Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Πανεπιστήμιο Αθηνών
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Κεφάλαιο 1 Εισαγωγή στην οικονομική των επιχειρήσεων 1
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Η οικονομική των επιχειρήσεων: Ασχολείται με την εφαρμογή των οικονομικών αρχών και μεθοδολογιών για τη λήψη αποφάσεων μέσα στην επιχειρηματική μονάδα Επιδιώκει να καθιερώσει κανόνες και αρχές για να διευκολύνει την επίτευξη των επιθυμητών οικονομικών στόχων της διοικητικής ομάδας της οικονομικής μονάδας Βασικό περιεχόμενο: Η μελέτη της διαδικασίας λήψης αποφάσεων, της τεχνικής διάρθρωσης του κόστους και της τιμολόγησης προϊόντων Προσέγγιση του πιο σοβαρού ζητήματος της στρατηγικής των επιχειρήσεων 2
1
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Αντικείμενο μελέτης: Παραγωγική επιχείρηση είναι εκείνη που επιδίδεται σε μεταποίηση προϊόντων Η μεσολαβητική επιχείρηση αγοράζει και πουλά το ίδιο προϊόν χωρίς να παρεμβαίνει στη σύστασή του
3
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Οι οικονομικοί στόχοι της διοικητικής ομάδας Έχουν άμεση σχέση με τα έξοδα, τα έσοδα και τα κέρδη και είναι σημαντικοί για κάθε επιχειρηματικό και μη επιχειρηματικό θεσμό Το επιχειρηματικό κέρδος αποτελεί την καρδιά της μελέτης της οικονομικής των επιχειρήσεων Επιχειρηματικό Κέρδος = Έσοδα - Έξοδα Εάν αυτή η διαφορά είναι αρνητική, ονομάζεται ζημιά 4
2
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Η έννοια του κέρδους Κερδοφορία = Αθέμιτη Κερδοσκοπία ??? Χωρίς την υπόσχεση για κέρδη, δεν θα υπήρχαν ιδιωτικές επιχειρήσεις και όλες οι επιχειρηματικές δραστηριότητες θα έπρεπε να οργανώνονταν από το κράτος Ο υγιής ανταγωνισμός για τα κέρδη, ανάμεσα σε επιχειρήσεις, οδηγεί σε μία συνεχή διαθεσιμότητα αγαθών και υπηρεσιών υψηλής ποιότητας σε λογικές τιμές, σε αυξανόμενη παραγωγικότητα και σε συνεχή οικονομική ανάπτυξη και στο ευ ζην των ανθρώπων Το κέρδος πρέπει να αντιμετωπίζεται σαν έπαθλο για τις επιχειρήσεις
5
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Αντικείμενο της οικονομικής των επιχειρήσεων H λογιστική, η οικονομική ανάλυση και το μάρκετινγκ, δηλαδή η προώθηση των προϊόντων στην αγορά Υπάρχουν οικονομικά θέματα που είναι σημαντικά για τους διαχειριστές (managers) των παραπάνω αντικειμένων, ενώ η κάθε απόφαση θα είναι καλύτερη όταν η οικονομική διάσταση του κάθε προβλήματος γίνεται ξεκάθαρα κατανοητή Σημαντικά θέματα για τον αναλυτή της οικονομικής των επιχειρήσεων: η λήψη αποφάσεων στους χώρους της βελτίωσης των εσόδων και του ελέγχου του κόστους 6
3
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Το μάθημα της οικονομικής των επιχειρήσεων δανείζεται στοιχεία λογιστικής, οικονομικής θεωρίας, μάρκετινγκ, στατιστικής και ποσοτικών μεθόδων Οι αρχές και η μεθοδολογία της οικονομικής των επιχειρήσεων εξάγονται κυρίως από την θεωρία της μικροοικονομίας Μικροοικονομία: κλάδος της οικονομικής επιστήμης που ασχολείται με τη συμπεριφορά των καταναλωτών και των συντελεστών της παραγωγής, δηλαδή των παραγωγών, των προμηθευτών κεφαλαίου, πρώτων υλών, εργασίας και υπηρεσιών 7
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Μικροοικονομική θεωρία: χρησιμοποιούνται υποδείγματα συμπεριφοράς του καταναλωτή και των επιχειρήσεων που υποθέτουν πλήρη πληροφόρηση και βεβαιότητα όσον αφορά στο σχήμα και την τοποθεσία των καμπυλών ζήτησης, κόστους και άλλων Στην πραγματικότητα: συνθήκες μη ολοκληρωμένης πληροφόρησης και αβεβαιότητας Πρέπει να εκτιμήσουν ή να προβλέψουν την ποσότητα που απαιτείται για κάθε τιμή, καθώς και το κόστος, βασιζόμενες στις περιορισμένες πληροφορίες που έχουν ή που μπορούν να αποκτήσουν, διεξάγοντας έρευνα αγοράς για συλλογή πληροφοριών 8
4
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Σχέση μικροοικονομικής θεωρίας και οικονομικής των επιχειρήσεων Η οικονομική των επιχειρήσεων εξελίχθηκε από την μικροοικονομική ανάλυση για να καθοδηγεί την επιχειρηματική λήψη αποφάσεων σε περιβάλλον αβεβαιότητας Από μεθοδολογική άποψη: Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στην οικονομική των επιχειρήσεων και την μικροοικονομική θεωρία; H μικροοικονομική θεωρία πραγματοποιεί την ανάλυσή της από την οπτική γωνία των οικονομικών μονάδων, 9 όπως είναι η επιχείρηση και ο καταναλωτής
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
1. 2.
3.
H ανάλυση της οικονομικής των επιχειρήσεων αντλεί πολλά εργαλεία από την μικροοικονομική θεωρία Δεν ταυτίζεται, όμως με αυτήν για τρεις κυρίως λόγους: διαφορά στον προσανατολισμό της ανάλυσης (συνθήκες ισορροπίας αγοράς vs επιλογές και αποφάσεις) διαφορά στο επίπεδο αφαίρεσης (επιχείρηση: αυτόματη τεχνική συνδυασμού συντελεστών παραγωγής vs πολυπλοκότητα, ιεραρχία, προσαρμογή) διαφορά στην σύλληψη του πεδίου δράσης της επιχείρησης (προσαρμογή στις τιμές ισορροπίας vs επιχειρηματική στρατηγική) 10
5
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Η χρήση των υποδειγμάτων στην οικονομική των επιχειρήσεων Υπόδειγμα: απλοποιημένη αναπαράσταση της πραγματικότητας Προσπαθούν να προσομοιάσουν την πραγματικότητα, αγνοώντας τις πιο εκλεπτυσμένες λεπτομέρειες που δεν θεωρούνται σημαντικές για τον εκάστοτε σκοπό Αφοσιώνονται στα σημαντικά χαρακτηριστικά και τις σχέσεις που υπάρχουν σε αυτά τα χαρακτηριστικά 11
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Τα συμβολικά υποδείγματα χρησιμοποιούν λέξεις και άλλα σύμβολα για να αναπαραστήσουν την πραγματικότητα και περιλαμβάνουν περιγραφικό λόγο, διαγράμματα και μαθηματικές εκφράσεις Τα διαγράμματα παρουσιάζουν μία κατάσταση της πραγματικότητας και απέχουν από τις πιο εκλεπτυσμένες λεπτομέρειες Τα μαθηματικά υποδείγματα χρησιμοποιούνται επειδή η πραγματικότητα δύσκολα απεικονίζεται οπτικά ή λεκτικά, ή επειδή περιλαμβάνει σχέσεις που είναι ιδιαίτερα πολύπλοκες 12
6
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Οι σκοποί των υποδειγμάτων Για παιδαγωγικούς λόγους (χρήσιμο μέσο διδασκαλίας) Για επεξηγηματικούς λόγους (συσχέτιση/σύνδεσμος της παρατήρησης των αντικειμένων και των διαδοχικών γεγονότων με τρόπο λογικό, ανακάλυψη σχέσεων ανάμεσα σε δύο μεταβλητές) Για σκοπούς πρόβλεψης (έστω σχέση αιτιακή ανάμεσα σε χαμηλές θερμοκρασίες τον χειμώνα και η υψηλή κατανάλωση πετρελαίου, τότε μπορεί να προβλεφθεί η κατανάλωση πετρελαίου την επόμενη φορά που οι θερμοκρασίες θα πέσουν) 13
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Αξιολόγηση των υποδειγμάτων Ένα υπόδειγμα πρέπει να αξιολογείται ανάλογα με το σκοπό του Παράδειγμα: τα απλά υποδείγματα του ολιγοπωλίου δεν εξηγούν επακριβώς τη συμπεριφορά των πραγματικών επιχειρήσεων, ωστόσο, παρουσιάζουν τα προβλήματα της αμοιβαίας αλληλλεξάρτησης στις επιχειρηματικές καταστάσεις Γενικό vs Μερικευμένο υπόδειγμα
14
7
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Τα υποδείγματα που έχουν σχεδιαστεί για σκοπούς πρόβλεψης, πρέπει να κρίνονται από την ακρίβεια των προβλέψεών τους σε αλλεπάλληλους ελέγχους Όταν αξιολογούνται υποδείγματα, πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ότι το υπόδειγμα είναι μία απλοποιημένη αναπαράσταση της πραγματικότητας (παρουσιάζουν ουσιώδη και όχι ειδικά χαρακτηριστικά) H επεξηγηματική δύναμη ή η δύναμη πρόβλεψης ενός υποδείγματος δεν θα είναι σε γενικές γραμμές ακριβής για κάθε ειδική περίπτωση 15
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Παράδειγμα: ένα υπόδειγμα μπορεί να προβλέψει ότι οι επιχειρήσεις θα αυξήσουν το μέγεθος των αποθεμάτων πρώτων υλών, όταν η τιμή αυτών των συστατικών των πρώτων υλών μειώνεται κατά περιόδους Εάν ένα τέτοιο υπόδειγμα δεν λαμβάνει υπόψη την κατάσταση των ταμειακών ροών της επιχείρησης, δεν θα προβλέψει σωστά την συμπεριφορά μερικών επιχειρήσεων που αντιμετωπίζουν πρόβλημα ρευστότητας, κατά τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή
16
8
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Tα οικονομικά υποδείγματα που στηρίζονται σε μαθηματικές σχέσεις εμπεριέχουν πάντοτε μία επιλογή των ουσιωδών και μια αγνόηση των δευτερευόντων παραγόντων Με την πάροδο του χρόνου και την εμφάνιση νέων φαινομένων τα υποδείγματα τροποποιούνται Κριτική σε μαθηματικά υποδείγματα: αγνοούν την πάροδο του χρόνου και τη συσσώρευση εμπειρίας, δηλαδή την ιστορικότητα της πορείας μίας επιχείρησης
17
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Ορισμός της επιχείρησης Η επιχείρηση είναι ένας αυτόνομος οργανισμός ο οποίος δαπανά πόρους για την παραγωγή προϊόντων και ο οποίος αποζημιώνεται για τις δαπάνες του από την πώληση των προϊόντων που παρήγαγε Σημαντικό γνώρισμα επιχείρησης: αυτονομία Στοιχειοθετείται σε τρία διαφορετικά επίπεδα:
18
9
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
1.
Η επιχείρηση αποφασίζει μόνη της με βάση τις εσωτερικές της διαδικασίες (λειτουργικές αποφάσεις)
2.
Τα κέρδη που προέρχονται από την επιχειρηματική δραστηριότητα βρίσκονται στη διάθεση των ιδιοκτητών της (επενδυτικές αποφάσεις)
3.
Η επιχείρηση δεν ταυτίζεται με τα πρόσωπα των ιδιοκτητών της, όσον αφορά τις οικονομικές δυνατότητες και τις ευθύνες της (επιχείρηση ως εμπόρευμα, ύπαρξη νομικών ρυθμίσεων σχετικά με την εταιρική μορφή της) 19
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Εταιρική μορφή επιχείρησης Παραγωγική κεφαλαιοκρατική επιχείρηση με την μορφή της Ανώνυμης Εταιρείας (Α.Ε.) Νομική παραλλαγή της Α.Ε. είναι και η Εταιρεία Περιορισμένης Ευθύνης (Ε.Π.Ε) Το θεμελιώδες οικονομικό χαρακτηριστικό της Α.Ε. είναι ο διαχωρισμός του κεφαλαίου της εταιρείας από την προσωπική περιουσία των ιδιοκτητών της
20
10
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Πώς συγκροτείται και πώς πορεύεται μία Α.Ε. Αρχικό μετοχικό κεφάλαιο (Ελλάδα: ελάχιστη καταβολή κεφαλαίου ύψους 60 χιλιάδων ευρώ) Σε αντιστάθμισμα της καταβολής του αρχικού κεφαλαίου, οι κεφαλαιούχοι παραλαμβάνουν τίτλους ιδιοκτησίας που εκδίδει η εταιρεία και που ονομάζονται μετοχές Aποτέλεσμα: η Α.Ε. κατέχει και διαχειρίζεται τα κονδύλια που προκύπτουν από την καταβολή των κεφαλαίων, οι δε κεφαλαιούχοι κρατούν τις μετοχές της εταιρείας οι οποίες τους δίνουν το δικαίωμα προσπορισμού των κερδών που επιτυγχάνει η εταιρεία, μέσα από τις επιχειρηματικές δραστηριότητες 21
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Τρεις θεμελιώδεις οικονομικές συνέπειες 1.
Η Α.Ε. γίνεται φορέας διαχείρισης των κεφαλαίων τα οποία της καταβάλλονται (χωριστή και ευδιάκριτη οικονομική οντότητα)
2.
Οι οικονομικές απαιτήσεις των μετόχων απέναντι στην εταιρεία προσδιορίζονται από τα εκάστοτε κέρδη της εταιρείας (μερίδια στη μελλοντική κερδοφορία της εταιρείας)
3.
Περιορισμός της ευθύνης των μετόχων, στο μέτρο του κεφαλαίου που αυτοί έχουν καταβάλλει στην Α.Ε.
22
11
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Ο περιορισμός της ευθύνης-Παράδειγμα 1 Ο επιχειρηματίας Χ επιθυμεί να αναπτύξει μία νέα δραστηριότητα, παραγωγικά αυτόνομη από άλλες επιχειρήσεις του Κόστος: 15.000, στόχος: παραγωγή ενός νέου τύπου καταναλωτικού προϊόντος Ο Χ επενδύει τις 15.000 ευρώ για την αγορά εγκαταστάσεων, προσλαμβάνει προσωπικό, εξασφαλίζει πρώτες ύλες με πίστωση και προχωρεί στην παραγωγή μιας ποσότητας προϊόντος Yποχρεώσεις προς εργαζομένους και προμηθευτές: 23.000 Προσδοκώμενα έσοδα: 30.000 23
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Οι προσδοκίες του όμως διαψεύδονται: Μία νέα επιστημονική έρευνα αποδεικνύει ότι το προϊόν είναι επικίνδυνο για την υγεία και η κυκλοφορία του απαγορεύεται Πώληση εγκαταστάσεων: 15.000 του αρχικού κεφαλαίου Αν η επιχείρηση είχε συγκροτηθεί ως προσωπική επιχείρηση του Χ, οι πιστωτές και οι εργαζόμενοι έχουν τη δυνατότητα να αποσπάσουν τις 15.000 από τη ρευστοποίηση των εγκαταστάσεων και επιπλέον 8.000 από την προσωπική περιουσία του Χ 24
12
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Αν όμως η επιχείρηση είχε συγκροτηθεί ως Α.Ε., οι πιστωτές και οι εργαζόμενοι έχουν δικαίωμα απόσπασης μόνο των 15.000 ενώ δεν έχουν δικαίωμα πρόσβασης στην υπόλοιπη περιουσία του Χ Ο Χ προστατεύεται από την περιορισμένη ευθύνη, σύμφωνα με την οποία η ζημιά του δεν μπορεί να υπερβεί τις 15.000, τα οποία επένδυσε αρχικά στην εταιρεία Η εταιρική μορφή της Α.Ε. έχει ως συνέπεια να περιορίζει τη μέγιστη ζημιά που μπορεί να υποστεί ο μέτοχος, στο ύψος του κεφαλαίου που αρχικά κατέβαλε 25
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
1.
Ο περιορισμός της ευθύνης οδηγεί σε τρία συγκεκριμένα αποτελέσματα: Ο κάτοχος κεφαλαίων μπορεί να τα διασπείρει σε διάφορες επιχειρήσεις, χωρίς να διατρέχουν κίνδυνο οι υπόλοιπες επιχειρήσεις του από την αποτυχία της μιας
2.
Συγκρότηση πολυμετοχικών επιχειρήσεων στις οποίες ο κάτοχος κάθε μετοχής έχει ακριβώς τα ίδια δικαιώματα αλλά και τις ίδιες ευθύνες
3.
Μερική μετατόπιση των συνεπειών μιας κρίσης που οδηγεί σε πτώχευση ή και διάλυση της επιχείρησης, από τους μετόχους προς τους πιστωτές της επιχείρησης (κοινωνικοποίηση των συνεπειών της κρίσης)
26
13
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Oι στόχοι της επιχείρησης Είναι η μεγιστοποίηση του κέρδους ή η επιχείρηση θα θυσιάσει κάποιο προσωρινό κέρδος για χάρη, για παράδειγμα, μεγάλου μεριδίου αγοράς; Μεγιστοποίηση των ρυθμών ανάπτυξής της, ή η διοίκηση είναι ικανοποιημένη με την επίτευξη του συνδυασμού κάποιου κέρδους και στόχων ανάπτυξης, αφού παράλληλα μεγιστοποιούνται τα οφέλη της διοίκησης και η ποιότητα ζωής των στελεχών της;
27
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Υπόθεση: ο στόχος αυτών που λαμβάνουν τις αποφάσεις είναι η μεγιστοποίηση των ιδίων κεφαλαίων της επιχείρησης σε κάποιο χρονικό ορίζοντα, κάτω από συνθήκες κινδύνου και αβεβαιότητας Σύνολο των ιδίων κεφαλαίων: το πλεόνασμα των στοιχείων του ενεργητικού της επιχείρησης (μετρητά, χρεόγραφα, γη, κτίρια, εργοστάσιο και εξοπλισμός και άλλα), παραπάνω από τις υποχρεώσεις (τα ποσά που οφείλονται στους διάφορους πιστωτές, βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα δάνεια και άλλα) Ισολογισμός: ενεργητικό, υποχρεώσεις και τα ίδια κεφάλαια (αξιακά μεγέθη)
28
14
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Τα κριτήρια λήψης απόφασης για μεγιστοποίηση των ιδίων κεφαλαίων της επιχείρησης βάσει τεσσάρων σεναρίων Οχρονικός ορίζοντας της επιχείρησης πέφτει στο Ημορφή πληροφόρησης Βεβαιότητα
Αβεβαιότητα
Παρόν
Μέλλον
Μεγιστοποίηση βραχυπροθέσμων Κερδών
Μεγιστοποίηση παρούσαςαξίας κερδών
Μεγιστοποίηση προσδοκώμενης αξίας κερδών
Μεγιστοποίηση παρούσαςαξίας προσδοκώμενων κερδών 29
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Το πρόβλημα του διοικητικού εκπρόσωπου των μετόχων (principal / agent problem) Η διοικητική ομάδα είναι ο εκπρόσωπος των μετόχων (the agent), παίρνοντας αποφάσεις για λογαριασμό τους Παρόλο που οι μέτοχοι (principals) ελέγχουν τις πράξεις των εκπροσώπων τους, ο έλεγχος συνεπάγεται κόστος συλλογής πληροφοριών και δεν επιτυγχάνεται στον ύψιστο βαθμό Αποτέλεσμα: ύπαρξη ασυμμετρίας πληροφοριών, και οι πράξεις του εκπροσώπου δεν παρατηρούνται επακριβώς από τον μέτοχο Η διοικητική ομάδα μπορεί να λαμβάνει αποφάσεις που δεν εξυπηρετούν τους στόχους των μετόχων 30
15
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Η διοικητική ομάδα μπορεί να διαλέξει μια απόφαση που εξυπηρετεί καλύτερα τους προσωπικούς στόχους της (γρήγορη προαγωγή, προσωπικό πλουτισμό, αισθητική ικανοποίηση, αποφυγή πίεσης, έντασης, ανταγωνισμού) Ένας τρόπος σύγκλισης των συμφερόντων είναι να προσφερθεί στην διοικητική ομάδα ένα «συμβόλαιο κινήτρων» το οποίο συνδέει τις συνολικές αποδοχές με τα κέρδη της επιχείρησης Έτσι η διοικητική ομάδα θα πάρει ένα επίδομα-δώρο (bonus) που θα ισούται με μερίδιο επί των κερδών της επιχείρησης 31
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Επειδή οι μέτοχοι αναγνωρίζουν τη δυνατότητα απόκλισης των στόχων της διοικητικής ομάδας από τα συμφέροντά τους, θέτουν σε λειτουργία μηχανισμούς ευθυγράμμισης των διοικητικών στόχων με τα συμφέροντά τους: 1.
Το λογιστικό και ελεγκτικό σύστημα της επιχείρησης
2.
Η συγκρότηση και λειτουργία διοικητικού συμβουλίου, το οποίο δεν απαρτίζεται μόνο από μέλη της διοικητικής ομάδας αλλά και από άλλα πρόσωπα
3.
Η γενική συνέλευση των μετόχων 32
16
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Η εταιρική διακυβέρνηση Δομές διακυβέρνησης με βάση τις οποίες πραγματοποιείται και ελέγχεται η διαχείριση στις σύγχρονες επιχειρήσεις Αφορά τις δράσεις εκείνες που αποτελούν τον εσωτερικό κανονισμό λειτουργίας της επιχείρησης και τον εσωτερικό της έλεγχο, συμπεριλαμβανομένης και της σχέσης μεταξύ των ιδιοκτητών και της διοικητικής ομάδας Το θεσμικό πλαίσιο μιας οργανωμένης κεφαλαιαγοράς προβλέπει και καθορίζει κανόνες της εταιρικής διακυβέρνησης 33
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Προστατεύονται περισσότερο τα δικαιώματα των μετόχων, και των μικρομετόχων ιδιαίτερα όταν οι βασικοί μέτοχοι απαρτίζουν και τη διοικητική ομάδα, και ενισχύεται έτσι η εμπιστοσύνη τους στις διοικήσεις των επιχειρήσεων και κατ΄ επέκταση η εμπιστοσύνη προς τις μετοχές τους Οι αρχές και συστάσεις της εταιρικής διακυβέρνησης συνεισφέρουν στην αποδοτική διακυβέρνηση των επιχειρήσεων και στη διαφανή λειτουργία τους
34
17
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Δεν υπάρχει συνολική αποδοχή για τον ορισμό της εταιρικής διακυβέρνησης λόγω της φύσης της και συνεπώς της αποτελεσματικότητάς της Η αποτελεσματικότητα οποιασδήποτε διαδικασίας εταιρικής διακυβέρνησης είναι συνάρτηση της ικανότητάς της να υιοθετεί μηχανισμούς ελέγχου και κινήτρων οι οποίοι συνάδουν με τους στόχους της επιχείρησης και προσαρμόζονται στις μεταβαλλόμενες συνθήκες
35
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Οι μηχανισμοί ελέγχου πρέπει να ανταποκρίνονται σε μία ισορροπία: Να επιτυγχάνουν διαφάνεια χωρίς να περιορίζουν την ελευθερία και την ταχύτητα των επιχειρηματικών αποφάσεων Υποστήριξη αποκλειστικά και μόνον των συμφερόντων των μετόχων ? Των υπολοίπων προσώπων και φορέων που έχουν συνδεόμενα με την επιχείρηση συμφέροντα (υπάλληλοι, πελάτες, προμηθευτές, τοπική κοινωνία) ? Προτεινόμενη πολιτική: Η υποστήριξη των συμφερόντων όλων των μερών που έχουν συνδεόμενα συμφέροντα (stakeholders) και όχι μόνο των μετόχων (shareholders) 36
18
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
1. 2. 3.
Η αποτελεσματικότητά της εξαρτάται από τους στόχους καθώς και από τις συμβατικές σχέσεις που καθορίζουν την ικανότητά της να ελέγχει το κόστος συναλλαγών Τρεις πηγές κόστους συναλλαγών μπορούν να ξεχωρίσουν: Κόστος πληροφόρησης Κόστος συντονισμού Κόστος παρότρυνσης Συνεπώς, η αποτελεσματικότητα των εσωτερικών μηχανισμών εξαρτάται από την υιοθέτηση δράσεων οι οποίες μειώνουν το κόστος πληροφόρησης, συντονισμού και παρότρυνσης 37
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Η επιχείρηση ως οργανισμός Η επιχείρηση είναι αυτόνομος οργανισμός Στην τυπική μικροοικονομική ανάλυση της επιχείρησης, η επιχειρηματική μονάδα ταυτίζεται ως έννοια με μία «τεχνική παραγωγής» ή μία «μέθοδο συνδυασμού των συντελεστών παραγωγής»
38
19
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Συνδυασμός συντελεστών παραγωγής κάτω από διαφορετικές σχετικές τιμές
Κ εφάλαιο (Κ ) Ζ1
Β
Γ Ζ1 Ζ2
Β Δ Ζ2 Ερ γασ ία (Ε) 39
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Το σκεπτικό της τυπικής μικροοικονομικής θεώρησης προϋποθέτει ότι οι συντελεστές παραγωγής προσφέρονται από τους αυτόνομους κατόχους τους στην ελεύθερη αγορά εργασίας ή κεφαλαίου Με βάση όμως αυτή την προϋπόθεση, δεν καθίσταται αναγκαία η ύπαρξη της επιχείρησης ως οργανισμού Η επίτευξη του συνδυασμού Γ και στη συνέχεια η μεταβολή του στο συνδυασμό Δ θα μπορούσε να εκπληρώνεται από μία επαναλαμβανόμενη ελεύθερη συναλλαγή μεταξύ των αυτόνομων συντελεστών παραγωγής, ανάλογα με τις εκάστοτε επικρατούσες σχετικές τιμές 40
20
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, αντί για επιχειρήσεις θα υπήρχαν προσωρινές συμπράξεις-συνεργασίες συντελεστών παραγωγής που θα αυτοδιαλύονται και θα ανασυγκροτούνται με κάθε μεταβολή των σχετικών τιμών Η τυπική μικροοικονομική θεώρηση παίρνει ως δεδομένη μεν την ύπαρξη των επιχειρήσεων, δεν επαρκεί όμως για να εξηγήσει τους λόγους που επιβάλλουν τη συγκρότηση, μεγέθυνση και κυριαρχία των επιχειρήσεων στην οικονομική ζωή
41
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Η επιχείρηση συγκροτείται με πρωτοβουλία των κατόχων κεφαλαίου και στοχεύει στη μεγιστοποίηση των κερδών τα οποία προσπορίζονται οι μέτοχοι Βασικό μέλημα εκείνων που συγκροτούν την επιχείρηση είναι η αξιοποίηση και αναπαραγωγή των κεφαλαίων τους Από αυτό όμως συνάγεται ότι η επιχείρηση δεν είναι απλώς το όργανο για το συνδυασμό των συντελεστών παραγωγής
42
21
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Η επιδίωξη του άριστου συνδυασμού των συντελεστών παραγωγής αποτελεί επακόλουθο -και όχι προϋπόθεση- της ανάγκης για την καλύτερη δυνατή αξιοποίηση των επενδυμένων κεφαλαίων Επομένως, το βασικό αίτιο που ωθεί στη δημιουργία και ανάπτυξη επιχειρήσεων ως οργανισμών –δηλαδή, ως θεσμικών μορφωμάτων που έχουν σταθερότητα και συνέχεια- είναι η ανάγκη αξιοποίησης και αναπαραγωγής του κεφαλαίου
43
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Λειτουργίες που δεν προδιαγράφονται σαφώς από την τυπική μικροοικονομική θεώρηση Χρησιμοποιεί τα κεφάλαια που διαθέτει για να πραγματοποιεί εσωτερική κατανομή πόρων σε διάφορες δραστηριότητες Αποφασίζει τη σύνθεση του προσωπικού της διοικητικοί υπάλληλοι, παραγωγικοί εργάτες και άλλοι Όλες οι αποφάσεις αυτού του τύπου οδηγούν σε ενδοεπιχειρησιακές κατανομές πόρων οι οποίες διενεργούνται, όχι με την άμεση παρέμβαση της αγοράς, αλλά με διοικητικές αποφάσεις των διαχειριστών της επιχείρησης
44
22
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Η κατανομή πόρων στην μικροοικονομική θεωρία Εξετάζει επίσης την κατανομή πόρων ανάμεσα σε διάφορες δραστηριότητες, έχοντας όμως στο κέντρο της οπτικής της την κατανομή πόρων μεταξύ των διαφόρων επιχειρήσεων, διαμέσου του μηχανισμού της αγοράς Η κατανομή αυτή πραγματοποιείται από την ανταγωνιστική δράση των επιχειρήσεων στις αγορές όπου συναλλάσσονται, είτε για την εξασφάλιση συντελεστών παραγωγής, είτε για την πώληση των προϊόντων τους 45
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Παράλληλος μηχανισμός κατανομής: Η αγορά και ο ανταγωνισμός των επιχειρήσεων που λειτουργούν ως μηχανισμός διεπιχειρησιακής κατανομής Ο επιχειρηματικός οργανισμός ο οποίος λειτουργεί ως μηχανισμός ενδοεπιχειρησιακής κατανομής Οι δύο αυτοί μηχανισμοί δεν αναιρούν ο ένας τον άλλον 46
23
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Η σχετική τους βαρύτητα διαφέρει ανάλογα με το μέγεθος που επιτυγχάνουν οι επιχειρήσεις Όσο μεγαλώνει η επιχείρηση τόσο αυξάνεται η εμβέλεια των διοικητικών της μηχανισμών κατανομής και τόσο μειώνεται, αντίστοιχα, το πεδίο προσδιορισμού κατανομής πόρων από τους μηχανισμούς της αγοράς Παράδειγμα: γιγάντιες πολυεθνικές βιομηχανικές επιχειρήσεις
47
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Η επιχείρηση ως ιεραρχικό σύστημα Επιχειρηματικοί οργανισμοί: σύστημα λήψης και εκτέλεσης αποφάσεων Οι αποφάσεις λαμβάνονται στην κορυφή της ιεραρχίας και εκτελούνται από διαδοχικές πράξεις τις οποίες ενεργούν οι διάφορες βαθμίδες της ιεραρχίας, με κατεύθυνση από τα επάνω προς τα κάτω Δημιουργείται ροή πληροφοριών από κάτω προς τα επάνω 48
24
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Γενικές επιχειρηματικές λειτουργίες: λειτουργία επάλληλων επιπέδων διοικητικής ευθύνης στη διαδικασία εκτέλεσης του προϋπολογισμού της επιχείρησης, της επιχειρηματικής στρατηγικής πωλήσεων, της έρευνας και άλλων Διαδικασία παραγωγής: λειτουργία αρχιεργατών, εποπτών ελέγχου της παραγωγής, στελεχών διεύθυνσης παραγωγής και λοιπών εργαζομένων, εργατών παραγωγής, υποστήριξης κ.ο.κ.
49
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Williamson (1975): τόσο οι αγορές όσο και οι ιεραρχίες αποτελούν βιώσιμους μηχανισμούς κατανομής πόρων Μ η χ α ν ισ μ ό ς α γ ο ρ ά ς Α γ οραστής
Μ η χ α ν ισ μ ό ς ιε ρ α ρ χ ία ς Π ω λ ητή ς
Δ ιο ίκ η σ η
Α γορά Σ υντελεσ τώ ν Τ ιμ ή Ε μ π ο ρ ε ύ μ α τ ο ς κ α ι
Π αραγω γή ς
Ά λλ οι όροι σ υναλ λαγής Χ ρήσ η Σ υντε λεσ τώ ν Π αραγω γή ς
Π ρ ο ϊό ν Π α ραγω γής
Π ώ λ ηση Π ρ ο ϊό ν τ ο ς
50
25
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Oliver Williamson: Κάτοχος Nobel Οικονομικών 2009 «για την δημιουργία μιας θεωρίας όπου οι επιχειρήσεις υφίστανται ως δομές επίλυσης διαφορών» Υποστήριξε ότι οι ιεραρχικοί οργανισμοί, όπως οι εταιρίες, αποτελούν εναλλακτικούς μηχανισμούς διακυβέρνησης, οι οποίοι διαφέρουν στις προσεγγίσεις που ακολουθούν για την επίλυση συγκρούσεων μεταξύ αντιτιθέμενων συμφερόντων.
51
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Η ερμηνεία της διαφοροποίησης μεταξύ των μηχανισμών της αγοράς και των ιεραρχικών μηχανισμών είναι αντικείμενο διαμάχης μεταξύ διαφόρων σχολών οικονομικής σκέψης Marx (μέσα του 19ου αιώνα): Υπεραξία Marglin (1974): ο ιεραρχικός μηχανισμός της επιχείρησης δεν μπορεί να επεξηγηθεί από κάποιες τεχνικές αναγκαιότητες της παραγωγής, αλλά αποτελεί εκδήλωση της κυριαρχίας του κεφαλαίου πάνω στην εργασία και διασφαλίζει την ιδιοποίηση υπεραξίας από τους κεφαλαιοκράτες επιχειρηματίες
52
26
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Nεοκλασική αντίληψη (Coase, Williamson): Η θεωρία του κόστους των συναλλαγών Για κάθε επαφή μεταξύ των συναλλασσομένων πραγματοποιείται δαπάνη πόρων (συλλογή πληροφοριών, δαπάνη χρόνου για τον καθορισμό των όρων συναλλαγής, κόστος παρακολούθησης, εξασφάλιση αποζημιώσεων κ.α.) Το κόστος αυτό ελαχιστοποιείται με την ιεραρχική οργάνωση Η ιεραρχική οργάνωση επιβάλλεται για λόγους κόστους και αυξάνει την αποδοτικότητά της παραγωγικής διαδικασίας 53
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Η επιστημονική αντιπαράθεση ανάγεται και σε διαφορές κοινωνικής οπτικής που διαπερνούν τη μεθοδολογία προσέγγισης του αντικειμένου Οι μαρξιστές και οι ριζοσπάστες οικονομολόγοι παίρνουν ως αφετηρία τις σχέσεις ιδιοκτησίας και εξάγουν από αυτές τις αναγκαίες συνθήκες για την εσωτερική οργάνωση των επιχειρήσεων Οι οικονομολόγοι της νεοκλασικής κατεύθυνσης αποσιωπούν τις σχέσεις ιδιοκτησίας, κατά κανόνα και ανάγουν την εσωτερική οργάνωση των επιχειρήσεων σε αριστοποιητικές επιλογές ελάχιστου κόστους 54
27
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Συντηρητικά ρεύματα μέσα στην νεοκλασική σχολή σκέψης: Alchian και Demsetz (1977): δικαιώματα ιδιοκτησίας στην επιχείρηση ως υπολειμματικά δικαιώματα Οι ιδιοκτήτες της επιχείρησης δικαιούνται ό,τι υπολείπεται από τα έσοδα της επιχείρησης αφού πληρωθούν όλες οι άλλες υποχρεώσεις της, όπως μισθοί εργασίας, φόροι και τόκοι Υπολειμματικοί δικαιούχοι: οργανωτές της επιχείρησης Ταύτιση της κατοχής κεφαλαίου και δικαιωμάτων ιδιοκτησίας με την επιχειρηματικότητα 55
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Η επιχείρηση και ο εργατικός συνδικαλισμός Η διαχείριση των διάφορων συντελεστών παραγωγής είναι κατ’ αρχήν ομοιογενής Η εργασία αποτελεί μία κατηγορία εξόδων Η περιστολή των εξόδων εργασίας ως το πρωταρχικό αίτιο για τη δημιουργία αυτόνομων εργατικών οργανώσεων και την ανάπτυξη του συνδικαλιστικού κινήματος 56
28
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Οι εργατικές οργανώσεις αποτελούν διεκδικητικό μηχανισμό των εργαζομένων σε θέματα, όπως της αμοιβής, των συνθηκών εργασίας, της ασφάλισης και της συνταξιοδότησης (εργοστασιακό και το κλαδικό σωματείο) Από οπτική γωνία της οικονομικής των επιχειρήσεων: η συνδικαλιστική οργάνωση των εργαζομένων αποτελεί αντίβαρο στο ιεραρχικό σύστημα της επιχείρησης H ύπαρξη αυτόνομων εργατικών οργανώσεων θέτει πάντοτε περιορισμούς στο πεδίο δράσης και στις λειτουργικές επιλογές του ιεραρχικού συστήματος της επιχείρησης
57
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Σημασία του Συστήματος πληροφόρησης και ελέγχου της επιχείρησης Δυνατότητα ελέγχου αποφάσεων από διοικητική ομάδα της επιχείρησης Στην περίπτωση της πολυμετοχικής επιχείρησης, στην οποία οι ιδιοκτήτες δεν ταυτίζονται ως πρόσωπα με την διοικητική ομάδα, οι πρώτοι απαιτούν πληροφόρηση ως προς την πορεία της επιχείρησης, την καλή διαχείριση, τα κέρδη
58
29
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Ροή αποφάσεων και πληροφοριών Στρατηγικές αποφάσεις: ανάπτυξη νέων προϊόντων ή διακοπή παραγωγής παλαιών, υιοθέτηση νέων μεθόδων παραγωγής, ανάπτυξη ή αναδιάταξη του δικτύου πωλήσεων, αγορά ή πώληση περιουσιακών στοιχείων της επιχείρησης, συγχώνευση με άλλη επιχείρηση και άλλα (επενδυτική πολιτικήαναπτυξιακή διαδικασία) Λειτουργικές αποφάσεις: συνεχή διαχείριση των περιουσιακών στοιχείων (διαχείριση πωλήσεων, κόστους, ομαλής διεξαγωγής της παραγωγικής διαδικασίας) με στόχο το κέρδος 59
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Οι λειτουργικές αποφάσεις της επιχείρησης λαμβάνονται και εκτελούνται μέσα στο γενικό πλαίσιο των στρατηγικών της αποφάσεων, και πρέπει για το λόγο αυτό να συμβιβάζονται με τους στρατηγικούς στόχους της επιχείρησης Μια ειδική κατηγορία λειτουργικών αποφάσεων αφορά στην έγκαιρη και οικονομική εκτέλεση του επενδυτικού προγράμματος της επιχείρησης
60
30
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Όλες, ανεξαίρετα, οι επιχειρηματικές αποφάσεις στηρίζονται σε ένα σώμα πληροφοριών και προβλέψεων Το είδος όμως των πληροφοριών που απαιτείται για τις στρατηγικές αποφάσεις διαφέρει από το είδος των πληροφοριών που απαιτείται για τις λειτουργικές αποφάσεις
61
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Στρατηγικές αποφάσεις Oι στρατηγικές αποφάσεις απαιτούν πληροφορίες οι οποίες είναι ειδικά προσαρμοσμένες στο αντικείμενο της απόφασης που μελετάται Οι πληροφορίες που απαιτούνται δεν περιλαμβάνονται κατ΄ ανάγκη σε έτοιμες πηγές δεδομένων, ούτε προσφέρονται σε εύκολη ερμηνεία και πρόβλεψη Η στρατηγική απόφαση προϋποθέτει συχνότατα τον καταρτισμό ειδικής μελέτης, που ονομάζεται μελέτη σκοπιμότητας 62
31
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Συλλέγει ειδικό σώμα πληροφοριών από διάφορες πηγές, μέσα ή έξω από την επιχείρηση, τις αναλύει, κάνει προβλέψεις για τα πιθανά αποτελέσματα και τελικά εισηγείται τη λήψη απόφασης Απαρτίζεται από δύο μέρη: 1. 2.
