t
u
s
s
e
n
d
o
o
terugblik
About Waves
een concept over schilderkunst Naar aanleiding van de eerste Museumcultuur Strombeek/Gent-trilogie About Waves passeerden in Strombeek de voorbije maanden heel wat topwerken de revue. Het legendarische Pyramide van Gerhard Richter uit 1966, de schitterende werken van wijlen Raoul De Keyser aan wie dit project werd opgedragen, de “verstilde” topwerken van Jan Schoonhoven en Marthe Wery, nooit eerder getoond vroeg werk van Walter Swennen, het (onbegrijpelijkerwijs) haast volledig vergeten werk van Andre Beullens, … Drie opeenvolgende tentoonstellingen brachten de omwentelingen die de schilderkunst sinds de jaren zestig doormaakte in beeld: de onderzoekingen naar de essentie van de schilderkunst in de jaren zestig, de herintrede van de figuratie in de jaren zeventig en tachtig en, tot slot, de recente ontwikkelingen die de schilderkunst onderging onder invloed van de digitale media en virtuele leefomgevingen. Alles samen leverde dit een geconcentreerd historisch overzicht op dat de bezoeker van dichtbij liet kennismaken met de recente kunstgeschiedenis.
Zaalzicht “Het Ding” met werken van Raoul De Keyser (alle foto’s: Dirk Pauwels)
Zaalzicht “Het Ding” met werken van André Beullens en Ann Veronica Janssens
Zaalzicht “Het Ding”, het kabinet met werken van Robert Ryman, Daniel Buren en Gerhard Richter
r
Zaalzicht “Refiguratie”, het kabinet met werken van Gerhard Richter, Daniel Buren,
Zaalzicht “Re-figuratie” met werken van Marc Maet, René Daniëls en Walter Swennen
Markus Lüpertz en Georg Baselitz
Zaalzicht “Via het Virtuele”, het kabinet met werken van Wilhelm Sasnal,
Zaalzicht “Via het Virtuele” met werken van Marcel Berlanger, Johannes Kahrs,
Daniel Buren en Gerhard Richter
Matteo Fato en Walter Swennen
De eerste tentoonstelling van Museumcultuur Strombeek/Gent, die zoals inmiddels wel bekend de collectie van het Gentse S.M.A.K. als ruggengraat heeft, lokte ook heel wat museologische en curatoriële vragen uit, onder meer over de waarde en het belang van museale collecties. Het was onder andere dit onderwerp dat Jan Hoet, ere-conservator van S.M.A.K., aansneed in de lezing die hij op zondag 5 mei in Cultuurcentrum Strombeek gaf.
terugblik
Lezing Jan Hoet
in de Schouwburg Cc Strombeek
Een aantal fragmenten: “Een museum met een vaste collectie is een plek in de maatschappij waar iedereen zijn vooroordelen tegenover de kunst en het oordelen over kunst op een permanente manier kan testen. Het permanente karakter van de collectie heeft het voordeel dat de bezoeker zich in de loop van de jaren kan blijven informeren over een kunstwerk en zelfs met het verloop van de tijd zijn opinie kan herzien over dat kunstwerk dat hij daarvoor helemaal niet kon appreciëren. Soms kost het heel veel tijd om een kunstwerk als waardevol te beschouwen. Om die reden is het van belang dat een initiatief zoals Museumcultuur Strombeek/Gent bestaat, dat vertrekt vanuit de kunstwerken in de depots van een museum, en te kunnen zien dat die kunstwerken er ook waren en hun belang behouden”. “Een museum is er voor elk lid van de bevolking, dat zich bij elk bezoek kan identificeren met dit museum, zowel in positieve als in negatieve zin. Het museum is er om vragen te stellen omtrent de rol van een museum in een maatschappij en daarop worden al evenveel antwoorden gegeven als er kunstenaars zijn”. “Een museum is een plek voor de industrie van het bewustzijn. Het kunstwerk is altijd een prooi van de markt tot het in een museum terecht komt, dan heeft het een stabiele betekenis voor altijd en voor de maatschappij. Een museum geeft ons een beeld van hoe een individu omgaat met de werkelijkheid waarin hij leeft. Ook niet-marxistische filosofen en andere vorsers in de humane wetenschappen beweren dat het bewustzijn nooit zuiver op de graat is, niet onafhankelijk en zeker niet waardevrij is. Ik studeerde kunstgeschiedenis; men spreekt nu - waarschijnlijk uit een frustratie van het niet kunnen vatten van het onbekende - over kunstwetenschappen”. “Vandaag wordt er meer belang gehecht aan het maatschappelijk draagvlak van een museum; de kunst komt niet meer op de eerste plaats. Het gevaar bestaat erin dat musea worden omgevormd tot discotheken. De overheid besteedde ooit veel aandacht om in alle gemeenten een zwemkom te bouwen, die behoefte had een draagvlak. Alle architecten wilden toen een zwemkom bouwen, nooit vroegen ze plannen te mogen smeden voor een museum”. “Aan de Franse kunstenaar Daniel Buren werd gevraagd wat de rol was van een museum, hij antwoordde daar uiterst precies op: Het museum heeft een esthetische functie – het museum moet de context scheppen waar het kunstwerk zich kan inschrijven. Het museum moet voor de kunst bijdragen tot een typografisch en cultureel gezichtspunt. Om die reden werd er op één muur bijvoorbeeld maar één werk gepresenteerd of werd de muur - zoals hier op de expo “About Waves” met de reeks werken van Anne-Mie Van Kerckhoven gezien als deel van het kunstwerk. Het museum heeft een economische betekenis en dat moet gelezen worden als het museum als een plek voor het testen van onze oordelen en vooroordelen. Het museum heeft een mystische betekenis. Het museum is de plaats voor een tocht naar het onbekende, om “open te staan” voor wat nog niet is bekend en aanvaard. Irritatie kan het begin zijn van appreciatie van kunst omdat een kunstwerk ons gezichtspunt kan ontwrichten. Kunst kan nooit wetenschappelijk worden uitgelegd. Het museum moet verzamelen omdat alleen door te vergelijken en de verschillen te zien er pas sprake kan zijn van ontwikkeling van discours”.
