Copper Architecture Forum 2015 38 POLISH by Copper in Built Environment

POLSKI

COPPERCONCEPT.ORG 1

SPIS TREŚCI

OD REDAKCJI

PORÓWNANIA MIEDZI 38

Jedną z zalet tego magazynu jest jego umiejętność porównywania różniących się między sobą sposobów architektonicznego podejścia do jednego materiału – miedzi. Nasze pierwsze dwa budynki łączy rzeźbiarska, symboliczna odpowiedź na kontekst historyczny: starożytne powiązania z ogniem w Polsce (strona 4) i zażartą bitwę Rzymian w Dolnej Saksonii (strona 8). Ten ostatni rozpoczyna także tryptyk budynków zgłębiających dialog między miedzią i drewnem – przywodząc na myśl obraz przeciwnych sobie armii, umacniając brzeg austriackiego jeziora (strona 10), a na koniec wyrażając siły glacjalne, które ukształtowały naturalny krajobraz Islandii (strona 12). Zmiana jest tematem określającym dwa, bardzo odmienne budynki związane z kulturą, gdzie transformacje obalają trwałość ich tradycyjnych ról. Paryskie Konserwatorium Claude Debussy’ego ożywa dzięki miedzianej elewacji animowanej przez składane perforowane żaluzje (strona 16). W Gdańsku, masywny, kryty miedzią dach nowego Teatru Szekspirowskiego może otwierać się na niebo lub zamykać, co łącznie z rozmaitymi aranżacjami wnętrza, dostarcza różnorodnych wrażeń teatralnych (strona 20). Nasze następne dwie realizacje są wzorem umiejętnego pogodzenia wymogów technicznych, architektonicznych i kulturalnych, wyznaczonych przez typologie tych obiektów. Uniwersalna hala sportowa w Villach, w Austrii, potraktowana ze zwodniczą prostotą stylu, charakteryzuje się przezroczystą elewacją z miedzi (strona 24). Tymczasem nowy gmach miejskiego archiwum w Lyonie zapewnia warunki środowiskowe niezbędne do chronienia dokumentów, a przy tym maksymalizuje powszechną dostępność i stwarza poczucie obywatelskiej dumy (strona 28).

Skontaktuj się z redakcją – editorialteam@copperconcept.org

Zespół redakcyjny: Ari Lammikko, Chris Hodson, Graeme Bell, Herbert Mock, Hermann Kersting, Irina Dumitrescu, Robert Pinter E-mail: editorialteam@copperconcept.org

copperconcept.org

Adres: CAF, European Copper Institute, Avenue de Tervueren 168 b-10, B-1150 Brussels, Belgium

Copper Architecture Forum 38, Czerwiec 2015

Wydawca: Nigel Cotton, ECI

Copper Architecture Forum jest elementem europejskiej kampanii „Miedź w Architekturze”. Magazyn jest publikowany dwa razy w roku w nakładzie 25 000 egzemplarzy. Magazyn jest przeznaczony do architektów i osób zawodowo związanych z branżą budowlaną i wydawany jest w językach: angielskim, czeskim, francuskim, hiszpańskim, niemieckim, polskim, rosyjskim, węgierskim i włoskim.

Skład i produkcja: ECI

2 COPPER COPPERARCHITECTURE ARCHITECTUREFORUM FORUM38/2015 38/2015 2

sławę wielkiego odkrycia archeologicznego w Niemczech

10 – 11 Miedź i drewno Brzeg – mądrze zaprojektowany hangar dla łodzi

ujmuje klamrą brzeg jeziora w Austrii

12 – 15 Miedź i drewno Przyroda – Jeszcze jedno centrum dla

zwiedzających, tym razem w Islandii, inspirowane przez swoje

dramatyczne otoczenie

16 – 19 Owiń muzykę – nowa paryska szkoła muzyczna ożywa dzięki

uruchomianym silnikami żaluzjom z perforowanej miedzi

20 – 23 Sięgając do nieba – nowy teatr w Polsce jest wyposażony

w niezwykły otwierany dach z miedzi

24 – 27 Miedziana skrzynka – zwodniczo prosta, ale elegancka i wyrafinowana interpretacja typologii hali sportowej

28 – 31 Duma miasta – pogodzenie technicznych wymagań archiwizacji

Z-ca redaktora naczelnego: Chris Hodson RIBA

Zdjęcie: Basalt Architecture architects / Sergio Grazzia

i społecznego centrum w Londynie jest mosiądz

3 4 – 36 Zrównoważone nauczanie – żłobek dla dzieci Uniwersytetu

birgit.schmitz@copperalliance.de kazimierz.zakrzewski@copperalliance.pl marco.crespi@copperalliance.it nick.hay@copperalliance.org.uk nick.vergopoulos@copperalliance.gr nuno.diaz@copperalliance.es olivier.tissot@copperalliance.fr pia.voutilainen@copperalliance.se robert.pinter@copperalliance.hu yolande.pianet@copperalliance.eu

z publiczną dostępnością, w dobrym stylu

3 2 – 33 Dom o wielu drzwiach – definiującym elementem tego kulturalnego

Druk: Copy & Consulting Kft., Hungary Panel redakcyjny: Birgit Schmitz, De Kazimierz Zakrzewski, Pl Marco Crespi, It Nicholas Hay, UK Nikolaos Vergopoulos, Gr Nuno Diaz, Es Olivier Tissot, Fr Pia Voutilainen, Se, No, Fi, Dk Robert Pintér, Hu, Cz, Svk, Ru Yolande Pianet, Benelux

odwiedzających w polskim pawilonie wystawowym

8 – 9 Miedź i drewno Konfrontacja – centrum dla zwiedzających głosi

W chwili, gdy to wydanie oddajemy do druku, dobiegają końca prace jury Europejskiego Konkursu Miedź w Architekturze. Krótka lista finalistów zostanie ogłoszona 1 czerwca na naszej stronie internetowej, gdzie do 30 sierpnia będzie można oddać głos wybierając zwycięzcę Nagrody Publiczności. Wszystkie realizacje wytypowane na krótkiej liście będą eksponowane na wystawie w czasie imprezy Vision w dnach 2-3 czerwca w hali Olimpii w Londynie, gdzie odwiedzający również będą mogli głosować. Wszyscy zwycięzcy Konkursu zostaną ogłoszeni w późniejszym terminie, jeszcze w tym roku i zamieszczeni w następnym wydaniu Copper Architecture Forum. copperconcept.org/pl/konkursy

Redaktor naczelny: Robert Pinter

Okładka: Konserwatorium Claude Debussy’ego w Paryżu, Francja (str. 16)

WYBÓR PUBLICZNOŚCI W KONKURSIE MIEDŹ W ARCHITEKTURZE

Zobacz poprzednie numery magazynu – copperconcept.org

Przeczytaj więcej o konkursie European Copper in Architecture Awards –

2 Porównania miedzi – komentarz odredakcyjny

4 – 7 Tańczące płomienie – drogowskaz z miedzianych płomieni wita

Temat ten zamykają trzy budynki w Zjednoczonym Królestwie eksponujące miedź i jej stopy, a jednocześnie spełniające wysokie wymagania zrównoważonego budynku. Szczególną uwagę poświęcono wykończeniu mosiężnych paneli na nowym ośrodku społecznym, który otrzymał ocenę ”doskonały” w klasyfikacji BREEAM (strona 32). Na zakończenie fascynujące porównanie dwóch realizacji – obydwie zostały zaprojektowane przez tych samych architektów dla Uniwersytetu w Edynburgu: nowy żłobek dla dzieci (strona 34) i centrum innowacji technologii niskoemisyjnych Edinburgh Centre for Carbon innovation (strona 38). Zespół redakcyjny

Zarejestruj się na stronie Copper Architecture Forum – copperconcept.org

Prześlij swój projekt na stronę – copperconcept.org

w Edynburgu ma solidny program równowagi środowiskowej

3 7 – 39 Innowacje w dziedzinie technologii niskoemisyjnych – interwencja z brązu w sercu nowego ośrodka uniwersyteckiego

tworzącego nowe technologie

COPPERCONCEPT.ORG

Read on iPad for free

COPPERCONCEPT.ORG 3

SPIS TREŚCI

OD REDAKCJI

PORÓWNANIA MIEDZI 38

Skontaktuj się z redakcją – editorialteam@copperconcept.org

Zespół redakcyjny: Ari Lammikko, Chris Hodson, Graeme Bell, Herbert Mock, Hermann Kersting, Irina Dumitrescu, Robert Pinter E-mail: editorialteam@copperconcept.org

copperconcept.org

Adres: CAF, European Copper Institute, Avenue de Tervueren 168 b-10, B-1150 Brussels, Belgium