Τεχνικοοικονομική ανάλυση που μελετά ζητήματα κόστους Έρευνα αγοράς που διερευνά τη ζήτηση και την τιμολόγηση των προϊόντων 63
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Εσωτερική μελέτη από επιτελικές ομάδες της διοίκησης ή οργανωτικές επιτροπές: η επίδραση της κάθε στρατηγικής απόφασης σε υπάρχουσες δραστηριότητες της επιχείρησης και οι οργανωτικές απαιτήσεις για την εκτέλεσή της Σύστημα συλλογής νέων πληροφοριών κατά την διάρκεια εκτέλεσης μιας στρατηγικής απόφασης έτσι ώστε να γίνονται οι αναγκαίες προσαρμογές στην πορεία της εκτέλεσης 64
32
Δ ια δ ικ α σ ί α σ τ ρ α τ η γ ικ ή ς α π ό φ α σ η ς Π ροσαρμογή
Σ τ ρ α τ η γ ικ ή απόφαση
Σ τ ά δ ιο ε κ τέ λ ε σ η ς
Α
Π ροσαρμογή
Σ τ ά δ ιο ε κ τ έ λ ε σ η ς
Ν έ ε ς π λ η ρ ο φ ο ρ ίε ς
Α λλά
σ τ ά δ ια ε κ τέ λ ε σ η ς
Β
Ν έ ε ς π λ η ρ ο φ ο ρ ίε ς
Γ ε ν ικ ό σ ύ σ τ η μ α π λ η ρ ο φ ο ρ ιώ ν
Μ ελέτη ο ρ γ α ν ω τ ικ ή ς υ π ο δ ο μ ή ς
Ε ιδ ικ ό σ ύ σ τ η μ α π λ η ρ ο φ ο ρ ιώ ν
Μ ε λ έ τη σ κ ο π ιμ ό τη τα ς
Τ ε χ ν ικ ά σ το ιχ ε ία
Σ τ ο ιχ ε ία τιμ ώ ν
Σ τ ο ιχ ε ία αντα γω νισμο ύ
65
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Λειτουργικές αποφάσεις Οι λειτουργικές αποφάσεις της επιχείρησης απαιτούν με τη σειρά τους ένα σώμα πληροφορίας Έχουν πολύ συχνά επαναληπτικό χαρακτήρα Παράδειγμα: κατασκευή ενός εργοστασίου αποτελεί στρατηγική απόφαση, ενώ η λειτουργία του εργοστασίου καλύπτεται από λειτουργικές αποφάσεις και αποτελείται από εργασίες που έχουν συνεχή ροή και επαναλαμβάνονται (διάφορα στάδια μεταποίησης πρώτων υλών, ποιοτικός έλεγχος προϊόντων, συσκευασία, φόρτωση) 66
33
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Οι λειτουργικές αποφάσεις είναι εστιασμένες στην διεκπεραίωση της παραγωγικής διαδικασίας με τον άριστο τρόπο και καλύπτουν όλο το φάσμα επαναλαμβανόμενων ενεργειών (προμήθειες, απασχόληση προσωπικού, συντήρηση εξοπλισμού, διακίνηση προϊόντος, πωλήσεις) Ο επαναληπτικός χαρακτήρας των αποφάσεων λειτουργικής διαχείρισης επιτρέπει την συγκρότηση ενός γενικού συστήματος πληροφοριών το οποίο αναδίδει σε τακτά χρονικά διαστήματα περιγραφικά στοιχεία καταταγμένα σε σταθερές κατηγορίες
67
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
1.
Το γενικό σύστημα πληροφοριών περιλαμβάνει δύο υποσυστήματα: Υποσύστημα βραχυχρόνιων προβλέψεων: ελέγχει κατά πόσο οι πραγματοποιήσεις εσόδων και εξόδων της παρούσας περιόδου θα επαναληφθούν και στην αμέσως επόμενη ή κατά πόσο θα μεταβληθούν και προς ποια κατεύθυνση Mέθοδοι κατάρτισης: άτυπες εκτιμήσεις επιχειρηματικών στελεχών, μεγάλα οικονομετρικά υποδείγματα τριμηνιαίων ή ετησίων προβλέψεων των πωλήσεων ή υποδείγματα προσομοίωσης για την πρόβλεψη του κόστους 68
34
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Kαταγράφει την επίδραση παραγόντων οι οποίοι οδηγούν σε μεταβολές σε σχέση με τρέχουσες πραγματοποιήσεις: Α) παράγοντες που ασκούν πίεση για συνεχείς μεταβολές (εποχικότητα στη ζήτηση του προϊόντος, προσαρμογή συντελεστών κόστους στον πληθωρισμό, σταδιακή επέκταση του δικτύου πωλήσεων) Β) παράγοντες που ασκούν πίεση για διακριτές μεταβολές σε συγκεκριμένες χρονικές στιγμές (αποτελέσματα αναδιαπραγμάτευσης μακροχρονίων συμβολαίων πωλήσεων, νέων συλλογικών συμβάσεων εργασίας, εμφάνισης ενός νέου ανταγωνιστικού προϊόντος ή επιβολής νέων φορολογικών ρυθμίσεων από το κράτος) Γ) παράγοντες οι οποίοι αποτελούν τυχαία φαινόμενα ή ασκούν απρόβλεπτες επιδράσεις στα οικονομικά μεγέθη (μηχανικές βλάβες, ατυχήματα, φυσικές καταστροφές / απεργίες) 69
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
2.
Υποσύστημα καταγραφής αποτελεσμάτων: το λογιστικό σύστημα της επιχείρησης Καταγράφει τα αποτελέσματα της επιχειρηματικής λειτουργίας, κρατώντας λογαριασμούς των χρηματικών εισροών και εκροών που πραγματοποιούνται Θεμελιώδης διαχωρισμός εισροών και εκροών ανάλογα με τη διάρκεια της χρονικής τους επίπτωσης και την ποιότητα του αποτελέσματος τους 70
35
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Παράδειγμα 2 Περίπτωση των εκροών: τρέχουσες δαπάνες ως κόστος λειτουργίας vs. επενδυτικές δαπάνες ως έξοδα απόκτησης περιουσιακών στοιχείων που προσφέρουν μελλοντικές αποδόσεις Περίπτωση των εισροών: τρέχουσες εισπράξεις από πώληση προϊόντος ως εισόδημα vs. εισπράξεις από έκδοση νέων μετοχών ή ομολογιών ή ακόμα από τη ρευστοποίηση περιουσιακών στοιχείων ως έσοδα από την πώληση μελλοντικών απαιτήσεων απέναντι στην επιχείρηση Η διαφοροποίηση πραγματοποιείται με την καταγραφή στοιχείων στα αποτελέσματα χρήσης και τον ισολογισμό 71
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Λογαριασμός αποτελεσμάτων χρήσης Αφορά σε μία συγκεκριμένη περίοδο επιχειρηματικής λειτουργίας, τρίμηνο ή έτος, η οποία ονομάζεται λογιστική περίοδος ή λογιστική χρήση Παρουσιάζονται τα τρέχοντα έσοδα και έξοδα της λογιστικής περιόδου, ομαδοποιημένα σε σταθερές κατηγορίες Η διαφορά που προκύπτει ανάμεσα σε έσοδα και έξοδα απεικονίζει τα αποτελέσματα χρήσης, δηλαδή τα λογιστικά κέρδη της επιχείρησης 72
36
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Ετήσιος Λογαριασμός Αποτελεσμάτων Χρήσης Εταιρείας (ευρώ) Έσοδα πωλήσεων
950.000
Κόστος πωληθέντων Κόστος παραγωγής Κόστος χρήσης αποθεμάτων Έξοδα πωλήσεων Γενικά έξοδα Αποσβέσεις Σύνολο εξόδων λειτουργίας Κέρδη προ φόρων Φόροι Καθαρά κέρδη
430.000 80.000
510.000 95.000 125.000 25.000 755.000 195.000 65.000 130.000
73
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Αποσβέσεις Δεν αποτελούν πραγματική εκροή που σημειώνεται από το ταμείο της επιχείρησης. Αποτελούν λογιστική εγγραφή που αντιστοιχεί σε ένα θεωρητικό υπολογισμό του κόστους ανάλωσης πάγιων στοιχείων τα οποία κατέχει η επιχείρηση Αφαιρείται κάποιο κλάσμα της τιμής κτήσης από την λογιστική αξία του επενδυτικού αγαθού σε κάθε περίοδο ωφέλιμης ζωής του 74
37
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Παράδειγμα: για μία μηχανή η οποία αγοράζεται σήμερα προς Μ ευρώ και η οποία έχει προβλεπόμενο όριο ζωής 10 χρόνια, η λογιστική απόσβεση ανέρχεται κάθε χρόνο στο δέκατο των Μ ευρώ (Μ/10), σύμφωνα με ένα από τα συνήθη συστήματα καταγραφής αποσβέσεων, το γραμμικό σύστημα Το ποσό αυτό χρεώνεται κάθε έτος ως κόστος στα αποτελέσματα χρήσης αλλά φυσικά δεν αντιπροσωπεύει κάποια πραγματική εκροή χρημάτων
75
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Οικονομική ερμηνεία: δημιουργεί ένα είδος αποθέματος για την μελλοντική αντικατάσταση του δεδομένου επενδυτικού αγαθού Πρακτική πλευρά: οι αποσβέσεις αντιπροσωπεύουν διαθέσιμο κεφάλαιο για την επιχείρηση
Διαθέσιμοι πόροι που προκύπτουν από την επιχειρηματική δραστηριότητα του έτους = Καθαρά κέρδη + Αποσβέσεις 76
38
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Λογαριασμός του ισολογισμού Καταγραφή της περιουσιακής κατάστασης της επιχείρησης σε μία συγκεκριμένη χρονική στιγμή Καταγράφει και τις δύο όψεις της επιχειρηματικής συγκρότησης: τα περιουσιακά στοιχεία που κατέχει η επιχείρηση (Ενεργητικό), τις απαιτήσεις που κατέχουν άλλοι (δανειστές και μέτοχοι) απέναντι στην επιχείρηση (Παθητικό) Ενσωματώνονται όλες οι εισροές και εκροές που δημιουργούν μελλοντικές οικονομικές αποδόσεις
77
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Λογαριασμός Ισολογισμού Εταιρείας (ευρώ)
Ενεργητικό Ταμείο
Παθητικό 45.000
Αποθέματα
480.000
Εξοπλισμός
1.200.000
Κτήρια ΣΥΝΟΛΟ
950.000 2.675.000
Οφειλές προς Τράπεζες
500.000
Ομολογίες
850.000
Μετοχικό Κεφάλαιο Αποθεματικό
1.000.000 325.000 2.675.000
78
39
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Το αποθεματικό είναι το τμήμα του μετοχικού κεφαλαίου που προέρχεται από συσσώρευση παλαιότερων παρακρατήσεων κερδών Τα μεγέθη που εμφανίζονται στον ισολογισμό αποδίδουν κατά βάση τιμές κτήσης ή διάθεσης περιουσιακών στοιχείων Η λογιστική αξία του εξοπλισμού είναι εγγραφή των πληρωμών που πραγματοποιήθηκαν για την απόκτησή του μείον τις αποσβέσεις 79
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Θεμελιώδης χρησιμότητα των δύο λογαριασμών 1.
Καταγράφουν όλες τις οικονομικές δοσοληψίες της επιχείρησης με τρόπο που επιτρέπει την σύνδεση των αποτελεσμάτων λειτουργίας της επιχείρησης με την μεταβολή στην περιουσιακή της κατάσταση
2.
Προσφέρουν μία διάφανη αποτύπωση των δοσοληψιών της επιχείρησης με βάση σταθερούς και κοινά αποδεκτούς κανόνες και σταθερές κατηγορίες καταγραφής στοιχείων 80
40
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Λογιστικές και οικονομικές αξίες Οι λογιστικές αξίες προσδιορίζονται βασικά από την τιμή κτήσης των επενδυτικών αγαθών Οι οικονομικές αξίες των ίδιων επενδυτικών αγαθών προσδιορίζονται από την παρούσα αξία των εισροών που υπόσχονται στο μέλλον Όταν όμως ένα επενδυτικό αγαθό έχει θετική καθαρή παρούσα αξία αυτό σημαίνει ότι υπάρχει αναγκαστική απόκλιση μεταξύ της παρούσας αξίας των μελλοντικών εισροών που συνδέονται με αυτό το αγαθό και της τιμής κτήσης του 81
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Παράδειγμα 3 Η επιχείρηση Ω εξοπλίζει ένα μεταλλείο, το οποίο προβλέπει ότι θα παράγει μετάλλευμα για πέντε χρόνια. Η επένδυση για τον εξοπλισμό κοστίζει 30 χιλ. ευρώ. Το τρέχον επιτόκιο είναι 10%. Οι χρηματικές εισροές προβλέπονται ως εξής: Έτος 1 2 3 4 5
Χρηματ. εισροή (χιλ. ευρώ) 3 12 18 18 18 82
41
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Λογιστική αξία έτους (0)= 30 χιλ. Ευρώ Οικονομική αξία έτους (0)= 49,3 χιλ. Ευρώ ΚΠΑ = 19,3 χιλ. Ευρώ Οικονομική αξία > Λογιστική αξία Κατά κανόνα αυτό θα ισχύει κάθε φορά που η επιχείρηση πραγματοποιεί ορθολογικές επενδυτικές αποφάσεις, επειδή αυτές ακριβώς οι αποφάσεις απαιτούν θετική ΚΠΑ για την επένδυση που αναλαμβάνεται 83
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Κατά την διάρκεια της ζωής ενός επενδυτικού αγαθού μεταβάλλεται τόσο η λογιστική του αξία όσο και η οικονομική του αξία Η μεταβολή από περίοδο σε περίοδο της λογιστικής αξίας είναι η απόσβεση
84
42
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Παράδειγμα 3 (συνέχεια) Έτος (αρχή)
Λογιστική Απόσβεση αξία
1
30
2
24
6
3
18
6
4
12
6
5
6
6
ου
0
6
Τέλος 5 έτους
85
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Η οικονομική αξία του ίδιου εξοπλισμού προσδιορίζεται κάθε έτος ως η παρούσα αξία των χρηματικών εισροών που απομένουν να εισπραχθούν κατά την υπολειπόμενη διάρκεια ζωής του ΠΑ=ΜΑ/(1+r)n
86
43
Π αρούσ ες αξίες εισ ροών Έ το ς υ π ολ ογι σμο ύ π α ρο ύσ ας α ξία ς
1
Ο ικ ο νο μικ ή α ξία
Έ τ ος εισ ρ ο ής
1
2
3
4
5
3
1 0 ,9 (12 /1 ,1)
1 4 ,9 (1 8/ 1,1 ) 2
13 ,5 (1 8 /1 ,1 ) 3
12 ,3 (18 /1 ,1 ) 4
=5 4,6
1 2 ,0
1 6 ,4 (1 8/ 1,1 )
14 ,9 (1 8 /1 ,1 ) 2
13 ,5 (18 /1 ,1 ) 3
=5 6,8
1 8 ,0
16 ,4 (1 8 /1,1 ) 18 ,0
14 ,9 (18 /1 ,1 ) 2 16 ,4 (1 8 /1 ,1 ) 18 ,0
=4 9,3
Ο ικ ον ο μικ ή απ α ξί ωσ η
+ 2,2 2
-7 ,5 3 4 5 Τ έλ ο ς 5ο υ έ το υς
=3 4,4
-1 4 ,9
=1 8,0
-1 6 ,4
0,0
-1 8 ,0
87
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Η οικονομική αξία μεταβάλλεται από χρόνο σε χρόνο πολύ διαφορετικά από την λογιστική αξία Η μεταβολή της οικονομικής αξίας από χρόνο σε χρόνο ονομάζεται οικονομική απαξίωση
88
44
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Σύγκριση λογιστικής και οικονομικής αξίας α) Λογιστική αξία: δείκτης δαπάνης που πραγματοποιήθηκε. Οικονομική αξία: δείκτης μελλοντικής κερδοφορίας β) Λογιστική αξία καταγράφεται ώστε να επιτυγχάνεται ο έλεγχος και η διαφάνεια των επιχειρηματικών δαπανών. Η οικονομική αξία αποτελεί τον κανόνα αποτίμησης ενός επενδυτικού αγαθού σε συνθήκες αγοράς γ) Η αγοραία αξία τίτλων (μετοχών, ομολογιών) που έχει εκδώσει η επιχείρηση δεν εξαρτάται από την λογιστική αλλά από την οικονομική αξία της επιχείρησης 89
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Τυπολογία του περιβάλλοντος της επιχείρησης H επιχείρηση ως οικονομικός οργανισμός περιβάλλεται από αγορές στις οποίες συναλλάσσεται για την εξασφάλιση εισροών ή τη διάθεση εκροών Σε κάθε μία από αυτές τις αγορές η επιχείρηση έρχεται αντιμέτωπη και με τους ανταγωνιστές της, άλλες επιχειρήσεις, δηλαδή, που επιδιώκουν την αγορά και πώληση των ίδιων προϊόντων ή υπηρεσιών με αυτήν
90
45
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Η σχέση της επιχείρησης με τις αγορές καθορίζεται εκτός άλλων, μέσω των τιμών που πληρώνει για όσα αγοράζει και που εισπράττει για όσα πουλάει Οι τιμές προσδιορίζονται από το κόστος παραγωγής και τη δομή της αγοράς Στρατηγική επιδίωξη επιχείρησης: εξεύρεση μεθόδων και άσκηση πολιτικής που, στο μέτρο του δυνατού, συμπιέζουν τις τιμές όσων προϊόντων και υπηρεσιών αγοράζει και διογκώνουν τις τιμές όσων προϊόντων και υπηρεσιών πουλάει
91
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Κατηγορία συναλλακτών: δανειοδότες της επιχείρησης όπως είναι οι τράπεζες, οι επενδυτές σε ομολογιακά δάνεια που εκδίδει η επιχείρηση και άλλοι Οι απαιτήσεις των μετόχων από την επιχείρηση παίρνουν τη μορφή μεριδίου στα κέρδη της Οι απαιτήσεις των δανειοδοτών παίρνουν τη μορφή επιστροφής του κεφαλαίου τους, επαυξημένου με τόκο 92
46
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Ο δανειστής δεν διαφέρει από τον προμηθευτή πρώτων υλών διότι και οι δύο προσφέρουν στην επιχείρηση ένα συντελεστή παραγωγής προς κάποια τιμή Η τιμή του δανείου είναι ο τόκος Ουσιαστική διαφορά: Η συναλλαγή της επιχείρησης με τον προμηθευτή πρώτης ύλης είναι στιγμιαία, χωρίς διάρκεια H συναλλαγή της επιχείρησης με τον δανειστή της έχει διάρκεια Οι δανειοδότες αποτελούν «οιονεί ιδιοκτήτες» της επιχείρησης και έχουν συμφέροντα για τη διατήρηση της 93 καλής της πορείας
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Κοινωνικό περιβάλλον: διάφοροι οργανισμοί, φορείς και θεσμοί, της επιβάλλουν περιορισμούς, κανόνες συμπεριφοράς ή οικονομικά βάρη Παραδείγματα: το κράτος, οι δημοτικές αρχές και οι οργανώσεις καταναλωτών Το κράτος είναι η μεγαλύτερη πηγή ρυθμίσεων της επιχειρηματικής δραστηριότητας
94
47
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Μορφές οικονομικής επιβάρυνσης ή ελάφρυνσης της επιχειρηματικής δραστηριότητας: φορολογία και η παροχή κινήτρων προς τις επιχειρήσεις Βασικά παραδείγματα ρυθμιστικών παρεμβάσεων: νομοθετικές ρυθμίσεις που αφορούν την αγορά εργασίας, τον έλεγχο των τιμών και της ποιότητας των προϊόντων ή την προστασία του περιβάλλοντος και του καταναλωτή Oι ιδιοκτήτες και οι διαχειριστές των επιχειρήσεων θεωρούν ότι οι ρυθμίσεις αντιβαίνουν στην ελεύθερη άσκηση της επιχειρηματικής δραστηριότητας 95
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Η επίτευξη στόχων που επιφυλάσσουν κοινωνική ωφέλεια, μόνο με ρυθμίσεις μπορούν να εξασφαλισθούν, τουλάχιστον στο πλαίσιο της κεφαλαιοκρατικής κοινωνικής οργάνωσης Ζητούμενο αναφορικά με τις κρατικές ρυθμίσεις : οι ρυθμίσεις να μην αντιφάσκουν μεταξύ τους, να μην επιβάλλουν κόστος γραφειοκρατικών διαδικασιών στην επιχείρηση και να μην δημιουργούν αβεβαιότητα σε αυτή Εφόσον εκπληρώνονται αυτοί οι όροι, η εκλογικευμένη ρύθμιση και η εκλογικευμένη επιχειρηματική δραστηριότητα δεν αποτελούν ασυμβίβαστα πράγματα 96
48
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Τυπολογία της μεγέθυνσης των επιχειρήσεων Η μεγέθυνση των επιχειρήσεων επιτυγχάνεται πάντοτε με αύξηση των κεφαλαίων που απασχολούν Συνοδεύεται, είτε από ποσοτική αύξηση των προϊόντων που παράγουν, είτε από επέκταση των δραστηριοτήτων τους σε νέα προϊόντα Κεντρικό αντικείμενο της στρατηγικής της επιχείρησης: Οι επιλογές των μορφών μεγέθυνσης μίας επιχείρησης
97
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
1.
2.
Πέντε μορφές μεγέθυνσης: Αύξηση της παραγωγής και πώλησης των προϊόντων που παράγει η επιχείρηση λόγω επέκτασης της κατανάλωσής τους, χωρίς μεταβολή στα χαρακτηριστικά των προϊόντων αυτών (π.χ. εταιρείες πετρελαιοειδών) Αύξηση της δραστηριότητας με παραγωγή νέων διαφοροποιημένων μορφών του προϊόντος, οι οποίες απευθύνονται σε διαφορετικές εισοδηματικές κατηγορίες και καταναλωτικές προτιμήσεις (αυτοκινητοβιομηχανίες) 98
49
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
3.
Αύξηση της δραστηριότητας με τη χρήση της ίδιας τεχνολογίας για παραγωγή νέων προϊόντων ή με τη χρήση νέας τεχνολογίας για την παραγωγή του ίδιου προϊόντος (επέκταση των παραγωγών ηλεκτρικών μηχανών σε συσκευές όπως ηλεκτρικές σκούπες και κουζίνες, παραγωγή γραφομηχανών)
4.
Αύξηση της δραστηριότητας με την καθετοποίηση της παραγωγής
5.
Αύξηση της δραστηριότητας με την εξαγορά άλλης επιχείρησης ή τη συγχώνευση επιχειρήσεων 99
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Συνεργασίες μεταξύ επιχειρήσεων Μία επιχείρηση συνεργάζεται με άλλες για να αναλάβουν κοινά ερευνητικά προγράμματα μεγάλης κλίμακας και κόστους Πολλές επιχειρήσεις μιας χώρας που επιζητούν να επενδύσουν σε άλλη χώρα συνεργάζονται για να περιορίσουν τις αβεβαιότητες και τους επιχειρηματικούς κινδύνους του νέου περιβάλλοντος Παράγοντες που τροφοδοτούν τη συνεργασία: αντιμετώπιση υψηλού κόστους, πολυπλοκότητας, μεγάλων κινδύνων και αβεβαιοτήτων ή η ύπαρξη συμπληρωματικών γνώσεων και πλεονεκτημάτων 100
50
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Η συνεργασία αυτή μπορεί να είναι περιστασιακή αλλά μπορεί να λαμβάνει και μονιμότερο χαρακτήρα H μονιμότητα της συνεργασίας μπορεί να οδηγήσει σε συγχώνευση των συνεργαζόμενων επιχειρήσεων και τη δημιουργία μιας νέας μεγαλύτερης επιχείρησης Άλλες μορφές συνεργασίας: κοινοπραξίες, υπεργολαβίες και δικτυώσεις επιχειρήσεων
101
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή στην Οικονομική των επιχειρήσεων
Οι κοινοπραξίες των επιχειρήσεων είναι συνεργασίες που έχουν στόχο την διεκπεραίωση ενός συγκεκριμένου έργου Διέπονται από λεπτομερείς συμβάσεις που περιγράφουν τις υποχρεώσεις της κάθε πλευράς, τους χρόνους εκπλήρωσης υποχρεώσεων και την κατανομή κόστους και ωφελειών Βασικό στοιχείο επιτυχίας μιας κοινοπραξίας είναι η επιτυχημένη κατανομή έργου μεταξύ των συνεργαζόμενων επιχειρήσεων 102
51
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Πανεπιστήμιο Αθηνών
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Διαχρονικός οικονομικός λογισμός των επιχειρήσεων 1
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 2: Διαχρονικός οικονομικός λογισμός των επιχειρήσεων
Η ανάλυση του κόστους και της επιχειρηματικής ζήτησης στηρίζεται στην σιωπηρή υπόθεση ότι η επιχείρηση λειτουργεί για μία μόνο περίοδο Η επιχείρηση είναι στην πραγματικότητα ένας οικονομικός οργανισμός με συνέχεια και διάρκεια Ένας οργανισμός με συνέχεια και διάρκεια δε λειτουργεί «μυωπικά» Ένας οργανισμός είναι υποχρεωμένος να αναπτύξει εργαλεία διαχρονικού οικονομικού λογισμού τα οποία επιτρέπουν τη στάθμιση δαπανών και ωφελειών που προκύπτουν σε διαφορετικούς χρόνους 2
1
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 2: Διαχρονικός οικονομικός λογισμός των επιχειρήσεων
Θεμελιακοί κανόνες του διαχρονικού οικονομικού λογισμού Το επιτόκιο είναι το ποσοστό με το οποίο προσαυξάνεται ένα ποσό κατά μονάδα χρόνου, όταν γίνεται αντικείμενο δανεισμού Δανειζόμενο Κεφάλαιο: (Χ) και ετήσιο επιτόκιο: (i), η οφειλόμενη πληρωμή μετά ένα έτος είναι: Χ (1 + i ) Το επιτόκιο (i) είναι η τιμή του δανειακού χρήματος και προσδιορίζεται στην αγορά δανειακών κεφαλαίων από την προσφορά και τη ζήτηση 3
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 2: Διαχρονικός οικονομικός λογισμός των επιχειρήσεων
Προσ φορά και ζήτησ η δανείων Επιτόκιο Προσ φορά
i
Ζήτηση
K
Ποσό δανείων 4
2
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 2: Διαχρονικός οικονομικός λογισμός των επιχειρήσεων
Με δεδομένο το επιτόκιο ισορροπίας (i), ο κάθε δανειστής είναι διατεθειμένος να δανείσει ένα ποσό Χ μόνο εφ’ όσον μετά την πάροδο του έτους εισπράξει από τον οφειλέτη ένα ποσό Δ Δ > Χ (1 + i ) (1) Ο δανειζόμενος είναι διατεθειμένος να δανεισθεί ένα ποσό Χ, μόνο εφόσον μετά την πάροδο του έτους πληρώσει για την εξόφληση του δανείου ένα ποσό Ε Ε < Χ (1 + i ) (2) Η σύναψη του δανείου πρέπει να ικανοποιεί και τις δύο σχέσεις και αυτό πραγματοποιείται μόνο αν το ποσό εξόφλησης Y είναι: Υ = X (1 + i ) (3)
5
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 2: Διαχρονικός οικονομικός λογισμός των επιχειρήσεων
Η (3) δείχνει τη σχέση μεταξύ δύο πληρωμών οι οποίες πραγματοποιούνται σε διαφορετικούς χρόνους Το ποσό Χ είναι η πληρωμή του δανειστή προς τον οφειλέτη στο παρόν (χρόνος 0). Το ποσό Υ είναι η πληρωμή του οφειλέτη προς το δανειστή στο μέλλον (χρόνος 1) Ο δανειστής πληρώνει στον οφειλέτη το ποσό Χ στο χρόνο 0, για να αποκτήσει μία απαίτηση αντίστροφης πληρωμής του ποσού Υ μετά από ένα χρόνο 6
3
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 2: Διαχρονικός οικονομικός λογισμός των επιχειρήσεων
Τα ποσά Χ και Υ είναι οικονομικά ισοδύναμα, το ένα του άλλου, επειδή είναι ανταλλάξιμα στην αγορά δανειακών κεφαλαίων Το ποσό Υ αντιπροσωπεύει τη μελλοντική αξία (στο χρόνο 1) του ποσού Χ Αντίστροφα, το ποσό Χ αντιπροσωπεύει τη παρούσα αξία (στο χρόνο 0) του ποσού Υ Διαιρούνται και οι δύο πλευρές της (3) με τον παράγοντα (1 + i) 7 Παρούσα αξία: Χ = Υ/(1+i) (4)
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 2: Διαχρονικός οικονομικός λογισμός των επιχειρήσεων
Παράδειγμα 1 Η επιχείρηση Α επιθυμεί να πουλήσει ένα οικόπεδο το οποίο δεν προβλέπει ότι μπορεί να αξιοποιήσει με τις παραγωγικές της δραστηριότητες. Τρεις υποψήφιοι αγοραστές έχουν εμφανισθεί και προσφέρουν τους εξής όρους: 1ος αγοραστής: Πληρωμή τοις μετρητοίς όλης της αξίας του οικοπέδου που ανέρχεται σε 100 χιλ.ευρώ 2ος αγοραστής: Πληρωμή αμέσως 70 χιλ. ευρώ και σε ένα χρόνο 36 χιλ. ευρώ 3ος αγοραστής: Πληρωμή αμέσως 10 χιλ. ευρώ και σε ένα χρόνο 98 χιλ. Ευρώ Ποια από τις τρεις προσφορές είναι η πιο συμφέρουσα 8
4
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 2: Διαχρονικός οικονομικός λογισμός των επιχειρήσεων
Αν υποτεθεί ότι το επιτόκιο είναι 10%, οι τρεις προσφορές πρέπει να συγκριθούν σε όρους παρούσας αξίας (Π.Α.): Π.Α. 1ης προσφοράς: 100 χιλ. ευρώ Π.Α. 2ης προσφοράς: 70 + (36/1.10) = 102.7 χιλ. ευρώ Π.Α. 3ης προσφοράς: 10 + (98/1.10) = 99.1 χιλ. Ευρώ Η δεύτερη προσφορά είναι η πιο συμφέρουσα, ενώ η τρίτη είναι η λιγότερο συμφέρουσα 9
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 2: Διαχρονικός οικονομικός λογισμός των επιχειρήσεων
Υπολογισμός της μελλοντικής τους αξίας (Μ.Α.), δηλαδή των ισοδυνάμων ποσών στο χρόνο 1 Μ.Α. 1ης προσφοράς: 100 x 1.10 = €110 χιλ. Μ.Α. 2ης προσφοράς: 70 x 1.10 + 36= €113 χιλ. Μ.Α. 3ης προσφοράς: 10 x 1.10 + 98= €109 χιλ.
10
5
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 2: Διαχρονικός οικονομικός λογισμός των επιχειρήσεων
Τα κριτήρια Π.Α και Μ.Α. είναι ισοδύναμα Εάν Χ0 και Χ1 είναι χρηματικές ροές που πραγματοποιούνται, αντίστοιχα, στους χρόνους (0,1) Π.Α. = Χ0 + Χ1 /(1+i) Μ.Α. = Χ0 (1 + i ) + Χ1
(5) (6)
Άρα, Μ.Α. = (Π.Α.) (1 + i ) (7) 11
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 2: Διαχρονικός οικονομικός λογισμός των επιχειρήσεων
Ύψος επιτοκίου και χρονική μετατροπή ροής πόρων
Η αγορά δανειακών κεφαλαίων αποτελεί ένα μηχανισμό μεταφοράς διαθέσιμων ιδιωτικών πόρων από το παρόν στο μέλλον ή αντίστροφα Σε κάθε δανειακή πράξη που συνάπτεται ο μεν δανειστής μεταφέρει πόρους από το παρόν στο μέλλον, ο δε δανειζόμενος μεταφέρει πόρους από το μέλλον στο παρόν 12
6
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 2: Διαχρονικός οικονομικός λογισμός των επιχειρήσεων
Από τη σκοπιά της μεταφοράς πόρων στο χρόνο, το επιτόκιο μπορεί να θεωρηθεί ως ο συντελεστής μετατροπής πόρων από τη μία χρονική περίοδο στην άλλη Όταν το επιτόκιο είναι πολύ υψηλό, κάθε ευρώ πόρων που είναι διαθέσιμο στο παρόν ισοδυναμεί με μεγαλύτερο ποσό μελλοντικών πόρων από ότι όταν το επιτόκιο είναι χαμηλό Το ύψος του επιτοκίου προσδιορίζει τη σχετική βαρύτητα των χρηματικών ροών που πραγματοποιούνται στο παρόν και στο μέλλον 13
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 2: Διαχρονικός οικονομικός λογισμός των επιχειρήσεων
Παράδειγμα 1 (συνέχεια) Ας υποτεθούν τρεις εναλλακτικές τιμές του επιτοκίου (0%, 10%, 30%) και ας υπολογισθεί η παρούσα αξία σε κάθε περίπτωση Υπολογισμός παρούσας αξίας τριών προσφορών με εναλλακτικές τιμές επιτοκίων Επιτόκιο 0%
10%
30%
Προσφορά 1η 2η 3η 1η 2η 3η 1η 2η 3η
Χ0 100 70 10 100 70 10 100 70 10
Χ1 0 36 98 0 36 98 0 36 98
Παρούσα Αξία 100 106 108 100 102.7 99.1 100 97.7 85.3 14
7
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 2: Διαχρονικός οικονομικός λογισμός των επιχειρήσεων
Γενικεύσιμα συμπεράσματα 1.
Η σχέση ισοδυναμίας μελλοντικών και παρουσών χρηματικών ροών εξαρτάται από το ύψος του επιτοκίου
2.
