Μπορείτε να βρείτε ύλες, ανακοινώσεις , παλαιότερα θέματα, προγράμματα, λυμένα θέματα καθώς και άλλα φυλλάδια στο τραπεζάκι της Δαπ η στο dap-oikonomikou.gr Για απορίες γραφτείτε στο Φόρουμ του https://www.facebook.com/groups/econnomikis
Για οποιαδήποτε άλλη πληροφορία μπορείτε επικοινωνήσετε στο dap.oikonomikou@gmail.com
ΔΑΠ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΠΑΝΤΑ ΚΟΝΤΑ ΣΤΟ ΦΟΙΤΗΤΗ
να
ΔΑΠ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ Περιεχόμενα: 1. Οικονομικά του Περιβάλλοντος Σεπτέμβρης 2013 2. Οικονομικά του Περιβάλλοντος - Ιανουάριος 2013 3. Οικονομικά του Περιβάλλοντος Σεπτέμβρης 2011 4. Οικονομικά του Περιβάλλοντος- Φεβρουάριος 2011
Οικονοµική του Περιβάλλοντος και των Φυσικών Πόρων 04/09/2013
Εξέταση: Οικονοµική του Περιβάλλοντος (Ενδεικτικές απαντήσεις) Προσοχή: Η εξέταση έχει συνολικά 9 ερωτήσεις (υπολογίζοντας και τις υπό-ερωτήσεις) µε ίδια βαρύτητα στην βαθµολογία. Απαντήστε και τις 9. 1. Σε ένα υπόδειγµα εξαντλήσιµων πόρων δύο περιόδων ας υποθέσουµε ότι η αντίστροφη συνάρτηση ζήτησης (εκφρασµένη σε ευρώ) του πόρου είναι p = 14 – 0,4 q και το οριακό κόστος (σε ευρώ) απόσπασης είναι MC = 2, όπου p είναι η τιµή του αγαθού και q είναι η ζητούµενη ποσότητα. Η συνάρτηση ζήτησης και οριακού κόστους είναι ίδια και στις δύο περιόδους, και η συνολική ποσότητα του εξαντλήσιµου πόρου είναι Q = 18. (α) Πόση ποσότητα θα επιµεριζόταν στην πρώτη περίοδο και πόση στη δεύτερη, όταν το προεξοφλητικό επιτόκιο είναι 0,1; Ποιό θα ήταν το «οριακό κόστος του χρήστη» και σε τί διαφέρει από το «οριακό κόστος» της εξόρυξης; q1=10, q2=8 λ=8 (σε παρούσα αξία και 8,8 σε µελλοντική αξία) Το οριακό κόστος του χρήστη αναφέρεται στο κόστος ευκαιρίας µιας οριακής παραπάνω χρήσης ενός πόρου σήµερα σε σχέση µε την µελλοντική χρήση. Τι θα χάσουµε αν ξοδέψουµε µια παραπάνω µονάδα σήµερα από µελλοντικές αξίες ή χρήσεις. Το οριακό κόστος εξόρυξης αναφέρεται στο τι ξοδεύουµε άµεσα σήµερα (χαµένες εναλλακτικές χρήσεις σήµερα) για να γίνει η εξόρυξη. Η βασική διαφορά είναι πως το οριακό κόστος του χρήστη αναφέρεται στην διαχρονική σπανιότητα. (β) Ποια η διαφορά της στατικής και δυναµικής αποτελεσµατικότητας; Σε ποιες περιπτώσεις δεν θα είχαµε διαφορά µεταξύ στατικής και δυναµικής αποτελεσµατικότητας; Εξηγείστε µε αναφορά στα νούµερα αυτής της άσκησης. Στην στατική αποτελεσµατικότητα δεν λαµβάνεται η διάσταση του χρόνου και αναφέρεται σε αποτελεσµατικότητα σε µια χρονική στιγµή µόνο. Η δυναµική αποτελεσµατικότητα λαµβάνει υπόψη και την διάσταση του χρόνου και πώς πρέπει να κατανέµονται οι πόροι σε κάθε χρονική στιγµή καθώς ο χρόνος αλλάζει. Δεν θα είχαµε διαφορά δυναµικής και στατικής αποτελεσµατικότητας στην κατανοµή των πόρων σε αυτή την άσκηση παρά µόνο στην περίπτωση που το συνολικό απόθεµα του πόρου εξασφάλιζε την άριστη στατική ποσότητα και στις δύο περιόδους. Αν δεν είχαµε την σπανιότητα του πόρου η στατικά αποτελεσµατική κατανοµή σε κάθε χρονική στιγµή θα ήταν 60, οπότε θα έπρεπε να έχουµε αποθέµατα που ξεπερνούν τις(2x30=) 60 µονάδες.
2. Σας δίνονται τα παρακάτω στοιχεία για την προσέλευση ατόµων σε ένα πάρκο:
Οικονοµική του Περιβάλλοντος και των Φυσικών Πόρων 04/09/2013
Ζώνες
Πληθυσµός
Α Β Γ
1.000.000 2.000.000 5.000.000
Ποσοστό πληθυσµού 50% 30% 20%
Κόστος Μεταφοράς 20 ευρώ 40 ευρώ 60 ευρώ
α. Χρησιµοποιώντας τα στοιχεία υποδείξετε µε ποιο τρόπο µπορούν να υπολογιστούν τα οφέλη που προσφέρει το πάρκο. Τα
τέσσερα σηµεία στην 200.000), (€60, 0).
καµπύλη
ζήτησης
είναι
(€0,2.100.000),
(€20,
700.000).