Bedenkingen bij zes kunstwerken die Jan Hoet toonde tijdens zijn lezing:
Antoine Watteau Pilgrimage on the isle of Cytheria (1721)
Dit schilderij symboliseert de twijfel van de mens voor het onbekende. De mens die af en toe van de ene kant naar de andere kant moet door de omstandigheden opgedrongen door de tijdsgeest. De zeilboot is het symbool met erboven zwevende engelen en putti’s die de mensen begeleiden naar het liefdeseiland. In het midden van de compositie staat een koppel. De meneer spoort de vrouw aan mee te gaan. Zij richt haar blik opzij en kijkt eerder terug naar haar eigen geschiedenis en naar wat is en was. Schroom en twijfel worden hier in één schilderij uitgebeeld; ondanks de aankomende storm moet een mens de moed hebben zich naar de overkant te wagen
Het is een machtig werk waarin de kunstenaar de maatschappij portretteert. Het was toen in de 19e eeuw vrij eenvoudig; je had de aristocratie, de burgerij en het gepeupel. Op het schilderij staan rechts de notabelen afgebeeld; in het midden en dus heel centraal staat de kunstenaar met zijn muze maar vooral een kind die met veel bewondering de blik houdt op de kunstenaar. Het kind drukt de verwondering uit voor de kunstenaar en de kunst.... Gustave Courbet, L’Atelier du Peintre (1855)
Naast het sociaal maatschappelijk bewogen én beroemde schilderij “De intreden van Christus in Brussel” (1889) is “De Roeier” een ongelooflijk beeld waarin opnieuw de tocht naar het onbekende als thema naar voren komt. Bekijk de voet van de roeier en de roeispaan. Het motief van een boot loopt als motief als een rode draad doorheen de geschiedenis van de kunst.
James Ensor, De Roeier (1883)
David Hammons, Chasing the Blue Train (1989)
Joseph Beuys, VW Transporter (1969)
De zwarte kunstenaar David Hammons verbeeldt hier de trek van de zwarten naar Noord-Amerika. Ze werden gelokt met een mooi leven; ze sprongen op een hemels blauw geschilderde trein die hen naar Illinois bracht waar ze in de koolmijnen werden gestopt. Het werk van David Hammons thematiseert deze tragedie met rechtopstaande pianovleugels die als landschap functioneren en waarachter recorders staan opgesteld met variaties van de bekende jazz-tune “Chasing the blue train” met vertolkingen van ondermeer John Coltrane. Het speelgoedtreintje is ook in de installatie van David Hammons in het blauw geschilderd.
De Duitse kunstenaar Joseph Beuys trekt weg uit de technologische maatschappij met zijn Volkswagen en sleurt “ons” mee met sledes naar het onbekende – vergelijkbaar met de tocht van Watteau naar het eiland Cytheria. Op elke slede – die de individuele mens symboliseert - ligt er vilt om zich als individu te beschermen en op elke slee is ook een zaklamp voorzien waarmee een mens niet alleen in de duisternis kan zien maar zich ook kan richten en oriënteren. Een wassen stempel behoort tot de attributen van elke slee; stempels die allemaal verschillend zijn zoals elke mens van een ander verschilt.
Het is een pakkend beeld van de Pakistaanse kunstenares Bani Abidi. Een gesluierde vrouw staat eenzaam in een lege stad te strijken op een ochtend tijdens de ramadan... een moment waarop normaal niet wordt gewerkt. Het is een schitterend beeld dat doet denken aan de strijkster van Edgar Degas...
