GUIDA DIDAKTIKOA
ITZALAK/TXORIAK
Firi Fara 2014-2015
AURKIBIDEA 1.| GELAN LANTZEKO JARDUEREN PROPOSAMENA............................................... 3 1.1.| Itzalak/Txoriak ekoizpenaren izena...................................................................3 1.2.| Txoriak, itzalak eta adierazpena........................................................................5 1.3.| Itzalak/Txoriak koreografiatzen.........................................................................8 1.4.| Itzalak/Txoriak nazioartekoa.............................................................................9 1.5.| Itzalak/Txoriak-en musika............................................................................... 10 1.6.| Itzalak/Txoriak-en jantziak.............................................................................. 11 2.| PROPOSAMENEN LABURPENA....................................................................... 12 3.| FITXA TEKNIKOA............................................................................................ 13
1.| GELAN LANTZEKO JARDUEREN PROPOSAMENA 1.1.| EKOIZPENAREN IZENA: ITZALAK/TXORIAK Kontzeptuarekin jolasten: itzalak eta txoriak. Zer datorkizue burura bi kontzeptuak elkartzean? Eta bereizten dituzuenean? Normalean, batera erabiltzen al dira? Asmatu bi istorio labur bi kontzeptuak beste bi titulutan elkartuz: “Txoriaren itzala” eta “Itzalaren txoria” Nolako istorioak asmatu dituzue? Oso desberdinak al dira? ●●Jarduerak 1.1.1.| Itzalak Bikoteka, bata bestearen atzean jarriko gara, alde berdinera begira, pertsona bakar bat izango bagina bezala mugitzen, bata bestearen itzala izango bagina bezala: (proposatu-entzun). Oharra: Aukera bat izan daiteke denbora guztian bikoteko pertsona berak proposatzea eta besteak kopiatzea, edo txandaka egin daiteke, zailtasun-maila areagotuz pixkanaka.
3
1.1.2.| Itzal bat dago gelan! Ikusi-Makusira jolasten egongo bagina bezala, gelan ikusten dugun itzal baten forma hartzen saiatuko gara, eta gainontzekoek asmatu egin beharko dute.
1.1.3.| Txoriak Saia gaitezen txorien mugimendua imitatzen, mugimenduaren aberastasunak eta leuntasunaz ohartzeko. Lehen kontsigna | imita dezagun txorien mugimendua. (normalean, hegoak astintzen ditu gehiengoak) Bigarren kontsigna | (hainbat ekintza) imita dezagun txorien mugimendua jaten ari direnean, dantzan ari direnean, jauziak egiten dituztenean, oinez ibiltzen direnean, hegan, behera ziztu bizian zein gora egiten ari direla berriro... Hirugarren kontsigna | (identitate desberdineko txoriak) imita dezagun zikoina, pinguinoa, kolibria, hontza, arranoa, saia‌ Laugarren kontsigna | (identitatea eta ekintza nahastuta) nola mugitzen da zikoina jaten ari denean? Hegan hastean? Eta saia? Eta kolibria?
4
1.2.| TXORIAK, ITZALAK ETA ADIERAZPENA Kontzeptuarekin jolasten: txoriek eta itzalek adierazteko hainbat modu ahalbidetzen dizkigute: txori baten gisara adierazteko, itzalen/itzalen arteko adierazpena… Testu bat hartu eta txori baten ikuspegitik berriro idazteko gai izango al zinateke? Nolakoa izango litzateke Txanogorritxo Txantxangorritxo bihurtuko bagenu? Berriro idatzi ipuina eta aldaketarik esanguratsuenak adierazi. Eta itzalei dagokienez? Nola aldatuko litzateke istorio bat argia kenduko/jarriko bagenio? Zer egingo luke Olentzerok egun argitan lan egin beharko balu? Nola beteko luke bere zeregina? Nola aldatuko litzateke Ederra eta Piztiaren istorioa ilunpetan gauzatuko balitz? Hain garrantzitsua izango al litzateke itxura? ●●Jarduerak
3.2.1.| “Itzalean agur egitea” Bikoteka jarri eta espazioan sakabanatuko gara. Begiak estalita eta isil-isilik, gure bikotekidea aurkitu beharko dugu, ukimena baliatuz.