(€40,
β. Περιγράψτε τα διάφορα είδη περιβαλλοντικών αξιών. Ποια οφέλη αδυνατούν να καταγραφούν µε την µέθοδο που χρησιµοποιήσατε στο (α); Αναφέρετε άλλους τρόπους να καταγραφούν αυτά τα οφέλη.
3. (α) Πώς µπορεί να υπολογιστεί η 'αξία της ζωής' και τι χρησιµότητα έχει; Έχοντας αυτήν την πληροφόρηση µπορούν οι αρχές να αξιολογήσουν καλύτερα διαφορετικά προγράµµατα προστασίας του περιβάλλοντος ή να κατανέµουν τους πόρους τους ώστε να 'σώζουν' περισσότερες ζωές µε λιγότερα έξοδα. Η µέθοδος ηδονικού µισθού χρησιµοποιείται συχνά για την αποτίµηση µιας 'στατιστικής ζωής'. Αυτή η µέθοδος αξιοποιεί το γεγονός ότι οι εργαζόµενοι σε επάγγελµα υψηλού κινδύνου ζητούν υψηλότερο µισθό για να έχουν κίνητρο να αναλάβουν τον κίνδυνο. Δείτε σελ. 110-1 Tietenberg και Lewis (2010).
(β) Αναφέρετε τρία από τα κυριότερα προβλήµατα αποτίµησης (ερωτηµατολόγια) µε σύντοµη εξήγηση.
µε
την
µέθοδο
συγκυριακής
Δείτε σελίδες 96-7 Tietenberg και Lewis (2010). 4. Δύο επιχειρήσεις µπορούν να ελέγξουν τις εκποµπές ρύπων µε το ακόλουθο οριακό κόστος η κάθε µία: ΟΚΚ1 = 60q1, ΟΚΚ2 = 20q2, όπου q1 και q2 είναι οι ποσότητες ρύπων που ελέγχουν (µειώνουν) η πρώτη και δεύτερη επιχείρηση αντιστοίχως. Υποθέστε πως όταν απουσιάζει κάθε έλεγχος, κάθε µια επιχείρηση θα εκπέµπει 120 µονάδες ρύπων. (α) Υπολογίστε την κατανοµή των ευθυνών για τον έλεγχο της ρύπανσης που ικανοποιεί τη συνθήκη του αποτελεσµατικού κόστους αν το αποδεκτό περιβαλλοντικό όριο είναι 160 µονάδες συνολικά. 60q1=20q2=>q2=3q1 240 χωρίς έλεγχο Πρέπει να ελεγχθούν 80 µονάδες οπότε q1+q2=80 οπότε q1+3q1=80=> q1=20, q2=60. (β) Υπολογίστε την κατανοµή των ευθυνών για τον έλεγχο της ρύπανσης που ικανοποιεί τη συνθήκη του αποτελεσµατικού κόστους αν το αποδεκτό περιβαλλοντικό όριο είναι 160 µονάδες στο σταθµό µέτρησης και οι συντελεστές µεταφοράς που µετατρέπουν µια µονάδα εκποµπής ρύπων σε συγκέντρωση στην τοποθεσία που είναι εγκαταστηµένος ο σταθµός µέτρησης είναι, αντιστοίχως, α1 = 3 και α2 = 1. 60q1/3 = 20q2=>q1=q2 3(120-q1)+(120-q2)=160=>480-3q1-q2=160=> 320=4q1=>q1=80, q2=80.
Οικονοµική του Περιβάλλοντος και των Φυσικών Πόρων 04/09/2013
(γ) Μπορεί µια πολιτική ελέγχου της ρύπανσης να ικανοποιεί την συνθήκη αποτελεσµατικού κόστους αλλά να µην ικανοποιεί την συνθήκη στατικής (ή δυναµικής) αποτελεσµατικότητας; Εξηγείστε αν µπορείτε και µε την χρήση διαγράµµατος. Σαφώς µπορεί. Η συνθήκη αποτελεσµατικού κόστους εξασφαλίζει την φθηνότερη κατανοµή ελέγχου οποιουδήποτε επιπέδου ρύπανσης επιλεγεί από τις αρχές. Η συνθήκη στατικής αποτελεσµατικότητας εξασφαλίζει το επίπεδο ρύπανσης που µεγιστοποιεί τα καθαρά οφέλη. Μπορεί να έχουν επιλέξει οι αρχές ένα επίπεδο ρύπανσης που δεν είναι στατικά αποτελεσµατικό αλλά να ελέγχεται η ρύπανση µε το χαµηλότερο κοινωνικό κόστος. Διάγραµµα: Το παρακάτω διάγραµµα δείχνει πώς επιλέγεται µια στατικά αποτελεσµατική κατανοµή (στο τρίτο διάγραµµα που έχει αθροίσει οριζόντια τις καµπύλες ΟΚΚ των δύο επιχειρήσεων). Εφόσον οι αρχές επιλέξουν άλλο επίπεδο συνολικής ρύπανσης, π.χ. 40, τότε η συνθήκη αποτελεσµατικού κόστους φροντίζει να το πετύχουµε µε ελάχιστο κόστος παρότι δεν είναι το ‘αποτελεσµατικό’ επίπεδο ρύπανσης.
