Cukrzyca a Zdrowie PS.40/16 by Redakcja Cukrzyca a Zdrowie

PS.40/16

Cukrzyca to nie tylko cukier Stopa cukrzycowa, alarmujÄ&#x2026;ce objawy

Zdrowie z natury Gospodarka kwasowozasadowa w cukrzycy

Na dzień dobry Czasem wiatr zdmuchnie smutek przelotny, Ciepłym tchnieniem znów dłonie ogrzeje, I przegoni wszystkie kłopoty, Więc dziękuję wiatrowi, że wieje. Czasem deszcz o szyby zadzwoni Mokra trawa kroplami lśni Łzami łatwiej tęsknotę zasłonić, Więc dziękuję deszczowi za łzy. Czasem słońce w gonitwie do lata Znowu ogród barwami roznieci Pozapala iskry na kwiatach, Więc dziękuję słońcu, że świeci. No, a czasem się do mnie uśmiechniesz Znikną smutki szaro – niebieskie Stoisz w progu i słońce masz w oczach, Więc dziękuję Ci za to, że jesteś... Czesław Miłosz fot. A. Worowska

„Homo creator” – człowiek twórca – to potencjalnie każdy z nas, bo możliwości twórcze tkwią w człowieku, ustala je fakt bycia człowiekiem. Ale czy rozumiemy, że również choroba jest powszechną szansą i jako taka otwiera szerokie możliwości rozwoju osobowości chorującego człowieka w kierunku tworzenia nowych wartości, dotąd nie posiadanych lub nieuświadamianych. Daje mu czas na myślenie, zastanawianie się, refleksje. Pozwala spojrzeć na swoje życie z własnej perspektywy, ocenić, co jest w nim dobre, potrzebne, konieczne, a z czego można lub trzeba zrezygnować. Wszystko to stanowi szansę stworzoną przez chorobę dla samowychowywania, a następnie aktywniejszego włączenia się do życia. Chociaż w gabinecie lekarskim zdarza się słyszeć dwa zdania: „chorobę trzeba pokochać” albo „chorobę trzeba zaakceptować” – są one olbrzymim uproszczeniem i przynieść mogą jedynie szkody. Zaakceptowanie choroby osłabia świadomość istnienia ratunku, którego tak dużo znajduje się w nas samych i naokoło. Kochać można życie, Boga, siebie, ale nie chorobę. Nie mówimy tu o akceptacji jako bezowocnym rozpaczaniu i buncie. Jeśli akceptujemy życie, walczymy z chorobą. To tylko część życia i to, mimo uciążliwości, wcale nie najważniejsza. Ale kto może nam pomóc to zrozumieć w świecie, który po aptekarsku oddzielił sferę ducha od sfery materii? Danuta Maria Roszkowska

Re d a kc j a i Wyd a w c a : Fundacja Cukrzyca a Zdrowie, ul. Dolna 2 a 15-521 Zaścianki

Cukrzyca to nie tylko cukier

Zdrowie z natury Gospodarka kwasowozasadowa w cukrzycy

Wydanie magazynu zrealizowano przy wsparciu finansowym fot. A. Worowska

Stopa cukrzycowa, alarmujące objawy

Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych

SPIS TREŚCI str. 4

Cukrzyca typu I uleczalna? Nadzieja w szczepionce

str. 7

Cukrzyca to dobra nauczycielka

str. 8

Gospodarka wodna w organizmie człowieka

str. 12

Trening zmiany nawyków żywieniowych

str. 15

Cukier ukryty pod różnymi nazwami

str. 16

Równowaga kwasowo-zasadowa w cukrzycy

str. 20 Lecznicze działanie wysiłku fizycznego w cukrzycy str. 22 Cukrzyca to nie tylko cukier str. 24 Vitafon, czyli leczenie dźwiękiem str. 26 Użytkownicy Vitafonu piszą…

str. 28 Stopa cukrzycowa, alarmujące objawy str. 30 Spokojna dynamika str. 32 Insulinoterapia, czy to tylko ostatnia deska ratunku?

str. 34

Diabetyku – zadbaj o oczy!

str. 36

Cukrzyca sprzyja depresji

str. 38

Sztuczna trzustka w 2017 roku?

str. 39

Zdrowo wyglądasz!

str. 42 Hashimoto atakuje tarczycę str. 43 Mini słownik diabetyka str. 44

Fakty i mity dietetyczne

str. 46 Przepisy dla diabetyka – okiem dietetyka

str. 48 Zdrowie z natury str. 50 Z cukrzycą można/trzeba żyć aktywnie str. 52 Nasz słodki wróg str. 54 Supraśl, perła Podlasia

Cukrzyca typu I uleczalna? Dr Denise Faustman

a j e i z d Na w szczepionce!

r Faustman zajmuje się wieloma badaniami naukowymi. Prowadzi m.in. badania nad cukrzycą typu 1 w Harvard Medical School w Mass General Hospital. Jej liczne działania naukowe skupiały się na odkryciu i opracowaniu nowych metod leczenia cukrzycy typu 1 i innych chorób autoimmunologicznych, w tym stwardnienia rozsianego czy też reumatoidalnego zapalenia stawów. Obecnie zajmuje się pracami badawczymi nad szczepionką przeciwko cukrzycy typu 1. Badania trwające ponad 20 lat weszły obecnie w fazę testów klinicznych nadzorowanych przez FDA, których celem jest zmiana tego jak leczymy i jak postrzegamy cukrzycę typu 1. Jest to szansa dla bardzo wielu chorych, którzy z nadzieją czekaja na leczenie.

Oto fragmenty wywiadu z dr Faustman:

(…) Zasadniczo zostałam zrekrutowana do Harvard Medical School aby rozpocząć pierwszy program przeszczepu wysp trzustkowych - była to część mojej pracy dyplomowej. Tak aby wschodnie wybrzeże Stanów mogło robić przeszczepy tak jak Midwest, skąd pochodzę. 4

Robiliśmy więc w Mass General Hospital przeszczepy wysp trzustkowych. Jedne z pierwszych. Jednak w ciągu 3-4 lat, mimo naszego wielkiego entuzjazmu, pozyskaliśmy wiedzę której ludzie nie chcieli usłyszeć. Było to w czasach kiedy przeszczepy wysp trzustkowych przeprowadzano równocześnie z przeszczepami nerek. Nerki miały się dobrze natomiast wyspy traciliśmy raz za razem. Były niszczone i był to dla nas alarmujący sygnał, że nawet po 15, 20, 30 latach cukrzycy typu 1 autoreaktywna odpowiedź systemu odpornościowego była szybka, bardzo brutalna a typowe leki immunosupresyjne były wobec niej bezradne. Tak więc spędziliśmy ostatnie 20 lat pracując nad paskudnym problemem, który do tej pory nie został rozwiązany a mianowicie: czemu układ odpornościowy jest wciąż wrażliwy na wyspy trzustkowe i jak możemy permanentnie powstrzymać jego niszczące działanie u ludzi którzy mają cukrzycę typu 1-go od bardzo długiego czasu. Bo żadna nieszczęsna transplantacja wysp trzustkowych nie ma szansy przetrwać bez zatrzymania źródłowego procesu napędzającego tę chorobę. Nie jest to więc

przypadkowy projekt, który sporo ludzi może postrzegać jako coś w rodzaju „eureka! Mam rozwiązanie”. To 20 letnia harówa na ludzkiej krwi i ludziach z cukrzycą typu 1 w poszukiwaniu rozwiązania.

„Rozwiązanie nad którym

pracujemy brzmi w założeniach dość prosto, nawet nazbyt prosto, sama praca nad nim jest jednak bardzo żmudna i wymaga wręcz mechanicznej powtarzalności. To przywrócenie do życia przeszło 100 letniej szczepionki nazywanej BCG.” Znana szczepionka, niepoznane zastosowanie (..) To jedna z najpowszechniej stosowanych w sposób ciągły szczepionek w ostatnich 100 latach. Została opracowana 100 lat temu przeciw gruźlicy, ale używamy jej w naszych badaniach bo kiedy zostaniesz uodporniony za jej pomocą, niezależnie od tego czy masz CT1 czy też jesteś próbką kontrolną, twój układ odpornościowy wytwarza cytokinę, hormon TNF. W ciągu ostatnich 100 lat odkryliśmy, że w bardzo wielu przypadkach choroby autoimmunologiczne są związane z niedoborem

TNF. TNF jest twoim przyjacielem ponieważ TNF „urabia” lub „uspokaja” twój system odpornościowy. Indukuje wzrost dobrych komórek TREG i eliminuje patogenne komórki T. To przetestowaliśmy na myszach 10 lat temu i w 2001 roku opublikowaliśmy jako pierwszy i do tej pory jedyny przypadek całkowitego wyleczenia myszy z cukrzycą. Tak więc te dane były bardzo obiecujące. Pozostało jednak pytanie: jak przełożyć to działanie na testy kliniczne na ludziach? Tak więc ta ekscytująca rzecz o której wspomniałam to fakt, że w drugiej fazie testów klinicznych tutaj w Bostonie próbujemy z pomocą tejże szczepionki całkowicie wyleczyć ludzi z cukrzycą typu 1-go. Jakkolwiek by to nie brzmiało buńczucznie, trzeba pamiętać, że...

„obecnie prowadzonych jest dziewięć testów klinicznych na całym świecie z użyciem BCG przeciw innym formom chorób autoimmunologicznych. Wkrótce w Stanach Zjednoczonych w NIH rozpoczną się testy przeciw chorobie podobnej do tocznia a we Włoszech są zaawansowane badania mające na celu zatrzymanie rozwoju stwardnienia rozsianego we wczesnej fazie.”

To już nie tylko ja mówię że ta szczepionka ma wielki potencjał. Teraz jest to już globalny wysiłek ukierunkowany na bardzo dokładne przetestowanie skuteczności tej szczepionki w obniżaniu HbA1c.

Czy trzustka może się zregenerować po 20 latach cukrzycy?

(…)Faza druga to badanie typu „double blind placebo” czyli badanie z użyciem substancji nieaktywnej w którym zarówno pacjent jak i badający nie dostają informacji o przeprowadzanym teście. Dawki BCG podawane są wielokrotnie a uczestnicy badania to pacjenci z wieloletnią cukrzycą, bez komplikacji i z niewielkim poziomem C-peptydu, a więc ze szczątkową aktywnością trzustki. (…) Musimy się przekonać jaka część produkcji insuliny u ludzi z cukrzycą trwającą 20 lat może zostać wznowiona i jaka część trzustki może się zregenerować.

(…) jedną z zaskakujących rzeczy w danych z pierwszej fazy testów klinicznych był fakt, że po tym jak podaliśmy dawkę BCG, krew była wypełniona martwymi autoreaktywnymi komórkami T. Proszę pamiętać że to byli ludzie, którzy mieli za sobą 15-20 lat choroby. Tak więc to czego się nauczyliśmy to z jednej strony, że BCG eliminuje autoreaktywne komórki, a z drugiej strony, że ludzie którzy chorują na cukrzycę typu 1 od dłuższego czasu mają duże zasoby komórek autoreaktywnych T. Prawdopodobnie dzieje się tak dlatego, że trzustka próbuje się cały czas zregenerować i jest „dławiona” przez „złe” komórki T. W przypadku długoletniej cukrzycy typu 1 jest bardzo szeroki repertuar tych komórek T, które powinny zostać wyeliminowane. Odpowiednie dozowanie BCG jest więc kluczowe z punktu widzenia pozbycia się większości szkodliwych komórek T, „przechylenia szali„ i dojścia do stanu równowagi.

Po raz pierwszy może będziemy mogli zatrzymać działanie układu odpornościowego i być może wprowadzić terapię skojarzoną u ludzi których zdolności regeneracyjne trzustki będą mniejsze niż u ludzi młodych lub u tych z mniejszym obciążeniem komórek T.

Jest to unikalny projekt. Chodzi w nim o 100 letnią szczepionkę, którą można będzie leczyć ludzi chorych na cukrzycę typu 1. Oczywiście nie zbije się kokosów na 100 letniej szczepionce, która jest dozowana w 100 milionach dawek rocznie na całym świecie. Będzie to natomiast ogromy wpływ na koszt leczenia cukrzycy. W ostatecznym rozrachunku przywróci poprawny poziom HbA1C u ludzi długo chorujących na cukrzycę typu 1-go, lepiej niż jakikolwiek znany teraz standard terapii.

Ja zawsze sądziłam że typ 1 jest łatwiejszy do zrozumienia ponieważ jest tak wiele różnych sposobów w jaki można zachorować na typ 2. Tak czy inaczej nie mamy obecnie lekarstwa na cukrzycę typu 1. Powinnam również nadmienić, że są to badania finansowane całkowicie ze środków dobroczynnych ponieważ jeśli obniżymy poziom cukru czymś tak bezczelnie tanim to będzie to coś co całkowicie zmieni reguły gry na rynku medycznym. Mamy więc szczęście mieć wsparcie publiczne w tych wysiłkach.” 6

Oprac. Monika Borawska www.faustmanlab.org www.3mamcukier.pl/

Mówi się, że człowiek uczy się przez całe życie i to od niego zależy z jakich lekcji będzie korzystał najlepiej. Cukrzyca jest również doskanałą mentorką, która pomaga dostrzec wiele pozytywnych stron naszej codzienności.

Cukrzyca

to dobra nauczycielka C

ukrzyca to towarzysz całego mojego życia, na każdym kroku pamiętam, że jest przy mnie. Nie jest to wierna przyjaciółka, która chce dla mnie jak najlepiej, ale dzięki niej jestem tym, kim jestem. Towarzyszyła mi od szkolnych lat, przez studia i pracę zawodową. Początkowo myślałam, że cukrzyca to jedynie ograniczenia, zakazy, samokontrola i duża dyscyplina. Poniekąd tak jest, ale z perspektywy czasu widzę, jak wiele dzięki niej się nauczyłam.

Zdrowa dieta każdego dnia Zdrowy tryb życia, odpowiednie odżywianie czy aktywność fizyczna stały się dla mnie codziennością. Podczas gdy w mediach panuje duża popularność na coraz to nowsze diety, głodówki, oczyszczanie z toksyn czy sport, dla mnie jest to całkowita normalność. Mam świadomość tego, co jem, nauczyłam się zauważać co jest dla mnie dobre, a co źle wpływa na mój organizm, samopoczucie czy nawet nastrój. Tak, cukrzyca to zdecydowanie dobra nauczycielka. Bardzo suro-

wa i wymagająca, ale jej lekcje pozostają w głowie na zawsze.

Cukrzyca uczy pokory Odkąd pamiętam, czułam się gorsza, wybrakowana, z ciężką chorobą na karku, która budzi politowanie i żal u innych, ale tak naprawdę każdy wtedy ma z tyłu głowy „uf... jak dobrze, że to nie mnie spotkało”. Ta ciągła kontrola poziomu cukru, nakłuwanie się, potem dawkowanie insuliny czy ustawianie pompy to ciągłe obowiązki. Jako młoda dziewczyna niejednokrotnie próbowałam się przeciwko temu buntować. Nie chciałam dać chorobie zawładnąć moim życiem, ale ona była często silniejsza. „Dziś nie biorę leków, nie będę całe życie się tym truła”- mówiłam niejednokrotnie. Jednak gdy z silną hiperglikemią trafiałam na szpitalny oddział, wiedziałam, że muszę o siebie zadbać. Cóż…takich lekcji miałam jeszcze wiele. Kolejną z nich była lekcja pokory. Wraz z upływem lat nauczyłam się być bardziej uważną uczennicą. Wsłuchałam się w siebie i wiedziałam już dosko-

nale, gdy robię coś nie tak. Swoją przygodę z aktywnością fizyczną zaczęłam bardziej intensywnie, chciałam pokazać sobie i innym jaka jestem dzielna, silna i wysportowana. Szybko jednak zapał minął, a ja znowu zamykałam się w domu na kanapie z telewizorem. Z czasem jednak odkryłam, że nie muszę nic nikomu udowadniać, a aktywność fizyczna może stać się niesamowitą przyjemnością i pasją. Robiłam to jedynie dla siebie, a mój organizm był mi za to bardzo wdzięczny. Zauważyłam, że poziom cukru był bardziej stabilny, lekarz zmniejszył mi dawkę insuliny, a ja straciłam na wadze i zyskałam świetne samopoczucie.

Zaakceptuj chorobę Cukrzyca nauczyła więc mnie też cierpliwości i spokoju. Pozbyłam się tego buntu, który mi towarzyszył przez wiele lat, a choroba nie jest już dla mnie życiową udręką, a po prostu częścią mojej egzystencji. Kto wie, może jeszcze mnie czegoś nauczy…

Gospodarka wodna Woda jest najważniejszym nieorganicznym składnikiem potrzebnym do życia organizmów roślinnych i zwierzęcych. Jej ilość zależy od rodzaju organizmu, a dla wielu z nich jest środowiskiem życia.

awartość wody w ustroju człowieka zależy od wieku, płci oraz zawartości tkanki tłuszczowej. Organizm 24-tygodniowego płodu zawiera 88,6% wody, u noworodka zawartość wody wynosi 7580%, a u rocznego dziecka – 65% masy ciała. Po 12 roku życia zawartość wody w organizmie jest uzależniona od płci, i tak u chłopców i mężczyzn przeciętna zawartość wody jest większa niż u dziewcząt i kobiet. Organizm dorosłego mężczyzny zawiera ok. 60% wody, a organizm dorosłej kobiety ok. 54%. Dzieci i osoby młode zawierają więcej wody niż osoby starsze (54-46%). Kobiety i osoby otyłe zawierają mniej wody w organi-zmie niż mężczyźni i osoby szczupłe. U kobiet w podeszłym wieku zawartość wody w organizmie wynosi 46% masy ciała, a u mężczyzn 54% masy ciała.

Zawartość wody w tkankach człowieka

Zawartość wody w beztłuszczowej masie ciała u osób dorosłych jest stała i wynosi 75%, natomiast w poszczególnych tkankach jest różna, np. mięśnie zawierają 74-80% wody, płuca ok. 80%, mózg – 75%, serce – 79%, wątroba ok. 68%, kości ok. 25%, a tkanka tłuszczowa 1020%. Największe ilości wody zawierają płyny ustrojowe, np. krew ok. 80%, żółć – 86%, chłonka – 98%, sok żołądkowy – 97%, pot – 99,0-99,5%. 8

Gdzie znajduje się woda w organizmie ludzkim?

Można wyróżnić dwa rodzaje przestrzeni wodnych w organizmie człowieka – przestrzeń wewnątrzkomórkową i pozakomórkową lub wewnątrznaczyniową i pozanaczyniową. Dwie trzecie wody znajduje się wewnątrz komórek, jedna trzecia wody występuje pozakomórkowo – jest to woda osocza, płynu międzykomórkowego, przewodu pokarmowego Przestrzenie wodne oddzielone są błonami komórkowymi, przez które zachodzi ciągła wymiana dużych ilości cieczy. Np. do przewodu pokarmowego wlewa się codziennie ok. 8 l płynu, z czego większa część zostaje zresorbowana w końcowym odcinku jelita cienkiego i w jelicie grubym. Stała wymiana cieczy zachodzi miedzy przestrzenią naczyń krwionośnych a przestrzenią międzykomórkową. Źródłem wody dla organizmu

Woda w ustroju człowieka spełnia różnorodne funkcje: 1. jest doskonałym rozpuszczalnikiem dla większości bardzo ważnych związków chemicznych 2. jest środkiem transportu, rozprowadzającym wszystkie składniki organiczne i nieorganiczne po całym organizmie 3. bierze udział w przemianach biochemicznych 4. usuwa z organizmu produkty toksyczne 5. uczestniczy w regulacji temperatury ciała 6. uczestniczy w trawieniu 7. ułatwia przesuwanie się mas kałowych 8. spełnia rolę zabezpieczającą i zwilżającą np. dla gałki ocznej, rdzenia kręgowego, powierzchni stawowych czy płodu

w organizmie człowieka człowieka jest woda pitna, napoje, produkty o stałej konsystencji oraz tzw. woda metaboliczne, powstająca w ustroju podczas przemian biochemicznych. Na każde 100 kcal wytwarzanej energii powstaje ok. 14 ml wody. Najwięcej wody powstaje w wyniku utleniania tłuszczów (100g tłuszczu dostarcza 108 ml wody), a następnie węglowodanów (58 ml). W przemianach metabolicznych białek oprócz wody powstają związki azotowe, do których wydalenia przez nerki potrzeba dwa razy więcej wody niż wyzwala się w wyniku przemian. Woda pitna powinna być bezpieczna dla zdrowia o korzystnym składzie minerałów, pozbawiona bakterii chorobotwórczych, zanieczyszczeń chemicznych, o dobrym smaku.