Copper Architecture Forum 38, Czerwiec 2015

Wydawca: Nigel Cotton, ECI

Skład i produkcja: ECI

2 COPPER COPPERARCHITECTURE ARCHITECTUREFORUM FORUM38/2015 38/2015 2

sławę wielkiego odkrycia archeologicznego w Niemczech

10 – 11 Miedź i drewno Brzeg – mądrze zaprojektowany hangar dla łodzi

ujmuje klamrą brzeg jeziora w Austrii

12 – 15 Miedź i drewno Przyroda – Jeszcze jedno centrum dla

zwiedzających, tym razem w Islandii, inspirowane przez swoje

dramatyczne otoczenie

16 – 19 Owiń muzykę – nowa paryska szkoła muzyczna ożywa dzięki

uruchomianym silnikami żaluzjom z perforowanej miedzi

20 – 23 Sięgając do nieba – nowy teatr w Polsce jest wyposażony

w niezwykły otwierany dach z miedzi

24 – 27 Miedziana skrzynka – zwodniczo prosta, ale elegancka i wyrafinowana interpretacja typologii hali sportowej

28 – 31 Duma miasta – pogodzenie technicznych wymagań archiwizacji

Z-ca redaktora naczelnego: Chris Hodson RIBA

Zdjęcie: Basalt Architecture architects / Sergio Grazzia

i społecznego centrum w Londynie jest mosiądz

3 4 – 36 Zrównoważone nauczanie – żłobek dla dzieci Uniwersytetu

z publiczną dostępnością, w dobrym stylu

3 2 – 33 Dom o wielu drzwiach – definiującym elementem tego kulturalnego

odwiedzających w polskim pawilonie wystawowym

8 – 9 Miedź i drewno Konfrontacja – centrum dla zwiedzających głosi

Redaktor naczelny: Robert Pinter

Okładka: Konserwatorium Claude Debussy’ego w Paryżu, Francja (str. 16)

WYBÓR PUBLICZNOŚCI W KONKURSIE MIEDŹ W ARCHITEKTURZE

Zobacz poprzednie numery magazynu – copperconcept.org

Przeczytaj więcej o konkursie European Copper in Architecture Awards –

2 Porównania miedzi – komentarz odredakcyjny

4 – 7 Tańczące płomienie – drogowskaz z miedzianych płomieni wita

Zarejestruj się na stronie Copper Architecture Forum – copperconcept.org

Prześlij swój projekt na stronę – copperconcept.org

w Edynburgu ma solidny program równowagi środowiskowej

3 7 – 39 Innowacje w dziedzinie technologii niskoemisyjnych – interwencja z brązu w sercu nowego ośrodka uniwersyteckiego

tworzącego nowe technologie

COPPERCONCEPT.ORG

Read on iPad for free

COPPERCONCEPT.ORG 3

TAŃCZĄCE PŁOMIENIE

4 COPPER ARCHITECTURE FORUM 38/2015

Drogowskaz z miedzianych płomieni wita odwiedzających w Żorach na Górnym Śląsku, w mieście, którego nazwa jest sugestywnym symbolem historycznych powiązań z ogniem. Architekci Barbara i Oskar Grąbczewscy wyjaśniają projekt i jego koncepcję.

WIZYTÓWKA ŻOR Programem tego projektu był pawilon wystawowy służący eksponowaniu i promocji Żor wśród turystów i nowo przybyłych a także partnerów i inwestorów. Pawilon miał być wybudowany w otwartej i wyeksponowanej lokalizacji, w pobliżu głównej drogi dojazdowej do miasta. Działka stawiała szereg wyzwań, z uwagi na bardzo rozległą infrastrukturę podziemną, która pozostawiała do zabudowy tylko kawałek gruntu, o skomplikowanym, nieregularnym kształcie.

Spędziliśmy pewien czas badając różne opcje, ale zdecydowaliśmy się powrócić do programu i poszukać tematu definiującego. Źródłosłów nazwy Żory oznacza ogień, żar i płomienie, a w historii miasta jest wiele odniesień do ognia. W XII wieku, kiedy zakładano Żory, wypalano lasy, aby stworzyć miejsce pod budowę nowego miasta, które w swojej późniejszej historii przeżywało oblężenia i pożary. Mieszkańcy każdego lata obchodzą Święto Ognia, jako pamiątkę pożaru miasta w 1702 r., a jego logo jest mały płomień.

COPPERCONCEPT.ORG 5

TAŃCZĄCE PŁOMIENIE

4 COPPER ARCHITECTURE FORUM 38/2015

COPPERCONCEPT.ORG 5

IDEA SKRYSTALIZOWAŁA SIĘ Stało się dla nas oczywiste, że nowy pawilon powinien symbolizować ogień. Dziwnie ukształtowana działka nagle przypomniała nam ogień i wtedy ta idea skrystalizowała się. Budynek składa się z trzech ścian, które „płyną” niezależnie, lecz blisko siebie. Ich kompozycja i kształty, pokryte pasami miedzi, wyczarowują płomienie. Przestrzenie między ścianami są w pełni przeszklone, tworząc wejścia do pawilonu. Ściany są wykonane z betonu architektonicznego, który z zewnątrz jest pokryty miedzią, a wewnątrz pozostaje odsłonięty. Posadzka jest wyłożona czarnym kamieniem, który przechodzi z wnętrza budynku na zewnątrz.

W trakcie budowy nasz zleceniodawca zdecydował, żeby wykopaną przestrzeń poniżej poziomu terenu wykorzystać na dużą halę wystawową. W ten oto sposób wyłoniła się finalna koncepcja tego projektu jako Muzeum Ognia. Budynek ma teraz trzy wejścia prowadzące do: hallu z recepcją/informacją i wielofunkcyjnej sali na parterze, oraz do sali wystawowej w kondygnacji podziemnej z multimedialną ekspozycją poświęconą zjawisku ognia. Otoczenie nowego Muzeum jest zagospodarowane zielenią i małą architekturą. Prace budowlane i kształtowanie krajobrazu stworzyły syntezę tych przestrzeni z ciągami dla pieszych przebiegającymi przez pawilon i zieleń. Przewidziano także dodatkową, zewnętrzną przestrzeń wystawową, która będzie wykorzystywana w czasie Święta Ognia.

Architekt: OVO Grabczewscy Architekci Katowice Instalator miedzi: DachTom, Kutno Rodzaj miedzi: Nordic Standard Zdjęcia: Tomasz Zakrzewski / archifolio

PRZEKRÓJ

1 Hall 2 Recepcja / informacja 3 Sala wielofunkcyjna

POZIOM PARTERU

1 Podziemna sala wystawowa 2 Zewnętrzna przestrzeń wystawowa

KONDYGNACJA PODZIEMNA

6 COPPER ARCHITECTURE FORUM 38/2015

COPPERCONCEPT.ORG 7

Architekt: OVO Grabczewscy Architekci Katowice Instalator miedzi: DachTom, Kutno Rodzaj miedzi: Nordic Standard Zdjęcia: Tomasz Zakrzewski / archifolio

PRZEKRÓJ

1 Hall 2 Recepcja / informacja 3 Sala wielofunkcyjna

POZIOM PARTERU

1 Podziemna sala wystawowa 2 Zewnętrzna przestrzeń wystawowa

KONDYGNACJA PODZIEMNA

6 COPPER ARCHITECTURE FORUM 38/2015

COPPERCONCEPT.ORG 7

MIEDŹ I DREWNO KONFRONTACJA Autor: Chris Hodson Pawilon „Römerschlacht am Harzhorn”, widoczny z pobliskich dróg głosi sławę wielkiego odkrycia archeologicznego w Dolnej Saksonii, które zmieniło w Niemczech postrzeganie historii Rzymu. Ponad 1800, główne militarnych, artefaktów świadczy o zaciętej bitwie między Rzymianami i Germanami w 3. wieku naszej ery. Pole bitwy pod Harzhorn leży na skraju łańcucha wzgórz rozciągającego się od gór Harcu. Nowy pawilon jest pomyślany jako dwie kanciaste formy – jedna pokryta rustykalnym dębem, druga gontami ze złotego stopu miedzi – wyłaniające się z ziemi, jak dwie zmagające się armie. Między nimi toruje sobie przejście wąska ścieżka, będąca reminiscencją starożytnego traktu handlowego przechodzącego przez przełęcz między sąsiednimi wzgórzami. Pawilon będzie mieścił wystawę i jest początkowym punktem zwiedzania. Złoty stop miedzi posłużył także do wyróżnienia punktów informacyjnych w najważniejszych miejscach pola bitwy.