Οικονοµική του Περιβάλλοντος και των Φυσικών Πόρων 16/01/2013
Εξέταση: Οικονοµική του Περιβάλλοντος (Ενδεικτικές απαντήσεις) Προσοχή: Η εξέταση έχει συνολικά 5 ερωτήσεις (υπολογίζοντας και τις υπό-ερωτήσεις) µε ίδια βαρύτητα στην βαθµολογία. Απαντήστε και τις 5. 1. Σε ένα υπόδειγµα εξαντλήσιµων πόρων δύο περιόδων ας υποθέσουµε ότι η αντίστροφη συνάρτηση ζήτησης (εκφρασµένη σε ευρώ) του πόρου είναι p = 20 – 0,3 q και το οριακό κόστος (σε ευρώ) απόσπασης είναι MC = 2, όπου p είναι η τιµή του αγαθού και q είναι η ζητούµενη ποσότητα. Η συνάρτηση ζήτησης και οριακού κόστους είναι ίδια και στις δύο περιόδους, και η συνολική ποσότητα του εξαντλήσιµου πόρου είναι Q = 87. (α) Πόση ποσότητα θα επιµεριζόταν στην πρώτη περίοδο και πόση στη δεύτερη, όταν το προεξοφλητικό επιτόκιο είναι 0,2; Ποιό θα ήταν το «οριακό κόστος του χρήστη» και σε τί διαφέρει από το «οριακό κόστος» της εξόρυξης; q1=45, q2=42 λ=4,5 (σε παρούσα αξία) Το οριακό κόστος του χρήστη αναφέρεται στο κόστος ευκαιρίας µιας οριακής παραπάνω χρήσης ενός πόρου σήµερα σε σχέση µε την µελλοντική χρήση. Τι θα χάσουµε αν ξοδέψουµε µια παραπάνω µονάδα σήµερα από µελλοντικές αξίες ή χρήσεις. Το οριακό κόστος εξόρυξης αναφέρεται στο τι ξοδεύουµε άµεσα σήµερα (χαµένες εναλλακτικές χρήσεις σήµερα) για να γίνει η εξόρυξη. Η βασική διαφορά είναι πως το οριακό κόστος του χρήστη αναφέρεται στην διαχρονική σπανιότητα. (β) Ποια η διαφορά της στατικής και δυναµικής αποτελεσµατικότητας; Σε ποιες περιπτώσεις δεν θα είχαµε διαφορά µεταξύ στατικής και δυναµικής αποτελεσµατικότητας; Εξηγείστε µε αναφορά στα νούµερα αυτής της άσκησης. Στην στατική αποτελεσµατικότητα δεν λαµβάνεται η διάσταση του χρόνου και αναφέρεται σε αποτελεσµατικότητα σε µια χρονική στιγµή µόνο. Η δυναµική αποτελεσµατικότητα λαµβάνει υπόψη και την διάσταση του χρόνου και πώς πρέπει να κατανέµονται οι πόροι σε κάθε χρονική στιγµή καθώς ο χρόνος αλλάζει. Δεν θα είχαµε διαφορά δυναµικής και στατικής αποτελεσµατικότητας στην κατανοµή των πόρων σε αυτή την άσκηση παρά µόνο στην περίπτωση που το συνολικό απόθεµα του πόρου εξασφάλιζε την άριστη στατική ποσότητα και στις δύο περιόδους. Αν δεν είχαµε την σπανιότητα του πόρου η στατικά αποτελεσµατική κατανοµή σε κάθε χρονική στιγµή θα ήταν 60, οπότε θα έπρεπε να έχουµε αποθέµατα που ξεπερνούν τις(2x60=) 120 µονάδες.
2. Δείξτε διαγραµµατικά µια εξωτερικότητα µεταξύ ενός χαρτοποιείου που εκλείει
χλώριο σε ένα ποτάµι µε οριακό κόστος καταστολής 10-x (όπου x ρύπανση) και ενός ιχθυοτροφείου που ζηµιώνεται από την ρύπανση και το οριακό κόστος της ρύπανσης είναι x (ζηµιά). Δείξτε ποια θα ήταν η βέλτιστη ρύπανση. Σε περίπτωση που το χαρτοποιείο έχει τα δικαιώµατα ρύπανσης και δεν υπάρχουν έξοδα
Οικονοµική του Περιβάλλοντος και των Φυσικών Πόρων 16/01/2013
διαπραγµάτευσης εξηγείστε (µε αναφορά στο διάγραµµα) τί θα συµβεί. Δείξτε διαγραµµατικά και εξηγείστε πώς θα έπρεπε να αλλάξουν οι καµπύλες για να θεωρηθεί βέλτιστη η ελεύθερη ρύπανση από το χαρτοποιείο.
Η βέλτιστη ρύπανση θα είναι το σηµείο που τέµνουν οι δύο καµπύλες οριακού κόστους. Αυτό είναι το σηµείο στατικής αποτελεσµατικότητας. Με τις συγκεκριµένες καµπύλες (νούµερα) η ρύπανση θα είναι 5 µονάδες. Στη περίπτωση που τα δικαιώµατα τα έχει το χαρτοποιείο να ρυπαίνει ελεύθερα τότε ρυπαίνει όσο έχει όφελος από αυτό. Στο διάγραµµα θα ρυπαίνει 10 µονάδες. Σύµφωνα µε Θεώρηµα του Coase, εφόσον δεν υπάρχουν έξοδα διαπραγµάτευσης θα πληρώσει ιχθυοτροφείο (διαπραγµάτευση) για να µειώσει την ρύπανση το χαρτοποιείο και καταλήξουν στην βέλτιστη ρύπανση. Όσο η ζηµιά στο ιχθυοτροφείο είναι µεγαλύτερη από κόστος καταστολής του χαρτοποιείου συµφέρει και στους δύο να µειωθεί η ρύπανση.