Zawartość wody w pożywieniu stałym jest bardzo zróżnicowana. Obliczono, że przeciętna racja pokarmowa dostarcza 70% spożywanej wody. Tłuszcze i cukier prawie jej nie zawierają. Warzywa i owoce zawierają ok. 90% wody, ryby i mięso – 70-80%, chleb 37%, mąka 10-13%, masło i margaryna – ok. 16%.

Zawartość wody w organizmie człowieka w zależności od wieku

75% wody

60% wody

Organizm traci dużo wody Woda przyjęta z pożywieniem jest w większości zużywana w różnych procesach metabolicznych, ale nie może być magazynowana i jej nadmiar musi być usunięty z ustroju. Straty wody z organizmu mają charakter ciągły i odbywają się przez nerki z moczem, przez płuca z wydychanym powietrzem, przez przewód pokarmowy z kałem i przez skórę. Nerki odgrywają najważniejszą rolę w gospodarce wodnej organizmu. One regulują ilość wydalanego moczu w zależności od ilości przyjętych płynów. Średnio ilość wydalanego moczu wynosi 1500 ml/dobę u każdej osoby dorosłej.

Tabela 1. Zawartość wody w produktach spożywczych Produkty spożywcze

Zawartość wody (%)

Napoje, soki, mleko, herbata, kawa

81-100

Świeże owoce, warzywa liściaste i kapustne

75-95

Warzywa okopowe

85-90

Mięso, drób, ryby, jaja, sery

37-82

Wypieki – pieczywo, ciasta

6-37

Suche nasiona roślin strączkowych

8-12

Mąki, kasze, makarony

5-15

50% wody

Wydychane powietrze zawiera znaczną ilość wody, dochodzącą nawet do 2 l itrów w zależności od częstości i głębokości oddechów, wysiłku fizycznego, temperatury ciała i zawartości tlenu w powietrzu. Średnio przez płuca organizm traci ok. 550 ml wody/dobę. Osoba dorosła zdrowa, w warunkach normalnych, traci przez skórę 25-50 ml wody na godzinę. Parowanie wody z powierzchni skóry jest stałe i wynosi ok. 600 ml/dobę. Utrata wody przez skórę zwiększa się znacznie podczas pocenia w podwyższonej temperaturze otoczenia oraz przy znacznym wysiłku fizycznym. Straty wody przez przewód pokarmowy są zazwyczaj niewielkie i u osoby dorosłej wynoszą ok. 150 ml/dobę. Sytuacja zmienia się w przypadku biegunek i uporczywych wymiotów, gdzie utrata płynów z organizmu może sięgać 2,5 l/ dobę. Zawartość wody w organizmie człowieka powinna być utrzymywana na stałym poziomie, co oznacza, że wszelkie straty muszą być uzupełniane. 9

Utrata wody

wodną w organizmie człowieka. Organizm nie potrafi magazynować odpowiednich ilości wody, dlatego też ważne jest by była ona dostarczana codziennie w odpowiednich ilościach. Zaburzeniami bilansu wodnego są stany odwodnienia i przewodnienia organizmu.

500 ml/dobę przez skórę 300ml/dobę

przez płuca 100-200 ml/dobę drogą pokarmową 600 ml/dobę (z kałem) przez nerki (z moczem)

Fot.www.oczymlekarze.pl

Utrzymanie równowagi między utratą wody a jej dostarczaniem do ustroju odpowiada zerowemu bilansowi wodnemu. W okresie wzrostu i w czasie ciąży podaż płynów przewyższa wydalanie wody z ustroju i w tych przypadkach fizjologicznie bilans wodny jest dodatni.

Regulacja gospodarki wodnej zachodzi przy udziale dwóch mechanizmów: • uczucia pragnienia kontrolow-

anego przez podwzgórze •czynności nerek, które kontrolują wydalanie cieczy

W n e r k a c h w y t wa r za się dziennie ok. 180 litrów moczu pierwotnego, z czego 178 179 litrów ulega ponownemu wchłanianiu w kanalikach nerkowych. Objętość wydalanego moczu jest regulowana przez hormon antydiuretyczny (ADH) – wazopresynę. Hormon produkowany jest w tylnym płacie przysadki mózgowej. Zagęszczenie płynu w przestrzeni zewnątrzkomórkowej sty muluje wydzielanie ADH, co prowadzi do wzrostu resorpcji wody w kanalikach nerkowych i jej powrotu do osocza. W tej sytuacji nerki wydzielają małe ilości zagęszczonego 10

moczu. Niedobór ADH sprawia, że większa część wody zawartej w moczu pierwotnym nie ulega wchłanianiu w kanalikach nerkowych i osoba wydala ok. 30 l moczu dziennie. Taki stan nosi nazwę moczówki prostej.

Bilans wodny

Zachowanie bilansu wodnego, prawidłowa funkcja nerek i hormonu ADH warunkują utrzymanie równowagi między przestrzenią wewnątrzkomórkowa, pozakomórkową i śródnaczyniową, a tym samym prawidłową równowagę

Odwodnienie organizmu

Do odwodnienia może dojść w sytuacji, gdy ilość dostarczanej wody nie pokrywa strat ustroju. Taka sytuacja ma miejsce, gdy organizm ma ograniczony dostęp do wody lub, gdy utrata wody z organizmu jest znacznie większa niż jej uzupełnienie. Nadmierne wydalanie wody z organizmu ma miejsce w przewlekłych biegunkach, uporczywych wymiotach, nadmiernym poceniu się, oparzeniach skóry. Do odwodnienia organizmu może dojść także w przypadku utraty pełnej krwi w stanach groźnych urazów. Jeżeli zasoby wody nie zostaną uzupełnione dochodzi do przemieszczenia wody z wnętrza komórek do

przestrzeni pozakomórkowej, co prowadzi do odwodnienia wewnątrzkomórkowego. Przy przedłużającym się odwodnieniu dochodzi do utraty elastyczności skóry, rozwoju kamicy nerkowej oraz znacznego ograniczenia wydzielania potu, co w warunkach wysokiej temperatury otoczenia prowadzi do przegrzania organizmu. Niedobór wody w granicach 2-3% masy ciała zmniejsza wydolność fizyczną, natomiast utrata wody w ilości ok. 20% masy ciała prowadzi do śmierci. Przeciwieństwem do odwod-

nienia jest przewodnienie organizmu. Zjawisko takie często ma miejsce w niewydolności nerek lub w przypadku nadmiernej produkcji hormonu ADH, kiedy wydalanie wody z ustroju jest znacznie mniejsze w porównaniu do ilości wody dostarczonej do organizmu. Przewodnienie może być także skutkiem picia dużej ilości płynów nie zawierających elektrolitów. Przy nadmiarze wody w ustroju dochodzi do jej przemieszczania się z prze-strzeni pozakomórkowej do wnętrza komórek. Dobowe zapotrzebowanie na wodę dla

Objawami przewodnienia są:

• obrzęki, • uszkodzenie komórek, • spadek ciśnienia tętniczego, • ogólne osłabienie, • nudności, • wymioty, • obrzęk mózgu, • drgawki i • w ciężkich przypadkach śpiączka.

Objawami odwodnienia są:

• zwiększone pragnienie • upośledzenie wydzielania śliny, suchość w jamie ustnej • rozdrażnienie • bezsenność • zaczerwienienie skóry • utrata apetytu • bóle głowy • zaburzenia oddychania • osłabienie sił fizycznych • zaburzenia koordynacji ruchów • zaburzenia termoregulacji •wydzielanie małych ilości zagęszczonego moczu

osoby dorosłej, zdrowej, w przeciętnych warunkach pogodowoklimatycznych i przy średniej aktywności fizycznej wynosi 2000 ml w przypadku kobiet i 2500 ml w odniesieniu do mężczyzn. Zmienia się ono w zależności od wieku, rodzaju diety, klimatu, temperatury otoczenia i aktywności fizycznej. Zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), minimalna ilość spożywanej wody powinna wynosić 30 ml/kg masy ciała na dobę. Osobom starszym i niesamodzielnym zaleca się przyjmowanie wody w ilości 100 ml/kg na pierwsze 10 kg masy ciała, 50 ml/kg na następne 10 kg masy ciała i 15 ml/kg na pozostałe kilogramy masy ciała. Dieta wysokobiałkowa wymaga większego spożycia wody, podobnie jak dieta z dużą ilością błonnika lub soli. Szczególną uwagę należy zwracać na bilans wodny u osób z gorączką, biegunką, uporczywymi wymiotami, zaburzeniami funkcji nerek i cukrzycą. Dr hab. n. med. Danuta Pawłowska

Trening zmiany nawyków żywieniowych

mgr Anna Borysiuk Psychodietetyk i Edukator Diabetologiczny

iększość działań wykonujemy nawykowo, kupujemy te same produkty w tym samym sklepie, przygotowujemy posiłki korzystając ze sprawdzonych przepisów, a do wszelkich zmian dotyczących żywienia podchodzimy sceptycznie. Nawet ci, którym już udało się zmienić złe nawyki żywieniowe, łatwo mogą wrócić do starych sposobów żywienia w sytuacjach stresowych, ponieważ z biegiem czasu nawyki stają się automatycznymi zachowaniami, często zastępującymi dobre intencje.

Społeczeństwo z nadwagą

Pożywienie jest nam niezbędne do życia, stanowi paliwo dla naszego organizmu, dostarczając składników odżywczych - o tym wszyscy doskonale wiemy. Jednakże wiedza nie przekłada się na praktykę ,zważywszy, że 64% mężczyzn i 49% kobiet w naszym kraju ma nadmierną masę ciała (wskaźnik BMI powyżej 25), a najnowsze doniesienia naukowe potwierdzają, że epidemia otyłości wcale nie zwalnia, lecz szybko narasta na całym świecie. W ciągu ostatnich 40 lat, z 3,2% w 1970 roku, do 10,8% w 2014 roku wśród mężczyzn i z 6,4% do 14,9% u kobiet. Opublikowane w raporcie prognozy 12

przewidują, że jeśli obecne trendy się utrzymają, to w 2025r., na otyłość będzie już cierpieć 18% mężczyzn i 21% kobiet na świecie. Otyłość jest jednym z przejawów zaburzonego stosunku do jedzenia, spowdowanym wieloma czynnikami, między innymi powszechną dostępnością przetworzonej żywności, ubogiej w składniki odżywcze a wysokokalorycznej, dodatkowo pogłębiona siedzącym trybem życia. Błędem jest oczekiwać że jedzenie w niezrównoważony sposób nie wywoła niekorzystnych skutków zdrowotnych. Tak więc, jeśli konwencjonalne metody walki z otyłością nie są skuteczne oznacza to, że potrzebujemy nowego podejścia.

Nie wszystkie diety są dobre dla zdrowia

Zarówno badania naukowe jak i przykłady z życia wzięte pokazują, że dominujący obecnie styl odchudzania trudno utrzymać przez dłuższy czas, ponadto przynosi on relatywnie niewielkie korzyści i nie wydaje się, aby pomagał znacząco zmniejszyć wskaźniki otyłości, dodatkowo może mieć negatywne skutki związane z niską samooceną, niekorzystnym wyobrażeniem o swoim ciele i negatywnymi

stanami emocjonalnymi. Spośród wielu różnych diet zaledwie kilka jest wartych uwagi, mających swoje potwierdzenie w literaturze. Należą do nich diety takie jak: śródziemnomorska,Kwaśniewskiego, Dukana, paleo, wegetariańska oraz wracające do łask diety głodówkowe.

Reklamy kuszą niezdrową żywnością

Jednak w dzisiejszym społeczeństwie największym zainteresowaniem cieszą się pomysły najbardziej atrakcyjne, a nawet najbardziej osobliwe, a niekoniecznie te, które naprawdę się sprawdzą. Reklamy i media kuszą na potęgę, a przecież istotą odchudzanianie jest stosowanie diet, lecz prowadzenie trybu życia uwzględniającego długotrwałe zmiany w codziennych nawykach żywieniowych i ruchowych. Gdyby diety działały, wystarczyłoby raz zastosować jedną z nich. To jednak, że w dziewięćdziesięciu ośmiu procentach zawodzą, oznacza tylko więcej pieniędzy dla branży dietetycznej. Kiedy jemy mniej nasz metabolizm stopniowo zwalnia i wtedy łatwiej przybieramy na wadze. Jest to jedna z przyczyn, dla której osoby uzależnione od diet często narzekają, jak bardzo trudno zrzucić ostatnie

dwa kilogramy. W miarę jak chudną, ich organizmy działają na ich niekorzyść, przygotowując się na ewentualność głodowania. „Efekt jojo” albo huśtawka nałogowego odchudzania się, na przemian chudnięcie i tycie, zakłócają metabolizm. Naukowcy dowiedli, że powtarzające się zaburzenia funkcjonowania metabolizmu powodują, iż organizm uodparnia się na chudnięcie, zamiast tego przechodzi w „tryb głodu”. Jak zatem schudnąć, skoro nasze organizmy zostały zaprogramowane do utrzymywania określonej masy ciała dla zapewnienia ochrony przed głodem?

Zmiana nawyków żywienia pomaga utrzymac wagę

Najlepszym sposobem na uszczęśliwienie metabolizmu jest długofalowy, stopniowy proces zmiany nawyków żywieniowych, poprzez podejście do kontroli masy ciała stopniowo i mając na względzie zdrowie. Konieczne jest nabranie zdrowych nawyków, nadających się do pielęgnowania przez resztę życia. Jeśli ustawiona poprzeczka znajdzie się na rozsądnym poziomie, zapewni poczucie szczęścia i pozwoli z większym poświęceniem zaangażować się w zdrowy tryb życia. Wsparta dowodami naukowymi metoda zmiany niezdrowych nawyków i tworzenia nowych – zdrowych, polega na rozpoczęciu modyfikacji stopniowo i bardzo powoli. Należy zacząć od wprowadzania tylko jednej drobnej zmiany tygodniowo, do momentu zadowolenia z uzyskanego efektu, pozbywając się niektórych niezdrowych produktów z codziennego menu. Najłatwiej ograniczyć spożycie kalorii niezawierających substancji odżywczych.

Niemniej jednak schudnięcie i utrzymanie do końca życia zdrowej masy ciała, najprawdopodobniej będzie wymagało wprowadzenia zmian również w poszczególnych posiłkach. Nasz organizm jest naszym najlepszym doradcą, dlatego też należy słuchać płynących od niego sygnałów i na podstawie własnych potrzeb, Zbyt głodny Świadomy uczucia głodu Obojętny Przyjemnie pełny żołądek Zbyt najedzony, pełny

samopoczucia oraz wyników badań laboratoryjnych wypracować odpowiednie nawyki żywieniowe. Ucząc się lepiej odczytywać naturalne oznaki głodu i sytości, właściwie na nie reagując, możemy korzystnie wpłynąć na stan naszego zdrowia. Poniższa tabela przedstawia różne zakresy poziomu głodu i sytości:

“Czuję, że mi nie dobrze”. “Kręci mi się w głowie”. “Burczy mi w brzuchu, żołądek kurczy mi się z głodu”. “Naprawdę potrzebuję napełnić żołądek i nie mogę przestać myśleć o jedzeniu” “Nie jestem zbytnio głodny, ale nie czuję też sytości”. “Nie jestem głodny”. “Zaczynam odczuwać sytość i przestałem jeść”. “Czuję się przyjemnie najedzony”. “Potrzebuję popuścić pasa, jestem pełny”. “Zjadłem zdecydowanie za dużo, czuję się źle i robi mi się niedobrze”.

wiadomość odczuwania głodu i sytości jest jednym ze sposobów kontrolowania ilości spożywanych produktów. Aby pojawiło się uczucie sytości potrzeba około 20 minut, dopiero po tym czasie, ciało wysyła do mózgu sygnał, że jesteśmy najedzeni. Pomocny w tym może być trening uważności w jedzeniu (mindful eating), czyli celowe skupienie uwagi, które polega na byciu w pełni świadomym tego co dzieje się zarówno wewnątrz nas - w naszym ciele, sercu i umyśle - jak i na zewnątrz w naszym otoczeniu. Uważne jedzenie jest sposobem na obudzenie w sobie przyjemności zwykłych czynności jedzenia i picia, zajmuje wszystkie zmysły. Pozwala abyśmy stali się ciekawi, a nawet bawili się, analizując nasze reakcje na pożywienie, a także swoje wewnętrzne sygnały głodu i sytości.

Okazuje się jednak, że słuchanie sygnałów własnego ciała nie zawsze się sprawdzi. U osób które się objadają, sygnały te są często zaburzone. Nieregularny sposób odżywiania się, zwłaszcza jeśli obejmuje napady objadania się, jak również epizody stosowania diety, zakłóca normalne mechanizmy, które kontrolują uczucie głodu i sytości, co sprawia że przestają one być wiarygodnymi wskaźnikami tego, kiedy należy jeść. Dobra wiadomość jest taka, że po pewnym czasie regularnego odżywiania się powrócą normalne uczucia głodu i sytości - chociaż może to trwać wiele miesięcy.

6 zasad, które pomogą ćwiczyć uważność w jedzeniu: 1. Zwolnij – gdy jemy powoli, wchłanianie składników odżywczych rozpoczyna się już w ustach, tym samym wcześniej zostaną wysłane chemiczne sygnały sytości. Kiedy jemy za szybko, wrzucamy w siebie zbyt dużo jedzenia, zanim pojawi się sygnał sytości. Nie przestajemy jeść, dopóki nie odczujemy fizycznego dyskomfortu przejedzenia. 2. Właściwa ilość – zakończyć jedzenie w momencie, gdy jesteśmy najedzeni w 80%. 3. Równanie energetyczne – pozostajemy w równowadze energetycznej, gdy energia przyjmowana przez ciało jest równa energii wypływającej. 4. Uważne zastąpienie – plasterki brzoskwini polane miodem, zamiast lodów z karmelem. 5. Co z oczu to z serca – to zasada warunkowania, coś o czym nie myślimy, nie mówimy, ani w związku z czym nie podejmujemy żadnych działań, w końcu traci siłę oddziaływania. 6. Kochająca życzliwość i wewnętrzny krytyk – wsłuchanie się we własne wnętrze, świadomość istnienia i przeciwdziałanie negatywnym emocjom i uczuciom.

Korzystne jest wypracowanie wzorca regularnego odżywiania się. Podział długiego okresu, na łatwiejsze do kontrolowania odcinki czasu, nie dłuższe niż 3-4 godziny, wpływa na ograniczenia częstotliwości napadów objadania się. Plan odżywiania powinien uwzględniać trzy zaplanowane posiłki dziennie oraz dwie lub trzy zaplanowane przekąski. Dokładne godziny nie mają znaczenia, ważne aby były dopasowane do obowiązków i aby sposób odżywiania był jak najbardziej regularny. Ponadto warto przyjrzeć się swojemu typowemu tygodniowi pod kątem tego, co się je i kiedy uprawia się ćwiczenia. Pomocne w tym jest prowadzenie dziennika każdej swojej aktywności fizycznej, a także odczuć fizycznych i psychicznych towarzyszących jedzeniu. Celem tych działań jest wskazanie 14

form aktywności fizycznej, które skłaniają do częstszych ćwiczeń, bądź też zostaną włączone do codziennych zajęć, a także wyodrębnienie zdrowych produktów, które można regularnie i z przyjemnością jeść.Powody, aby coś w sobie zmienić, powinny się wiązać z czymś pozytywnym. Formułowanie celów związanych ze zmianą nawyków żywieniowych w bardziej pozytywny sposób przynosi zazwyczaj dużo lepsze rezultaty. Zmiana diety po to, aby stracić parę kilogramów, nie jest najlepszym możliwym celem. Lepiej skupić się na zmianie sposobu odżywiania związanej z poprawą zdrowia i lepszym odczytywaniem naturalnych sygnałów wysyłanych przez ciało. W ciągu ostatnich dziewięciu lat nieco większą popularność zyskały dobre praktyki konsumenckie, takie jak sprawdzanie daty ważności i przede wszystkim, składu kupowanych produktów spożywczych; obecnie robi to przynajmniej czasami odpowiednio 90% i 71% badanych, w tym często lub zawsze – 69% (wzrost o 5 punktów) i 40% (wzrost o 14 punktów).