Ο υπολογισμός της παρούσας αξίας είναι ευαίσθητος στο επίπεδο του επιτοκίου. Όσο υψηλότερο είναι το επιτόκιο, τόσο μικρότερη βαρύτητα αποκτούν, στη συνολική παρούσα αξία, οι μελλοντικές ροές
15
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 2: Διαχρονικός οικονομικός λογισμός των επιχειρήσεων
Ο δανεισμός επιτελεί μεταφορά πόρων στο ατομικό αλλά όχι στο κοινωνικό επίπεδο Ο δανεισμός παρέχει δηλαδή στον καθένα τη δυνατότητα να αναδιαρθρώσει τη χρήση των πόρων του σε διάφορες χρονικές περιόδους Αυτό όμως δεν συμβαίνει για το σύνολο της οικονομίας 16
8
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 2: Διαχρονικός οικονομικός λογισμός των επιχειρήσεων
Γιατί; Ο δανειστής μεταφέρει πόρους από το παρόν στο μέλλον, και ο δανειζόμενος από το μέλλον στο παρόν Οι δύο αυτές μεταφορές όμως αντισταθμίζουν ακριβώς η μία την άλλη, έτσι ώστε το καθαρό αποτέλεσμα να είναι μηδενικό Αν θεωρηθεί ότι σε μία οικονομία υπάρχουν δανειστές και δανειζόμενοι, το γεγονός ότι συνάπτονται δάνεια δεν σημαίνει ότι η οικονομία ως σύνολο ενεργεί διαχρονικές μεταφορές πόρων Η σύναψη δανείων από μόνη της σημαίνει απλώς ότι κάποια άτομα στην οικονομία αναδιαρθρώνουν τη χρονική διάταξη των πόρων τους
17
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 2: Διαχρονικός οικονομικός λογισμός των επιχειρήσεων
Επέκταση σε πολυετείς χρηματικές ροές Παρόν: χρόνος 0, Μέλλον: 1,2,3,...,Ν Υπόθεση: η αγορά δανειακών κεφαλαίων βρίσκεται σε λειτουργία και ισορροπία και ότι τα δάνεια που συνάπτονται μπορούν να έχουν διάρκεια από 1 έως Ν έτη Όταν η αγορά δανειακών κεφαλαίων βρίσκεται σε κατάσταση ισορροπίας, διαμορφώνεται και πάλι το ετήσιο επιτόκιο (i) 18
9
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 2: Διαχρονικός οικονομικός λογισμός των επιχειρήσεων
Ας υποτεθεί τώρα ότι ένας δανειστής διαθέτει σήμερα ένα ποσό (Χ) στην αγορά δανειακών κεφαλαίων Γενικά, το ποσό που εισπράττεται από την εξόφληση αρχικού δανείου (Χ), αν το δάνειο ανακυκλωθεί επί Ν χρονικές περιόδους, ορίζεται ως ΥΝ όπου: ΥΝ = Χ (1 + i)Ν (8) Tο ποσό που εισπράττεται κατά την εξόφληση του δανείου, επαυξάνεται σε κάθε παράταση της διάρκειας του δανείου με τον συντελεστή (1 + i), ο οποίος πολλαπλασιάζει το αρχικό κεφάλαιο καθώς και τους δεδουλευμένους τόκους των προηγουμένων περιόδων Για κάθε περίοδο Ν, οι δεδουλευμένοι τόκοι ορίζονται απλώς ως η διαφορά [ΥΝ - Χ]. 19
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 2: Διαχρονικός οικονομικός λογισμός των επιχειρήσεων
Παράγοντες επηρεασμού της ΜΑ Μέγεθος αρχικού κεφαλαίου (ΑΚ) σήμερα (με δεδομένα επιτόκιο και διάρκεια) Διάρκεια επένδυσης (με δεδομένα επιτόκιο και ΑΚ) Ύψος επιτοκίου (με δεδομένα ΑΚ και διάρκεια επένδυσης) Άρα: Όσο μεγαλύτερο το ΑΚ, τόσο μεγαλύτερος ο τόκος Όσο μεγαλύτερη η διάρκεια επένδυσης, τόσο μεγαλύτερη η διάρκεια παραγωγής τόκων Όσο υψηλότερο το επιτόκιο, τόσο μεγαλύετρος ο τόκος 20
10
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 2: Διαχρονικός οικονομικός λογισμός των επιχειρήσεων
Παράδειγμα 3 Ένα ποσό 1.000 ευρώ διαθέσιμο στην περίοδο (0) είναι ισοδύναμο με τα εξής διαθέσιμα ποσά σε μελλοντικές χρονικές περιόδους, με επιτόκιο i = 10%: _____________________________________________________________________ Ευρώ Ποσό περιόδου (0)
1.000
Ισοδύναμο ποσό περιόδου 1
1.100
"
"
"
2
1.210
"
"
"
3
1.331
"
"
"
4
1.454
"
"
"
6
1.611
"
"
"
10
2.358 και ούτω καθεξής 21
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 2: Διαχρονικός οικονομικός λογισμός των επιχειρήσεων
Η ποσότητα ΥΝ αντιπροσωπεύει την ισοδύναμη αξία της χρονικής περιόδου (Ν) για το ποσό Χ της περιόδου (0) Αντίστροφα, μπορεί να υποστηριχθεί ότι το ποσό Χ της περιόδου (0) αντιπροσωπεύει την παρούσα αξία του ποσού ΥΝ της περιόδου (Ν) (9) Χ = ΥΝ/(1 + i)Ν Ως κανόνας ισοδυναμίας μελλοντικών και παρόντων χρηματικών ποσών, επιτρέπει τον υπολογισμό της παρούσας αξίας ολόκληρης σειράς διαχρονικών χρηματικών ροών 22
11
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 2: Διαχρονικός οικονομικός λογισμός των επιχειρήσεων
Παράγοντες επηρεασμού ΠΑ Όσο μεγαλύτερη η ΜΑ, τόσο μεγαλύτερη η ΠΑ (με δεδομένα επιτόκιο και διάρκεια). Όσο μεγαλύτερο το επιτόκιο, τόσο μικρότερη η ΠΑ (με δεδομένα ΜΑ και διάρκεια) – αντίστροφη σχέση Όσο ποιο απομακρυσμένο στο μέλλον το μελλοντικό ποσό, τόσο μικρότερη η ΠΑ (με δεδομένα ΜΑ και επιτόκιο) - αντίστροφη σχέση 23
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 2: Διαχρονικός οικονομικός λογισμός των επιχειρήσεων
Παράδειγμα 4 Ο επιχειρηματίας Ζ διαθέτει μια ιδιόκτητη αποθήκη την οποία δεν προβλέπει ότι θα χρειασθεί στο μέλλον. Αντιμετωπίζει δύο εναλλακτικές λύσεις για την αξιοποίηση της αποθήκης αυτής. Μία λύση είναι να πουλήσει την αποθήκη αμέσως (χρονική περίοδο 0) τοις μετρητοίς. Υπάρχει υποψήφιος αγοραστής ο οποίος προσφέρει 5 εκατ. ευρώ. Η δεύτερη λύση είναι η ενοικίαση της αποθήκης με τριετές συμβόλαιο και ενοίκιο 700.000 ευρώ κατ’ έτος. Μετά τη πάροδο της τριετίας, ο Ζ προβλέπει ότι η τιμή πώλησης της αποθήκης (λόγω φθορών, παλαιότητας και άλλων) θα είναι 4 εκατ. ευρώ. Ο Ζ επιθυμεί να υπολογίσει ποια από τις δύο λύσεις είναι η πιο συμφέρουσα. Το ετήσιο επιτόκιο που επικρατεί στην αγορά είναι 20% 24
12
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 2: Διαχρονικός οικονομικός λογισμός των επιχειρήσεων
Η παρούσα αξία της πρώτης λύσης είναι 5 εκατομμύρια, δεδομένου ότι η πώληση είναι τοις μετρητοίς και το ποσό εισπράττεται αμέσως Η παρούσα αξία της δεύτερης λύσης υπολογίζεται ως εξής: (Γίνεται η υπόθεση ότι το ετήσιο ενοίκιο προπληρώνεται)
25
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 2: Διαχρονικός οικονομικός λογισμός των επιχειρήσεων
ΧρονικήΠερίοδος 0
700.000
Συντελεστής ΠαρούσαΑξία Παρούσας Αξίας (1/(1,20)0) =1 700.000
1
700.000
(1/(1,20)1) =0.833
583.310
2
700.000
(1/(1,20)2) =0.694
486.080
4.000.000
3
3
Είσπραξη
Σύνολοπαρούσας αξίας
(1/(1,20) ) =0.579
2.314.800 4.084.190
Από τη σύγκριση της παρούσας αξίας των δύο λύσεων, προκύπτει ότι η άμεση πώληση της αποθήκης είναι η πλέον συμφέρουσα 26
13
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 2: Διαχρονικός οικονομικός λογισμός των επιχειρήσεων
Γενίκευση Για οποιαδήποτε διαχρονική ροή χρηματικών πόρων Χ0, Χ1, Χ2, Χ3,……ΧΝ, όπου 1,2,3,…….Ν υποδηλώνουν το χρόνο της ροής, το χρηματικό ισοδύναμο στη χρονική περίοδο (0) δίδεται από την παρούσα αξία (Π.Α.): Π.Α. = Χ0 + _Χ1__ + _X2___ + _X3___ + …….. + __XN_ (1 + i)N (1+i) (1 + i)2 (1 + i)3
ή 27
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 2: Διαχρονικός οικονομικός λογισμός των επιχειρήσεων
Ν Π.Α. =Σ ___Χγ____ γ=0 (1+i)γ
(10)
Γενικός τύπος της αναγωγής διαχρονικών χρηματικών ροών σε ισοδύναμο μέγεθος παρούσας αξίας
28
14
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 2: Διαχρονικός οικονομικός λογισμός των επιχειρήσεων
Παρατηρήσεις 1. Τα μεγέθη των χρηματικών ροών (Χγ) μπορούν να είναι θετικά (εισπράξεις) ή αρνητικά (πληρωμές). Ο υπολογισμός της παρούσας αξίας ισχύει και για τις δύο περιπτώσεις 2. Ο τύπος 10 προϋποθέτει τη λειτουργία αγοράς δανειακών κεφαλαίων και το σχηματισμό του επιτοκίου ισορροπίας (i) για την αγορά αυτή Ο συντελεστής (1/ (1 + i)γ) ο οποίος μετατρέπει τη χρηματική ροή Χγ σε παρούσα αξία ονομάζεται συντελεστής προεξόφλησης ή αναγωγής σε παρούσα αξία Ο συντελεστής αυτός αντανακλά το κόστος ευκαιρίας 29 για τη διαχρονική χρήση του χρήματος
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 2: Διαχρονικός οικονομικός λογισμός των επιχειρήσεων
3. Ο συντελεστής αναγωγής σε παρούσα αξία είναι εξ’ ορισμού μικρότερος από τη μονάδα και μειώνεται όσο μεγαλώνει η χρονική απόσταση της χρηματικής ροής από το παρόν Όριο [1/ (1 + i)γ] = 0 γ=∞
Όσο πιο μακρινή στο χρόνο είναι η χρηματική ροή τόσο μικρότερο θα είναι το ισοδύναμό της σε παρούσα αξία Στην ακραία περίπτωση χρηματικής ροής που πραγματοποιείται σε άπειρο χρόνο, το ισοδύναμο σε παρούσα αξία είναι μηδενικό 30
15
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 2: Διαχρονικός οικονομικός λογισμός των επιχειρήσεων
4. Ο τύπος 10 πραγματοποιεί την αναγωγή των χρηματικών ροών σε ισοδύναμη παρούσα αξία της περιόδου (0) Με βάση όμως την ίδια λογική διαδικασία είναι δυνατή η αναγωγή των χρηματικών ροών σε ισοδύναμη αξία οποιασδήποτε περιόδου
31
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 2: Διαχρονικός οικονομικός λογισμός των επιχειρήσεων
Αναγωγή σε ισοδύναμη αξία της περιόδου (1): Ι.Α. (1) = (Π.Α.) * (1 + i ) = = Χ0 (1 + i ) + Χ1 + _X2___ + _X3___ + …….. + __XN_ = 1+i (1 + i)2 (1 + i)N-1 Ν = Σ ___Χγ____ γ=0 (1 + i)γ- 1 Γενικά, Ι.Α. (τ) = (Π.Α.) * (1 + i ) τ
Ν = Σ ___Χγ____ γ=0 (1 + i)γ - τ
32
16
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 2: Διαχρονικός οικονομικός λογισμός των επιχειρήσεων
5. Όπως στην περίπτωση 2 χρονικών περιόδων, έτσι και στην περίπτωση πολλών χρονικών περιόδων, η άνοδος του επιτοκίου επιφέρει μείωση των συντελεστών αναγωγής σε παρούσα αξία Σ υν τελεστή ς α ν α γ ω γή ς σε π α ρ ο ύ σα α ξ ία μ ε διάφ ο ρ ε ς τιμ έ ς το υ επ ιτο κ ίο υ Χ ρον . Π ε ρίοδ ος
1
2
3
5
10
Ε π ιτόκ ι ο ( % ) _ _ _ __ _ __ _ __ _ __ _ __ _ __ _ __ _ __ _ __ _ __ _ __ _ __ _ __ _ __ _ __ _ __ _ __ _ __ _ __ _ __ _ _ __ _ __ 0
1 .0 0 0
1 .0 0 0
1 .0 0 0
5
0 .9 5 2
1 .0 0 0 0 .9 0 7
1 .0 0 0 0 .8 6 4
0 .7 8 3
0 .6 1 4
10
0 .9 0 9
0 .8 2 7
0 .7 5 1
0 .6 2 1
0 .3 8 6
15
0 .8 7 0
0 .7 5 6
0 .6 5 8
0 .4 9 7
0 .2 4 7
20
0 .8 3 3
0 .6 9 4
0 .5 7 9
0 .4 0 2
0 .1 6 2
30
0 .7 6 9
0 .5 9 2
0 .4 5 5
0 .2 6 9
0 .0 7 3
40
0 .7 1 4
0 .5 1 0
0 .3 6 4
0 .1 8 6
0 .0 3 5
50
0 .6 6 7
0 .4 4 5
0 .2 9 6
0 .1 3 2
0 .0 1 7
33
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 2: Διαχρονικός οικονομικός λογισμός των επιχειρήσεων
Σειρές Πληρωμών ή Ράντες Οι συμφωνίες για τις περισσότερες οικονομικές συναλλαγές, είτε αυτές είναι εισπράξεις είτε πληρωμές, πραγματοποιούνται σε δόσεις. Δηλαδή ανά τακτά χρονικά διαστήματα εκτελείται μια συγκεκριμένη ακολουθία πληρωμών ή εισπράξεων. Αυτή η ακολουθία από ποσά που συμβαίνουν σε ισαπέχουσες χρονικές στιγμές, ονομάζεται σειρά πληρωμών ή ράντα (annuity). Ουσιαστικά λοιπόν η ράντα είναι μια χρηματορροή, διαφοροποιούμενη μόνο ως προς το ότι οι όροι της λήγουν σε ίσα χρονικά διαστήματα. Κάθε χρηματικό ποσό ονομάζεται όρος της ράντας. Περίοδος μιας ράντας θεωρείται το χρονικό διάστημα μεταξύ δύο διαδοχικών πληρωμών. Η διάρκεια της ράντας εξαρτάται από τους όρους της, δηλαδή τον αριθμό των πληρωμών. 34
17
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 2: Διαχρονικός οικονομικός λογισμός των επιχειρήσεων
Οι ράντες διακρίνονται σε: Σταθερές, όταν οι όροι τους είναι ίσοι μεταξύ τους. Μη σταθερές, όταν οι όροι τους δεν είναι ίσοι μεταξύ τους. Πρόσκαιρες, όταν ξεκινούν και λήγουν σε συγκεκριμένες χρονικές στιγμές. Διηνεκείς, όταν το πλήθος των όρων τους τείνει στο άπειρο. Ζωής ή τυχαίες ράντες, στις οποίες το πλήθος των όρων τους εξαρτάται από τη διάρκεια ζωής ενός ανθρώπου ή μιας ομάδας ανθρώπων.
35
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 2: Διαχρονικός οικονομικός λογισμός των επιχειρήσεων
Άμεσες, όταν ο χρόνος υπολογισμού τους συμπίπτει με την αρχή τους. Αρξάμενες, όταν ο χρόνος υπολογισμού τους είναι μεταγενέστερος της αρχής τους. Μελλοντικές ή Μέλλουσες, όταν ο χρόνος υπολογισμού τους είναι προγενέστερος της αρχής τους. Ληξιπρόθεσμες, όταν οι όροι της ράντας λήγουν στο τέλος κάθε χρονικού διαστήματος, και Προκαταβλητέες, όταν οι όροι της ράντας λήγουν στην αρχή κάθε περιόδου (οι καταβολές ή εισπράξεις γίνονται στην αρχή κάθε περιόδου).
36
18
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Πανεπιστήμιο Αθηνών
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
1
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Λήψη επιχειρηματικής απόφασης μετά από σύγκριση εσόδων και κόστους Βασικός κανόνας των επιχειρηματικών αποφάσεων: Ωφέλειες > Κόστος Μέτρηση του κόστους: πρέπει να είναι ακριβής, δεν είναι πάντοτε εύκολη
2
1
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Κατηγορίες παραγόντων που προκαλούν δυσκολίες στην ακριβή επιμέτρηση του κόστους 1.
Το οικονομικό κόστος μιας μονάδας προϊόντος μπορεί να διαφέρει από τις δαπάνες για την παραγωγή της συγκεκριμένης μονάδας
2.
Χρήση εξοπλισμού ο οποίος δεν αναλώνεται πλήρως από την παραγωγή μιας μονάδας προϊόντος, αλλά διαρκεί και χρησιμοποιείται για την παραγωγή πλήθους μονάδων προϊόντος σε διάφορους χρόνους
3
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Το οικονομικό κόστος ως κόστος ευκαιρίας Μικροοικονομική θεωρία: η σωστή επιμέτρηση του κόστους σε κάθε περίπτωση γίνεται με την αναγνώριση του κόστους ευκαιρίας Το κόστος ευκαιρίας ενός συντελεστή παραγωγής προσδιορίζεται από την αξία του συντελεστή αυτού στην καλύτερη εναλλακτική του χρήση Οι τιμές που επικρατούν στην αγορά για κάποιον συγκεκριμένο συντελεστή παραγωγής θεωρούνται συνήθως ως ικανοποιητικός δείκτης του κόστους ευκαιρίας
4
2
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Παράδειγμα: αν μια πρώτη ύλη χρησιμοποιείται από διάφορες βιομηχανίες για την παραγωγή προϊόντων (π.χ. αλουμίνιο), η τιμή που επικρατεί στην αγορά αντιπροσωπεύει την αξία που ο οριακός αγοραστής εναποθέτει στη χρήση της πρώτης ύλης Η απόκτηση μιας μονάδας πρώτης ύλης από κάποιον άλλο χρήστη στερεί τη μονάδα αυτή από τον οριακό αγοραστή και αποτρέπει την παραγωγή αξίας από αυτόν ίσης προς την τιμή της πρώτης ύλης, που αυτός ήταν διατεθειμένος να πληρώσει 5
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Εναλλακτική απεικόνιση του κόστους ευκαιρίας Αν υποτεθεί ότι η επιχείρηση διαθέτει αποθηκευμένη ποσότητα της πρώτης ύλης Για να αξιολογηθεί σωστά αν συμφέρει η χρήση της πρώτης ύλης, η επιχείρηση εξετάζει την τιμή που επικρατεί στην αγορά Αυτή η τιμή είναι το κόστος ευκαιρίας, διότι η εναλλακτική χρήση της πρώτης ύλης για την επιχείρηση θα ήταν να τη διαθέσει στην αγορά και να εισπράξει την τρέχουσα τιμή 6
3
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Διαφορά μεταξύ λογιστικού και οικονομικού κόστους Το λογιστικό κόστος προέρχεται από την καταγραφή των δαπανών που πραγματοποιήθηκαν για την παραγωγή μιας μονάδας προϊόντος Το οικονομικό κόστος αντιπροσωπεύει το κόστος ευκαιρίας Το λογιστικό κόστος περιγράφει απολογιστικά τις δαπάνες Το οικονομικό κόστος παίρνει υπόψη του εναλλακτικές χρήσεις πόρων και είναι το κατάλληλο μέγεθος για σωστές διαχειριστικές αποφάσεις
7
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Υπό ορισμένες συνθήκες το λογιστικό και το οικονομικό κόστος συμπίπτουν, υπό άλλες διαφέρουν Παράδειγμα: Ας υποτεθεί ότι η επιχείρηση Α, η οποία επιδίδεται στην παραγωγή κατασκευαστικών καλουπιών από αλουμίνιο, έχει αγοράσει και αποθηκεύσει 10 τόνους αλουμινίου σε φύλλα, προς 1.000 ευρώ τον τόνο. Τρεις μήνες μετά την αγορά της πρώτης ύλης ετοιμάζεται να χρησιμοποιήσει την αποθηκευμένη ποσότητα στην παραγωγή. Μέσα στους τρεις αυτούς μήνες όμως αυξήθηκε ξαφνικά η διεθνής ζήτηση αλουμινίου από την αεροπορική βιομηχανία με αποτέλεσμα η τιμή της πρώτης ύλης να ανέβει στα 1.100 ευρώ τον τόνο 8
4
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Αν η επιχείρηση Α έχει τη δυνατότητα να διαθέσει το απόθεμα πρώτης ύλης στην αγορά προς 1.100 ευρώ τον τόνο, η νέα αυτή τιμή είναι το κόστος ευκαιρίας της χρήσης του αλουμινίου στην παραγωγή καλουπιών Η τιμή στην οποία αρχικά αγοράστηκε το αλουμίνιο (1.000 ευρώ) έχει όμως καταγραφεί στα βιβλία της επιχείρησης και αποτελεί το λογιστικό κόστος Αν η τιμή αλουμινίου είχε παραμείνει σταθερή, τότε λογιστικό = οικονομικό κόστος Αν η τιμή του αλουμινίου είχε μειωθεί: οικονομικό < λογιστικό κόστος 9
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Οι τιμές που επικρατούν στην αγορά δεν επαρκούν σε όλες τις περιπτώσεις για τον προσδιορισμό του κόστους ευκαιρίας Περίπτωση: κάποιοι συντελεστές παραγωγής είναι τόσο εξειδικευμένοι (μηχανικός εξοπλισμός) που οι εναλλακτικές τους χρήσεις έξω από την επιχείρηση σπανίζουν ή απουσιάζουν εντελώς (διαφορετική τιμή κτήσης και μεταπώλησης)
10
5
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Πολλαπλές χρήσεις του εξοπλισμού στο εσωτερικό της επιχείρησης Παράδειγμα: μία συγκεκριμένη μηχανή την οποία έχει ήδη στην κατοχή της η επιχείρηση μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο στην παραγωγή του προϊόντος Α όσο και στην παραγωγή του προϊόντος Β Η χρήση της υπέρ του προϊόντος Α θα έχει κόστος ευκαιρίας ίσο με το κέρδος που θα επετύγχανε από την εναλλακτική χρήση της για την παραγωγή του Β Ενδοεπιχειρησιακή σύγκριση των εναλλακτικών χρήσεων 11
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Μορφές κόστους και κανόνες διαχείρισης Εμφανές κόστος: αποτελείται από δαπάνες που συνδέονται άμεσα με την υπό κρίση δραστηριότητα Aφανές κόστος: υπολογίζεται δυσκολότερα γιατί πρέπει να επισημανθεί ως κόστος ευκαιρίας
12
6
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Παράδειγμα: Μία μονάδα παραγωγής καλτσών απαιτεί την αγορά εγκαταστάσεων προς 100 χιλ. ευρώ και σε πλήρη λειτουργία, ετήσιο εργατικό κόστος 15 χιλ. ευρώ και ετήσιο κόστος πρώτων υλών, ενέργειας και άλλων 10 χιλ. ευρώ. Το κόστος εργατικών αμοιβών και πρώτων υλών προβλέπεται ότι θα καλυφθεί ταμειακά από τις πωλήσεις. Το κόστος των εγκαταστάσεων όμως πρέπει να καταβληθεί αμέσως. Δύο επιχειρηματίες εξετάζουν χωριστά την ανάληψη αυτής της δραστηριότητας. Ο Α διαθέτει 100 χιλ. ευρώ από τις αποταμιεύσεις του. Ο Β πρέπει να δανεισθεί με επιτόκιο 15% και να επιβαρυνθεί επομένως με ετήσιο κόστος δανεισμού 15 χιλ. ευρώ. 13
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Το εμφανές κόστος ετήσιας λειτουργίας είναι μεγαλύτερο για τον Β (15 + 10 +15 = 40 χιλ. ευρώ) από ότι για τον Α (15 + 10 = 25 χιλ. ευρώ) Είναι όμως σφάλμα διότι και ο Α επιβαρύνεται με αφανές κόστος 15 χιλ. Ευρώ Τα 100 χιλ. ευρώ που διαθέτει έχουν κόστος ευκαιρίας, διότι θα μπορούσε να τα δανείσει προς 15% αν δεν τα διέθετε για την αγορά εγκαταστάσεων Το συνολικό ετήσιο κόστος είναι το ίδιο και για τους δύο 14
7
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Διαφορικό κόστος: η συνολική επιβάρυνση που οφείλεται αποκλειστικά στην απόφαση αυτή Δαπανημένο κόστος: αποτελείται από επιβαρύνσεις που έχουν ήδη πραγματοποιηθεί και που δεν μεταβάλλονται από την ανάληψη της επιχειρηματικής πρωτοβουλίας που μελετάται
15
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Παράδειγμα 1 Η επιχείρηση ΑΒΓ διέθετε 50 χιλ. ευρώ για την κατασκευή ενός αποθηκευτικού χώρου με ψυκτικές εγκαταστάσεις, ειδικά προσαρμοσμένες για τη διατήρηση γαλακτοκομικών προϊόντων Δυστυχώς όμως η μεταποίηση γαλακτοκομικών που σχεδίαζε ματαιώθηκε λόγω του πυρηνικού ατυχήματος στο Τσερνομπίλ και του φόβου μόλυνσης στο γάλα Έκτοτε, η αποθήκη παρέμεινε ανεκμετάλλευτη και οι ψυκτικές εγκαταστάσεις υπέστησαν φθορές Τώρα η ΑΒΓ σχεδιάζει τη χρήση του χώρου και των εγκαταστάσεων για τη διατήρηση κρεάτων Οι επισκευές και οι προσαρμογές που πρέπει να γίνουν απαιτούν δαπάνη 23 χιλ. ευρώ ενώ η νέα αυτή δραστηριότητα υπολογίζεται ότι θα προσκομίσει κέρδος (προ των εξόδων αποθήκης) 32 χιλ. ευρώ 16
8
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Το διαφορικό κόστος της δραστηριότητας αυτής ανέρχεται σε 23 χιλ. ευρώ και με βάση το κόστος αυτό η δραστηριότητα θα αφήσει κέρδος 9 χιλ. ευρώ και συμφέρει να αναληφθεί Το αρχικό κόστος της αποθήκης και των εγκαταστάσεων δεν πρέπει να ληφθεί υπ’ όψιν διότι είναι δαπανημένο ποσό, και η δαπάνη αυτή υπάρχει, ανεξάρτητα από το αν θα αναληφθεί η νέα δραστηριότητα ή όχι 17
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Σταθερό κόστος: δεν εξαρτάται από την μεταβολή στην ποσότητα της παραγωγής Προέρχεται από πάγια έξοδα (για εγκαταστάσεις, εξοπλισμό, διοικητικές λειτουργίες) τα οποία όμως παραμένουν σταθερά και άσχετα από την κλίμακα της παραγωγής Παράδειγμα: έξοδα για ενοικίαση χώρων, ο τόκος που οφείλεται έναντι δανείων που συνάπτει η επιχείρηση για την αγορά εξοπλισμού, οι μισθοί ανωτέρων διοικητικών στελεχών 18
9
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Mεταβλητό κόστος: εξαρτάται από τον αριθμό των μονάδων του προϊόντος που παράγονται Προέρχεται από συγκεκριμένες δαπάνες για τους συντελεστές παραγωγής οι οποίοι ενσωματώνονται κατά διακριτό τρόπο σε κάθε μονάδα προϊόντος Παράδειγμα: πρώτη ύλη, ενέργεια, εργατικά έξοδα Οι δαπάνες αυτές εξαρτώνται προφανώς από το μέγεθος της παραγωγής 19
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Τα σχετικά τους μεγέθη προσδιορίζονται από την τεχνική παραγωγής που χρησιμοποιείται Υψηλή ένταση κεφαλαίου συνδέεται με υψηλό σταθερό κόστος Χαμηλή ένταση κεφαλαίου συνδέεται με σχετικά υψηλότερο μεταβλητό κόστος
20
10
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Παράδειγμα 2 Μεγέθη κόστους Π
Ολικό Κόστος
Σταθερό Κόστος
Μ εταβλητό Κόστος
___________________________________
Μ έσο ολικό κόστος _(Μ ΟΚ)__
Μ έσο σταθερό κόστος _(Μ Σ Κ)___
Μ έσο μεταβλητό κόστος _(Μ Μ Κ)___
Οριακό κόστος (ΟΚ )
1
120
100
20
120
100
20
20
2
138
100
38
69
50
19
18
3
151
100
51
50.3
33.3
17
13
4
162
100
62
40.5
25
15.5
11
5
175
100
75
35
20
15
13
6
190
100
90
31.7
16.7
15
15
7
210
100
110
30
14.3
15.7
20
8
234
100
134
29.3
12.5
16.8
24
9
263
100
163
29.2
11.1
18.1
29
10
300
100
200
30
10
20
37 21
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Τρεις παρατηρήσεις 1.
Η επίδραση του σταθερού κόστους στη διαμόρφωση του κόστους ανά μονάδα προϊόντος είναι συνεχώς πτωτική Από την άποψη μόνο του σταθερού κόστους, συμφέρει η μέγιστη δυνατή αύξηση της παραγωγής
22
11
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
2.
Η επίδραση του μεταβλητού κόστους στη διαμόρφωση του κόστους ανά μονάδα προϊόντος είναι αρχικά πτωτική, μετά όμως τις 6 μονάδες γίνεται αυξητική Η μέγιστη δυνατή αύξηση της παραγωγής δεν είναι κατ΄ ανάγκη και η πιο συμφέρουσα από άποψη συνολικού κόστους Το ελάχιστο συνολικό κόστος ανά μονάδα προϊόντος επιτυγχάνεται όταν παραχθούν 9 μονάδες 23
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
3. Το οριακό κόστος της μονάδας προϊόντος δεν συμπίπτει με το μέσο κόστος Διότι μετρά τη μεταβολή στο συνολικό κόστος, δηλαδή στο μεταβλητό μέρος του, δεδομένου ότι το σταθερό δεν αλλάζει, που επέρχεται από την αύξηση της παραγωγής κατά μία μονάδα
24
12
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Κόστος (€)
ΟΡΚ
ΜΟΚ ΜΜΚ
ΜΣΚ Ποσότητα παραγωγής 25
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Διάκριση σταθερού και μεταβλητού κόστους Οι συντελεστές παραγωγής από τους οποίους προσδιορίζεται το σταθερό κόστος έχουν πάντοτε κάποιο όριο μέγιστης χρήσης και μπορούν να εξυπηρετήσουν την παραγωγική διαδικασία μόνο μέχρι κάποια κλίμακα Παράδειγμα: η δυναμικότητα ενός εργοστασίου, η χωρητικότητα μιας αποθήκης, η ικανότητα προσφοράς υπηρεσιών από μία ομάδα διοικητικών στελεχών έχουν πάντοτε κάποιο φυσικό όριο Μέσα στο όριο αυτό, η διάκριση σταθερού μεταβλητού κόστους ισχύει 26
13
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Πέρα από το όριο αυτό όμως δεν ισχύει, διότι η αύξηση της παραγωγής σε μεγαλύτερη κλίμακα απαιτεί πια προσθήκη νέας δυναμικότητας στο εργοστάσιο, νέων χώρων αποθήκης, ή νέων διοικητικών στελεχών Με βάση το Παράδειγμα 2, ας υποτεθεί επίσης ότι το όριο παραγωγής είναι 10 μονάδες προϊόντος Η 11η μονάδα θα απαιτήσει νέες εγκαταστάσεις που θα οδηγήσουν στη μεταβολή του σταθερού κόστους από 100 σε 200
27
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Για αυξήσεις παραγωγής μεγάλου μεγέθους, το σταθερό κόστος μετατρέπεται σε μεταβλητό Επειδή οι μεγάλες μεταβολές στο μέγεθος της παραγωγής συμβαίνουν συνήθως (όχι πάντοτε) σε μεγάλες χρονικές διάρκειες, οι οικονομολόγοι θεωρούν την απεικόνιση του Πίνακα στο Παράδειγμα 2 ως αντιπροσωπευτική της βραχυπρόθεσμης συμπεριφοράς του κόστους Ενώ θεωρούν ότι σε μακροπρόθεσμη προοπτική, όλα τα είδη κόστους είναι μεταβλητά 28
14
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Από διαχειριστική άποψη, οι ιθύνοντες της επιχείρησης πρέπει να θεωρούν ως βραχυπρόθεσμο διάστημα εκείνο το διάστημα που απαιτείται κατ’ ελάχιστον για τη μεταβολή των συντελεστών παραγωγής που τροφοδοτούν το σταθερό κόστος Παράδειγμα: αν η μεταβολή στη δυναμικότητα ενός εργοστασίου απαιτεί διαδικασίες κατασκευής που διαρκούν ένα έτος, σε διάστημα μικρότερο του έτους ισχύει η βραχυπρόθεσμη συμπεριφορά του κόστους
29
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Κόστος και επιλογή μεγέθους παραγωγικής μονάδας Το μέγεθος μιας παραγωγικής μονάδας προσδιορίζει τα όρια και τα σχετικά μεγέθη του σταθερού και του μεταβλητού κόστους Στο Διάγραμμα απεικονίζονται τρεις περιπτώσεις εργοστασίων κλίμακας Α, Β, Γ όπου η Α είναι η μικρότερη και η Γ η μεγαλύτερη κλίμακα
30
15
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους Κόστος και μέγεθος παραγωγικής μονάδας Κόστος ανά μονάδα προϊόντος
Α Β
Π1
Π*
Π2
Γ
Ποσότητα παραγωγής
31
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Το ελάχιστο κόστος ανά μονάδα προϊόντος επιτυγχάνεται αν επιλεγεί η παραγωγική μονάδα κλίμακας Β και παραχθεί ποσότητα Π* Η επιχείρηση θα επιλέξει οπωσδήποτε αυτή την κλίμακα παραγωγικής μονάδας; Αν η επιχείρηση προσδοκά ότι παραγωγή μικρότερη της ποσότητας Π1 τότε καλύτερη επιλογή: παραγωγική μονάδα κλίμακας Α Αν προσδοκά ότι παραγωγή μεγαλύτερη της ποσότητας Π2 τότε καλύτερη επιλογή: μονάδα κλίμακας Γ Η μονάδα κλίμακας Β είναι η πιο κατάλληλη για επίπεδα παραγωγής μεταξύ Π1 και Π2 32
16
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους Μέγεθος παραγωγικής μονάδας και διακυμάνσεις στην παραγωγή και στις πωλήσεις Κόστος
(α)
(β)
ανά
Πιθανότητα
μονάδα
Α
Δ
Β Ε
4.500
5.000
5.500
Ποσότητα
0
5.000
παραγωγής
10.000 Ποσότητα πωλήσεων
33
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Διάγραμμα (α) Η μονάδα τύπου Α επιτυγχάνει πολύ χαμηλό κόστος ανά μονάδα προϊόντος στις 5000 μονάδες Η μονάδα τύπου Β εμφανίζει υψηλότερο κόστος στο ίδιο σημείο Η μονάδα Α εμφανίζει πολύ σοβαρή αύξηση του κόστους καθώς η παραγωγή απομακρύνεται από το σημείο των 5000 μονάδων Η μονάδα Β εμφανίζει μόνο μικρή αύξηση του κόστους σε επίπεδα παραγωγής με μεγάλη διαφορά από τις 5000 μονάδες 34
17
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Μονάδα Α: εξειδικευμένο εργοστάσιο με μεγάλη απόδοση σε συγκεκριμένη κλίμακα παραγωγής Mονάδα Β: πολύ πιο ευέλικτη στις μεταβολές της παραγωγής Η επιλογή της μονάδας τύπου Α δεν είναι πάντοτε η σωστή επιχειρηματική απόφαση Η σωστή επιλογή εξαρτάται από το βαθμό στον οποίο θα διακυμαίνεται η παραγωγή και αυτός με τη σειρά του προσδιορίζεται από τη διακύμανση των πωλήσεων 35
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Διάγραμμα (β) Δύο κατανομές πιθανοτήτων του επιπέδου των πωλήσεων με ένα προσδοκώμενο επίπεδο πωλήσεων στις 5000 μονάδες και για τις δύο Η Δ εμφανίζει μικρή σχετικά διακύμανση γύρω από το προσδοκώμενο αυτό σημείο, ενώ η Ε εμφανίζει σημαντική διακύμανση Αν η κατανομή πιθανοτήτων Δ απεικονίζει σωστά τη συμπεριφορά των πωλήσεων τότε ευνοείται η επιλογή παραγωγικής μονάδας τύπου Α Αν η κατανομή πιθανοτήτων Ε απεικονίζει σωστά τη συμπεριφορά των πωλήσεων, τότε ευνοείται η επιλογή παραγωγικής μονάδας τύπου Β 36
18
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Ανάλυση νεκρού σημείου Η διαμόρφωση του κόστους παραγωγής δεν οδηγεί σε σωστές επιχειρηματικές αποφάσεις παρά μόνο αν συνδυασθεί και με τα μεγέθη των εσόδων από την πώληση του προϊόντος Ένας διαδεδομένος τρόπος για την ανάλυση αυτού του συνδυασμού είναι η ανάλυση του νεκρού σημείου Το νεκρό σημείο της επιχείρησης είναι εκείνη η ποσότητα παραγωγής στην οποία τα έσοδα αντισταθμίζονται ακριβώς από το κόστος παραγωγής Το νεκρό σημείο υπολογίζεται ακριβώς από το κόστος παραγωγής
37
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Χρήση ανάλυσης νεκρού σημείου 1. Τιμολογιακή πολιτική 2. Διαπραγματεύσεις εργασιακών συμβάσεων 3. Σύνθεση κόστους (π.χ., να αξιολογηθεί η αντικατάσταση μεταβλητού με σταθερό κόστος) 4. Αποφάσεις χρηματοδότησης (π.χ., χρήση δανειακών ή μη κεφαλαίων εάν τα σταθερά κόστη είναι ιδιαίτερα υψηλά)
38
19
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Αλγεβρικός υπολογισμός Ορίζονται: Τ - η τιμή πώλησης μιας μονάδας προϊόντος Π - η ποσότητα προϊόντος που παράγεται και πωλείται ΣΚ - το σταθερό κόστος ΜΜΚ - το μεταβλητό κόστος ανά μονάδα προϊόντος ΠΝ - η ποσότητα νεκρού σημείου Ποσότητα νεκρού σημείου: Τ * ΠΝ = ΣΚ + (ΠΝ * ΜΜΚ) (1) Επιλύοντας τη σχέση (1) ως προς ΠΝ προκύπτει: ΠΝ = ΣΚ / (Τ – ΜΜΚ)
(2)
39
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Παράδειγμα 3 Η εκδοτική επιχείρηση Ω σχεδιάζει την έκδοση ενός εγχειριδίου ιατρικής. Το κόστος της έκδοσης διαμορφώνεται ως εξής: (€) α. Σταθερό Κόστος Διορθώσεις, Δοκίμια κ.λ.π. 1.700 Εικονογράφηση 2.700 Στοιχειοθέτηση 5.600 Ολικό σταθερό κόστος 10.000
40
20
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
β. Μεταβλητό κόστος ανά αντίτυπο Χαρτί, εκτύπωση, βιβλιοδεσία Προμήθεια βιβλιοπωλείων Συγγραφικά δικαιώματα Γενικά έξοδα διάθεσης Ολικό μεταβλητό κόστος ανά αντίτυπο γ. Τιμή πώλησης ανά αντίτυπο
1,21 0,8 0,34 0,85 3,20
4,00
41
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
ΠΝ = 10.000 / (4 – 3,2)= 12.500 αντίτυπα Για να αποκομίσει κέρδος, η επιχείρηση πρέπει να διαθέσει περισσότερα από 12.500 αντίτυπα Αν οι εκτιμήσεις από την αγορά δείχνουν ότι θα απορροφηθούν λιγότερα αντίτυπα, τότε η έκδοση δεν έχει προοπτική κερδοφορίας
42
21
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Πριν όμως εγκαταλειφθεί ολοκληρωτικά, θα πρέπει να εξετασθούν τουλάχιστον δύο άλλες λύσεις: 1. Αύξηση τιμής 2. Περικοπή του κόστους Αν η τιμή αυξηθεί στα 4,5 ευρώ, η ποσότητα νεκρού σημείου μειώνεται σε 7.692 αντίτυπα Αν το σταθερό κόστος μειώνεται κατά 1.000 ευρώ και το μεταβλητό κόστος μειώνεται κατά 0,5 ευρώ ανά αντίτυπο, το νεκρό σημείο με τιμή πώλησης 4 ευρώ μετακινείται στις 6.923 μονάδες 43
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Η επιχείρηση μπορεί επίσης να επιδιώξει μείωση του κόστους και παράλληλη αύξηση της τιμής Όμως οι επιλογές αυτές έχουν όρια Η αύξηση της τιμής δεν είναι πάντοτε εφικτή όταν οι ανταγωνιστές προσφέρουν χαμηλότερες τιμές για αντίστοιχα προϊόντα Η μείωση του κόστους χαμηλώνει την ποιότητα του προϊόντος και μπορεί να οδηγήσει στην ανάγκη για μείωση και της τιμής Η αύξηση της τιμής μπορεί να συμπαρασύρει και ορισμένα στοιχεία κόστους (συγγραφικά δικαιώματα ή προμήθειες βιβλιοπωλείων) τα οποία συνήθως υπολογίζονται ως ποσοστό της τιμής πώλησης
44
22
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Ποσότητας παραγωγής που αποφέρει ελάχιστο κέρδος ΕΚ- ελάχιστο κέρδος ΠΕΚ- την ποσότητα που το εξασφαλίζει Τροποποιούμε τη σχέση (1) ως εξής: Τ * ΠΕΚ = ΣΚ + (ΠΕΚ * ΜΜΚ) + ΕΚ Επιλύοντας την (3) ως προς ΠΕΚ , προκύπτει: ΠΕΚ = (ΣΚ + ΕΚ) / (Τ – ΜΜΚ)
(3) (4)
Συγκρίνοντας την (4) με την (2) διαπιστώνεται ότι πάντοτε ΠΕΚ > ΠΝ εφ’ όσον η ποσότητα ΕΚ είναι θετική 45
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Παράδειγμα 3 (συνέχεια) Υπόθεση: απαιτεί από την έκδοση του εγχειριδίου ελάχιστο κέρδος 1.000 ευρώ Με βάση τον τύπο (4) υπολογίζεται: ΠΕΚ
= (10.000 + 1.000) / (4 – 3,2) = 13.750 αντίτυπα
Με 12.500 αντίτυπα η έκδοση εξασφαλίζει μηδενικό κέρδος, ενώ με 13.750 αντίτυπα εξασφαλίζει κέρδος 1.000 ευρώ 46
23
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Δείκτης λειτουργικής μόχλευσης (ΔΛΜ) Σε πραγματικές περιστάσεις το μέγεθος της παραγωγής και των πωλήσεων δεν είναι σταθερό, αλλά διακυμαίνεται ανάλογα με την κατάσταση της αγοράς, τη μεγέθυνση των εισοδημάτων, εποχικούς παράγοντες και άλλους Για το λόγο αυτό χρειάζεται μία μέτρηση της ευαισθησίας του επιπέδου των κερδών στις διακυμάνσεις των πωλήσεων
47
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Λειτουργική Μόχλευση (Operating Leverage) Η λειτουργική μόχλευση αναφέρεται στη διάρθρωση λειτουργίας της επιχείρησης και όχι στη διάρθρωση των κεφαλαίων της. Ο πιο συνηθισμένος παράγοντας που επηρεάζει τη λειτουργική μόχλευση είναι η αυτοματοποίηση της γραμμής παραγωγής (τεχνολογία) και οι συνθήκες που επικρατούν. Είναι σαφές ότι όσο πιο αυτοματοποιημένη είναι η διαδικασία της παραγωγής τόσο και πιο υψηλό το σταθερό κόστος, για αυτό η επιχείρηση στοχεύει σε μαζικότερη και μεγαλύτερη παραγωγή. 48
24
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Εάν ένα μεγάλο ποσοστό του συνολικού κόστους μιας εταιρίας είναι σταθερό, τότε η εταιρία λέγεται ότι έχει υψηλό βαθμό λειτουργικής μόχλευσης. Φυσική: Μόχλευση είναι η χρήση ενός μοχλού για την ανύψωση ενός βάρους με λίγη δύναμη. Οικονομικά: Ένας μεγάλος βαθμός λειτουργικής μόχλευσης σημαίνει ότι, όταν τα άλλα παραμένουν σταθερά, μια σχετική μικρή μεταβολή των πωλήσεων έχει ως αποτέλεσμα μια μεγάλη μεταβολή των EBIT (καθαρά λειτουργικά κέρδη)
49
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Ειδικότερα: Λειτουργική μόχλευση λέγεται η αντικατάσταση μεθόδων παραγωγής μεταβλητού κόστους με μεθόδους σταθερού κόστους, με σκοπό διάφορες μεταβολές στις πωλήσεις να οδηγούν σε μεγαλύτερες μεταβολές στα καθαρά λειτουργικά κέρδη μιας εταιρίας Όταν είναι μεγάλη, τότε χρειάζονται περισσότερες πωλήσεις έτσι ώστε να αυξηθούν τα έσοδα για να καλυφθούν τα υψηλά σταθερά κόστη. Με την επίτευξη νεκρού σημείου, τότε σε κάθε πρόσθετη αύξηση των πωλήσεων τα κέρδη αυξάνονται με μεγαλύτερο βαθμό από ότι στην περίπτωση με λιγότερα σταθερά κόστη. 50
25
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Λειτουργική Μόχλευση (συνέχεια) Η χρήση λειτουργικής καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από την τεχνολογία Τον κλάδο δραστηριοποίησης Αποφάσεις σχετικά με το capital budgeting μπορούν να αυξομειώσουν την λειτουργική μόχλευση 51
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Ο ΔΛΜ είναι μία μέτρηση ελαστικότητας των κερδών ως προς την πωλούμενη ποσότητα του προϊόντος: ΔΛΜ =
(dΚ/dΠ) (Π/ Κ)
(5)
όπου Κ είναι το κέρδος, Π η ποσότητα και dK, dΠ οριακές μεταβολές στα δύο αυτά μεγέθη Το κέρδος ορίζεται ως: Κ = (Τ * Π) – (ΜΜΚ * Π) - ΣΚ
(6)
Το μέγεθος dK/dΠ είναι η παράγωγος του κέρδους ως προς ποσότητα: dΚ/dΠ = Τ - ΜΜΚ (7) 52
26
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Το μέγεθος Κ/Π προκύπτει από την (6) Κ/ Π = Τ- ΜΜΚ – (ΣΚ/ Π)
(8)
Διαιρώντας την (7) με την (8) προκύπτει ο ΔΛΜ: ΔΛΜ = _ Π * (Τ- ΜΜΚ)_____ Π * (Τ- ΜΜΚ) – ΣΚ
(9)
Αν (Τ - ΜΜΚ): περιθώριο λειτουργικού κέρδους ανά μονάδα προϊόντος, τότε ο ΔΛΜ προσδιορίζεται από τα σχετικά μεγέθη λειτουργικού κέρδους και σταθερού κόστους 53
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Όσο μεγαλύτερο είναι το λειτουργικό κέρδος σε σχέση με το σταθερό κόστος τόσο μικρότερος είναι ο ΔΛΜ και αντίστροφα Όταν, δηλαδή, η επιχείρηση έχει σχετικά μεγάλο λειτουργικό κέρδος και μικρό σταθερό κόστος, η ευαισθησία του κέρδους στη διακύμανση των πωλήσεων θα εμφανισθεί μειωμένη
54
27
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Παράδειγμα 4 Δύο επιχειρήσεις, η Α και η Β παράγουν ακριβώς το ίδιο προϊόν αλλά με διαφορετική τεχνολογία. Η τιμή πώλησης της μονάδας προϊόντος είναι 20 ευρώ. Η επιχείρηση Α χρησιμοποιεί απλό εξοπλισμό αλλά μεγάλη ποσότητα εργασίας. Η επιχείρηση Β χρησιμοποιεί σύνθετο εξοπλισμό υψηλού αυτοματισμού και αντίστοιχα πολύ μικρή ποσότητα εργασίας. Η διαμόρφωση του κόστους εμφανίζεται στον Πίνακα
55
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους Διαμόρφωση κόστους, έσοδα και νεκρό σημείο Επιχείρηση Α
Επιχείρηση Β
200.000
600.000
ΜΜΚ
15
10
Τ
20
20
ΣΚ
Ποσότητα
΄Εσοδα
Κόστος
Κέρδος
Έσοδα
Κόστος
Κέρδος
(χιλιάδες €) __________________________________________________________________ 20.000
400
500
-100
400
800
-400
40.000
800
800
0
800
1000
-200
60.000
1200
1100
100
1200
1200
0
80.000
1600
1400
200
1600
1400
200
100.000
2000
1700
300
2000
1600
400
120.000
2400
2000
400
2400
1800
600
140.000
2800
2300
500
2800
2000
800
160.000
3200
2600
600
3200
2200
1000 56
28
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Διαπιστώσεις 1. Η επιχείρηση Α έχει χαμηλότερο νεκρό σημείο από τη Β (40.000 και 60.000 μονάδες, αντίστοιχα), και άρα με την αύξηση της παραγωγής επιτυγχάνει κέρδη νωρίτερα από ότι η επιχείρηση Β 2. Με την αύξηση της παραγωγής πέραν του νεκρού σημείου, η επιχείρηση Β επιτυγχάνει πολύ ταχύτερη αύξηση κερδών από ότι η Α 3. Το κέρδος της Β εμφανίζει μεγαλύτερη ευαισθησία σε διακυμάνσεις της παραγωγής (ο ΔΛΜ είναι πάντοτε μεγαλύτερος για την επιχείρηση Β) 57
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Επίπεδο παραγωγής 80.000 μονάδες : ΔΛΜ (Επιχ. Α)
=
ΔΛΜ (Επιχ. Β)
=
80.000 (20 - 15) ______________________ 80.000 (20 -15) - 200.000 80.000 (20 - 15) ______________________ 80.000 (20 -10) - 600.000
=
2
=
4
Επίπεδο παραγωγής 120.000 μονάδες :
ΔΛΜ (Επιχ. Α)
=
ΔΛΜ (Επιχ. Β) =
120.000 (20 - 15) ______________________ 120.000 (20 -15) - 200.000
120.000 (20 - 10) ______________________ 120.000 (20 -10) - 600.000
=
=
1.5
2
58
29
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Γενικά: Εάν μια εταιρία λειτουργεί κοντά στο νεκρό σημείο, τότε ο ΔΛΜ είναι μεγάλος. Όσο όμως αυξάνεται η παραγόμενη ποσότητα και πωλείται πέραν του νεκρού σημείου, τόσο μειώνεται και ο ΔΛΜ. Μειώνεται με φθίνοντα ρυθμό και προσεγγίσει ασυμπτωτικά την μονάδα. Στο νεκρό σημείο δεν μπορεί να καθοριστεί ΔΛΜ. 59
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Περιορισμοί της ανάλυσης νεκρού σημείου και ΔΛΜ 1. Υποθέτει ότι η τιμή πώλησης είναι σταθερή και ανεξάρτητη από το επίπεδο της παραγωγής και των πωλήσεων Πρέπει να ενσωματωθεί στην ανάλυση μία εκτίμηση της συνάρτησης ζήτησης 2. Υποθέτει ότι και το μεταβλητό κόστος ανά μονάδα προϊόντος είναι επίσης σταθερό και ανεξάρτητο από το επίπεδο παραγωγής Πρέπει να ενσωματωθεί στην ανάλυση μία εκτίμηση της συνάρτησης κόστους 60
30
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Οικονομίες κλίμακας, εκμάθησης και συνδυασμού Με την ανάπτυξη της επιχείρησης και της παραγωγής παρατηρούνται συχνά τα τρία φαινόμενα τα οποία έχουν πτωτική επίδραση στο κόστος Πρέπει να εκτιμώνται σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση ώστε να επιβεβαιώνεται η παρουσία τους και το μέγεθος της επίδρασής τους
61
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Οικονομίες κλίμακας Για μεγάλα διαστήματα αύξησης της παραγωγής, η αντίδραση της παραγόμενης ποσότητας είναι τέτοια ώστε να αυξάνεται αναλογικά σε ρυθμό μεγαλύτερο αυτού της αναλογικής αύξησης των παραγωγικών συντελεστών που χρησιμοποιούνται για το σκοπό αυτό Δηλαδή, ένας διπλασιασμός της παραγόμενης ποσότητας προϊόντος απαιτεί μικρότερη της διπλάσιας ποσότητας παραγωγικών συντελεστών Καθώς η παραγωγή αυξάνεται, μειώνεται το μέσο κόστος ανά μονάδα προϊόντος 62
31
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Οι οικονομίες κλίμακας επιτυγχάνονται καθώς επέρχεται μείωση του κόστους ανά επιπρόσθετη μονάδα προϊόντος κατά την αύξηση της παραγωγής, η οποία αποδίδεται σε λόγους λειτουργικής αποτελεσματικότητας της παραγωγικής διαδικασίας Το φαινόμενο αυτό οφείλεται: α) στο ότι το σταθερό κόστος απορροφάται από αυξανόμενο όγκο παραγωγής β) στο ότι η πληθοπαραγωγή, η τυποποίηση του προϊόντος και η εξειδίκευση των εργατικών απασχολήσεων που συνδυάζονται για την παραγωγή του, συμβάλλουν στη μείωση και του μεταβλητού κόστους 63
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Προσδιοριστικοί παράγοντες 1. Οι αδιαιρετότητες στη χρήση ορισμένων παραγωγικών συντελεστών, σε συνδυασμό με τις δυνατότητες των μεγάλων παραγωγικών μονάδων Διότι σε μεγαλύτερες μονάδες επέρχεται αποτελεσματικότερη αξιοποίηση και εξειδίκευση του εργατικού δυναμικού, της απόδοσής του, αλλά και της συνολικής απόδοσης της παραγωγικής διαδικασίας 2. Η τεχνολογία δρα καταλυτικά στην επίτευξη του πιο πάνω φαινομένου, καθώς συχνά οδηγεί, είτε στην πλήρη αξιοποίηση των μηχανημάτων μεγάλης παραγωγικής δυναμικότητας, είτε/και στην βελτίωση της ποιότητας του παραγόμενου προϊόντος 64
32
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Οικονομίες εκμάθησης Η σώρευση παραγωγικής εμπειρίας επιτρέπει βελτιώσεις της παραγωγικής διαδικασίας που με τη σειρά τους οδηγούν σε μείωση του κόστους παραγωγής Συνδέεται ιδιαίτερα με την παραγωγή σύνθετων προϊόντων στα οποία ενσωματώνονται άλλα απλούστερα προϊόντα Ο συντονισμός ποιοτήτων, ποσοτήτων και η επίτευξη μεγάλης ακρίβειας είναι τόσο περίπλοκα έργα που μόνο με την πράξη, την επανάληψη και την εκμάθηση εξομαλύνονται Παραδείγματα: παραγωγή αεροπλάνων ή ηλεκτρονικών υπολογιστών 65
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 3: Ανάλυση και διαχείριση του επιχειρηματικού κόστους
Οικονομίες συνδυασμού Η παραγωγή ενός προϊόντος ευνοεί την παραγωγή ενός άλλου, έτσι ώστε το κόστος συμπαραγωγής τους να είναι μικρότερο από το άθροισμα του κόστους, εάν η παραγωγή του καθενός αναλαμβανόταν χωριστά Παραδείγματα: α) ένας αρτοποιός μπορεί να βρει συμφέρουσα την επέκταση της παραγωγής του σε είδη ζαχαροπλαστικής, επειδή οι γνώσεις και οι εγκαταστάσεις του προσφέρονται σε αυτή τη δραστηριότητα, β) η επέκταση εταιριών ηλεκτρονικών υπολογιστών σε παραγωγή τηλεπικοινωνιακού υλικού αναδεικνύει το ίδιο φαινόμενο Οι οικονομίες συνδυασμού επιβάλλουν στην επιχείρηση να εξετάζει όχι μόνο την κερδοφορία ενός προϊόντος, αλλά την κερδοφορία πλέγματος δραστηριοτήτων που μπορούν 66 να συνδυασθούν
33
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Πανεπιστήμιο Αθηνών
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων 1
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
Ζήτηση προϊόντος: θεμελιώδης κρίκος που συνδέει την επιχείρηση με τους πελάτες της Επιτυχημένη και ανθούσα επιχείρηση: τα προϊόντα έχουν μεγάλη ζήτηση Προϋπόθέση λειτουργίας μιας επιχείρησης: τα έξοδα παραγωγής του προϊόντος της αποζημιώνονται με τα έσοδα από τις πωλήσεις του προϊόντος αυτού
Η δυνατότητα πραγματοποίησης πωλήσεων εξαρτάται από τα χαρακτηριστικά της ζήτησης προϊόντων 2
1
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
Προϋποθέσεις πραγματοποίησης ζήτησης προϊόντων ή υπηρεσιών 1.