θα το το θα το
Θα έπρεπε να µετακινηθούν οι δύο καµπύλες (µία ή δύο) έτσι ώστε η µέγιστη ρύπανση του χαρτοποιείου να µην προκαλεί κανένα κόστος (καµιά εξωτερική ζηµιά). Μια περίπτωση παρουσιάζεται στο δεύτερο διάγραµµα όπου το οριακό (εξωτερικό) κόστος είναι µηδέν µέχρι τις 12 µονάδες και µετά προκαλεί ζηµιά η παραπάνω ρύπανση.
3. Πώς θα µπορούσε να χρησιµοποιηθεί η µέθοδος κόστους µεταφοράς για να αποτιµηθεί η αξία ρύπανσης µιας λίµνης που χρησιµοποιείται για ψάρεµα; Περιγράψτε τις διάφορες περιβαλλοντικές αξίες και αναφέρετε ποιες δεν µπορούν να καταγραφούν από την µέθοδο του κόστους µεταφοράς; Κατασκευάζουµε µια καµπύλη ζήτησης µε την µέθοδο κόστους µεταφοράς (µια σύντοµη περιγραφή της µεθόδου πριν την αλλαγή της ποιότητας (ρύπανσης) της λίµνης και µετά. Το εµβαδόν της διαφοράς των δύο καµπυλών µας δίνει ένα κατώτατο όριο της διάθεσης πληρωµής για να ελεγχθεί η ρύπανση.
Οικονοµική του Περιβάλλοντος και των Φυσικών Πόρων 16/01/2013
Οι τρεις γενικές περιβαλλοντικές αξίες είναι η αξία χρήσης, αξία επιλογής και αξία µη χρήσης (ή ύπαρξης)(να τα περιγράψετε). Η µέθοδος κόστους µεταφοράς µπορεί να καταγράψει µόνο την αξία χρήσης καθώς δεν θα υπάρξει ίχνος της αξίας µη χρήσης ή αξία επιλογής από τα άτοµα τα οποία δεν επισκέπτονται την λίµνη αλλά ενδιαφέρονται για την προστασία της.
4. Δύο επιχειρήσεις µπορούν να ελέγξουν τις εκποµπές ρύπων µε το ακόλουθο οριακό κόστος η κάθε µία: ΟΚΚ1 = €20q1, ΟΚΚ2 = €10q2, όπου q1 και q2 είναι οι ποσότητες ρύπων που ελέγχουν (µειώνουν) η πρώτη και δεύτερη επιχείρηση αντιστοίχως. Υποθέστε πως όταν απουσιάζει κάθε έλεγχος, κάθε µια επιχείρηση θα εκπέµπει 40 µονάδες ρύπων. (α)Υπολογίστε την κατανοµή των ευθυνών για τον έλεγχο της ρύπανσης που ικανοποιεί τη συνθήκη του αποτελεσµατικού κόστους αν το αποδεκτό περιβαλλοντικό όριο είναι 40 µονάδες στο σταθµό µέτρησης και οι συντελεστές µεταφοράς που µετατρέπουν µια µονάδα εκποµπής ρύπων σε συγκέντρωση στην τοποθεσία που είναι εγκαταστηµένος ο σταθµός µέτρησης είναι, αντιστοίχως, α1 = 1 και α2 = 0,5. Ποια θα ήταν η κατανοµή αν η ρύπανση ήταν οµοιόµορφα αναµεµειγµένη; Εξηγείστε την διαφορά. q1=13,33, q2=13,33 Σε περίπτωση οµοιόµορφα αναµεµειγµένης ρύπανσης η τοποθεσία των εκποµπών δεν θα είχε καµία σηµασία οπότε δεν θα έπρεπε να µετατρέπαµε τις εκποµπές µε συντελεστές µεταφοράς. Τότε το q1=13,33 και q2=26,66 Στην δεύτερη περίπτωση το βασικότερο κριτήριο κατανοµής της ευθύνης είναι το οριακό κόστος καταστολής της κάθε επιχείρησης οπότε η δεύτερη επιχείρηση αναλαµβάνει µεγαλύτερο έργο (καθώς µπορεί να µειώσει τις εκποµπές µε λιγότερα έξοδα). Όταν λαµβάνουµε υπόψη και την επίδραση των εκποµπών λόγω απόστασης από το σταθµό µέτρησης τότε ζητάµε σχετικά µικρότερο έργο καταστολής από την δεύτερη επιχείρηση καθώς βρίσκεται πιο µακριά (και αν και της κοστίζει λιγότερο ανά µονάδα καταστολής εκποµπών) πρέπει να µειώνει διπλάσιες µονάδες εκποµπών για µειώσει την ρύπανση στο σταθµό µέτρησης κατά µια µονάδα. (Η µεγαλύτερη απόσταση την καθιστά σχετικά «ακριβότερη» στην καταστολή). (β) Μπορεί µια πολιτική ελέγχου της ρύπανσης να ικανοποιεί την συνθήκη αποτελεσµατικού κόστους αλλά να µην ικανοποιεί την συνθήκη στατικής (ή δυναµικής) αποτελεσµατικότητας; Εξηγείστε αν µπορείτε και µε την χρήση διαγράµµατος. Σαφώς µπορεί. Η συνθήκης αποτελεσµατικού κόστους εξασφαλίζει την φθηνότερη κατανοµή ελέγχου οποιουδήποτε επιπέδου ρύπανσης επιλεγεί από τις αρχές. Η συνθήκη στατικής αποτελεσµατικότητας εξασφαλίζει το επίπεδο ρύπανσης που µεγιστοποιεί τα καθαρά οφέλη. Μπορεί να έχουν επιλέξει οι αρχές ένα επίπεδο ρύπανσης που δεν είναι στατικά αποτελεσµατικό αλλά να ελέγχεται η ρύπανση µε το χαµηλότερο κοινωνικό κόστος. Διάγραµµα: Το παρακάτω διάγραµµα δείχνει πώς επιλέγεται µια στατικά αποτελεσµατική κατανοµή (στο τρίτο διάγραµµα που έχει αθροίσει οριζόντια τις καµπύλες ΟΚΚ των δύο επιχειρήσεων). Εφόσον οι αρχές επιλέξουν άλλο επίπεδο συνολικής ρύπανσης, π.χ. 40, τότε η συνθήκη αποτελεσµατικού κόστους φροντίζει να το πετύχουµε µε ελάχιστο κόστος παρότι δεν είναι το ‘αποτελεσµατικό’ επίπεδο ρύπανσης.