Architekt: K17 – Steingräber Architekten Instalator miedzi: Henkel Bedachungen Rodzaj miedzi: TECU® Gold Zdjęcia: Tim Grimme

8 COPPER ARCHITECTURE FORUM 38/2015

COPPERCONCEPT.ORG 9

Architekt: K17 – Steingräber Architekten Instalator miedzi: Henkel Bedachungen Rodzaj miedzi: TECU® Gold Zdjęcia: Tim Grimme

8 COPPER ARCHITECTURE FORUM 38/2015

COPPERCONCEPT.ORG 9

Zdjęcie: © paul ott photografiert

MIEDŹ I DREWNO BRZEG JEZIORA Autor: Chris Hodson Ten mądrze zaprojektowany hangar dla łodzi na brzegu jeziora Millstätter See w Austrii dzieli ląd i wodę swoim rygorystycznym użyciem materiałów. Ponad jeziorem – prosta, prostopadłościenna forma jest pokryta poziomymi listwami o zmiennej szerokości z syberyjskiego modrzewia. Na dolnym poziomie elementy składanych drzwi są zintegrowane z elewacją; złożone na pół służą jako pomosty, odsłaniając miejsce garażowania łodzi i przestrzeń dla aktywności na wolnym powietrzu. Od strony lądu obiekt jest wyraziście określony osłaniającymi go panelami z miedzianej siatki rozciąganej. Obydwa materiały zostały wybrane ze względu na ich naturalną tendencję do zmieniania swojego wyglądu pod wpływem czasu i czynników atmosferycznych. Obróbki blacharskie elewacji mają prawie rustykalny charakter. Rozciągana siatka metalowa została po prostu owinięta wokół aluminiowej ramy, tworząc panele, które następnie zostały zamocowane wkrętami bezpośrednio do konstrukcji budynku. Z siatki tej wykonano także zewnętrzną balustradę zintegrowaną z oświetleniem taśmowym LED, jak również przesuwne okiennice w elewacji drewnianej. Język materiału jest także kontynuowany we wnętrzu, włączając w to wykonaną z rozciąganej siatki miedzianej balustradę klatki schodowej i pokrycie drzwi wejściowych.

Zdjęcie: Christoph Theurer

Architekt: MHM architects, Vienna Instalator miedzi: Lendorfer Schmiede Rodzaj miedzi: TECU® Classic_mesh

10 COPPER ARCHITECTURE FORUM 38/2015

COPPERCONCEPT.ORG 11

Zdjęcie: © paul ott photografiert

Zdjęcie: Christoph Theurer

Architekt: MHM architects, Vienna Instalator miedzi: Lendorfer Schmiede Rodzaj miedzi: TECU® Classic_mesh

10 COPPER ARCHITECTURE FORUM 38/2015

COPPERCONCEPT.ORG 11

MIEDŹ I DREWNO PRZYRODA

Inspiracją dla formy budynku są zewnętrzne twórcze siły lodowca – jak toruje sobie drogę w terenie lub cofa się, jak rzeźbi w krajobrazie nowe, nieustannie zmieniające się cuda natury. Te twory natury stały się pierwowzorami przestrzeni i form znajdujących się w budynku.

Budynek jest zbudowany na planie w kształcie litery „X” i podzielony trzy części tak, że może być użytkowany na różne sposoby, zależnie od pory roku. Jego główna oś „Wystawy i Edukacja” jest po obu stronach uniesiona i tworzy ramy dla biblioteki i przestrzeni wystawowej. Oś ta wznosi się od „Skalnego Fundamentu” jak żywy i wiecznie zmieniający się lodowiec. Skalny fundament krzyżuje się z osią wystaw i mieści kawiarnię i toalety oraz pomieszczenia personelu. Ścieżka informacyjna przewija się przez te dwie osie, kończąc się na amfiteatrze na zewnątrz budynku.

Jeszcze jedno centrum obsługi odwiedzających – tym razem w Islandii, opisane tutaj przez ARKÍS ARCHITECTS – jest bardzo rzeźbiarskie w swojej formie, inspirowanej przez dramatyczny krajobraz, w którym jest osadzone. Centrum obsługi turystów Snæfellsstofa przekazuje podniosłość otaczającej przyrody i jest blisko powiązane ze swoim najbliższym otoczeniem. Jego unikalny wygląd i położenie przyciągają zwiedzających, oferując możliwość aktywności zarówno wewnątrz obiektu, jak i na otwartym powietrzu. Centrum zostało celowo usytuowane na stoku, w miejscu o wyraźnej zmianie nachylenia, dzięki czemu budynek wydaje się łagodnie szybować ponad terenem. Taki wybór lokalizacji zapewnia osłonę od wiatru, obfitość dziennego światła i widok na góry.

12 COPPER ARCHITECTURE FORUM 38/2015

COPPERCONCEPT.ORG 13

MIEDŹ I DREWNO PRZYRODA

12 COPPER ARCHITECTURE FORUM 38/2015

COPPERCONCEPT.ORG 13

01 Taras wyłożony drewnem 02 Wejście 03 Foyer 04 Kawiarnia 05 Sklep / Biblioteka 06 Miejsce spotkań 07 Kafeteria dla personelu

08 Biuro 09 Biuro 10 Wejście dla personelu 11 Toalety dla personelu 12 Hall wejściowy dla personelu 13 Komputery ekspozycji 14 Przestrzeń wystawowa

15 Taras wyłożony drewnem 16 Kuchnia 17 Hall wejściowy 18 Toalety 19 Toaleta dla osób niepełnosprawnych 20 Skład 21 Taras wyłożony drewnem

North

lodowiec

01 02

18 17

14 COPPER ARCHITECTURE FORUM 38/2015

12 13

skała skała

DOSTĘPNOŚĆ I ZRÓWNOWAŻONY CHARAKTER BUDYNKU Budynek stoi oddzielnie, miejsce postoju pojazdów jest odseparowane zielenią i ścianami małej architektury. Odwiedzający dochodzą do budynku doświadczając, podobnie jak wspinacze, majestatyczności lodowca. Rozplanowanie otoczenia zachęca do korzystania z zewnętrznych przestrzeni, koncentrując się na dostępności i uniwersalnym projektowaniu. Chodniki dla pieszych, podjazdy i tarasy są wykonane z miejscowego drewna, a ich ukształtowanie kieruje odwiedzających ku budynkowi. Pomieszczenia obsługi, jak: warsztat, garaż i pomieszczenia techniczne są tak zlokalizowane, żeby nie były widoczne od strony podejścia do budynku. Klarowna i bezpośrednia paleta wybranych dla budynku materiałów, w przeważającym stopniu lokalnych, obejmuje modrzewiowe deskowanie, dach pokryty darnią i mury małej architektury z kamienia. Architekt: ARKÍS ARCHITECTS Instalator miedzi: Sjörnublikk Zdjęcia: Sigurgeir Sigurjónsson

Faktura budynku będzie przypominać pobliski las Skalny Fundament jest wykonany z betonu wylewanego in situ, izolowanego i z zachowaną teksturą deskowania zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz. Ponadto, panele z modrzewiowego drewna przełamują betonowe ściany we wnętrzu i na zewnątrz. Oś edukacyjna „Lodowy strumień” jest obramowana drewnem i pokryta ciemnobrązową, wstępnie oksydowaną miedzią. Przecinanie się i połączenie tych dwóch osi tworzy ścieżkę informacyjną. Kształt rzutu budynku i duże wysokości pomieszczeń umożliwiają stałą ekspozycję w części przestrzeni wystawowej i wystawy czasowe w innych częściach. Przestrzenie te mogą być łączone ze sobą, zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz. Przykładowo, sala spotkań i centralny hall mogą być otwierane i łączone z zewnętrznym amfiteatrem, podobnie kawiarnia może być łączona z tarasem. Oświetlenie wewnętrzne i zewnętrzne jest skorelowane z lokalizacją budynku i tak zaprojektowane, aby minimalizować zanieczyszczenie środowiska światłem, a przy tym maksymalizować wykorzystanie światła dziennego. Centrum obsługi turystów zostało zaprojektowane z przywiązaniem szczególnej wagi do zrównoważonego charakteru budynku, który jest poddawany ocenie BREEAM.