Το συγκεκριμένο προϊόν αντιπροσωπεύει κάποια αξία χρήσης ή ότι η χρήση του αποδίδει κάποια ωφέλεια στον χρήστη Ενδιάμεσα προϊόντα: ωφέλεια με την πρόσδοση αξίας στο τελικό προϊόν Tελικά προϊόντα: υλική είτε ψυχική ωφέλεια
2.
Οι υποψήφιοι χρήστες του προϊόντος διαθέτουν τα οικονομικά μέσα για να το αποκτήσουν Οικονομικά μέσα: αυτόνομα εισοδήματα, από ρευστοποίηση περιουσιακών στοιχείων, από κοινωνικές παροχές 3
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
Ο συνδυασμός και των δύο αυτών προϋποθέσεων απαιτείται για την πραγματοποίηση αποτελεσματικής ζήτησης Παράδειγμα: μία επιχείρηση παραγωγής οικιακών συσκευών εξετάζει το πιθανό μέγεθος της αγοράς για τα προϊόντα της στην Ιταλία και στην Ινδονησία Διαπίστωση 1: η δεύτερη διαθέτει τριπλάσιο πληθυσμό απ΄ ότι η πρώτη Διαπίστωση 2: το κατά κεφαλή εισόδημα στην Ιταλία είναι περίπου δεκαπλάσιο από εκείνο της Ινδονησίας Συμπέρασμα: η Ιταλία εμφανίζει μεγαλύτερες δυνατότητες πωλήσεων του προϊόντος παρά τον μικρότερο πληθυσμό της 4
2
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
Συνάρτηση ζήτησης και ελαστικότητα Συνάρτηση ζήτησης: η αλγεβρική αναπαράσταση των παραγόντων που επιδρούν στην πωλούμενη ποσότητα ενός προϊόντος (1) Π = Π (χ1, χ2,χ3,χ4,….) Π: η ποσότητα πωλούμενου προϊόντος και χ1, χ2,χ3,χ4,…. : οι παράγοντες που επιδρούν στην ποσότητα αυτή Αριθμός παραγόντων ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του προϊόντος και τις ιδιαιτερότητες της αγοράς
5
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
Τρεις συνήθεις παράγοντες Τιμή του προϊόντος (Τ) Τιμές άλλων προϊόντων (Τα1, Τα2, Τα3, …, όπου 1, 2, 3, … αντιστοιχούν σε άλλα προϊόντα), Εισόδημα των καταναλωτών (Ε), το οποίο συχνά υπολογίζεται με το κατά κεφαλή εισόδημα Π = Π [Τ, (Τα1, Τα2, Τα3, ….), Ε]
(2) 6
3
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
Μέτρηση επίδρασης κάθε παράγοντα στην πωλούμενη ποσότητα Μερική παράγωγος της Π ως προς τη μία ή την άλλη από τις ανεξάρτητες μεταβλητές (∂ Π/ ∂Τ): μετρά την επίδραση της τιμής του προϊόντος πάνω στην πωλούμενη ποσότητα (∂Π/ ∂Τα1): μετρά την επίδραση της μεταβολής της τιμής ενός άλλου προϊόντος στην πωλούμενη ποσότητα
7
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
Σύγκριση του μεγέθους των επιδράσεων Ελαστικότητα: η ποσοστιαία μέτρηση της επίδρασης κάθε παράγοντα στην πωλούμενη ποσότητα Γενικός ορισμός της ελαστικότητας ως προς τον παράγοντα Χ: (3) ε = _∂Π_ _Χ_ ∂Χ Π
8
4
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
Ελαστικότητα της πωλούμενης ποσότητας ως προς την τιμή: εΤ = _∂Π_ _Τ_ (4) ∂Τ Π Μετρά την ποσοστιαία μεταβολή στην Π που συνοδεύει μεταβολή κατά μία ποσοστιαία μονάδα στην Τ Δεδομένου ότι γενικά θεωρείται ότι η παράγωγος υπακούει στην ανισότητα, _∂Π_ < 0 ∂Τ η εΤ θα έχει επίσης αρνητικό πρόσημο, εφόσον τόσο η ποσότητα Π όσο και η τιμή Τ είναι θετικά μεγέθη 9
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
Τρία τεχνικά σημεία 1.
H ελαστικότητα διαφέρει από σημείο σε σημείο Σε υψηλά επίπεδα τιμών η μεταβολή τους επιδρά στην πωλούμενη ποσότητα διαφορετικά απ΄ ότι σε χαμηλά επίπεδα τιμών
2.
Στο σημείο που μεγιστοποιούνται τα συνολικά έσοδα ως προς την τιμή του προϊόντος, η ελαστικότητα ισούται με το -1 Απόδειξη: μεγιστοποίηση του μεγέθους των εσόδων (Π * Τ) Π + Τ ∂Π = 0 (5) ∂Τ ∂Π Τ = εΤ = -1 ∂Τ Π (6) 10
5
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
3. Οι ακραίες τιμές τις οποίες λαμβάνει η εΤ είναι: (-οο): η ζήτηση είναι τελείως ελαστική και αντιστοιχούν καταστάσεις όπου σε μία δεδομένη τιμή μπορεί να πωληθεί οποιαδήποτε ποσότητα (0): η ζήτηση είναι τελείως ανελαστική και αντιστοιχούν καταστάσεις όπου η ποσότητα πωλήσεων είναι δεδομένη ανεξάρτητα από το επίπεδο της τιμής
11
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
Συνάρτηση Β: τελείως ανελαστική (ετ=0), Συνάρτηση Δ: τελείως ελαστική (ετ=οο) Συνάρτηση Α: ανελαστική σε υψηλά επίπεδα και ελαστική σε χαμηλά επίπεδα τιμών, Συνάρτηση Γ: γραμμική, αλλά η ελαστικότητα μεταβάλλεται από σημείο σε σημείο Συναρτήσεις ζήτησης Τ
Β
Α Γ
Δ
Π
12
6
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
Ελαστικότητα της πωλούμενης ποσότητας ως προς την τιμή κάποιου άλλου προϊόντος: εΤα = _∂Π_ _Τα_ (7) ∂Τα Π εΤα: θετικές είτε αρνητικές τιμές εΤα > 0: το άλλο προϊόν θεωρείται ως υποκατάστατο του προϊόντος που μας ενδιαφέρει, δεδομένου ότι μία αύξηση της τιμής του άλλου προϊόντος οδηγεί σε αύξηση της πωλούμενης ποσότητας του πρώτου εΤα < 0: το άλλο προϊόν θεωρείται ως συμπληρωματικό του προϊόντος που μας ενδιαφέρει, δεδομένου ότι η αύξηση της τιμής του άλλου προϊόντος οδηγεί σε μείωση της πωλούμενης ποσότητας του πρώτου 13
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
Ένα προϊόν είναι υποκατάστατο ενός άλλου αν τα δύο ανταγωνίζονται μεταξύ τους για την προτίμηση των καταναλωτών Παράδειγμα: καφές και τσάι, το χοιρινό και το μοσχαρίσιο κρέας Ένα προϊόν είναι συμπληρωματικό ενός άλλου, αν τα δύο συνδυάζονται στην προτίμηση των καταναλωτών Παράδειγμα: καφές και ζάχαρη, οι φωτογραφικές μηχανές και το φωτογραφικό φιλμ 14
7
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
1.
2.
Ελαστικότητα προς την τιμή άλλων προϊόντων: εργαλείο στην ανάλυση των επιχειρηματικών αποφάσεων Λόγοι: η ελαστικότητα αυτή προσδιορίζει τα όρια των δυνατοτήτων μιας επιχείρησης να μεταβάλλει αυτόνομα την τιμή του προϊόντος της Η τιμολόγηση των διαφόρων προϊόντων που παράγει η ίδια επιχείρηση πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις μεταξύ τους σχέσεις υποκατάστασης ή συμπληρωματικότητας 15
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
Ελαστικότητα της πωλούμενης ποσότητας ως προς το εισόδημα των καταναλωτών: εΕ = _∂Π_ _Ε_ (8) ∂Ε Π Τα προϊόντα με αρνητική εισοδηματική ελαστικότητα θεωρούνται υποδεέστερα προϊόντα των οποίων η ζήτηση μειώνεται με την αύξηση του εισοδήματος (π.χ. πατάτες, φασόλια) Είδη υψηλής εισοδηματικής ελαστικότητας (εΕ > 1) Είδη χαμηλής εισοδηματικής ελαστικότητας (εΕ < 1) Εισοδηματική ελαστικότητα του προϊόντος ως κριτήριο για την επιλογή των γεωγραφικών κοινωνικών χώρων
16
8
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
Η συνάρτηση ζήτησης της επιχείρησης και η δομή της αγοράς Συνάρτηση ζήτησης προϊόντος Συνάρτηση ζήτησης επιχείρησης Κλαδική ζήτηση: η συνάρτηση ζήτησης για ένα προϊόν (ή κατηγορία προϊόντων) Επιχειρηματική ζήτηση: εξαρτάται από τον τρόπο με τον οποίο επιμερίζεται η κλαδική ζήτηση μεταξύ των επιχειρήσεων του κλάδου
17
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
Μικροοικονομική θεωρία: ο τρόπος με τον οποίο επιμερίζεται η κλαδική ζήτηση στις επιχειρήσεις του κλάδου εξαρτάται από τη δομή (ή οργάνωση) της αγοράς Τρεις τύποι δομής αγοράς: 1. τέλειος ανταγωνισμός 2. ατελής ή μονοπωλιακός ανταγωνισμός 3. ολιγοπωλιακή οργάνωση 18
9
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
Τέλειος ανταγωνισμός Χαρακτηρίζεται από το μεγάλο αριθμό επιχειρήσεων που παράγουν το ίδιο προϊόν (ταυτόσημα προϊόντα) Μικρή παραγωγή της κάθε επιχείρησης σε σχέση με τη συνολική παραγωγή του κλάδου Δεν μπορεί η επιχείρηση μεμονωμένα να επιδράσει στη τιμή του προϊόντος με τις αποφάσεις της Η κάθε επιχείρηση θεωρεί την τιμή του προϊόντος δεδομένη και ανεξάρτητη από την ποσότητα παραγωγής της επιχείρησης Συνάρτηση ζήτησης της επιχείρησης τελείως ελαστική προς την τιμή του προϊόντος 19
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
Επιχειρηματική ζήτηση στον τέλειο ανταγωνισμό Τιμή
Τ1 Τ0 Τ2 Ποσότητα προϊόντος επιχείρησης
20
10
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
Μονοπωλιακός ανταγωνισμός Μοιάζει προς τον τέλειο ανταγωνισμό, διότι παρατηρείται σε κλάδους με σημαντικό αριθμό επιχειρήσεων Διαφέρει κατά το ότι τα προϊόντα που παράγονται από τις επιχειρήσεις του κλάδου δεν είναι ακριβώς ταυτόσημα, αλλά διαφέρουν σε κάποια τους χαρακτηριστικά Δεν αποτελούν τέλειο υποκατάστατο το ένα του άλλου άλλα ατελή υποκατάστατα (εΤα > 0) Η επιχείρηση έχει τη δυνατότητα να ρυθμίζει την ποσότητα και την τιμή πώλησης των προϊόντων της μέχρι ένα βαθμό και μέσα σε ορισμένα όρια 21
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων Επιχειρηματική ζήτηση στον μονοπωλιακό ανταγωνισμό Τιμή
ΤΑ
Α ΤΒ
Β Π*
Ποσότητα προϊόντος επιχείρησης
22
11
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
Κλίση της συνάρτησης Β: το προϊόν της επιχείρησης διαφοροποιείται μόνο σε μικρό βαθμό από τα προϊόντα άλλων επιχειρήσεων του κλάδου (στενά υποκατάστατά του) Μία μικρή διακύμανση της τιμής από το επίπεδο ΤΒ οδηγεί σε μεγάλη διακύμανση της πωλούμενης ποσότητας Κλίση καμπύλης Α: μεγαλύτερη διαφοροποίηση του προϊόντος από εκείνα των ανταγωνιστικών επιχειρήσεων (μικρότερη ελαστικότητα υποκατάστασης) Μία διακύμανση της τιμής γύρω από το επίπεδο ΤΑ οδηγεί σε μικρότερες μεταβολές της πωλούμενης ποσότητας από ότι στην περίπτωση της Β 23
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
Σύγκριση των δύο συναρτήσεων ζήτησης Η επιχείρηση της συνάρτησης ζήτησης Α υπερέχει από την επιχείρηση της συνάρτησης ζήτησης Β κατά δύο τρόπους: 1.
2.
Έχει μεγαλύτερη δυνατότητα προσδιορισμού της τιμής του προϊόντος της ή αυξήσεων στην τιμή αυτή, λόγω της μικρότερης διαρροής πελατείας προς άλλες επιχειρήσεις του κλάδου Έχει μικρότερη ευαισθησία στις μειώσεις τιμών από ανταγωνιστικές επιχειρήσεις Συμπέρασμα: η επίτευξη διαφοροποίησης των προϊόντων της και η εξασφάλιση πελατείας με ειδική προτίμηση στα προϊόντα αυτά αποτελούν θεμελιώδες στοιχείο στην οικονομική στρατηγική της επιχείρησης 24
12
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
Ολιγοπώλιο Οι επιχειρήσεις παράγουν διαφοροποιημένα προϊόντα και αντιμετωπίζουν, όπως και οι επιχειρήσεις μονοπωλιακού ανταγωνισμού, συναρτήσεις ζήτησης με αρνητική κλίση Το ανταγωνιστικό περιβάλλον της κάθε επιχείρησης απαρτίζεται από επώνυμους και ορατούς ανταγωνιστές (λειτουργεί μικρός αριθμός επιχειρήσεων )
25
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
1.
Διαφοροποίηση ανάμεσα σε ολιγοπωλιακό και μονοπωλιακό ανταγωνισμό Διαφορά μεγέθους των επιχειρήσεων Παράδειγμα-μονοπωλιακός ανταγωνισμός: ένας κλάδος απαρτίζεται από 1000 επιχειρήσεις με ίσο μερίδιο δηλαδή το 0,1% από τη συνολική ζήτηση του κλάδου. Αν οι συνολικές πωλήσεις ανέρχονται σε 100.000 μονάδες, κάθε επιχείρηση πωλεί 100 μονάδες. Ας υποτεθεί ότι μία επιχείρηση αυξάνει τις πωλήσεις της κατά 66% (δηλ. 66 μονάδες) αντλώντας πελατεία από όλες τις άλλες ισομερώς. Η αύξηση της δραστηριότητας είναι πολύ μεγάλη. Οι υπόλοιπες 999 επιχειρήσεις όμως διαπιστώνουν ελάχιστη μείωση της δραστηριότητάς τους (η κάθε μία χάνει πωλήσεις 0.066 μονάδων, δηλαδή μείωση δραστηριότητας 0.0007%) Μικρή μείωση που δεν προκαλεί άμεσες αμυντικές 26 αντιδράσεις από τις άλλες επιχειρήσεις
13
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
Παράδειγμα- ολιγοπωλιακός ανταγωνισμός : Αν υποθέσουμε ότι ο κλάδος απαρτίζεται από 10 επιχειρήσεις και ότι μία από αυτές αυξάνει τη δραστηριότητά της κατά 66% (δηλ. 6.600 μονάδες) οι υπόλοιπες 9 διαπιστώνουν μείωση της δραστηριότητάς τους κατά 7.3% κατά μέσο όρο Τις υποχρεώνει να αντιδράσουν στην πρωτοβουλία της πρώτης επιχείρησης με τρόπους που να τους εξασφαλίζουν την ανάκτηση του μεριδίου τους
27
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
2. Δυνατότητες πληροφόρησης της κάθε επιχείρησης σχετικά με τη συμπεριφορά και τις επιλογές των ανταγωνιστών της Διαδικασία που προϋποθέτει δαπάνη Μονοπωλιακός ανταγωνισμός: πολύ μεγάλος αριθμός ανταγωνιστών → υπέρογκη δαπάνη για πληροφόρηση, μικρές ωφέλειες Oλιγοπωλιακός ανταγωνισμός: μικρός αριθμός ανταγωνιστών → λιγότερο δαπανηρή πληροφόρηση, πολύ μεγαλύτερες ωφέλειες 28
14
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
Κόστος και ωφέλειες πληροφόρησης Ευρώ
Ευρώ Κόστος
Ωφέλεια Ωφέλεια Κόστος
0.05 Ποσοστό πληροφοριακής κάλυψης Κλάδος μονοπωλιακού ανταγωνισμού
0.75 Ποσοστό πληροφοριακής κάλυψης Κλάδος ολιγοπωλίου 29
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
Ωφέλειες πληροφόρησης: δυνατότητα κάθε επιχείρησης να αντιδράσει έγκαιρα στις πρωτοβουλίες μιας άλλης Παράδειγμα: αν μία επιχείρηση αποφασίσει μείωση τιμών, οι ολιγοπωλιακοί της ανταγωνιστές το πληροφορούνται αμέσως και έχουν τη δυνατότητας να ακολουθήσουν Με τη σειρά της όμως, η πρώτη επιχείρηση που επιδιώκει μείωση τιμών υπολογίζει την αντίδραση των ανταγωνιστών της και ρυθμίζει τις αποφάσεις της ανάλογα 30
15
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων Ολιγοπωλιακή συνάρτηση επιχειρηματικής ζήτησης ιμή
Τ1
Τ2
Γ Α Β Π1
Π3
Π2
Ποσότητα πωλήσεων
31
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
Μικροοικονομική Θεωρία Διάφορα Υποδείγματα ολιγοπωλιακής συμπεριφοράς (υπόδειγμα Κουρνό, «ηγετική» συμπεριφορά επιχείρησης, παιγνιοθεωρητικές λύσεις κ.α.)
32
16
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
Θεώρηση Ολιγοπωλιακής αλληλεξάρτησης Τρεις επιχειρήσεις (Α, Β, Γ), παράγουν ταυτόσημο προϊόν Έστω μεταβολή της παραγόμενης ποσότητας από την Α Ποιος ο ρόλος των αντιδράσεων των Β και Γ στην διαμόρφωση των οριακών εσόδων της Α? Όσο μεγαλύτερες οι μεταβολές στην ποσότητα που διαθέτουν στην αγορά οι Β και Γ, ως συνάρτηση της αρχικής μεταβολής της ΠΑ, τόσο χαμηλότερο θα είναι το οριακό έσοδο της Α 33
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
1η περίπτωση: Οι επιχειρήσεις θέλουν σταθερότητα τιμών, έστω και με απώλεια μεριδίου αγοράς→ οι Β και Γ μειώνουν την ποσότητά τους (σταθερότητα ολικής ποσότητας στην αγορά) Το οριακό έσοδο της Α ισούται με την επικρατούσα τιμή 2η περίπτωση: Οι Β και Γ δεν αντιδρούν καθόλου στην αύξηση της ΠΑ Το ορικό έσοδο της Α είναι μικρότερο σε κάθε επίπεδο πωλήσεων από ότι στην 1η περίπτωση 3η περίπτωση: Οι Β και Γ αντιδρούν με στόχο την διατήρηση μεριδίων αγοράς Το οριακό έσοδο της Α είναι μικρότερο σε κάθε επίπεδο πωλήσεων από ότι στην 2η και στην 1η περίπτωση 34
17
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
Σε ορισμένους κλάδους με πάγιες συμπεριφορές οι αντιδράσεις είναι προβλέψιμες Σε άλλους μπορεί να μην είναι και η πολλαπλότητα των δυνατών αντιδράσεων να δημιουργεί αβεβαιότητα Tρόποι για την αντιμετώπιση αβεβαιότητας: κατασκευή σεναρίων και χάραξη στρατηγικής, επιδίωξη διεπιχειρησιακού συντονισμού (π.χ., ζώνη τιμών, σταθερά μερίδια, και προειδοποίηση για μεταβολές) σε διάφορες χρονικές κλίμακες 35
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
Συντονισμός και σε κλάδους μονοπωλιακού ανταγωνισμού με τη μορφή ενώσεων παραγωγών, επιμελητηρίων Σε πολλές χώρες η νομοθεσία απαγορεύει την άσκηση ορισμένων μορφών συντονισμού Πολλές χώρες υιοθετούν μέτρα και πολιτικές ανταγωνισμού: προληπτικές ρυθμίσεις ή εκ των υστέρων έλεγχοι της συμπεριφοράς των επιχειρήσεων
36
18
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
Μηχανισμοί διαφοροποίησης των προϊόντων Αποτελεί γενικό χαρακτηριστικό των στρατηγικών επιδιώξεων της επιχείρησης Μονοπωλιακός ανταγωνισμός: οι επιχειρήσεις επιτυγχάνουν ένα βαθμό προστασίας από τον ανταγωνισμό ομοειδών επιχειρήσεων επιδιώκοντας τη διαφοροποίηση των προϊόντων τους Oλιγοπωλιακός ανταγωνισμός: οι επιχειρήσεις επιδιώκουν τη σχετική περιχαράκωση της αγοράς τους με τη διαφοροποίηση των προϊόντων τους
37
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
Οι ολιγοπωλιακές επιχειρήσεις έχουν μεγαλύτερο κίνητρο για τη διαφοροποίηση των προϊόντων τους Μονοπωλιακός ανταγωνισμός: η επιχείρηση αντλεί ένα βαθμό προστασίας της πελατείας της από το μικρό της σχετικό μέγεθος και από το ψηλό κόστος πληροφόρησης των ανταγωνιστικών μονάδων Oλιγοπωλιακός ανταγωνισμός: η επιχείρηση αντιμετωπίζει καλά πληροφορημένους ανταγωνιστές και επιδιώκει να οικοδομήσει ένα βαθμό προστασίας της πελατείας της με την διαφοροποίηση των προϊόντων της 38
19
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
Μηχανισμοί 1.
Γεωγραφική γειτνίαση
2.
Παροχή συνοδευτικών εξυπηρετήσεων
3.
Μεταλλαγή των φυσικών ιδιοτήτων και της εμφάνισης των προϊόντων
39
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
Γεωγραφική γειτνίαση Συνιστά πλεονέκτημα στο μέτρο που ο χρήστης ενός προϊόντος έχει κόστος μετακίνησης ή εκτιμά την ευκολία ανεύρεσης του προϊόντος που επιθυμεί στον τόπο διαβίωσής του Προϊόντα συνήθους και συχνής χρήσης για τα οποία ο καταναλωτής δε χρειάζεται να διαθέτει χρόνο και προσοχή στην έρευνα για την επιλογή τους Παράδειγμα: η καθημερινή αγορά μιας εφημερίδας ή ψωμιού πραγματοποιείται στον τόπο που προσφέρει την μεγαλύτερη ευκολία 40
20
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
Aφορά όχι μόνο τις μικρές αλλά και τις μεγάλες επιχειρήσεις Πρόβλημα χωροθέτησης και συγκρότησης δικτύου πωλήσεων σε εθνική αλλά και διεθνή κλίμακα Παράδειγμα: παράρτημα αντιπροσωπίας αυτοκινήτων, πρατήριο πώλησης ηλεκτρικών ειδών, υποκατάστημα τράπεζας
41
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
Παροχή συνοδευτικών εξυπηρετήσεων Σοβαρή πηγή πλεονεκτημάτων σταθεροποίησης και επαύξησης της πελατείας της επιχείρησης Παραδείγματα: καλή μεταχείριση του πελάτη μέσα σε ένα κατάστημα, γρήγορη εξυπηρέτηση, εκτέλεση παραγγελιών σε σύντομο χρόνο, ευκολίες πληρωμής, εγγυήσεις ποιότητας του προϊόντος, διαμόρφωση ενός αποτελεσματικού δικτύου παροχής υπηρεσιών που σχετίζονται με το προϊόν (συντήρηση, επισκευές κ.λ.π.) 42
21
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
Παροχή συνοδευτικών εξυπηρετήσεων ως αφανής μέθοδος μείωσης των τιμών του προϊόντος Πόλεμος τιμών με πολύ αβέβαια αποτελέσματα για όλους τους «εμπόλεμους» Σιωπηρή συναίνεση των επιχειρήσεων στη σταθερότητα των τιμών Ο ανταγωνισμός μεταξύ τους εκδηλώνεται στο χώρο της παροχής συνοδευτικών εξυπηρετήσεων Παραδείγματα: παροχή χρηματοδοτικών διευκολύνσεων με μειωμένο επιτόκιο για την αγορά πολυδάπανων διαρκών προϊόντων, παροχή δωρεάν υπηρεσιών 43 συντήρησης και επισκευής
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
Μεταλλαγή των φυσικών ιδιοτήτων και της εμφάνισης των προϊόντων Πιο σύνθετος και πιο διαδεδομένος στις ολιγοπωλιακές επιχειρήσεις μηχανισμός Μεταλλαγή των φυσικών ιδιοτήτων: ποιότητα προϊόντων Παραδείγματα: αυξημένες ωφέλιμες ιδιότητες ενός προϊόντος, διάρκεια ζωής μίας συσκευής ή ενός αυτοκινήτου, βελτιωμένη τεχνική κατασκευή ενός προϊόντος ή ο τρόπος συσκευασίας του 44
22
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
Προγράμματα έρευνας και ανάπτυξης (R&D): δημιουργία νέων ή σημαντικά διαφοροποιημένων προϊόντων τα οποία όχι μόνο δεν μπορούν εύκολα να μιμηθούν αλλά και συχνά προστατεύονται από δικαιώματα ευρεσιτεχνίας Δημιουργία μονοπωλιακών καταστάσεων Επενδύσεις σε προγράμματα έρευνας και ανάπτυξης: πεδίο έντονου ανταγωνισμού μεταξύ ολιγοπωλιακών επιχειρήσεων «Κλάδοι αιχμής»: τηλεπικοινωνίες, πληροφορική, βιοτεχνολογία
45
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
Δαπάνες για προγράμματα έρευνας και ανάπτυξης: επενδυτικές δαπάνες Άμεση ωφέλεια: η παραγωγή ιδιωτικής παραγωγικής γνώσης ή τεχνολογίας H επιχείρηση προσδοκά μονοπωλιακά πλεονεκτήματα τα οποία θα στηρίζονται στη διαφοροποίηση των προϊόντων
46
23
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
Διαφήμιση Ποια ακριβώς είναι η λειτουργία της διαφήμισης στη διαδικασία διαφοροποίησης των προϊόντων; Νεοκλασική άποψη: μηχανισμός πληροφόρησης των καταναλωτών σχετικά με τις ιδιότητες των προϊόντων (προϋπάρχει η διαφοροποίηση) Κριτική άποψη: μηχανισμός ψυχολογικής επίδρασης που δημιουργεί στο καταναλωτικό κοινό την αντίληψη νέων αναγκών H ίδια η διαφήμιση δημιουργεί τη διαφοροποίηση των προϊόντων με τη χρήση συνθημάτων και εικόνων που εθίζουν τον καταναλωτή 47
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
Μετατόπιση της ζήτησης από διαφημιστική δραστηριότητα Τιμή Γ
Α
Τ1
Π1
Β
Π2
Δ
Προϊόν
48
24
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
Eυθεία ΑΒ: συνάρτηση ζήτησης της επιχείρησης χωρίς διαφημιστικές δαπάνες Eυθεία ΓΔ: συνάρτηση ζήτησης μετά την πραγματοποίηση διαφημιστικής δαπάνης ποσού Ζ ευρώ Παράλληλη μετατόπιση της συνάρτησης ζήτησης από την ΑΒ στην ΓΔ
49
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
Η ελαστικότητα ως προς την τιμή του προϊόντος μειώνεται για κάθε επίπεδο της τιμής του προϊόντος Αλγεβρική απόδειξη: η τιμή της παραγώγου (dΠ | dΤ) παραμένει σταθερή εφόσον η κλίση της ΓΔ είναι η ίδια με την κλίση της ΑΒ εΤ {ΑΒ} = dΠ Τ1_ dΤ Π1 εΤ {ΓΔ} = dΠ Τ1_ dΤ Π2 Δεδομένου ότι Π2 > Π1, εΤ {ΑΒ}> εΤ {ΓΔ} H μείωση της ελαστικότητας τιμής ενδυναμώνει τη μονοπωλιακή ικανότητα της επιχείρησης στην τιμολόγηση των προϊόντων της
50
25
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
Η αποδοτικότητα της διαφήμισης είναι συνήθως φθίνουσα και αυτό οφείλεται σε δύο λόγους: 1. H αύξηση της χρήσης ενός δεδομένου προϊόντος από κάθε καταναλωτή οδηγεί σε φθίνουσα οριακή ωφέλεια 2. H απόσπαση νέας πελατείας από παρόμοια προϊόντα άλλων επιχειρήσεων γίνεται όλο και πιο δύσκολη αν οι ανταγωνιστικές επιχειρήσεις επιχειρούν να συγκροτήσουν την πελατεία τους με δικές τους διαφημιστικές καμπάνιες
51
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
Απόδοση διαφημιστικών δαπανών Ποσότητα πωλήσεων {Π} Η χαμηλή τιμή Θ υψηλή τιμή
Διαφημιστική δαπάνη {Δ}
52
26
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
Η ελαστικότητα των πωλήσεων ως προς τη διαφημιστική δαπάνη {Δ} ορίζεται ως: εΔ = dΠ Δ_ dΔ Π H αριστοποίηση της λειτουργίας απαιτεί τη συνδυασμένη επιλογή επιπέδου τιμής του προϊόντος (Τ) και διαφημιστικής δαπάνης (Δ)
53
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
Υπόδειγμα Dorfman – Steiner (Τ – μ) / Τ = - (1/εΤ) Ο βαθμός μονοπωλιακής δύναμης ισούται με το αντίστροφο της ελαστικότητας τιμής στο σημείο μεγιστοποίησης των κερδών (μ: σταθερό κόστος παραγωγής ανά μονάδα προϊόντος) Η επιχείρηση που λειτουργεί σε καθεστώς τέλειου ανταγωνισμού τιμολογεί πάντοτε στο οριακό κόστος, έτσι ώστε Τ = μ και ο βαθμός μονοπωλιακής δύναμης είναι μηδενικός 54
27
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
Δ / (Τ * Π) = εΔ / εΤ Συνοπτική συνθήκη μεγιστοποίησης του κέρδους: Η άριστη αναλογία διαφημιστικής δαπάνης προς τα έσοδα πωλήσεων ισούται με το λόγο των ελαστικοτήτων εΔ και εΤ Περίπτωση πολλών επιχειρήσεων: οι ελαστικότητες αυτές είναι περίπου σταθερές για ορισμένα διαστήματα μεταβολής της ποσότητας πωλήσεων Για αυτό επιλέγουν οι επιχειρήσεις ως εργαλείο διαχείρισης των διαφημιστικών τους δαπανών σταθερή αναλογία δαπανών προς πωλήσεις
55
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
Προσδιοριστικοί παράγοντες δομής της αγοράς 1. Συσχέτιση του κόστους παραγωγής με το μέγεθος της αγοράς Παράδειγμα: Όταν στην παραγωγή ενός προϊόντος παρατηρούνται οικονομίες κλίμακας, όπου το κόστος παραγωγής είναι πολύ μικρότερο όταν παράγονται 100.000 μονάδες από ότι είναι όταν παράγονται 50.000 μονάδες, είναι πολύ πιθανό ότι αν η συνολική ποσότητα πωλήσεων του κλάδου κυμαίνονται γύρω στις 200.000, ο κλάδος θα καταλήξει σε δύο επιχειρήσεις και όχι σε τέσσερις ή δέκα
56
28
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
Γενίκευση: εάν η ελάχιστη οικονομική κλίμακα παραγωγής αντιπροσωπεύει μεγάλο μέγεθος σχετικά με την ποσότητα πωλήσεων του κλάδου, ο κλάδος θα παρουσιάσει ολιγοπωλιακή δομή Kλασσικό ιστορικό παράδειγμα: ανάπτυξη της αυτοκινητοβιομηχανίας στην Ευρώπη και στις Η.Π.Α.
