenda 2030 steunt op vijf pijlers, de vijf P’s van duurzame ontwikkeling: People, Planet, Prosperity, Peace en Partnership. Bedrijven zijn niet de oorzaak van problemen, maar een onderdeel van de oplossing (partner). Investeren in duurzaamheid is de boodschap! Maar wat is duurzaamheid nu precies? Sustabuild, de Vlaamse duurzaamheidstool voor de bouwsector, hanteert volgende omschrijving:

by Techlink

• februari 2021

• Duurzaamheid is het maximaliseren van toegevoegde waarde voor zoveel mogelijk stakeholders met een minimum aan verspilling van grondstoffen, energie, financiële middelen en talent! • Duurzaamheid is ook zorgen dat uw businessmodel kan blijven duren. • Duurzaamheid is optimaliseren en innoveren. Veel bedrijven in onze sector vinden bij de SDG’s inspiratie om hun eigen duurzaamheidsbeleid aan te toetsen. In de praktijk kunnen ze daarvoor Sustabuild gebruiken dat de link legt van de werf en werkvloer naar dit internationale raamwerk.

SDG Barometer 2020

De Antwerp Management School (AMS) ontwikkelde in samenwerking met Universiteit Antwerpen, UCLouvain, en met de steun van het Federaal Instituut Duurzame Ontwikkeling (FIDO) de SDG Barometer. De eerste Belgische SDG Barometer werd gelanceerd in 2018. Met de resultaten van de 2de SDG Barometer kunnen de onderzoekers het gebruik van de SDG’s in het Belgische bedrijfsleven beter in kaart brengen. ‘De SDG’s vormen een routekaart voor ons allemaal. Onderweg naar een inclusieve en duurzame wereld. Het is belangrijker dan ooit om hierbij stil te

Graﬁek 1

Graﬁek 2

staan. Door de coronacrisis dreigt de wereld verder van de doelen af te raken. Bedrijven zouden de SDG’s moeten ‘vertalen’ naar hun eigen context, naar hun duurzaamheidsbeleid en niet omgekeerd’, zegt Jan Beyne, onderzoeker bij het Sustainable Transformation Lab van de AMS. POSITIEVE EVOLUTIE

Eén ding is duidelijk: de aandacht voor duurzaamheid groeit. Dat blijkt ook uit de recente SDG Barometer 2020, die aangeeft dat 98% van de respondenten veel tot zeer veel aandacht hebben voor duurzaamheid. 91% van de respondenten geeft aan kennis te hebben van de SDG’s.

Veel organisaties hebben verschillende concrete stappen gezet om de SDG's te integreren in hun strategieën (25%) en hebben de doelstellingen vertaald naar hun eigen context om de SDG's af te stemmen op hun specifieke organisatorische context (22%). Grafiek 1 laat zien dat organisaties de SDG's vooral als een bron van informatie voor hun duurzaamheidsstrategie (31%) en als een aanvulling op hun bestaande strategie (19%). Slechts 10% van de organisaties is niet van plan de SDG's in hun strategie te integreren. Een belangrijk resultaat is dat de meerderheid van de organisaties (70%) de neiging heeft om prioriteit te geven aan een selectie van de SDG's in plaats van zich te concentreren op de hele set van doelstellingen, of één SDG te prioriteren. EFFECT VAN COVID-19 OP SDG'S

De SDG Barometer bevat ook data over de toekomst van die SDG’s tegen het licht van COVID-19 (zie grafiek 2). De onderzoeksresultaten onderstrepen dat de Belgische bedrijven nog meer belang hechten aan duurzaam onderne-

men, met bijvoorbeeld meer aandacht voor gezonde, milieuvriendelijke en lokale productieketens. Tegelijkertijd verwacht meer dan 27% van de respondenten dat het bereiken van de SDG's zal worden vertraagd en minder dan 10% geeft aan dat zij verwachten dat de realisatie van de SDG's zal versnellen. Daarnaast is 22% van mening dat COVID-19 de noodzaak illustreert om de focus te verleggen naar andere duurzaamheidsprioriteiten.

Corona-enquête van Techlink

‘Uit onze enquête (zie ook Power+ editie mei 2020) tijdens de eerste golf van de coronacrisis is gebleken dat onze installateurs de coronacrisis willen aangrijpen om meer in te zetten op verduurzaming. Liefst 80% van onze leden heeft deze intentie (zie grafiek 3). De installatiesector is van groot belang bij het realiseren van de energietransitie en het behalen van de klimaatdoelstellingen. Deze moeilijke coronaperiode biedt een uitgelezen kans om een versnelling hoger te schakelen en de eigen bedrijfsvoering te verduurzamen op een economisch rendabele manier’, ››› zegt commercieel directeur Jan Lhoëst.

Grafiek 3:

WE MOETEN VAN DEZE CRISIS GEBRUIK MAKEN OM MEER IN TE ZETTEN OP VERDUURZAMING. 0,44% 1,76% 0%

17,62% 10%

Helemaal oneens

61,23% 20%

30%

Eerder oneens

40%

50%

Geen mening

18,94% 60%

Eerder akkoord

70%

80%

90%

100%

Helemaal akkoord

februari 2021 • by Techlink

by Techlink

hlink

Bedrijfsvoering

“

Er moet geïnvesteerd worden in een CO2-arme toekomst en ons economisch herstel moet duurzaam en verantwoord zijn. JAN LHOËST

›››

SDG’s implementeren in de bedrijfsvoering

Als elk bedrijf aan de slag gaat met de SDG’s dan is de wereld een stuk duurzamer in 2030. Er wordt veel vrijheid aan bedrijven gegeven om zelf invulling aan de SDG’s te geven. Bedrijven stellen vaak prioriteiten op de meest materiële SDG’s, op die thema’s die een duidelijke aansluiting vinden in de eigen doelstellingen van de organisatie. Dit is verstaanbaar, mits het effect op de andere doelen niet uit het oog wordt verloren. SDG’s bieden kansen voor bedrijven om nog professioneler te kijken naar de bedrijfsrisico’s én opportuniteiten zoals hun energie en grondstof, bijvoorbeeld waar deze vandaan komen. De bedrijfsleider/manager/eigenaar van het bedrijf zet de toon, maar uiteindelijk moet duurzaamheid doorklinken in de dagelijkse werkzaamheden. Duurzaamheid ingebed in de bedrijfsvoering loont, zowel maatschappelijk als financieel. Concreet kan er o.a. worden ingezet op meer milieuvriendelijke productieprocessen, duurzaam woon-werkverkeer, welzijn op het werk, biodiversiteit op bedrijventerrein, duurzame innovatie en partnerschappen. ‘Concrete doelstellingen zetten in lijn met de SDG’s (targets en indicatoren) en er acties en KPI’s aan koppelen, is belangrijk. Daarbij is het waardevol om uw duurzaamheidsdoelstellingen af te stemmen op de financiële, operationele en strategische doelstellingen van het bedrijf. Enkel zo voorzie je een

by Techlink

• februari 2021

”

échte duurzaamheidsintegratie. Om de SDG’s goed in het bedrijf te integreren is het belangrijk zo veel mogelijk mensen bij het proces te betrekken om voldoende steun te krijgen’, zegt Jan Beyne. Hans Verboven (oprichter van Sustacon en bedenker van de Sustabuild-tool) plaatst wel enkele kanttekeningen: ‘De SDG’s zijn een bijzonder belangrijk kader, maar het is raadzaam om toch eerst vanuit je eigen bedrijfscontext te vertrekken. Ik raad altijd aan om een beleid uit te werken op maat van je sector en bedrijfsprocessen, en dat dan later te linken met de SDG’s. Anders wordt het een ver-van-je-bed-show. Begin eens met faalkosten terug te dringen, met lean of 5S, met betere communicatie, met gerichte opleidingen, met respect en vriendelijkheid op de werf – je zal zien dat iedereen er wel bij vaart.’

SUSTABUILD Sustabuild is een gratis, online tool voor bouwbedrijven die zich willen toeleggen op duurzaam ondernemen en werd ontwikkeld door prof. dr. Hans Verboven en zijn team (Universiteit Antwerpen) in een project van de Vlaamse Overheid met de Confederatie Bouw Provincie Antwerpen. Door Sustabuild krijgen bedrijven op een eenvoudig manier inzicht in de duurzaamheidsthema’s waarop ze beter scoren en deze waar ze een tandje moeten bijsteken. Meer informatie op www.sustabuild.be.