COPPERCONCEPT.ORG 15

01 Taras wyłożony drewnem 02 Wejście 03 Foyer 04 Kawiarnia 05 Sklep / Biblioteka 06 Miejsce spotkań 07 Kafeteria dla personelu

08 Biuro 09 Biuro 10 Wejście dla personelu 11 Toalety dla personelu 12 Hall wejściowy dla personelu 13 Komputery ekspozycji 14 Przestrzeń wystawowa

15 Taras wyłożony drewnem 16 Kuchnia 17 Hall wejściowy 18 Toalety 19 Toaleta dla osób niepełnosprawnych 20 Skład 21 Taras wyłożony drewnem

North

lodowiec

01 02

18 17

14 COPPER ARCHITECTURE FORUM 38/2015

12 13

skała skała

COPPERCONCEPT.ORG 15

OWIŃ MUZYKĘ Architekci z pracowni Basalt Architecture omawiają swoją nową realizację – paryskie Konserwatorium Claude Debussy’ego, charakteryzujące się okrywającym je płaszczem z perforowanej miedzi, który ożywiają uruchomiane silnikami i składające się żaluzje, rozpraszające światło. Konserwatorium, położone między dwoma wieżowcami, stoi na połączeniu scenariuszy architektonicznych powiązanych z historycznym dziedzictwem zabudowy miasta na skraju 17. dzielnicy Paryża. Od strony południowej budynki w stylu Haussmanna spoglądają na położone naprzeciw budownictwo socjalne z bardziej współczesnego okresu.

Nowa szkoła muzyczna jest strategicznie zlokalizowana, gdyż historia 17. dzielnicy jest ściśle powiązana z francuską muzyką, a wzniesienie nowego gmachu miało być godne tej przeszłości. Jest ona położona przy ulicy de Courcelles, ważnej trasie prowadzącej do centrum miasta, rozciągającej się w linii wzroku od obwodnicy Paryża Boulevard Périphérique, pomiędzy dwoma obszarami i stylami architektonicznymi. Służy też jako katalizator dla nowej zabudowy obrzeży ulicy de Courcelles. Obiekt ten, usytuowany wzdłuż ulicy de Courcelles, jest od dołu do góry rozedrgany grą zewnętrznych powierzchni. Wysyła silny sygnał poprzez miasto – dwudziestometrowej wysokości punkt orientacyjny z zieloną aleją, zdominowaną przez roślinność. Widoczny z Périphérique, identyfikowany dzięki swojej architekturze, wyróżnia się spośród reklamowego krajobrazu dominującego wzdłuż obwodnicy Paryża.

„Biorąc pod uwagę jego wygląd i lokalizację, jest w ciągłym dialogu z miastem”

16 COPPER ARCHITECTURE FORUM 38/2015

COPPERCONCEPT.ORG 17

„Biorąc pod uwagę jego wygląd i lokalizację, jest w ciągłym dialogu z miastem”

16 COPPER ARCHITECTURE FORUM 38/2015

COPPERCONCEPT.ORG 17

PLISOWANA POWŁOKA Z MIEDZI Położone na górnych piętrach sale taneczne, o których oznajmiają ich wielkie okna, wyróżniają się wśród miasta bryłą, która jest odpowiedzią dla budynków mieszkalnych po stronie północnej. Po przeciwnej stronie – od południa, powłoka budynku z perforowanej miedzi nawiązuje dialog z solidną architekturą budynków w klasycznym, haussmanowskim stylu. Konserwatorium zostało zaprojektowane w kierunku od wnętrza na zewnątrz; stworzyliśmy go, jako miejsce wymiany i emulacji – skrzyżowanie dróg dla ćwiczenia i doskonalenia. Jest to przewodnia idea tego projektu, od audytorium w jego sercu, po muzyczne studia prób. Miejsce, gdzie ludzie grają, uczą się, tańczą i tworzą. Z tego wiru aktywności, tej szkoły ćwiczenia, wyłaniają się dźwięk i muzyka. Odzwierciedlając tę działalność, budynek także ożywa: powłoka perforowana przez rytm melodii, która wyłania się i przybiera kształt w zewnętrznych ścianach. Jest to scenariusz składających się i falujących w świetle powierzchni i rytmu perforacji, które ożywiają budynek w dzień i w nocy.

Laboratorium komputerowe C.A.M. Pokój do ćwiczeń śpiewu

Pokój ćwiczeń muzycznych

Przestrzenie wewnętrzne i bryły budynku mienią się i poruszają, a efekt ten jest wzmocniony przez pasaże i pomosty oraz materiały, które czasem odbijają, a czasem pochłaniają światło, jak doskonała akustyka tego miejsca. Chociaż bryła budynku była zamierzona jako monolityczna, jest owinięta w fałdy – co bardzo przypomina instalacje Christo Jawaszewa – poszukiwaliśmy sposobu, by zdematerializować zasadniczą przestrzeń wnętrza, aby uczynić ją nieuchwytną i żywotną.

Pokój ćwiczeń muzycznych

Recepcja

PRZEKRÓJ

Studio taneczne

Sala koncertowa

Nastawnia

Studio taneczne

Sala z organami

Warsztaty wychowania muzycznego

Zajęcia z aktorstwa / reżyserii

Pokój ćwiczeń muzycznych 3. PIĘTRO

1. PIĘTRO

Sala orkiestrowa

Dance studio Pokój ćwiczeń muzycznych Audytorium / Sala koncertowa

Zajęcia z muzyki

Sala koncertowa

Zajęcia z muzyki

Sala jazzowa Administracja Sala perkusyjna PARTER

Recepcja

Zajęcia z muzyki

2 PIĘTRO Architekt: Basalt Architecture Instalator miedzi: Antonangeli SA Rodzaj miedzi: TECU® Classic Zdjęcia: Basalt Architecture architects / Sergio Grazzia

18 COPPER ARCHITECTURE FORUM 38/2015

COPPERCONCEPT.ORG 19

Laboratorium komputerowe C.A.M. Pokój do ćwiczeń śpiewu

Pokój ćwiczeń muzycznych

Recepcja

PRZEKRÓJ

Studio taneczne

Sala koncertowa

Nastawnia

Studio taneczne

Sala z organami

Warsztaty wychowania muzycznego

Zajęcia z aktorstwa / reżyserii

Pokój ćwiczeń muzycznych 3. PIĘTRO

1. PIĘTRO

Sala orkiestrowa

Dance studio Pokój ćwiczeń muzycznych Audytorium / Sala koncertowa

Zajęcia z muzyki

Sala koncertowa

Zajęcia z muzyki

Sala jazzowa Administracja Sala perkusyjna PARTER

Recepcja

Zajęcia z muzyki

2 PIĘTRO Architekt: Basalt Architecture Instalator miedzi: Antonangeli SA Rodzaj miedzi: TECU® Classic Zdjęcia: Basalt Architecture architects / Sergio Grazzia

18 COPPER ARCHITECTURE FORUM 38/2015

COPPERCONCEPT.ORG 19

To, co tutaj widzicie, to jest niezwykły, otwierany dach nowego Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego w Polsce – dwa skrzydła z wstępnie patynowanej miedzi zwracające się ku niebu z masywnej bryły z czarnej cegły. Renato Rizzi powie nam więcej o swoim zwycięskim projekcie (wykonanym w partnerstwie z with Pro. Tec.O.). Projekt łączy dwa fundamentalne założenia: charakter historyczny i polityczno-kulturowy. Historycznie, w tym bałtyckim mieście już na początku siedemnastego wieku istniał drewniany budynek Teatru Elżbietańskiego. Blisko cztery stulecia później, nowy teatr powstaje w tym samym miejscu, lecz w zupełnie odmiennym kontekście miejskim i krajobrazowym, odradzając się z archeologicznych śladów tej odległej przeszłości. Politycznie, Polska wstąpiła do Unii Europejskiej w roku 2004 – w tym samym, w którym został ogłoszony międzynarodowy konkurs na projekt nowego Teatru Elżbietańskiego. To było tak, jakby nowy teatr miał na scenie Gdańska reprezentować odwrócenie polskiego horyzontu politycznego. Budynek teatru jest podzielony formalnie i funkcjonalnie na trzy główne części: ciąg pieszy wokół obrzeży teatru, sam teatr i pomieszczenia administracyjne z biurami, restauracją i szatniami.