Przydatne wskazówki korzystaj z mniejszych talerzy i misek używaj mniejszych narzędzi do nakładania porcji przed posiłkiem wypij szklankę wody oceń swój poziom głodu i sytości pozostaw na talerzu małą ilość jedzenia, by nikt nie proponował dokładki • pij z wysokich, wąskich szklanek i kubków, ponieważ wydają się większe • podejmij decyzję odnośnie posiłku, przed jego rozpoczęciem a nie w miarę jedzenia • rozpocznij jedzenie jako ostatni, żeby mniej zjeść „dla towarzystwa” • zwróć uwagę na opakowania – nie zawsze opakowanie, puszka czy słoik stanowią jedną porcję • niezdrowe produkty przesuń na tył półek w lodówce i szafkach, a najlepiej w domu nie trzymaj ich w ogóle • przełóż zdrowe produkty, na przykład owoce, w miejsce najlepiej widoczne i najłatwiej dostępne • zanim sięgniesz po niezdrową przekąskę zjedz jakiś owoc • serwuj posiłki z sałatą i zaczynaj jedzenie właśnie od niej • podczas zakupów korzystaj z przygotowanej wcześniej listy • unikaj podejmowania decyzji dotyczących jedzenia, kiedy jesteś głodny (unikaj uczucia głodu) • zadaj sobie pytanie, czy naprawdę ten niezdrowy produkt jest Ci potrzebny oraz czy aby nie jesz bezmyślnie.

• • • • •

Aby odnieść sukces, należy nowe, zdrowe zwyczaje wprowadzać krok po kroku, pozwoli to na mniejsze odczuwanie zmian jako przytłaczające i uciążliwe. Pomocna również może być wizyta u specjalisty, który ustali dokładne zapotrzebowanie energetyczne oraz należną ilość energii pochodzącej z białka, węglowodanów i tłuszczu.

Oprac. Anna Borysiuk Źródło: (piśmiennictwo) dostępne w redakcji

Cukier ukryty pod różnymi nazwami Etykiety na produktach spozywczych bardzo często są tak sporządzane, by ukryć zawarty w nich cukier. Większość z nas wierzy, że jeśli nie jest tam napisane wprost “cukier”, to go tam nie ma. Otóż w wielu przypadkach to jedynie sprytny chwyt marketingowy i doskonale przemyślana manipulacja.

puje w napojach, szczególnie gazowanych, ze względu na to, że napoje gazowane w pewnym stopniu zabijają słodki smak. Mała puszka napoju energetycznego będzie miała około 5 łyżeczek.

ardzo często otyłość, próchnica, cukrzyca i niedobory pokarmowe mogą być wynikiem spożywania zbyt dużej ilości przetworzonych cukrów prostych. Substancje słodzące zazwyczaj nie zawierają żadnych składników odżywczych, a tym samym dostarczają dużą ilość pustych kalorii, które nie sprzyjają naszemu zdrowiu czy samopoczuciu. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia

Cukier występuje jednak nie tylko w tzw. słodyczach, ale dodawany jest także do wielu innych produktów, które mogą wydawać się niesłodkie.

Jednak jak się do tego odpowiednio stosować, skoro często etykiety produktów spożywczych wprowadzają nas w błąd, skutecznie maskując cukier prosty. W standardowym batoniku może być około 4 łyżeczek, czyli 20 g cukru. W bardzo dużych ilościach cukier wystę-

Nie każdy by się spodziewał, że cukier znajdziemy m.in. w słonych przyprawach, płatkach śniadaniowych, produktach mlecznych, jogurtach czy daniach gotowych, obiadowych, które nie są przygotowywane na słodko. Niebezpieczne są także różnego rodzaju sosy, np. w jednej łyżce ketchupu jest pół łyżeczki cukru. Kto by się spodziewał, prawda? Cukier nie zawsze występuje

spożycie cukru nie powinno przekraczać 10 proc. dziennego zapotrzebowania kalorycznego.

w składzie pod nazwą cukier. Bardzo często są to różne słody albo syropy, np. syrop glukozowo - fruktozowy czy inwertyna. Nie możemy jednak dać się zwieźć temu, że jeżeli spożywamy cukier brązowy czy też trzcinowy, to już odżywiamy się zdrowo. One zawierają odrobinę więcej wartościowych składników, ale ich kaloryczność i działanie w organizmie jest dokładnie takie samo jak cukru oczyszczonego. Tak więc słodzimy tyle samo, jedynie drożej za to płacąc. Biały cukier zwiększa kaloryczność diety, natomiast nie dostarcza żadnych witamin, błonnika i przeciwutleniaczy. Zawiera jedynie śladowe ilości składników mineralnych. Im większy jego udział w diecie, tym większa gęstość kaloryczna diety, a mniejsza gęstość odżywcza.

Dieta z wysoką zawartością przetworzonych cukrów prostych zwiększa ryzyko nadwagi, otyłości, próchnicy i cukrzycy. Przyczynia się również do podwyższenia poziomu triglicerydów i cholesterolu we krwi, a w konsekwencji do chorób serca. Alternatywą dla cukru może być ksylitol, który zawiera znacznie mniej kalorii niż standardowe substancje słodzące i może mieć pozytywny wpływ na zdrowie jamy ustnej. W większych dawkach wywołuje jednak efekt przeczyszczający, dlatego powinien być stosowany z umiarem.

Oprac. Weronika Źródło: www.cukrzyca.akcjasos.pl

Równowaga kwasowo-zasadowa w cukrzycy P łyny wewnątrz i zewntrzkomórkowe zawierają nie tylko wodę, ale również mnóstwo różnych substancji chemicznych, które w środowisku wodnym dysocjują i występują w postaci jonów dodatnich (kationów) i jonów ujemnych (anionów). Woda także dysocjuje dostarczając do środowiska jednakową ilość jonów wodorowych (H+, dodatnich) i wodorotlenowych (OH-, ujemnych). Organizm stara się utrzymać taki poziom anionów i kationów, który zapewnia prawidłowe przemiany metaboliczne, fizjologiczne działanie enzymów i hormonów oraz prawid łowe fu n kc jonowa nie każdej tkanki i komórki.

Stężenie jonów a odczyn roztworu wodnego

Stężenie jonów wodorowych warunkuje wartość odczynu roztworu wodnego. Miarą odczynu jest pH w skali 0-14. Im większe stężenie jonów wodorowych w roztworze, tym wartość pH jest mniejsza od 7, a odczyn roztworu jest kwaśny. Jeżeli stężenie jonów wodorowych jest równe stężeniu jonów wodorotlenowych, to wartość pH wyno16

si 7, a odczyn roztworu jest obojętny. Przy małym stężeniu jonów wodorowych odczyn pH wzrasta powyżej 7 i roztwór staje się zasadowy. Równowaga kwasowo - zasadowa w organizmie polega na utrzymaniu optymalnego stężenia jonów wodorowych zarówno w przestrzeniach wewnątrzkomórkowych, jak i zewnątrzkomórkowych. Fizjologiczna wartość pH wewnątrz komórek wynosi ok. 7. Odczyn krwi i płynów pozakomórkowych wynosi pH = 7,35-7,45. Nad utrzymaniem równowagi kwasowo - zasadowej organizmu czuwają mechanizmy obronne,

jak bufory krwi i tkanek (wodorowęglanowy, białczanowy, fosforanowy, hemoglobinowy) oraz płuca i nerki.

Kwasica i zasadowica - co to takiego? Wyróżnia się dwa rodzaje zaburzeń gospodarki kwasowo-zasadowej – kwasica i zasadowica. O rodzaju zaburzenia świadczy odczyn krwi. Jeżeli pH krwi obniża się poniżej wartości 7,35, to rozpoznaje się kwasicę, natomiast przy odczynie krwi większym niż 7,45 rozpoznaje się zasadowicę ustroju. Granicznymi dla życia człowieka są wartości pH krwi 6,8 i 7,8.

Zarówno kwasica jak i zasadowica mogą mieć charakter oddechowy lub metaboliczny. Groźniejszym stanem dla zdrowia i życia człowieka jest kwasica. Cukrzyca jest chorobą metaboliczną, której głównym objawem jest wysokie stężenie glukozy we krwi, czyli hiperglikemia. Podłożem cukrzycy typu 1 jest brak insuliny, hormonu wydzielanego przez trzustkę i regulującego gospodarkę węglowodanową w organizmie człowieka. Przyczyną rozwoju cukrzycy typu 2 jest insulinooporność, czyli brak odpowiedzi tkanek obwodowych na działanie insuliny i niedostateczne wydzielanie insuliny. Cukrzyca typu 1 jest insulinozależna i w jej leczeniu stosuje się tylko insulinoterapię. Leczenie cukrzycy typu 2 polega na stosowaniu doustnych leków hipoglikemizujących, leków zwiększających wydzielanie insuliny i w niektórych przypadkach – insulinę.

Zakwaszenie groźne przy cukrzycy Groźnym powikłaniem cukrzycy jest kwasica ketonowa. Występuje ona w każdym typie cukrzycy, ale częściej dotyczy pacjentów z cukrzycą typu 1. Bardzo często kwasica ketonowa jest pierwszym objawem choroby. W warunkach fizjologicznych insulina transportuje glukozę do komórek tkanek obwodowych, obniżając tym samym stężenie cukru we krwi. Brak insuliny lub znaczna insulinooporność skutkuje zatrzymaniem glukozy we krwi, a tym samym tkanki obwodowe nie mają podstawowego substratu do uzyskania energii potrzebnej do przemian metabolicznych. W takiej sytuacji ma-

teriałem energetycznym stają się tłuszcze zmagazynowane w tkance tłuszczowej. Tłuszcze ulegają rozpadowi do glicerolu i wolnych kwasów tłuszczowych, które są uwalniane do krwi i przenoszone do wątroby. Niedobór glukozy w komórkach stymuluje proces glukoneogenezy (synteza glukozy) w wątrobie i nerkach oraz w mniejszym stopniu proces glikogenolizy (rozpad glikogenu). Zsyntetyzowana glukoza trafia do krwiobiegu, ale nie może być wykorzystana przez tkanki obwodowe. Hiperglikemia nasila się wywołując osmotyczną diurezę (częste oddawanie dużych ilości moczu). Jeżeli objętość wydalanego moczu jest większa od ilości spożytych płynów dochodzi do odwodnienia organizmu. Glicerol jest substratem do syntezy glukozy w wątrobie, natomiast wolne kwasy tłuszczowe ulegają utlenianiu w procesie tzw. ß-oksydacji. Skutkiem ß-oksydacji są ciała ketonowe, do których należą aceton, kwas acetooctowy i kwas ß-hydroksymasłowy. Kwasy są kumulowane w tkankach i prowadzą do zakwaszenia organizmu. Ich nadmiar wydalany jest przez nerki

z moczem. Kwas acetooctowy może ulegać dalszym przemianom do acetonu, który nie jest kwasem, ale związkiem lotnym wydalanym z powietrzem wydychanym przez płuca oraz przez nerki z moczem. Nagromadzenie ciał ketonowych we krwi, w tym głównie kwasu ß-hydroksymasłowego, prowadzi do kwasicy ketonowej. Ciała ketonowe powstają także u osób zdrowych przy niedostatecznym stężeniu glukozy w tkankach. Zjawisko takie ma miejsce podczas snu, przy wielogodzinnych przerwach między posiłkami, w głodówce, przy diecie znacznie ograniczającej spożycie węglowodanów. Nie prowadzi to jednak do rozwoju kwasicy ketonowej.

Cukrzycowa kwasica niezdrowa dla organizmu Cukrzycowa kwasica ketonowa może rozwinąć się po kilku godzinach u pacjenta z cukrzycą typu 1 i hiperglikemią przekraczającą 250 mg/dl, jeżeli nie zostanie wyrównana dodatkową dawką insuliny. Najczęściej w kwasicy ketonowej stwierdza się hiperglikemię rzędu 300-800 mg/dl. 17

W zależności od stopnia nasilenia kwasicy metabolicznej można wyróżnić następujące rodzaje kwasicy ketonowej: • łagodna – pH krwi < 7,3 • umiarkowana – pH krwi < 7,2 • ciężka – pH krwi < 7,1 Cukrzycowa kwasica ketonowa dotyczy nie tylko osób z nierozpoznaną cukrzycą. Często występuje u pacjentów już zdiagnozowanych i leczonych insuliną. W takich przypadkach, przyczynami rozwoju kwasicy ketonowej są nieprawidłowości w insulinoterapii lub stosowaniu doustnych leków h ip o g l ike m iz u ją c yc h ora z stany zwiększonego zapotrzebowania na insulinę.

Pierwsze objawy kwasicy ketonowej przypominają zaburzenia żołądkowo - jelitowe, gdyż są to nudności, wymioty, bóle brzucha, czasami biegunka. Bardzo często mylone są z zatruciem pokarmowym lub infekcją przewodu pokarmowego. Następnie dołączają się objawy związane z zakwaszeniem organizmu i hiperglikemią. Są to – częste oddawanie znacznych ilości moczu oraz przyspieszenie pogłębienie oddechów (oddech Kussmaula). Częste oddawanie zbyt dużych ilości moczu nie pokrytych objętością przyjętych płynów prowadzi do odwodnienia objawiającego się zwiększonym pragnieniem, suchością w jamie ustnej,

Przyczyny rozwoju kwasicy ketonowej:

opóźnione rozpoznanie cukrzycy, zwłaszcza typu 1 • ominięcie zastrzyku z insuliną, zbyt mała dawka insuliny, • przeterminowany lek, nieprawidłowe działanie sprzętu wstrzykującego insulinę (‘pen”, osobista pompa insulinowa) nieregularne pomiary stężenia glukozy we krwi i nieprawidłowa • reakcja na przedłużającą się hiperglikemię przewlekle źle wyrównana cukrzyca • przerwanie insulinoterapii • mylne rozpoznanie pierwszych objawów kwasicy • ostra ciężka choroba infekcyjna np. zapalenie płuc, grypa, • zakażenie dróg moczowych zawał mięśnia sercowego, udar mózgu, choroby nowot• worowe • ostre zapalenie trzustki o ciężkim przebiegu • ciąża u kobiety chorej na cukrzycę • nadużywanie alkoholu • narkotyki i środki odurzające np. kokaina, amfetamina, ek• staza stosowanie niektórych leków np. sterydy, sympatykomime• tyki, niektóre leki psychotropowe, tiazydy zaburzenia odżywiania, zwłaszcza u młodych pacjentów (lęk przed przytyciem)

zaburzeniami wydzielania śliny. Charakterystycznym objawem kwasicy ketonowej jest wyczuwalny zapach acetonu z ust (zapach kwaśnych jabłek). Przedłużająca się kwasica ketonowa prowadzi do zaburzeń świadomości, utraty przytomności i śpiączki.

Główne objawy cukrzycowej kwasicy ketonowej:

• utrata apetytu, nudności, wymioty, bóle brzucha • zapach acetonu z ust (zapach kwaśnych jabłek) • oddech Kussmaula (tzw. oddech „gonionego psa”) • odwodnienie (suchość błon śluzowych jamy ustnej i języka, utrata napięcia skóry, prag• nienie) częste oddawanie dużych ilości • moczu zaczerwienienie policzków • (rumieniec kwasicy) • ból w klatce piersiowej • osłabienie, zmęczenie, senność zaburzenia świadomości aż do śpiączki

Podstawą rozpoznania kwasicy ketonowej jest wysoka hiperglikemia, obecność ciał ketonowych we krwi i moczu oraz obniżone pH krwi. Diabetycy powinni ściśle przestrzegać zasad leczenia cukrzycy, kontrolować poziom glikemii, nie lekceważyć pierwszych niepokojących objawów kwasicy i sprawdzać poziom ciał ketonowych w moczu lub we krwi (dostępne są paski testowe mierzące poziom ciał ketonowych w moczu lub we krwi).

Kwasica mleczanowa Niespecyficznym powikłaniem cukrzycy jest kwasica mleczanowa. Dotyczy ona najczęściej pacjentów z cukrzycą typu 2, leczonych biguanidami z nieprzestrzeganiem przeciwwskazań, np. niewydolność nerek, stany tkankowej hipoksemii (rozległa miażdżyca, niewydolność oddechowa). W cukrzycy typu 1 kwasica mleczanowa jest najczęściej powikłaniem kwasicy ketonowej. Kwasica mleczanowa jest skutkiem nagromadzenia kwasu mlekowego w organizmie, z równoczesnym podwyższeniem jego stężenia we krwi powyżej 5 mmol/l i obniżeniem pH krwi poniżej 7,35. Kwas mlekowy powstaje w mięśniach podczas spalania glukozy w warunkach niedostatecznej ilości tlenu (glikoliza beztlenowa). Wytwarza się on również jako produkt przejściowy przy spalaniu glukozy w warunkach tlenowych, ale szybko ulega przekształceniu do kwasu cytrynowego, który jest metabolizowany do dwutlenku węgla i wody. Kwasica mleczanowa rozwija się w stanach nadmiernej produkcji kwasu mlekowego, przy jednoczesnej obniżonej

zdolności organizmu do jego usuwania. Wyróżnia się dwa typy kwasicy mleczanowej: Typ A – kwasica beztlenowa, będąca efektem niedotlenienia tkanek, np. wstrząs, masywny krwotok, zator tętniczy, sepsa, ostra i przewlekła niewydolność oddechowa, rozległy zawał mięśnia sercowego, udar mózgu, ciężka niedokrwistość oraz Typ B – kwasica tlenowa, niezależna od niedotlenienia tkanek, np. choroby wątroby, nerek, choroby nowotworowe, zatrucie alkoholem, glikolem, metalami ciężkimi, salicylanami, tlenkiem węgla, terapia doustnymi lekami przeciwcukrzycowymi (biguanidy, np. fenformina, metformina) z zaniechaniem przestrzegania przeciwwskazań. W cukrzycy może wystąpić zarówno typ A, jak i typ B kwasicy mleczanowej.

odwodnienia (suchość w jamie ustnej, skąpe wydzielanie śliny, pragnienie), przyspieszony i pogłębiony oddech. U chorych z kwasicą mleczową stwierdza się ponadto obniżenie ciśnienia tętniczego krwi oraz obniżenie temperatury ciała (hipotermia). W ciężkiej postaci kwasicy mleczanowej występują zaburzenia świadomości, majaczenia, utrata przytomności i śpiączka. Kwasica mleczanowa jest bardzo niebezpieczna dla diabetyków z uwagi na wysoką śmiertelność. Wyrównana cukrzyca nie zaburza równowagi kwasowo-zasadowej ustroju. Ważne jest, by diabetycy ściśle przestrzegali zasad leczenia, edukowali się, prowadzili stale samokontrolę, stosowali odpowiednią dietę. Każdy diabetyk powinien posiadać nie tylko gleukometr, ale Objawy i aparat umożliwiający kwasicy mleczanowej w łatwy sposób dokonanie pomiaru ciał ketonoObjawy kwasicy mleczanowej wych we krwi i w moczu. nie są specyficzne i są to objawy Każdy niepokojący objaw obserwowane w innych typach nie może być lekceważony. kwasicy, takie jak zaburzenia Dr hab. n. med. Danuta Pawłowska żołądkowo - jelitowe, objawy 19

Lecznicze działanie S

ystematyczny wysiłek fizyczny to najskuteczniejszy i najtańszy sposób na uniknięcie wielu schorzeń. Badania epidemiologiczne wykazały, że rozwój cukrzycy występuje częściej u osób nieaktywnych fizycznie i przeciwnie - u osób aktywnych choroba ta rozwija się rzadziej. Wysiłek fizyczny jest integralną częścią każdego dobrego programu kontroli cukrzycy. Ma on znaczenie lecznicze u chorych na cukrzycę typu 2 i 1 oraz profilaktyczne u osób zagrożonych tą chorobą. Wie-

loaspektowe działanie wysiłku fizycznego korzystnie wpływa na układ krążenia, układ ruchu, przemianę materii, a przez to zapobiega większości późnych powikłań cukrzycowych.

Wysiłek trwający ponad pół godziny uruchamia zapasy tłuszczu w organizmie.