Voorbeelden uit de sector EEG GROUP

Voor lidbedrijf EEG Group is duurzaam ondernemen meer dan een modewoord. Het is de kern van hun langetermijnstrategie en sluit aan bij hun bedrijfswaarden (klantgericht, vakmanschap, zorgen voor elkaar, teamspirit, goesting en open communicatie). EEG Group heeft een aantal van de SDG’s opgenomen in hun strategische agenda. Vanuit hun bedrijfsactiviteiten kunnen ze een aanzienlijke positieve bijdrage leveren tot de realisatie van doelstellingen 3, 8, 9, 12 en 13. In het boek “Beter ondernemen – een inspiratieboek voor duurzame groei” van Hans Verboven, staan een aantal praktijkvoorbeelden waaronder die van EEG Group. In het boek verduidelijkt Karl Neyrinck, gedelegeerd bestuurder van EEG Group, dat hun duurzaamheidsbeleid bestaat uit vier pijlers: operational excellence, duurzame oplossingen voor klant en maatschappij, hun focus op de eigen mensen en organisatie en ten slotte hun toekomstvisie. Het beleid van EEG Group is opgemaakt binnen het Sustabuild-kader en legt ook de link naar de SDG’s. Karl: ‘Operational excellence is eigenlijk de voorwaarde om nog te kunnen blijven werken. Je moet lean werken, maximaal proberen te digitaliseren, zuinig omspringen met tijd, middelen, geld en talent en gewoon proberen als goede huisvader alles te besturen. De aandacht voor het milieu is ook zeer sterk toegenomen. Duurzaamheid gaat ook over de mensen. Zij zijn onze grootste troef. We zijn toch vooral afhankelijk van de expertise van al onze medewerkers op werven en op kantoor. We streven er dan ook naar dat ze zich steeds goed voelen in hun job en vooral kunnen groeien op het tempo dat zij willen.’ Het bedrijf is zich ook erg bewust van de positieve impact die men bij en voor ›››

E-mobilty en GEWISS Ontdek onze oplaad mogelijkheden Retail Fleet Parking Sport sector Residentiëel

www.gewiss.com

hlink

Bedrijfsvoering

maar wat zijn de limieten waartegen we kunnen botsen? Hoe kunnen we daar proactief op inspelen in onze acties rond fysieke en mentale gezondheid, kennisborging en competentiemanagement? Bij dergelijke vragen staan we dankzij de SDG’s nu nog meer bewust stil.’ EVOCELLS

››› de klant kan realiseren. Karl: ‘Door onze

multi-technieken aanpak kunnen we perfect geconditioneerde zuinige systemen aanbieden met een optimale total cost of ownership (TCO). Daarbij denken we voor en met de klant en houden we ons niet aan standaard oplossingen. We fungeren ook als kennispartner om de klant te ondersteunen in het kiezen van installaties die comfort met efficiëntie verzoenen, zoals warmtepompen, zonnepanelen, warmtekrachtkoppeling, BEO-velden, etc. De juiste dimensionering is echt belangrijk. Als we toekomen met minder technieken dan voorzien, zullen we dat ook transparant bespreken met de klant en de ontwerpers. Het resultaat zal dan beter zijn en dit zowel energetisch, als naar kostprijs, maar ook voor het milieu. De bouwteamsamenwerking biedt op dat vlak veel mogelijkheden, op voorwaarde dat dit op de correcte manier wordt opgezet, met vertrouwen en respect voor alle partners. Om een continue, efficiënte werking van onze installaties te kunnen garanderen, bieden we vanuit EEG Group ook monitoringsystemen aan. Deze zorgen ervoor dat de installaties steeds optimaal en eco-efficiënt werken. Als ik naar de toekomst kijk, dan denk ik dat we vandaag al gestart zijn om hieraan te bouwen door onze focus op duurzame partnerships met leveranciers en andere bedrijven. Zo maken we samen – binnen de complexe technologische context – de integratie van “Big Data” en intelligente apparatuur en infrastructuur mogelijk.’ VOS TECHNICS

Kristof en Maarten Onckelinx staan samen aan het hoofd van VOS technics, koeltechnisch lidbedrijf van Techlink met decennialange expertise inzake industriële koeltechnische oplossingen, volledig op maat én met natuurlijke koelgassen.

by Techlink

• februari 2021

Kristof: ‘Als familiebedrijf dat van nature streeft naar harmonie tussen mens en milieu, namen (en nemen) we al heel wat initiatieven die gelinkt kunnen worden aan de SDG’s. Want duurzaam ondernemen: voor VOS technics betekent dat altijd de beste keuzes maken voor mens en milieu. Een gedachtegang die we in alles doortrekken, gaande van ons opleidingsbeleid en de competentiematrix tot de duurzame installaties die wij bedenken, plaatsen en onderhouden. Alleen waren we ons niet bewust van de synergie tussen onze manier van werken en SDG’s. In onze perceptie stond het duurzaamheidscharter gelijk aan het plaatsen van zonnepanelen of windmolens. Dat zijn immers de zaken waaraan de doorsnee persoon denkt als je vraagt naar mogelijke duurzame initiatieven. Toen het ons duidelijk werd hoe allesomvattend SDG’s zijn én vooral hoe goed ze aansluiten op onze ambities, hebben we dan ook geen seconde getwijfeld om daarmee aan te slag te gaan. Bovendien zien wij er echt wel een win-winsituatie in. De beschikbare tools helpen ons immers om ons bedrijf kritisch onder de loep te nemen, de zaken in vraag te stellen en zo positief te groeien. Letterlijk en figuurlijk. Specifiek willen we met deze oefening al onze stakeholders en processen in kaart brengen om ze zo duurzaam mogelijk te benaderen. Hoewel we nog maar pas gestart zijn met de oefening, halen we er nu al voordeel uit. Zo bracht een interne audit enkele non-conformiteiten aan het licht die we snel kunnen wegwerken. Maar ook meer ingrijpende acties. We gaan bijvoorbeeld ook KPI’s bepalen voor de 5 P’s (planet, people, prosperity, peace, partnership). Neem nu “people”. In 2020 noteerden we een sterke personeelsgroei. Het engagement is langs beide zijden erg groot,

Lidbedrijf Evocells BVBA is al meer dan 10 jaar specialist in fotovoltaïsche panelen. Dit bedrijf produceert en installeert zijn eigen panelen in België, zowel voor de tertiaire sector als voor particulieren. Dit dynamische bedrijf is bezorgd over het klimaat en de impact van hun activiteiten op het milieu. Philippe Leblanc, manager van Evocells; ‘We hebben besloten om als eerste ter wereld onze panelen te produceren door een "zero carbon"-beleid toe te passen. Dat wil zeggen dat onze panelen hun CO2-voetafdruk moeten hebben gewist voor hun productie en dus voor hun productie van groene energie gedurende 4 jaar om als "schoon" te worden beschouwd. Vervolgens wilden we dit beleid uitbreiden naar al onze dagelijkse gebruiken in het beheer van ons bedrijf.’ Evocells is onbewust bezig met de SDG’s. Ze spelen eigenlijk een voortrekkersrol op het gebied van betaalbare en duurzame energie (SDG 7), klimaat (SDG 13) en het innoveren van duurzame producten (SDG 12).

JE STAAT VERDER DAN JE DENKT Hans Verboven begeleidt veel bedrijven in de bouwen installatiesector. ‘Ik vind het steeds opvallend hoe veel zaken er eigenlijk al ad hoc gebeuren in sommige bedrijven. Dit vanuit gezond verstand, vanuit een overtuiging, omdat het goed voelt etc. Men weet echter niet altijd hoe men dit moet benoemen. Het ontbreekt meestal aan een kader om al die puzzelstukjes te leggen. Een beetje structuur en coördinatie kan wonderen doen. Sustabuild is daar het ideale kader voor. Het zorgt dat bedrijven een vliegende start kunnen nemen.’