5
1.2.2.| “Agur adierazgarriakâ€? Gogo-aldarte desberdinak adierazten dituzten paperak banatuko ditugu: pozik, goibel, pentsakor, zalantzati, dudatsu, lasai, urduri, nagusitasun/gutxiagotasun konplexua, beldurtua‌ Begiak estalita eta isil-isilik gure gogo-aldartea adierazten saiatuko gara, bata bestearekin elkartu eta agur eginez.
6
1.2.3.| “Argiak eta itzalak” Aurreko ariketako gogo-aldarteak erabiliko ditugu. Hiru-lau lagunek osatutako taldeak egin eta gogo-aldarteen adierazpena indartzeko argiztapen egokiena (angelua, intentsitatea, argi kopurua) proba dezakete; horretarako, linternak erabil ditzakete eta aurpegia argiztatu, edo ilunpean zein argi gutxi duten gela batean egin daiteke.
1.2.4.| “Laboa medikua” Jakingo duzuenez, Mikel Laboa mediku psikiatra zen, eta konturatuko zinetenez, ospitale psikiatriko antzeko batean agertzen ziren gure dantzariak. Gaixotasun mental batzuk gauzak argi adierazteko gai izatea eragozten dute, eta, batzuetan, inolako iragazkirik egin gabe adierazi arazten gaituzte. Bi adierazpen mota nahasteko gai izango al zinateke? Ahoz bat eta aurpegiarekin bestea? Horrela, konbinazio hauek lortuko genituzke: aurpegi alaiak, goibelak, urduriak eta abar; ahots-tonu alaiekin, aginduzkoekin, goibelekin eta abar nahastuta.
1.2.5.| “Txoriei buruz hitz egiten” “Txoriburu”, “txolin“ gisako adierazpenak ditugun moduan, bilatu txoriekin eta txorien ezaugarriekin erlazionatutako atsotitzak eta esaldi eginak.
7
1.3.| “ITZALAK/TXORIAK” KOREOGRAFIATZEN Kontzeptua: Paolo Mohovich eta Josu Mujika dira Itzalak eta Txoriak ikuskizunen koreografoak, hurrenez hurren. Koreografoaren zeregina oso garrantzitsua da edozein dantza-ikuskizunetan. Horrela, musika-konpositore batek forma musikalak erabiltzen ditu orkestrako esaldiak, mugimenduak, soinubakarrak, isiluneak eta soloak konposatzeko; koreografoak, berriz, mugimenduak, lerroak, sarrerak, irteerak, soloak, duoak, taldeak eta abar oinarrian hartuta konposatzen du. ●●Jarduerak “Mugimenduaren konpositore” izateko jarduerak egingo dira, hau da, koreografo izateko jarduerak.
1.3.1.| Estatua konposatua Seiko taldeak antolatu. Hasteko, jarrera bat hartuko du kide batek, eta beste jarrera bat hartuko du beste batek ondoren, eta horrela jarraian, guztien artean irudi bat osatu arte. Oharra: jolasarekin jarrai daiteke; “estatuan” sartu den lehenengo kideak ondo aztertu eta beste leku batean jar daiteke; ondoren bigarrena, eta horrela guztiekin.
1.3.2.| Koreografia “zatika” Bikoteka, nahiago duten musikarekin koreografia bat sortuko dute; denbora mugatua egongo da (minutu bat gehienez ere). Bikote bakoitzak erabakiko du gorputzeko zein zatirekin egin (edo zozketa bidez erabaki daiteke); horrela, bikote batek eskuak edukiko ditu, beste batek oinak, beste batek sorbalda, beste batek ukalondoa, beste batek belarria… Ondoren, konposizioak egin ditzakegu: bi bikote batera dantza egiten, materiala trukatu eta nahasten duten bikoteak… Oharra: araua aldatu eta gorputz-atalen ordez, mugimendu txikiak ala handiak, altuak edo baxuak, lurra ala zerua, erdialdea edo pareta eta abar erabil daitezke.