• działanie antydepresyjne. Badania psychiatryczne dowodzą, że 30-minutuwy wysiłek fizyczny działa podobnie jak leki antydepresyjne. Należy jednak pamiętać, że jednostajny wysiłek fizyczny to ćwiczenia typu bieganie. • działania antystresowe. Stres zwiększa poziom cukru we krwi, co utrudnia uzyskanie prawidłowych wartości glikemii. Wysiłek fizyczny nie tylko spala dodatkową porcję glukozy wyrzuconą w czasie stresu, ale również rozładowuje emocje. • ułatwia normalizację ciśnienia tętniczego krwi • powoduje zwiększenie aktywności fibrynolitycznej osocza i zmniejszenie procesów krzepnięcia • powoduje poprawę krążenia obwodowego i wieńcowego • poprawia wydolność fizyczną – kondycję chorego. • wpływa pozytywnie na stan mięśni, kości, stawów i inne. • polepsza jakość snu, • sprzyja większemu wydatkowaniu energii, • zwiększa odporność na zakażenia

Przed podjęciem wysiłku fizycznego niezbędna jest u chorego ocena ogólnego stanu

Wysiłek fizyczny: • zwiększa wrażliwość na insulinę. Podczas wysiłku fizycznego zwiększa się wrażliwość receptorów insulinowych, co oznacza, że mniej cząsteczek insuliny potrzebna do wprowadzenia do komórek ciała takiej samej ilości glukozy. Dzięki temu obniża się zapotrzebowanie na insulinę i łatwiej uzyskuje się prawidłowe wyrównanie metaboliczne. Oznacza to, że wysiłek fizyczny poprawia insulino wrażliwość, co jest szczególnie ważne u osób z nadwagą bądź otyłością, u których rozwinęła się oporność na insulinę. • ułatwia utrzymać stężenie glukozy we krwi w zalecanych granicach, • obniża stężenie cholesterolu frakcji LDL, jednocześnie podnosząc stężenie dobrego, ochronnego cholesterolu frakcji HDL • powoduje utrzymanie prawidłowej masy ciała 20

wysiłku fizycznego zdrowia obejmująca przede wszystkim stwierdzenie występowania, rodzaju i stopnia zaawansowania powikłań cukrzycowych. Drugim niezbędnym warunkiem prawidłowego stosowania wysiłku fizycznego u chorych na cukrzycę jest jego odpowiednie dawkowanie. W tym względzie bierzemy pod uwagę: rodzaje wysiłków, intensywność, czas trwania, częstotliwość wykonywania. W cukrzycy wskazane są wysiłki tlenowe, podczas których oddech i praca serca są szybsze, co sprawia, że więcej tlenu dociera do pracujących mięśni.

w cukrzycy

Taki rodzaj wysiłku stanowią np. ćwiczenia ogólnousprawniające na wolnym powietrzu w sali lub w wodzie, marsze, truchty, jazda na rowerze, pływanie, jazda na nartach biegowych. Najbardziej odpowiednią i zalecaną formą wysiłku fizycznego dla chorych na cukrzycę jest 30 - minutowy spacer, najlepiej codziennie. W cukrzycy typu 1 oraz u chorych leczonych insuliną należy przestrzegać zasad bezpiecznego podejmowania wysiłku fizycznego. Chory musi

nauczyć się oceniać nasilenie i czas trwania wysiłku, zapotrzebowanie na dodatkowe węglowodany oraz modyfikować dawki insuliny w zależności od reakcji organizmu na wysiłek. Glikemię

należy kontrolować przed wysiłkiem, w jego trakcie i kilka godzin po zakończeniu wysiłku. Ważna jest częstotliwość ćwiczeń, aby wysiłek fizyczny wywoływał korzystne efekty tzn. poprawił wrażliwość tkanek na insulinę i wyrównanie glikemii, powinien być wykonywany najlepiej codziennie i trwać około 30 - 45 minut. Konieczne jest przyjmowanie dodatkowych węglowodanów przed wysiłkiem, co godzinę w trakcie wysiłku i po jego zakończeniu. Należy unikać dużego wysiłku na szczycie działania insuliny oraz nie wstrzykiwać insuliny w miej-

sca intensywnie uczestniczące w ćwiczeniach (np. udo, ramię).

W cukrzycy typu 2 wysiłek fizyczny stanowi istotną część leczenia niefarmakologicznego. Ma na celu zwiększenie

wrażliwości tkanek na insulinę, co ułatwia wyrównanie metaboliczne. Intensywność ćwiczeń powinna być wprowadzana stopniowo. Elementem treningu jest stosowanie rozgrzewki która powinna objąć przede wszystkim stretching i trucht oraz trwać przez około 5-10min. Zaleca się regularny wysiłek o umiarkowanym nasileniu trwający 30 minut, wykonywany codziennie lub przynajmniej trzy razy w tygodniu. Trening powinien obejmować również kilka krótkich ćwiczeń o dużej intensywności. Zakończenie ćwiczeń powinno natomiast opierać się o dziesięciominutowy marsz wraz z rozciąganiem ćwiczonych partii mięśni. Ćwiczenia wraz z odpo-

wiednią dietą i farmakoterapią, stanowią podstawową i nadrzędną część terapii oraz chronią przed konsekwencjami choroby. Zrównoważony, odpowiednio dostosowany wysiłek może przynieść tylko pozytywne skutki. Warto być zatem aktywnym fizycznie, by dłużej móc cieszyć się lepszym zdrowiem.

mgr Agnieszka Wysocka

Cukrzyca to nie tylko cukier Odkrycie insuliny w 1921 roku uratowało życie wielu chorym na cukrzycę. Niestety nie rozwiązało to wszystkich problemów związanych z tym schorzeniem.

decydowana większość chorych (bo aż 85%) ma cukrzycę typu 2. Choroba ta, nawet nie leczona, może początkowo nie powodować żadnych objawów bądź też są one tak słabo wyrażone, że mogą być zarówno przez samych chorych, jak i lekarzy pomijane. Wieloletnie obserwacje kliniczne wykazują jednak, że ta postać cukrzycy powoduje znaczące skrócenie czasu życia, przyczynia się do rozwoju niepełnosprawności i znacznie upośledza komfort życia na skutek rozwoju późnych powikłań.

Wiele powikłań cukrzycy Większość pacjentów chorujących na cukrzycę zna powikłania, jakie może powodować ta choroba. Zapytani jednym tchem wymieniają stopę cukrzycową, powikłania oczne czy uszkodzenie nerek, a nawet śpiączki cukrzycowe, choć 90 lat po wprowadzeniu insuliny do terapii cukrzycy powikłania te stały się marginalne. Natomiast niewielu zdaje sobie sprawę z tego, że najczęstszym powikłaniem cukrzycy typu 2 jest zwiększenie ryzyka sercowo-naczyniowego i choroba dużych naczyń krwionośnych. Nie jest to wprawdzie problem charakterystyczny tylko 22

dla cukrzycy, jednakże w tej grupie chorych rozwija się znacząco szybciej i częściej, a w momencie rozpoznania bywa już bardziej zaawansowany.

Serce pod szczególną ochroną

Ryzyko rozwoju choroby niedokrwiennej serca jest u diabetyków 2-4 razy większe niż u osób bez cukrzycy. Ponadto jest ono podobne u kobiet i mężczyzn, gdyż cukrzyca znosi efekt ochronny płci, obserwowany w populacji ogólnej. Zawał serca występuje u co siódmego diabetyka (!), a dolegliwości związane z niestabilną dławicą piersiową na nieszczęście pacjentów i zajmujących się nimi lekarzy mogą być mało charakterystyczne i maskowane przez cukrzycę. Pomimo postępu wiedzy w zakresie terapii kardiologicznej i poprawy rokowań chorych, powikłania sercowo-naczyniowe u chorych na cukrzycę nadal stanowią poważny problem medyczny, gdyż poprawa ta w mniejszym stopniu dotyczy diabetyków. Uważa się, że cukrzyca przyspiesza wystąpienie choroby niedokrwiennej serca w tym zawału mięśnia sercowego ok trzykrotnie.

Jeśli współistnieje z nadciśnieniem tętniczym to ryzyko to zwiększa się ośmiokrotnie, a jeśli dołączą do tego zaburzenia lipidowe to nawet 19 krotnie! Prowadzi to do wniosku, że cukrzyca typ 2 stanowi równoważnik choroby niedokrwiennej i wszyscy pacjenci powinni być traktowani jak chorzy po już przebytym zawale, czyli pacjenci najwyższego ryzyka! Aktualny stan wiedzy dowodzi, że jedynie pełna profilaktyka powikłań sercowo-

-naczyniowych obejmująca a także parametrów lipidowych (cholesterolu i jego frakcji oraz trójglicerydów) może przyczynić się do ograniczenia tego ryzyka, a co się z tym wiąże powikłań naczyniowych. Dlatego Polskie Towarzystwo Diabetologiczne kładzie nacisk również na leczenie chorób współistniejących. I choć proces leczenia powinien być indywidualnie dostosowany do wieku biologicznego, czasu trwania choroby, obecności powikłań i typu cukrzycy, to zaproponowano pewne cele pełniące jednocześnie rolę dodatkowych kryteriów wyrównania. Kontrola wielu parametrów Równie ważnymi celem leczenia cukrzycy stało się więc leczenie zaburzeń lipidowych, jak i nadciśnienia tętniczego. normalizację zarówno glikemii, jak i ciśnienia tętniczego,

Aby mówić o dobrym wyrównaniu cukrzycy powinniśmy dążyć do osiągnięcia wyniku:

• stężenia cholesterolu całkowitego poniżej 175 mg/dl • stężenie cholesterolu frakcji LDL (tzw. „złego cholesterolu”) u osób po 40 r.ż. poniżej 70mg/dl • stężenia cholesterolu HDL (tzw. „dobrego cholesterolu”) u mężczyzn powyżej 40 mg/dl u kobiet powyżej 50 mg/dl • stężenie trójglicerydów poniżej 150 mg/dl oraz • wyrównania ciśnienia tętniczego poniżej wartości 140/85 mmHg a u pacjentów z nefropatią poniżej 130/80 mmHg.

Dbajmy o zdrowy tryb życia I choć głównym przedmiotem zainteresowania w leczeniu chorych na cukrzycę typu 2 pozostaje kontrola glikemii, to jednak zawsze powinna ona być częścią całościowego programu redukcji czynników ryzyka sercowo-naczyniowego, obejmującego zaprzestanie palenia tytoniu, zwiększenia aktywności fizycznej i wprowadzenia innych nawyków zdrowego stylu życia, jak również kontroli ciśnienia tętniczego krwi i parametrów lipidowych. Nie należy się zatem dziwić, jeśli od swojego lekarza prowadzącego pacjent dostanie „kolejną” tabletkę. Tak jak i nie należy zapominać o regularnym doposiłkowym przyjmowaniu preparatów metforminy (przez niektórych pacjentów zwanych „opornikami” ze względu na ich charakterystyczną wielkość), ponieważ pozostaje ona optymalnym lekiem nawet, gdy jest stosowana jako terapia wspomagająca do insuliny. Jej udowodnione badaniami naukowymi działanie ograniczające ryzyko sercowo-naczyniowe wzmocniły jej pozycję jako leku preferowanego u tych pacjentów u których nie ma przeciwwskazań do jej stosowania. Dr n. med. Agnieszka Kędzia Klinika Chorób Wewnętrznych i Farmakologii Klinicznej SP CSK, Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach

Vitafon,

ecz czyli e i enie dźwięk naszego zdrowia? an st ić aw pr po e oż m em Czy terapia Vitafon czna: tak! Odpowiedź jest jednozna

kazuje się bowiem, że drgania dźwiękowe mogą oddziaływać na głębokie partie organizmu, zwiększając przede wszystkim przepływ limfy i krwi w naszym ciele. Jak udowadniają badania naukowe, my sami i wszystko, co nas otacza, zbudowane jest z atomów, które wciąż są w ruchu, przemieszczają się, wchodzą w skomplikowane konfiguracje. Fizyka kwantowa pokazuje, że nic we wszechświecie nie jest statyczne, jednostajne, lecz ciągle się zmienia, pulsuje energią i wibracjami. Może więc na wibracje możemy odpowiadać wibracjami, czyli zmieniać stan naszego organizmu lecząc go drganiami dźwiękowymi o określonej częstotliwości? Na pewno warto się o tym przekonać.

Mikrowibracje leczą Do oddziaływania między molekułami potrzebne jest ciepło – pisze redaktor strony internetowej Vitafon.pl Dorota Nowak. - Mikrowibracje zaś uczestniczą w oddziaływaniu międzykomórkowym. Mikrowibracje w tkankach organizmu człowieka powstają w momencie skurczu nawet jednej komórki mięśniowej. Miliardy komórek mięśniowych, kurcząc się systematycznie, dostarczają tkance potrzebnych mikrowibracji. Komórka mięśniowa na skurcz zużywa nagromadzoną energię biochemiczną. Dlatego mikrowibracje w organizmie zawsze znajdują się w stanie deficytu, a budowa 24

anatomiczna organizmu zwierząt i człowieka zadziwiająco odpowiada racjonalnemu pobudzaniu i przekazywaniu mikrowibracji powstałych podczas aktywności mięśniowej.

Vitafon wspiera inne formy terapii

Z ankiet, wypełnianych przez pacjentów, korzystających z Vitafonu, płyną ciekawe wnioski. Vitafon może być skutecznym wsparciem terapii związanych z chorobach nefrologicznymi, powstającymi w wyniku powikłań diabetologicznych. 68-letnia pacjentka, chora na cukrzycę, od kilku lat zmagała się z poważnymi obrzękami nóg, spowodowanymi nadmiarem wody w organizmie (diagnoza: cukrzyca i zaawansowana choroba nerek). Opiekujący się nią lekarz nefrolog stwierdził, że przy tym stanie organizmu w przeciągu miesiąca lub dwóch kobieta będzie musiała poddać się dializom. Ta informacja skłoniła pacjentkę do rozpoczęcia terapii Vitafonem (przy wykorzystaniu schematu zabiegów związanych z zastojem chłonki limfatycznej kończyn dolnych:

Dzień 1 2 3 4-6 7-21

Obszar K tryb 1 1 2 2 2

min. 7 10 7 10 15

Obszar E31 tryb 1 1 2 2 2

min. 5 7 5 7 7

Zastój chłonki kończyn Leczenie realizowane jest według schematu, jeśli inaczej nie zalecił lekarz. Ilość zabiegów na dobę: 2-3. Kuracja - 21 dni (później zabiegi przeprowadzane są 1-3 razy na tydzień). Powtórna kuracja realizowana jest w razie konieczności. Pod golenie zaleca się podłożyć poduszkę. Po zabiegu wieczorem do samego rana w miarę możliwości nie wstawać. Podczas snu nogi powinny być uniesione (na przykład, podłożyć zwinięty koc). Schemat leczenia zastój chłonki kończyn W ramach jednego zabiegu należy wykonać fonowanie: obszar K+ obszar E31+ obszar zagłębienia pod kolanem+ okolice pachwiny

Obszar zagłębienia pod kolanem tryb min. 1 3 1 5 2 3 2 5 4 5

Okolica pachwiny tryb 1 1 2 2 4

min. 3 5 3 5 5

Po około 2 miesiącach terapii u pacjentki stwierdzono znaczne zmniejszenie obrzęków nóg oraz zmniejszenie wagi ciała o 1 kg. Po dwukrotnych wizytach u nefrologa odłożono decyzję o wprowadzeniu dializ.

Korzystanie z Vitafonu jest proste Na koniec dodajmy: korzystanie z Vitafonu jest niezwykle proste. Urządzenie zostało skonstruowane tak, by automatycznie przeprowadzać proces „masażu” drganiami dźwiękowymi. Wystarczy wybrać odpowiedni program (tryb) i przymocować wibrofony do określonego miejsca na ciele. Może to być np. obszar zagłębienia pod kolanem lub okolica pachwiny (dokładne oznaczenia poszczególnych miejsc znajdziemy w książeczce dołączonej do urządzenia). Po włączeniu Vitafonu i wybraniu określonego trybu urządzenie samodzielnie przeprowadzi proces leczenia

i wyświetli komunikat o jego zakończeniu. Co istotne, korzystanie z Vitafonu jest bezbolesne i nieinwazyjne (niektórzy pacjenci stwierdzają, że mikrowibracje wywołują przyjemne mrowienie w ciele). Urządzenie sprawdza się nie tylko w przypadku zastoju limfatycznego: specjaliści zalecają tego typu terapię w chorobach kręgosłupa, chorobach mężczyzn, chorobach stawów oraz w leczeniu urazów, złamań i ran. Pełne zestawienie informacji o Vitafonie znaleźć można na stronie internetowej www.vitafon.pl. Oprac. Dominik Sołowiej

Użytkownicy Vitafonu piszą... dniu dla mojej u gr w m ła pi ku za ie n ze Urząd ała na bóle krępi er ci a ór kt y, am m j ie n et 88-l ka. Pojan ci od o eg ln do a cz sz ła gosłupa, zw aty władzy tr u ty en om m ż ie n w ró ę wiały si ęsto upadała. cz a am m co z ze pr h, ac w nog óle przestała wyog w r. b. u e zi ad op st li W poruszała iu n ka sz ie m po , u m do chodzić z arze zapisyek L . u ik on lk ba zy pr o się tylk lowe i maści bó w ci ze pr ki et bl ta o lk ty wali robiłam ia dn u gr y w ło po d O . n typu Voltare dziennie zy ra a dw ie zn yc at em st mamie sy trzech tygoo oł ok o P . em on af it V zabiegi awiać. Obecnie pr po ę si ął cz za an st ch dnia ieszkam po ę si a sz ru po y oc m mama bez po Niedawno y. er ac sp a n ą n m ze i dz niu, wycho ioła (blisko). śc ko do ć jś pó ę si a ył aż w sama od bierze żadnych ie n ż ju że , ze js ie n aż w aj An y wiam m i om aj n Z h. yc w lo bó w leków przeci afon-Aktiv. it V ć pi ku za cą ch y, at lt dząc rezu Mariola Pawłowska

Witam serdecznie od prawie 6 -ciu miesięcy jestem szczęśliwa z powodu możliwości korzystania z vitafonu( opcja z materacem) jest to wspaniałe urządzenie, które z pewnością pomogło mi w moich licznych schorzeniach kregoslupa. Wieloletni ból, zniesiona lordoza, podwójna bardzo duża przepuklina ( kwalifikująca sie do operacji chirurgicznej).Właśnie to zmobilizowało mnie do szukania alternatywy, tak trafiłam na WASZE wspaniałe urządzenie które stosuje systematycznie ja i moi bliscy. Czuję sie wspaniałe, minęły ciagle bóle , zanim zaczęłam leczenie spałam na podłodze przez miesiąc.. Dziekuje jeszcze raz, pozdrawiam Aldona

bycia a n i m e i n e i umożliw mnie waruna z o z d r a b m ękuję Wa enia na dogodnych dla czeka mnie i z D ! ! m a t i W łupa i urządz s o o g g ę e r ł a k i ę n a n usui p l s k w u i p m e z a r tego w g p a ą m k iewiel znie po kach. Mam cnja. Wasz Vitafon skuterczyszą przy mojej przypa-chyba opera ów bólowych jakie towa zęści kręgosłupa lędżwio . waniu skutk uluję regularnie bolące c ależy się nagroda Nobla . dłości. Stymalazcy tego urządzenia n Pozdrawiam, Jerzy K wego. Wyn 26

ten stosuję na t ra a p A . T u n fo a it v ytkownikiem ż u em st je y z podrażsu a ow cz on o op eg n ek or w a Od pew sk ci u żkową która rą k ę n li k u występuep ci rz oś p w a li .n eg tj ol p d j te y rz kręgosłu P u rdzeniowego. w er n o około eg o p w j ra ie p n d ia ła en z ok d or k a ę m cj ie n ra u ie k n łem stosować ą cz a z y gd ą il w eciwbólowe. ch rz p .Z i ól tk le b ta ić w a je ogromny b st od m częściowo mogłe i ł la a m z zymywał się tr co u ie n n a ól st b i k cu a ą ,t ł la miesi a m z ól jeszcze nieco b n te i cj .W między ra u em k ył ej rz on tó cz ow oń p e cj ra Po zak u k h miesiącach ec z tr o P . ilitanta ce b ą a h si ie re m ą a ol w tr d on k od p ie przez ok, ilitacyjny gdz b a h re ł ia z d od m itacji pozwołe il a b z a d h re y ob os sp czasie odwie a w d te zenia. Myślę, że ic ćw e n a razie widż n ró k m Ja łe o. a eg yw z js on ie is z wyk d ia n cjonować do d k n fu iu n aby sobie op ie st en cz ym ą ż u oł d p w re ob d to liły mi a T i rehabilitacj n fo a it V iej boli. . n la m a d u od st ę ro p si i o cj P e. n z oc id mo opera ości,efekty są w w li eg ol d ej oj m iu en Ryszard z Olawy cz pomóc w le

TAFOI V m e z c a d a Jestem posi 5 07 2015r miałem NU-T od 1i kręgosłupa zapadolegliwośc onków nerwowych lenie korz stosuję od kiedy go VITAFON . Dr.konsultant na dostarczonoliwość zalecił stosomoją doleg at nr.4 wg. Instrukwać schem wnika dostarczonej cji użytko m. Stosowałem VIz Aparate przez 40 dni.t.j 8 TAFON-T 5 dni zabieg). Bóle zabiegów ( gę chodzić .Całą kuustąpiły mo ltowałem z waszym rację konsu Ja mam 85 lat myDoktorem. już nie będę chodziślałem że omoże mi DOKTOR bica ł,że tylko p Anrzej Ku

Bardzo Wam dziękuje za umoż mi zakupu tego wspaniałego urzą liwienie Choruję na dyskopatię i znaczne dzenia . zwyrodnieniowe kręgosłupa - VITzmiany T - skutecznie mi pomaga w us AFON skutków bólowych jakie towarzy uwaniu mojej chorobie - ponieważ nie mogszą mi w mować żadnych leków przeciwbóę przyj- to urządzenie skutecznie mi po lowych usuwaniu bólu. Już po 9 dniach / 2xmaga w nie/ odniosłam ogromną ulgę - bó dzienpo miesiącu- ale stosowanie należyl ustąpił rzyć profilaktycznie po 2 tygodn powtósamo dotyczy mojego męża, któr iach.To vitafon na bóle kolan i barków. Vy stosuje T stosujemy od roku z małymi przeitafon jest bardzo skuteczny polecam w rwamiszczególnie ludziom w starszymszystkim wieku. M.