Zdjęcie: Dekar

Korona muru opasującego kompleks teatru stanowi publiczny ciąg pieszy, biegnący dookoła budynku. Jest to nowa miejska galeria spacerowa, położona 6 metrów ponad poziomem wejścia. Dzięki swojemu położeniu stanowi ona nowy punkt widokowy na zabytkowe i nowoczesne miasto z jego kontrastami i kompozycyjnymi kontrapunktami. Funkcjonalnie obrzeża zapewniają drogi ewakuacyjne z teatru i dojścia do wszystkich poziomów kompleksu, łącznie z kondygnacją podziemną 5 metrów poniżej poziomu gruntu.

SIĘGAJĄC DO NIEBA 20 COPPER ARCHITECTURE FORUM 38/2015

Sylwetka architekta – profesor Renato Rizzi Po uzyskaniu dyplomu w Wenecji, Renato Rizzi pracował przez kilka lat z Peterem Eisenmanem w Stanach Zjednoczonych, po czym powrócił do Włoch. Jego praca obejmuje nauczanie, badania i projektowanie, jako zintegrowane podejście do architektury; otrzymał liczne nagrody i zwyciężał w wielu konkursach.

COPPERCONCEPT.ORG 21

Zdjęcie: Dekar

SIĘGAJĄC DO NIEBA 20 COPPER ARCHITECTURE FORUM 38/2015

COPPERCONCEPT.ORG 21

»”Ramiona” teatru są wzniesione do nieba w geście inwokacji, modlitwy, nadziei i lekkości«

PRZEKRÓJ POPRZECZNY

POZIOM WEJŚCIA

OTWIERANY DACH Na zewnątrz sylwetkę teatru charakteryzują trzy ogólne aspekty: bryły, murowane żebra i otwierany dach. Z profilu całości wyłaniają się dwie bardzo odmienne bryły. Pierwsza, o wysokości 12 metrów, należy do elżbietańskiego teatru. Druga, to wieża sceniczna o wysokości 18 metrów. Wymagania techniczne, systemowe i symboliczne uczyniły ją najwyższym punktem panoramy.

22 COPPER ARCHITECTURE FORUM 38/2015

Gdy dach teatru jest otwarty, widok z wieży obejmuje wnętrze teatru. Murowane żebra zewnętrznych ścian charakteryzują bryły teatru i wieży scenicznej. Z zewnątrz wskazują one rytm modularnej struktury wewnętrznej. Celem żeber jest przejęcie nacisku, wywieranego na ściany przez otwarte „skrzydła” dachu, i przeciwstawienie się siłom północnych wiatrów.

Koncepcja otwieranego dachu wywodzi się z potrzeb typologicznych i symbolicznych. Przy w pełni uniesionych skrzydłach wysokość krawędzi sięga 24 metrów, dopełniając pionową progresję poziomów (6, 12, 18, 24 m). W rzucie, całość przyjmuje formę kamertonu z główną osią zorientowaną w kierunku wschód-zachód. Wieża sceniczna rozdziela poprzecznie obszar teatru od części administracyjnej. Jej centralne położenie ogranicza zewnętrzny ciąg pieszy. Na obwodzie (o grubości 3,6 m) tego „kamertonu” są usytuowane poziome i pionowe ciągi piesze. Ta, metaforycznie autonomiczna, część jest cofnięta w stosunku do zewnętrznych krawędzi w celu wyrażenia przestrzennej hierarchii między różnymi systemami formalnymi.

KONTEKST MIEDZI Inspiracją dla wyboru materiału na pokrycie skrzydeł dachu – zielonej, wstępnie patynowanej miedzi – była od początku pobliska Bazylika Mariacka: góra ciemnych cegieł w historycznym centrum miasta, z której wyrastają iglice wież. Wysokie i smukłe, kryte miedzią, iglice wyglądają jak czułe anteny poszukujące nawet najsłabszych sygnałów teologicznych nadawanych dla świata. Zgodnie z tą samą analogią, otwarte skrzydła teatru – z ich romboidalną strukturą przypominają odbiornik, nie tyle pól elektromagnetycznych, co raczej niezliczonych duchowych cieni naszej wewnętrznej wyjątkowości. Architekt: Renato Rizzi in partnership with Pro.Tec.O. Instalator miedzi: NDI Rodzaj miedzi: Nordic GreenTM Zdjęcia: Matteo Piazza - o ile nie zaznaczono inaczej

COPPERCONCEPT.ORG 23

»”Ramiona” teatru są wzniesione do nieba w geście inwokacji, modlitwy, nadziei i lekkości«

PRZEKRÓJ POPRZECZNY

POZIOM WEJŚCIA

22 COPPER ARCHITECTURE FORUM 38/2015

COPPERCONCEPT.ORG 23

MIEDZIANA SKRZYNKA 24 COPPER ARCHITECTURE FORUM 38/2015

Zwodniczo prosta bryła z miedzi i szkła w Villach, w Austrii, jest elegancką i wyrafinowaną interpretacją typologii hal sportowych. Architekci Dietger Wissounig Architekten opisują swój nagrodzony w konkursie projekt.

Nowa hala sportowa jest używana przez przyległą szkołę średnią, jak również przez różne kluby sportowe i ma parametry umożliwiające rozgrywanie w niej międzynarodowych turniejów w piłce ręcznej, siatkówce i koszykówce. Wydłużona konstrukcja jest usytuowana prawie równolegle do ulicy, dzięki czemu doskonale się prezentuje i osłania boisko sportowe. Pozwoliło to także zachować istniejące miejsca parkingowe po stronie północno-zachodniej.

Na froncie budynku znajduje się główne wejście i mały parking. Rząd drzew i dodatkowe miejsca parkingowe służą jako strefa buforowa oddzielająca od ruchliwej ulicy. Trzykondygnacyjny budynek jest zagłębiony cztery metry poniżej poziomu ulicy, aby umożliwić bezpośrednie dojście podziemne do szkoły i zapewnić uzyskanie całkowitej wysokości 11,8 m głównej hali w formie spełniającej wymagania planowania przestrzennego miasta.

COPPERCONCEPT.ORG 25

MIEDZIANA SKRZYNKA 24 COPPER ARCHITECTURE FORUM 38/2015

COPPERCONCEPT.ORG 25

PRZEKRÓJ

Zdjęcie: Jasmin Schuller

ELEWACJA

PARTER

Architekt: Dietger Wissounig Architekten Instalator miedzi: Reinhard Eder Blechbau Rodzaj miedzi: TECU® Classic_punch Zdjęcia: © paul ott photografiert - o ile nie zaznaczono inaczej

KONDYGNACJA PODZIEMNA

WNĘTRZE W JASNYCH KOLORACH W kontraście z przezroczystą fasadą z miedzi na czarnym tle, wnętrze jest zdominowane przez jasne barwy: podłoga i ściany sali sportowej są wyłożone dębowym drewnem, podczas gdy pozostałe powierzchnie – nawet podłogi, są kremowobiałe. Stwarza to przyjazną atmosferę, gdzie sprzęt sportowy i system oświetlenia pod sufitem, pozostają w tle. Cały system wentylacji jest wkomponowany w ściany budynku. Geotermalne wstępne podgrzewanie doprowadzanego powietrza, system wentylacji z odzyskiem ciepła i właściwa izolacja cieplna, zapewniają wysoki poziom efektywności energetycznej, co skutkuje rocznym zapotrzebowaniem energii na ogrzewanie w wysokości 16,9 kWh/m².

26 COPPER ARCHITECTURE FORUM 38/2015

COPPERCONCEPT.ORG 27

PRZEKRÓJ

Zdjęcie: Jasmin Schuller

ELEWACJA

PARTER

Architekt: Dietger Wissounig Architekten Instalator miedzi: Reinhard Eder Blechbau Rodzaj miedzi: TECU® Classic_punch Zdjęcia: © paul ott photografiert - o ile nie zaznaczono inaczej

KONDYGNACJA PODZIEMNA

26 COPPER ARCHITECTURE FORUM 38/2015

COPPERCONCEPT.ORG 27

DUMA MIASTA Ten pięknie zrealizowany budynek w Lyonie, we Francji, któremu powierzona będzie opieka nad historią Departamentu Rodanu – jest gwarancją pogodzenia technicznych wymagań dotyczących konserwacji i zachowania dokumentów z kulturowym dążeniem do publicznej dostępności, opisanych przez jego projektantów gautier+conquêt. Stopniowo, francuskie władze departamentalne odkrywają swoje dziedzictwo i, w konsekwencji, archiwa. Archiwa reprezentują zbiorową pamięć departamentów, a mieszczące je budynki stają się ich wizytówkami. Odeszliśmy od technicznej i empirycznej archiwizacji w kierunku metodologii bardziej dostępnej publicznie, umiejscowionej w miejskim centrum, w przyjaznym dla użytkownika środowisku.