57
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
2.
Στρατηγικές των επιχειρήσεων που λειτουργούν ήδη σε ένα κλάδο απέναντι σε άλλες που επιδιώκουν την είσοδό τους στον κλάδο «Είσοδοι» νέων επιχειρήσεων ή «Έξοδοι» λειτουργουσών επιχειρήσεων Οι είσοδοι νέων επιχειρήσεων σ΄ έναν κλάδο εξαρτώνται από τις επενδυτικές ευκαιρίες που παρουσιάζονται στον κλάδο αυτό καθώς και από την στρατηγική των επιχειρήσεων που ήδη λειτουργούν 58
29
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
Τρεις κατηγορίες εμποδίων εισόδου 1. Νομικά εμπόδια (διπλώματα ευρεσιτεχνίας, αποκλειστικές συμβάσεις με μεγάλους πελάτεςκρατικές προμήθειες) 2. Τεχνολογικά εμπόδια (κατοχή τεχνικής παραγωγής χαμηλού κόστους) 3. Στρατηγικά - Οικονομικά εμπόδια (τιμολογιακή πολιτική των επιχειρήσεων, στρατηγικές διαφοροποιήσεις των προϊόντων ) 59
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
Έξοδος επιχειρήσεων Η έξοδος επιχειρήσεων από ένα κλάδο είναι συνήθως φαινόμενο κρίσης Κρίση σε μία μόνο επιχείρηση Kρίση στο σύνολο ενός κλάδου
60
30
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 4: Ανάλυση της ζήτησης προϊόντων
Η αναγνώριση των ενδεχομένων εισόδου νέων επιχειρήσεων ή κρίσεων του κλάδου, οδηγούν σε αποθεματικές στρατηγικές τις λειτουργούσες επιχειρήσεις Η αβεβαιότητα σχετικά με τις κλαδικές διακυμάνσεις οδηγεί σε επιλογές διασφάλισης: κατοχή αποθεμάτων χρηματικών πόρων, προϊόντων, συντελεστών παραγωγής ή και πιο σύνθετων τύπων όπως τα προθεσμιακά συμβόλαια εμπορευμάτων
61
Πίνακας: Μορφές οργάνωσης της αγοράςχαρακτηριστικά
Τέλειος ανταγωνισμός
Αριθμός Έλεγχος Φραγμοί επιχειρήσεων τιμής από την εισόδου επιχείρηση
Προϊόν
πολλές
κανένας
κανένας
ομοιογενές
Μονοπωλιακός πολλές ανταγωνισμός
ελάχιστος
κάποιοι
διαφοροποιημέ νο
Ολιγοπώλιο
λίγες
υψηλός βαθμός
οικονομίες κλίμακας
ομοιογενές ή διαφοροποιημέ νο
Μονοπώλιο
μία
υψηλός οικονομίες βαθμός κλίμακας ή (ρυθμιζόμενος) νομικοί
χωρίς στενά υποκατάστατα
62
31
5
1
5:
: , , : ,
,
(price takers),
2
1
5:
: ,
, (price makers) :
,
:
, ,
:
,
3
5:
: ,ÂŤ Âť
4
2
5:
: ,
: )=
)
5
5:
:
,
)
6
3
5:
: ., ,
,
) : , ,
,
,
: ) : 7
5:
1987;
(Truett Truett, 1992; Douglas, Thompson, 1985) =
+
= (1+ )
(1)
: 8
4
5:
:
,
9
5:
10
5
5:
,
,
11
5:
:
12
6
5:
:
»: , =
=
13
5:
: . =
) = *Q
/dQ = T+Q (dT/dQ) = T+(QT/T)* (dT/ dQ) = T[1+(Q/T)* (dT/dQ)] =>
= (1+1/ )
(2)
14
7
5:
: = = (1+1/ )
(3)
): MK= OPK = (1+1/ )
(4)
15
5:
= [( +1)/ ] = +1)
, , ,
= (1+ ) 1+ = +1 = /( +1) –1 /( +1) =1-1/ ( +1) = -1/( +1)
(5) (6) »: (1) (7)
(8)
16
8
5:
) ,
,
, .,
) .,
)
=-4,
.
: = 33,3% = -5,
25% 17
5:
, ,
-
», ,
:
18
9
5:
= -1/( +1) = =( )/ ,
-1/( +1) = ( =[-
)
(8) (1)
)/
/(
)] - 1
(9)
19
5:
5
, , 39%
2,5 1,8
. = -1,8/(2,5-1,8) – 1 = -1,8/0,7 – 1 = -2,57-1 = -3,57 –3,57
39% 20
10
5:
10%, 35.7% ,
. 25%,
21
5:
1.
,
,
. : ,
,
plasma, LCD 22
11
5:
:
:
,
, 23
5:
2.
, )
:
, 24
12
5:
3.
)
., ,
,
) 25
5:
)
, , ,
)
(skimming price) ,
26
13
5:
,
(€/ )
T*
*
27
5:
1.
, 28
14
5:
2. ,
: 29
5:
30
15
5:
)
(penetration pricing)
,
,
:
31
5:
>0)
??? ,
, 32
16
5:
(product line) :
: OPE = OPK :
33
5:
)
:
)
34
17
5:
)
:
:
35
5:
: i
i,
: =
(trial and error techniques) 36
18
5:
:
: : ,
37
5:
:
>1)
38
19
5:
: , home cinema
.
39
5:
) :
40
20
5:
-
,
.
)
41
5:
42
21
5:
) )
,
) 43
5:
44
22
5:
:
,
,
45
23
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Πανεπιστήμιο Αθηνών
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης 1
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Προϋπολογισμός δαπανών κεφαλαίου (capital budgeting) Διαδικασίες σχετικές με προγραμματισμό των επενδυτικών σχεδίων των οποίων τα αποτελέσματα αναμένεται να επηρεάσουν την χρηματοοικονομική κατάσταση και τη γενικότερη λειτουργία της επιχείρησης σε χρονικό διάστημα μεγαλύτερο του έτους Διαδικασία λήψης αποφάσεων σχετικά με την επιλογή της επιχείρησης: (α) να επενδύσει ή όχι διαθέσιμα κεφάλαια (β) να επιλέξει μεταξύ διαθεσίμων εναλλακτικών επενδυτικών σχεδίων 2
1
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Επενδυτικά σχέδια:
αντικατάσταση ή επέκταση υπαρχουσών εγκαταστάσεων και εξοπλισμού Ανάπτυξη και διαφοροποίηση των δραστηριοτήτων της επιχείρησης (νέα προϊόντα, έρευνα-ανάπτυξη) εξαγορά μιας άλλης επιχείρησης ανάπτυξη μιας διαφημιστικής εκστρατείας την αγορά μετοχών 3
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Στόχος: μεγιστοποίηση της αξίας της επιχείρησης Προϋπόθεση: αυστηρό σχεδιασμό και συνεχή έλεγχο και εκτιμήσεις πωλήσεων, αποδόσεων και κόστους, με διάρκεια ζωής που εκτείνεται πολλά χρόνια στο μέλλον Συνθήκες αβεβαιότητας (ατελής γνώση για κόστος κεφαλαίου, έσοδα, πληθωρισμό → κίνδυνος) Προϋπολογισμός δαπανών κεφαλαίου: εφαρμόζει γενικά τη θεωρία της οριακής ανάλυσης, δηλαδή οριακό έσοδο (% απόδοση επένδυσης) = οριακό κόστος (οριακό κόστος κεφαλαίου) 4
2
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Mεγάλες επενδύσεις → αυξημένες δαπάνες Έλλειψη κεφαλαιουχικού εξοπλισμού → πρόβλημα ανταγωνιστικότητας προϊόντων ή/και μείωση μεριδίου αγοράς Xρονικός ορίζοντας που καλύπτει το capital budgeting ανάλογα με: 1. 2.
ανάγκες που ικανοποιεί το προϊόν και τον ανταγωνισμό που επικρατεί επίδραση της τεχνολογικής εξέλιξης στην δημιουργία ενός νέου προϊόντος 5
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Προϋπολογισμός δαπανών χωρίς περιορισμό στην διαθεσιμότητα κεφαλαίων Ερωτήματα: (α) συμφέρει την επιχείρηση να επενδύσει σε προσφερόμενα επενδυτικά σχέδια; (β) ποια επένδυση πρέπει να προκριθεί μεταξύ αμοιβαία αποκλειόμενων σχεδίων; Δύο συνθήκες για απεριόριστα κεφάλαια: 1. Διαθεσιμότητα αποταμιευμένων πόρων μεγάλου ύψους από την επιχείρηση 2. Ελεύθερη πρόσβαση στην αγορά κεφαλαίων για άντληση εξωτερικής χρηματοδότησης 6
3
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Μέθοδοι ιεράρχησης των επενδυτικών προτάσεων 1.
Η μέθοδος της Καθαρής Παρούσας Αξίας (ΚΠΑ, Net Present Value)
2.
Η μέθοδος της Εσωτερικής Ποσοστιαίας Απόδοσης (ΕΠΑ, Internal Rate of Return)
3.
Η μέθοδος του λόγου Οφέλους-Κόστους (Ο/Κ, Benefit-Cost Ratio)
4.
Η μέθοδος της Περιόδου Επανείσπραξης (ΠΕ, Payback Period) 7
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Καθαρή Παρούσα Αξία (KΠΑ) Άθροισμα των προεξοφλημένων αξιών των μελλοντικών ροών εσόδων (ταμιακές ροές) και κόστους που απορρέουν από την πραγματοποίηση ενός επενδυτικού προγράμματος
ΚΠΑ = Σ Χτ/(1+g)ν – Εo= (Χ1/(1+g) + Χ2/(1+g)2 + Χ3/(1+g)3+ … (Χν/(1+g)ν) – Εo (1) Χ1, Χ2...Χν : καθαρές ροές εσόδων (ταμιακές ροές) g: κόστος ευκαιρίας, δηλαδή επιτόκιο ή απόδοση την οποία η επιχείρηση θα απολάμβανε εάν είχε επενδύσει τα κεφάλαια της στην καλύτερη εναλλακτική τοποθέτηση αντιμετωπίζοντας το ίδιο επίπεδο κινδύνου και αβεβαιότητας ν: προβλεπόμενη διάρκεια ζωής της επένδυσης Εo: αρχικό κόστος επένδυσης την στιγμή πραγματοποίησης της επένδυσης 8
4
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Υπόθεση: η επιχείρηση έχει τέλεια πληροφόρηση σχετικά με τα μελλοντικά έσοδα και το κόστος που σχετίζονται με κάθε επενδυτική πρόταση ΚΠΑ > 0 (ΠΑ > Ε0): αποδεκτή η επένδυση ΚΠΑ< 0 (ΠΑ < Ε0): απορρίπτεται η επένδυση ΚΠΑ = 0 (ΠΑ = Ε0) : οριακή επένδυση 9
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Καθαρές ροές εσόδων (Χτ): Αφορούν αποκλειστικά το εν λόγω επενδυτκό σχέδιο Επιπλέον έσοδα - επιπλέον κόστος για την πραγματοποίηση των εσόδων + εκπτώσεις φόρων από αποσβέσεις δαπανών κεφαλαίου + πιθανές επιχορηγήσεις κεφαλαίου και επιδοτήσεις Μέθοδος εκτίμηση των αποσβέσων: Γραμμική μέθοδος απόσβεσης (E0/v) Mέθοδος «επιταχυνόμενης» απόσβεσης
10
5
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Υπόθεση: αβεβαιότητα σχετικά με τις μελλοντικές ροές εσόδων-κόστους → Προσδοκώμενη (expected) Καθαρή Παρούσα Αξία Παρούσες αξίες μελλοντικών ροών * πιθανότητα να συμβούν Το άθροισμα τους είναι η προσδοκώμενη παρούσα αξία ροών Προσδοκώμενη Καθαρή Παρούσα Αξία > 0: δεκτή η επένδυση 11
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Εσωτερική Ποσοστιαία Απόδοση ή Εσωτερικός Βαθμός Απόδοσης Είναι το προεξοφλητικό επιτόκιο που εξισώνει την παρούσα αξία των μελλοντικών ροών εσόδων με το αρχικό κόστος της επένδυσης
Χ1/(1+ι) + Χ2/(1+ι)2 + Χ3/(1+ι)3 + …… + Χn/(1+ι)n = Εo
(2)
όπου i: ΕΠΑ επένδυσης Το αρχικό κόστος Εo,, το κόστος ευκαιρίας g και οι τιμές των Χ1, Χ2, …. Χn είναι γνωστά αλλά όχι η τιμή του i Η ΚΠΑ είναι δεδομένη και προκύπτει η τιμή του i που 12 μηδενίζει την ΚΠΑ
6
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
H ΕΠΑ προκύπτει με διαδοχικές προσπάθειες (trial and error techniques) Σύγκριση της ΕΠΑ με το κόστος ευκαιρίας g ΕΠΑ > g: δεκτή η επένδυση Συμφέρει την επιχείρηση να δανειστεί χρήματα ή να χρησιμοποιήσει δικά της διαθέσιμα κεφάλαια, εάν έχει, και να μεγιστοποιήσει την παρούσα αξία της επιχείρησης ΕΠΑ = g: οριακή επένδυση ΕΠΑ < g: απορρίπτεται η επένδυση
13
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Παράδειγμα 1- Κατάλογος από διάφορα επενδυτικά σχέδια με διαφορετική ΕΠΑ (g=15%) Επενδυτικά
Κόστος
Αθροιστικό
Ε.Π.Α
Έργα
(€ χιλ.)
Ποσό
1
600
600
21
2
150
750
20
3
600
1.350
18
4
300
1.650
17
5
450
2.100
14
15% σημείο
6
600
2.700
12
απόρριψης
7
750
3.450
10
Aποδεκτά τα σχέδια 1 έως 4 Συνολικές επενδύσεις 1,65εκ. ευρώ
14
7
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Λόγος οφέλους-κόστους Ο λόγος της παρούσας αξίας των μελλοντικών ροών εσόδων προς το αρχικό κόστος της επένδυσης
Ο/Κ = [ΣΧτ /(1+ι)τ ] /Εo
(3)
Ο/Κ > 1: αποδεκτή η επένδυση O/K, ΚΠΑ, ΕΠΑ: απόλυτα συμβατά
15
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Περίοδος Επανείσπραξης Το χρονικό διάστημα που απαιτείται από την έναρξη μιας επένδυσης για την επανάκτηση του αρχικού κόστους επένδυσης μέσω των ροών καθαρών εισπράξεων Κριτήριο που χρησιμοποιείται αρκετές φορές στην πράξη
16
8
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Παράδειγμα 2 Παρουσίαση εισπράξεων επενδυτικών προγραμμάτων (χιλ. ευρώ) Χρόνος Α Β 1
50
12
2
20
15
3
30
35
4
10
40
5
10
80
Αρχικό κόστος € 95.000 ΠΕ επένδυσης Α: 3 χρόνια, ΠΕ επένδυσης Β: 4 χρόνια Αν μία επιχείρηση χρησιμοποιήσει περίοδο επανείσπραξης 3 17 χρόνων: το Α θα γίνει αποδεκτό ενώ το Β θα απορριφθεί
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Μειονεκτήματα ΠΕ 1. 2.
Αγνοεί τα έσοδα που εισρέουν στην επιχείρηση πέραν της περιόδου επανείσπραξης Μη αναγνώριση της χρονικής αξίας του χρήματος(σχέδια με ίδιο κόστος και ΠΕ) Παράδειγμα (Ε0: 4εκ.) Χρόνος Γ Δ
1
3.000.000
1.000.000
2
1.000.000
3.000.000
3
1.000.000
1.000.000 18
9
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Πλεονέκτημα ΠΕ 1. Εύκολη και γρήγορη εφαρμογή 2. Χρήσιμο για μικρά επενδυτικά σχέδια: το κόστος χρησιμοποίησης πολύπλοκων μεθόδων μπορεί να ξεπερνά τα οφέλη των καλύτερων επιλογών μεταξύ εναλλακτικών προγραμμάτων 3. Χρήσιμο όταν υπάρχει αβεβαιότητα για την πορεία μιας αγοράς ή της οικονομίας Πράξη: συνδυασμός ΠΕ με ΚΠΑ και ΕΠΑ Η ΠΕ χρησιμοποιείται ως δείκτης κινδύνου, διότι η ταχύτερη επανείσπραξη εκθέτει το αρχικό κεφάλαιο σε μικρότερο κίνδυνο 19
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Αμοιβαία αποκλειόμενες επενδύσεις Η πραγματοποίηση του ενός αποκλείει αυτομάτως την πραγματοποίηση του άλλου(ων) Παράδειγμα: δύο ή περισσότερα σχέδια εκτελούν την ίδια λειτουργία ή χρησιμοποιούν τον ίδιο χώρο ή τους ίδιους περιορισμένους παραγωγικούς συντελεστές σε μία επιχείρηση Ή διαγωνίζονται μεταξύ τους για την χρησιμοποίηση των ίδιων περιορισμένων χρηματικών κεφαλαίων Βασικό θέμα: ιεράρχηση των επενδυτικών σχεδίων ώστε να επιλεγούν τα πλέον κατάλληλα για τους στόχους της επιχείρησης 20
10
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Μεμονωμένη επένδυση: ΚΠΑ>0 αποδεκτή Αμοιβαία αποκλειόμενες: αποδεκτή αυτή με την μεγαλύτερη ΚΠΑ Μεμονωμένη επένδυση: ΕΠΑ > g αποδεκτή Αμοιβαία αποκλειόμενες: αποδεκτή αυτή με την μεγαλύτερη ΕΠΑ Εάν ΕΠΑ > g τότε ΚΠΑ>0 Άρα, και οι δύο μέθοδοι καταλήγουν στο ίδιο αποτέλεσμα 21
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Βασικές διαφορές της ΚΠΑ και της ΕΠΑ Περίπτωση Μεμονωμένων Επενδύσεων 1.
Διαφορετικά προεξοφλητικά επιτόκια
2.
Διαφορετική αντιμετώπιση του προβλήματος των εναλλαγών στα πρόσημα των ΚΤΡ (πολλαπλές, ίσως, ρίζες εξίσωσης βαθμού ίσου με τον χρονικό ορίζοντα αξιολόγησης για μη συμβατικές επενδύσεις)
22
11
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Εναλλαγές
Αριθμός
Πρόσημων
θετικών ΕΒΑ
ΚΤΡ3
1
1
+ ΚΤΡ3
2
2
+ ΚΤΡ2
ΚΤΡ3
3
3
-
+
Επένδυση
Τ0
Τ1
Τ2
Τ3
Α
Κ0
ΚΤΡ1
ΚΤΡ2
Β
Κ0
+ ΚΤΡ1
+ ΚΤΡ2
Γ
Κ0
+ ΚΤΡ1
-
+
23
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
3. το κριτήριο της ΚΠΑ εκφράζεται σε απόλυτους όρους, ενώ η ΕΠΑ είναι ένα ποσοστό
24
12
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Βασικές διαφορές της ΚΠΑ και της ΕΠΑ Περίπτωση Αμοιβαία Αποκλειόμενων Επενδύσεων 1.
Πρόβλημα μεγέθους ή κλίμακας: το κόστος του ενός επενδυτικού προγράμματος είναι σημαντικά μεγαλύτερο του άλλου
25
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Παράδειγμα 3 Επένδυση Α -100 Euro 120 Euro
Επένδυση Β -200 Euro 236 Euro
Τ0 Τ1 (g= 10%) Αξιολόγηση με ΚΠΑ Επένδυση Α ΚΠΑ=9,091 Euro Απόφαση: Αφού ΚΠΑ >0, η επένδυση γίνεται αποδεκτή Επένδυση Β ΚΠΑ=14,545 Euro Απόφαση: Αφού ΚΠΑ >0, η επένδυση γίνεται αποδεκτή Επιλογή: ΚΠΑΒ>ΚΠΑΑ, επιλέγεται η επένδυση Β 26
13
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Αξιολόγηση με ΕΠΑ Επένδυση Α ΕΠΑ=0,20 Απόφαση: Αφού ΕΠΑ >g, η επένδυση A γίνεται αποδεκτή Επένδυση Β ΕΠΑ =0,18 Απόφαση: Αφού ΕΠΑ >g, η επένδυση B γίνεται αποδεκτή Επιλογή: ΕΠΑΑ>ΕΠΑΒ επιλέγεται η επένδυση Α 27
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Διαπιστώσεις Η ΕΠΑ της Α δεν μας πληροφορεί σε πόσες μονάδες κεφαλαίου το 20% είναι επιτεύξιμο Όταν λάβουμε υπόψη το μέγεθος του κεφαλαίου επί του οποίου το 20% είναι επιτεύξιμο, τότε προτιμούμε το 18%, το οποίο επιτυγχάνεται σε περισσότερες μονάδες κεφαλαίου, δηλαδή 200 Euro Η ΕΠΑ δεν έχει σχεδιασθεί για την επιλογή επενδύσεων, επειδή: α) αγνοείται η διάσταση του μεγέθους του κεφαλαίου που απαιτείται για την επένδυση β) δεν ενσωματώνεται άμεσα στη διαδικασία υπολογισμού της ΕΠΑ το κόστος ευκαιρίας του κεφαλαίου g 28
14
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Πρόβλημα χρόνου ή του συγχρονισμού: η εξέλιξη των αποδόσεων διαχρονικά διαφέρει Παράδειγμα 4 Επένδυση Α
Επένδυση Β
Τ0
(100)
(100)
Τ1
0
100
Τ2
156,25
35,84
g =10%, ΚΠΑ & ΕΠΑ ? 29
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Αξιολόγηση με ΕΠΑ Επένδυση Α ΕΠΑ=25% Απόφαση: Αφού ΕΠΑ >g, η επένδυση A γίνεται αποδεκτή Επένδυση Β ΕΠΑ =28% Απόφαση: Αφού ΕΒΑ >g, η επένδυση B γίνεται αποδεκτή Επιλογή μεταξύ Α και Β: Επιλέγεται η Β, επειδή ΕΠΑΒ > ΕΠΑΑ
30
15
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Αξιολόγηση με ΚΠΑ Επένδυση Α ΚΠΑ=29,13 Euro Απόφαση: Αφού ΚΠΑ >0, η επένδυση γίνεται αποδεκτή Επένδυση Β ΚΠΑ=20,52 Euro Απόφαση: Αφού ΚΠΑ >0, η επένδυση γίνεται αποδεκτή Επιλογή μεταξύ Α και Β: ΚΠΑA>ΚΠΑB, επιλέγεται η επένδυση A 31
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Πού οφείλονται τα διαφορετικά αποτελέσματα; Η περίπτωση της ΕΠΑ Επένδυση Β: συνολικά 135,84 Euro Επένδυση Α: 156,25 Euro O όγκος των ΚΤΡ της Β πραγματοποιείται στο Τ1, ενώ το 100% των ΚΤΡ της Α πραγματοποιείται στο Τ2 Αυτή η σημαντική διαφορετική χρονική διάρθρωση των ΚΤΡ της Β σε σχέση με την Α, αντισταθμίζει το μειονέκτημα του μικρότερου συνολικού ποσού των ΚΤΡ της Β Tελικό αποτέλεσμα: ΕΠΑΒ > ΕΠΑΑ 32
16
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Η περίπτωση της ΚΠΑ Επένδυση Α
Επένδυση Β
i
ΚΠΑ Α
ΚΠΑ Β
Τ0
(100)
(100)
5,0%
41,72 €
27,75 €
Τ1
0
100
10,0%
29,13 €
20,53 €
Τ2
156,25
35,84
15,0%
18,15 €
14,06 €
20,0%
8,51 €
8,22 €
20,41%
7,77 €
7,77 €
25,0%
0,00 €
2,94 €
28,0%
-4,63 €
0,00 €
30,0%
-7,54 €
-1,87 €
35,0%
-14,27 €
-6,26 €
Χαμηλά επιτόκια: η αρνητική επίδραση της προεξόφλησης δεν είναι τόσο σημαντική και για το λόγο αυτό, ΚΠΑΑ > ΚΠΑΒ 33
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Η ΚΠΑ της Α μειώνεται με ταχύτερο ρυθμό όταν αυξάνεται το g, σε σχέση με την ΚΠΑ της Β Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι ΚΤΡ της Α είναι εξ’ ολοκλήρου συγκεντρωμένες στο Τ2, σε σχέση με την Β, ο όγκος των ΚΤΡ της οποίας έχει συγκεντρωθεί στο Τ1, ένα έτος νωρίτερα, όπου η επίδραση του προεξοφλητικού επιτοκίου είναι λιγότερο σημαντική
34
17
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Όταν g χαμηλό (< 0,2041): η θετική επίδραση του μεγέθους των ΚΤΡ υπερτερεί της αρνητικής επίδρασης της προεξόφλησης και ΚΠΑΑ > ΚΠΑΒ Tα δύο κριτήρια οδηγούν σε διαφορετικές αποφάσεις Όταν, g > 0,2041: η αρνητική επίδραση της προεξόφλησης υπερτερεί της θετικής επίδρασης των ΚΤΡ της Α και ΚΠΑΑ < ΚΠΑΒ Kαι τα δύο κριτήρια οδηγούν σε ταυτόσημες αποφάσεις
35
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Τι αποφασίζουν οι επιχειρήσεις κάτω από τέτοιες συνθήκες; Λήψη τελικής απόφασης με την ΚΠΑ Προσδιορίζει πόσο αυξάνεται η αξία της επιχείρησης ως αποτέλεσμα της επένδυσης
36
18
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Επιλογή επενδυτικών προγραμμάτων με περιορισμό στη διαθεσιμότητα κεφαλαίων Το ύψος του προϋπολογισμού επενδύσεων είναι μικρότερο από το επίπεδο των επενδύσεων που θα γινόταν αποδεκτό Αντικειμενικός σκοπός: η προώθηση εκείνων των επενδύσεων οι οποίες μεγιστοποιούν την απόδοση των περιορισμένων επενδυτικών κεφαλαίων Ιεράρχηση επενδύσεων με βάση την ΚΠΑ τους Γίνονται αποδεκτά ξεκινώντας από την επένδυση με την μεγαλύτερη ΚΠΑ μέχρι εκείνη το κόστος της οποίας δεν καλύπτεται από τα εναπομείναντα διαθέσιμα κεφάλαια 37
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Ορισμός και ανάλυση επενδύσεων Επένδυση πόρων: χρήση πόρων στο παρόν η οποία δημιουργεί μελλοντικές ωφέλειες Kατανάλωση: χρήση πόρων η οποία δημιουργεί ωφέλεια μόνο στο παρόν H επένδυση συνεπάγεται μεταφορά διαθέσιμων πόρων από το παρόν στο μέλλον
38
19
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Οπτική γωνία επιχείρησης: επένδυση αποτελεί κάθε τοποθέτηση χρημάτων (εκροή) η οποία υπόσχεται τη δημιουργία χρηματικών εισροών στο μέλλον Eπένδυση: ανταλλαγή παρουσών με μελλοντικές αξίες
Τοποθέτηση στο χρόνο (0): -Ε0 (επενδυτική δαπάνη πόρων) Εισροές σε μελλοντικούς χρόνους Χ1, Χ2, …. ΧΝ 39
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Παρούσα αξία μελλοντικών ροών Π: Π
=
Ν
∑ γ
= 0
Χ
γ
/( 1 + i )
γ
Aντιπροσωπεύει το ισοδύναμο σε παρούσα αξία των μελλοντικών εισροών της επένδυσης και γι΄ αυτό αποκαλείται η αξία της επένδυσης Ε0: η δαπάνη η οποία πρέπει να πραγματοποιηθεί στο παρόν για την ανάληψη της επένδυσης
40
20
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
ΚΠΑ = Π – Ε0
(4)
Αν Π >Ε0 τότε ΚΠΑ>0
(4α)
Αν Π=ΕΟ, τότε ΚΠΑ=0
(4β)
Αν Π<Ε0, τότε ΚΠΑ<0
(4γ)
Παρατηρούμε ότι,
41
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Kόστος ευκαιρίας Οι όροι που επικρατούν στην αγορά κεφαλαίων (δηλαδή το επιτόκιο ισορροπίας) προσδιορίζουν το κόστος ευκαιρίας για την μετατροπή παρόντων σε μελλοντικούς διαθέσιμους πόρους Για κάθε άλλη επένδυση που επιθυμεί να πραγματοποιήσει η επιχείρηση, η απόδοση μίας τοποθέτησης στην αγορά δανειακών κεφαλαίων αποτελεί το κόστος ευκαιρίας
42
21
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Χρηματοοικονομικές επενδύσεις Παράδειγμα: εκχώρηση δανείου από επιχείρηση Αγορά κεφαλαίων: προσφέρει εναλλακτικές επενδύσεις Εφ΄ όσον οι όροι μιας χρηματοοικονομικής επένδυσης όπως το δάνειο αποτελούν το μέτρο σύγκρισης για όλες τις άλλες επενδύσεις, η Καθαρή Παρούσα Αξία της χρηματοοικονομικής επένδυσης είναι πάντοτε ίση προς το μηδέν Ισχύει σε όλες τις περιπτώσεις επειδή οι όροι μελλοντικής εισροής από ένα δάνειο προσδιορίζονται πάντοτε από το επιτόκιο ισορροπίας 43
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Παραδείγματα 5 1.
Ας υποτεθεί ότι ένα ποσό Κ εκχωρείται ως μονοετές δάνειο Μετά το πέρας του έτους επιστρέφεται στον δανειστή ένα ποσό Κ (1+ι)
Επενδυτική Δαπάνη Ε0 = Κ Μελλοντική εισροή
= Κ(1+ι)
Π.Α Μελλοντικής Εισροής Π = Κ (1+ι) = (1+ι) ΚΠΑ = Π – Ε0 = Κ – Κ = 0 44
22
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
2. Ας υποτεθεί ότι ένα ποσό Κ εκχωρείται για τέσσερα χρόνια και ο οφειλέτης υποχρεούται να κάνει μία μόνον εξοφλητική πληρωμή στο τέλος της τετραετίας
Επενδυτική Δαπάνη Ε0 = Κ Μελλοντική εισροή (έτος 4) = Κ (1+ι)4 Π.Α Μελλοντικής Εισροής Π = Κ (1+ι)4 = Κ (1+ι)4 ΚΠΑ = Π – Ε0 = Κ – Κ = 0 45
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
3. Ας υποτεθεί ότι ένα ποσό Κ εκχωρείται για δύο χρόνια με υποχρέωση του οφειλέτη να πληρώσει μόνο τόκο το πρώτο έτος και τόκο συν κεφάλαιο το δεύτερο έτος Επενδυτική δαπάνη Ε0 = Κ Εισροή έτους 1
ιΚ
Εισροή έτους 2
(1+ι) Κ
Π.Α Μελλοντικών εισροών Π = ιΚ
+ (1+ι) Κ
1+ι = ιΚ + Κ 1+ι
= ιΚ
2
1+ι
(1+ι) =
+
Κ
=
1+ι
Κ(1+ι) = K 1+ι
ΚΠΑ = Π – Ε0 = Κ- Κ = 0
46
23
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Πραγματικές επενδύσεις Δύο χαρακτηριστικά των πραγματικών αγαθών: 1.
Διαρκούν στο χρόνο
2.
