E kallepingsje met uutlEg
zakwoordenboekje
Theatermakery Het Eenzame Westen staat voor sterk, pakkend theater vol schrijnende humor. Het gezelschap hertaalt repertoire in een West-Vlaams dialect, waardoor de toegankelijkheid groter wordt en de voorstellingen een aparte muzikaliteit krijgen. Het soort dialect sluit telkens aan op de inhoud en onderliggende socio-culturele lijnen. De Spil neemt het gezelschap onder haar vleugels en treedt op als partner voor de voorstellingen. De Grote Post is coproducent voor ‘In Volle Zee’.
“voe wa wé té”
waarom (dan wel)
HEt Oostends
‘In Volle Zee’ wordt gespeeld in het Oostends, een vissersdialect: soms ruw, brutaal en op het platte af. Scheldwoorden, krachttermen, woorden en uitdrukkingen gelinkt aan bijgeloof en de visserij maken substantieel deel uit van de taal. De muzikaliteit van de klanken en de vaak humoristische inslag maken het dialect een stukje zachter. Theatermakery Het Eenzame Westen haalt deze muzikaliteit naar boven zonder de oorspronkelijke rauwheid te negeren.
Eerste Hulp bij het Oostends De vervoeging van het woord ja: Joak: ja ik Joaje: ja jij Joan/joas: ja hij/ja zij Joat: ja het Joam: ja wij Joach: ja jullie Joas: ja zij (meervoud) De vervoeging van het woord nee: Nink: neen ik Nèg: neen jij Nèj/nès: neen hij/neen zij Nint: neen het Njim & nèw: neen wij Nès: neen zij (meervoud)
“joam”
Vervoeging van werkwoorden: Er wordt veelal gebruik gemaakt van een dubbel onderwerp: 'K zin ik: ik ben Je kiekt gie: jij kijkt Je werkt ie: hij werkt Z’ai sie: zij heeft Me kann wieder: wij kunnen Je wailt gieder: jullie willen Uitspraak: G wordt altijd uitgesproken als H. De G-klank bestaat niet in het Oostends. Eindklanken worden ingeslikt: eten - eetn, willen - willn Eindklanken na de P krijgen een extra M: lopen - loopm De H aan het begin van een woord wordt niet uitgesproken: helpen - elpn, haasten - oastn O en OO worden vaak U: mosselen – mussels, boter - butter A wordt vaak O: zacht - zochte
EE wordt AI (als in Delhaize): zee - zai, alleen - olaine E wordt in combinatie met R,T,D,S vaak A: verse vis - vasche vis Verkleinwoorden krijgen de tje-klank: glaasje - glazetje UI, OU, IJ worden vaak UU, OE, IE : buiten - buut(e)n, koud - koet, krijgen - krieg(e)n SCH wordt SJH (zoals het geluid dat je maakt om iemand te laten zwijgen) Grammatica en vocabulaire: Meervouden eindigen vaak op S in plaats van op EN: treinen - trings, brillen - brils De eerste persoon wordt vaak dubbel gebruikt: ik ben - ‘k benne kik, ik denk - ‘k peize kik Er zijn veel Engelse invloeden in de woordenschat: in orde - olreit , boter - butter
Zakwoordenboekje voor in volle zee In volgorde van verschijnen Vertaald in de betekenis die gebruikt wordt in de voorstelling
proviezje het eten, de voorraad kolfvlais méd érreweetn kalfsvlees met erwtjes waffere welk/welke bolgvullienge eten voe mien is’t oal ’t zêste voor mij is het om het even doaraistn daarnet ogliek toch tonne dan junder/ wiender jullie / wij (wien) wé té (wie) dan wel doa gi daar zie vraiselikken vreselijke ainbolg egoïst osan altijd Alexander, olles voe alles voor mij en niets mien én nietent voer voor een ander en ander nin’t wi neen hoor
goedkommetuut lukraak siefer cijfer naamt noemt (ww: noemen) binnespeeln opeten spilletsjes spelletjes de bolle sjhaif sloan missen, een fout maken ’t is doa da ’t jukt daar wringt het schoentje os ’t oal te fiene sjhiete kompt als het erop aankomt klootn van droog hoarieng onzin, prietpraat olreit oke propoziesje voorstel meschies misschien thopesmietn samen gooien /
koaliesje ’t schiethuus
samen werken coalitie toilet, WC
êk van uus is op zen eigen elk van ons staat
voor zichzelf
on’k joen (kann hêlpm) als ik jou (kan helpen) hier gi / né gi hier zie truntn jammeren, treuzelen de meetienge is begost de vergadering is begonnen
me toenge rolt nie zo ik spreek niet zo goed in goed mé mênschen het openbaar in ’t roende moats vrienden sprikt nu moa jen hérte réchtuut zeg nu maar wat je te
de vis an den haak oaltegoare
zeggen hebt, zeg het nu maar rechtuit ter zake komen allemaal samen, iedereen samen kinderen (hoe) vaak ‘s avonds terwijl haken