Budynek musi także pogodzić uwarunkowania architektoniczne z zachowaniem odpowiednich warunków przechowywania materiałów archiwalnych. Wyzwaniem jest tutaj zapewnienie wymiany powietrza przy jednoczesnym utrzymaniu stabilnych warunków cieplno-wilgotnościowych i minimalizacji zużycia energii. Budynek ma także wyrażać dziedzictwo miasta, przyjmować i zachęcać do odwiedzania publiczność oraz promować wiedzę. Krótko mówiąc, musi stanowić część miejskiej strategii kulturalnej. Lokalizacja tej inwestycji w obecnie rozwijającej się dzielnicy, w pobliżu uniwersytetów, łatwo dostępna komunikacja tramwajowa uwzględnia tę strategię. W szczególności, projekt stanie się częścią „korytarza kulturalnego” z będącymi w rozkwicie obiektami publicznymi i kulturalnymi, pomagając wzbogacić dzielnicę i zwiększyć jej populację. To szczególne miejsce – pomiędzy dobrze się zapowiadającym miejskim bulwarem a linią szybkiej kolei łączącej Lyon z Europą – umieszcza budynek archiwum w centrum uwagi.

“Gromadzenie, klasyfikacja, komunikowanie, zachowywanie: cztery funkcje archiwum”

28 COPPER ARCHITECTURE FORUM 38/2015

COPPERCONCEPT.ORG 29

“Gromadzenie, klasyfikacja, komunikowanie, zachowywanie: cztery funkcje archiwum”

28 COPPER ARCHITECTURE FORUM 38/2015

COPPERCONCEPT.ORG 29

MIEDŹ W DETALACH

HIERARCHIA BRYŁ

AKTYWNE FASADY

Wejście publiczne znajduje się na poziomie ulicy, z dramatycznie uniesionym nad nim centralnym sześcianem, zapraszając odwiedzających. Przestronna czytelnia, umiejscowiona pomiędzy dwoma sześcianami, otrzymuje obfite oświetlenie naturalnym światłem nieprzesłoniętym przez wyższe kondygnacje, wzbudzając respekt i skłaniając do zachowania ciszy. Archiwum wymaga starannego i umiejętnego pakowania dokumentów w pojemniki. Pojemniki archiwizacyjne powinny być dobrze zaprojektowane i atrakcyjne i samym swoim charakterem sygnalizować wartość przechowywanych w nich dokumentów. Nasz projekt w skali miasta zawiera trzy takie pojemniki, mieszczące w sobie następną warstwę pojemników – pomieszczenia archiwalne, w których z kolei znajdują się jeszcze mniejsze pojemniki – archiwa.

Powłoka budynku pełni aktywną funkcję na podobnej zasadzie jak termos. Lekka, izolująca fasada, pokryta panelami ze złotego stopu miedzi, jest zainstalowana w odstępie około 80 cm od ścian z betonu konstrukcyjnego, tworząc w ten sposób pustą przestrzeń. Umożliwia to powolną cyrkulację powietrza wentylującego pomieszczenia archiwum i zapewnia doskonałą ochronę przed nadmiarem światła słonecznego, cieplno-wilgotnościową i pod względem bezpieczeństwa.

Bryły budynku – „pojemniki” – są wykonane z cennych materiałów: kamienia, miedzi i szkła. Kamienna podstawa budynku jest wykonana z łupanego czarnego granitu układanego w poziome warstwy. Centralne przestrzenie mieszczące archiwa są pokryte blachą ze złotego stopu miedzi, wytłaczaną dla nadania jej tekstury. Ten trwały stop będzie zachowywał kolor mimo upływu czasu. Zwieńczenie budynku stanowią biura osłonięte podwójną szklaną wentylowaną fasadą, jak wieczko chroniące cenny skarb w szkatułce.

Wentylacja

Administracja

Kondygnacje administracyjne Podkonstrukcja dwupowłokowej ściany osłonowej, pojedyncze oszklenie Ochrona przed słońcem Żaluzje weneckie Biura Niskoemisyjne podwójne oszklenie Rama aluminiowa z przegrodą termiczną Otwierane panele dla wentylacji naturalnej

System podwójnego przepływu powietrza z odzyskiem ciepła Sufitowa aktywna belka chłodząca Oświetlenie energooszczędne

Administracja 2

Wentylacja sterowana przez centralny system zarządzania energią

7. PIĘTRO 1 Biura 2 Pomieszczenie techniczne 3 Pomieszczenie socjalne 4 Pokoje konferencyjne 5 Warsztaty

KONDYGNACJA ARCHIWUM 1 Magazynowanie archiwaliów 2 Pomieszczenie sortowania 3 Biuro praktykantów

PARTER 1 Czytelnia 2 Wejście i recepcja 3 Przestrzeń dla grup szkolnych 4 Audytorium 5 Administracja 6 Obsługa i dostarczanie

5 7. PIĘTRO

Archiwum dokumentów Szczelina powietrzna

Kratka wentylacyjna z klapą przeciwpożarową

Archiwum dokumentów Żelbetowa ściana nośna

Konstrukcja ściany Pomieszczenia konserwacji dokumentów Panel miedziano-aluminiowy

TYPOWA KONDYGNACJA ARCHIWUM

Zewnętrzny panel stalowy Izolacja cieplna Stalowe poszycie powłoki wewnętrznej 5

Archiwum dokumentów

3 4

PRZEKRÓJ PRZEZ CZYTELNIĘ

30 COPPER ARCHITECTURE FORUM 38/2015

PARTER

Uzdatnianie powietrza atmosferycznego dla pomieszczeń konserwacji dokumentów Nawiew powietrza ze szczeliny pomiędzy ścianami osłonowymi Temperatura i wilgotność kontrolowana przez system wentylacyjny wyposażony w centrale klimatyczne z systemem podwójnego przepływu z odzyskiem ciepła

Architekt: gautier+conquet architects et paysagistes Podwykonawcy: Dumetier Design / Séquences Architecture Instalatorzy miedzi: Alain Le NY (pokrycie dachowe z miedzi); SMAC (fasady pokryte miedzią) Wyroby z miedzi: TECU® Gold / Nordic RoyalTM Zdjęcia: Renaud Araud

COPPERCONCEPT.ORG 31

MIEDŹ W DETALACH

HIERARCHIA BRYŁ

AKTYWNE FASADY

Wentylacja

Administracja

System podwójnego przepływu powietrza z odzyskiem ciepła Sufitowa aktywna belka chłodząca Oświetlenie energooszczędne

Administracja 2

Wentylacja sterowana przez centralny system zarządzania energią

7. PIĘTRO 1 Biura 2 Pomieszczenie techniczne 3 Pomieszczenie socjalne 4 Pokoje konferencyjne 5 Warsztaty

KONDYGNACJA ARCHIWUM 1 Magazynowanie archiwaliów 2 Pomieszczenie sortowania 3 Biuro praktykantów

PARTER 1 Czytelnia 2 Wejście i recepcja 3 Przestrzeń dla grup szkolnych 4 Audytorium 5 Administracja 6 Obsługa i dostarczanie

5 7. PIĘTRO

Archiwum dokumentów Szczelina powietrzna

Kratka wentylacyjna z klapą przeciwpożarową

Archiwum dokumentów Żelbetowa ściana nośna

Konstrukcja ściany Pomieszczenia konserwacji dokumentów Panel miedziano-aluminiowy

TYPOWA KONDYGNACJA ARCHIWUM

Zewnętrzny panel stalowy Izolacja cieplna Stalowe poszycie powłoki wewnętrznej 5

Archiwum dokumentów

3 4

PRZEKRÓJ PRZEZ CZYTELNIĘ

30 COPPER ARCHITECTURE FORUM 38/2015

PARTER

COPPERCONCEPT.ORG 31

3 2

PARTER 1 Centrum młodzieżowe 2 Sala wielofunkcyjna

3 Miejsce spotkań 4 Kawiarnia / Bar

5 Sala projekcyjna

DOM O WIELU DRZWIACH Mosiądz jest definiującym elementem – zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz – tego nowego centrum kulturalno-społecznego w Londynie, opisanego poniżej przez architektów z pracowni Lifschutz Davidson Sandilands.