Stopa cukrzycowa

alarmujące

Cukrzyca – urastająca do smutnego miana choroby cywilizacyjnej – powoduje wiele komplikacji zdrowotnych. Z punktu widzenia podologii odciski i owrzodzenia pojawiające się na stopach diabetyków stanowią najmocniejszą i najbardziej dosadną zapowiedź bardzo poważnych problemów.

oczątkową nieprawidłowością jest zwykle tworzenie się wspomnianych, pozornie niegroźnych odcisków, które przez wzgląd na występujące u pacjentów z cukrzycą zaburzenia czucia – nie powodują dolegliwości bólowych i często, przez długi czas pozostają niezauważone. Zmianom wynikającym na przykład z noszenia źle dopasowanego, zbyt ciasnego i niewyprofilowanego obuwia towarzyszą też (także niepowodujące dolegliwości bólowych) ukłucia, zranienia iprzecięcia, które otwierają wrota do groźnych zakażeń. Całość dopełnia częsta wśród diabetyków choroba naczyń, która – powodując zmniejszony dopływ krwi do stóp – wywołuje wystąpienie kolejnych patologii.

Stopa cukrzycowa to częste zjawisko

Obraz często ignorowanych lub nieodczuwalnych patologii to zarys istoty schorzenia, które określa się jako stopa cukrzycowa, a które dotyka aż 15% diabetyków i stanowi powikłania neuropatii czuciowej (zaburzenia czucia bólu, temperatury etc.) oraz neuropatii autonomicznej (powstawanie przetok tętniczo - żylnych i upośledzenie procesu natlenienia krwi).

objawy

Wszystko to prowadzi do powstawania owrzodzeń i innych zmian patologicznych, których szybkie rozpoznanie i właściwe leczenie znacząco poprawia komfort życia Pacjentów i daje pomyślne rokowania na przyszłość.

Rodzaje stopy cukrzycowej

Stopa cukrzycowa występuje pod trzema postaciami. Najczęściej jest to postać neuropatyczna, która występuje u 70% chorych, a która charakteryzuje się niewielką bolesnością w stanie spoczynku, upośledzeniem czucia głębokiego i upośledzeniem odczuwania wibracji. Schorzeniu towarzyszą też uszkodzenia w obrębie struktury kości, a leczenia skupia się na odciążeniu stopy. Stopa cukrzycowa przyjmująca postać niedokrwienną to natomiast stan, który spowodowany jest miażdżycą naczyń obwodowych, niezmieniającą struktury kości. Schorzenie w tej postaci charakteryzuje to, że stopa chorego przybiera sine zabarwienie, w jej obrębie występują zgorzele lub martwica, a wyczucie tętna jest niemożliwe. Pacjenci zmagający się z tą postacią schorzenia skarżą się zwykle na dużą bolesność w ruchu i spoczynku. Stopa cukrzycowa neuropatyczno-niedokrwienna to z kolei postać mieszana schorzenia, której

rozpoznanie wiąże się – niestety – z najgorszym, najmniej optymistycznym rokowaniem. Wszystko przez dużą liczbę możliwych powikłań stanu, wśród których najczęściej rozróżnia się neuroartropatię (stopa Charcota), powodującą wystąpienie obrzęków przypominających zapalenie tkanek, złamania lub zwichnięcia stawów, deformację stopy i wystąpienie znacznych owrzodzeń. Niestety, nie istnieje terapia dotycząca owrzodzeń cukrzycowych. Stopa cukrzycowa objęta jest natomiast szeregiem działań uzupełniających, których wprowadzenie daje nadzieję na uratowanie chorej kończyny.

Nie ignoruj objawów

Ignorowanie alarmujących objawów schorzenia sprawia, że – w radykalnych, zaawansowanych przypadkach – chore kończyny są amputowane. Jak wskazują przerażające, amerykańskie statystyki, w każdym roku, na terenie USA wykonuje się z tego tytułu aż 54 000 amputacji. Kolejne, zatrważające badania wskazują, że aż 70% amputacji na świecie spowodowanych jest powikłaniami cukrzycy. Co 30 sekund dochodzi do amputacji nogi u chorego na cukrzycę Pacjenta. Aż 85% tych zabiegów można było zapobiec przez wdrożenie odpowiednie profilaktyki, szerzenie świadomości dotyczącej zagrożenia i stawiając na szybkie rozpoznania. Bo stopa cukrzycowa to nie wyrok, tylko alarm, którego nie wolno ignorować.

Dolegliwości sugerujące stopę niedokrwienną

• Uczucie „zimnych nóg”. • Chromanie przestankowe: dolegliwości bólowe zlokalizowane w okolicy łydki, odczuwane w czasie chodzenia, a ustępujące po odpoczynku. • Bóle spoczynkowe zazwyczaj występujące w nocy, ale także w ciągu całej doby. Dolegliwości te źle rokują, oznaczają obecność znacznego niedokrwienia. • Stopa niedokrwienna jest bolesna, różowa, zimna, bez wyczuwalnego tętna.

Dolegliwości sugerujące stopę neuropatyczną

•Osłabienie lub zmniejszenie czucia bólu. •Parestezje: nieprzyjemne odczucia przypominające np. chodzenie po nierównej powierzchni, mrowienie skóry. •Drętwienie / cierpnięcie: pacjent może nie zauważyć utraty czucia, natomiast skarży się np. na uczucie „zimnych stóp” zwłaszcza po położeniu się do łóżka. •Stałe bóle stóp o charakterze piekącym, przeszywającym. •Nieprzyjemne odczucia (czasem ból) spowodowane kontaktem z pościelą, ubraniem (allodynia). •Kurcze mięśni nóg: zwykle w czasie spoczynku nocnego. •Zaburzenia czucia prowadzące do potykania się, niepewnego chodu. •Stopa neuropatyczna charakteryzuje się suchością skóry, dobrym uciepleniem i wyczuwalnym tętnem, obecnością modzeli, owrzodzeń oraz zniekształceniem stóp.

Zespół stopy cukrzycowej występuje w dwóch odmianach:

• Zespół stopy niedokrwiennej, który powstaje w wyniku po gorszenia ukrwienia w obrębie stopy. • Zespół stopy neuropatycznej, którego przyczyną jest uszkodzenie obwodowego układu naczyniowego. Oprac. M. B. Żródło: www.nazdrowie.pl www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie www.podolog.info.pl

Spokojna

zy dynamika może być spokojna ? Tak. Przypomnijcie sobie Państwo wahadło starego zegara - jednostajne tik-tak, tik-tak, tik-tak. W organizmie ludzkim to będzie: skurcz rozkurcz, skurcz - rozkurcz; ściśnięcie - rozciągnięcie, ściśnięcie - rozciągnięcie; lewa - prawa, lewa – prawa. Proponuję Państwu taką właśnie Spokojną Dynamikę, która ma szansę przywrócić równowagę w Waszym organizmie, a później utrzymać ją i przyczynić się do zmniejszenia dolegliwości, może nawet do ich ustąpienia.

W walce z chorobami cywilizacyjnymi Jako neurolog stosuję Spokojną Dynamikę głównie u pacjentów z dolegliwościami odkręgosłupowymi. Są one jednym z najczęściej występujących objawów poddania się współczesnemu stylowi życia: zbyt mało ruchu – biurko, komputer, auto pod oknem, telefon w kieszeni, przepracowanie, przeciążenie, stres, brak regeneracji. Ja to określam jednym słowem – „cywilizacja”. Cywilizacja uderza w nas wszystkich. U jednych powoduje bóle kręgosłupa, u innych bóle głowy, stawów, 30

kołatanie serca, osłabienie, u jeszcze innych nadmierne pobudzenie i mnóstwo innych dolegliwości. Nie proponuję Państwu zmiany pracy, żony, męża, domu, miejsca zamieszkania, hobby itd. Proponuję coś, co można zastosować zawsze i wszędzie, niedużym kosztem i wysiłkiem. Proponuję Spokojną Dynamikę. Czymże więc jest ta Spokojna Dynamika? To taki specjalny, spokojny spacer, spełniający trzy warunki:

1. „wolne ręce” 2. „twarz do przodu” 3. „głowa w chmurach” Przyjmujemy postawę pionową, czyli taką, do której nasz organizm został przystosowany i spokojnie, z nogi na nogę zaczynamy spacerować. Ręce luźno zwisają i same wchodzą w rytm spaceru, twarz trzymamy „do przodu”, bo tak mamy stworzoną głowę – wszystkie zmysły do przodu. Do tego, na czas spaceru, głowę – czyli myśli – mamy w chmurach, nie myślimy o niczym: dolegliwościach, egzaminach, pracy, domu itp. Moim zdaniem już 30 sekund takiej spokojnej dynamiki przywraca równowagę w kręgosłupie. Minuta takiego spaceru to pełnia szczęścia dla naszego ciała.

Jest jednak jeszcze jeden warunek skuteczności Spokojnej Dynamiki – trzeba to robić często – co 15 minut osoby pracujące w pozycji statycznej albo pracujące fizycznie z dużym przeciążeniem. Kierowcom zalecam co 30 minut zatrzymanie się na 1 minutę Spokojnej Dynamiki.

Chodźmy z głową w chmurach

„Głowa w chmurach ?” - niech każdy rozumie to jak chce, aby to zrobił. Głowa będzie w chmurach na pewno w sanatorium, na wczasach, na działce za miastem, po prostu gdzieś dalej od codzienności. Jeszcze tylko parę słów o tym, dlaczego ta Spokojna Dynamika jest taka dobra, lecznicza, dlaczego przywraca równowagę w kręgosłupie i całym naszym ciele ? Równowagę kręgosłupowi daje jego właściwe ustawienie i właściwe odżywienie wszystkich jego tkanek. Spokojna Dynamika przywraca prawidłowe ustawienie kręgosłupa. We wszystkich pozycjach statycznych, bądź wymuszonych, nasz kręgosłup cierpi: w pozycji leżącej jest ułożony, w pozycji siedzącej – usadzony. w pozycji stojącej stoi i nic poza tym. Przy Spokojnej Dynamice wszystkie kręgi względem siebie układają się najlepiej jak potrafią

dla danego człowieka, jego dolegliwości i stanu jego kręgosłupa. Te spokojne: ścisk i rozciągnięcie struktur elastycznych kręgosłupa ustawiają twarde i sztywne kości najlepiej jak mogą.

Odżywianie kręgosłupa Druga rzecz to odżywienie kręgosłupa i nie chodzi tu o dobre i zdrowe odżywianie się człowieka. Otóż połowę kregosłupa tworzą tkanki, które nie

mają swoich naczyń krwionośnych, czyli nie są przez nie bezpośrednio odżywiane. Są to chrząstki – w tym dyski międzykręgowe – więzadła, ścięgna, przyczepy mięśniowe. Jak więc one żyją? Żyją wtedy, gdy się ruszają, gdy się odkształcają. Jak się rozciągają – zasysają substancje odżywcze z dobrze ukrwionych kości czy mięśni, jak się ściskają – wydalają niepo

trzebne substancje. Podczas bezruchu wszystkie tkanki elastyczne w naszym ciele po prostu nie żyją, wegetują. Zdecydowana większość nagłych dolegliwości odkręgosłupowych pojawia się po dłuższym okresie bezruchu, a najdłuższym takim okresem jest sen. Często słyszymy: „muszę się rozchodzić, by ból zmniejszył się bądź ustąpił”.

a k i m Dyna

Dynamicznym Spokojem popraw jakość życia

Wiemy już, że najlepszym, często jedynym sposobem na niedolegający kręgosłup jest Spokojna Dynamika. Dodam jedynie, że nie trzeba zmieniać pracy, domu, samochodu ani stylu życia, nawet małżonków czy przyjaciół, najbliższych – trzeba jedynie zawsze i wszędzie stosować Spokojną Dynamikę; krótko ale często, z uśmiechem na twarzy, można w towarzystwie np. klienta, szefa czy bliskiej osoby. Trzeba po prostu to robić. Nasze organizmy są fantastycznie zorganizowane, wspaniale potrafią poradzić sobie z większością dolegliwości, potrafią być zdrowe, tylko nie trzeba im w tym przeszkadzać! Ruch, aktywność, w szczególności zaś Spokojna Dynamika - dadzą nam równowagę, dadzą nam zdrowie. dr Mariusz Czarnecki

o t e n i r l a u p s In czy to tylko ia

ostatnia deska ratunku? Mity i fakty liną o leczeniu insu „Jak Pan nie weźmie się w garść, Panie Zdzisławie, to dam insulinę!” – tak nierzadko straszy pacjenta lekarz, który jest rozgoryczony nienajlepszymi wynikami wyrównania cukrzycy typu 2. Czy słusznie? Czy insulina jest dla nieposłusznych, zaniedbujących dietę pacjentów? Albo czy insulina to tylko koło ratunkowe dla „tonącego w hiperglikemii” pacjenta? A czy zadowalający odsetek hemoglobiny glikowanej zawsze wskazuje na dobre wyrównanie cukrzycy? Spróbujmy ponownie zmierzyć się z mitami, które istnieją w wyobrażeniach o leczeniu insuliną i ocenie jej skuteczności zarówno wśród pacjentów, jak i czasami samych lekarzy. 32

„Insulina jest karą za objadanie się?”

Choć nieprzestrzeganie diety cukrzycowej może być przyczyną przyrostu masy ciała i w konsekwencji może stwarzać konieczność intensyfikacji leczenia, w tym insulinoterapii, to NIGDY nie należy jej postrzegać jako kary. Jeśli w ten sposób patrzymy na insulinoterapię – jako na karę, to tym samym skazujemy ją na niepowodzenie, bo negatywne nastawienie do leczenia sprawia, że pacjent ma trudność z przestrzeganiem zaleceń lekarza.

M i t y

„Insulina to ostateczność.”

Wielu pacjentów postrzega insulinoterapię jako ostatnią deskę ratunku i zło konieczne, gdy zawiodą leki doustne, a niechęć do tej terapii wynika często z mylnego wyobrażenia o rzekomym kłopotliwym wykonywaniu iniekcji. A tymczasem zastosowanie insulin analogowych podawanych raz na dobę (długodziałająca, bazalna) lub tuż przed posiłkami (krótkodziałająca, doposiłkowa), a także nowoczesne sposoby iniekcji insuliny – wstrzykiwacze, jednorazowe peny pozwalają na bezpieczną, bezbolesną i w gruncie rzeczy nieuciążliwą dla pacjenta insulinoterapię.

„ Mam dobre wyrównanie cukrzycy, ponieważ mój wynik hemoglobiny glikowanej jest zadowalający.”

Nie zawsze dobry wynik odsetka hemoglobiny glikowanej idzie w parze z dobrym wyrównaniem cukrzycy, ponieważ na odsetek HbA1c składają się zarówno zwyżki glikemii jak i niedocukrzenia w ciągu ostatnich 3 miesięcy. Zatem interpretacja wyniku HbA1c zawsze powinna odbywać się z oceną wyników rzetelnie prowadzonej przez pacjenta samokontroli. Jeśli wynik HbA1c jest w normie, ale w dzienniczku są zróżnicowane glikemie – od hipo- do hiperglikemii, to nie można powiedzieć, że cukrzyca jest dobrze wyrównana. Obecnie leczenie cukrzycy, zarówno za pomocą doustnych leków przeciwcukrzycowych, jak i insuliny stawia za cel na równi – wyeliminowanie zwyżek glikemii, jak i unikanie hipoglikemii, ponieważ udowodniono, że wahania glikemii są bardzo niebezpieczne i w skutkach gorsze niż utrzymująca się hiperglikemia. W insulinoterapii warto stosować insuliny analogowe, które dają zdecydowanie mniej niedocukrzeń niż insuliny ludzkie.

Fakty Po pierwsze - wykluczyć odwracalne przyczyny hiperglikemii.

Wdrożenie insulinoterapii u pacjenta z cukrzycą typu 2, leczonego dotychczas doustnymi lekami p/cukrzycowymi, u którego odsetek hemoglobiny glikowanej wynosi powyżej 7 (HbA1c > 7%) musi odbyć się zawsze po wykluczeniu i wyeliminowaniu potencjalnie usuwalnych przyczyn hiperglikemii, takich jak: nieprzestrzeganie diety cukrzycowej i liczne błędy dietetyczne, zmniejszenie aktywności fizycznej, infekcje, nieregularne przyjmowanie doustnych leków przeciwcukrzycowych lub też nieadekwatne, zbyt niskie dawki tychże leków. Jeśli więc pacjent zarzucił dietę cukrzycową, należy do niej powrócić, a dopiero po ponownym jej wdrożeniu, gdy cukrzyca nadal jest niedostatecznie wyrównana, należy zastosować insulinoterapię. Utrata masy ciała może sprawić, że pacjent powróci do schematu leczenia doustnymi lekami przeciwcukrzycowymi.

Insulinoterapia na każdym etapie leczenia cukrzycy.

W większości przypadków insulinoterapia w cukrzycy typu 2 stanowi kolejny krok w leczeniu, gdy nie uzyskuje się dobrego jej wyrównania po wdrożeniu 2-3 doustnych leków przeciwcukrzycowych. Ale wskazania do rozpoczęcia leczenia insuliną nie zawsze są zależne od wartości glikemii. Insulinoterapię rozpoczynamy w przypadku wystąpienia takich stanów i okoliczności jak: udar mózgu i ostry zespół wieńcowy, zabieg chirurgiczny, PTCA, uraz, kortykoterapia lub gdy pacjentka z cukrzycą typu 2 zajdzie w ciążę. Ponadto insulinę można podać jako pierwszy lek hipoglikemizujacy, gdy przy rozpoznaniu cukrzycy glikemia przekracza wartość 300 mg/dl i współistnieją objawy kliniczne.

Insulina – im wcześniej tym lepiej.

Obecnie poleca się wczesne zastosowanie insuliny w leczeniu cukrzycy typu 2, czyli zanim zostaną wyczerpane własne rezerwy trzustkowe insuliny pacjenta. Wczesne zastosowanie insulinoterapii ma wspomóc pracę tego narządu w zakresie wydzielania insuliny i niejako odciążyć trzustkę, dzięki czemu na dłużej zachowuje ona swą czynność. Tym samym oddala w czasie konieczność zastosowania całkowitej suplementacji tego hormonu. Takie podejście do insulinoterapii jest dla pacjenta korzystniejsze, bo pozwala na stopniowe wdrożenie insuliny – początkowo w jednym wstrzyknięciu insuliny bazalnej na dobę, a potem w razie potrzeby w schemacie basal-plus lub w schemacie wielokrotnych wstrzyknięć.