BRANDVEILIG INSTALLEREN Ons uitgebreide assortiment brandveilige producten helpt u om te voldoen aan de vereisten van het nieuwe AREI. Ontdek ze allemaal in onze catalogus Brandveilig Installeren! Snel, gemakkelijk en veilig installeren, daarbij helpen we u graag.

preﬂex.com

hlink

Lid in de kijker

Innovatie gericht op Smart & Connected Buildings Lidbedrijf SUMI Smart & Connected Buildings is één van de belangrijkste onafhankelijke specialisten van gebouwenautomatisering voor middelgrote en grote niet-residentiële gebouwen in België. Ze bestaat uit een 25-tal vaste en losse medewerkers, een unieke mix van engineers, programmers, commissioners, integratoren, developers en data architecten met samen één passie: building automation robuust, betrouwbaar en zo simpel mogelijk maken, en het tegelijkertijd voor te bereiden naar de “next level” inzake Smart Buildings. Smart Buildings zijn in opmars en veranderen ons leven grondig. Over wat de term precies inhoudt, zijn er diverse meningen. Sommigen leggen de klemtoon op home automation: verlichting, veiligheid en multimedia. Bij anderen ligt de nadruk op slim bouwen: isolatie, ventilatie, warmtepomp en passende inzet van daglicht en zonneschermen in bijna-energieneutrale woningen. Nog anderen denken eerder aan slimme energiesystemen: slimme warmtepomp, zonnepanelen, huishoudtoestellen en de elektrische auto. Hoog tijd voor een gesprek met een specialist ter zake. We ontmoeten CEO Stef Vande Meulebroucke in de kantoren van SUMI, gelegen langs de Ringlaan in Kortrijk-Heule. Met Smart Buildings komen vijf potentiële technologieën samen: mobiel internet, cloud-technologie, Internet of Things (IoT), Artificiële intelligentie (AI) en hernieuwbare energie. Ontbreekt er volgens u nog iets?

Deze technologieën zitten er inderdaad allemaal mogelijk aan te komen, maar dit heeft geen zin als er niet gestart wordt met een volledig geïntegreerde aanpak van alle automatisering van de harde gebouwtechnieken in één gebouwbeheersysteem (GBS). Die data op een coherente manier organiseren en communiceren kan met een Building Operation System (BOS). En ze vormen meteen de noodzakelijke voeding voor de “next level” Smart Buildings.

by Techlink

• februari 2021

“

Wij zijn geen integrator die alles meent te weten, wij voelen ons co-integrator samen met de installateur.

”

STEF VANDE MEULEBROUCKE

Wat verstaat u onder de “next level” inzake Smart Buildings?

Building Automation gaat dus over het automatiseren, het aansturen, het controleren en het optimaliseren van de aanwezige technieken in een gebouw zoals elektriciteit, verlichting, zonnewering, poorten, HVAC, toegangscontrole, beveiliging, etc. Bij “next level” Smart Buildings worden alle data in een bovenliggend beveiligd platform (BOS) georganiseerd, beheerd en gekoppeld aan verschillende andere soorten data zoals gebruik, beweging, bezetting ruimtes, maar ook data die komen uit andere nieuwe data-capture mogelijkheden zoals IoT-sensoren, smartphones, etc. Het is de bedoeling dat het dataplatform van een gebouw veilig data met externe platformen kan uitwisselen om bijvoorbeeld Smart Grids te vormen.

Zo kan significante vooruitgang geboekt worden inzake energiebesparing en -opslag, inzake efficiënter onderhoud, inzake het technisch ontzorgen van niet-technisch personeel en inzake verregaande verbetering van user en customer experience. De NMBS heeft SUMI gevraagd om een Smart Buildings Platform te ontwikkelen voor haar 550 stationsites, bijhorende perrons, parkings, fietsenstallingen en diverse andere gebouwen. Waar komt dit op neer?

Nu wordt elke techniek in elk gebouw van de NMBS op een verschillende manier geautomatiseerd. Met het contract dat Sumi binnenhaalde, wordt dat anders. We ontwikkelen niet alleen software voor één gebouw of station, maar voor alle sites van de NMBS en dat

noemen we een Smart Building Platform. De NMBS werkte een vooruitstrevend lastenboek uit voor de levering en ontwikkeling van alle nodige hardware en software voor de uniforme digitalisering van de technische installaties in de gebouwen van alle station sites. Enkele objectieven van de opdracht zijn: energiebesparing, onderhoudsbesparing, besparing op verplaatsingen, uniforme manier van meten en registreren op afstand, betere opvolging van opdrachtnemers, meer real time informatie voor reizigers en beter voldoen aan de Service Level Agreements. Dit kan gerealiseerd worden dankzij een uiterst gebruiksvriendelijk software-platform, nauwgezette metingen, opvolging en monitoring van alle soorten verbruiken, intelligente en gepersonaliseerde alert systemen voor alle apparaten in de gebouwen, overzichtelijke dashboards voor de bediening van alle technieken, ultra-performante en multi-connecteerbare controller-hardware. We hebben de volgende zes jaren de handen vol met het uitvoeren van de opdracht. NMBS-werknemers opleiden past ook in dat plaatje. Voor de raamovereenkomst met de NMBS ging SUMI een partnership aan met de gereputeerde smart hardware-producent WAGO uit Duitsland. Sedert de bekendmaking van ons contract bij de NMBS krijgen we een storm aan aanvragen van andere grote gebouwbeheerbeheerders om ook bij hen een dergelijk voorstel uit te werken. SUMI is ook bezig met zijn revolutionair Smart Retail Building platform SHOPCONTROLLER. Kan u dit verder toelichten?

Retailers moeten per definitie tientallen of honderden gebouwen beheren. Dit brengt extra uitdagingen met zich mee op vlak van diversiteit van technieken, moeilijk beheersbaar energieverbruik, een massa aan lastig oncontroleerbare onderhoudsinterventies, etc. SHOPCONTROLLER biedt de retailer één data-platform dat alle technie-

OVER SUMI SMART & CONNECTED BUILDINGS SUMI ontstond in 2016 door het samengaan van twee vooraanstaande spelers in de markt: Domotic Lounge en Elektromat. De Kortrijkse KMO is een one-stop aanspreekpunt voor grote en kleine technische installatiebedrijven en voor publieke en private beheerders van tertiaire gebouwen. Zij kunnen er zowel terecht voor de componenten als voor de engineering, programmering, indienststelling en na verkoopservice. Dankzij de eigen R&D activiteiten worden gebruiksvriendelijke multisite oplossingen aangeboden aan specifieke niches. Zo kunnen toonaangevende retailers honderden vestigingen technisch opvolgen en aansturen via hun baanbrekende tool: zie www.shopcontroller.be. Op het recente palmares van SUMI staan o.a. gebouwen van het Europees Parlement, de Europese Raad, De Persgroep, de Manhattan Toren, Mastercard en Barry Callebaut.

ken en meetpunten in een compleet verkooppuntennetwerk centraal, op afstand en lokaal kan beheren en optimaliseren. Niet alleen kost de automatisering van de technieken met SHOPCONTROLLER per winkelgebouw veel minder dan op de klassieke manier, het biedt het management van de retailer een uniform en krachtig tool om besparingen inzake energie, onderhoud en personeel permanent en online op te volgen.

Samenwerking met de installatiesector vormt nog steeds de belangrijkste pijler van onze activiteiten. Wij hebben sinds jaar en dag een sterke reputatie verworven bij de elektro-installatiebedrijven inzake automatisering van grote elektrische installaties met KNX of PLC. Wij bieden de voorbereidende engineering aan, de programmatie, de opstart, de fine-tuning en betaalbaar onderhoud en na-verkoopservice.

Met SHOPCONTROLLER 3.0 heeft SUMI nu een revolutionair nieuw data platform dat de retailer moet toelaten om data capture-mogelijkheden (IoT, Smartphone, etc.), de data storage en uitwisseling (ook met andere platformen bv. inzake energieproductie, commerciële data, workflow data, etc.) en de data intelligence (artificiële intelligence die een permanente geautomatiseerde optimalisering toelaat) onbegrensd uit te breiden.

Als één van de belangrijkste Eco-Expert partners van Schneider biedt SUMI nu ook het complete BMS-pakket aan voor alle HVAC-installateurs. Er is bij hen een groeiende vraag naar onze no-nonsense aanpak gericht op efficiëntie en service. We zijn veel flexibeler dan de paar grote spelers die de markt nu nog domineren. Wij stellen ons niet op als de integrator die alles meent te weten, maar voelen ons samen met de HVAC-installateur co-integrator. De HVAC-installateur heeft zijn expertise, wij de onze, en we kijken bij elk project hoe we die zo accuraat mogelijk op elkaar kunnen afstemmen, met twee hoofddoelstellingen: de HVAC-installateur een zo kostenvriendelijk mogelijke oplossing bieden én een zo groot mogelijke gebruiksvriendelijkheid van de installatie aanreiken aan zijn klant.