Οικονοµική του Περιβάλλοντος και των Φυσικών Πόρων 16/01/2013
Οικονοµική του Περιβάλλοντος και των Φυσικών Πόρων 18/10/2011
Εξέταση: Οικονοµική του Περιβάλλοντος (ενδεικτικές απαντήσεις) Προσοχή: Η εξέταση έχει συνολικά 9 ερωτήσεις (υπολογίζοντας και τις υπό-ερωτήσεις) µε ίδια βαρύτητα στην βαθµολογία. Απαντήστε και τις 9. Να υπολογίζετε περίπου 12 λεπτά ανά ερώτηση. 1. Σε ένα υπόδειγµα εξαντλήσιµων πόρων δύο περιόδων ας υποθέσουµε ότι η αντίστροφη συνάρτηση ζήτησης (εκφρασµένη σε ευρώ) του πόρου είναι p = 10 – 0,4 q και το οριακό κόστος (σε ευρώ) απόσπασης είναι MC = 2, όπου p είναι η τιµή του αγαθού και q είναι η ζητούµενη ποσότητα. Η συνάρτηση ζήτησης και οριακού κόστους είναι ίδια και στις δύο περιόδους, και η συνολική ποσότητα του εξαντλήσιµου πόρου είναι Q = 19. (α) Πόση ποσότητα θα επιµεριζόταν στην πρώτη περίοδο και πόση στη δεύτερη, όταν το προεξοφλητικό επιτόκιο είναι 0,1; q1=10 q2=9 (β) Δείξτε διαγραµµατικά την ζήτηση στις δύο περιόδους και τις τιµές και ποσότητες που εξασφαλίζουν την δυναµική αποτελεσµατικότητα. Δείξτε είσης το οριακό κόστος του χρήστη στο διάγραµµα και εξηγείστε τι σηµαίνει. Το οριακό κόστος του χρήστη είναι το κόστος ευκαιρίας µιας σηµερινής χρήσης σε σχέση µε µελλοντική χρήση. Όταν είναι εξαντλήσιµος ο πόρος µια µονάδα που χρησιµοποιώ σήµερα δεν θα µπορέσω να την χρησιµοποιήσω στο µέλλον. Το οριακό κόστος του χρήστη µού δείχνει την απώλεια οφέλους της µελλοντικής χρήσης της οριακής µονάδας.
(γ) Γιατί έχει σηµασία η δυναµική αποτελεσµατικότητα και στο παράδειγµα µας ποια θα έπρεπε να είναι η ποσότητα του συνολικού πόρου για να µην είναι απαραίτητη η χρήση του κριτηρίου δυναµικής αποτελεσµατικότητας; Η δυναµική αποτελεσµατικότητα εξασφαλίζει την αποτελεσµατική κατανοµή των πόρων µέσα στο χρόνο. Όταν κάποιος πόρος µπορεί να χρησιµοποιηθεί σε διαφορετικές χρονικές στιγµές και δεν φτάνει η συνολική ποσότητα για να µεγιστοποιήσει το όφελος σε κάθε χρονική στιγµή (στατική αποτελεσµατικότητα)τότε πρέπει να συγκριθεί το όφελος που προσφέρει ο πόρος στις διαφορετικές χρονικές στιγµές. Η δυναµική αποτελεσµατικότητα εξασφαλίζει πως η κατανοµή του πόρου µέσα στο χρόνο µεγιστοποιεί την παρούσα αξία του καθαρού οφέλους. Για να µήν χρειάζεται η δυναµική αποτελεσµατικότητα θα έπρεπε να υπάρχει αρκετή ποσότητα του φυσικού πόρου ώστε να (υπερ)καλύψει την στατική αποτελεσµατική κατανοµή. Η στατική αποτελεσµατική κατανοµή απλά µεγιστοποιεί το καθαρό όφελος σε κάποια χρονική στιγµή. Δηλαδή η ποσότητα που εξασφαλίζει πως p=MC ή στην δική µας περίπτωση p = 10 – 0,4 q =2. Οπότε q=20 για κάθε περίοδο (εφόσον η ζήτηση είναι ίδια). Συνεπώς αν η
Οικονοµική του Περιβάλλοντος και των Φυσικών Πόρων 18/10/2011
ποσότητα του φυσικού πόρου ξεπερνά τις 40 µονάδες δεν θα προκύψει ανάγκη να γίνει χρήση του κριτηρίου της δυναµικής αποτελεσµατικότητας. 2.
Δείξτε διαγραµµατικά πώς η βέλτιστη ποσότητα ρύπανσης µπορεί να είναι στο σηµείο που µια επιχείρηση που ρυπαίνει θα επέλεγε έτσι και αλλιώς αν είχε το δικαίωµα να ρυπαίνει ελεύθερα (µηδέν καταστολή). Εξηγείστε µε αναφορά σε παράδειγµα.