Γίνονται πηγή εισροής χρηματικών πόρων σε μία ή περισσότερες μελλοντικές περιόδους Παραδείγματα: μηχανή παραγωγής προϊόντος, κτίριο που ενοικιάζεται, εργοστάσιο, έκταση αγροτικής εκμετάλλευσης, μεταλείο, επιβατικό πλοίο, φορτηγό αυτοκίνητο, απόθεμα προϊόντος που θα ρευστοποιηθεί σταδιακά στο μέλλον, ευρεσιτεχνία 47 ενός νέου φαρμάκου
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Παράδειγμα 6 Ο επιχειρηματίας Θ διαθέτει 10 εκατ. ευρώ και εξετάζει δύο επενδύσεις που κοστίζουν ακριβώς τόσο Επένδυση 1: κατασκευή και θέση σε λειτουργία ενός εργοστασίου κατασκευής πλαστικών ειδών Διάρκεια ζωής: 6 χρόνια μετά την οποία το κτίριο και οι εγκαταστάσεις θα εκποιηθούν προς 1 εκατ. Ευρώ Δυναμικότητα: 10.000 μονάδες προϊόντος το χρόνο Προβλεπόμενο περιθώριο λειτουργικού κέρδους: 250 ευρώ ανά μονάδα Τα πρώτα δύο χρόνια το εργοστάσιο θα λειτουργήσει αντίστοιχα στο 65% και στο 85% της δυναμικότητάς του Από το τρίτο έτος και πέρα, η λειτουργία του θα 48 απορροφήσει το 100% της δυναμικότητάς του
24
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Επένδυση 2: προσθήκη μιας νέας πτέρυγας σε εργοστάσιο παραγωγής χρωμάτων που ήδη λειτουργεί υπό την ιδιοκτησία του Θ Διάρκεια: 6 χρόνια χρήσιμης ζωής και θα είναι εντελώς άχρηστες μετά το διάστημα αυτό Η επέκταση θα επιτρέψει πρόσθετη παραγωγή 2.000 τόνων το χρόνο Περιθώριο λειτουργικού κέρδους: 1.000 ευρώ ανά τόνο Το επιτόκιο είναι 10% κατ΄ έτος
49
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Εργοστάσιο Πλαστικών (μεγέθη σε εκατ. ευρώ) Έτος
Εκροή
Εισροή
Συντελεστής
Παρούσα Αξία
Αναγωγής 0
-10
1.000
-10
1
1.625
0,909
1,48
2
2.125
0,827
1,76
3
2.5
0,751
1,88
4
2.5
0,683
1,71
5
2.5
0,621
1,55
6
3.5
0,565
1,98
ΚΠΑ
0,36
50
25
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Επέκταση εργοστασίου χρωμάτων (μεγέθη σε εκατ. ευρώ) Έτος
Εκροή
0
-10
Εισροή
Συντ. Αναγωγής
Παρούσα Αξία
1.000
-10
1
2.0
0,909
1,82
2
2.0
0,827
1,65
3
2.0
0,751
1,50
4
2.0
0,683
1,37
5
2.0
0,621
1,24
6
2.0
0,565
1,13
ΚΠΑ
-1,29
51
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Aξία της επιχείρησης Eπιχείρηση: κατέχει ένα χαρτοφυλάκιο επενδυτικών αγαθών από το οποίο προσδοκά μελλοντικές εισροές Αξία κάθε επενδυτικού αγαθού = παρούσα αξία των μελλοντικών εισροών που υπόσχεται Το άθροισμα των αξιών όλων των επενδυτικών αγαθών και κατέχει η επιχείρηση αποτελεί την αξία των περιουσιακών στοιχείων της επιχείρησης 52
26
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Μαθηματική αναπαράσταση της αξίας της επιχείρησης Αλ: αξία του επενδυτικού αγαθού λ, όπου λ είναι δείκτης με τιμές (λ= 1,2,….Π) Χλγ: εισροή η οποία προσδοκάται από το επενδυτικό αγαθό λ κατά την χρονική περίοδο γ Νλ
Αλ = Σ Χλγ /(1+ι)γ
(5)
γ=0
Νλ: τελευταία περίοδος ζωής του επενδυτικού αγαθού λ 53
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
ΧΠγ: συνολικές εισροές της επιχείρησης από τα επενδυτικά αγαθά που κατέχει X
Π γ
=
Π
∑ λ
= 1
Χ
λγ
(6)
Ν: περίοδος ζωής του πιο μακρόβιου επενδυτικού αγαθού της επιχείρησης Ν = Μεγ {Νλ} (7) Για κάθε επενδυτικό αγαθό λ, όπου, Νλ < Ν Θεωρούμε ότι οι εισροές του κατά τις περιόδους (Νλ+1, ….., Ν) είναι μηδενικές: Χλγ = 0 αν γ > Νλ 54
27
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
ΑΠ: η αξία των περιουσιακών στοιχείων της επιχείρησης A
Π
=
Ν
∑ γ
= 0
Χ
Π γ
/( 1 + ι )
γ
Ν ⎞ Π ⎞ Π⎛Ν ⎛Π AΠ = ∑⎜ ∑ X λγ /(1 + ι )γ ⎟ = ∑⎜⎜ ∑ Χλγ /(1 + ι )γ ⎟⎟ = ∑ Αλ γ =0 ⎝ λ =1 ⎠ λ =1 ⎝ γ =0 ⎠ λ =1
(8)
(9)
Συμπέρασμα: η αξία του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων της επιχείρησης ισούται με το άθροισμα των αξιών τους 55
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Η αξία της επιχείρησης δεν είναι δυνατόν να είναι μικρότερη της ΑΠ Α>= ΑΠ (10) Η αξία της επιχείρησης δεν μπορεί να είναι μικρότερη της ΑΠ, μπορεί όμως να είναι μεγαλύτερη Γιατί; Mία επιχείρηση κατέχει κάποια περιουσιακά στοιχεία αλλά προσβλέπει και σε μελλοντικές επενδυτικές ευκαιρίες Οι μελλοντικές επενδυτικές ευκαιρίες είναι πηγή αξίας για την επιχείρηση 56
28
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Παράδειγμα 6 (συνέχεια) O Θ πράγματι κατασκεύασε το εργοστάσιο το οποίο και λειτούργησε ως ξεχωριστή επιχείρηση, την ΘΑΕ Το εργοστάσιο έχει ήδη διατρέξει τρία χρόνια λειτουργίας και βρισκόμαστε τώρα (παρόν έτος 0) στην αρχή του τέταρτου έτους Αξία εργοστασίου ως περιουσιακού στοιχείου της επιχείρησης = ΠΑ των προσδοκώμενων εισροών από τα τρία έτη λειτουργίας που εναπομένουν
ΑΠ = 2,5 + 2,5 + 3,5 1,103 1,10 1,102
= 6,97 εκατ. ευρώ. 57
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Εάν ο Θ είχε αποφασίσει να κλείσει την επιχείρηση μετά το πέρας της ωφέλιμης ζωής του εργοστασίου (δηλαδή μετά από τρία χρόνια) τότε η αξία της ΘΑΕ θα ήταν ίση με την ΑΠ Ύστερα από κατάλληλη οικονομοτεχνική μελέτη αποφάσισε να προβεί σε δαπάνη 7,5 εκατ. ευρώ για την ανακαίνιση του παλαιού εργοστασίου Αν η ανακαίνιση γίνει στο τέλος του τρίτου έτους λειτουργίας, το εργοστάσιο θα έχει δυνατότητα λειτουργίας 6 ακόμη ετών Το πρώτο από τα 6 έτη θα λειτουργήσει στο 50% της δυναμικότητας του, αλλά τα υπόλοιπα η λειτουργία τους θα πραγματοποιηθεί σε πλήρη δυναμικότητα 58
29
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Έτος
Εκροή
Εισροή
Συντ. Αναγωγής
ΠαρούσαΑξία
3
-8,251
1,25
0,909
-6,364
4
2.5
0,827
2,068
5
2.5
0,751
1,878
6
2.5
0,683
1,708
7
2.5
0,621
1,553
8
3.5
0,565
1,978
ΚΠΑ
2,883
59
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Yποθέσεις 1. Τα έξοδα ανακαίνισης 7,5 εκατ. ευρώ επαυξάνονται κατά 0,7513 εκατ. ευρώ λόγω του ότι δεν θα πραγματοποιηθεί η εκποίηση του εργοστασίου κατά το έτος 6 2. Κατά το έτος 3, η ανακαίνιση θα περατωθεί και η λειτουργία του εργοστασίου θα αποκατασταθεί στο 100% της δυναμικότητας για το μισό έτος 3. Το νέο εργοστάσιο θα εκποιηθεί προς 1 εκατ. στο τέλος της ωφέλιμης ζωής του, το έτος 8
60
30
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Η αξία της επιχείρησης Θ.Α.Ε. Tο σχέδιο για την ανακαίνιση του εργοστασίου αποτελεί επιθυμητή επένδυση δεδομένου ότι έχει θετική ΚΠΑ Ανακαίνιση: απλώς σχέδιο, δεν έχει ακόμη μετατραπεί σε περιουσιακό στοιχείο Α = 6,970 + 2,883 = 9,853 εκατ. αξία υπαρκτών αξία μελλοντικής περ. στοιχείων επενδυτικής ευκαιρίας 61
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Γενίκευση ΧΜγ : χρηματικές εισροές προσδοκώμενες από μελλοντικές επενδυτικές ευκαιρίες κατά την περίοδο γ Χγ : κόστος ανάληψης επενδυτικών ευκαιριών κατά την περίοδο γ ΑΜ : αξία επενδυτικών ευκαιριών οο
AM = ∑ ( X Μγ − Χ γ ) /(1 + ι ) γ γ =0
(11)
Aξία της επιχείρησης Α: Α = ΑΠ + ΑΜ
(12)
62
31
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Παρατηρήσεις 1. Το μέγεθος της ΑΠ είναι πάντοτε θετικό για μια επιχείρηση που έχει στην κατοχή της κάποια περιουσιακά στοιχεία και που λειτουργεί με αυτά ΑΠ > 0 (13) 2. Το μέγεθος της ΑΜ μπορεί να είναι είτε θετικό είτε μηδενικό ΑΜ >= 0 (14) 3. Το μέγεθος της ΑΜ επειδή προέρχεται από μελλοντικές επενδυτικές ευκαιρίες, είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο στις ανταγωνιστικές πιέσεις άλλων επιχειρήσεων Lustgarten και Thomadakis (1980): η ΑΜ είναι μεγαλύτερη σε επιχειρήσεις κλάδων οι οποίοι 63 προστατεύονται από εμπόδια στην είσοδο
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Xρηματοδότηση της Eπιχείρησης Μια όψη της οικονομικής λειτουργίας: επενδυτική δραστηριότητα Άλλη όψη: χρηματοδότηση Χρηματοδότηση: η εξασφάλιση των οικονομικών πόρων που απαιτούνται για την ανάληψη επενδυτικών πρωτοβουλιών
64
32
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Χρηματοδότηση της επιχείρησης με μετοχικό κεφάλαιο Ίδρυση επιχείρησης, αρχικό μετοχικό κεφάλαιο (για ΑΕ €60.000 κατ’ ελάχιστο) Μετοχές και μέτοχοι Διάθεση κερδών: μέρισμα και αποθεματικό μετοχικό κεφάλαιο
65
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Σύμφωνα με τον νόμο προτού δοθεί το μέρισμα η εταιρία θα πρέπει να προβεί στη: Δημιουργία τακτικού αποθεματικού σε ποσοστό 5% επί των κερδών Καταβολή πρώτου μερίσματος κατ’ελάχιστο 6% επί του καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου Για την προστασία των δικαιωμάτων των μετόχων μειψηφίας, ο νόμος υποχρεώνει τις Α.Ε. να διανείμουν το 30% των καθαρών κερδών ετησίως, μετά από αφαίρεση των νόμιμων αποθεματικών Εάν η Γ.Σ. των μετόχων αποφασίσει με πλειψηφία 75% να μην δοθεί μέρισμα, τότε η υποχρέωση από τον νόμο αίρεται. 66
33
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Χρηματοδότηση νέων επενδύσεων: εσωτερική χρηματοδότηση: παρακράτηση και αποθεματοποίηση μέρους ή του συνόλου των κερδών της εξωτερική χρηματοδότηση: έκδοση νέων χρηματοοικονομικών τίτλων (νέων μετοχών)
67
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Αλγεβρική απεικόνιση Χτ: κέρδη κατά την περίοδο τ Ετ: επενδυτική δαπάνη κατά την περίοδο τ Μτ: μέρισμα ανά μετοχή την περίοδο τ Ζτ: αριθμός μετοχών που έχουν εκδοθεί μέχρι και την αρχή της περιόδου τ ΔΖτ: αριθμός νέων μετοχών που εκδίδονται κατά την περίοδο τ TMτ: τιμή μετοχής Χρηματοοικονομικό ισοζύγιο επιχείρησης κατά την περίοδο τ: (15) Χτ + ΤΜτ ΔΖτ = Μτ Ζτ + Ετ Πηγές πόρων Χρήσεις πόρων
68
34
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Εξέλιξη αριθμού εκδιδομένων μετοχών από περίοδο σε περίοδο: (16) Ζ τ+1 = Ζτ + ΔΖτ Σχέση μερισμάτων και εξωτερικής χρηματοδότησης: (17) ΤΜτ ΔΖτ = (Ετ-Χτ) +Μτ Ζτ Με δεδομένη την ποσότητα (Ετ-Χτ), κάθε αύξηση του μερίσματος θα απαιτεί ισόποση αύξηση της εξωτερικής χρηματοδότησης 69
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Με δεδομένα τα κέρδη και την πολιτική μερισμάτων, η εξωτερική χρηματοδότηση θα ωθείται κυρίως από τις επενδύσεις Υπόθεση: πολιτική διανομής ενός σταθερού ποσοστού (α) των κερδών με την μορφή μερισμάτων σε κάθε περίοδο ΤΜτ ΔΖτ
= (α-1) Χτ + Ετ
(18)
όπου ΜτΖτ = αΧτ 70
35
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Αξία επιχείρησης, μετοχικού κεφαλαίου και μετοχής Αξία επιχείρησης: ΠΑ καθαρών μελλοντικών εισροών, είτε από περιουσιακά στοιχεία που ήδη κατέχει η επιχείρηση, είτε από μελλοντικά επενδυτικά σχέδια Αξία μετοχικού κεφαλαίου = Αξία επιχείρησης (19) ΑΜΚτ = Ατ = ΑΠτ + ΑΜτ Αξία μετοχής:
ΤΜτ = ΑΜΚτ / Ζτ
(20)
71
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Χγ: συνολική εισροή κερδών της επιχείρησης κατά την περίοδο γ όπου Χγ = ΧΠγ + ΧΜγ Με βάση ορισμούς ΑΠ (εξ. 8) και ΑΜ (εξ. 11), η (19) γίνεται: οο
AMK τ = ∑ ( X γ − Ε γ ) /(1 + ι ) γ −τ γ =τ
(21)
Χρηματοοικονομικό ισοζύγιο: Χγ - Εγ = Μγ Ζγ – ΤΜγ ΔΖγ
(22) 72
36
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Αντικατάσταση (22) στην (21): Βασική σχέση αποτίμησης μετοχικού κεφαλαίου οο
ΑΜΚτ = Σ(ΜγΖγ - ΤΜγΔΖγ/(1+ι)γ-τ) γ=τ
=
οο
οο
γ=τ
γ=τ
ΣΜγΖγ/(1+ι)γ-τ - Σ ΤΜγΔΖγ/(1+ι)γ-τ
(23)
οο
ΣΜγΖγ/(1+ι)γ-τ : Π.Α των μελλοντικών πληρωμών μερίσματος γ=τ
οο
ΣΤΜγΔΖγ/(1+ι)γ-τ : αξία μετοχικού κεφαλαίου την οποία δικαιούνται οι γ=τ
μελλοντικοί μέτοχοι της επιχείρησης εφ΄ όσον αυτή προβεί σε νέες εκδόσεις μετοχών (ΔΖγ>0)
73
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Περίπτωση: η επιχείρηση δεν προβλέπει καμία έκδοση νέων μετοχών στο μέλλον ΑΜΚ = παρούσα αξία των προσδοκώμενων μερισμάτων Αριθμός μετοχών σταθερός: Ζγ = Ζ Τιμή μετοχής: οο
TΜτ = ΑΜΚ/ Ζ = ∑Μγ Ζ /(1 + ι)γ −τ 1/ Ζ = ∑Μγ /(1 + ι)γ −τ γ =τ
(24) 74
37
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Χρηματοδότηση της επιχείρησης με δανειακά κεφάλαια Σύναψη δανείου: είτε με την έκδοση ομολογιών (διαπραγματεύονται στο χρηματιστήριο) είτε με την εκχώρηση δανείου από μία τράπεζα Χρηματοοικονομικό ισοζύγιο: Χτ + ΤΜτ ΔΖτ + Δτ = Μτ Ζτ + Ετ + ΠΔτ
(25)
Δτ: νέα δάνεια που συνάπτονται κατά την περίοδο τ ΠΔτ: εξοφλήσεις τόκων και κεφαλαίων παλαιοτέρων δανείων κατά την περίοδο τ 75
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Το δάνειο ως χρηματοοικονομική επένδυση έχει μηδενική ΚΠΑ Το ποσό του δανείου ισούται με την παρούσα αξία των μελλοντικών εισροών, τόκου και κεφαλαίου από το δάνειο Το δάνειο ως τίτλος, δηλαδή, ως χρηματοοικονομική απαίτηση, έχει αξία, όπως έχουν αξία και οι μετοχές Σε κάθε χρονική στιγμή τα, η αξία ενός συναφθέντος δανείου, ή μία ομολογίας Δτ ισούται με την παρούσα αξία των μελλοντικών πληρωμών τόκου και κεφαλαίου 76
38
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Υπόθεση: μία επιχείρηση προβλέπει αέναη ροή κερδών Χ ανά περίοδο, χωρίς νέες επενδύσεις Αξία επιχείρησης κατά την περίοδο τ: A
τ
=
οο
∑ γ τ
Χ
/( 1 + ι )
γ −τ
=
Η επιχείρηση έχει εκδώσει μετοχές και μία ομολογία αέναης διάρκειας (διηνεκή ομολογία) αξίας Δ και επιτοκίου ι Χ: συνολικά κέρδη ανά περίοδο ιΔ: πληρωμές στους δανειστές ανά περίοδο Άρα (Χ-ιΔ) = Μ * Ζ (μέρισμα μετοχών) ανά περίοδο 77
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Αξία δανείου:
(26)
οο
ΑΔτ
=
ΣιΔ/(1+ι)γ-τ
γ=τ οο
ΑΜΚτ =
Σ (Χ-ιΔ)/(1+ι)γ-τ
γ=τ οο
οο
γ=τ
γ=τ
= ΣΧ/(1+ι)γ-τ - ΣιΔ/(1+ι)γ-τ
= Ατ - ΑΔτ ΑΜΚτ + ΑΔτ
(27) = Ατ
(28)
Θεμελιώδη αρχή της αποτίμησης: το άθροισμα των αξιών όλων των τίτλων χρηματοοικονομικών απαιτήσεων που έχει εκδώσει η επιχείρηση ισούται πάντοτε με την 78 συνολική αξία της επιχείρησης
39
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Παράδειγμα 6 (συνέχεια) Δεν προβλέπεται ανακαίνιση του εργοστασίου κατά το έτος 6 και ότι η επιχείρηση απλώς διακόπτει την λειτουργία της με το τέλος της ζωής του εργοστασίου Η Θ.Α.Ε πραγματοποίησε την επένδυση 10 εκατ. ευρώ με πακέτο χρηματοδότησης 7 εκατ. ευρώ σε μετοχικό κεφάλαιο και 3 εκατ. ευρώ σε δάνειο. Διάρκεια: 6ετής, με πληρωμή τόκων 10% τα έτη 1 εως 5 και πληρωμή τόκου και κεφαλαίου το έτος 6 Οι μέτοχοι θα εισπράττουν σε κάθε περίοδο μέρισμα το υπόλοιπο των κερδών, μετά την εκπλήρωση των δανειακών υποχρεώσεων της Θ.Α.Ε. 79
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Αξία επιχείρησης, μετοχικού κεφαλαίου και δανείου στο τέλος της περιόδου 1 Μέρισμα
Συντελεστής
Εισροή
Πληρωμές
(Κέρδη)
δανείου
(1)
(2)
(3)
1
1.625
0.3
1.325
1
2
2.125
0.3
1.825
0.909
3
2.5
0.3
2.2
0.827
4
2.5
0.3
2.2
0.751
5
2.5
0.3
2.2
0.683
6
2.5+1=3.5
0.3+3=3.3
0.2
0.621
Έτος
αναγωγής (4)
80
40
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Αξία της Θ.Α.Ε: Α1= 1.625*1+ 2.125*0.909 +2.5*(0.827+0.751+0.683) + 3.5*0.621 = = 1.625 + 1.932 + 5.652 + 2.174 = 11.383 Aξία του δανείου: ΑΔ1 = 0.3*(1+ 0.909 + 0.827 + 0.751+ 0.683) + 3.3*0.621= 1.251 + 2.049 = 3.300 Aξία μετοχικού κεφαλαίου: ΑΜΚ1 = 1.325*1 + 1.825*0.909 + 2.2*(0.827+0.751+0.683) + 0.2*0.621 = 1.325 + 1.659 + 4.975 + 0.124 = 8.083 Ατ = ΑΔτ + ΑΜΚτ 11.383 = 3.300 + 8.083 81
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 6: Προϋπολογισμός, ανάλυση και χρηματοδότηση επενδύσεων. Aξία της επιχείρησης
Δείκτης χρηματοοικονομικής μόχλευσης: ΔΧΜτ = ΑΔτ/ΑΜΚτ
(29)
Στην περίπτωση της Θ.Α.Ε: ΔΧΜτ = 3.3/8.083 = 0.408 Δείχνει τον βαθμό κατά τον οποίο η επιχείρηση βαρύνεται με ανειλημμένες υποχρεώσεις προς τους δανειστές της Συνθήκες αβεβαιότητας: Αν τα κέρδη της από περίοδο σε περίοδο υπόκεινται σε διακύμανση ενώ οι δανειακές της υποχρεώσεις παραμένουν σταθερές, οι απολαβές των μετόχων δείχνουν αυξημένη ευαισθησία στις διακυμάνσεις όσο μεγαλύτερος είναι ο ΔΧΜ 82
41
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Πανεπιστήμιο Αθηνών
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 Επιχειρηματικές αποφάσεις με κίνδυνο και αβεβαιότητα 1
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 7: Επιχειρηματικές αποφάσεις με κίνδυνο και αβεβαιότητα
Η λήψη επιχειρηματικών αποφάσεων πραγματοποιείται σχεδόν πάντοτε υπό συνθήκες αβεβαιότητας Το μέλλον δεν είναι ποτέ δυνατόν να προβλεφθεί με ακρίβεια Περιγραφή πιθανών εκβάσεων των αποφάσεων, των κεντρικών προσδοκιών για το αποτέλεσμα των ενεργειών, και των ακραίων περιπτώσεων που μπορεί να προκύψουν
2
1
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 7: Επιχειρηματικές αποφάσεις με κίνδυνο και αβεβαιότητα
Μετρήσιμη Αβεβαιότητα Συστηματική μορφή αντιλήψεων: περιγραφή τους με μια πιθανοκατανομή εκβάσεων, το κάθε ενδεχόμενο αποτέλεσμα συνδέεται με μία πιθανότητα πραγματοποίησής του Υπολογισμός αβεβαιότητας: προσδοκώμενη τιμή του αποτελέσματος, η διακύμανσή του και άλλα στατιστικά μέτρα
3
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 7: Επιχειρηματικές αποφάσεις με κίνδυνο και αβεβαιότητα
Μη Μετρήσιμη Αβεβαιότητα Γενική και διάχυτη αβεβαιότητα, με πολύ διάσπαρτα αποτελέσματα τα οποία δύσκολα μπορούν να συνδεθούν με συγκεκριμένες πιθανότητες Γιατί μπορεί να συμβαίνει; H ποιότητα της πληροφόρησης για μελλοντικές εκδοχές των πραγμάτων είναι πολύ χαμηλή Aν εγκυμονούνται μεγάλες αλλαγές, ανεξάρτητες από την επιχειρηματική απόφαση (π.χ. η κήρυξη ενός πολέμου, μία μεγάλη οικονομική ανακάλυψη ή μία καταστροφή) 4
2
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 7: Επιχειρηματικές αποφάσεις με κίνδυνο και αβεβαιότητα
Μη μετρήσιμη αβεβαιότητα: επιδρά στο γενικό επιχειρηματικό κλίμα και στον τρόπο που συμπεριφέρονται οι επιχειρηματίες (πεδίο επιχειρηματικότητας) Δεν μπορεί να γίνει αντικείμενο κανόνων κατανομής κινδύνου Μπορεί να συστηματοποιηθεί η αντιμετώπισή της με την επεξεργασία κριτηρίων τα οποία, έστω και υποκειμενικά, εμφανίζουν εσωτερική συνοχή
5
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 7: Επιχειρηματικές αποφάσεις με κίνδυνο και αβεβαιότητα
Βασικό υπόβαθρο του επενδυτικού λογισμού υπό συνθήκες αβεβαιότητας: η συλλογή πληροφοριών Κατηγορίες πληροφοριών: 1.
Aφορούν στην ίδια την επένδυση
2.
Αφορούν στην πιθανή εξέλιξη των αγορών κεφαλαίου
3.
Αφορούν εξελίξεις στο γενικότερο θεσμικό περιβάλλον μιας επένδυσης Η συλλογή και επεξεργασία πληροφοριών αποτελεί θεμελιώδες έργο κάθε διαχειριστή επενδύσεων 6
3
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 7: Επιχειρηματικές αποφάσεις με κίνδυνο και αβεβαιότητα
Αβέβαιες χρηματοροές- Παράδειγμα Επενδυτικό σχέδιο: αγορά ενός μηχανολογικού εξοπλισμού για παραγωγή ενός προϊόντος Διάρκεια παραγωγής: 2 χρόνια Στο τέλος της περιόδου, ο εξοπλισμός θα έχει υπολειμματική αξία 30.000 ευρώ Η καθαρή χρηματοροή θα εξαρτηθεί από το αν η ζήτηση για το προϊόν σε κάθε περίοδο θα είναι ‘υψηλή’, ‘κανονική’ ή ‘χαμηλή’ 7
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 7: Επιχειρηματικές αποφάσεις με κίνδυνο και αβεβαιότητα
Χρηματοροές από χρήση εξοπλισμού Ετος 1
Ετος 2
Πιθανότητα Ζήτηση Χρηματοροή 0,333
Υψηλή
Πιθανότητα Ζήτηση Χρηματοροή
125.000
0,333
0,333
Κανονική 100.000
0,333
0,333
Χαμηλή
0,333
75.000
Υψηλή
225.000
Κανονική 175.000 Χαμηλή
125.000
Κόστος αγοράς εξοπλισμού: 220.000 Ευρώ Υπολειμματική αξία:
30.000 Ευρώ 8
4
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 7: Επιχειρηματικές αποφάσεις με κίνδυνο και αβεβαιότητα
Αποτίμηση επένδυσης Ν
Προσδ. Χρηματοροή= ∑ ΚΤΡι Π ι ι =1
Προσδ. Χρηματοροή 1ου έτους: 100.000 ευρώ Προσδ. Χρηματοροή 2ου έτους: 175.000 ευρώ Ερώτημα: πώς θα προεξοφληθούν οι χρηματοροές για να εξαχθεί η παρούσα αξία τους Έστω ακίνδυνο επιτόκιο, i= 5% 9
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 7: Επιχειρηματικές αποφάσεις με κίνδυνο και αβεβαιότητα
Ενσωμάτωση κινδύνου στους υπολογισμούς με δύο τρόπους:
1.
Αντικειμενική αξιολόγηση: Bασίζεται σε στοιχεία που προέρχονται από την αγορά
2.
Υποκειμενική αξιολόγηση: Βέβαιο ισοδύναμο
10
5
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 7: Επιχειρηματικές αποφάσεις με κίνδυνο και αβεβαιότητα
Αντικειμενική αξιολόγηση Έστω ότι υπάρχουν στην αγορά τοποθετήσεις ανάλογου κινδύνου με τις χρηματοροές με απόδοση 8% Κόστος ευκαιρίας, κ = 8%
Παρούσα Αξία Χρηματοροής 1ου Έτους: 100.000/(1.08) = 92.593 Παρούσα Αξία Χρηματοροής 2ου Έτους: 175.000/(1.08)2 = 150.034 Παρούσα Αξία Υπολ. Αξίας (2ου Έτους): 30.000/(1.05)2 = 27.211 Συνολική Παρούσα Αξία = 269.838 Κόστος Επένδυσης
= 220.000
Καθαρή Παρούσα Αξία
= 49.838 11
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 7: Επιχειρηματικές αποφάσεις με κίνδυνο και αβεβαιότητα
Προσαρμοσμένο στον κίνδυνο επιτόκιο (κ) = ακίνδυνο επιτόκιο (i) + ασφάλιστρο (πριμ) κινδύνου 8% = 5% + 3% Πριμ κινδύνου: η επιπλέον απόδοση πέρα από το i που απαιτεί η αγορά κεφαλαίου (επενδυτές) για τον κίνδυνο της επένδυσης Ένα είδος αποζημίωσης/ανταμοιβής για τον κίνδυνο της επένδυσης Μια αποτίμηση (ταυτόσημη για όλους) της επιβάρυνσης του προεξοφλητικού επιτοκίου από την αναγνώριση του κινδύνου 12
6
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 7: Επιχειρηματικές αποφάσεις με κίνδυνο και αβεβαιότητα
Γιατί προεξόφληση χρηματοροών με 8% ενώ υπολειμματικής αξίας με 5%; Οι χρηματοροές από την επιχειρηματική δραστηριότητα υπόκεινται στην αβεβαιότητα της ζήτησης ενώ η υπολειμματική αξία δεν υπόκειται στην αβεβαιότητα αυτή Συμπέρασμα: κάθε χρηματοροή προεξοφλείται ανάλογα με τα χαρακτηριστικά κινδύνου που παρουσιάζει 13
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 7: Επιχειρηματικές αποφάσεις με κίνδυνο και αβεβαιότητα
Υποκειμενική αξιολόγηση Ορισμένες επενδύσεις μπορεί να είναι δύσκολο να αντιστοιχισθούν με υπάρχουσες τοποθετήσεις Παράδειγμα: η επένδυση σε νέους κλάδους, η εμπορική αξιοποίηση μιας καινοτομίας, η επιχειρηματική επέκταση σε μία νέα γεωγραφική αγορά προϊόντων Προσφυγή σε υποκειμενικά μέτρα για την αξιολόγηση της επένδυσης και των κινδύνων που την συνοδεύουν 14
7
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 7: Επιχειρηματικές αποφάσεις με κίνδυνο και αβεβαιότητα
Κίνδυνος: η απόκλιση όλων των δυνατών χρηματοροών γύρω από την Προσδ. Χρηματοροή N
−
σ = ∑ (KTΡ − ΚΤΡ) Π 2
Διακύμανση: i =1 (απόλυτη μέτρηση κινδύνου) Τυπική απόκλιση:
σ
2
i
=
σ
i
2
_ Συντελεστής Μεταβλητότητας: ΣΜ = σ / ΚΤΡ (σχετική μέτρηση κινδύνου) 15
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 7: Επιχειρηματικές αποφάσεις με κίνδυνο και αβεβαιότητα
Παράδειγμα (συνέχεια) Υπολογισμοί κινδύνων Προσδοκώμενη Τιμή
Τυπική
Συντελεστής
Απόκλιση Μεταβλητότητας
Χρηματοροή 1ου έτους
100.000
20.412,4
0,204
Χρηματοροή 2ου έτους
175.000
40.824,8
0,233 16
8
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 7: Επιχειρηματικές αποφάσεις με κίνδυνο και αβεβαιότητα
Ενσωμάτωση του κινδύνου στην αποτίμηση της επένδυσης μέσω του (υποκειμενικού) υπολογισμού ενός ‘βέβαιου ισοδύναμου’ για κάθε χρηματοροή Ερώτημα: Έχοντας μία αβέβαιη χρηματοροή για το 1ο έτος, με ποια βέβαιη χρηματοροή θα μπορούσαμε να την ανταλλάξουμε; Απάντηση: μία βέβαιη χρηματοροή 85.000 είναι ισοδύναμη με μία αβέβαιη χρηματοροή με προσδοκώμενη τιμή 100.000 και τυπική απόκλιση 20.412,4
17
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 7: Επιχειρηματικές αποφάσεις με κίνδυνο και αβεβαιότητα
Υπολογισμός βέβαιου ισοδύναμου Βέβαιο Ισοδύναμο Χρηματοροής 1ου Έτους: 100.000 – (0,735*20.412,4) = 85.000 Βέβαιο Ισοδύναμο Χρηματοροής 2ου Έτους: 175.000 – (0,735*40.824,8) = 144.993,8 ΚΠΑ = 85.000/(1.05) + 144.993,8/(1.05)2 + 30.000/(1.05)2 - 235.000 = 4.677 Κόστος επένδυσης= 235.000 (0,735): συντελεστής στάθμισης της τυπικής απόκλισης για μετατροπή της προσδοκώμενης αξίας σε βέβαιο ισοδύναμο 18
9
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 7: Επιχειρηματικές αποφάσεις με κίνδυνο και αβεβαιότητα
Υποκειμενικός υπολογισμός: συντελεστής (0,735) Ο συντελεστής αυτός είναι αντανάκλαση της στάσης του διαχειριστή απέναντι στον κίνδυνο Θεωρητικά, προέρχεται από την συνάρτηση χρησιμότητας του διαχειριστή Διαχειριστής με μικρότερη ευαισθησία στους κινδύνους: χρήση μικρότερου συντελεστή Διαχειριστής με μεγαλύτερη ευαισθησία: χρήση μεγαλύτερου συντελεστή
19
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 7: Επιχειρηματικές αποφάσεις με κίνδυνο και αβεβαιότητα
Παράδειγμα Διαχειριστής έχει υψηλή αποστροφή στον κίνδυνο και χρησιμοποιεί ως συντελεστή το μέγεθος 0,900 Βέβαιο Ισοδύναμο Χρηματοροής 1ου Έτους: 100.000 – (0,900)*20.412,4 = 81.628,8 Βέβαιο Ισοδύναμο Χρηματοροής 2ου Έτους: 175.000 – (0,900)*40.824,8 = 138.257,7 ΚΠΑ = 81.628,8/(1.05) + 138.257,7/(1.05)2 + 30.000/(1.05)2 - 235.000 = - 4.643,6 20
10
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 7: Επιχειρηματικές αποφάσεις με κίνδυνο και αβεβαιότητα
Χρονική εξάρτηση των χρηματοροών Oι χρηματοροές που σημειώνονται σε μία περίοδο εξαρτώνται από την έκβαση που πραγματοποιήθηκε την προηγούμενη περίοδο Περίπτωση χρονικής εξάρτησης των χρηματοροών: σύνδεση της εκδοχής που επικρατεί σε μία περίοδο με την εκδοχή που επικρατεί στην επόμενη περίοδο
21
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 7: Επιχειρηματικές αποφάσεις με κίνδυνο και αβεβαιότητα
Παράδειγμα Eπένδυση: μηχανολογικός εξοπλισμός Χρηματοροές που εξαρτώνται από το αν θα εκδηλωθεί υψηλή, κανονική ή χαμηλή ζήτηση για το προϊόν που παράγεται με την χρήση του εξοπλισμού Η ζήτηση που εκδηλώνεται στο πρώτο έτος επιδρά στην διαμόρφωση των πιθανοτήτων και των επιπέδων ζήτησης που εκτιμώνται για το δεύτερο έτος 22
11
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 7: Επιχειρηματικές αποφάσεις με κίνδυνο και αβεβαιότητα Χρονική εξάρτηση χρηματοροών Ετος 1ο
Ετος 2ο
Πιθανότητα
Ζήτηση Χρηματοροή
0,333
Υψηλή
125.000
Πιθανότητα 0,40 0,30
0,333
Κανονική
100.000
75.000
Υψηλή
250.000
Κανονική 200.000 Χαμηλή
150.000
0,30
Υψηλή
200.000
0,30 Χαμηλή
Χρηματοροή
0,30
0,40
0,333
Ζήτηση
0,30
Κανονική 175.000 Χαμηλή
150.000
Υψηλή
175.000
0,30
Κανονική 150.000
0,40
Χαμηλή 100.000
___________________________________________________________________ Κόστος αγοράς εξοπλισμού: 220.000 Ευρώ Υπολειμματική αξία:
30.000 Ευρώ
___________________________________________________________________
23
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 7: Επιχειρηματικές αποφάσεις με κίνδυνο και αβεβαιότητα
Αποτίμηση επένδυσης Τεχνική του «δένδρου αποφάσεων» Χρησιμοποιεί την σταδιακή αποτίμηση των χρηματοροών, ανάλογα με το «κλαδί» του δένδρου στο οποίο βρισκόμαστε Ξεκινούμε με βάση το 1ο έτος και υποθέτουμε ότι έχει πραγματοποιηθεί η κατάσταση της υψηλής, κανονικής και χαμηλής ζήτησης, αντίστοιχα 24
12
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 7: Επιχειρηματικές αποφάσεις με κίνδυνο και αβεβαιότητα
Κατάσταση Υψηλής Ζήτησης Παρούσα χρηματοροή: 125.000 Προσδοκώμενη τιμή χρηματοροής επόμενου έτους: 205.000 Τυπική απόκλιση χρηματοροής επόμενου έτους: 41.533,12 Συντελεστής μεταβλητότητας χρηματοροής επόμενου έτους: 0,20 Υπόθεση: το κατάλληλο επιτόκιο προεξόφλησης στην αγορά κεφαλαίου 8% ΠΑ1,ΥΖ = 125.000 + (205.000)/1,08 = 314.815
25
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 7: Επιχειρηματικές αποφάσεις με κίνδυνο και αβεβαιότητα
Κατάσταση Κανονικής Ζήτησης Παρούσα χρηματοροή: 100.000 Προσδοκώμενη τιμή χρηματοροής επόμενου έτους: 175.000 Τυπική απόκλιση χρηματοροής επόμενου έτους: 19.365 Συντελεστής μεταβλητότητας χρηματοροής επόμενου έτους: 0,11 Υπόθεση: το κατάλληλο επιτόκιο προεξόφλησης στην αγορά κεφαλαίου είναι 7%, λόγω του ότι ΣΜΚΖ<ΣΜΥΖ ΠΑ1,ΚΖ =100.000 + (175.000)/1,07 = 263.551
26
13
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 7: Επιχειρηματικές αποφάσεις με κίνδυνο και αβεβαιότητα
Κατάσταση Χαμηλής Ζήτησης Παρούσα χρηματοροή: 75.000 Προσδοκώμενη τιμή χρηματοροής επόμενου έτους: 137.500 Τυπική απόκλιση χρηματοροής επόμενου έτους: 32.113 Συντελεστής μεταβλητότητας χρηματοροής επόμενου έτους: 0,23 Υπόθεση: το κατάλληλο επιτόκιο προεξόφλησης στην αγορά κεφαλαίου 8% ΠΑ1,XZ = 75.000 + (137.500)/1,08 = 202.315
27
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 7: Επιχειρηματικές αποφάσεις με κίνδυνο και αβεβαιότητα
Προγενέστερο χρονικό σημείο: έτος 0 Προσδ. ΠΑ 1ου Έτους = (202.315 + 263.551 + 314.815)/3 = 260.227 Τυπ. Απόκλιση ΠΑ 1ου Έτους = 45.965 Συντ. Μεταβλητότητας ΠΑ 1ου Έτους = 0,18 Υπόθεση: το κατάλληλο επιτόκιο προεξόφλησης στην αγορά κεφαλαίου 8% ΚΠΑ = 260.227/(1.08) + 30.000/(1.05)2 - 220.000 = 48.162 28
14
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 7: Επιχειρηματικές αποφάσεις με κίνδυνο και αβεβαιότητα
Στάδια διαδικασίας αποτίμησης με χρoνική εξάρτηση χρηματοροών 1ο στάδιο: η ταυτοποίηση των ‘διαδρομών’, δηλαδή των ‘κλαδιών του δένδρου’ που περιγράφουν την χρονική εξάρτηση 2ο στάδιο: η έναρξη της αποτίμησης από το τέλος του χρονικού ορίζοντος των χρηματοροών και η σταδιακή μετακίνηση της αποτίμησης από μεταγενέστερες σε προγενέστερες περιόδους 3ο στάδιο: η εκτίμηση της ΚΠΑ όταν πλέον η αποτίμηση των χρηματοροών φθάσει, με τη διαδικασία του 2ου σταδίου στο παρόν, δηλαδή την περίοδο 0 29
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 7: Επιχειρηματικές αποφάσεις με κίνδυνο και αβεβαιότητα
Επιλογή της αναβολής Η επιλογή του χρόνου ανάληψης μιας επένδυσης ενυπάρχει πάντοτε στον επενδυτικό λογισμό Η απόφαση για ανάληψη επένδυσης στο παρόν ή καθυστέρησης της ανάληψης για το μέλλον είναι αλληλοαποκλειόμενες αποφάσεις
30
15
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 7: Επιχειρηματικές αποφάσεις με κίνδυνο και αβεβαιότητα
Ας υποθέσουμε ότι μία επένδυση που αναλαμβάνεται σήμερα εμφανίζει ΚΠΑ (0) = Υ > 0 Ας υποθέσουμε τώρα ότι η επένδυση αυτή μπορεί να αναβληθεί για ένα έτος αλλά όλα της τα χαρακτηριστικά θα παραμείνουν αναλλοίωτα H επένδυση σε ένα έτος από σήμερα θα προσφέρει την ίδια Καθαρή Παρούσα Αξία ΚΠΑ*(0) = ΚΠΑ(1)/(1+ι) = Υ/(1+ι) < Υ 31
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 7: Επιχειρηματικές αποφάσεις με κίνδυνο και αβεβαιότητα
Συμφέρει πάντοτε η ανάληψη μιας κερδοφόρας επένδυσης ενωρίτερα παρά αργότερα Συμφέρουσα αναβολή: ΚΠΑ(1) = Χ > Υ(1+ι) ΚΠΑ*(0) = ΚΠΑ(1)/(1+ι) = Χ/(1+ι) > Υ
32
16
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Κεφάλαιο 7: Επιχειρηματικές αποφάσεις με κίνδυνο και αβεβαιότητα
Παράγοντες που ευνοούν την αναβολή 1. Με την πάροδο του χρόνου μπορεί το κόστος της επένδυσης να μειώνεται λόγω τεχνολογικών βελτιώσεων ή λόγω θετικών εξελίξεων στις τιμές των υλικών 2. Tα επιτόκια που προβλέπεται να ισχύσουν στο μέλλον μπορεί να μειωθούν, βελτιώνοντας την προεξοφλούμενη αξία μακρινών μελλοντικών χρηματοροών 3. Κάποια σημαντική αβεβαιότητα που εμφανίζεται σήμερα μπορεί να επιλυθεί με την πάροδο του χρόνου 33
17
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Πανεπιστήμιο Αθηνών
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ 1
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Διαχρονικός Οικονομικός Λογισμός των Επιχειρήσεων
ΑΣΚΗΣΗ 1 Η Εταιρεία ΑΒΓ έχει εφεύρει ένα μηχανισμό ο οποίος επιτρέπει στους
οδηγούς που κάνουν κατανάλωση αλκοόλ να ελέγχουν το αλκοόλ στον οργανισμό τους. Αντί να αναπτύξει την δραστηριότητα αυτή από μόνη της η επιχείρηση προτιμά να την δώσει στον φορέα που θα κάνει την υψηλότερη προσφορά. Η Εταιρεία Δ έκανε προσφορά για 40.000 ευρώ, πληρωτέα 10.000 ευρώ άμεσα, 15.000 ευρώ ένα χρόνο μετά, 10.000 ευρώ 2 χρόνια μετά και 5.000 ευρώ μετά από 3 χρόνια. Η Εταιρεία Ε πρόσφερε 42.500 ευρώ, πληρωτέα 5.000 ευρώ άμεσα, 10.000 ευρώ μετά από ένα χρόνο, 12.500 ευρώ μετά από 2 χρόνια, και 15.000 μετά τρία χρόνια. Η Διοίκηση της επιχείρησης θεωρεί ότι το κόστος ευκαιρίας είναι 9%. Εκτιμάται ότι αυτό είναι πολύ χαμηλό λόγω της πρόσφατης ανόδου των επιτοκίων και πιστεύεται ότι το 11% είναι ο κατάλληλος συντελεστής προεξόφλησης.
Α. Να υπολογισθεί η ΠΑ κάθε πρότασης χρησιμοποιώντας ως συντελεστή προεξόφλησης αυτό που προβλέπει η Διοίκηση της εταιρείας
Β. Η απόφαση θα ήταν διαφορετική αν επιλεγόταν ως συντελεστής προεξόφλησης το 11%; 2
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Διαχρονικός Οικονομικός Λογισμός των Επιχειρήσεων
ΛΥΣΗ:
Σημείωση: Όταν δίδεται διαχρονική ροή πόρων και δεν αναφέρεται πότε καταβάλλονται, θεωρώ ότι τα ποσά καταβάλλονται στο τέλος κάθε έτους.
α) Για να αξιολογήσω κάθε προσφορά, θα πρέπει να υπολογίσω την απόδοση καθεμίας: Για την Δ: ΠΑ=10.000+15.000*ΣΠΑ(1,9%)+10.000*ΣΠΑ(2,9%)+ 5.000*ΣΠΑ(3,9%)=…= €36.039 Όπου ΣΠΑ: Συντ. Παρούσας αξίας 1€
Για την Ε: ΠΑ=5.000+10.000*ΣΠΑ(1,9%)+12.500*ΣΠΑ(2,9%)+ 15.000*(3,9%)=…= €33.382,5 Άρα, επιλέγω την Δ, διότι εμφανίζει μεγαλύτερη ΠΑ.
3
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Διαχρονικός Οικονομικός Λογισμός των Επιχειρήσεων
β) Αντίστοιχα, για συντελεστή προεξόφλησης 11%, έχω τις ακόλουθες αποδόσεις: ΠΑ(για τη Δ)=..= €35.404,1 ΠΑ(για την Ε)=..= €35.204
Συμπέρασμα: Το αποτέλεσμα, όσον αφορά στην απόφαση, δεν αλλάζει.
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Διαχρονικός Οικονομικός Λογισμός των Επιχειρήσεων
ΑΣΚΗΣΗ 2
Να υπολογισθεί η παρούσα αξία των παρακάτω χρηματικών ροών με εναλλακτικές τιμές του επιτοκίου i = 0,05, 0,10 και 0,20.