Na een moeizame start ben ik trots dat er ondertussen al tal van retailers met het platform werken, denk aan: Vandenborre, Fnac, Decathlon, Renmans, Henri Boucher, Boulangerie Louise, Ahold Delhaize, Torfs, etc. Welke dienstverlening biedt SUMI aan de installateurs?

februari 2021 • by Techlink

by Techlink

hlink

Technisch dossier

Elektrische installaties in vochtige ruimten

Dit artikel gaat over vochtige ruimten, d.w.z. plaatsen waar het risico op elektrische schokken toeneemt door de vermindering van de weerstand van het menselijk lichaam en het contact ervan met de aardpotentiaal. De keuze van de elektrische apparatuur moet in overeenstemming zijn met de uitwendige invloeden. Deze uitwendige invloeden hebben betrekking op de omgevingsomstandigheden in een gebouw alsook op het gebruik en de constructie van het gebouw. Zodoende bepalen deze uitwendige invloeden welk type elektrisch materiaal in welke ruimte van een gebouw wordt geïnstalleerd.

by Techlink

• februari 2021

De uitwendige invloeden alsook de ruimten waarin deze van toepassing zijn, worden bepaald op basis van gegevens verstrekt door de uitbater van de ruimten waarin de installatie zich bevindt. Deze gegevens zijn aangebracht op het document van de uitwendige invloeden. Het document dient te worden geparafeerd door de exploitant of zijn afgevaardigde voor het ontwerp en de uitvoering van de installatie.

Dit document wordt vervolgens geparafeerd op het moment van de controle door de vertegenwoordiger van het erkende organisme. De overeenstemming tussen het document en de installatie moet door de vertegenwoordiger van het erkend organisme worden nagekeken.

Drie uitwendige invloeden

De vochtige ruimten worden bepaald door 3 uitwendige invloeden:

1 Toestand van het menselijk lichaam (BB) 2 Aanraking van het aardpotentiaal door personen (BC) 3 Aanwezigheid van water (AD)

TOESTAND VAN HET MENSELIJK LICHAAM (BB)

De elektricien kiest het materiaal en neemt de nodige voorzorgsmaatregelen om zijn elektrische installatie in elke ruimte uit te voeren volgens de geldende uitwendige invloeden.

Code

Toestand van het menselijk lichaam

BB1

Volledig droge huid of vochtig door transpiratie

BB2

Natte huid

Hieronder de tabellen van deze 3 uitwendige invloeden uit het Algemeen Reglement op Elektrische Installaties (AREI):

BB3

In water ondergedompelde huid

AANRAKING VAN HET AARDPOTENTIAAL DOOR PERSONEN (BC)

Code

Aanraking van het aardpotentiaal door personen

BC1

Voorwaarden

Voorbeelden

Geen

Personen die zich op niet-geleidende plaatsen of in niet-geleidende ruimten bevinden

Lokalen met geïsoleerde vloer en wanden die geen enkel geleidend deel bevatten

BC2

Zwak

Personen die in normale omstandigheden niet in aanraking zijn met geleidende delen op aardpotentiaal

Lokalen waarvan de vloer en de wanden isolerend of geïsoleerd zijn en weinig geleidende delen bevatten zoals bijvoorbeeld: kamers, woonkamers, kantoren ...

BC3

Veelvuldig

Personen die veelvuldig in aanraking komen met geleidende delen op aardpotentiaal

Lokalen waarvan de vloer en de wanden geleidend zijn en vele geleidende delen bevatten ...

BC4

Voortdurend

Personen die voortdurend in aanraking zijn met geleidende delen op aardpotentiaal en voor wie de bewegingsvrijheid meestal beperkt is

Geleidende afgesloten ruimten zoals metalen vaten, stoomketels en metalen vergaarbakken ...

AANWEZIGHEID VAN WATER (AD)

Code

Aanwezigheid van water

Voorwaarden

Voorbeelden

AD1

Te verwaarlozen aanwezigheid van water

Over het algemeen geen sporen van vochtigheid

Droge ruimten, bv. woonkamers, kamers, burelen ...

AD2

Tijdelijk vochtig

Verticaal vallende waterdruppels. Toevallige vorm van condensatie van vocht of toevallige aanwezigheid van waterdamp

Tijdelijk vochtige ruimten, bv. bepaalde keukens, kelders, overdekte terrassen, wc’s, individuele garages ...

AD3

Vochtig

Vloeien van water langs wanden of over vloeren. Besprenkeling met water. Water in de vorm van regen (max. 60° t.o.v. de verticale)

Vochtige ruimten, bv. vuilnislokalen, bijstations van stoom of warm water ...

AD4

Nat

Vloeien en spatten van water in alle richtingen

Natte ruimten, bv. werven, sauna’s, koelkamers ...

AD5

Besproeid

Waterstralen onder druk en in alle richtingen

Blootgestelde ruimten bv. stortbaden, stallen, slagerijen ...

AD6

Inwerking van watermassa’s

Wassen met waterstraal en watermassa’s

Pieren, kaaien, stranden …

AD7

Overstroomd

Diepte van het water ≤ 1 m.

Ondiepe baden, bijvoorbeeld deze van fonteinen …

AD8

Ondergedompeld

Diepte van het water > 1 m.

Diepe baden …

februari 2021 • by Techlink

›››

by Techlink

hlink

Technisch dossier

›››

De keuze en het gebruik van elektrische apparaten

De keuze en het gebruik van elektrische machines en apparaten in functie van deze 3 externe invloeden (BB, BC en AD) gebeurt met behulp van de onderstaande tabellen. DE TOESTAND VAN HET MENSELIJK LICHAAM (BB)

Tabel 5.7. AREI: Keuze van elektrische machines en toestellen in functie van de toestand van het menselijk lichaam (BB) Code

Toestand van het menselijk lichaam

Karakteristiek van het materieel en zijn aanwending

BB1

Droge huid of vochtig door transpiratie

Normaal

BB2

Natte huid

Aangepaste beschermingsmaatregelen

BB3

Ondergedompeld in water

Aangepaste beschermingsmaatregelen

CONTACT MET HET AARDPOTENTIAAL DOOR PERSONEN (BC)

Tabel 5.8. AREI: Keuze van elektrische machines en toestellen in functie van contact met het aardpotentiaal door personen (BC)

Code

Klasse van het materieel

Klasse van het contact 0-0I

III

BC1

Geen

BC2

Zwak

BC3

Veelvuldig

BC4

Voortdurend

(1)

(2)

A: toegelaten materieel +: verboden materieel (1) volgens de beschermingsmaatregel: veiligheidsscheiding van de stroombanen beperkt tot een enkel toestel per transformator (2) volgens de beschermingsmaatregel: gebruik van zeer lage veiligheidsspanning (ZLVS) DE AANWEZIGHEID VAN WATER (AD)

Tabel 5.4. AREI: Beschermingsgraad van elektrische machines en toestellen in functie van de aanwezigheid van water (AD) Code

Aanwezigheid van water

Beschermingsgraad

AD1

Te verwaarlozen aanwezigheid

IPX0

AD2

Tijdelijk vochtig

IPX1

AD3

Vochtig

IPX3

AD4

Nat

IPX4

AD5

Besproeid

IPX5

AD6

Watermassa’s

IPX6

AD7

Overstroomde ruimten

IPX7

AD8

Permanent ondergedompeld

IPX8

De elektrische bedrading moet zo worden gekozen en geïnstalleerd dat er geen schade wordt veroorzaakt door condensatie of door het binnendringen van water. De IP-beschermingsgraad van de elektrische leiding moet na de montage voldoen aan de uitwendige invloeden in de betreffende ruimte. Wanneer water zich in elektrische leidingen kan ophopen of condenseren, moeten voorzieningen worden getroffen om ervoor te zorgen dat het water wordt afgevoerd. Plaatsen met verhoogd risico op een elektrische schok door de verminderde weerstand van het menselijk lichaam en door het

by Techlink

• februari 2021

contact met het aardpotentiaal worden gekenmerkt door de volgende uitwendige invloeden: • Ondergedompeld in water (BB3) • Veelvuldig contact met het aardpotentiaal (BC3) • De aanwezigheid van water vanaf AD6 tot AD8 Op deze plaatsen is alleen het gebruik van ZLVS (Zeer Lage VeiligheidsSpanning) toegestaan, ofwel 12V AC, 18V DC met rimpel of 30V DC zonder rimpel. De IP-beschermingsgraad van de ››› apparatuur moet ook worden aangepast.