JW3 jest nowym, nagrodzonym w konkursie centrum, które ma służyć żydowskiej społeczności w Londynie. Jego celem jest skupienie wielu różnorodnych działalności organizacji w jednym budynku – miejscu spotkań, zarówno dla Żydów, jak i nie-Żydów. Propozycja „domu o wielu drzwiach” doskonale podsumowuje centralne wyzwanie JW3: stworzyć atrakcyjne miejsce dla wszystkich londyńczyków zainteresowanych kreatywnością; budynek jest super bez względu na to, czy korzystają z niego dziadkowie, czy wnukowie.

32 COPPER ARCHITECTURE FORUM 38/2015

Odpowiedzią było wyposażenie budynku w przestrzenie dla wielu rodzajów działalności, programowane w różnym czasie przez grupy o różnych zainteresowaniach – muzyka, taniec, sztuka, pisanie, teatr czy debata. Miejscami jednoczącymi rozmaite przestrzenie i działalności są plac, kawiarnia i restauracja na parterze – forum, gdzie wszystkie grupy mogą się przenikać i spotykać. Czternaście mieszkań w części wysokościowej – „kampanili” – zapewnia pożądany dochód dla celów dobroczynnych i wspaniałe widoki na północny Londyn. Budynek został zaprojektowany tak, aby łatwo się było w nim orientować, był dostępny dla wszystkich, i przyjazny dla środowiska, z naturalną wentylacją i tzw. brązowym dachem sprzyjającym bioróżnorodności, umożliwiającym zbieranie wody deszczowej i instalowanie paneli solarnych. JW3 uzyskał ocenę „doskonały” w klasyfikacji BREEAM.

PATYNOWANY MOSIĄDZ JW3 wykorzystuje skromną paletę materiałów, w szczególności patynowany mosiądz nadający ciepło zewnętrznym powłokom budynku, gdzie kontrastuje on ze sztucznym kamieniem i murarką z cegły – wszystko są to materiały trwałe, powszechne w tej dzielnicy, które można znaleźć w najbardziej atrakcyjnych budynkach użyteczności publicznej. Ta sama idea jest kontynuowana we wnętrzu, gdzie detale, jak okucia czy poręcze wykonano z mosiądzu, aby były przyjemne w dotyku.

Starannie przemyślano wykończenie mosiądzu w całym budynku, poświęcając szczególną uwagę okładzinom ścian zewnętrznych. Wykończenie powierzchni zostało specjalnie dla tej realizacji opracowane przez włoskich specjalistów, którzy zastosowali połączenie chemicznego patynowania dla uzyskania faktury powierzchni z warstwą nawierzchniową wosku dla podkreślenia głębi koloru. Architekt: Lifschutz Davidson Sandilands Instalator miedzi: Colorminium Rodzaj miedzi: TECU® Brass Zdjęcia: KME

COPPERCONCEPT.ORG 33

3 2

PARTER 1 Centrum młodzieżowe 2 Sala wielofunkcyjna

3 Miejsce spotkań 4 Kawiarnia / Bar

5 Sala projekcyjna

32 COPPER ARCHITECTURE FORUM 38/2015

COPPERCONCEPT.ORG 33

MIEDŹ I ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ

“Wybrano materiały, które są przetwarzalne, o niskiej energii zawartej w produkcie i minimalnym śladzie węglowym”

RZUT DACHU

Architekt: Malcolm Fraser Architects Instalator miedzi: CLM Rodzaj miedzi: Nordic RoyalTM Zdjęcia: Angus Bremner

Nowy budynek zapewnia edukację przedszkolną dla ponad 100 dzieci w wieku od sześciu tygodni do pięciu lat. Został zaprojektowany zgodnie z koncepcją „swobodnej zabawy” jednocześnie zapewniając, że dzieci są bezpieczne i mogą być łatwo nadzorowane. Jest pomyślany, jako szereg płynnie połączonych ze sobą przestrzeni, które mogą być otwierane lub oddzielane od pozostałych w sposób dogodny dla zajęć w danym dniu, nie koncentrując się jedynie na tym, żeby stworzyć jeden pokój do zabaw dla każdej grupy wiekowej, ale szereg dodatkowych przestrzeni, takich jak pomieszczenia „zabałaganione” lub pokoje do zajęć plastycznych, kuchnia dla dzieci, przytulne pomieszczenia na antresoli do odpoczynku czy chwili spokoju, pokoje muzyczne i do czytania. 34 COPPER ARCHITECTURE FORUM 38/2015

Wszystkie one łączą się w sercu budynku z elastycznie zaaranżowaną przestrzenią służącą powitaniu i komunikacji, mającą wiele innych przeznaczeń, jak spożywanie posiłku i szatnia. Pokój zabaw każdej grupy jest łatwo rozpoznawalny z zewnątrz, jako zapraszający, z domową atmosferą, ale także współczesny – stwarzający poczucie przynależności i własności dla każdej grupy wiekowej. Dachy i niektóre fasady są pokryte złotym stopem miedzi, który nadaje im wizualną lekkość i ciepło, stwarzając także aurę odpowiednią do położenia w zabytkowym kampusie uniwersyteckim. Wszystkie trzy pawilony są połączone jednopiętrowym budynkiem z dużym świetlikiem dachowym z widokiem na korony drzew. Chęć uszanowania elewacji przyległego budynku Szkoły Chemii Josepha Blacka spowodowała, że zdecydowano się na możliwie małą powierzchnię zabudowy z antresolami dla dzieci i pierwszym piętrem mieszczącym biura, pokoje dla personelu i pokój rodzinny. Odmienne, trapezoidalne formy dachów odzwierciedlają różnorodne przestrzenie wewnętrzne.

Żłobek dla dzieci „Arcadia” jest pierwszą z dwóch realizacji w zabytkowym kampusie Uniwersytetu w Edynburgu, zaprojektowanych przez architektów z pracowni Malcolm Fraser Architects, charakteryzujących się użyciem stopu miedzi i zdecydowanym programem równowagi środowiskowej – jak wyjaśniają projektanci.

ZRÓWNOWAŻONE NAUCZANIE

RZUT POZIOMU 00

PRZEKRÓJ A-A

PRZEKRÓJ B-B

COPPERCONCEPT.ORG 35

MIEDŹ I ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ

“Wybrano materiały, które są przetwarzalne, o niskiej energii zawartej w produkcie i minimalnym śladzie węglowym”

RZUT DACHU

Architekt: Malcolm Fraser Architects Instalator miedzi: CLM Rodzaj miedzi: Nordic RoyalTM Zdjęcia: Angus Bremner

ZRÓWNOWAŻONE NAUCZANIE

RZUT POZIOMU 00

PRZEKRÓJ A-A

PRZEKRÓJ B-B

COPPERCONCEPT.ORG 35

MIEDŹ I ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ

ZRÓWNOWAŻONY CHARAKTER W PRAKTYCE

MIEDŹ DLA ZRÓWNOWAŻONYCH BUDYNKÓW

Oprócz wymagań, jakie należy spełnić dla uzyskania „doskonałej” oceny BREEAM, zleceniodawca od początku był bardzo zainteresowany tym, aby stworzyć budynek w wysokim stopniu zrównoważony. My także czuliśmy, że sam budynek może być wykorzystany jako narzędzie edukacyjne dla uczenia dzieci o różnych aspektach równowagi środowiskowej. Było także sprawą najwyższej wagi, aby dzieciom stworzyć zdrowe i spokojne środowisko. Konstrukcja z drewna klejonego krzyżowo umożliwiła stworzenie ciepłego, miłego w dotyku wnętrza przy wykorzystaniu naturalnego, ekologicznie zrównoważonego produktu, który pozwolił konstrukcyjnie uzyskać wolne przestrzenie dachowe bez uszczerbku dla pomieszczeń antresoli.