Περίοδος
Α Β Γ Δ Ε
0 10 -100 -200
1 10 50 220
2 10 60
3
4
5
10 70
10
10
-200
220
5
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Διαχρονικός Οικονομικός Λογισμός των Επιχειρήσεων
ΛΥΣΗ: Για επιτόκιο 5%: Α: 10+10*ΣΠΑΡ(2,5%)=..=28,594>0 Όπου ΣΠΑΡ: Συντ. Παρούσας αξίας ράντας
Β: 10*ΣΠΑΡ(3,5%)*ΣΠΑ(2,5%)=..=24,6994>0 Γ: -100+50*ΣΠΑ(1,5%)+60*ΣΠΑ(2,5%)+ 70*ΣΠΑ(3,5%)= -100+47,619+54,42+60,4681=62,5071>0 Δ: -200+220*ΣΠΑ(1,5%)=..=9,5236>0
Ε: -200*ΣΠΑ(4,5%)+220*ΣΠΑ(5,5%)=..=7,83>0 Ομοίως για τα υπόλοιπα επιτόκια.
6
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Διαχρονικός Οικονομικός Λογισμός των Επιχειρήσεων
ΑΣΚΗΣΗ 3 Μια ομολογία 10.000 ευρώ τριετούς διάρκειας εκδόθηκε την 1η Ιανουαρίου 2003 με επιτόκιο 11%. Η ομολογία υπόσχεται ετήσιες πληρωμές τόκου την 1η Ιανουαρίου 2004 και 2005 και αποπληρωμή τόκου και κεφαλαίου την 1η Ιανουαρίου 2006. Το επιτόκιο που επικρατούσε στην αγορά στις 2 Ιανουαρίου 2004 ήταν 12%. Ποια ήταν η τιμή της ομολογίας εκείνη την ημέρα; Διευκρίνιση: α) το 2004 με επιτόκιο 12% Β) κατά την ημερομηνία ομολογίας
έκδοσης
της 7
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Διαχρονικός Οικονομικός Λογισμός των Επιχειρήσεων
ΛΥΣΗ: Τοκομερίδιο: Ονομαστ. Αξία x επιτ. έκδοσης ΠΑομολ. (1/1/03)=1.100*ΣΠΑ(1,12%)+1.100*ΣΠΑ(2,12%)+11.100 *ΣΠΑ(3,12%) = €9.670,78 Για την τιμή της ομολογίας την 2/1/04: ΠΑ= 1.100*ΣΠΑ(1,12%)+11.100*ΣΠΑ(2,12%)= €9.831 8
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Διαχρονικός Οικονομικός Λογισμός των Επιχειρήσεων
ΑΣΚΗΣΗ 4
Ένα χρεολυτικό δάνειο 10 εκατ. ευρώ εκχωρείται σήμερα με διάρκεια 10 ετών και επιτόκιο 10%. Να υπολογισθεί η ετήσια χρεολυτική δόση.
9
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Διαχρονικός Οικονομικός Λογισμός των Επιχειρήσεων
ΛΥΣΗ: ΤΟΚΟΧΡΕΟΛΥΤΙΚΟ ΔΑΝΕΙΟ: Εξοφλείται με τη μέθοδο των τοκοχρεολυσίων. Κάθε δόση δανείου απαρτίζεται από τον τόκο και από μία μερική αποπληρωμή του κεφαλαίου. Η εξόφληση γίνεται με ισόποσες σταθερές δόσεις (ΡΑΝΤΑ).
10
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Διαχρονικός Οικονομικός Λογισμός των Επιχειρήσεων
ΛΥΣΗ (ΣΥΝΕΧΕΙΑ):
Τύπος: ΠΑ=Χ*ΣΠΑΡ(10,10%), όπου Χ→το ποσό της δόσης
Άρα, 10εκ=Χ*6,1446 και τελικά Χ= €1.627.445,2εκ (η κάθε δόση)
11
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Διαχρονικός Οικονομικός Λογισμός των Επιχειρήσεων
ΑΣΚΗΣΗ 5
Υπογράφηκε συμφωνία την 1/1/2004 με την οποία ο Α δεσμεύτηκε να καταθέτει € 15.000 κάθε χρόνο για 4 χρόνια, από το 2008 και μετά. Αν το επιτόκιο είναι 6%, να βρεθεί η παρούσα αξία του συνόλου των καταβολών στο χρονικό σημείο της συμφωνίας, είτε οι καταβολές γίνονται στο τέλος είτε στην αρχή κάθε χρονιάς. 12
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Διαχρονικός Οικονομικός Λογισμός των Επιχειρήσεων
ΛΥΣΗ:
Συμφωνία
1/1/2004 ………………….
1/1/2008 1/1/2009 1/1/2010 1/1/2011 1/1/2012
13
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Διαχρονικός Οικονομικός Λογισμός των Επιχειρήσεων
ΛΥΣΗ (ΣΥΝΕΧΕΙΑ):
Φέρνω τις τέσσερις καταβολές στην αρχή του 8 και έπειτα στην αρχή του 4 Για ληξιπρόθεσμη ράντα: ΠΑ=15.000*ΣΠΑΡ(4,6%)*ΣΠΑ(4,6%)= €41.170,568
14
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Διαχρονικός Οικονομικός Λογισμός των Επιχειρήσεων
ΛΥΣΗ (ΣΥΝΕΧΕΙΑ):
Για προκαταβλητέα: [15.000+15.000*ΣΠΑΡ(3,6%)]*ΣΠΑ(4,6%)= €43.640,75 Β' τρόπος για προκαταβλητέα: προεξοφλώ τα 4 15.000άρια στην αρχή του 2007 και έπειτα τα φέρνω στη αρχή της συμφωνίας, δηλαδή: 15.000*[ΣΠΑΡ(4,6%)*ΣΠΑ(3,6%)]
Ή 15.000[ΣΠΑΡ(4,6%)*ΣΠΑ(4,6%)]*(1+6%) 15
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Διαχρονικός Οικονομικός Λογισμός των Επιχειρήσεων
ΑΣΚΗΣΗ 6
Ο Α αγόρασε διαμέρισμα στο τέλος του 2000 έναντι € 260.000. Στις αρχές του 2001 δαπάνησε € 10.000, του 2002 € 3.000, του 2003 € 2.500 και του 2004 € 4.000 για τη βελτίωση του ακινήτου. Το ακίνητο νοικιάστηκε στα μέσα του 2001 για δύο χρόνια με έσοδα € 13.000 τον πρώτο χρόνο και € 14.000 των δεύτερο. Ακολούθως έμεινε κενό. Αν το κόστος κεφαλαίου είναι 6% και το ακίνητο πουλήθηκε στα μέσα του 2004 προς € 335.000, προκύπτει χρηματικό όφελος από την επένδυση στο χρονικό σημείο της πώλησης; 16
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Διαχρονικός Οικονομικός Λογισμός των Επιχειρήσεων
ΑΞΟΝΑΣ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ
17
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Διαχρονικός Οικονομικός Λογισμός των Επιχειρήσεων
ΛΥΣΗ (ΣΥΝΕΧΕΙΑ)
Υπόδειξη: Πρέπει να βρω όλα τα ποσά στο χρονικό σημείο της πώλησης. Άρα, ζητείται ΜΑ.
Απλός τρόπος: [335.000+13.000*ΣΜΑ(4,3%)+14.000*ΣΜΑ(2,3 %)][(260.000+10.000)*ΣΜΑ(7,3%)+3.000*ΣΜΑ(5, 3%)+2.500*ΣΜΑ(3,3%)+4.000*ΣΜΑ(1,3%)]= €22.081,45 18
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Διαχρονικός Οικονομικός Λογισμός των Επιχειρήσεων
ΑΣΚΗΣΗ 7
O A αποφασίζει να καταθέτει σε λογαριασμό του € 1.000 στην αρχή κάθε εξαμήνου για τέσσερα χρόνια. Αν το επιτόκιο είναι 10%, πόσα χρήματα θα έχουν συγκεντρωθεί στο τέλος της περιόδου (τέλος 4ου έτους) και ποια θα είναι η αξία τους στην αρχή της περιόδου; 19
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Διαχρονικός Οικονομικός Λογισμός των Επιχειρήσεων
ΛΥΣΗ:
Άξονας χρόνου:
1oς
2ος
3ος
4ος
20
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Διαχρονικός Οικονομικός Λογισμός των Επιχειρήσεων
ΛΥΣΗ (ΣΥΝΕΧΕΙΑ):
Για τη ΜΑ, φέρνω αρχικά τις καταβολές στο τέλος του Α' εξαμήνου του 4ου έτους: ΜΑ=1.000*ΣΜΑΡ(8,5%)=€9.549
όπου ΣΜΑΡ: Συντ. Μελλ. αξίας ράντας
Για να τα φέρω τώρα στο τέλος του 4ου έτους, πολλαπλασιάζω με τον παράγοντα (1+5%): 9.549*(1+5%)=€10.026,56 21
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Διαχρονικός Οικονομικός Λογισμός των Επιχειρήσεων
ΛΥΣΗ (ΣΥΝΕΧΕΙΑ)
Σημείωση: επιτόκιο=r/2 (διότι θέλω το εξαμηνιαίο επιτόκιο)=10%/2=5%
22
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Διαχρονικός Οικονομικός Λογισμός των Επιχειρήσεων
Για το ποσό στην αρχή της καταβολής των ποσών: (αρχή 1ου έτους) 1.000 × ΣΠΑΡ(8,5%) ≈ €6.463 x (1+0,05)= 6.786
ή
10.026,56 x ΣΠΑ (8, 5%) = 6.786 23
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Διαχρονικός Οικονομικός Λογισμός των Επιχειρήσεων
ΑΣΚΗΣΗ 8
Ο Α αποφασίζει να ανοίξει έναν λογαριασμό στην τράπεζα και να καταθέτει κάθε χρόνο € 1.500 την 1/1 από το 2004 ως το 2012, των δύο αυτών ετών συμπεριλαμβανομένων. Τα επιτόκια αναμένονται να διαμορφωθούν ως εξής: 1/1/2004 - 31/12/2007 3% 1/1/2008 - 31/12/2012 4% Να υπολογιστεί η αξία των καταβολών στην αρχή του 2004 και στο τέλος του 2012.
24
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Διαχρονικός Οικονομικός Λογισμός των Επιχειρήσεων
ΛΥΣΗ:
25
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Διαχρονικός Οικονομικός Λογισμός των Επιχειρήσεων
ΛΥΣΗ (ΣΥΝΕΧΕΙΑ):
Υπόδειξη: Φέρνω όλα τα ποσά στην 31/12/2007 Για τα πρώτα 4 καταβαλλόμενα 1.500άρια: 1.500*[ΣΜΑΡ(4,3%)*(1+3%)]*ΣΜΑ(5,4%) Για τα επόμενα 5 1.500άρια: 1.500*ΣΜΑΡ(5,4%)*(1+4%) Αθροίζοντάς τα λαμβάνω: €16.313,85
Η παρούσα αξία του παραπάνω ποσού στο έτος 2004 θα είναι:16.313,85*ΣΠΑ(5,4%)*ΣΠΑ(4,3%)= € 11.913,32 26
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Διαχρονικός Οικονομικός Λογισμός των Επιχειρήσεων
ΑΣΚΗΣΗ 9
Δίδεται διηνεκής ομολογία ονομαστικής αξίας € 10.000. Μετά από ένα έτος η τιμή της ομολογίας θα είναι € 8.333. Το εκδοτικό επιτόκιο είναι 5% και το επιτόκιο αγοράς είναι ίσο για όλες τις περιόδους. Να ευρεθεί το επιτόκιο αγοράς και η τιμή της ομολογίας σήμερα.
27
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Διαχρονικός Οικονομικός Λογισμός των Επιχειρήσεων
ΛΥΣΗ:
Θεωρώ τη ράντα ληξιπρόθεσμη.
ΠΑ=(5%*Ονομαστική αξία ομολ)/r r= 500/8.333 r= 6%(προσεγγιστικά) Για την αξία της ομολογίας σήμερα:
ΠΑ0 = 8.333 / 1.06 ≈ 7861,32 28
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Διαχρονικός Οικονομικός Λογισμός των Επιχειρήσεων
ΑΣΚΗΣΗ 10
Μία επιχείρηση επένδυσε € 5 εκατ. για την αγορά ακινήτου, το οποίο συμφώνησε να πωληθεί € 7 εκατ. μετά από πέντε χρόνια. Αν η επιχείρηση νοικιάσει το ακίνητο και επιθυμεί να έχει τελική ετήσια απόδοση 20%, ποιο είναι το ετήσιο ενοίκιο που πρέπει να ζητήσει από τον ενοικιαστή; 29
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Διαχρονικός Οικονομικός Λογισμός των Επιχειρήσεων
ΛΥΣΗ:
Τελική ετήσια απόδοση= Αρχική*0,20=5.000.000**0,20=€1.000.000→με τά από 5 χρόνια Κεφαλαιακό κέρδος= €7εκ-€5εκ= €2εκ
ΜΑ=Χ*ΣΜΑΡ(5,20%)→Χ=2εκ./7,4416→ Χ= €268.759
Συνεπώς, ετήσιο ενοίκιο: 1εκ-268.759= €731.241 30
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Διαχρονικός Οικονομικός Λογισμός των Επιχειρήσεων
ΑΣΚΗΣΗ 11
Μία επιχείρηση έχει συνάψει στο παρελθόν δάνειο € 200 εκατ. με επιτόκιο 7,5% και εξόφληση στις 31/12/2007. Επειδή η εταιρεία έχει δικαίωμα εξόφλησης του δανείου πριν από τη λήξη του, εξετάζει το ενδεχόμενο σύναψης νέου δανείου στις 31/12/2004 με λήξη επίσης στις 31/12/2007 που θα χρησιμοποιηθεί για την εξόφληση του παλαιού δανείου. Το επιτόκιο του νέου δανείου είναι 6,5% και τα έξοδα σύναψής του θα ανέλθουν στο 2% της αξίας του δανείου. Συμφέρει την εταιρεία να προχωρήσει στη σύναψη του νέου δανείου για να εξοφλήσει το παλαιό στις 31/12/2004; 31
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Διαχρονικός Οικονομικός Λογισμός των Επιχειρήσεων
ΛΥΣΗ:
Παρατήρηση: Πολλές επιχειρήσεις παίρνουν δάνεια για να εξοφλήσουν ένα ήδη ανειλημμένο δάνειο, με το σκεπτικό να κερδίσουν από τη διαφορά.
32
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Διαχρονικός Οικονομικός Λογισμός των Επιχειρήσεων
ΛΥΣΗ (ΣΥΝΕΧΕΙΑ):
Για το παλαιό δάνειο: τόκος τόκος τόκος+αξία δανείου 15εκ. 15εκ. 15εκ.+200εκ.→εξόφληση κεφαλαίου
Σημείωση: Τόκος=Ποσό δανείου*Επιτόκιο έκδοσης= 200* 0,075 33
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Διαχρονικός Οικονομικός Λογισμός των Επιχειρήσεων
ΛΥΣΗ (ΣΥΝΕΧΕΙΑ) Νέο δάνειο: 200*0,065 (τόκος) Έχω, όμως, και τα έξοδα δανείου. Αυτομάτως, το ποσό του δανείου είναι : 200+200*0,02= 204 εκ. ευρώ
Άρα: 204*0,065= 13,26εκ. Ευρώ (το έτος 2005) 34
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Διαχρονικός Οικονομικός Λογισμός των Επιχειρήσεων
ΛΥΣΗ (ΣΥΝΕΧΕΙΑ) Ομοίως για το 2006:13,26 εκ. ευρώ Για το 2007, όμως, έχω: (13,26+204)εκ. Σημείωση!!: Εάν δινόταν ότι τα έξοδα είναι 2% μία φορά και τέλος, θα παίρναμε τα 200 εκ. 35
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Διαχρονικός Οικονομικός Λογισμός των Επιχειρήσεων
ΛΥΣΗ (ΣΥΝΕΧΕΙΑ):
Για τις Καθαρές Ταμειακές Ροές έχω:
ΠΑKTP=(15-13,26)*ΣΠΑ(1,6.5%)+ (15-13,26)*ΣΠΑ(2,6.5%)+ (215-217,26)*ΣΠΑ(3,6.5%)= 1.296.800εκ.ευρώ>0 Σημείωση: Στην προεξόφληση χρησιμοποιώ το επιτόκιο του νέου δανείου, διότι θέλω να δω αν με συμφέρει η σύναψη του νέου δανείου. 36
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Διαχρονικός Οικονομικός Λογισμός των Επιχειρήσεων
ΛΥΣΗ (ΣΥΝΕΧΕΙΑ): Επομένως, η σύναψη του νέου δανείου συμφέρει.
37
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Διαχρονικός Οικονομικός Λογισμός των Επιχειρήσεων
ΑΣΚΗΣΗ 12
Η επιχείρηση Α οφείλει στην τράπεζα Χ τα εξής τρία ποσά: α) € 200.000 που πρέπει να καταβληθούν μετά από 2 έτη χωρίς τόκο, β) € 300.000 που πρέπει να καταβληθούν μετά από ένα έτος με επιτόκιο 5% και, γ) € 500.000 που πρέπει να καταβληθούν σε 2,5 έτη με εξαμηνιαίο επιτόκιο 2%. Συμφωνήθηκε η επιχείρηση Α να εξοφλήσει το συνολικό χρέος προς την τράπεζα Χ σε έξι ίσες εξαμηνιαίες δόσεις, η πρώτη των οποίων να καταβληθεί στο τέλος του τρίτου εξαμήνου προς εξαμηνιαίο επιτόκιο 4%. Ζητείται να προσδιορισθεί το ποσό της δόσης.
38
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Διαχρονικός Οικονομικός Λογισμός των Επιχειρήσεων
Δ 300.000 5%
0
1
2
Δ 200.000
3
4
5
6
7
8
Δ 500.000 2%
39
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Διαχρονικός Οικονομικός Λογισμός των Επιχειρήσεων
ΛΥΣΗ:
Η προεξοφλημένη αξία των εξαμηνιαίων δόσεων την ημερομηνία αξιολόγησης πρέπει να ισούται με το άθροισμα των αξιών των τριών οφειλομένων ποσών την ίδια ημερομηνία. Η αξιολόγηση γίνεται στο 3ο εξάμηνο. Συνεπώς, έχουμε: 40
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Διαχρονικός Οικονομικός Λογισμός των Επιχειρήσεων
Δόση*[1+ΣΠΑ(1,4%)+ΣΠΑ(2,4%)+ΣΠΑ(3, 4%)+ΣΠΑ(4,4%)+ΣΠΑ(5,4%)]= 300.000*ΣΜΑ(1,5%)*ΣΜΑ(1,4%)+200.000 *ΣΠΑ(1,4%)+500.00*ΣΜΑ(5,2%)*ΣΠΑ(2,4 %) Δόση= 188.858,98 ευρώ 41
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Πανεπιστήμιο Αθηνών
OIKONOMIKH TΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΑΣΚΗΣΕΙΣ Ανάλυση και Διαχείριση του Επιχειρηματικού Κόστους 1
Οικονομική των Επιχειρήσεων: Ασκήσεις Στην Ανάλυση και Διαχείριση του Επιχειρηματικού Κόστους
ΑΣΚΗΣΗ 1
Η εταιρεία ΔΟΥΝΑΒΗΣ Ε.Π.Ε ασχολείται με το εμπόριο οσπρίων. Κάθε χρόνο προαγοράζει 1000 τόνους σε προσυμφωνημένες τιμές, καταβάλει στους παραγωγούς 20% και γραμμάτια για το υπόλοιπο του τιμήματος, τα οποία εξοφλούνται μετά τη διάθεση του προϊόντος. Φέτος, η τιμή αγοράς είναι συνολικά 30.000 ευρώ. Η αποθήκευση του προϊόντος κοστίζει 3.000 ευρώ και προπληρώνεται από τη ΔΟΥΝΑΒΗΣ. Η εταιρεία έχει τρεις επιλογές για την διάθεση του προϊόντος α. Διάθεση στην εγχώρια αγορά σε εγγυημένη τιμή 24 ευρώ το τόνο. β. Διάθεση στην ευρωπαϊκή αγορά όπου η τιμή μπορεί να ισορροπήσει (με ίση πιθανότητα) στα 24 ευρώ ή στα 36 ευρώ τον τόνο, με βάση σημερινές εκτιμήσεις. γ. Διάθεση στην Ασιατική αγορά όπου η τιμή μπορεί να ισορροπήσει (με ίση πιθανότητα) στα 12 ευρώ ή στα 50 ευρώ τον τόνο, με βάση σημερινές εκτιμήσεις. 2
1
Οικονομική των Επιχειρήσεων: Ασκήσεις Στην Ανάλυση και Διαχείριση του Επιχειρηματικού Κόστους
(ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΕΚΦΩΝΗΣΗΣ) Η ΔΟΥΝΑΒΗΣ πρέπει να ρυθμίσει από τώρα τη μεταφορά του προϊόντος το οποίο θα διατεθεί σε μία μόνο από τις αγορές αυτές. ι.
Ποια επιλογή θα προτιμήσει η εταιρεία;
ιι. Ποια επιλογή θα προτιμούσαν οι αγρότες προμηθευτές; ιιι. Ποια επιλογή θα προτιμούσε η εταιρεία αν ήταν προσωπική επιχείρηση ενός μετόχου με περιουσία 60.000 ευρώ; 3
Οικονομική των Επιχειρήσεων: Ασκήσεις Στην Ανάλυση και Διαχείριση του Επιχειρηματικού Κόστους
ΛΥΣΗ: Η εταιρεία προπληρώνει: 20%*30.000= € 6.000 Τα υπόλοιπα ( € 30.000- € 6.000)= € 24.000 αποτελούν υποχρέωση. Κόστος αποθήκευσης: € 3.000
ΕΠΙΛΟΓΗ Α: (Πλήρης βεβαιότητα) ►Δούναβης Έσοδα: 24*1.000= 24.000 Εξόφληση: - 24.000 Καθαρή απόδοση: 0 Μέση απόδοση: 0 ►Προμηθευτές +24.000
(Τα ποσά είναι σε ευρώ) 4
2
Οικονομική των Επιχειρήσεων: Ασκήσεις Στην Ανάλυση και Διαχείριση του Επιχειρηματικού Κόστους
ΛΥΣΗ (ΣΥΝΕΧΕΙΑ)
ΕΠΙΛΟΓΗ Β: (Μικρός κίνδυνος και απόδοση) ►Δούναβης Έσοδα: 24* 1.000= 24.000 36*1.000= 36.000 Εξόφληση: - 24.000 Καθαρή απόδοση: 0 12.000 Μέση απόδοση: (0+12.000)/2= 6.000 ►Προμηθευτές (Τα ποσά είναι σε ευρώ) +24.000 5
Οικονομική των Επιχειρήσεων: Ασκήσεις Στην Ανάλυση και Διαχείριση του Επιχειρηματικού Κόστους
ΛΥΣΗ (ΣΥΝΕΧΕΙΑ)
ΕΠΙΛΟΓΗ Γ: ►Δούναβης Έσοδα: 12.000 50.000 Εξόφληση: 12.000 24.000 Απόδοση:
0 26.000 Μέση απόδοση: (0+26.000)/2= 13.000 (Τα ποσά είναι εκφρασμένα σε ευρώ) ►Προμηθευτές 12.000 24.000 6
3
Οικονομική των Επιχειρήσεων: Ασκήσεις Στην Ανάλυση και Διαχείριση του Επιχειρηματικού Κόστους
ΛΥΣΗ (ΣΥΝΕΧΕΙΑ) Αποφάσεις: Η εταιρεία θα επιλέξει την Γ. ( Έχω Ε.Π.Ε, που σημαίνει ότι η ευθύνη των ιδιοκτητών ανέρχεται μέχρι το ποσό που αυτοί έχουν συνεισφέρει. Κατά συνέπεια, μία επερχόμενη ζημία, δε θα κλείσει αμέσως την επιχείρηση, αφού μέρος αυτής θα επωμιστούν και οι μέτοχοι. Αποτέλεσμα: «Κοινωνικοποίηση της ευθύνης»)
Οι προμηθευτές θα επέλεγαν ή την Α ή την Β.
Ο προσωπικός ιδιοκτήτης (περίπτωση Προσωπικής Εταιρείας) θα επέλεγε την Β.
Σημείωση: Σαφώς θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη κάθε φορά η συμπεριφορά του επενδυτή απέναντι σε κίνδυνο, αβεβαιότητα, προσδοκώμενη τιμή. 7
Οικονομική των Επιχειρήσεων: Ασκήσεις Στην Ανάλυση και Διαχείριση του Επιχειρηματικού Κόστους
ΑΣΚΗΣΗ 2 Δίδονται δύο συναρτήσεις ολικού κόστους: ΟΚ1 = 2.000.000 + 150 Π + 0,02 Π2 ΟΚ1 = 2.250.000 + 200 Π + 0,01 Π2 α. Ποια είναι η συνάρτηση οριακού και μέσου κόστους στην κάθε περίπτωση; β. Μέχρι ποιο όριο παραγωγής εμφανίζει οικονομίες κλίμακας η κάθε συνάρτηση; γ. Πώς συγκρίνονται οι δύο συναρτήσεις κόστους;
8
4
Οικονομική των Επιχειρήσεων: Ασκήσεις Στην Ανάλυση και Διαχείριση του Επιχειρηματικού Κόστους
ΛΥΣΗ:
α) ΜΚ1= ΟΚ1/Π=2.000.000/Π +150+0.02Π ΜΚ2=ΟΚ2/Π=2.250.000/Π+200+0.01Π ΟρΚ1= dOK1/ dΠ = 150+0.04Π ΟρΚ2= dΟΚ2/ dΠ = 200+0.02Π β) Κάθε συνάρτηση εμφανίζει οικονομίες κλίμακας μέχρι το σημείο ελαχιστοποίησης του ΜΚ: dΜΚ1/ dΠ = -2.000.000/Π2+ 0.02 = 0 → Π1*=10.000 dΜΚ2/ dΠ = -2.250.000/Π2+0.01 = 0 → Π2*=15.000
Η 2η συνάρτηση εμφανίζει οικονομίες κλίμακας σε μεγαλύτερο όριο παραγωγής. 9
Οικονομική των Επιχειρήσεων: Ασκήσεις Στην Ανάλυση και Διαχείριση του Επιχειρηματικού Κόστους
ΛΥΣΗ (ΣΥΝΕΧΕΙΑ) γ) Πηγαίνω στα δύο σημεία ελαχιστοποίησης:
ΜΚ1
ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΠΟΣΟΤΗΤΑ =10.000 =15.000 550 583,33
ΜΚ2
525
500 10
5
Οικονομική των Επιχειρήσεων: Ασκήσεις Στην Ανάλυση και Διαχείριση του Επιχειρηματικού Κόστους
ΛΥΣΗ (ΣΥΝΕΧΕΙΑ)
Τι παρατηρώ: Στο διάστημα [10.000, 15.000] η πιο αποτελεσματική συνάρτηση είναι η 2η, καθώς εμφανίζει το μικρότερο ΜΚ και συνεπώς είναι πιο συμφέρουσα.
11
Οικονομική των Επιχειρήσεων: Ασκήσεις Στην Ανάλυση και Διαχείριση του Επιχειρηματικού Κόστους
ΑΣΚΗΣΗ 3 Τρεις μεταπτυχιακοί φοιτητές της οικονομικής των επιχειρήσεων στο πανεπιστήμιο του Μονάχου σχεδιάζουν την καλοκαιρινή τους απασχόληση. Μια δυνατότητα είναι η εργασία σε τοπική τράπεζα με αντιμισθία 8.000 ευρώ ο καθένας για τρεις μήνες. Η άλλη είναι η οργάνωση θερινής καντίνας για πώληση παγωτών στον ζωολογικό κήπο. Ένα περίπτερο με πλήρη εξοπλισμό νοικιάζεται στον κήπο προς 16.000 ευρώ για το τρίμηνο. Πρόσθετα κόστη είναι 2.000 ευρώ για ασφάλιση εγκαταστάσεων και 0,80 ευρώ για κάθε παγωτό. Η τιμή πώλησης προβλέπεται να είναι 2 ευρώ. α. Ποια είναι η συνάρτηση κόστους; β. Ποιο είναι το κόστος ευκαιρίας της επιχείρησης της καντίνας; γ. Ποια είναι η ποσότητα νεκρού σημείου; 12
6
Οικονομική των Επιχειρήσεων: Ασκήσεις Στην Ανάλυση και Διαχείριση του Επιχειρηματικού Κόστους
ΛΥΣΗ: α,β) ΟΚ = ΣΚ + ΜΚ ΟΚ = ( 16.000 + 2.000 + 24.000=ΣΤΑΘ.ΚΟΣΤΟΣ + ΚΟΣΤΟΣ ΕΥΚΑΙΡΙΑΣ) + 0.80Π → ΟΚ = 42.000 + 0.80Π γ) Πν*= ΣΚ/ (Τ- ΜΜΚ) = 42.000/ (2- 0.80)= 42.000/1.20=35.000 παγωτά. Δηλαδή πρέπει να πωληθούν 35.000 παγωτά για να καλυφθεί ολόκληρο το κόστος της καντίνας. 13
Οικονομική των Επιχειρήσεων: Ασκήσεις Στην Ανάλυση και Διαχείριση του Επιχειρηματικού Κόστους
ΑΣΚΗΣΗ 4 Δύο επιχειρήσεις (Α και Β) σχεδιάζουν την παραγωγή του ίδιου προϊόντος με διαφορετική τεχνολογία. Η τιμή πώλησης είναι 20 ευρώ και οι δυναμικότητες παραγωγής κυμαίνονται από 20.000 μέχρι 160.000 για κάθε επιχείρηση. Τα Στοιχεία κόστους είναι Α) ΣΚ =200.000 ΜΜΚ = 15 Β) ΣΚ =600.000 ΜΜΚ = 10 α.Να ευρεθεί η ποσότητα νεκρού σημείου για κάθε επιχείρηση. β.Να υπολογισθεί ο Δείκτης Λειτουργικής Μόχλευσης στις 80.000 και 120.000 μονάδες για τις Α και Β. γ. Αν η τιμή μεταβάλλεται σύμφωνα με συνάρτηση ζήτησης Τ = 30- 0,00025*Π, πώς τροποποιούνται οι προηγούμενοι υπολογισμοί; (Υποθέτουμε ότι η κάθε εταιρεία αγνοεί την ύπαρξη της άλλης). 14
7
Οικονομική των Επιχειρήσεων: Ασκήσεις Στην Ανάλυση και Διαχείριση του Επιχειρηματικού Κόστους (Κεφάλαιο 3ο)
ΛΥΣΗ: α) ΠνΑ*= 200.000/ (20-15) = 40.000 μον. ΠνΒ*= 600.000/ (20-10) = 60.000 μον.
Α: Εντάσεως εργασίας Β: Εντάσεως κεφαλαίου 15
Οικονομική των Επιχειρήσεων: Ασκήσεις Στην Ανάλυση και Διαχείριση του Επιχειρηματικού Κόστους
ΛΥΣΗ (ΣΥΝΕΧΕΙΑ) β) ΔΛΜ(Α) (στις 80.000)= [Π*(Τ-ΜΜΚ)] / [Π*(Τ-ΜΜΚ)-ΣΚ] =…=2 ΔΛΜ(Β) (στις 80.000)=…=4
(Άλλωστε, ΣΚ(Α)<ΣΚ(Β))
ΔΛΜ(Α) (στις 120.000)=..=1.5 ΔΛΜ(Β) (στις 120.000)=..=2
(Σημ: Ο ΔΛΜ είναι πάντοτε μεγαλύτερος για την τεχνική υψηλότερης έντασης κεφαλαίου) γ) Κ = Τ*Π- ΜΜΚ*Π-ΣΚ= (30-0.00025Π)*Π-ΜΜΚ*Π-ΣΚ 16
8
Οικονομική των Επιχειρήσεων: Ασκήσεις Στην Ανάλυση και Διαχείριση του Επιχειρηματικού Κόστους
Ο ΔΛΜ τώρα είναι: ΔΛΜ= [dΚ / dΠ ] * [ Π/Κ] ή ΔΛΜ= [Π*(Τ-ΜΜΚ)] / [Π*(Τ-ΜΜΚ)-ΣΚ] Μετά κάνω τις κατάλληλες αντικαταστάσεις: ΔΛΜΑ(Π=80.000)=..... ΔΛΜΑ(Π=120.000)=..... ΔΛΜΒ(Π=80.000)=..... ΔΛΜΒ(Π=120.000)=..... 17
Οικονομική των Επιχειρήσεων: Ασκήσεις Στην Ανάλυση και Διαχείριση του Επιχειρηματικού Κόστους
ΑΣΚΗΣΗ 5 Σε μία εταιρεία η συνάρτηση τιμής για το προϊόν που παράγει είναι Τ = 40 – 0,000006Π. Ενώ, η συνάρτηση κόστους είναι: Ο.Κ. = 1.562.500 + 20Π + 0,000004Π2
Ποια είναι η ποσότητα που μεγιστοποιεί το κέρδος; Ποια είναι η τιμή και το κόστος ανά μονάδα στην ποσότητα αυτή; 18
9
Οικονομική των Επιχειρήσεων: Ασκήσεις Στην Ανάλυση και Διαχείριση του Επιχειρηματικού Κόστους
ΛΥΣΗ: α) Κ = Τ*Π-ΟΚ Κ= (40-0,000006Π)*Π-1.562.500-20Π-0,000004Π2→ Κ= 20*Π2+ 0,00000Π2-1.562.500 Παραγωγίζοντας ως προς την ποσότητα Π και θέτοντας την παράγωγο ίση με το 0: dK / dΠ = 0→….Π*=1.000.000 μονάδες Οπότε η τιμή Τ*= 40-0,000006Π = 34€
Για το ΜΚ: ΜΚ = ΟΚ/ Π= 25,56€ 19
Οικονομική των Επιχειρήσεων: Ασκήσεις Στην Ανάλυση και Διαχείριση του Επιχειρηματικού Κόστους
ΑΣΚΗΣΗ 6 Ο γεωργικός συνεταιρισμός Χανίων ζητεί προσφορές για μεταφορά 100 τόνων προϊόντων τον Σεπτέμβρη στην Θεσσαλονίκη. Η μεταφορά γίνεται με φορτηγά αυτοκίνητα. Ο ελάχιστος χρόνος φόρτωσης, διαδρομής, εκφόρτωσης και επιστροφής είναι 48 ώρες. Δύο τύποι φορτηγών προσφέρονται:
20
10
Οικονομική των Επιχειρήσεων: Ασκήσεις Στην Ανάλυση και Διαχείριση του Επιχειρηματικού Κόστους
ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΕΚΦΩΝΗΣΗΣ ΤΥΠΟΣ Α
ΧΩΡΗΤΙΚΟ ΤΗΤΑ 2 τόνοι
ΕΞΟΔΑ ΕΞΟΔΑ ΔΙΑΔΡΟΜΗΣ ΦΟΡΤΩΣΗΣ 73.000 8.000
Β
5 τόνοι
101.000
20.000
21
Οικονομική των Επιχειρήσεων: Ασκήσεις Στην Ανάλυση και Διαχείριση του Επιχειρηματικού Κόστους
ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΕΚΦΩΝΗΣΗΣ Δύο εταιρείες ετοιμάζουν προσφορές με τιμολόγηση κόστους συν 20% κέρδος. Η ΔΕΖ σκοπεύει να ενοικιάσει φορτηγά. Το μηνιαίο ενοίκιο είναι 150.000 για τον τύπο Α και 400.000 για τον τύπο Β. Η ΧΨΩ έχει 4 ιδιόκτητα φορτηγά τύπου Α τα οποία σκοπεύει να χρησιμοποιήσει. Επειδή υπάρχει η πιθανότητα βλάβης ή καθυστερήσεων στις θαλάσσιες μεταφορές η κάθε εταιρεία προβλέπει στην προσφορά της εφεδρική χωρητικότητα 20% τουλάχιστον.
Ποια θα είναι η οικονομικότερη προσφορά κάθε εταιρείας; 22
11
Οικονομική των Επιχειρήσεων: Ασκήσεις Στην Ανάλυση και Διαχείριση του Επιχειρηματικού Κόστους
ΛΥΣΗ:
Τύπος Α (2τ. χωρητ.)→ 15 αριθμός διαδρομών (μέγιστος σε 1 μήνα)→ μεταφέρει 30 τόνους► τα 4 τύπου Α μεταφέρουν 120τ. (εφεδρική χωρητ. 20%) Τύπος Β (5τ. χωρητ.) → 15 αριθμός διαδρομών (μέγιστος σε 1 μήνα) →μεταφέρει 75 τόνους► τα 2 τύπου Β μεταφέρουν 150τ. (εφεδρική χωρητ. 20%) Μηνιαίο ενοίκιο: 150.000 Ελάχιστος χρόνος φόρτωσης, διαδρομής, εκφόρτωσης και επιστροφής: 2 ημέρες (48 ώρες) 23
Οικονομική των Επιχειρήσεων: Ασκήσεις Στην Ανάλυση και Διαχείριση του Επιχειρηματικού Κόστους
ΛΥΣΗ (ΣΥΝΕΧΕΙΑ) Βλέπω, τώρα, τι κόστος συνεπάγεται ο παραπάνω συνδυασμός τύπων φορτηγών (σημειωτέον, μπορώ να κάνω πολλούς τέτοιους συνδυασμούς, έχοντας πάντα υπόψη την εφεδρική χωρητικότητα κάθε τύπου φορτηγού):
24
12
Οικονομική των Επιχειρήσεων: Ασκήσεις Στην Ανάλυση και Διαχείριση του Επιχειρηματικού Κόστους
ΛΥΣΗ (ΣΥΝΕΧΕΙΑ) •
Για τα 4Α : Αριθμός Διαδρομών 100τόνοι/2= 50 διαδρομές
Ενοίκιο 4*150.000= 600.000
ΔιαδρομήΦόρτωση 50*(73.000+ 8.000)= 50*81.000= 4.050.000
Συνολικό κόστος για τα Α: 4.050.000+600.000= 4.650.000 25
Οικονομική των Επιχειρήσεων: Ασκήσεις Στην Ανάλυση και Διαχείριση του Επιχειρηματικού Κόστους
ΛΥΣΗ (ΣΥΝΕΧΕΙΑ) •
Για τα 2Β : Αριθμός διαδρομών
Ενοίκιο
ΔιαδρομήΦόρτωση
100 τόνοι/5=20 διαδρομές
2*400.000= 800.000
20*(101.000+ 20.000)= 2.420.000
Συνολικό κόστος για τα Β: 2.420.00 + 800.000= 3.220.000 26
13
Οικονομική των Επιχειρήσεων: Ασκήσεις Στην Ανάλυση και Διαχείριση του Επιχειρηματικού Κόστους
ΛΥΣΗ (ΣΥΝΕΧΕΙΑ)
Προσφορά ΧΨΩ (έχει 4 ιδιόκτητα φορτηγά τύπου Α): 4.650.000*1,20(Κέρδος)= 5.580.000
►Γιατί, όμως, βάζω και το κόστος ενοικίασης; Τα φορτηγά δεν είναι δικά της; Πρέπει να το βάλω, διότι αποτελεί κόστος ευκαιρίας το γεγονός ότι θα μπορούσε (δυνητικά) να τα ενοικιάσει. Είναι, με άλλα λόγια, ένα διαφυγόν κόστος ευκαιρίας.
Μία περίπτωση από πλευράς της ΧΨΩ θα ήταν η εξής: Να μη συμπεριλάβει τα 600.000 και άρα τότε η προσφορά θα ανέρχετο στα 4.050.000*1,20=4.800.000 27
Οικονομική των Επιχειρήσεων: Ασκήσεις Στην Ανάλυση και Διαχείριση του Επιχειρηματικού Κόστους
ΛΥΣΗ (ΣΥΝΕΧΕΙΑ)
Προσφορά ΔΕΖ (δεν έχει δικά της φορτηγά): 3.220.000*1,20= 3.864.000 Είναι πιο φθηνή και συνεπώς πιο ανταγωνιστική→απειλή για την ΧΨΩ! Άρα, αυτή η λύση δεσπόζει και προκρίνεται.