Bani Abidi Pari Wania, 07:42 pm, 22.08.2008 - Karachi in “Karachi Series” (2009)
vooruitblik
najaar
2013
UPSIDE DOWN
Over beeldhouwkunst van de jaren zestig tot nu Tweedelig project over de ontwikkelingen van de beeldhouwkunst en parallelle transformaties in de dans vanaf de jaren zestig. Inhoudelijk advies: Vincent Dunoyer
DEEL I SPECIFIC OBJECTS 05.10 - 29.10.2013 Met werk van o.m. Bruce Nauman, Robert Morris, Carl Andre, Barry Flanagan, Lili Dujourie, André Cadere, Didier Vermeiren, Ann Veronica Janssens, Louise Lawler, Didier Vermeiren, Peter Downsbrough, Royden Rabinowtich, ... Tekst: Frederik Leen
DEEL II LET’S DANCE 15.11 - 11.12.2013 Met werk van o.m. Joëlle Tuerlinckx, Franz West, Lili Dujourie, Herman Van Ingelgem; en nieuwe producties van o.m. Dirk Braeckman en Vincent Dunoyer, Peter Rogiers, Anetta Mona Chisa & Lucia Tkacova, ... Tekst: Christel Stalpaert
Giovanni Anselmo, Torsione, 1968
Franz West, Habsburger Stuhl, 1989
langdurig project
in de context van Museumcultuur Strombeek/Gent Marion Möller Architectuurornamenten 2013-2015 Marion Möller selecteert architectuurornamenten die worden omgezet in architectuurornamenten uit polypropyleen-folie. Ernaast presenteert ze een snapshot met de plaats van herkomst en de vermelding van het adres, haar naam en het jaartal. De architectuurornamenten blijven inherent deel van de muur en de omringende omgeving ; alleen de context is veranderd. In een later stadium pendelt Marion Möller tussen Gent en Strombeek, zodat er architectuurornamenten ontstaan in de gemeenten Merelbeke, Wetteren, Aalst, Affligem, Ternat en Asse. Het voltooide project zal als één traject worden gepresenteerd waarbij de denkbeeldige afstand Strombeek-Gent/ Gent-Strombeek concreet wordt. Marion Möller leeft in Amsterdam en werkt al jaren aan een consistent oeuvre waarvan het langlopende project voor Museumcultuur Strombeek/ Gent een voortzetting is.! noteer
a lva st
:
Lezing Carolyn Christov-Bakargiev Op zo 22 december om 11 uur in de schouwburg Cc Strombeek Op zondag 22 december om 11 uur verwelkomt Museumcultuur Strombeek/Gent Carolyn Christov-Bakargiev, curator dOCUMENTA 13 in Kassel (2012). Na de spraakmakende lezing van Jan Hoet, ere-conservator van S.M.A.K. en de Belgische curator van documenta 9 in 1992 haalt Museumcultuur Strombeek/Gent nu de Amerikaanse Carolyn Christov-Bakargiev (1957) naar Strombeek die vorig jaar de méér dan straffe dOCUMENTA 13 in Kassel organiseerde. Carolyn Christov-Bakargiev was eerder directeur van het befaamde en fabelachtige Museum Castello di Rivoli in de nabijheid van het Italiaanse Turijn en curator van de prestigieuze Biënnale van Sidney in 2008. Carolyn Christov zal het in haar lezing zeker hebben over kunstenaars in de periferie, over globalisering, de rol van een Documenta en over de positie van de kunst in een wereld die sneller draait dan dat we allemaal (soms) denken.
cultuurcentrum strombeek grimbergen
kinderen
|
kameleon
‘Museumcultuur Strombeek/Gent’ houdt graag rekening met kinderen en gezinnen. De kinderactiviteiten van Museumcultuur Strombeek/ Gent, waaronder de gratis tentoonstellingsgids voor kinderen en ouders, de ‘Voorleesuurtjes in de tentoonstellingsruimte’ i.s.m. met de jeugdbibliotheek van Strombeek en de speelse ‘Zap-Staart-jes’, rondleidingen voor kinderen van 6+, herken je aan het kinderlogo: kameleon Het najaarsprogramma vind je binnenkort op de website.
ENKELE REACTIES VAN DE KINDEREN over ‘Via het Virtuele’ ‘Het lijkt een beetje op een feest met versieringen’. ‘Ja! Ik denk dat er iemand jarig is.’ (Nomi 5 jaar - Mare 4 jaar) ‘Ik zie een krokodil. Hij zit in een boom daar‘ (Lukas 3,5 jaar) ‘Allemaal kribbel krabbel. Mijn broer doet dat ook’. (Timo 5 jaar) ‘Het is een Pollock. Die smijt met verf’. (Marcel 5 jaar) ‘De kleuren zijn zoals de lente in mijn huis’ (Lena 5 jaar) ‘Die heeft een gaatje in zijn buik. Daar hangen baby’s aan’. ‘Kijk. Hij heeft er ook één op zijn schouder’. ‘ik zie er vier op de mijnheer’. (schoolrondleiding 3de kleuterklas) ‘Zijn hoofd is kort aan zijn haar’. (schoolrondleiding 3de kleuterklas) Hij heeft geen geld want zijn bed en zijn keuken staat in de kamer’. (Louis 5 jaar) ‘Misschien gaat hij straks weg uit het schilderij’. (Jiulia 4jaar)
CULTUURCENTRUM STROMBEEK Grimbergen, Gemeenteplein 1853 Strombeek-Bever, www.ccstrombeek.be