Nie traktujmy insulinoterapii jak ostatniej deski ratunku. Insulina może być pierwszą skuteczną bronią w walce z cukrzycą w strategii leczenia. Warto dostrzec zalety insulinoterapii, by nie była ona postrzegana jako kara, ale była powodem sukcesu w postaci długotrwałego, dobrego wyrównania cukrzycy. Dr n.med. Magorzata Wolny Specjalista chorób wewnętrznych i diabetologii

Długotrwająca cukrzyca jest przyczyną powstawania retinopatii cukrzycowej. Jest to choroba, która wobec wzrostu zachorowań na cukrzycę, a także przedłużenia czasu życia chorych na cukrzycę wysuwa się na pierwsze miejsce w statystyce przyczyn nieodwracalnej ślepoty. Warto więc zadbać o oczy.

u k y t e ab

zadbaj o oczy! C

ukrzyca jest przyczyną powstawania retinopatii cukrzycowej. Nieleczona może prowadzić nawet do całkowitej utraty wzroku. Głównym czynnikiem rozwoju retinopatii jest czas trwania cukrzycy. Retinopatia cukrzycowa rozwija się zwykle w okresie do 10 lat trwania cukrzycy obu typów. W cukrzycy typu 1 na ogół nie obserwuje się u chorych zmian w ciągu pierwszych 5 lat oraz przed okresem dojrzewania, natomiast w cukrzycy typu 2 objawy retinopatii mogą być obserwowane już w momencie rozpoznania cukrzycy, gdyż często jest ona rozpoznawana z opóźnieniem. 34

Czym jest retinopatia?

krwionośnych i siatkówki na te zaburzenia. Najważniejszym objawem, który powinien zaniepokoić chorego na cukrzycę, jest postępujący spadek ostrości widzenia. Naturalny rozwój retinopatii cukrzycowej obejmuje dwa stadia:

U postaw rozwoju retinopatii leżą zaburzenia składu krwi oraz zmiany w naczyniach krwionośnych spowodowane cukrzycą. Wysokie poziomy cukrów powodują uszkodzenia czerwonych krwinek, obniżają ich zdolność do transportu tlenu, zwiększają lepkość krwi oraz zwiększają Stadium retinopatii agregację płytek krwi, co sprzyja powstawaniu zakrze- cukrzycowej nieproliferujące pów. Zmiany w naczyniach dzieli sie na: krwionośnych prowadzą zwykle do zwężenia i zamknięcia • Retinopatia nieproliferująca prosta światła naczynia. Wszystkie te elementy powodują • Retinopatia przedproliferacyjna istotne zaburzenie ukrwienia siatkówki, a retinopatia jest reakcją naczyń

Jakie zmiany w oku powoduje retinopatia?

Pierwszymi objawami retinopatii, jakie lekarz okulista może zaobserwować na dnie oka cukrzyka, są objawy uszkodzenia naczyń krwionośnych siatkówki. Na skutek osłabienia i zmniejszenia ich elastyczności dochodzi do ich rozdęcia i rozwoju mikronaczyniaków. Osłabienie naczyń sprzyja także powstawaniu przesięków płynu, obrzęku siatkówki, przesięków dużych cząstek białkowych, które tworzą tzw. wysięki twarde ognisk krwotocznych. Jeśli te zmiany zlokalizują się w pobliżu dołka środkowego (miejsce, którym widzimy najostrzej), może dojść do obniżenia ostrości widzenia. W miarę postępu choroby dochodzi do zamknięcia światła naczyń i rozwoju objawów niedokrwienia siatkówki. Na tym etapie niedotleniona siatkówka zaczyna produkować czynniki wzrostu, które powodują wzrost nowych naczyń krwionośnych. Stadium to nosi nazwę retinopatii proliferacyjnej. Nowotwórstwo naczyń jest niezwykle groźne, gdyż w porę niezahamowane może doprowadzić do odwarstwienia siatkówki, wylewów krwi z nowych naczyń do ciała szklistego, rozwoju jaskry i w konsekwencji utraty wzroku. Pogorszenie widzenia zaraz po rozpoznaniu cukrzycy typu 1. Po rozpoznaniu cukrzycy typu 1 pojawiają się zaburzenia ostrości wzroku (nieostre widzenie). Są to zmiany związane z zaburzeniami refrakcji soczewki, zwykle o charakterze krótkowzroczności. Stanowią wynik nadmiernego stężenia

glukozy we krwi w przebiegu świeżo rozpoznanej cukrzycy. Należy uspokoić pacjenta i rodzinę, że są to zmiany przejściowe – ustępują po około 2–3 tygodniach; utrzymują się jeszcze około 2 tygodnie po uzyskaniu normalizacji stężenia glukozy we krwi. Nie wiążą się z trwałymi zmianami na dnie oczu i nie zagrażają utratą wzroku. Nie wymagają żadnego leczenia ani zmiany czy dobrania okularów. Należy cierpliwie poczekać, a wszystko wróci do normy. Dotyczy to jednak tylko chorych ze świeżo rozpoznaną cukrzycą typu 1. W przypadku cukrzycy typu 2 zaburzenia metabolizmu węglowodanów pojawiają się zwykle na długo przed rozpoznaniem cukrzycy, dlatego w chwili rozpoznania mogą już istnieć zmiany oczne. Z tego względu u każdego pacjenta z nowo rozpoznaną cukrzycą typu 2 konieczne jest wykonanie badania okulistycznego w krótkim czasie od ustalenia rozpoznania.

Leczenie retinopatii cukrzycowej

Główną i najważniejszą metodą leczenia jest poprawa wyrównania metabolicznego cukrzycy

normalizacja stężenia lipidów we krwi i uzyskanie zalecanych wartości ciśnienia tętniczego (<140/90 mm Hg). W leczeniu retinopatii cukrzycowej podaje się leki uszczelniające naczynia krwionośne zwierające rutynę, a także cyklonaminę, wspomagającą wchłanianie wylewów. Stosuje się również dobesylan wapniowy, ale brak przekonujących danych przemawiających za skutecznością tego preparatu. Inny uznany sposób leczenia retinopatii to laseroterapia siatkówki (fotokoagulacja – przypalanie laserem). Stosuje się ją w celu zniszczenia obszarów niedokrwienia w siatkówce i twardych wysięków; zapobiega również odwarstwieniu siatkówki. Wskazaniem do fotokoagulacji jest retinopatia preproliferacyjna, początkowa retinopatia proliferacyjna i makulopatia cukrzycowa. Zabieg wymaga rozszerzenia źrenicy, powoduje to pogorszenie ostrości widzenia. Laseroterapia jest całkowicie bezpieczna i można ją wykonywać u kobiet w ciąży. Oprac. Redakcja Zródło www.mp.pl www.portal.abczdrowie.pl

Depresja jest dzisiaj uznawana za potencjalny, podlegający modyfikacji czynnik ryzyka wystąpienia cukrzycy i jej powikłań. Współcześnie przeprowadzone badania wskazują, że w populacji osób chorujących na cukrzycę depresja występuje dwukrotnie częściej niż w populacji ogólnej. U około jednej czwartej do jednej trzeciej chorych na cukrzycę konieczne jest także wdrożenie leczenia przeciwdepresyjnego.

Cukrzyca

a j y z r sp

acjenci wykazują zmniejszoną aktywność fizyczną, co prowadzi do otyłości. Chorzy wycofują się często z życia społecznego, co także powoduje mniejsze wydatkowanie energii. Depresja jest często związana z współwystępowaniem nałogów lub nadużywaniem takich substancji, jak nikotyna i alkohol, które mają przecież powszechnie znany i udowodniony negatywny wpływ na stan zdrowia. Ponadto w przebiegu tej choroby obserwuje się zwiększone stężenie substancji związanych z zapaleniem, a przecież także cukrzyca w pewnym ujęciu postrzegana jest jako przewlekły stan zapalny. Depresja ma niekorzystny wpływ na funkcjonowanie osi podwzgórze-przysadka-nadnercza, co skutkuje zwiększonym wydzielaniem kortyzolu – hormonu biorącego udział w regulacji stężenia cukru, w efekcie dochodzi więc do hiperglikemii. Również zaburzenia działania układu autonomicznego mają niekorzystny wpływ na glikemię.

Depresja a insulinooporność

U pacjentów z depresją obserwuje się ponadto niezależną od innych czynników zwiększoną oporność na insulinę, co nie tylko bezpośrednio przyczynia się do rozwoju cukrzycy, ale jest też przyczyną naczyniowych powikłań cukrzycy. Rozważa się 36

też hipotezę, że częstsze współwystępowanie depresji i cukrzycy może wynikać z występowania wspólnych genów predysponujących do wystąpienia obu chorób. Ponadto sama farmakoterapia depresji ma niebagatelny wpływ chociażby na wzrost masy ciała.

Ruch w walce z otyłośćią i depresją

Osoby otyłe należy mobilizować do redukcji masy ciała i wdrożenia regularnego wysiłku fizycznego, który przecież nie tylko przyczynia się do zwiększenia insulinowrażliwości, poprawienia profilu lipidowego, redukcji ciśnienia tętniczego, ale ma także zbawienny wpływ na samopoczucie. W czasie wysiłku produkowane są bowiem poprawiające nastrój endorfiny. Wypełnienie zaleceń lekarskich może być źródłem poczucia zadowolenia i spełnienia, ćwiczenie w grupie może być ważnym punktem w codziennej aktywności społecznej chorego człowieka. Przecież prędzej czy później będzie trzeba nawiązać jakieś relacje ze współćwiczącymi.

Objawy depresji

Depresja może mieć wiele objawów, niektóre z nich dotyczą tego jak myślimy (‘czarne myśli’), inne tego co czujemy (napady lęku). Depresja może mieć też objawy somatyczne – takie jak bezsenność, czy chroniczne zmęczenie.

Typowe objawy to: • Poczucie smutku, pustki • Poczucie winy, obniżona samoocena • Trudności w podejmowaniu decyzji, niemoc • Zaprzestanie kontroli cukrzycy, zapominanie leków, zastrzyków, obojętność • Utrata zainteresowania przyjemnościami • Unikanie spotkań z rodziną i znajomymi • Zmęczenie, brak energii, bark motywacji do podjęcia wysiłku • Bezsenność lub długie spanie – zmiany w nawykach nocnego spoczynku • Problemy z koncentracja i pamięcią • Utrata apetytu, lub wręcz przeciwnie, nadmierny apatyt • Negatywne myśli, łącznie z myślami samobójczymi

depresji Jak odpowiednio zacząć się leczyć?

spotkania z terapeutą, zwykle przez 10 do 16 tygodni. Celem Wykazano skuteczność kilku tego leczenia jest zmiana metod terapeutycznych stoso- sposobu postrzegania własnej wanych u osób jednocześnie osoby oraz zmiana zachowań, cierpiących na cukrzycę i de- które bez terapii utrwalałyby presję. Najłatwiej dostępna depresję. Należy dążyć do wydaje się farmakoterapia. zmiany negatywnego posNależy jednak pamiętać o mo- trzegania własnej osoby, do żliwych działaniach niepo- wyzbycia się uporczywego bużądanych, interakcjach leków dowania wyobrażenia siebie przeciwdepresyjnych z innymi jako osoby niewiele wartej, przyjmowanymi przez chore- bezużytecznej, w której życiu go lekami oraz o potencjal- nic dobrego się już nie wydanym niekorzystnym wpływie rzy. Ważna jest także pomoc niektórych preparatów stoso- w uaktywnianiu się pacjenta wanych w leczeniu depresji i przywróceniu do poprzena samą cukrzycę i współ- dniej funkcji społecznej. istniejące powikłania. Współpraca Terapia poznawczo-behawiolekarza z pacjentem ralna jest również skutecznym narzędziem terapeutycz- Większość chorych na cukrzycę nym. Zwykle uzupełnia się ją to osoby po 50. r.ż. Znajdują farmakoterapią, ale także sto- się w niezbyt łatwej sytusowanie samej psychoterapii acji życiowej, często mają też daje wymierne korzyści nawet inne choroby współistniejące po zakończeniu leczenia (ob- (np. nadciśnienie) albo poserwacje obejmują półroczny wikłania cukrzycy. Taki pacjent, okres po ukończeniu terapii). jeśli ma depresję, jest leczony Ta metoda leczenia obejmuje tak samo jak inni pacjenci z de-

presją. Lekarz przede wszystkim musi zwracać uwagę na gospodarkę węglowodanową, na interakcje z innymi lekami. Diabetolog powinien wiedzieć o leczeniu depresji i dokładnie oceniać wpływ na poziom glikemii. Warunkiem, aby pacjent stosował się do zaleceń diabetologa, jest jego poczucie wpływu na przebieg cukrzycy oraz motywacja do optymalnego postępowania terapeutycznego. Najbardziej skuteczne są metody ukierunkowane na wzmacnianie samodzielnego postępowania z cukrzycą. Z badań wynika, że ta forma edukacji jest bardziej skuteczna od tradycyjnej, co przekłada się na poprawę wyników hemoglobiny glikowanej o 0,8 proc. Oprac. Monika Borawska Źródło: www.cukrzycapolska.pl www.diabetologiaonline.pl www.diabetologiawpolsce.pl

Sztuczna trzustka w 2017 r. ? „A

W 2017 r. może być dostępna pierwsza w pełni automatyczna sztuczna trzustka, sama dawkująca insulinę – powiedział prof. Piotr Ładyżyński na konferencji Europejskiego Towarzystwa Sztucznych Narządów (ESAO) w Warszawie.

parat taki został już opraco wany i przeszedł wstępne badania. Czekamy teraz na jego dopuszczenie do użycia przez amerykańską Agencję Żywności i Leków (FDA). Obecnie dostępne pompy mają zwykle rozmiary dwóch pudełek do zapałek i przeznaczone są do ciągłego podawania insuliny do tkanki podskórnej. Nie działają jednak automatycznie. „Sztuczna trzustka najnowszej generacji jest już w pełni zautomatyzowana, czyli stanowi zamkniętą pętlę” – powiedział prof. Ładyżyński. Pompa w takim urządzeniu jest sprzężona z czujnikiem i automatycznie podaje insulinę – w zależności od stężenia glukozy we krwi, niezależnie od woli pacjenta. Pozwala to dopasować działanie aparatu do naturalnej trzustki, która na bieżąco reguluje wydzielanie hormonu w zależności od zapotrzebowania organizmu.

„Nie wiemy jeszcze dokładnie, jaka będzie cena sztucznej trzustki, należy jednak liczyć się z tym, że będzie ona droższa od obecnie stosowanych pomp insulinowych” – powiedział prof. Ładyżyński. Przewodniczący honorowy konferencji Europejskiego Towarzystwa Sztucznych Narządów powiedział, że sztuczna trzustka jest przykładem tego, w jakim kierunku zmierzają prace na sztucznymi narządami. „Dąży się do jak największej miniaturyzacji aparatów. Nawet sztuczna komora serca, o której dużo mówi się podczas obrad, jest już w pełni implantowana. Jednocześnie nowej generacji sztuczne narządy coraz częściej są hybrydowe, czyli poza różnymi materiałami wykorzystuje się w nich żywe tkanki” – dodał specjalista. Jak powiedział prof. Ładyżyński, prowadzone są badania nad no-

wą sztuczną trzustką, w której komórki beta wysp trzustkowych wydzielające insulinę umieszczone są w półprzepuszczalnej osłonie, która można wszczepić choremu. Można w niej umieścić komórki zwierzęca, np. świńskie, ponieważ są one chronione przed układem odpornościowym chorego. Wykorzystuje się również metody biotechnologii, genetyki i inżynierii tkankowej. „Manipulacjami genetycznymi próbuje się przekształcić zwykle ludzkie komórki w takie, które będą wytwarzać insulinę. Polega to na tym, że do takiej komórki wprowadza się geny kodujące wytwarzanie tego hormonu” – wyjaśniał prof. Ładyżyński. Rozwiązanie pod robocza nazwą iLet było już testowane przez osoby chore na cukrzycę. Oprac. M.B. Źródło: Codzienny Serwis Informacyjny PAP, wwww.mojacukrzyca.pl

o w o r Zd Ż

! z s a d ą l g y

yjemy w zurbanizowanym środowisku- ze smogiem ulicznym, przemysłowym i elektromagnetycznym, z chemią stosowaną we wszystkim co nas otacza, począwszy od bielizny po meble, ściany, podłogi i ozdoby oraz żywność. W konsekwencji dopadają nas przypadłości, których nasi dziadkowie nie znali, żyli prościej, pewnie trudniej, za to bliżej natury - ze zdrowym prostym jadłem, odziani w len, wełnę lub bawełną. Mieli nasi przodkowie nader skromny wybór środków do utrzymania higieny osobistej i otoczenia. Fakt, nie zawsze i nie za często z nich korzystali, bo tez wiedza na ten temat była również nie za duża. W porzekadłach i opisach z tamtych czasów zachował się obraz wiejskiej dziewoi - z liczkiem rumianym, obmytym wodą wprost ze zdroju albo ze studni. Po ówczesnych pannach z problemami dermatologicznymi wiadomo niewiele.

Internet ma odpowiedź na wszystko

Nasza współczesność zapisana jest w intrnecie. Dostarcza informacji na każdy prawie temat i wystarczy wpisać

hasło by na przykład, dowiedzieć się o prawidłowej pie-lęgnacji skóry twarzy.

Demakijaż jest niezbędny

Okazuje się, że jeśli nawet nie używamy kremów, podkładów czy pudrów, powinniśmy wykonać demakijaż, czyli prawidłowe oczyszczenie twarzy. Dowiadujemy się, że jest to dość istotna forma pielęgnacji skóry, dzięki

czemu unikamy ponad połowy problemów dermatologicznych. Brud bowiem, kurz, zanieczyszczenia fizjologiczne, takie jak pot i wydzielina łojowa, utrudniają właściwe oddychanie, a obecne są na skórze każdego dnia, również po nocy, gdy skóra odnawiając się wytwarza serum. Należy więc oczyszczać twarz rano i wieczorem. Pozostaje kwestia wyboru odpowiedniego kosmetyku, do czego niezbędne jest rozeznanie się w różnorodności mleczek, toników, płynów i pianek do codziennej pielęgnacji twarzy. Wprawdzie są one zróżnicowane pod względem typu cery, do jakiej mają być użyte, ale wcześniej byłoby wskazane pójście do kosmetyczki lub dermatologa, którzy doradzą, co dla naszej cery będzie odpowiednie.

Czym myć twarz?

Dzisiaj specjaliści zdecydowanie odradzają mycie twarzy wodą z kranu. Bezpieczniejsze będzie mleczko, pianka lub inny preparat myjący. W ostateczności może to być woda mineralna, a wszystko po to by wyglądać zdrowo i mieć…promienną twarz! 39

Firmy kosmetyczne zabiegają o klientów

Kosmetyki zawierają szkodliwe środki

Przemysł kosmetyczny, firmy o światowej czy lokalnej renomie, dbające o wysoką jakość i skuteczność kosmetyków, zabiegają o uznanie klientów, starają się aby oferowane produkty zaspokajały wszystkie ich problemy i oczekiwania. Zapewniają o stosowaniu naturalnych komponentów według receptur opracowanych w laboratoriach badawczorozwojowych. Prowadzą też badania w oparciu o najnowsze osiągnięcia i odkrycia nowoczesnej dermatologii i kosmetologii. Ale jak to w życiu, nie wszyscy są rzetelni, dlatego wśród świetnych, rewelacyjnych i dobrych produktów, możemy natknąć się na takie, które pozostawiają skutki uboczne na urodzie i zdrowiu.

Zagrożenie dotyczy w szczególności osób stosujących makijaż regularnie: kobiet, ludzi estrady, aktorów czy prezenterów telewizyjnych. Okazuje się, że typowe kosmetyki używane w makijażu, m.in. pudry, podkłady, cienie, róże, pomadki mogą zawierać talk, syntetyczne pigmenty oraz różne odmiany chlorków i wiele związków chemicznych, otrzymywanych głównie z produktów ropopochodnych. Szczególnie groźne dla zdrowia są chlorki, ponieważ w kontakcie ze skórą wychwytują z organizmu jodki - niezbędne do biosyntezy i wydzielania hormonów tarczycy. Chlorki wiążą też np. brom, pierwiastek odpowiedzialny, m.in. za nasz spokojny sen i dobre samopoczucie bez niepokoju i napięć nerwowych.

a w s o k r ór a d d Z i ab et y

Szczególną uwagę trzeba zwrócić na pielęgnację stóp: konieczne jest ich codzienne mycie wodą oraz łagodnym mydłem lub płynem do mycia. Potem należy stopy bardzo dokładnie wytrzeć, zwracając uwagę na przestrzeń między palcami, a następnie posmarować kremem do pielęgnacji stóp o działaniu zmiękczającym lub przeciwgrzybiczo-przeciwbakteryjnym. Kremów nie należy nanosić na przestrzenie między palcami stóp. Ważne jest też noszenie wygodnego, miękkiego obuwia, skarpetek bez szwów, nieurażanie stóp. Należy pamiętać o codziennej kontroli stanu stóp, a po zaobserwowaniu jakichkolwiek niepokojących objawów, konieczna jest jak najszybsza konsultacja z lekarzem.