8
1.4.| ITZALAK/TXORIAK NAZIOARTEKOA Kontzeptua: Makina bat nazionalitateko kidek parte hartu dute Itzalak/Txoriak ekoizpenean: dantzariak, koreografoak, eszenografiak, jantziak eta abar. ●●Jarduerak Dokumentazioa eta informazioa bila dezakegu ekoizpen honetan parte hartzen duten artisten herrialdeei/jatorriari buruz… ▪▪ Nola esaten da kaixo edo agur herrialde horretan? ▪▪ Zein distantziatara dago? ▪▪ Zein herrialdetatik pasa behar gara bertara iristeko? ▪▪ Zer dakizue bertako kulturari buruz? Gastronomiari buruz? Bertan jaiotako hiru pertsona ezagutzen al dituzue? ▪▪ Bila ditzagun hiru: ◦◦ Herrialdeko abestiak ◦◦ Dantzak/sorkuntza koreografikoak ◦◦ Antzerkiak ◦◦ Margolanak ◦◦ Eskulturak ◦◦ Eraikinak ◦◦ Zinema-filmak ◦◦ Liburuak... Hauek dira gure artistak: ▪▪ Koreografoak: Josu Mujika (Elgoibar) Paolo Mohovich (Bologna-Italia) ▪▪ Dantzariak: Jone Amezaga (Donostia) Carmen Derré (Gasteiz) Garazi Etxaburu (Ondarroa) Valerio Di Giovanni (Bari-Italia) Axier Iriarte (Villabona) Sune Klausen (Tonsberg-Norvegia) Richard de Leyos (Oslo-Norvegia) Agustin Martínez (Irun) Paula Parra (Almería) Nora Paneva (Pleven-Bulgaria) Josu Santamaría (Irun) Rafke Van Houplines (Antwerpen-Belgika) ▪▪ Jantzien diseinua Benedetta Orsoli (Florentzia-Italia)
9
1.5.| ITZALAK/TXORIAKEN MUSIKA Kontzeptua: musikak dantzan jartzen gaitu (nahiz eta koreografia batzuek ez duten musika oinarrian hartzen, isiluneak edo soinuak baizik… Ezagutzen dituzten musika motei buruz hitz egin dezakegu, beren gustuei buruz hitz egin eta galdetu zer ezagutzen duten, zer musika dantzatzen duten, zer musika dantzatzen zela ikusi duten… ●●Jarduerak
1.5.1.| Aldaketa eta aldaketa! Musika desberdinak entzun eta gure dantza mota bakoitzera egokitu beharko dugu. (Sortu dugun “playlist” delakoa erabil dezakezue: http://grooveshark.com/playlist/ITZALAK+TXORIAK/103275608) Oharra: baliteke mugimendu batekin, edo mugimendu-esaldi batekin musika aldatzea; kasu honetan, mugimendua mugimendura eta erritmora egokitu beharko da.
1.5.2.| Orkestra Seiko taldeak egingo ditugu. Ikasle bat bere gorputzeko atal batekin soinu bat egiten hasiko da, erritmo espezifiko bat jarraituz. Beste batek beste soinu bat egingo du ondoren, aurrekoak berearekin jarraitzen duen bitartean, eta horrela jarraian, taldearekin orkestra bat osatu arte.
10
1.6.| ITZALAK/TXORIAK-EN JANTZIAK Kontzeptua: jantziak Itzalak/Txoriak ekoizpenaren zati gisa. Gogoratzen al dituzte jantziak? Jantzien koloreak? ●●Jarduerak
1.6.1.| Kendu eta jarri Bikoteka edo taldeka antolatu eta jantzi desberdinak egin beharko ditugu, musikarekin lagunduta eta gelan banatutako oihalak erabiliz. Oihalek gorputz-atal bakoitzean duten mugimendua proba dezakegu eta mugimendu desberdinak eginez… Oharra: egunkarietako papera erabil dezakegu oihalen ordez: egunkaria osorik, zerrendatan, tolestua, zimurtua, grapekin edo itsatsia…
11
2.| PROPOSAMENEN LABURPENA KONTZEPTUAK ATALA
KONTZEPTU
GALDERAK
Ekoizpenaren izena: Itzalak/Txoriak
Itzalak eta txoriak
Zer datorkizue burura bi kontzeptuak elkartzean? Eta bereizten dituzuenean? Normalean, batera erabiltzen al dira?
