Ενδεικτικές ερωτήσεις για την εξεταστική 1. Τι σημαίνει η στροφή του Μαρξ από την Ιστορία και τη Φιλοσοφία στην Πολιτική Οικονομία για τη μελέτη του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής; Τι είναι η υλιστική αντίληψη της ιστορίας (ιστορικός υλισμός); 2. Πως εξηγεί το κέρδος (και το ομοιόμορφο ποσοστό κέρδους μεταξύ των διαφορετικών οικονομικών κλάδων) η εργασιακή θεωρία της αξίας; 3. Εξηγείστε την έννοια της εκμετάλλευσης και τα διάφορα μέτρα της στο έργο του Μαρξ. Συζητείστε τη σχέση της αξίας της εργασιακής δύναμης, του πραγματικού μισθού και του βιοτικού επιπέδου της εργατικής τάξης. 4. Σε τι διαφέρει η απλή εμπορευματική κυκλοφορία (Ε – Χ – Ε) από την κυκλοφορία του κεφαλαίου (Χ – Ε – Χ’); Περιγράψτε την τελευταία στην πιο ανεπτυγμένη της μορφή. 5. Να εξηγηθεί η τάση για ιδιωτικοποίηση κλάδων όπως εκπαίδευση, υγεία, μεταφορές, κλπ με βάση τους νόμους για τη μάζα της υπεραξίας. 6. Πως εξηγείται το αυξημένο κέρδος των περισσότερο μηχανοποιημένων επιχειρήσεων στο εσωτερικό ενός κλάδου και πως έχει επιδράσει αυτή η κατάσταση στην εξέλιξη της διαδικασίας παραγωγής στον καπιταλισμό; 7. Συζητείστε την προέλευση και τα χαρακτηριστικά του εφεδρικού στρατού εργασίας. Πως επιδρά η μόνιμη παρουσία του, το μέγεθος και οι διακυμάνσεις του στη διαμάχη κεφαλαίου-εργασίας; Ποιες είναι οι σύγχρονες μορφές απασχόλησης που σχετίζονται με τον εφεδρικό στρατό εργασίας; 8. Να συζητηθεί η ενδεχόμενη εξέλιξη ταυτόχρονης αύξησης του ποσοστού υπεραξίας, του κέρδους, του πραγματικού μισθού και του καθαρού κοινωνικού μισθού. 9. Να συζητηθούν τα βασικά στοιχεία που εξασφαλίζουν την αναπαραγωγή του καπιταλισμού.
Μαρξιστική Πολιτική Οικονομία Ενδεικτικές ερωτήσεις 1. Να ορισθούν οι έννοιες της απόλυτης και της σχετικής υπεραξίας και να συζητηθεί η σχέση τους με την αντίθεση μεταξύ κεφαλαίου και εργασίας. Να ορισθεί η αξία της εργασιακής δύναμης και να συζητηθεί η σχέση της με το βιοτικό επίπεδο των εργαζομένων. 2. Να ορισθεί η αξία της εργασιακής δύναμης και να συζητηθεί η σχέση της με το βιοτικό επίπεδο των μισθωτών εργαζομένων. Να αναφερθούν σύντομα τα βασικά στοιχεία της εξέλιξης της οικονομικής σκέψης του Μαρξ καθώς και οι μεθοδολογικές αρχές και το αντικείμενο του “Κεφαλαίου”. 3. Να ορισθούν οι έννοιες της απόλυτης και της σχετικής υπεραξίας. Πως σχετίζονται με τις αρχές που διέπουν την εξέλιξη της εργασιακής διαδικασίας στον καπιταλισμό; Ποιές είναι οι οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες της εκμηχάνισης της παραγωγικής διαδικασίας και ποιές είναι οι διαφορές μεταξύ της τυπικής και της πραγματικής υπαγωγής της εργασίας στο κεφάλαιο; 4. Να αναλυθεί η διαδικασία της καπιταλιστικής συσσώρευσης και η επίδραση της στην απασχόληση, το εισόδημα και το μέγεθος της εργατικής τάξης καθώς και στην κερδοφορία του κεφαλαίου κάτω από συνθήκες α) σταθερής και β) αυξανόμενης οργανικής σύνθεσης του κεφαλαίου. 5. Πως προκύπτει ο «εφεδρικός στρατός εργασίας»; Πως επιδρούν οι αυξομειώσεις του σε διάφορες ιστορικές περιόδους στη διαμάχη κεφαλαίου-εργασίας; Τι είναι ο γενικός νόμος της καπιταλιστικής συσσώρευσης; 6. Να συζητηθεί η έννοια της άμεσης τιμής και η σχέση της με τις έννοιες συγκεκριμένη εργασία, αφηρημένη εργασία, αξία χρήσης, ανταλλακτική αξία. Σε ποιά κατεύθυνση πρέπει να συμπληρωθούν οι άμεσες τιμές ώστε να εξηγούν ικανοποιητικά τις τιμές αγοράς; 7. Χρησιμοποιώντας τις «άμεσες τιμές», να συζητήσετε τον νόμο της αξίας όπως εκτίθεται από τον Μαρξ στο πρώτο μέρος του πρώτου τόμου του «Κεφαλαίου».