Wat te doen bij elektriciteitsuitval? Uw partner voor noodstroomaggregaten op diesel en gas

Vandaele Machinery NV Stationsstraat 128 8780 Oostrozebeke 056 67 40 11 stefaan@vandaele-power.be www.vandaele-power.be

DE GROOTSTE OFFICIËLE

MEAN WELL DISTRIBUTEUR IN DE BENELUX Bestel eenvoudig online uit ons ruime assortiment: www.telerex-europe.com

februari 2021 • by Techlink

by Techlink

uitwendige invloeden: •

Ondergedompeld in water (BB3)

•

Veelvuldig contact met het aardpotentiaal (BC3)

Volume 0

Permanent ondergedompeld IPX8 • De aanwezigheid van water vanaf AD6 tot AD8 Technisch dossier

AD8

Volume 1

Op deze plaatsen is alleen het gebruik van ZLVS (Zeer Lage VeiligheidsSpanning) toegestaan, ofwel 12V AC, DC met rimpel DCschade zonder wordt rimpel. De IP-beschermingsgraad van de apparatuur e elektrische bedrading moet zo worden gekozen en18V geïnstalleerd dat of er 30V geen Volume moet ook eroorzaakt door condensatie of door het binnendringen vanworden water. aangepast. De IP-beschermingsgraad van de ektrische leiding moet na de montage voldoen aan de uitwendige invloeden in de betreffende Voorbeelden van vochtige ruimten imte.

Niet toegelaten IPX4/IPX5**

IPX4

Volume 3

IPX1

12V~ met IPX7 12V~ met IPX4 25V~ met IPX4 25V~ met IPX1 25V~ met IPX4

6V~

Niet toegelaten

6V~

Niet toegelaten

12V~

IPXX

12V~

IPXX

anneer water zich in elektrische leidingen kanRuimten ophopenmet of een condenseren, voorzieningen bad of een moeten douche (hoofdstuk 7.1 AREI) orden getroffen om ervoor te zorgen dat het water wordt afgevoerd. Volume 1bis IPX4 12V~ IPXX Zoals in de onderstaande figuren wordt geïllustreerd, worden de ruimtes op deze locaties bepaald aatsen met verhoogd risico op een elektrische schok door de verminderde weerstand van het door volumes die variëren van volume 0 tot volume 3. Nog andere gevallen worden beschreven in enselijk lichaam en door het contact met het aardpotentiaal worden gekenmerkt door de volgende het AREI, maar we beperken ons in dit artikel tot 3 gevallen. twendige invloeden: IP: beschermingsgraad; ~: wisselstroom ; LS : Laagspanning ( van 50 tot 1000V~) ; ZLS : Zeer Lage Spanning ( van 0 tot 50V~) ; Badkuip met vaste wand • Ondergedompeld in water (BB3) ZLVS: Zeer Lage VeiligheidsSpanning ( de spanning hangt af van meerdere factoren waaronder de uitwendige invloeden en • Veelvuldig contact met het aardpotentiaal (BC3) IP-graad) ; RUIMTEN MET EEN BAD OF EEN DOUCHE *voor het toegelaten materiaal; • De aanwezigheid van water vanaf AD6 tot AD8 **voor niet-huishoudelijke ruimten ; (HOOFDSTUK 7.1 AREI) ***6V~ of 12VDC met rimpel of 20VDC zonder rimpel, 12V~ of 18VDC met rimpel of 30VDC zonder rimpel, 25V~ of 36VDC m p deze plaatsen is alleen het gebruik van ZLVS (Zeer Lage VeiligheidsSpanning) toegestaan, ofwel rimpel of 60VDC zonder rimpel. 2V AC, 18V DC met rimpel of 30V DC zonder rimpel. De IP-beschermingsgraad van de apparatuur oet ook worden aangepast.

›››

Voorbeelden van vochtige ruimten

De voedingsstroombaan van badkamers en doucheruimtes moeten worden beschermd door ten minste één differentieelstroominrichting met hoge (30mA) of zeer hoge gevoeligheid (10mA). Deze differentieelstroominrichting wordt buiten de Zoals in de onderstaande figuren wordt geïllustreerd, worden de badkamer en/of doucheruimte geïnstalleerd en is bovendien bij ruimtes op deze locaties bepaald door volumes die variëren van De huishoudelijke installaties verschillend van de differentieelstroooorbeelden van vochtige ruimten voedingsstroombaan van badkamers en doucheruimtes moeten worden beschermd door ten minrichting aan het hoofd vanmet dehoge installatie. volume 0 tot volume 3. Nog andere gevallen worden beschreven minste één differentieelstroominrichting (30mA) of zeer hoge gevoeligheid (10mA). Deze uimten met een bad of een douche (hoofdstuk 7.1 AREI) in het AREI, maar we beperken ons in dit artikel tot 3 gevallen. differentieelstroominrichting wordt buiten de badkamer en/of doucheruimte geïnstalleerd en is oals in de onderstaande figuren wordt geïllustreerd, worden de ruimtes op deze locaties bepaald oor volumes die variëren van volume 0 tot volume 3. Nog andere gevallen worden beschreven in Een extra equipotentiaalverbinding moet ook alle vreemde gebovendien bij huishoudelijke installaties verschillend van de differentieelstroominrichting aan het et AREI, maar we beperken ons in dit artikel tot 3 gevallen. hoofd van de installatie. leidende delen met elkaar verbinden alsook de massa's van de Badkuip met vaste wand Stortbadkuip apparatuur diemoet zichook in alle deze volumes bevinden. Eenelektrische extra equipotentiaalverbinding vreemde geleidende delen met elkaar verbinden

hlink

alsook de massa's van de elektrische apparatuur die zich in deze volumes bevinden.

ZWEMBADEN (HOOFDSTUK 7.2 AREI)

Zwembaden (hoofdstuk 7.2 AREI)

Voor4 zwembaden worden de volumes geïllustreerd in figuur 7.12 van het AREI:

Voor zwembaden worden de volumes geïllustreerd in figuur 7.12 van het AREI:

Stortbadkuip - Vooraanzicht

Stortbadkuip

Stortbadkuip - Vooraanzicht

De combinaties van uitwendige invloeden in deze volumes staan in de volgende tabel: Ruimten die een bad of douche bevatten: combinaties van de uitwendige invloeden AD, BB en BC

Uitwendige invloeden

Volume 0

Volume 1

Volume 2

Volume 3

AD4

AD2

Aanwezigheid van water AD7 AD4/AD5* De combinaties van uitwendige invloeden inmenselijk deze volumes staan in de volgende tabel: Toestand van het BB3 BB3 lichaam

Het is duidelijk dat volume 0 betrekking heeft op de binnenkant van het zwembad en het voetbad. Het 2isis duidelijk volume betrekking heeft op de binnenVolume minstens 2mdat breed en 2,5m 0 hoog. Als er een duikplatform of een ander platform is dat kant van het voetbad. Volumevanaf 2 isditminstens plaats biedt aanhet een zwembad bader, wordt en de hoogte van 2,5m gemeten platform, met een marge enkant. 2,5m hoog. er een duikplatform of een van2m 1,5mbreed aan elke Volume 1 is deAls ruimte tussen Volume 0 en Volume 2. Deanbreedte van volume is 1,5m breed en 2,5m hoog, net alsaan de hoogte van volume 1. Zie der 2platform is dat plaats biedt een bader, wordt debovenstaande hoog- figuur. Nauwkeurige definities van dezevanaf volumesdit zijnplatform, te vinden in Afdeling 7.2.2 van hetvan AREI. Volume te van 2,5m gemeten met een marge

›››

1bis AD4

BB2 BB2 BB2 DE COMBINATIES VAN UITWENDIGE INVLOEDEN Ruimten die een bad of douche bevatten: combinaties van de uitwendige invloeden AD, BB en BC IN DEZE VOLUMES STAAN IN ONDERSTAANDE TABEL: de aardpotentiaal Uitwendige invloeden Contact met Volume 0 Volume 1

BC4 2 Volume

BC3 3 Volume

BC3 Volume

BC2

1bis * Voor niet-huishoudelijke ruimten Ruimten die een bad of doucheAD7 bevatten: combinaties van deAD2uitwendige invloeden AD, BB en BC Aanwezigheid van water AD4/AD5* AD4 AD4 Toestand van het menselijk De onderstaande de verschillende weer, afhankelijk van de BB3tabel geeft BB3 BB2 beschermingsgraden BB2 BB2 lichaam volumes. Contact met de aardpotentiaal BC4 BC3 BC3 BC2 BC2 Minimum * Voor niet-huishoudelijke LS* + ZLS* ruimten ZLVS*** met ZLVS*** LSbeschermingsgraad Voor het IP zonder IP stopcontacten toegelaten De onderstaande tabel geeft de verschillende beschermingsgraden weer, afhankelijk van de materieel

Uitwendige invloeden

Volume 0

Volume 1

Volume 2

Volume 3

Volume 1bis

Aanwezigheid van water

AD7

AD4/AD5**

AD4

AD2

AD4

BB3

BB2

BC3

BC2

volumes.