Diabetycy powinny bardzo szczególnie dbać o swoją skórę. Stosując odpowiednie kosmetyki, można zapobiec suchości skóry i związanym z tym problemom. Do mycia i kąpieli zalecane są preparaty o neutralnym pH, które łagodnie oczyszczają skórę, a jednocześnie nawilżają. Na szczególną uwagę zasługują emolienty, czyli preparaty trwale nawilżające, które zapobiegają ucieczce wody ze skóry. Po nałożeniu ich na ciało na skórze pozostaje filtr, który uniemożliwia odparowywanie wody przez pory. Ułatwiają też odbudowę osłabionej chorobą skóry, nie podrażniają jej, bo nie mają substancji zapachowych. Dość skutecznie chronią również skórę przed zakażeniami bakteryjnymi i grzybiczymi. Emolienty są dostępne w postaci żeli, płynów pod prysznic, balsamów oraz kremów do ciała

W miejscach urazów mechanicznych (takim jest wkłucie igły) mogą się tworzyć bolesne pęcherze. Leczy się je, stosując preparaty w aerozolu. Warunkiem powodzenia terapii jest dobranie odpowiedniej dawki insuliny, bo właśnie takie postępowanie zwykle likwiduje podstawowy problem. Oprac. M.B. http://www.poradnikzdrowie.pl http://nazdrowie.pl/

Powinniśmy wiedzieć, że owe „wychwycone jodki” to po prostu niedobór jodu, który porównywany jest w skutkach z niedoczynnością tarczycy. Są to zaburzenia przemiany materii; pojawia się zmniejszenie procesu utleniania i wytwarzania ciepła. Może też wystąpić upośledzenie metabolizmu białek strukturalnych i, co szczególnie ważne jest dla osób z cukrzycą, nieprawidłowy przebieg glikonogenezy, ze zwolnionym działaniem insuliny. Ponadto niedobór jodu wywołuje zmniejszenie katabolizmu cholesterolu, spowalnia przemianę kwasów tłuszczowych oraz ogranicza wchłanianie witaminy B12 i syntezę innych witamin.

A gdyby zrezygnować z makijażu? Właściwie wszystko, czym „obdarza” nas cywilizacja, wraz z komponentami kosmetyków, to ciała obce, które organizm musi nieustannie neutralizować i wydalać na zewnątrz. Jeżeli się ich nie pozbędzie, na skórze mogą pojawić się wypryski, owrzodzenia, dochodzi do alergii albo martwicy grup tkankowych. W świetle nawet tak poważnych zagrożeń dla zdrowia, naiwnością byłoby oczekiwanie, że zrezygnujemy z makijażu. Wszak współczesna „ludzkość” musi wyglądać pięknie, kolorowo i młodo. Z cywilizacji też się nie wymelduje. Zatem cała nadzieja w możliwościach minimalizowania skutków niepożądanych tych „uzależnień”. Nieodzowne jest systematyczne odtruwanie, na przykład preparatami borowinowymi. Zabieg z tamponami nawilżonymi w odsączach borowinowych może być osłoną przed makijażem i odtruciem po demakijażu. Inna, skuteczniejsza metoda polega na „suchej kąpieli” w odsączach borowinowych, zapewnia bowiem oczyszczenie większych powierzchni skóry. Zabiegi wygładzają i poprawiają napięcie skóry, czyli odmładzają. Efekty borowinowych kuracji to również dobre samopoczucie oraz satysfakcja, gdy np. znajomi stwierdzają: zdrowo wyglądasz! Taki komplement będzie najlepszym potwierdzeniem stanu faktycznego, czyli dobrej kondycji naszego organizmu.

Lucyna Szepiel

m i h o s t a o H

atakuje tarczycę C

horoba Hashimoto to choroba autoimmunologiczna, związana z zaburzeniami układu odpornościowego. W tej grupie chorób organizm zwraca się przeciw sobie. W normalnych warunkach układ immunologiczny chroni organizm przed zakażeniami. W tym przypadku natomiast, w wyniku nieprawidłowego pobudzenia układu immunologicznego dochodzi do powstawania przeciwciał przeciwko własnej tarczycy. Powoduje to przewlekłe niebolesne zapalenie tarczycy, powoli (przez lata) niszczące ten gruczoł i prowadzące do zmniejszenia produkcji hormonów. Tarczyca jest jednym z tych gruczołów, którego praca wpływa dosłownie na cały organizm. Kiedy choruje tarczyca, widać to wszędzie. Przebieg choroby Hashimoto może być bardzo 42

różnorodny. Ogólnie objawy można podzielić na miejscowe (związane z wielkością tarczycy) oraz związane z niedoborem hormonów tarczycy. Na początku choroby tarczyca może być powiększona (wole). Obecnie choroba Hashimoto jest jedną z najczęstszych przyczyn wola. W trakcie dalszego przebiegu tarczyca staje się coraz mniejsza i mogą się pojawić jej guzki. W badaniach laboratoryjnych można stwierdzić zwiększone stężenie cholesterolu i niedokrwistość.

Hashimoto wywołuje niedoczynność tarczycy

Niedoczynność tarczycy jest najczęstszym zaburzeniem czynności tarczycy - występuje u około 5 proc. dorosłych kobiet i około 1 proc. mężczyzn, choroba Hashimoto jest zaś najczęstszą przyczyną niedoczynności

tarczycy. Choć częstość występowania choroby Hashimoto zwiększa się z wiekiem (zwłaszcza u osób po 60 r.ż.), choroba występuje również u osób młodych i dzieci, często u członków rodziny. Częściej występuje również u pacjentów z innymi chorobami autoimmunologicznymi (np. cukrzycą typu 1, celiakią, reumatoidalnym zapaleniem stawów, bielactwem, niedokrwistością Addisona i Biermera). Objawy choroby rozwijają się powoli (w ciągu lat), w miarę stopniowego niszczenia gruczołu tarczowego i zmniejszania się produkcji hormonów tarczycy; mogą mieć również różne nasilenie – od łagodnego do bardzo ciężkiego. Nasilenie objawów zależy przede wszystkim od czasu trwania niedoczynności tarczycy oraz stopnia niedoboru hormonów.

Generalnie im dłużej trwa niedoczynność tarczycy i im bardziej jest nasilona, tym głębsze są towarzyszące jej objawy. Skutki ciężkiej niedoczynności tarczycy mogą obejmować choroby serca, niepłodność, a w bardzo ciężkich przypadkach nawet śpiączkę. Z drugiej strony osoby z utajoną niedoczynnością tarczycy mogą nie zauważyć u siebie żadnego z wymienionych objawów; chorobę można wówczas wykryć jedynie na podstawie badań hormonalnych. Niestety, aktualnie nie ma jeszcze skutecznej metody leczenia przewlekłego zapalenia limfocytowego, które zahamowałoby proces niszczenia tarczycy. W związku z tym terapia choroby Hashimoto polega na leczeniu niedoczynności tarczycy, czyli na przyjmowaniu brakujących hormonów tarczycy. W przypadku pacjentów z chorobą Hashimoto i niedoczynnością tarczycy konieczne jest przewlekłe leczenie lewotyroksyną przez całe życie, które – choć nie daje całkowitego wyleczenia – przywraca zdrowie.

Główne objawy wskazujące na niedoczynność tarczycy: • ciągłe uczucie zimna, • zmęczenie/ • senność, • depresja, • zaburzenia pamięci, • zwiększenie masy ciała, • zaparcia, • spowolnienie czynności serca, • nadciśnienie tętnicze, • sucha, łuszcząca się skóra, • suche włosy • zaburzenia miesiączkowania, • niepłodność

Marta Borowik

Mini sł ykaOto kilka pojęć dotyczących t e b ownik dia to znać. r a w e r tó k y c cukrzy

Ciała ketonowe: inaczej ketony, to związki chemiczne, któ-

re powstają gdy organizm czerpie energię z cząsteczek tłuszczów zamiast z glukozy. Jest to spowodowane niedoborem insuliny, która pomaga przyswajać glukozę. Wzrost poziomu ciał ketonowych we krwi prowadzi do kwasicy ketonowej, a ta może zakończyć się śpiączką i stanowić zagrożenie dla życia.

Insulina endogenna: hormon, który wytwarzają komórki beta trzustki. Jest odpowiedzialny za przemianę glukozy, tłuszczów i białka w organizmie.

Insulina egzogenna: hormon, który jest wytwarzany poza ludzkim organizmem. Dostępny w formie roztworów lub wstrzyknięć dożylnych i podskórnych.

Glukagon: hormon produkowa-

ny w trzustce. Podnosi stężenie glukozy we krwi i tym samym zapobiega niedocukrzeniu (hipoglikemii). Kiedy diabetyk ma bardzo niskie stężenie glukozy, podaje mu się podskórnie glukagon. Zaczyna działać po ok. 15 minutach. Wówczas chory powinien spożyć posiłek i napić się, aby nie doprowadzić ponownie do niedocukrzenia.

Cukrzyca typu MODY: rzad-

ko występująca dziedziczna postać cukrzycy. Pojawia się w wyniku uszkodzenia fragmentu DNA, którego realizacja ma miejsce w obrębie komórek beta trzustki, odpowiedzialnych za wytwarzanie insuliny. Diagnozowana zazwyczaj między 10. a 30. rokiem życia. Jej objawy są łagodne, zbliżone do cukrzycy typu 2. Chorzy leczeni są na trzy sposoby: przyjmowanie insuliny lub leków doustnych oraz stosowanie diety. 43

FAKTY I MITY DIETETYCZNE lacji po 18

1. Nie powinno się jeść ko

go, Nie ma w tym nic złe spać jeśli kładziemy się . Jeśli około godziny 20:30 nocy odpocjednak najczęściej na później niż o 23, zynek wybieramy się możemy zjeść to bez konsekwencji posiłek nawet ostatni lekkostrawny reguły spożywa o 20:30. Kolację z d zaśnięciem. się 2-3 godziny prze

MIT

d u k t s p o ży w c zy ro p iś k ja a n t 3 . A p e ty wieniowych ży w ró o b o d ie n k to zna ie-

we informacje ło id w a r p ie n rzysz w szczu Czy nadal wie iania? Jak odnaleźć się w gą wo w ło dotyczące odzy informacji na temat prawid owh n coraz to nowyc iety oraz zdrowego kompo i i d dz zbilansowanej Sprawdź swoje odpowie ? ania posiłków stań wierzyć w mity. prze

ów na to, że istn Nie ma dowod y odpowiedzialn je mechanizm e we. Oczywiści io n ie w ży ki n a gnały, z nasze zachci ruje takie sy e n e g m iz n a nasz org cydowanie roduktów zde p e rz o yb e. w ale o i psychologiczn ik n yn cz ją u d częściej decy

MIT

2. Jedzenie ziemniaków powoduje tycie

Oskarżenie ziemniaka o powodowanie nadwagi jest bezpodstawne. Odpowiednio przygotowane są cennym źródłem węglowodanów, części wita min z grupy B, witaminy C, a także potasu. Ziem niaki dostarczają około 60 kcal/ 100g prod uktu.

MIT

4. Kawę parzymy tylko wrzątkiem

Chcąc zawsze cieszyć się intensywnym smakiem i aromatem wydobywającym się z filiżanki kawy, powinniśmy zaparzać ją wodą o temperaturze ok. 90-95°C. Wrzątek, którym najczęściej zalewamy kawę „spala” jej aromatyczne olejki, odpowiedzialne za przyjemny smak i jednocześnie uwalnia goryczkowe kwasy.

MIT

5. Woda gazowana jest szkodliwa Sama woda gazowana nie ma w sobie niczego szkodliwego dla przeciętnej, zdrowej osoby. Nie jest „gorsza”niż woda niegazowana. Mało tego sięgamy po nią chętniej, pomaga ugasić pragnienie, jest bardziej orzeźwiająca, a według niektórych działa również sycąco hamując uczucie głodu.

MIT

6. Można spożywać przekąsk i podczas diety. Podjada nie

może rzystne być k d la metaboli outrzymu je zmu, we krwi stały poziom c ukru i wspomin dodaje energii. ając o Nie niu rzu z a p o b iegacan zaraz po ia się na ta lerz, zauważe niu jedz enia.

PRAWDA

ów z pomidoram

zyć ogórk 7. Nie można łąc

8. Najzdrowsze są produkty 0% tłuszczu.

naust na zgodnej z je y rt a p o n te Mit ówiącej dami myśli, m ch kowymi dowo rty w ogórka a w za że , o tym ę C łada witamin zk ro ) za a in rb tenzym (asko n nie ma isto te kt Fa . e rz o mid przy zawartą w po mu, ponieważ iz n a rg o la d ia niedobory nego znaczen anej diety w so n ila zb postosowaniu ie pojawiają, a n ę si e zi d sa za 0g powitaminy C w jej źródłem. 10 ym sz p jle a n . midory nie są mg witaminy C 0 2 d a n o p co nie midora zawiera

Z tłuszczu powstaje w organizmie szereg związków niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania. Tłuszcze są również środowiskiem rozpuszczania witamin A,D,E,K, dzięki czemu pozytywnie wpływają na wygląd skóry, włosów, paznokci. Eliminując z diety tłuszcze, ryzykujesz więc utratą jędrności skóry, wypadaniem włosów i łamliwością paznokci.

MIT

lowodanami. g ę w z k łe ia b łączyć 9. Nie można ywczych

MIT

spoż roduktów p i ć ś o z s k iałka, jak Wię b o n w ró a z sza. już zawiera ż czy ka ry jeśli . p n , y n konani, że e rz p ą węglowoda s ntej teorii, any, orga d y o ic w n lo n g le ę o w Zw i . Nie em białka strawieniem oh ic z zjemy raz m ieta p miał proble nsowana d a il b z izm będzie , a w wno wda. Zdro mowi zaró iz n a rg o jest to pra iu ilości. dostarczan powiedniej d o w k lega na łe ia nów jak i b węglowoda

11. Jedząc zdrowo nie muszę kontrolować ilości.

MIT

Wszystko, co jemy ma kalorie. Nawet jeżeli spożywamy jedynie produkty zdrowe, należy zachować w tym umiar.

ić podczas owinno się p

13. Nie p

jedzenia.

PRAWDA

około jest pić j ie p e jl a N jedzeprzed . po. Popija in m y in z d o 10 g rozokoło pół powoduje u k ił niem lub s o p utrudnia w trakcie wych, co nie kęsów o k d łą o ż cia. soków aga wzdę m z w rzedzenie i ie trawien prawidłowe

10. Głodówki sprzyjają nadwadze.

PRAWDA

Głodówka spowalnia procesy metaboliczne organizmu, spalanie tłuszczu zachodzi wolniej. Po głodówkach dodatkowo organizm jest niedożywiony i później ludzie nadrabiają to z nawiązką, co skutkuje efektem “jojo”.

12. Grubi dziadkowie, grubi rodzice, grubi my- wszystkiemu winne są geny.

To prawda, możemy odziedziczyć ,,predyspozycje do tycia”, jednakże to styl życia i sposób odżywiania w większym stopniu wpływa na masę ciała niż geny. Jeżeli popełniamy te same błędy żywieniowe, co nasi rodzice i dziadkowie, to podobnie jak oni będziemy borykać się z nadwagą i otyłością.

MIT

Patrycja Gałaszewska Dietetyk

Okiem dietetyka

Składniki 1 duży batat 4 łyżki oliwy z oliwek Sól, pieprz Batata umyć, pokroić na 1-2 mm plasterki. Blaszkę wyłożyć papierem, ułożyć plasterki ziemniaka jeden obok drugiego. Posmarować oliwą z oliwek oraz przyprawić do smaku. Piec 30 minut w 180 stopniach, potem przewrócić plasterki na drugą stronę i piec jeszcze około 10 minut.

a l d d i a y b s i e p ty e

CHIPSY Z BATATA

OKIEM DIETETYKA:

Batat to słodki, nieco inny od naszego tradycyjnego, ziemniak. Warzywo to skrywa w sobie wiele wartości odżywczych, jest bogatym źródłem witamin, składników mineralnych, błonnika pokarmowego, który wspiera pracę jelit, a także zmniejsza wchłanianie tłuszczy i cukrów, dlatego doskonale sprawdza się w jadłospisie diabetyków. Oliwa z oliwek obniża poziom cukru we krwi oraz zawiera jednonienasycone kwasy tłuszczowe, które zmniejszają ryzyko chorób układu krążenia często towarzyszących cukrzycy.

Składniki 4 średniej wielkości marchewki 2 średniej wielkości pietruszki Kawałek selera ½ szklanki kaszy jaglanej 2 łyżki posiekanego koperku 2 łyżki posiekanej natki pietruszki 1 łyżka masła Sól, pieprz do smaku, liść laurowy, 1 ziarenko ziela anielskiego 2,5 litra wody

ZUPA Z KASZY JAGLANEJ

Do garnka wlać wodę, dodać obrane i starte na tarce warzywa. Dodać opłukaną dokładnie kaszę jaglaną (należy ją opłukać w miseczce, kilka razy zmieniając wodę). Gotować około 10-15 minut. Pod koniec dodać posiekany koperek i natkę pietruszki. Doprawić solą i pieprzem. Dodać łyżkę masła i dokładnie wymieszać. 46

OKIEM DIETETYKA:

Kasza jaglana, zwana „złotem Polskiej Ziemi”, ma wiele właściwości prozdrowotnych oraz udowodnione działanie lecznicze. Zupa z tej kaszy jest nieprzetworzona i zawiera wyłącznie naturalne i lekkostrawne składniki. Posiłek ten jest bogaty w błonnik pokarmowy, który powoduje zwiększenie objętości pokarmu w przewodzie pokarmowym, bez podwyższania wartości energetycznej diety, dlatego też zaspokaja uczucie łaknienia na dłuższy czas. Ponadto włókna pokarmowe pozwalają na utrzymanie prawidłowej glikemii.

Składniki 200g piersi z kurczaka Szklanka kaszy gryczanej Mała papryka Pół cukinii Pół pęczka natki pietruszki 2 ząbki czosnku zioła prowansalskie Sól, Pieprz Oliwa z oliwek

Pierś pokroić w kostkę, wymieszać z 2 łyżkami oliwy, mieloną papryką, posiekaną natką, szczyptą soli i pieprzu. Chłodzić 30 minut. Nadziać na patyczki. Ułóż na blasze, piec 25 min w temperaturze 180 stopni. Cukinię pokroić w słupki, cebulę w półplasterki, paprykę w kostkę. Warzywa dusić 2 minuty, gdy warzywa zmiękną dodać dwie łyżki oliwy. Posiekać czosnek dodać do warzyw i wymieszać. Doprawić ziołami, solą i pieprzem. Kaszę ugotować do miękkości w dużej ilości osolonej wody. Odcedzić na sitku, przełożyć na półmisek. Na kaszy ułożyć warzywa i szaszłyki.

SZASZŁYKI Z KURCZAKA Z KASZĄ GRYCZNĄ

OKIEM DIETETYKA:

Pierś z kurczaka jest produktem o niskiej zawartości tłuszczu i węglowodanów, dlatego też nie powoduje gwałtownego wzrostu cukru we krwi. Kasza gryczana, to kolejny bardzo cenny składnik tej potrawy, obfituje w białko, błonnik pokarmowy oraz węglowodany zmagazynowane w postaci skrobi, która jest długo wchłaniania przez organizm, a więc pozwala na utrzymanie prawidłowego poziomu glukozy we krwi. Ponadto, kasza ma witaminy głównie z grupy B oraz składniki mineralne, takie jak: żelazo, potas, krzem, wapń i cynk. W potrawie tej nie może zabraknąć również warzyw, które są pomocne przy utrzymaniu prawidłowego poziomu glukozy. Ze względu na wysoką zawartość błonnika pokarmowego warzywa wydłużają czas trawienia węglowodanów, co powoduje powolny wzrost glukozy we krwi i zapobiega hiperglikemii i wahaniom cukru. 47

a ł a i b rwa

Owoce morwy mają działanie przeciwgorączkowe i moczopędne. Z tego też powodu picie soków i syropów z morwy zaleca się przy chorobach serca, miażdżycy, chorobach nerek i astmie oskrzelowej. Z kolei liście morwy białej znane są z tego, że wykazują działanie antyhiperglikemiczne.Zawarte w nich cukry złożone powodują hamowanie działania enzymów rozkładających węglowodany. Dzięki

temu część z nich pozostaje niestrawiona i wydalona. Ma to wpływ na zmniejszenie się odkładania tkanki tłuszczowej, z drugiej do zmniejszenia wchłaniania glukozy przez organizm i uzyskania niższego poziomu cukru. To właśnie dzięki temu, że preparaty z liści morwy białej stabilizują poziom cukru, trójglicerydów i złego cholesterolu we krwi, często zalecane są przy odchudzaniu oraz w terapii osób chorych na cukrzycę.

Czosnek

O tym, że czosnek jest bardzo zdrowy, wie chyba każdy. Warzywo to nie tylko działa jak antybiotyk, ale też obniża poziom cukru i złego cholesterolu we krwi. To wszystko dzięki zawartym w nim aminokwasie - allicynie. By najlepiej wykorzystać jej właściwości należy zgnieść ząbek czosnku  i odstawić na ok. 10 minut, a dopiero potem krótko spożywać.