joengers (hoe) dikkers snaves bainst crocheern belét dad e ki voo junder oogn zie dat eens voor je dad is kul van koo onzin eemoosjes emoties vantieneneegn hoogstwaarschijnlijk (9 kansen op de 10) speelpling speelplein indelik vreselijk, verschrikkelijk winnig weinig luuzig lui lammeléndig ellendig
‘k wailn gin sliekmussel mi zien ik wil geen slappeling meer zijn mienzélven mezelf ofroan afraden ’t sjhole school joenkheid jeugd ’t bezoenderlikste het belangrijkste gelik e sprietelmaiwe als een musje vlaisplaas vleesschotels muuletsje mondje z’hén gin vergliek je kan ze met niets vergelijken tot daar, tot hier, dat is alles bliede blij klappenaansje gesprek
toet ierent
ik kakn doa bolletsjes van ik verteer dat niet goed kurieus nieuwsgierig e mêns ze bêr begunt wé te groln je zou er honger van krijgen
e bitsje éllebogen osjeblief heb een beetje tact alstublieft is er iets waarom (dan wel)
schilt er etwa voe wa wé té
’t is pertanks hoaste bie er is nochtans haast bij ‘k zoen kann’ e pêrd ze rik uuteetn ik heb honger als een
paard (rik = rug)
van deze tijd rijst vergeet het maar (dat is aan je neus) oplossing
‘tis de wêreld gepassaird het is voorbij, niet meer ries ’t is an je dierel
soluusje op e schete uutgedroajd zien op een sisser afgelopen ores / kokers oren doa vaag je gie fien joen voetn an
dat laat je onverschillig
verlies goed het praten wees(kindje) sukkelaars (vrouwelijk) ouders
blêtn wenen riffezairn weigeren hailegangs helemaal oentploft in e meelzak stik de buule teegn de blutse de winst maakt het ’t klapm waisekienetsje dutsn, sukkelésjes oeders
etwien zair doen iemand pijn doen zoe kloar of de voerienge van e poliesjemutse zo klaar als pompwater wilde weelde en doabie en daarenboven ’t zop uut heur oogn de ogen uit haar hoofd heur latste snik gegeevn ze is gestorven olmédol alles wel beschouwd, uiteindelijk
‘tis osan e kwiek of e kwak het is altijd iets mé zukke moend van zo kan je blijven zeuren zeevn daagn ka je hail de weke zaagn pékkels voeten sulfers lucifers sinkerdeping vrek (met een slecht
karakter) iemand die graag de baas speelt mé ruuzje met moeite in uuze blote kommode in ons blootje benowelikke beangstigende z’haa zie ollichte wel zij had waarschijnlijk wel zwien varken oetsje maatsje hemeltje binndokn (op)eten ’t strange het strand
boazemaker
olmédeki ‘k kraign e zaitsje
plots ik kreeg een golf over mijn hoofd druipnat
lekedenat ‘k hén ’t hier toch wél an me rébm zeker ik heb het nu toch wel
vlaggen zeker
het is zover
heur kêsje is uutgegoan ze is gestorven (kêsje = kaarsje) vannuvors van nu af aan die koeke van e vint die doodbrave man dad is van lékmeliptsje dat is iets heel lekkers botteltje wien flesje wijn volsche valse de buk is vét de tijd is aangebroken, airlik eerlijk ten optélle daarbovenop in ’t zêste schuutsje zitt’n in hetzelfde schuitje
zitten vorken (e fersjéte = een vork) kasserolle kookpot toe tnoasteki tot de volgende keer boomvélder houthakker
fersjétn
heur moeder is in twai gevoln haar moeder is bevallen
woarlik eerlijk (waar) k’hén ik nu de butter opgeetn ik krijg nu de schuld makt da je vors ziet maak dat je weg bent olleman iedereen na de kabeljowkelder zien sterven, verdrinken, op
zee vergaan
op stél én sproenk meteen, onmiddellijk hj’is verzoopm hij is verdronken wuppepêrd schommelpaard e froaje baiste een braaf beest in plang loatn in de steek laten z’is zie op heur kop gestuukt ze is gek geworden e tsjietsje / e brokke een beetje der van tuschen wailn graakn er onderuit willen komen maak je uit je voeten, hoed u voor vantsês vanzelf properteit netheid
gart je van splenters
‘k woarn doa ton nog nie riepe voorn ik was er nog niet rijp /
klaar voor
ik had het niet begrepen
k’haan ’t nie écht kann’ thopeknoopm
tais tenen zaipe zeep ginain geen enkel meemoorje geheugen, herinnering ‘k zien graid ik ben klaar verwoajn van den hoenger
honger lijden
’t en kan me nie mi rékn het kan me niet meer schelen lanks oender onderaan
“schilt er etwa” is er iets
vu Dirk Cornelis H.Spilleboutdreef 1 Roeselare
www.heteenzamewesten.be facebook: heteenzamewestentheatermakery info@heteenzamewesten.be Met dank aan Roland Desnerck, auteur van o.a. het ‘Oostends woordenboek 2016’ Met dank aan de volle zee.
voor het zout uit
co-producent roeselare