Adierazteko modua
Testu bat hartu eta txori baten ikuspegitik berriro idazteko gai izango al zinateke? Eta itzalei dagokienez? Nola aldatuko litzateke istorio bat argia kenduko/jarriko bagenio?
Itzalak/Txoriak koreografiatzen
Koreografia
Musika-konpositore batek forma musikalak erabiltzen ditu orkestrako esaldiak, mugimenduak, soinubakarrak, isiluneak eta soloak konposatzeko; koreografoak, berriz, mugimenduak, lerroak, sarrerak, irteerak, soloak, duoak, taldeak eta abar oinarrian hartuta konposatzen du.
Itzalak/Txoriak nazioartekoa
Kulturartekotasuna
Makina bat nazionalitateko kidek parte hartu dute Itzalak/Txoriak ekoizpenean: dantzariak, koreografoak, eszenografiak, jantziak eta abar.
Musika
Itzalak/Txoriak-en erabilitako musikak
Musikak dantzan jartzen gaitu (nahiz eta koreografia batzuek ez duten musika oinarrian hartzean, isiluneak, edo soinuak baizik… Ezagutzen dituzten musika motei buruz hitz egin dezakegu, beren gustuei buruz hitz egin eta galdetu zer ezagutzen duten, zer musika dantzatzen duten, zer musika dantzatzen zela ikusi duten…
Jantziak
Dantza eta jantziak
Jantziak Itzalak/Txoriak ekoizpenaren zati gisa. Gogoratzen al dituzte jantziak? Jantzien koloreak?
Txoriak, itzalak eta adierazpena
JARDUERAK ATALA
KONTZEPTUA
Ekoizpenaren izena: Itzalak/Txoriak
Itzalak eta txoriak
▪▪ Itzalak ▪▪ Itzal bat dago gelan! ▪▪ Txoriak
Txoriak, itzalak eta adierazpena
Adierazteko moduak
▪▪ Itzalean agur egitea ▪▪ Agur adierazgarriak ▪▪ Argiak eta itzalak ▪▪ Laboa medikua
Itzalak/Txoriak koreografiatzen
Koreografia
▪▪ Estatua konposatua ▪▪ Koreografia “zatika”
Itzalak/Txoriak nazioartekoa
Kulturartekotasuna, nazioartekotasuna
Musika
Itzalak/Txoriak-en erabilitako musikak
Jantziak
Dantza eta jantziak
12
JARDJARDUERAKA
▪▪ Dokumentazioa bilatzea ▪▪ Aldaketa eta aldaketa! ▪▪ Orkestra ▪▪ Kendu-jarri
3.| FITXA TEKNIKOA Dantzariak | Jone Amézaga, Carmen Derré, Garazi Etxaburu, Valerio di Giovanni, Axier Iriarte, Sune Klausen, Richard de Leyos, Agustín Martínez, Nora Paneva, Paula Parra, Josu Santamaría, Rafke Van Houplines. Zuzendari artistikoa | Adriana Pous Produkzio-arduraduna | Sofía Alforja Arduradun teknikoa | Alberto Arizaga (Eragin Stac) Ekipo teknikoa | Eragin Stac Jantzien arduraduna | Benedetta Orsoli Bideoak | Iñaki Alforja Diseinu grafikoa | Irene Altuna Zuzendari orokorra | Fernando Sáenz de Ugarte Haurren jardueren argazkiak: Dantzarte Dantza Eskola (Ondarroa) Nayra Agirretxea, Maddi Aranburu, Ane Eizagirre, Nora Markuerkiaga, Narea Urresti
DANTZAZ KONPAINIA Niessen eraikina | Dantzagunea Pelotari Kalea z/g 20100 Errenterira (Gipuzkoa) Tel: +34 943 021 136 didak@dantzaz.net www.dantzaz.net
13