Απλά πρέπει ακόµα και στο σηµείο της µέγιστης ρύπανσης από µια επιχείρηση το οριακό κόστος ζηµιάς από µια µείωση της ρύπανσης να είναι µικρότερο από το οριακό κόστος ελέγχου. Γενικά θα συµβαίνει αυτό αν η ζηµιά που προκαλεί η ρύπανση είναι είτε µηδενική στο σηµείο µέγιστης ρύπανσης της επιχείρησης είτε η ζηµιά είναι µικρότερη από το κόστος µείωσης της ρύπανσης. Τα παρακάτω διαγράµµατα δείχνουν αυτές τις περιπτώσεις. Το αριστερό διάγραµµα δείχνει την περίπτωση που η ζηµιά που προκαλούν οι αρχικές µονάδες 'ρύπανσης' είναι µηδενική (θα µπορούσε να πει κανείς ότι κακώς τις ονοµάζουµε ρύπανση). Το δεξί διάγραµµα δείχνει την περίπτωση που µια επιχείρηση για να αναλάβει έστω και την πρώτη µονάδα ελέγχου θα πρέπει να πληρώσει µεγάλο αρχικό ποσό, π.χ., ειδικό εξοπλισµό που απαιτεί µεγάλη επένδυση εξ αρχής.
3. (α) Τι εννοούν οι οικονοµολόγοι µε τον όρο 'αποτίµηση της ζωής'; Πώς µπορεί να υπολογιστεί η 'αξία της ζωής' και τι χρησιµότητα έχει; Δεν εννοούν οι οικονοµολόγοι πόσο αποτιµά ο καθένας την ζωή του αλλά πόσο θα ήταν διατεθειµένος να πληρώσει για να µειώσει την πιθανότητα θανάτου που προκύπτει από την µείωση ενός περιβαλλοντικού κινδύνου. Π.χ., τι αξία έχει για τον καθένα µας να µειώσουµε τις πιθανότητες θανάτου από την έκθεση σε αιωρούµενα σωµατίδια ή από την πιθανότητα τροχαίου ατυχήµατος; Η έννοια αναφέρεται στην 'στατιστική αξία της ζωής”.
Οικονοµική του Περιβάλλοντος και των Φυσικών Πόρων 18/10/2011
Έχοντας αυτήν την πληροφόρηση µπορούν οι αρχές να αξιολογήσουν καλύτερα διαφορετικά προγράµµατα προστασίας του περιβάλλοντος ή να κατανέµουν τους πόρους τους ώστε να 'σώζουν' περισσότερες ζωές µε λιγότερα έξοδα. Η µέθοδος ηδονικού µισθού χρησιµοποιείται συχνά για την αποτίµηση µιας 'στατιστικής ζωής'. Αυτή η µέθοδος αξιοποιεί το γεγονός ότι οι εργαζόµενοι σε επάγγελµα υψηλού κινδύνου ζητούν υψηλότερο µισθό για να έχουν κίνητρο να αναλάβουν τον κίνδυνο. Δείτε σελ. 110-1 Tietenberg και Lewis (2010).
(β) Αναφέρετε τρία από τα κυριότερα προβλήµατα αποτίµησης (ερωτηµατολόγια) µε σύντοµη εξήγηση.
µε
την
µέθοδο
συγκυριακής
Δείτε σελίδες 96-7 Tietenberg και Lewis (2010). 4. Δύο επιχειρήσεις µπορούν να ελέγξουν τις εκποµπές ρύπων µε το ακόλουθο οριακό κόστος (σε χιλιάδες Ευρώ) η κάθε µία: ΟΚΚ1 = 40q1, ΟΚΚ2 = 10q2, όπου q1 και q2 είναι οι ποσότητες ρύπων που ελέγχουν (µειώνουν) η πρώτη και δεύτερη επιχείρηση αντιστοίχως. Υποθέστε πως όταν απουσιάζει κάθε έλεγχος, κάθε µια επιχείρηση θα εκπέµπει 50 µονάδες ρύπων. Υπολογίστε την κατανοµή των ευθυνών για τον έλεγχο της ρύπανσης που ικανοποιεί τη συνθήκη του αποτελεσµατικού κόστους αν έχει τεθεί ως στόχος να µην εκπέµπονται παραπάνω από 50 µονάδες ρύπων συνολικά. Σε τι ύψος πρέπει να τεθεί ο φόρος ανά εκποµπή για επιτευχθεί αυτή η κατανοµή; Εξηγείστε. q1=10, q2=40 Φόρος = 400 ανά µονάδα εκποµπής. Με αυτόν τον φόρο η κάθε επιχείρηση θα έχει κίνητρο (µεγιστοποιεί τα κέρδη/ελαχιστοποιεί το κόστος) να επιλέξει την ποσότητα ελέγχου έτσι ώστε το συνολικό κόστος καταστολής (και των δύο επιχειρήσεων) να ελαχιστοποιηθεί. 5. Ποια είναι τα οικονοµικά αίτια της κλιµατικής αλλαγής και πώς µπορούµε να προσδιορίσουµε την «σωστή ποσότητα» των εκποµπών αέριων θερµοκηπίου; Οικονοµικά αίτια: κυρίως η οικονοµική και πληθυσµιακή ανάπτυξη µαζί µε το ενεργειακό πρότυπο και τις αδυναµίες της αγοράς και του κράτους: εξωτερικότητες, δικαιώµατα ιδιοκτησίας, πόροι ελεύθερης πρόσβασης, κ.