Toestand van het menselijk lichaam

Minimum beschermingsgraad

LS* + ZLS* Voor het toegelaten materieel

ZLVS*** met IP

ZLVS*** zonder IP

Contact met de aardpotentiaal

LSstopcontacten

BC4

BC3

DE ONDERSTAANDE TABEL GEEFT DE VERSCHILLENDE BESCHERMINGSGRADEN WEER, AFHANKELIJK VAN DE VOLUMES 5

Minimum beschermingsgraad

LS* + ZLS* Voor het toegelaten materieel

ZLVS*** met IP

ZLVS*** zonder IP

LSstopcontacten

Volume 0

Niet toegelaten

12V~ met IPX7

6V~

Niet toegelaten

Volume 1

IPX4/IPX5**

12V~ met IPX4

6V~

Niet toegelaten

Volume 2

IPX4

25V~ met IPX4

12V~

IPXX

Volume 3

IPX1

25V~ met IPX1

12V~

IPXX

Volume 1bis

IPX4

25V~ met IPX4

12V~

IPXX

IP: beschermingsgraad; ~: wisselstroom ; LS : Laagspanning (van 50 tot 1000V~) ; ZLS : Zeer Lage Spanning (van 0 tot 50V~); ZLVS: Zeer Lage VeiligheidsSpanning (de spanning hangt af van meerdere factoren waaronder de uitwendige invloeden en de IP-graad); *voor het toegelaten materiaal; **voor niet-huishoudelijke ruimten; ***6V~ of 12VDC met rimpel of 20VDC zonder rimpel, 12V~ of 18VDC met rimpel of 30VDC zonder rimpel, 25V~ of 36VDC met rimpel of 60VDC zonder rimpel.

by Techlink

• februari 2021

Isolatie bewaking, monitoring, beveiliging. Toepassing: IT netten

www.benderbenelux.com

OPROEP TOT HET INDIENEN VAN EEN PROJECT Techlink plaatst haar leden graag in de kijker. Dit blijkt ook uit deze editie van Power+. Heeft jouw bedrijf onlangs een interessant project uitgevoerd in het kader van de energietransitie: innovatie, verduurzamen en digitalisatie? Neem dan vrijblijvend contact op met onze redacteur Dirk De Wolf (dirk.dewolf@techlink.be).

februari 2021 • by Techlink

by Techlink

hlink

Technisch dossier

››› 1,5m aan elke kant. Volume 1 is de ruimte tussen Volume 0 deling 7.2.2 van het AREI. en Volume 2. De breedte van volume 2 is 1,5m breed en 2,5m hoog, net als de hoogte van volume 1. Zie figuur op blz. 42. Nauwkeurige definities van deze volumes zijn te vinden in Af-

De onderstaande tabellen bepalen de beveiliging tegen elektrische schokken door indirect en direct contact in zwembaden.

Tabel 7.4. AREI: Bescherming tegen onrechtstreekse aanraking: maximumspanning bij gebruik van ZLVS in de verschillende volumes van zwembaden

Maximumspanningen in V

Volume 0

Wisselspanning

Volume 1

Volume 2

0 tot 1,25 m

1,25 tot 2 m

Gelijkspanning met rimpel

Gelijkspanning zonder rimpel

Tabel 7.5. AREI: Minimum beschermingsgraad van elektrisch materieel in de verschillende volumes van zwembaden Maximumspanningen in V

Volume 0

Minimum beschermingsgraad

IPX7/IPX8

Volume 1 0 tot 1,25 m

1,25 tot 2 m

IPX5

IPX4 (*)

Volume 2 IPX4 (*)

(*) Bij gebruik van zeer lage veiligheidsspanning van ten hoogste 12 V wisselspanning, 18 V gelijkspanning met rimpel of 30 V gelijkspanning zonder rimpel, is geen enkele beschermingsgraad vereist.

De combinaties van de externe invloeden "aanwezigheid van water", "toestand van het menselijk lichaam" en "aanraking van het aardpotentiaal door personen" worden hieronder vermeld: Tabel 7.6. AREI Zwembaden: combinaties van de uitwendige invloeden AD, BB en BC

Uitwendige invloed

Volume 0

Aanwezigheid van water

Volume 2

0 tot 1,25 m

1,25 tot 2 m

AD7/AD8

AD5

AD4

Toestand van het menselijk lichaam

BB3

BB2

Aanraking met de aardpotentiaal

BC4

BC3

De andere eisen voor privé-zwembaden in huisinstallaties zijn dezelfde als voor ruimten met een bad of douche. DE JACHTHAVENS (HOOFDSTUK 7.9 AREI)

De eisen van dit hoofdstuk zijn van toepassing op elektrische installaties voor de stroomvoorziening van pleziervaartuigen. Elk aansluitpunt van de schepen moet afzonderlijk worden beveiligd met een differentieelstroominrichting met hoge gevoeligheid (30mA). De keuze en het gebruik van elektrisch materiaal is onderhevig aan externe invloeden BB2, BC3, AD4 en AD5 (zie tabellen 5.7, 5.8 en 5.4 op blz. 40). Het aardcontact van de contactdozen moet worden geaard. Het principe van uitwendige invloeden is dus op alle plaatsen van toepassing. Plaatsen zoals bijvoorbeeld bouwwerven en buiteninstallaties worden bepaald door externe invloeden BB2, AD2 tot AD4 en BC3. De bovenstaande tabellen helpen u bij het bepalen

Volume 1

by Techlink

• februari 2021

van het type installatie (en vooral bij het type bescherming) en van het materiaal dat op de juiste manier moet worden geïmplementeerd.

Bron: AREI Auteur: Ignacio Molina, VOLTA

Veilig bouwen: eerst denken, en dan doen!

SUPERSTERK GAMMA

KABELLADDERS VOOR INDUSTRIE

Perfecte kabelbundeling

Veilige montage

Geclinchte sporten Snelle montage

Sterke ladder

Afwerking in Sendzimir (CLFI60 en CLF110) en ULTRA GALVA (CLF160 en CLF200)

NEW SCAN HIER

Doe mee op safetymypriority.be

M EER I NF OR M ATI E OP W W W .TR AYCO.B E/ TH EF OR C E

februari 2021 • by Techlink

opm. ADVERTENTIE POWER+_90x270_NL_04.indd 1

by Techlink

45 22/01/2021 09:19

hlink

Techlink Masterclasses

Het effect van de energietransitie op installatiebedrijven: hoe overleven? De energietransitie, het koolstofarmer maken van het huidige energiesysteem en de evolutie naar duurzame, hernieuwbare en slimme energiebronnen gaat de structuur van de installatiesector sterk beïnvloeden. Dat vindt Geert Vanhees (4Growth), docent van de masterclass Groeistrategie en de masterclass Innovatie bij Techlink. Geert heeft dagelijks ervaring in de installatiesector, zowel als strateeg als in Raden van Advies. Tijd voor wat duiding rond deze visie. Hoe zeker is de energietransitie met de bijhorende innovaties?

De energietransitie is eigenlijk één grote innovatiegolf die gestuwd wordt door overheden en ecologisch bewuste bedrijven en particulieren. Als overheden, trends naar duurzame energiebronnen, energiebesparing en energieopslag, vertalen naar wetten en verordeningen dan weet je dat deze evolutie zal plaats vinden, dat de sector de omschakelingskost en de klant de meerprijs van sommige innovaties zal betalen. We zitten daar midden in. Er is geen weg terug. Welk effect gaat de energietransitie hebben op de handel?

Producenten gaan met nieuwe technieken komen die te technisch worden en teveel technische na-service vragen voor een aantal groothandels. Ik denk dat meer producenten rechtstreeks of via gespecialiseerde agenten die ook technische services leveren, met de installateurs zullen werken. Ik denk ook dat installateurs graag sommige services gaan overlaten aan specialisten van de producenten of agenten, zeker totdat voldoende kennis is opgebouwd bij installateurs. Ook dit is al bezig. Gaat de energietransitie effect hebben op nieuwe toetreders in de markt?