Rośliny strączkowe Są bardzo dobrym źródłem białka roślinnego, fosforu i potasu,   i są bogate w w witaminy A, B1, B2,  PP i, między innymi, dlatego  powinny znaleźć się w każdym jadłospisie, ale na tym nie koniec. Chińczycy cenią warzywa strączkowe także za ich inne właściwości. Mieszkańcy Państwa Środka uważają, że mają one właściwości lecznicze i, w zależności od koloru, wspomagają pracę poszczególnych organów w ciele człowieka. Na przykład żółte (ciecierzyca, soja, żółty groch) wspomagają pracę śledziony, trzustki  i żołądka, a zielone (zielony groszek, fasolka szparagowa) – wątrobę i pęcherzyk żółciowy.

Aloes Aloes nie bez kozery nazywana jest „rośliną długowieczności” i „cichym uzdrowicielem”. Miąższ aloesu zawiera aż 140 biologicznie czynnych substancji, m.in. witaminy B, C i A, kwas foliowy, aminokwasy i nienasycone kwasy tłuszczowe. Roślina ta od lat fascynuje naukowców, dzięki czemu coraz więcej o niej wiemy. Badania wykazały, że aloes nie tylko pomaga walczyć ze stanami zapalnymi, ale też stabilizuje poziom cukru we krwi, także u osób cierpiących na cukrzycę.

Z d r o w i e

Pigwowiec chiński Ma wiele korzystnych dla zdrowia właściwości, m.in. działa przeciwutleniająco, przeciwwirusowo, obniża cholesterol i wzmacnia odporność. Okazało się taże, że wyciąg z owoców ma działanie antyhiperglikemiczne  i antyhiperlipemiczne. Wspomaga leczenie chorych na cukrzycę.

Jagody i jabłka Mają one działanie przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i antynowotworowe. Liczne badania wykazują, że jedzenie dużej ilości surowych jabłek  i jagód wiąże się ze zmniejszeniem ryzyka zachorowania na cukrzycę. Dodatkowo flawonoidy zawarte w tych owocach chronią i uelastyczniają naczynia krwionośne, dzięki czemu mogą zapobiegać m.in. miażdżycy.

Gorzki melon Badania potwierdziły, że owoce gorzkiego melona mają właściwości hipoglikemiczne, czyli obniżają poziom cukru we krwi. Naukowcy  z Instytutu Badań Medycznych Garvana w Sydney i Instytutu Materia Medica w Szanghaju wyizolowali z gorzkiego melona cztery związki, które aktywują enzym AMPK (pomaga on komórkom pobierać glukozę z krwi i przekształcać ją w energię).

z natury

Z cukrzycą W

Diabetycy moga prowadzić zdrowy, aktywny tryb życia. Muszą jedynie wiedzieć, jak odpowiednio o siebie dbać i jak kontrolować poziom cukru we krwi.

edług ostatnich badań aż półtora miliona Polaków każdego dnia mierzy poziom cukru we krwi. Są to w większości osoby, które wiedzą, że mają cukrzycę i nauczyli się z nią żyć. Następne pół miliona to ci, którzy cukrzycę również mają - tyle, że nigdy jej nie zdiagnozowali. Są też tacy, którzy uznali ostrzeżenie o lekko podniesionym poziomie cukru, najczęściej otrzymane podczas robienia badań okresowych, za błąd lub nadgorliwość lekarza, albo zwyczajnie je zlekceważyli. Często już sama myśl o cukrzycy dla młodego, aktywnego człowieka, który czynnie uczestniczy w życiu społecznym czy zawodowym, wydaje się wyrokiem. Cukrzycę do niedawna miały najczęściej babcie i ciocie starsze, otyłe, niedowidzące, umierające przedwcześnie. Dla 15- czy 25-letniego człowieka taka diagnoza to, przynajmniej na początku, prawdziwy koniec świata. Szybko okazuje się jednak, że można z chorobą żyć, i to żyć aktywnie.

Poziom glukozy podczas treningu Dla chorych na cukrzycę typu 2, przy której najczęściej nie podaje się insuliny, aktywność fizyczna jest - obok diety - podstawowym działaniem zalecanym przez lekarza. Diabetolodzy czy też 50

interniści chętnie jako polecają ruch i zdrowy tryb życia by skutecznie walczyć z cukrzycą. Trzeba jednak zachować zdrowy rozsądek i kontrolować poziom cukru. Przed treningiem czy wyjściem na długi spacer należy zmierzyć poziom glukozy – i powtórzyć to badanie po powrocie. Diabetyk powinien również mieć przy sobie coś do jedzenia, co ma dużą dawkę węglowodanów. Jeśli trening albo aktywny relaks mają trwać długo, koniecznie trzeba wziąć też ze sobą glukometr.

o ż na

m tr ze b a wrażliwości tkanek na insulinę, co pozwala zmniejszyć dawki podawanych leków. Żeby osoba chora na cukrzycę typu 1 mogła ćwiczyć, konieczne jest dokładne badanie lekarskie. Trzeba sprawdzić, czy choroba nie uszkodziła np. siatkówki oka. Jeśli do tego doszło pewne sporty, wiążące się z dużym wysiłkiem, będą zakazane mogłyby bowiem prowadzić do dalszych uszkodzeń. Za zgodą lekarza osoba chora na cukrzycę powinna zawsze

Konsultacje z lekarzem Sport jest również bardzo polecany dla chorych na cukrzycę typu 1. Aktywność fizyczna prowadzi bowiem do zwiększenia

Czy wiesz, że.... Błonnik zmniejsza poziom cholesterolu. Tworzy cienką warstwę wyścielającą jelito, co powoduje, że glukoza wchłania się wolniej. Pomaga spowolnić wzrost poziomu glikemii. Tłuszcz nie ma bezpśredniego wpływu na stęzenie glukozy we krwi. Oddziaływuje na poziom glikemii pośrednio poprzez opróżnianie żołądka. Tłuste posiłki powodują wolniejszy wzrost poziomu glikemii.

on st kar wzro e a w M lny zy iony o o k , lu ew ob daj nia g est zr zboża j że stę jeżeli onego i. i, ąk dż krw miaż ie z m z an ze

Owoce mają wysoką zawartość węglowodanów. Im wyższa jest zawartość błonnika, tym mniejszy będzie ich wpływ na poziom glikemii.

żyć aktywnie

mierzyć poziom glukozy bez pośrednio przed zajęciami. Jeśli jej stężenie jest zbyt małe, trzeba zjeść coś, co dostarczy organizmowi węglowodanów, zwłaszcza tych, które wolno się wchłaniają. Może to być np. kanapka z ciemnego pieczywa z serem i warzywami. Na trening czy spacer - tak jak chory na cukrzycę typu 2 – chory powinien też koniecznie zabrać kanapkę, słodkie napoje, glukometr oraz dodatkowo zastrzyk z insuliną.

Ćwiczenia aerobowe, które warto wykonywać: • energiczny spacer; • taniec; • zajęcia aerobiku • pływanie lub aerobik wodny; • tenis; • jazda na rowerze tradycyjnym lub stacjonarnym

Umiarkowanie intensywne ćwiczenia:

• wpływają na użycie insuliny przez organizm; • spalają nadmiar tkanki tłuszczowej i pomagają utrzymać właściwą wagę; • zwiększają siłę mięśni; • poprawiają gęstość kości i siłę; • obniżają ciśnienie krwi; • pomagają chronić przed chorobami serca i naczyń krwionośnych przez obniżenie „złego” i podwyższenie „dobrego” cholesterolu; • poprawiają krążenie krwi; • zwiększają poziom energii i chęci do pracy; • zmniejszają odczuwany stres, relaksują i pomagają pozbyć się napięcia i niepokoju.

Przeciwwskazania do uprawiania sportu

• Cukrzyca i wysiłek fizyczny wykluczają się gdy poziom glukozy we krwi u diabetyka jest wyższy niż 300 mg/dl. Ćwiczyć nie powinny osoby z objawami retinopatii, neuropatii i nefropatii. • Diabetycy przechodzący infekcję (przeziębienie lub grypę) również powinni zrezygnować ze zbyt intensywnej aktywności fizycznej. Różne infekcje utrudniają kontrolę poziomu glukozy we krwi. • Trzeba wspomnieć, że wysiłek fizyczny jest przeciwwskazany u osób z kwasicą cukrzycową i ze zmianami w siatkówce oka (tzw. retinopatią proliferacyjną – ze względu na wzrost ryzyka krwawienia). Oprac. M. B. www.medonet.pl www. portal.abczdrowie.pl

wanie Podgrze bię. Ryż łuskany, ach skro w a r t o ulega p w utłuczone ziemniaki, i tarta marchew szybciej i y rozkłada n p ę t j dos rawy wywołują szybsze podwyższenie st łatwie owe pot t o g ie k nia l Cukier je odnosze iu. Wsze glikemii. Fasola, groch, soczewica p t k e f e strawien iniu szają utrzymują strukturę nawet porówna ch zwięk w puszka ukozy we krwi w po gotowaniu. Całe owoce dają ami. gl stężenia mi posiłk y w o m o wolniejszy wzrost steżenia glukozy we zd Słone krwi niż obrane, krojone i soki. Wszystkie rodzaje a z potrawy mogą nik właszc n o mleka bez ł wzglądu , z B zwiększyć m Mięso i ryby e, lebi iarnisty na zawartość h tłuszc wchłanianie z nie zawierają węgloworty w grubo lniejsze a czu mają tę samą w glukozy a danów i nie powodują im e wo z y. z n t o y j k ż zawartość u u cukru l d z jelit w g o podwyższenia stężenia pow anianie mlekoweg o ł glukozy we krwi. Bardzo wch chude mięso i ryby należy przygotować z dodatSą dwa typy lodów- wodne i mleczne. kiem tłuszczu, aby unikLody wodne przypominają zamrożony sok owocowy nąć ryzyka wystąpienia i mają jak on podobny wpływ na stężenie glukozy we krwi. hipoglikemii kilka godzin Lizane powoli lody wodne sa całkiem odpowiednie, po posiłku jeśli mamy hipoglikemią

Nasz słodki wróg Sposoby, w jakie cukier rujnuje nasze zdrowie

Poza zakłóceniem równowagi organizmu, nadmiar cukru prowadzi do wielu innych poważnych konsekwencji. Oto niektóre z nich, zakłócające metabolizm, a tym samym normalne funkcjonowanie organizmu. Dane o skutkach objadania się cukrem zaczerpnięto z czasopism medycznych oraz publikacji naukowych. • Ma udział w powstawaniu otyłości, szybkie wchłanianie cukru sprzyja objadaniu się; ciało przerabia od 2 do 5 razy więcej cukru w tłuszcz, niż skrobi • Podnosząc poziom glukozy w organizmie może spowodować reaktywną hiperglikemię. Obniżając wrażliwość na insulinę i dopuszczając do jej nienormalnie wysokiego poziomu w organizmie. Może podnośić poziom glukozy i insuliny u kobiet zażywających doustne tabletki antykoncepcyjne. Może powodować patologiczne zmiany w trzustce .• Może być przyczyną nadak52

tywności, niepokoju, trudności z koncentracją i chorowitości u dzieci oraz niekorzystne wpływać na dzieci z nadpobudliwością psychoruchową (ADHD). A obozach rehabilitacyjnych dla młodzieży, gdzie stosowano dietę o niskiej zawartości cukru, zaobserwowano prawie 50 proc. Spadek zachowań antyspołecznych. • Rafinowany cukier w diecie obniza efektywność uczenia się, wpływając niekorzystnie na wyniki w nauce. Kojarzony jest ze wzrostem częstotliwości fal delta, alfa i theta w mózgu, co z kolei negatywnie wpływa na

wpływa na sprawność myślenia. • Ma wpływ na powstawanie arteriosklerozy i chorób kardiologicznych. Powoduje wzrost poziomu „złego” i obniżenie „dobrego” cholesterolu. Dieta wysokocukrowa u osób z chorobami naczyniowymi znacząco zwiększa lepkość płytek krwi. Osłabia wzrok, może powodować powstanie katarakty oraz krótkowzroczności • Przyczynia się do zakwaszenia śliny i do zniszczenia zębów oraz paradontozy. Powoduje choroby dziąseł. • Ma swój znaczący udział

w powstawaniu osteoporozy. • Może wywoływać wiele problemów z poziomem kwasowości przewodu pokarmowego m. in. Jego zakwaszenie, niestrawność. To wróg numer jrden pracy jelit, powoduje złą przyswajalność u pacjentów z dysfunkcjami jelit, podwyższenie ryzyka choroby Crohna oraz owrzodzenia jelita grubego. • Może osłabiać system immunologiczny i przeszkadzać mu w obronie przeciw chorobom infekcyjnym. Przyczynia się do niekontrolowanego wzrostu drożdżaków (Candida Albicans) odpowiedzialnych za infekcje grzybicze. • Może powodować choroby systemu autoimmunologicznego: takie jak artretyzm, astma, stwardnienie rozsiane. Może powodować depresję. Obniżenie spożycia cukru może podnieść poziom emocjonalnej stabilności. • Dieta obfita w cukier może obniżać ilość witaminy E w krwi i powodować wzrost wolnych rodników i oksydantów. • Może zakłócać przyswajalność białek, powodować zmiany w ich strukturze, zmieniać sposób ich działania w organizmie. Może uszkadzać strukturę DNA. • Sprzyja alergiom pokarmowym, może przyczyniać się do powstawania egzemy u dzieci. • Powoduje szybsze starzenie się skóry zmieniając strukturę kolagenu oraz powodować problemy ze ścięgnami • Może powodować bole i za-

wroty głowy oraz migreny. • Odpowiada za zwiększone ryzyko zachorowania na Alzhaimera. • Może zaburzać równowagę hormonalną np.: podnosić poziom estradiolu u młodych kobiet, pogarszać zespół napięcia przedmiesiączkowego oraz obniżać działanie hormonu wzrostu. • Wysokie spożycie cukru może powodować istotne skrócenie trwania okresu ciąży wśród młodocianych i jest związane z dwukrotnie większym ryzykiem

kru może spowodować atak epileptyczny • Ma potencjał wywoływania nieprawidłowych procesów metabolicznych u normalnie zdrowej jednostki i sprzyja rozwojowi chronicznych chorób zwyrodnieniowych. • Karmi komórki rakowe, odkryto jego związek z rozwojem raka piersi, jajników prostaty, okrężnicy, trzustki, dróg żółciowych, płuc, woreczka żółciowego i żołądka. • Karmienie dożylne słodzoną wodą może spowodować odcięcie dopływu tlenu do mózgu.

urodzenia noworodka o niskiej • Cukier jest substancją , która wadze. Odwadnia noworodki. uzależnia. • Obniża wydajność enzymów. Przy współpracy dr med. Nancy Appleton, Duże ilości spożywanego cuwww.nancyappleton.com kru mogą osłabić fizjologiczną autor książki Pokonaj nałóg słodzenia homeostazę (stan równowagi) wielu układów w organizmie człowieka. • Zakłóca równowagę chemiczną organizmu: powoduje deficyt chromu i miedzi oraz przeszkadza we wchłanianiu wapnia i magnezu. • Może powodować powstawanie kamieni żółciowych Ma wpływ na powiększenie się wątroby przez nadmierny podział jej komórek oraz jej otłuszczenie • Odpowiada za powiększenie się nerek i zmiany w nich ,np. tworzenie się kamieni nerkowych. Działa niekorzystnie na skład elektrolitów w moczu. Przyczynia się do powstawania żylaków i hemoroidów • Duża ilość spożywanego cu53

Supraśl

perła Podlasia Bulwary im. Wiktora Wołkowa

ulwary nad rzeką Supraśl to miejsce stworzone zarówno do wypoczynku aktywnego jak i leniuchowania. Teren został przygotowany z myślą o rozbudowie turystycznej miasta Supraśl - Uzdrowiska. Turyści i mieszkańcy miasta mogą teraz cieszyć się wieloma atrakcjami przygotowanymi na rozległym obszarze w urokliwej dolinie Supraśli. Bulwary w Supraślu są doskonałym miejscem na niedzielny wypoczynek z rodziną lub znajomymi. Aleja spacerowa rozciągająca się na długości 1100m wzdłuż rzeki Supraśl idealnie nadaje się zarówno na spokojny spacer jak i sportowy marsz z kijkami. Wzdłuż nadrzecznej ścieżki prowadzi także trasa rowerowa z przygotowanymi kilkoma stojakami na rowery. 54

Nad Bulwary supraskie mogą wybrać się także osoby ceniące sportową formę wypoczynku. Zlokalizowane tam atrakcje zapewnią aktywne spędzenie czasu np. boiska do piłki nożnej, siatkowej czy korty tenisowe są ogólnie dostępne. Podobnie jest z innymi wyznaczonymi w obszarze bulwarów miejscami rekreacyjnymi: siłownia na świeżym powietrzu, stoły do ping-ponga i plac do gry w mini golfa. Warto wspomnieć również o wyłożonym kostką kamienną polu do gry w szachy. Bulwary nad rzeką Supraśl zostały dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych – ułatwiono nie tylko wjazdy na teren kompleksu, ale także zadbano o odpowiednią szerokość alei spacerowych.

Wart w jak

ba Oto n

Pałac Buchholtzów

Powstał w XVIII w. jako dwór by móc docenić, Polski, nowe zakątki to zwiedzać ekonoma klasztoru Bazy. Można to robić mimo mieszkamy krajuW k pięknym lianów. latach 1892-1903 rawności i ograniczeń, gdyż niepełnosp przebudowany w stylu eklekarier architektonicznych mamy już coraz mniej. tycznym z przewagą secenasza propozycja prosto z malowniczego Podlasia. sji przez nowych właścicieli Buchholtzów - fabrykantów włókienniczych pochodzenia pruskiego. W skład zabudowań wchodzą również stajnia, wozownia, stróżówka oraz zachowane fragmenty parku secesyjnego – jednego z nielicznych w tej części Polski. We wnętrzach pałacu zachowało się wiele elementów pierwotnego wystroju. Od 1959 r. mieści się w nim Liceum Plastyczne im. Artura Grottgera – instytucja podległa Ministerstwu Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Turystyka bez barier

Teatr Wierszalin Pierwotnie “dom kolonijny” dla młodzieży, zbudowany w latach 20. XX w. W okresie powojennym pełnił funkcję ośrodka kolonijnego, w dalszym ciągu Gminnego Ośrodka Kultury. Od 1994 r. .siedziba Teatru “Wierszalin” - znanej współcześnie sceny teatralnej. Teatr wielokrotnie zdobywał nagrody i wyróżnienia na krajowych i europejskich festiwalach artystycznych.

Domy Tkaczy Usytuowane wzdłuż ulicy 3-go Maja. Naśladowały wzorce budownictwa manufakturowego architekta z Brandenburgii Gidlyegio, tworzącego w końcu XVIII w. Supraskie Domy Tkaczy powstały w połowie XIX w. Inicjatorem ich budowy był Wilhelm Fryderyk Zachert, właściciel jednego z kilku działających w Supraślu przedsiębiorstw włókienniczych. Domy te, przeznaczone każdy dla czterech rodzin, pełniły funkcje mieszkań i miejsc pracy. Z chwilą zainstalowania w supraskich fabrykach silników parowych (po 1863r.) Domy Tkacza spełniały funkcje wyłącznie mieszkalne. Można je oglądać tylko z ulicy więc można stwierdzić, że jest przystosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych. 55

Dom Kleina (obecnie siedziba Centrum Kultury i Rekreacji w Supraślu) Zbudowany w końcu XIXw. jako dom administratora fabryki włókienniczej Buchholtzów. Następnie, do 1939 r. Jest to jeden z nielicznych w Supraślu murowanych obiektów budownictwa fabrycznego z przełomu IX/XX w. W filmowej trylogii Jacka Bromskiego pt. U Pana Boga za... budynek ten i jego wnętrza służyły za Komisariat Policji w Królowym Moście. Od 2007 r. siedziba CKiR. Znajduje się tam Galeria Wiktora Wołkowa – znanego fotografika podlaskiej przyrody, laureata wielu nagród i autora albumów fotograficznych. Fot. Achiwum UM w Supraślu Fot. Anna Worowska

Dom Ludowy Zbudowany w 1934r. w stylu modernistycznym jako siedziba supraskiego magistratu oraz różnych instytucji i stowarzyszeń kulturalnych. Jego projektantem był inż. Jarosław Giryn, który również projektował budynek obecnego Teatru

Dramatycznego im. Aleksandra Węgierki w Białymstoku. Z tego względu oba budynki wykazują bliskie podobieństwo. Unikalny przykład modernizmu. Obiekt przystosowany do potrzeb osób z niepełnosprawnością. Oprac. Red.