α. Εξηγείστε. «Σωστή ποσότητα»: ανάλυση κόστους οφέλους µε κριτήριο δυναµικής αποτελεσµατικότητας (δηλαδή κερδίζουµε µε φθηνή αλλά βρόµικη ενέργεια όµως ζηµιώνονται οι µελλοντικές γενιές άρα πρέπει να ζυγίσουµε τα βραχυπρόθεσµα οφέλη µε την µακρόχρονη ζηµιά για να καταλήξουµε στην «βέλτιστη έκκληση αερίων θερµοκηπίου» ή «βέλτιστη καταστολή των αερίων»). Εξηγείστε. (β) Εξηγείστε γιατί στην θεωρία ένας φόρος εκποµπών είναι εξίσου αποτελεσµατικός τρόπος ελέγχου της ρύπανσης µε άδειες εκποµπών. Γιατί προτιµούν οι βιοµήχανοι το µηχανισµό εµπορίας αδειών εκποµπών έναντι ενός φόρου στον άνθρακα; Εξηγείστε µε την χρήση διαγράµµατος. Στο πρώτο διάγραµµα παρακάτω (µπορεί να χρησιµοποιηθεί και άλλο διάγραµµα) φαίνεται η θεωρητική ισοτιµία των δύο οικονοµικών εργαλείων. Ένας φόρος στις εκποµπές στο κατάλληλο ύψος εξασφαλίζει την επίτευξη κάποιου στόχου συνολικού
Οικονοµική του Περιβάλλοντος και των Φυσικών Πόρων 18/10/2011
ελέγχου ρύπανσης αλλά και την εξίσωση του ΟΚΚ της µιας επιχείρησης µε την άλλη. Στο δεύτερο διάγραµµα βλέπουµε πως σε µια επιχείρηση που πληρώνει φόρο για τις εκποµπές υποχρεώνεται να πληρώσει για κάθε ρύπο που εκπέµπει (µοβ περιοχή) καθώς και έξοδα για τις εκποµπές που ελέγχει (πράσινη περιοχή). Από την άλλη αν δοθούν άδειες για το ίδιο επίπεδο εκποµπών (µε αυτό της φορολογίας) οι επιχειρήσεις πληρώνουν µόνο για τα έξοδα ελέγχου (πράσινη περιοχή) και γλυτώνουν την φορολόγηση ανά εκποµπή που δεν ελέγχουν (µοβ περιοχή). Αν βέβαια οι άδειες δεν χαρίζονταν αλλά έπρεπε να πληρώσουν για αυτές δεν θα υπήρχε διαφορά.
Οικονοµική του Περιβάλλοντος και των Φυσικών Πόρων 18/10/2011
Οικονοµική του Περιβάλλοντος και των Φυσικών Πόρων 16/02/2011
Εξέταση: Οικονοµική του Περιβάλλοντος Προσοχή: Η εξέταση έχει συνολικά 9 ερωτήσεις (υπολογίζοντας και τις υπό-ερωτήσεις) µε ίδια βαρύτητα στην βαθµολογία. Απαντήστε και τις 9. Να υπολογίζετε περίπου 12 λεπτά ανά ερώτηση. 1. Σε ένα υπόδειγµα εξαντλήσιµων πόρων δύο περιόδων ας υποθέσουµε ότι η αντίστροφη συνάρτηση ζήτησης (εκφρασµένη σε ευρώ) του πόρου είναι p = 30 – 0,3 q και το οριακό κόστος (σε ευρώ) απόσπασης είναι MC = 3, όπου p είναι η τιµή του αγαθού και q είναι η ζητούµενη ποσότητα. Η συνάρτηση ζήτησης και οριακού κόστους είναι ίδια και στις δύο περιόδους, και η συνολική ποσότητα του εξαντλήσιµου πόρου είναι Q = 117. (α) Πόση ποσότητα θα επιµεριζόταν στην πρώτη περίοδο και πόση στη δεύτερη, όταν το προεξοφλητικό επιτόκιο είναι 0,1; q1=60 q2=57 (β) Δείξτε διαγραµµατικά την επίδραση µιας αύξησης της ζήτησης την δεύτερη περίοδο στον επιµερισµό του εξαντλησιµου πόρου. Εξηγείστε και µε λόγια. Απάντηση: Η αύξηση της ζήτησης της δεύτερης περιόδου οδηγεί σε µεγαλύτερο επιµερισµό του εξαντλήσιµου πόρου στην δεύτερη περίοδο µιας και το όφελος αυξάνεται από την χρήση του πόρου στο µέλλον.
(γ) Τι σηµαίνει το 'οριακό κόστος του χρήστη' και τι θα συµβεί σε αυτό όταν αυξηθεί η ζήτηση για τον εξαντλήσιµο πόρο την δεύτερη περίοδο; Εξηγείστε και µε την χρήση διαγράµµατος. Το οριακό κόστος του χρήστη είναι το κόστος ευκαιρίας µιας σηµερινής χρήσης σε σχέση µε µελλοντική χρήση. Όταν είναι εξαντλήσιµος ο πόρος µια µονάδα που χρησιµοποιώ σήµερα δεν θα µπορέσω να την χρησιµοποιήσω στο µέλλον. Το οριακό κόστος του χρήστη µου δείχνει την απώλεια οφέλους της µελλοντικής χρήσης της οριακής µονάδας. Εφόσον αυξήθηκε η ζήτηση µεγάλωσε το όφελος που προσφέρει ο πόρος στην δεύτερη περίοδο (µέλλον) οπότε περιµένουµε και το οριακό κόστος του χρήστη να αυξηθεί αφού το κόστος ευκαιρίας µιας σηµερινής χρήσης (απώλεια από την µελλοντική χρήση) έχει αυξηθεί. Διαγραµµατικά φαίνεται από την απόσταση του άξονα µε τα σηµεία Α και Β (αυξηµένη απόσταση).
Οικονοµική του Περιβάλλοντος και των Φυσικών Πόρων
2.
