Kwaliteitsvol wonen met respect voor erfgoed

Een levendige wijk is er één met ruimte voor ontmoeting, dialoog en harmonie. Hierbij moet rekening gehouden worden met de (toekomstige) bewoners van Borgerwijk en de hele buurt. Het ontwerpteam van BEEL Architecten en Archipelago hebben hun schouders onder deze opdracht gezet.

Meerwaarde Met Respect

Voor Het Oude

“Het project is een grote opdracht waar veel onderzoek aan voorafging: over erfgoed, kwaliteit en hoe respect te tonen voor de ziel van de plek en de schoonheid van gebouwen die er al heel lang staan. Anderzijds moest er ook gekeken worden naar het creëren van een kwalitatieve woonomgeving waar mensen gráág willen wonen.

Dan moet je soms keuzes durven maken: welke gebouwen hebben geen meerwaarde voor de toekomstvisie en moeten dus afgebroken worden om investeringen in andere elementen te kunnen toelaten die dat wel bieden?”, aldus Tom Ryckaert, projectarchitect en bestuurder bij BEEL Architecten.

De rol van de architect bestaat er bijkomend ook in om te bepalen wat de samenhang is tussen de nieuwe en de oude gebouwen. Moeten nieuwe elementen opvallen en hard contrasteren, of net de oude stijl imiteren? Volgens Ryckaert is de uiteindelijke aanpak noch het één, noch het ander. “Er ontstaat een nieuw evenwicht, een dialoog tussen de oude gebouwen en de nieuwe. Dit gaat onder andere over schaal, materiaalgebruik en eenheid in kleur die neutraal samensmelt, zonder na te bootsen.”

Als voorbeeld haalt hij de plannen voor de achterbouw van het seminariegebouw aan. Die wordt afgebroken en vervangen door nieuwe gebouwen die op dezelfde plaats komen te staan, maar in een andere materialisatie: groen getint metselwerk dat mooi opgaat in de bestaande architectuur. “De inplanting van nieuwe gebouwen op de exacte plaats van de oude achterbouw toont respect voor het erfgoed. En het gaat hier niet zozeer over het gebruik van de bestaande bakstenen, maar eerder om het respecteren van het oorspronkelijke plan dat ontworpen is door de architect in de jaren 1930: de onderlinge verhouding tussen de gebouwen, de afstanden die daartussen zitten, de orthogonaliteit en symmetrie van die typische christelijke architectuur. Door deze nieuwe gebouwen op dezelfde manier te positioneren worden een heel aantal originele kwaliteiten uit het oorspronkelijke ontwerp bewaard. Tezelfdertijd zullen de nieuwe toevoegingen, met behulp van moderne (bouw)technologie, de allerhoogste woonkwaliteit kunnen aanbieden.”

ORIGIN ARCHITECTURE & ENGINEERING

Het ontwerpteam laat zich bijstaan door Origin Architecture & Engineering. Origin voerde een historisch onderzoek uit met betrekking tot de erfgoedwaardering van de gebouwen op de site. Daaruit bleek al snel dat het draagvermogen van de huidige structuur geen residentiële functie kan toelaten. De draagkracht die men vroeger nodig had, is niet meer dezelfde als wat vandaag vereist is om aan alle huidige normen qua comfort, akoestiek, thermische eigenschappen en brandveiligheid te voldoen. Bovendien laten de aard van de draagconstructie en de indeling niet toe om de achterbouw eenvoudig aan te passen.

Buurtondersteunende Functies

Het onderzoek van Origin Architecture & Engineering toont aan dat het seminariegebouw met haar grotere en hogere ruimtes wel meer mogelijkheden biedt voor een herbestemming. Bovendien blijft de voorbouw dankzij de invulling met niet-residentiële functies zowel fysiek als functioneel het gezicht van de site.

Een Wijk Met Openheid En Diversiteit

De moderne woningen bestaan uit een gevarieerd woonaanbod, zoals onder meer studio’s, twee- of drieslaapkamerappartementen en co-living units. Dit was een weloverwogen keuze van de NV Bergesteyn om meer diversiteit en een aangename woonkwaliteit te bekomen.“Het is de weerspiegeling van hoe een gemeenschap organisch ontstaat”, zegt de projectarchitect. “Een plek waar jonge en oudere mensen samenwonen, in allerlei mogelijke gezinssamenstellingen.”

Hoewel een groot deel van Borgerwijk een residentiële invulling krijgt, is er ook ruimte voor niet-residentiële functies. In één van de nieuwe gebouwen komt er een buurtsupermarkt van Carrefour. Dit heeft volgens Ryckaert een buurtondersteunende functie die ervoor zorgt dat Borgerwijk geen slapende woonwijk wordt. De aanwezigheid van vzw Borgerstein, met bewoners, personeel en bezoekers, zorgt sowieso voor passanten die eveneens gebruik kunnen maken van de verschillende functies op de site. “Het is de bedoeling dat de wijk zich inbedt in zijn omgeving, als een klein dorpscentrum waar mensen kunnen wandelen, fietsen, boodschappen doen of gewoon passeren.” Andere niet-residentiële functies concentreren zich vooral in de nog te renoveren gebouwen. Er liggen concrete plannen op tafel voor een kinderdagverblijf, een medische groepspraktijk, een middelbare school … Het kunstenatelier van vzw Borgerstein heeft er tijdelijk zijn intrek genomen, terwijl er gekeken wordt naar de optimale plek om hen permanent te huisvesten. “Ideeën voor verdere invullingen zijn ook zeker welkom.”

BERKENDRIES

NIEUWE ZORGCAMPUS

De volgende stappen in de laatste fase van de bouwplannen van Borgerwijk richten zich op de noodzakelijke sloop van bepaalde oude delen die niet herbestemd kunnen worden en het aanleggen van een bouwterrein om de eerste bouwfase te starten. Het einddoel komt dan in zicht, de puzzelstukjes vallen in elkaar.

Na de afbraak worden eerst residenties Arcus en Hortus gerealiseerd. Dan starten ook de werken in het park en de renovatie van het seminariegebouw en de kapel. In een latere fase worden residenties Claustrum, Domus en Ecclesia voltooid.

“Wat ik voor Borgerwijk wens, is dat het een bruisend deel van de gemeente wordt en dat er een wisselwerking ontstaat tussen de nieuwe wijk en de bewoners van omliggende buurten. Dat iedereen het als een meerwaarde ziet en er nieuw leven, activiteiten en buurtondersteunende functies ontstaan. En tot slot: dat toekomstige bewoners er een aangename en warme thuis vinden en hartelijk onthaald worden door hun nieuwe buren”, besluit Ryckaert.