Er zijn momenteel al twee nieuwe toetreders. De energiebedrijven proberen

by Techlink

• februari 2021

de lead te nemen in de energiekeuze en installaties van hun klanten. Een aantal installateurs worden zo eerder subcontractors met minder rechtstreekse, eigen klanten. Het voordeel van weerkerende zekere omzetten uit onderhoud kan voor sommige installateurs hierdoor verloren gaan. Andere toetreders zijn de grote klasse 8 aannemers die zelf technische installateurs creëren met een totaalaanbod in diverse technieken voor zowel installatie als onderhoud. Grote aannemers hebben al lang door dat de technieken heel erg aan belang winnen, willen de toegang tot technische kennis verzekeren en merken dat heel wat technische installateurs in de markt te weinig innovatievermogen hebben en te weinig kapitaalkrachtig zijn om de nieuwe technieken te integreren en aan te bieden. Beide nieuwe toetreders zijn vandaag snelheid aan het nemen. Dat daar leerprocessen bij horen is vanzelfsprekend, maar deze evolutie is niet te stoppen. Is er een reden waarom grotere bedrijven hier snelheid nemen?

Dat heeft te maken met de soort innovatie die energietransitie vraagt. Het gaat hier om strategische innovatie die weinig verandering vraagt van de klant maar grote verandering vraagt van de producenten en installateurs. Om daartoe in staat te zijn heb je al veel innovatievermogen en veel lange termijn ma-

nagement nodig. En beide vragen een sterke financiële basis. Wil je zeggen dat de kleine installateur onder druk komt door de energietransitie?

Op korte termijn zal de energietransitie trager gaan dan de innovators voorspellen. Tegelijk blijft er de vervangingsmarkt van oudere technieken en producten. En er zijn nu al te weinig technische installateurs. Dus de installateur die helemaal niet meegaat met nieuwe technieken heeft morgen zeker nog werk, weliswaar in een dalende markt met prijsdruk, dus in een minder aantrekkelijke markt. Welk effect zal de energietransitie hebben op de kleine installateur op middellange termijn?

Laten we eerst duidelijk maken wat we een kleine installateur noemen. Dat zijn bedrijven met maximaal 25 medewerkers, waarbij de bedrijfsleider nog de meewerkende voorman is of toch al iets meer met het management bezig is, maar zonder een volwaardig management team rond zich te hebben gecreëerd. Zij hebben vaak geen organisatiestructuur om veel innovaties te integreren, ze hebben geen bewuste innovatiestrategie, en zijn zo opgeslorpt door de lopende projecten dat ze weinig innovatievermogen hebben. Het sterke aan die kleinere in-

stallateurs is dat de zaakvoerders vaak heel goede vakmensen zijn. Maar vakmensen zijn jammer genoeg niet altijd sterke managers. Dat betekent eigenlijk dat 60 tot 80% van de installateurs op middellange termijn onder druk gaan komen te staan door de innovatiedruk van de energietransitie. De installatiesector is typisch een sector van vooral kleine bedrijven, maar dat gaat zo niet blijven. Ook hier zal de consolidatie zich doorzetten. Wat zijn dan de goede strategieën voor kleinere installateurs?

Er zijn een viertal strategieën. In de eerste plaats moeten kleinere bedrijven die niet of weinig innoveren, best blijven aansluiten bij nieuwe groeimarkten en technieken door samenwerkingsverbanden aan te gaan met andere kleinere gespecialiseerde en innovatieve bedrijven. Hierdoor blijf je klanten dienen die nieuwe energiebehoeften hebben. Dergelijke samenwerkingsverbanden kunnen gaan van losse afspraken in het netwerk tot strategische allianties. De waarde van het bedrijf wordt hiermee wel niet verhoogd, eerder verlaagd. Wat is de tweede mogelijke strategie voor kleine installateurs?

Kleine bedrijven halen alleen gelijkaardige rendabiliteit dan grote bedrijven als ze zich specialiseren met focus op een specifieke niche of technologie en zich hierin differentiërend specialiseren. De voorwaarde van deze focusstrategie is wel dat die niche een voldoende grote groeimarkt is. Dus meegaan met de technische evolutie door differentiërend te specialiseren in een niche of technische specialiteit, ingebed in een netwerk van doorverwijzers, is zeker een strategie die goede rendabiliteit oplevert. Bij een verkoop van dergelijke bedrijven wordt de meerwaarde vaak door de markt erkent en gevalideerd.

TECHLINK ZET IN OP M&A BEGELEIDING Techlink begrijpt zijn leden en biedt jullie de juiste dienstverlening op het juiste moment. Initiatieven die Techlink de komende maanden zal nemen:  Een database aanmaken van leden die openstaan voor M&A’s;  Opleidingen organiseren rond alle strategische, juridische, organisatorische en financiële aspecten van een M&A proces;  Leden in contact brengen met M&A specialisten die een diepgaande sectorkennis en uitgebreide ervaring hebben in M&A trajecten. Meer informatie? Neem contact op met onze accountmanager: sandra.mertens@techlink.be.

En de derde strategie voor kleine installateurs is …?

Wat is de uitdaging van fusies of acquisities?

Ik voorspel een belangrijke golf aan fusies en acquisities in de technische sector, door de snelle technische evoluties en de integratie van diverse technische domeinen. Sommige kleinere installateurs kunnen alle innovaties bij één productcategorie, zoals verwarmingsketels, niet meer aan, laat staan dat ze er alle nieuwe energiesubstituten zouden bijnemen. De kleinere bedrijven zullen het hoe langer hoe moeilijker krijgen tegenover grotere bedrijven met een schaalvoordeel en een hogere innovatiesnelheid. De innovatiedruk zal het vormen van grotere bedrijven met een sterkere management structuur en groter totaalaanbod in de hand werken.

De uitdaging bij mergers en acquisities (M&A’s) is groot, daarom is het ook een niet te onderschatten bedrijfsrisico dat best goed begeleid wordt. Een succesvolle fusie of aankoop van een bedrijf begint bij een juiste M&A strategie. Een M&A is enkel een middel om een business probleem op te lossen. Dat business doel moet goed omschreven worden, de KPI’s van geschikte bedrijven moeten zijn bepaald. En de synergie die wordt gezocht met een ander bedrijf moet duidelijk zijn en berekend. Die gezochte synergie kan volume en margeverbetering zijn, of toegang tot innovatieve technologie, of toegang tot nieuwe markten, of schaalvergroting, op kostenbesparing, … . Ik voorspel dat het vooral de schaalgrootte en verschillende specialismen zullen zijn die mergers en acquisities zullen uitlokken in de sector van installatiebedrijven. De vraag om adviezen en hulp rond M&A’ s bestaat vandaag actief in de markt.

Er was ook nog een vierde strategie?

Dat is een doordachte exit strategie. Je kan jouw bedrijf best verkopen voordat de activiteiten en kennis in het bedrijf verouderd zijn of goede medewerkers naar een innovatiever toekomstgericht bedrijf zijn vertrokken. Verkoop op het moment dat het bedrijf nog waarde heeft en de medewerkers nog voldoende mee zijn met de technische evolutie. De slechtste exit strategie is de verkoop van een bouwval.

Dank Geert.

februari 2021 • by Techlink

by Techlink

hlink

De medewerker

KURT VAN CAMPENHOUT

> Geboren op 27 maart 1971 > Sterrenbeeld: Ram > Functie: Technical Sector Manager HVAC > In dienst sinds 12 maart 2020 > Favoriete film: De James Bond-filmreeks > Favoriete muziek: Pop

by Techlink

• februari 2021

De werknemers van Techlink staan dagelijks voor jou op de barricaden. Ze vertegenwoordigen onze sector in heel wat vergaderingen, analyseren wat de toekomst brengt voor de installatiesector en doen nog zoveel meer. Toch verschuilt zich achter de façade ook gewoon een mens met zorgen en dromen.

TECHNICAL SECTOR MANAGER HVAC KURT VAN CAMPENHOUT

“

Kennis verbreden en uitdragen

Kurt had van jongs af aan al een fascinatie voor auto’s en motoren. Sinds zijn 8 jaar hielp hij mee aan het repareren van auto’s, op zijn 10 jaar ging hij al naar rally’s en vanaf zijn 12 jaar legde hij reeds de eerste hand aan samenstellen van competitiemotoren en -transmissie. ‘Het was letterlijk je handen uit de mouwen steken. Een zalige tijd! (lacht) Tegenwoordig is de autotechniek gedigitaliseerd, geavanceerder geworden en moet je een laptop erbij nemen om te zien wat er scheelt.’

Autosport

In 1999 werd hij als industrieel ingenieur, de Technical & Workfloor manager bij het Rally Department van Future World – Hemiksem. Daarna maakte hij in 2005 de overstap naar de Royal Automobile Club of Belgium (RACB) waar hij Technical Director RACB Sport werd. In deze veelzijdige functie leidde hij de technische commissie in de Belgische autosport federatie. ‘Dit hield in de organisatie en opvolging van de automobielwedstrijden, het geven van opleidingen en technische ondersteuning aan de leden. Ook o.a. het opstellen van de reglementering, zowel op technisch als op sportief vlak, binnen de Belgische autosportwereld viel daaronder.’