16/02/2011
Δείξτε διαγραµµατικά πώς η βέλτιστη ποσότητα ρύπανσης µπορεί να είναι µηδενική. Εξηγείστε µε αναφορά σε παράδειγµα.
Απλά πρέπει ακόµα και στο σηµείο της µηδενικής ρύπανσης το οριακό όφελος από µια ακόµα (πρώτη) µονάδα ρύπανσης να είναι µικρότερο από το οριακό κόστος (ζηµιά) που προκαλεί η ρύπανση. Γενικά θα συµβαίνει αυτό αν η ρύπανση είναι αρκετά τοξική ή το κόστος καταστολής πολύ χαµηλό ή και τα δύο.
3. (α) Με τα παρακάτω στοιχεία επισκέψεων σε ένα πάρκο βρείτε την καµπύλη ζήτησης του πάρκου. Πώς θα υπολογίζαµε το όφελος αναψυχής του πάρκου; Ζώνες
Πληθυσµός
Α Β Γ
20.000 100.000 200.000
Ποσοστό Πληθυσµού 50% 30% 10%
Κόστος Μεταφοράς 20 ευρώ 40 ευρώ 60 ευρώ
Οικονοµική του Περιβάλλοντος και των Φυσικών Πόρων 16/02/2011
(β) Εξηγείστε την διαφορά µεθόδων άµεσης δηλωθείσας προτίµησης και αποκαλυφθείσας προτίµησης. Ποια µέθοδο χρησιµοποιήσατε στο (α) υποερώτηµα; Η άµεση δηλωθείσα εκµαιεύει περιβαλλοντικές αξίες µέσα από ερωτηµατολόγια ενώ οι µέθοδοι αποκαλυθφείσας προτίµησης βγάζουν συµπεράσµατα για τις αξίες των ατόµων παρατηρώντας τις συµπεριφορές τους και πώς αυτές αντανακλώνται σε άλλες αγορές,πχ.., διαφορές στις αξίες ακινήτων σε περιοχές µε διαφορετικά περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά. Η µέθοδος 'εξόδων µεταφοράς' που χρησιµοποιήσαµε στην υποερώτηση (α) είναι µέθοδος αποκαυηφθείσας προτίµησης γιατί εξάγει συµπεράσµατα για την αξία του πάρκου παρατηρώντας τις συµπεριφορές των επισκεπτών. Τα ερωτηµατολόγια χρησιµοποιούνται µόνο για την συλλογή πληροφοριών επισκέψεων και όχι για την 'αξία' του πάρκου. (γ) Δύο γεωργικές περιοχές που καλλιεργούν τα ίδια αγροτικά προϊόντα έχουν διαφορετικά επίπεδα ρύπανσης. Κάτω από ποιες συνθήκες θα µπορούσαµε να χρησιµοποιήσουµε την αξία της γης ως δείκτη της αξίας (ζηµιά) της ρύπανσης; Εξηγείστε. Εφόσον η ρύπανση επηρεάζει την αποδοτικότητα της γης (πχ., η ρύπανση µειώνει την απόδοση στην καλλιέργεια κάποιων γεωργικών προϊόντων)και εφόσον οι τιµές των γεωργικών προϊόντων καθορίζονται στην περιφερειακή ή παγκόσµια αγορά, τότε η µειωµένη αξία της γης (νοίκια) στην βρόµικη περιοχή (διαφορά µε την αξία στην καθαρή)είναι ένας καλός δείκτης της χρηµατικής αξίας της ρύπανσης (ζηµιάς που προκαλεί). Εφόσον σε όλα τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά είναι ίδιες οι περιοχές τότε η διαφορά τιµής της γης θα αντανακλά εξ'ολοκλήρου την 'αξία' της ρύπανσης. 4. Δύο επιχειρήσεις µπορούν να ελέγξουν τις εκποµπές ρύπων µε το ακόλουθο οριακό κόστος η κάθε µία: ΟΚΚ1 = 60q1, ΟΚΚ2 = 20q2, όπου q1 και q2 είναι οι ποσότητες ρύπων που ελέγχουν (µειώνουν) η πρώτη και δεύτερη επιχείρηση αντιστοίχως. Υποθέστε πως όταν απουσιάζει κάθε έλεγχος, κάθε µια επιχείρηση θα εκπέµπει 120 µονάδες ρύπων. (α) Υπολογίστε την κατανοµή των ευθυνών για τον έλεγχο της ρύπανσης που ικανοποιεί τη συνθήκη του αποτελεσµατικού κόστους αν το αποδεκτό περιβαλλοντικό όριο είναι 160 µονάδες συνολικά. 60q1=20q2=>q2=3q1 240 χωρίς έλεγχο Πρέπει να ελεγχθούν 80 µονάδες οπότε q1+q2=80 οπότε q1+3q1=80=> q1=20, q2=60. (β) Υπολογίστε την κατανοµή των ευθυνών για τον έλεγχο της ρύπανσης που ικανοποιεί τη συνθήκη του αποτελεσµατικού κόστους αν το αποδεκτό περιβαλλοντικό όριο είναι 160 µονάδες στο σταθµό µέτρησης και οι συντελεστές µεταφοράς που µετατρέπουν µια µονάδα εκποµπής ρύπων σε συγκέντρωση στην τοποθεσία που είναι εγκαταστηµένος ο σταθµός µέτρησης είναι, αντιστοίχως, α1 = 3 και α2 = 1. 60q1/3 = 20q2=>q1=q2 3(120-q1)+(120-q2)=160=>480-3q1-q2=160=> 320=4q1=>q1=80, q2=80.