Opracowany przez BRE „Zielony przewodnik po specyfikacji” zawiera przydatne wytyczne dla oceny materiałów architektonicznych pod względem równowagi środowiskowej i zapewnia niezależną aprobatę niskiego poziomu oddziaływania środowiskowego pokryć dachowych i okładzin z miedzi. Ocenia on szeroki asortyment kompletnych elementów budynków w zakresie od „A+” do „E” stosując techniki oceny cyklu życia (LCA) produktu. Oceny BREEAM i jednostki emisji można uzyskać posługując się specyfikacjami dla kluczowych elementów budynku (np. ściany zewnętrzne i dachy) o niskiej zawartości energii i niskim poziomie oddziaływania na środowisko. Rozważane są różne kompletne elementy ścian lub dachów, zawierające materiały konstrukcyjne, izolacyjne, przeciwwilgociowe i wykończeniowe. Specyfikacje wszystkich dachów krytych miedzią i większość okładzin elewacyjnych uzyskały sumaryczne oceny A+ lub A. Nawet nieliczne gotowe elementy z niższymi ocenami mogą być łatwo ulepszone przez zastosowanie zamienników bez wpływu na samą powłokę miedzianą. Trwałość miedzi jest jej główną zaletą wynikającą ze złożonego procesu patynowania, który zapewnia wyjątkową odporność bez potrzeby konserwacji oraz odporność na korozję w praktycznie każdych warunkach atmosferycznych. Temat ten jest bardziej szczegółowo omówiony w 34. numerze Copper Architecture Forum (strony 34-35), dostępnym na copperconcept.org/pl

Starannie rozważano specyfikację wszystkich materiałów. Wybrano materiały przetwarzalne, o niskiej energii zawartej w produkcie i minimalnym śladzie węglowym – kryteria, które stop miedzi łatwo spełnił – a jednocześnie stworzono paroprzepuszczalną, oddychającą konstrukcję budynku, o wysokiej szczelności na przenikanie powietrza. Dzięki tym rozwiązaniom uzyskano wysoką jakość powietrza wewnątrz budynku przy zminimalizowaniu lub wyeliminowaniu produktów emitujących substancje o niskiej toksyczności. W fazie projektowania uzyskano wysoką ocenę BREEAM 82.2%, a w sekcjach materiałów i zanieczyszczenia środowiska osiągnięto wynik 100%. 36 COPPER ARCHITECTURE FORUM 38/2015

INNOWACJE TECHNOLOGII NISKOEMISYJNYCH – Z MIEDZIĄ Drugi ze swoich projektów dla Uniwersytetu w Edynburgu architekci z pracowni Malcolm Fraser Architects zaczęli od skoncentrowania się na równowadze środowiskowej projektu. Było niezwykle istotne, aby Centrum Innowacji Technologii Niskoemisyjnych w Edynburgu (ECCI) – jako światowej klasy interdyscyplinarny ośrodek badawczy i dydaktyczny, koncentrujący się na kluczowych wyzwaniach związanych ze zmianami klimatu, którym społeczeństwo musi stawić czoło – mogło wykazać się najwyższymi ocenami w dziedzinie równowagi środowiskowej. Budynek został tak zaprojektowany, aby uzyskać wyjątkowo niskie zapotrzebowanie energii, szczególnie biorąc pod uwagę fakt, że realizacja obejmuje remont istniejącego budynku objętego ochroną zabytków. ECCI uzyskał w fazie projektowania ocenę BREEAM „ wyróżniający się”.

Jest to pierwszy remontowany lub zabytkowy budynek, który otrzymał ocenę BREEAM „wyróżniający się” (oczekiwane potwierdzenie dla etapu budowy). Chcemy skupić się na utrzymaniu i ulepszeniu istniejącej zabudowy przed stworzeniem nowej. Znaczenie ma to, że ECCI jest ponownym wykorzystaniem istniejącego budynku położonego w zabytkowym centrum miasta. Przy starannym przemyśleniu możliwa jest praca z zabytkową strukturą i stworzenie budynku, który spełnia współczesne wymagania użytkownika, uznając przy tym istotne znaczenie zrównoważonych środowiskowo materiałów i niskie zapotrzebowanie energii. Przykładowo, jako materiał elewacyjny dla górnych kondygnacji nowej konstrukcji wybrano brąz – stop miedzi i cyny, który jest lekki, co zmniejsza zapotrzebowanie na materiały konstrukcyjne, a sama miedź zawiera dużą część surowca pochodzącego z recyklingu. Jest to także materiał trwały i nadający się do powtórnego wykorzystania. COPPERCONCEPT.ORG 37

MIEDŹ I ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ

ZRÓWNOWAŻONY CHARAKTER W PRAKTYCE

MIEDŹ DLA ZRÓWNOWAŻONYCH BUDYNKÓW

MIEDŹ I ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ

»To byłby pierwszy remontowany i zabytkowy budynek, który otrzymał ocenę BREEAM ”wyróżniający się”« SERCE Z BRĄZU ECCI wprowadziło znaczne zmiany i rozbudowę chronionego zabytkowego budynku Old High School przy Infirmary Street. Założenia projektowe obejmowały uwzględnienie przyległych budynków i propozycje ożywienia terenu High School Yards do granicy z ulicą Infirmary Street od frontu oraz zamkniętej przestrzeni placu Surgeon’s Square na tyłach. Teren High School Yards zawsze był miejscem o dużym znaczeniu architektonicznym i przechodził wiele przeobrażeń od swoich początków, kiedy w 1230 r. istniał tu klasztor Dominikanów. Z powodu wielu, chaotycznie wprowadzanych, fragmentarycznych zmian, istniejącemu budynkowi, jako całości, brakowało spójności, a komunikacja w nim była niejasna. Usunięcie klatki schodowej łączącej dwa główne budynki – frontowy i tylny, umożliwiło stworzenie obszernej przestrzeni będącej sercem budynku centrum komunikacji. Jest to atrium, z którym wszystkie pomieszczenia mają bezpośrednie połączenie, są one także wizualnie rozpoznawalne. Zgodnie z założeniami klienta przestrzeń komunikacyjna jest centrum interakcji między różnorodnymi grupami użytkowników budynku i powinna zapewnić miejsce dla nieformalnych spotkań małych grup absolwentów, pracowników i przedsiębiorców.

Okładzina elewacyjna z brązu wyznacza nową interwencję biegnącą poprzez budynek i jednoczącą zabytkowe części. Przestrzenie w całym budynku zostały tak przeprojektowane, aby zapewnić pomieszczenia o odpowiedniej wielkości i proporcjach, które mogą być maksymalnie elastycznie wykorzystywane, jako biura, pomieszczenia dydaktyczne lub konferencyjne. Podjęto konkretne decyzje umożliwiające zróżnicowanie infrastruktury w zakresie IT i wentylacji w różnych pomieszczeniach, tak żeby budynek, jako całość mógł odpowiadać zmianom w przyszłości i na bieżąco zaspokajać różne potrzeby. Budynek obecnie mieści wyremontowaną salę dydaktyczną/ seminaryjną, pomieszczenia wykładowe/konferencyjne; pokoje spotkań, biura pracowników, centrum studentów studium magisterskiego, kawiarnię; łączą się z nim także zewnętrzne tereny zielone.

Architect: Malcolm Fraser Architects Rodzaj miedzi: TECU Bronze® Zdjęcia: Dave Morris Photography

Istniejący układ budynku z różnymi dobudowami do Old High School wykonanymi w latach 1830 do 1970

Łącząca klatka schodowa do usunięcia

PRZEKRÓJ ATRIUM

Nowe rozwiązanie połączenia między budynkiem frontowym i tylnym; od połunia nowa kawiarnia, od północy pomieszczenia pomocnicze

Kształtowanie brył dachu

RZUT POZIOMÓW 02/03

38 COPPER ARCHITECTURE FORUM 38/2015

COPPERCONCEPT.ORG COPPERCONCEPT.ORG 3939

MIEDŹ I ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ

Architect: Malcolm Fraser Architects Rodzaj miedzi: TECU Bronze® Zdjęcia: Dave Morris Photography

Istniejący układ budynku z różnymi dobudowami do Old High School wykonanymi w latach 1830 do 1970

Łącząca klatka schodowa do usunięcia

PRZEKRÓJ ATRIUM

Nowe rozwiązanie połączenia między budynkiem frontowym i tylnym; od połunia nowa kawiarnia, od północy pomieszczenia pomocnicze

Kształtowanie brył dachu

RZUT POZIOMÓW 02/03

38 COPPER ARCHITECTURE FORUM 38/2015

COPPERCONCEPT.ORG COPPERCONCEPT.ORG 3939

Copper Architecture Forum

Read on iPad for free

COPPER ARCHITECTURE FORUM

40 COPPER ARCHITECTURE FORUM 38/2015