Gezinstijd

‘Het vele reizen begon zijn tol te eisen. Want vaak weg zijn betekent ook dat het lastig is om af te spreken met familie en vrienden. Ik leerde bij de Belgische autosportfederatie ook

”

mijn vrouw kennen en wilde me meer gaan settelen en een gezin stichten. Ondertussen hebben we twee zonen: Jasper (4 jaar) en Xander (10 jaar). Ik wil hen laten opgroeien in een hecht, stabiel en liefdevol gezin want dit vormt een goede basis voor later.’

Het meeste plezier haalt Kurt uit de kleine dingen, zoals met het gezin erop uittrekken, eens lekker gaan eten of gaan wandelen aan de zee (zie foto), het brengen en halen van zijn zoon naar de voetbal hoort daar ook bij. ‘Ik word nog een echte voetbalvader.’ (lacht) ‘Ik ben momenteel ook mijn huis aan het renoveren (buiten bouwschil) waarbij ik zelf de verwarming legde en technieken leer van anderen.’ Kurt is dus iemand die graag zijn handen uit de mouwen steekt.

Technieken

‘In 2010 was het tijd voor iets anders.’ Dat “iets anders” was Technical Director bij Cedicol. ‘Ik volgde alle relevante regelgeving inzake verwarming- en installatietechniek op, verstrekte technisch advies aan leden, installateurs, belangengroepen, overheid en zoveel meer. Na 10 jaar Cedicol ben ik verheugd om mijn ervaring en kennis verder in te zetten bij Techlink. Deel uitmaken van het TechCert team (onder leiding van Jan Caerels) is een welgekomen uitdaging! De noden van de leden in kaart brengen en deze ondersteunen vanuit technisch oogpunt staat op mijn prioriteitenlijst.’

februari 2021 • by Techlink

by Techlink

hlink

Productnews

Régis André volgt Alexander Dewulf op als CEO van Cebeo

Huis & Wonen Gorinchem compleet uitgelicht met LEDVANCE oplossingen Om tegemoet te komen aan de eisen die Huis & Wonen had voor een optimale verlichting van de winkel, kwam men uit bij professionele lichtoplossingen van LEDVANCE. Voor de verlichting van de showroom, koos men voor LEDVANCE Tracklight Spots die op vele merken 3-fase lichtrails toepasbaar zijn. Deze UGR <16 LED spot met indrukwekkende functionaliteit zorgt ervoor dat grote oppervlakten van de showroom efficiënt worden verlicht en dat de producten goed worden uitgelicht dankzij de zeer goede kleurweergave-index Ra >90. De Tracklight Spot is daarom ideaal voor toepassingen in winkelverlichting. Voor de belichting van de productdisplays bood LEDVANCE een oplossing in de vorm van LED strips, die niet alleen vanwege de zeer eenvoudige montage werden geselecteerd, maar ook om de buitengewone ontwerpmogelijkheden. De LED strips werden in de koven van de productdisplays geplaatst en zorgen dankzij de hoogwaardige en homogene verlichting en de goede kleurweergave (Ra >90) voor het beste effect. Omdat het pand op sommige plekken tot wel 7 meter hoog reikt, werden er in de nok van de showroom LEDVANCE High Bay DALI armaturen met een decoratieve Refractor geplaatst, aangestuurd door DALIeco BT CONTROL. www.benelux.ledvance.com

Uw rookgasanalyser houdt niet van vriestemperaturen! Uw Blauwe Lijn rookgasmeter is temperatuurgevoelig. Laat het dus zeker niet in uw wagen liggen bij vriestemperaturen, want condens kan het toestel beschadigen. Gelukkig heeft het toestel een acclimatisatiefunctie. Deze functie voorkomt het condenseren van rookgasdampen als ze bij het koude toestel aankomen. Als het toestel bij het opstarten de melding 'acclimatiseren' weergeeft, dan heeft het toestel te koud om een correcte meting uit te voeren. Laat het toestel omgevingslucht van minstens 12°C aanzuigen (pomp aan) totdat de melding 'herstarten' verschijnt. Na het heropstarten kan u weer aan de slag! www.euro-index.be

by Techlink

• februari 2021

Sinds 1 januari 2021 heeft Cebeo, marktleider in België in de distributie van elektrotechnisch materiaal, een nieuwe CEO. Régis André volgt Alexander Dewulf op die sinds 2008 CEO was van Cebeo. Alexander Dewulf kwam in 2008 aan het roer bij Cebeo. Hij werkte voorheen bij grote bedrijven zoals Siemens. Gedurende een periode van 13 jaar werd Cebeo de onbetwiste nummer één op de markt, dankzij organische groei alsook via verschillende belangrijke acquisities. Cebeo realiseerde in 2019 bijna 600 miljoen omzet, en telt 56 filialen. Alexander Dewulf start nu met een internationale missie voor de Sonepar groep, de holding waartoe Cebeo behoort, als Senior Vice President Global Sourcing Office Private Label. Régis André, 57 jaar en Fransman, komt over van het Franse CGED, waar hij tevens CEO was. CGED maakt deel uit van Sonepar Frankrijk. Daarvoor beoefende Régis André zowel financiële functies als algemene directiefuncties in het domein van de professionele groothandel, in Frankrijk en Italië. www.cebeo.be

De Sortimo AutoAssistent De AutoAssistent is snel en eenvoudig te installeren met behulp van de driepuntsgordel, waardoor hij op elke stoel in de auto kan worden gebruikt – ook achterin. De afgeronde randen van de geoptimaliseerde vorm zijn specifiek ontworpen om de zitkussens niet te beschadigen. Documenten zoals afleverbonnen, offertes, brochures of uw smartphone/tablet kunnen snel in het open opbergvak worden opgeborgen, zodat ze altijd bij de hand zijn wanneer u ze nodig heeft . Er is ook een geïntegreerde pennenhouder en ruimte voor een 1,5 liter drinkfles. Huidige dagelijkse accessoires zoals gezichtsmaskers of desinfectiemiddel kunnen worden opgeborgen en blijven toch gemakkelijk toegankelijk. Het deksel dient als praktisch schrijf- en werkblad, zodat u direct in uw auto aantekeningen kunt maken en rapporten kunt schrijven. Andere benodigdheden worden opgeborgen in het royale opbergvak onder het deksel. Dit opbergvak kan indien nodig met tussenschotten worden onderverdeeld in maximaal drie compartimenten. Voor iedereen die nog meer opbergruimte nodig heeft, kan de Auto-Assistant worden aangevuld met de nieuwe Office Organizer. www.mySortimo.be

-10%* OP UW VERZEKERINGSPAKKET

VOOR EEN BESCHERMING OP MAAT Nu exclusief CADEAU voor u, als lid van de Confederatie Bouw: een werfradio!** Met Build-Safe geniet u van een flexibel verzekeringspakket op maat! En -10% op uw polissen! En als lid van de Confederatie Bouw krijgt u daar nu een exclusief cadeau bovenop: een stevige werfradio!** Ontdek Build-Safe en uw voordeel op go.federale.be/build-safe-confed

* Actievoorwaarden op go.federale.be/build-safe-confed. ** Aanbod geldig t.e.m. 31/12/2021 of zolang de voorraad strekt

Federale Verzekering – Stoofstraat 12 – 1000 Brussel. www.federale.be. Coöperatieve Vennootschap voor Verzekering tegen Ongevallen, Brand, Burgerlijke Aansprakelijkheid en Diverse Risico’s CV. Financieel rekeningnummer: BIC: BBRUBEBB IBAN: BE31 3100 0723 3155 - RPR Brussel. BTW BE 0403.257.506 - Gemeenschappelijke Kas voor Verzekering tegen Arbeidsongevallen. Financieel rekeningnummer: BIC: BBRUBEBB IBAN: BE19 3100 7685 5412 - RPR Brussel. BTW BE 0407.963.786

High quality concrete products.

De business unit ‘Concrete Electric Products’ voert een assortiment aan prefab standaarden maatwerk cabines met een diversiteit aan toepassingen zoals MScabines, cabines voor pompunits, telecom… Bebakeningsbakken, kabelgoten, trekputten, sokkels vervolledigen het gamma.

high quality concrete products

Lichtenberglaan 2090, 3800 Sint-Truiden

T: +32 (0)11 76 57 19

info@webeco.be

webeco.be