Βέβαια, η ΧΨΩ δε θα μείνει άπραγη. Θα μπορούσε να ενοικιάσει προς τρίτους τα 4 ιδιόκτητα φορτηγά (για άλλη χρήση) και να ακολουθήσει και αυτή τη λύση 2Β. 28
14
Οικονομική των Επιχειρήσεων: Ασκήσεις Στην Ανάλυση και Διαχείριση του Επιχειρηματικού Κόστους
Άλλος συνδυασμός φορτηγών τύπου Α και Β:
1B + 2Α (=75+60=135 τ.), με εφεδρική χωρητ. 35% Η λύση 2Β είναι πιο ανταγωνιστική και από τη 1Β+2Α (κάντε τις σχετικές πράξεις) 29
Οικονομική των Επιχειρήσεων: Ασκήσεις Στην Ανάλυση και Διαχείριση του Επιχειρηματικού Κόστους
ΑΣΚΗΣΗ 7
Έστω ότι ένας ιδιοκτήτης – μάνατζερ μικρού καταστήματος ο οποίος έχει επενδύσει (τα ποσά σε ευρώ) 50.000 (μετοχικό κεφάλαιο) για το κτήριο και τα αγαθά. Οι ετήσιες πωλήσεις του ανέρχονται σε 160.000, οι ετήσιες δαπάνες είναι δαπάνες αγαθών που πωλούνται στο κατάστημα αξίας 120.000, μισθοί 20.000, και αποσβέσεις κτηρίων και εξοπλισμού 5.000. Ο ιδιοκτήτης αντιμετωπίζει το ζήτημα αν θα πρέπει να διατηρήσει αυτή τη δραστηριότητα, δεδομένου ότι θα μπορούσε να εργασθεί ως στέλεχος σε μια μεγάλη υπεραγορά (supermarket), λαμβάνοντας 15.000 ετησίως, ενώ το επιτόκιο τραπεζικών καταθέσεων ανέρχεται σε 8%. Τι κατά την κρίση σας θα αποφασίσει ο ιδιοκτήτηςμάνατζερ; Τι κερδίζει στην πρώτη και τι στη δεύτερη περίπτωση; Πρέπει να προβεί σε ενέργειες; 30
15
Οικονομική των Επιχειρήσεων: Ασκήσεις Στην Ανάλυση και Διαχείριση του Επιχειρηματικού Κόστους
ΛΥΣΗ:
Πώς διαμορφώνεται λογιστικά το κατάστημα: Κόστος αγαθών : 120.000 Έσοδα : 160.000 Μισθοί : 20.000 Αποσβέσεις : 5.000 (ΛΟΓΙΣΤΙΚΟ) ΚΕΡΔΟΣ : 15.000 31
Οικονομική των Επιχειρήσεων: Ασκήσεις Στην Ανάλυση και Διαχείριση του Επιχειρηματικού Κόστους
ΛΥΣΗ (ΣΥΝΕΧΕΙΑ)
Για το οικονομικό κόστος, τώρα, θα λάβω υπόψη και την εναλλακτική χρήση του επενδυμένου κεφαλαίου. Κατάθεση μετοχικού κεφαλαίου σε ταμιευτήριο: 50.000*8%= 4.000 ευρώ (ο τόκος)
Αλλά «θυσιάζει» επίσης και τον μισθό των 15.000 ευρώ, τα οποία, εάν δεν είχε την επιχείρηση, θα τα κέρδιζε ως στέλεχος. Άρα: 4.000+15.000= Αφανές κόστος!
32
16
Οικονομική των Επιχειρήσεων: Ασκήσεις Στην Ανάλυση και Διαχείριση του Επιχειρηματικού Κόστους
ΛΥΣΗ (ΣΥΝΕΧΕΙΑ) Η κατάσταση της επιχείρησης τώρα:
Κόστος αγαθών : 120.000 Έσοδα : 160.000 Μισθοί : 20.000 Αποσβέσεις : 5.000 Τόκοι κεφαλαίου : 4.000 Διαφυγών μισθός (δεν τον πληρωνόμαστε) : 15.000 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΖΗΜΙΑ : - 4.000 33
Οικονομική των Επιχειρήσεων: Ασκήσεις Στην Ανάλυση και Διαχείριση του Επιχειρηματικού Κόστους
Άρα, στη δεύτερη περίπτωση κερδίζει 4.000 περισσότερα.
Ενέργειες: Πουλάει το κτίριο και τα προϊόντα και Επενδύει με 8% τα έσοδά του Παράλληλα, εργάζεται με μισθό €15.000
34
17
1
:
1
:
2
:
5 4,95 4,90 4,85 4,80 4,75 4,70 4,65 4,60
970 1.000 1.026 1.049 1.071 1.085 1.095 1.105 1.114 3
:
, ,
) )
,
,
)
; 4
:
: P= a + b Q (Quantity) (Price)
:
: =P*Q :
:
=40.550,85
5 4,95 4,90 4,85 4,80 4,75 4,70 4,65 4,60
4.850 4.950 5.027,4 5.087,65 5.140,8 5.153,75 5.146,5 5.138,25 5.124,4 6
:
): 1
:
2
:
3
:
,
. ,
. 1.085
4,75,
.
7
:
4
:
) : 5
4,95:
=[
)]/[
)]=100/30=3,33 €/
)
.
1 Q
=0 =5.153,75
(4,75, 1.085) )
1 Q 8
Price (euro per Ib) 5 4,95 4,9 4,85 4,8 4,75 4,7 4,65 4,6
Quantity demanded (Ibs/wk)
Total revenue (euro) 970 1000 1026 1049 1071 1085 1095 1105 1114
4850 4950 5027,4 5087,65 5140,8 5153,75 5146,5 5138,25 5124,4
Marginal revenue (euro/unit) 3,333333333 2,976923077 2,619565217 2,415909091 0,925 -0,725 -0,825 -1,538888889
(TOTAL REVENUES) (MARGINAL REVENUE)
:
)
:
= (% . Q) / (% . P) Q/Q] / [ P/P] Q/Q] [P/ P] Q / P ] × [P /Q] P/
Q=b
P= a + b Q 5 4,95: = [ Q / P ] × [P /Q] = [(1.000-970)/(-0,05)] × (5/970) = - 3,093 4,95 4,90: = [(1.026-1.000) / (-0,05)] × (4,95/1.000) = - 2,574 4,90 4,85: = [(1.049-1.026)/(-0.05)] × (4,90/1.026) = -2,1968
11
:
4,85 4,80: = [1.071-1.049)/(-0,05)] × (4,85/1.049) = - 2,0343 4,80 4,75: = [(1.085-1.071)/(-0,05)] × (4,80/1.071) = -1,255 4,75 4,70: = [(1.095-1.085))/(-0,05)] × (4,75/1.085) = -0,8755 12
:
4,70 4,65: = [(1.105-1.095)/(-0,05)] Ă&#x2014; (4,70/1.095) = -0,8584 4,65 4,60: = [(1.114-1.105)/(-0,05)] Ă&#x2014; (4,65/1.105) = -0,7575 13
Price (euro per Ib) 5 4,95 4,9 4,85 4,8 4,75 4,7 4,65 4,6
Quantitydemanded(Ibs/wk) Price elasticity of demand 970 1000 -3,092783505 1026 -2,574 1049 -2,196881092 1071 -2,034318398 1085 -1,254901961 1095 -0,875576037 1105 -0,858447489 1114 -0,757466063
:
)E 4,75
(
>1): )
P (0< <1): (4,75 ) 4,75 4,70 4,70 4,65 4,65 4,60 P ,
(
=1)
P
). 15
:
2 :
• • • • • •
= 5.030 - 3.806,2 0,0323 + 0,18 : = = = = = =
+ 1.458,5
+ 0,2566
-
):
•
= 8,
= 6,
= 168.000,
= 182.000,
= 12.875 16
:
: 1. 10.
2. 25,2
. 17
:
=f(
,
, )
Strategic variables â&#x20AC;&#x201C; Controllable variables : TX, DX ( ) Uncontrollable variables: Consumer , : , : .) + Competitor , Other (G: government/industrial policy, N: , W: )
, DY) +
,
:
(coefficients) . /d = -3.806,2 /d = 1.458,5 /d = 0,2566 /d = -0,0323 /d = 0,18
:
: = 5.030- 3.806,2 1.
+ 1.458,5 Y + 0,2566
– 0,0323 Y + 0,18Y (1)
= 8, (1) : = 5.030 – 3.806,2*8 + 1.458,5*6 + 0,2566*168.000 – 0,0323*182.000 + 0,18*12.875 = 5.030 – 30.449,6 + 8.751 + 43.108,8 – 5.878,6 + 2.317,5 = 22.879,1 = 10, (1) : ’ = 5.030 – 3.806,2*10 +1.458,5*6 + 0,2566*168.000 – 0,0323*182.000 + 0,18*12.875 = 5.030 – 38.062,2 +8.751 + 43.10,8 – 5.878,6 + 2.317,5 ’ = 15.266,5
=[ ]*[ ] = [(15.266,7 – 22.789,1)/(10 - 8)] * [ 8 / 22.879,1] = (-7.522,4 / 2 )* [ 8 / 22.789,1] = -1,33 ( -3.806,2) * [8/22.879,1] = -1,33 : 1,32035%.
1%,
20
:
2. , ’ = 168.000 + 25.200 = 193.200
:
= 168.000 (1): = 5.030 - 30.449,6 + 8.751 + 43.108,8 – 5.878,6 +2.317,5 = 22. 879,1 = 193.200 (1) : ’ = 5.030 -30.449,6 +8.751 + 49.575,12 - 5.878,6 +2.317,5 ’ = 29.345,42 21
:
: =[ ]*[ ]= = [(29.345,42-22.879,1)]/ [(193.200-168.000)] * [ 193.200/29.345,42] = = 1,68 (0,2566)* [193.200/29.345,42] = 1,68 : 1%,
1,68%. 22
:
) = [d /d ] * ] = [0,18] * [12.875/22.879,1] = 0 < 0,101< 1 :
â&#x20AC;&#x201C;necessities (
.,
,
) <0 >1 <1
., (luxuries) (inferior)
)
:
) = [d
/d
-cross elasticity of demand ] = [1.458,5] * [6/22.879,1] = 0,382 >
]*[
0 (substitutes), , ) (complements): ., )
<0
.,
:
) = [d X/d Y] * [ Y/ X] = [-0,0323] * [182.000/22.879,1] = -0,2569 < 0 :
.,
:
3 Mercedes 2003 2004. 1.750
52.500
. 50
75
.
90 2003;
26
:
: ) =[ ]*[ [52.500/50] = -15
] = [(75-50)/-1750] * :
1%, 15%.
(law of demand)
) -15 = [ [52.500/50]
]*[ ] = [(90-50)/ = -2.800€
]*
«-« :
27
:
4 ,
24
1,5
. 140
24
, 20 25 160
, .
. 15 2
, ;
.
28
:
: )
=[
]*[
] = [(25-20)/-1,5] * [24/20] = -4
:
1%, 4%.
= [(160-140)/-1,5] * [24/140] = -2,29 : 1%, 2,29%. )
: €15
-17) +
€2/ 29
:
: 0 => *
+
+1-17*
-17*
= 0 =>
* 1/ = 0 =>
-4 +1 + (17*4)/ = 0 => -3 + 68/ = 0 => 3 = 68 => *= € 22,6 30
:
: =[
]*[ ]= -4 /-1,4]*[24/20]=-4 = 4,66 = 24-22,6 = 1,4 *= 20 + 4,66 => *= 24,66 €22,6
24,66
.: K=
-17
= €138,096 31
:
5 4% CMX 20%.
CMX 6% 15% .
;
32
:
: ) = (%
: .
) / (%
][ =[
]/[
. E) / ]×[ ] ] = 0,2/0,04 = 5
]/[
]
)
): , . 6% ( =-0,06) 5*6%= 30% ( = 5= [ ]/[ ’=(1-0,3) =0,7 [(
=[
’)/
]/[
’]% = 0,3 /0,7
…[
])
] = 42,86%
. ] = 42,86% /15% = 2,86%
) 15% 33
:
6 = 10
-1,1
,
0,5
, =
3,8
2,5
1,9
=
=
,
= ,
=
,
=
.
; 34
:
) ; 5%, ;( ).
35
:
: -1,1
=10
0,5
3,8
2,5
1,9
CobbDouglas, : ] *[ ] = -1,1 ] *[ ] = 0,5 ]*[ ] = 3,8 ]*[ ] = 2,5 ]*[ ] = 1,9
36
:
): ) [
] *[
] = 0,5 ).
, . )
. .
)
= -0,05 : : ]*[
] = 1,9
= -1,9 * 0,05= -0,095
-9,5%37
:
: = -1,1 /
]*[ ]*[
/ ] =-1,1
/ ]= -1,1
] * (1 / -0,095) = -1,1 ] = -1,1 * (-0,095) = 10,45 38
:
: =
/
3,8
/
]*[
/
] = 3,8
]*[ / ] = 3,8 / ] * [1/ (-0,095)] = 3,8 / ] = 3,8 * (-0,095) = - 0,361 39
:
: /
] = +0,095 (
.
) / / ] = -0,361
] = 0,1045
40
:
7 AKUI . 200 – 0,00003 . 7.812.500 + 100 + 0,00002 2 . AKUI
= =
. ; ; ;
41
:
)
; , ;
42
:
: = 200- 0,00003 =7.812.500+100 +0,00002
2
) = = (200-0,00003 )* (7.812.500+100 +0,00002 2 =100 -0,00005 2 -7.812.500
-
: = 100- 0,00001 =0
*= 1.000.000
. 43
:
): : = 200-0,00003 = 200-0,00003*1.000.000=170 . = 7.812.500+ 100 +0,00002
2=
127.812.500
44
:
): )
=
= (7.812.500/ ) + 100 + 0,00002 =0
*= 625.000
, .
)
= = =100 + 0,00004* (=625.000)=125 =(200-0,00003 )* = 2000,00006 =125 *=1.250.000 . = 200-0,00003*1.250.000 = 162,5 :
, *. 3,
, 3 *.
45
:
625.000.
.
46
:
8 . . = 23.000 – 30 .
:
= 3.000.000 + 25
, . = 200
2
+ 0,05
.
47
:
: ;
;
;
;
48
:
: = 3.000.000+25 = 200 +0,05 )
= 200
-0,05
2
=
=
-
2
: ] = -200-0,1 =10 -2.000
=0 49
:
): ) = 23.000-30 -10 +2.000 )
= -3.000.000-25 3.000.000-25(25.000-40 ) =…= 0
(25.000-40 ) -
25.000-80 +1.000=0
*=325 =25.000-40*325 )
=25.000-40
=12.000
.
=10 -2.000=10*325-2.000 =1.250 = 23.000- 30 (325)= 13.250 =12.000 ., = 1.250 .
. 50
:
9 , ,
,
42. 41, 18.000 , 41 €150 €120. 41
–2,5,
)
: 41
5.000
; 51
:
: ) , 41; 52
:
: ) =[
] *[
]=-2,5
: -2,5= [
/-30]*[150/5.000]
=2.500
=5.000+2.500=7.500
.
.
(18.000-7.500=)10.500 41 53
:
): )
, .
,
.
,
,
,
.
=-2,5 ]*[ ]= -2,5 [(10.500-5.000)/ ]*[150/5.000]=-2,5 =-66 ,
€150
(150-66=) €84, 10.500
. 54
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Πανεπιστήμιο Αθηνών
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΑΣΚΗΣΕΙΣ Προσδιορισμός της Τιμής στην Πράξη 1
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Ασκήσεις στον Προσδιορισμό της Τιμής στην Πράξη
ΑΣΚΗΣΗ 1 Μια επιχείρηση εμπορίας γυναικείων ρούχων αγοράζει μία σειρά από γυναικεία φορέματα από ένα χονδρέμπορο και πληρώνει € 30 ανά φόρεμα, ανεξάρτητα από την ποσότητα που θα αγοραστεί. Τα φορέματα αυτά καθορίζεται να έχουν ποσοστό προσαύξησης 33,33% πάνω από το κόστος. Ο στόχος της επιχείρησης είναι ο προσδιορισμός της τιμής σε τέτοιο επίπεδο ώστε να υπάρξει μεγιστοποίηση της συνεισφοράς στα γενικά έξοδα και στα κέρδη και η διοικητική ομάδα της επιχείρησης αναρωτιέται κατά πόσον το ποσοστό προσαύξησης 33,33% είναι αυτό που μεγιστοποιεί τα κέρδη. Ποια θα πρέπει να είναι η ελαστικότητα ζήτησης προκειμένου το ποσοστό προσαύξησης που χρησιμοποιείται να είναι το άριστο; 2
1
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Ασκήσεις στον Προσδιορισμό της Τιμής στην Πράξη
ΛΥΣΗ:
ΜΚ = € 30,00 / ανά φόρεμα
Η επιχείρηση με ποσοστό προσαύξησης α= 33,33% μεγιστοποιεί τα κέρδη της. Τ= ΜΚ+ α*ΜΚ→Πολιτική προσαύξησης Τ= 30 + 0,3333*30→Τ≈40
α= -1/(ε+1) Το ποσοστό προσαύξησης είναι ίσο προς το αρνητικό αριθμητικό αντίστροφο του ένα συν την ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή Όταν η ελαστικότητα ζήτησης (ε) ως προς την τιμή είναι υψηλή, το ποσοστό προσαύξησης είναι χαμηλό, και το αντίστροφο
3
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Ασκήσεις στον Προσδιορισμό της Τιμής στην Πράξη
α = -1/(ε+1) Τ = ΜΚ +α (ΜΚ) α = (Τ-ΜΚ) / ΜΚ Άρα,
-1/(ε+1) = (Τ-ΜΚ) / ΜΚ
ε = [ -ΜΚ / (Τ-ΜΚ)] - 1 = [-30/(40-1)] - 1 = -4 Ερμηνεία αποτελέσματος: Μία αύξηση της τιμής κατά 1%, θα μειώσει τη ζητούμενη ποσότητα κατά 4%. 4
2
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Ασκήσεις στον Προσδιορισμό της Τιμής στην Πράξη
ΑΣΚΗΣΗ 2 Μια επιχείρηση εισήγαγε στην αγορά ένα καινούργιο προϊόν τον πρώτο μήνα του χρόνου το οποίο υποστηρίχθηκε με την ανάλογη διαφημιστική καμπάνια και παρουσίασε σταθερή ανάπτυξη τους επόμενους μήνες. Η αρχική τιμή ορίστηκε σε ένα επίπεδο 30% πάνω από το μέσο κόστος. Στόχος της εταιρείας είναι να καλύψει τα γενικά της έξοδα και να επιτύχει μεγιστοποίηση στα κέρδη και για αυτό αναρωτιέται αν η τιμή των € 7,5 είναι η βέλτιστη. Με την συνεχή ανάπτυξη των πωλήσεων η εταιρεία πραγματοποίησε έρευνα αγοράς και βρήκε ότι η ελαστικότητα ζήτησης προς την τιμή είναι –3. 5
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Ασκήσεις στον Προσδιορισμό της Τιμής στην Πράξη
Συνέχεια εκφώνησης Οι πωλήσεις (τόνοι) και το κόστος (χιλ. ευρώ) για τους προσεχείς 3 μήνες εκτιμώνται ως εξής:
ΙΑΝ
ΦΕΒ ΜΑΡΤ
Πωλήσεις (όγκος)
2.250 2.500
2.750
Πρώτες ύλες
1.400 1.550
1.700
Εργασία
3.350 4.050
4.950
Άλλο βιομηχανικό κόστος
3.000 3.075
3.150
Έξοδα διοίκησης
2.150 2.150
2.150
ΗλεκτρικόΘέρμανση
475
300
Άλλα γενικά έξοδα
2.250 2.200
2.200
ΣΥΝΟΛΟ
12.600
14.450
ΕΞΟΔΩΝ
450
13.500
6
3
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Ασκήσεις στον Προσδιορισμό της Τιμής στην Πράξη
ΖΗΤΟΥΜΕΝΑ: i) Υποθέτοντας ότι η τιμή μπορεί να μεταβάλλεται, υπολογίστε την τιμή ανά μήνα. ii) Τι ποσοστό προσαύξησης εξάγεται για κάθε μήνα; iii) Τι άλλα θέματα έχετε να σκεφτείτε εκτός από τις αποφάσεις για την τιμή και τις πωλήσεις; 7
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Ασκήσεις στον Προσδιορισμό της Τιμής στην Πράξη
α) εΤ = -3
ΛΥΣΗ:
Τύπος: ΜΚ = Έξοδα/ Πωλήσεις Έξοδα (έτος 1)= 1.400+3.350+3.000+2.150+450+2.250= 12.600 Έξοδα (έτος 2)= 13.500, Έξοδα (έτος 3)= 14.450 ► Για τον Ιανουάριο: ΜΚΙ = 12.600 / 2.250 → ΜΚΙ = 5,6 ►Για τον Φεβρουάριο: ΜΚΦ = 13.500 / 2.500 →ΜΚΦ=5,4 ►Για τον Μάρτιο: ΜΚΜ = 14.450 / 2.750 →ΜΚΜ=5,25 8
4
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Ασκήσεις στον Προσδιορισμό της Τιμής στην Πράξη
Συνέχεια Λύσης: Από τον τύπο της ελαστικότητας→ εΤ = [-ΜΚ/(Τ-ΜΚ)] - 1, έχω για την τιμή κάθε μήνα: ΤΙ = 8,4 χρημ.μον. ΤΦ = 8,1 χρημ.μον. ΤΜ = 7,87 χρημ.μον.
9
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Ασκήσεις στον Προσδιορισμό της Τιμής στην Πράξη
Συνέχεια λύσης: β)
Τ= ΜΚ + α*ΜΚ ή α= -1/(ε+1) Ιανουάριος : 8,4 = 5,6 + α*5,6→…→ α = 50% Φεβρουάριος : 8,1 = 5,4 + α*5,4→…→ α= 50% Μάρτιος : 7,87 = 5,25 + α* 5,25→…→ α = 50%
γ)
Άλλα θέματα : ελαστικότητα ως προς διαφήμιση, διαθέσιμο εισόδημα, αντίδραση ανταγωνιστών (όταν βγάλει το καινούριο προϊόν), κ.λπ. 10
5
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Ασκήσεις στον Προσδιορισμό της Τιμής στην Πράξη
ΑΣΚΗΣΗ 3
Μια εταιρεία λανσάρει ένα καινούριο προϊόν με μοναδικά χαρακτηριστικά. Ο υπεύθυνος παραγωγής υπολόγισε το ακόλουθο μέσο κόστος (ευρώ) για το προϊόν για τον 1ο χρόνο και για τα άλλα δύο χρόνια. ΕΠΙΠΕΔΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ 1ος χρόνος 2ος χρόνος
3ος χρόνος
2.000 12,50 10,00 9,10
4.000 11,75 9,79 9,00
6.000 11,50 9,55 8,80
8.000 11,7 9,50 8,75
10.000 12,00 9,80 8,85 11
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Ασκήσεις στον Προσδιορισμό της Τιμής στην Πράξη
Συνέχεια εκφώνησης Το λανσάρισμα του προϊόντος συνοδεύτηκε από μεγάλη διαφημιστική καμπάνια η οποία τόνισε τα μοναδικά χαρακτηριστικά του προϊόντος. Η ώρα για τον καθορισμό της τιμής έχει φθάσει. Η έρευνα αγοράς που πραγματοποιήθηκε έδειξε ότι η ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή τον πρώτο χρόνο είναι -4, τον δεύτερο χρόνο –3 και τον τρίτο, -2. Οι ενδείξεις για την αγορά δείχνουν ότι η ζήτηση του προϊόντος θα αυξάνεται τα πρώτα τρία χρόνια, στη συνέχεια η είσοδος ανταγωνιστών με υποκατάστατα προϊόντα θα οδηγήσει σε μετατόπιση της ζήτησης προς τα αριστερά. Η τιμολόγηση θα πρέπει να λάβει υπόψη την πρόθεση της διοίκησης για μεγιστοποίηση των αποδόσεων ιδιαίτερα μετά την ακριβή διαφημιστική καμπάνια και την προβολή που έγινε. 12
6
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Ασκήσεις στον Προσδιορισμό της Τιμής στην Πράξη
Ζητούμενα: i) Με βάση τα παραπάνω δεδομένα, ποια είναι η τιμή που μεγιστοποιεί τα κέρδη για κάθε ένα από τα τρία χρόνια; ii) Κάτω από ποιες συνθήκες θα συστήνατε στην εταιρεία να υιοθετήσει την πολιτική της τιμής διείσδυσης; 13
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Ασκήσεις στον Προσδιορισμό της Τιμής στην Πράξη
ΛΥΣΗ: Υπόδειξη1: Από τη στιγμή που δε μας προσδιορίζει ποιο επίπεδο παραγωγής να επιλέξουμε, μπορούν να γίνουν εναλλακτικοί συνδυασμοί. Αυτοί θα μας βοηθήσουν να βρούμε και τον πιο συμφέροντα. Υπόδειξη2 : Τ = (1 + α) * ΜΚ 14
7
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Ασκήσεις στον Προσδιορισμό της Τιμής στην Πράξη
(Συνέχεια Λύσης) Για επίπεδο παραγωγής 2.000 μονάδες : ►1ος Χρόνος→ α = -1 / (ε + 1) = -1 / (-4 + 1 ) = 0,33 οπότε, Τ = (1+0,33) * 12,50 = 16,625 ευρώ ►2ος Χρόνος→ α = -1 / (-3 + 1 ) = 0,5 οπότε, Τ = (1 + 0,5) * 10,00 = 15 ευρώ ►3ος Χρόνος→ α = -1 / (-2 + 1 ) = 1 οπότε, Τ = ( 1 + 1 ) *9,10 = 18,2 ευρώ Η ίδια διαδικασία ακολουθείται και για τα υπόλοιπα επίπεδα παραγωγής. 15
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Ασκήσεις στον Προσδιορισμό της Τιμής στην Πράξη
β) Penetration pricing → Σχετικά χαμηλή τιμή προϊόντος στην παρούσα περίοδο με σκοπό την ευρεία διείσδυση στην αγορά και την εξασφάλιση, στη συνέχεια, μεγαλύτερου μεριδίου αγοράς Στην πράξη: συνδέεται με ένα χαμηλό ποσοστό προσαύξησης → βραχυπρόθεσμη μεγιστοποίηση των πωλήσεων υπό τον περιορισμό της επίτευξης ενός ελάχιστου βαθμού κερδοφορίας Yιοθετείται όταν παρατηρείται είσοδος άλλων επιχειρήσεων στον κλάδο με προϊόντα που θεωρούνται υποκατάστατα (εΤα>0) Αποθαρρύνει ανταγωνιστές να εισέλθουν στην αγορά με υποκατάστατα προϊόντα Χρήσιμη για επιχειρήσεις που ο χρονικός τους ορίζοντας επεκτείνεται πέρα από τη βραχυπρόθεσμη περίοδο 16
8
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Πανεπιστήμιο Αθηνών
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΑΣΚΗΣΕΙΣ Προϋπολογισμός, Ανάλυση και Χρηματοδότηση Επενδύσεων. Αξία της Επιχείρησης 1
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Ασκήσεις στον Προϋπολογισμό, την Ανάλυση και Χρηματοδότηση Επενδύσεων και στην Αξία της Επιχείρησης
ΑΣΚΗΣΗ 1
Πρόσφατα προσληφθήκατε ως βοηθός αναλυτής επενδύσεων σε μια μικρή επιχείρηση η οποία προωθεί νέα προϊόντα και εφευρέσεις. Ο προϊστάμενός σας, σάς ανέθεσε να αξιολογήσετε 4 εναλλακτικές επενδυτικές επιλογές. Σας ανέφερε ότι ο προϋπολογισμός επενδύσεων είναι 105.000 ευρώ και ό,τι περισσεύει θα επενδύονται σε ομόλογα δημοσίου με απόδοση 8,5% το χρόνο. Επίσης, σας αναφέρει ότι η πολιτική της εταιρείας είναι να αξιολογούνται οι επενδυτικές επιλογές χρησιμοποιώντας τις ταμιακές ροές μέχρι το 4ο έτος. 2
1
(σε χιλ ευρώ)
ΕΡΓΟ Αρχικό κόστος
Α 35.000
Β 28.000
Γ 16.000
Δ 40.000
12.681
9.650
8.480
22.680
28.323 36.084 20.880 10.000 12% ?
25.462 31.836 42.420 8.000 10% ?
12.624 28.970 14.381 2.000 14% ?
51.070 28.218 8.440 12.000 15% ?
ΚΤΡΜΑΦ*
Χρόνος 1 2 3 4 Υπολ.Αξία Συντ.προεξ.
ΚΠΑ
*Καθαρές Ταμειακές Ροές μετά από φόρους
3
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Ασκήσεις στον Προϋπολογισμό, την Ανάλυση και Χρηματοδότηση Επενδύσεων και στην Αξία της Επιχείρησης
Ζητούμενα: α.
Υπολογίστε την ΚΠΑ για κάθε έργο και κατατάξτε τα με φθίνουσα σειρά.
β.
Ποια έργα πρέπει να υλοποιηθούν για τη μεγιστοποίηση της παρούσας αξίας του προϋπολογισμού κεφαλαίων; 4
2
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Ασκήσεις στον Προϋπολογισμό, την Ανάλυση και Χρηματοδότηση Επενδύσεων και στην Αξία της Επιχείρησης ΛΥΣΗ:
ΕΡΓΟ Αρχικό κόστος
Α 35.000
Β 28.000
Γ 16.000
Δ 40.000
12.681
9.650
8.480
22.680
28.323 36.084 20.880 10.000 12%
25.462 31.836 42.420 8.000 10%
12.624 28.970 14.381 2.000 14%
51.070 28.218 8.440 12.000 15%
ΚΤΡΜΑΦ*
Χρόνος 1 2 3 4 Υπολ.Αξία Συντ.προεξ.
ΚΠΑ
44.209,92 60.172,1
30.405,15 48.578,435
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Ασκήσεις στον Προϋπολογισμό, την Ανάλυση και Χρηματοδότηση Επενδύσεων και στην Αξία της Επιχείρησης
Συνέχεια λύσης:
ΚΠΑΑ = -35.000 + 12.681*ΣΠΑ(1, 12%) + 28.323*ΣΠΑ(2, 12%) + 36.084*ΣΠΑ(3, 12%) + 30.080*ΣΠΑ(4, 12%)= €44.209, 92 Ομοίως για τα υπόλοιπα επιτόκια προεξόφλησης.
Κατάταξη επενδυτικών σχεδίων ξεκινώντας από εκείνο με τη μεγαλύτερη ΚΠΑ: ΚΠΑΒ > ΚΠΑΔ > ΚΠΑΑ > ΚΠΑΓ 6
3
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Ασκήσεις στον Προϋπολογισμό, την Ανάλυση και Χρηματοδότηση Επενδύσεων και στην Αξία της Επιχείρησης
Ολοκλήρωση λύσης:
Λαμβάνοντας υπόψη και το κόστος προϋπολογισμού (έως 105.000 ευρώ) για το καθένα, καταλήγουμε:
(Τα ποσά είναι σε ευρώ)
Επενδυτικό έργο
Κόστος
Β
28.000
Δ
40.000
Α
35.000 ΣΥΝΟΛΟ:
103.000
Τα υπόλοιπα 2.000 ευρώ επενδύονται σε ομόλογα δημοσίου με 7 απόδοση 8,5%.
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Ασκήσεις στον Προϋπολογισμό, την Ανάλυση και Χρηματοδότηση Επενδύσεων και στην Αξία της Επιχείρησης
ΑΣΚΗΣΗ 2
Η επιχείρηση ΑΒΖ μελετά την ανοικοδόμηση εργοστασίου οικιακών συσκευών σε ιδιόκτητο οικόπεδο, του οποίου η σημερινή αξία είναι 10 εκατ. ευρώ. Η περίοδος κατασκευής θα είναι 2 χρόνια κατά την οποία προβλέπεται να δαπανηθούν αντίστοιχα 45 και 62 εκατ. ευρώ. Η ωφέλιμη ζωή του εργοστασίου εκτείνεται σε 8 χρόνια λειτουργίας. Τα πρώτα δύο χρόνια λειτουργίας το εργοστάσιο θα λειτουργήσει στο 45% και 65% της δυναμικότητάς του αντίστοιχα. Τα υπόλοιπα χρόνια θα έχει δυνατότητα να λειτουργήσει μέχρι και το 100% της δυναμικότητας του. Η δυναμικότητα του εργοστασίου ανέρχεται σε 10.000 μονάδες. Το κόστος παραγωγής ανά μονάδα υπολογίζεται σε 4.000 ευρώ και η τιμή πώλησης προβλέπεται να είναι 6.500 ευρώ.
8
4
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Ασκήσεις στον Προϋπολογισμό, την Ανάλυση και Χρηματοδότηση Επενδύσεων και στην Αξία της Επιχείρησης
Ζητούμενα:
Στο τέλος της ζωής του, ο εξοπλισμός θα εκποιηθεί με αξία 5 εκατομμυρίων και το κτίριο και το οικόπεδο προβλέπεται να έχουν αξία 20 εκατ. ευρώ. α. Να υπολογισθεί η ΚΠΑ της επένδυσης με τρέχον επιτόκιο 15%. Είναι επιθυμητή η επένδυση; β. Αν η τιμή πώλησης εξαρτάται από την συνάρτηση Τ = 10.000-0,35Π, πώς μεταβάλλεται ο υπολογισμός της ΚΠΑ της επένδυσης; γ.
Ποια στοιχεία ρεαλισμού λείπουν από την άσκηση; 9
ΛΥΣΗ:
ΕΤΟΣ
ΚΟΣΤΟΣ ΕΠΕΝΔ.
ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΠΕΡΙΘ.ΚΕΡ ΧΡ/ΡΟΗ(3) ΤΗΤΑ(1) ΔΟΥΣ(2) =(1)*(2)
0
-55(=-4510)
-
-
-55
1 2
-62
4.500
-
-62
0,8695
2.500 (Τ-Κ)
11.250
0,7561
2.500 2.500 2.500 2.500 2.500 2.500 2.500
16.250
0,6575
25.000
0,5717
25.000
0,4971
25.000
0,4323
25.000
0,3759
25.000
0,3269
50.000
0,2842
3 4 5 6 7 8 9 ΚΠΑ
6.500 10.000 10.000 10.000 10.000 10.000 25(5+20)
-20.400
10.000
ΣΥΝΤΕΛ. ΠΡΟΕΞ.
10
5
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Ασκήσεις στον Προϋπολογισμό, την Ανάλυση και Χρηματοδότηση Επενδύσεων και στην Αξία της Επιχείρησης
(Συνέχεια λύσης)
Η επένδυση δεν είναι επιθυμητή, αφού εμφανίζει ΚΠΑ<0.
β) Τ = 10.000 - 0,35Π Κ = 10.000Π - 0,35Π2 - 4.000Π
Παραγωγίζοντας ως προς την ποσότητα Π, λαμβάνω : ∂Κ / ∂Π =0 → 10.000 - 0,7Π -4.000 = 0→ 6.000 = 0,7Π → Π*=8.571 μον.
Οπότε η τιμή θα είναι: Τ= 10.000 - 0,35*8.571→ Τ*=7.000 χρημ. μον. 11
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Ασκήσεις στον Προϋπολογισμό, την Ανάλυση και Χρηματοδότηση Επενδύσεων και στην Αξία της Επιχείρησης
(Ολοκλήρωση λύσης) Τ = 10.000 - 0,35Π Για τις δεδομένες τιμές έχω τις αντίστοιχες ποσότητες:
Π(2) = 4.500 → Τ2= 8.425 Π(3) = 6.500 → Τ3 = 7.725 Π(4-9) = 8.571 → Τ4 = 7.000
12
6
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Ασκήσεις στον Προϋπολογισμό, την Ανάλυση και Χρηματοδότηση Επενδύσεων και στην Αξία της Επιχείρησης
Οι
χρηματοροές μου τώρα γίνονται :
13
ΕΤΟΣ
ΚΟΣΤΟΣ ΕΠΕΝΔ.
ΔΥΝΑΜΙΚ ΟΤΗΤΑ(1)
ΠΕΡΙΘ.ΚΕ ΡΔΟΥΣ(2)
ΧΡ/ΡΟΗ(3 )=(1)*(2)
0
-55(=45-10)
-
-
-55
1 2
-62
4.500 4.425
-62
6.500 3.725 8.571 3.000 8.571 3.000 8.571 3.000 8.571 3.000 8.571 3.000 8.571 3.000
24.212,5 0,6575
3 4 5 6 7 8 9 ΚΠΑ
ΣΥΝΤΕΛ. ΠΡΟΕΞ.
0,8695
19.912,5 0,7561
(Τ-Κ)
25(5+20)
-6,8<0
25.713,0 0,5717 25.713,0 0,4971 25.713,0 0,4323 25.713,0 0,3759 25.713,0 0,3269 50.713,0 0,2842 14
7
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Ασκήσεις στον Προϋπολογισμό, την Ανάλυση και Χρηματοδότηση Επενδύσεων και στην Αξία της Επιχείρησης
(TA ΠΟΣΑ ΤΟΥ ΠΙΝΑΚΑ ΕΙΝΑΙ ΣΕ ΕΚΑΤ. ΕΥΡΩ) ΣΗΜ:Τα ποσά της στήλης (3) προκύπτουν μετά από αντικατάσταση των αντιστοίχων τιμών και ποσοτήτων στη συνάρτηση κερδών.
Η επένδυση δεν είναι συμφέρουσα. γ) Απουσιάζουν βασικές συνθήκες της πραγματικότητας : αποσβέσεις, φορολογία, κίνδυνος (αβεβαιότητα), κ.λπ. 15
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Ασκήσεις στον Προϋπολογισμό, την Ανάλυση και Χρηματοδότηση Επενδύσεων και στην Αξία της Επιχείρησης
ΑΣΚΗΣΗ 3
Υποθέτουμε ότι η επιχείρηση ΑΒΖ της προηγούμενης άσκησης πραγματοποίησε την επένδυση (με τις προϋποθέσεις της 2(α)) και βρίσκεται στην αρχή του πρώτου έτους λειτουργίας. Για τη χρηματοδότηση του έργου το οποίο αποτελεί και τη μόνη της δραστηριότητα, η ΑΒΖ εξέδωσε νέους τίτλους ως εξής: i. 10.000 νέες μετοχές ii. 20.000 ομολογίες ονομαστικής αξίας 1.000 ευρώ λήξης της ίδιας περιόδου κατά την οποία θα τερματισθεί η λειτουργία του εργοστασίου και επιτοκίου 15%. Επειδή η επένδυση κρίθηκε ως αναπτυξιακή, το κράτος θα προσφέρει επιδότηση ίση με 3 ποσοστιαίες μονάδες του επιτοκίου. 16
8
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Ασκήσεις στον Προϋπολογισμό, την Ανάλυση και Χρηματοδότηση Επενδύσεων και στην Αξία της Επιχείρησης
Ζητούμενα:
α. Ποια είναι η αξία της ΑΒΖ στην αρχή της πρώτης περιόδου λειτουργίας;
β. Ποια είναι η αξία της ομολογίας την ίδια χρονική περίοδο;
γ. Ποια είναι η αξία της μετοχής την ίδια χρονική περίοδο; (Υποθέτουμε ότι το επιτόκιο ισορροπίας συνεχίζει να είναι 15%). (Υποθέτουμε επίσης ότι πριν την ανάληψη της επένδυσης η ΑΒΖ είχε ως μόνο περιουσιακό στοιχείο το οικόπεδο και έναντι αυτού είχε παλαιότερα εκδώσει 2.000 μετοχές).
17
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Ασκήσεις στον Προϋπολογισμό, την Ανάλυση και Χρηματοδότηση Επενδύσεων και στην Αξία της Επιχείρησης
ΛΥΣΗ: Αξία
Δανείου (ΑΔ) = Αριθμός ομολογιών* Ονομαστική Αξία κάθε ομολογίας=
20.000*1.000=20 εκατ.ευρώ 18
9
ΕΤΟΣ
ΧΡΗΜ/ΡΟΗ (1)
1
11.250
ΕΠΙΔ.ΔΑΝ(2) ΠΛΗΡ.ΟΜ/Χ ΜΕΡΙΣΜΑ =3%*ΑΔ ΩΝ(3)=15% ΜΕΤ.(4)=(1) *ΑΔ +(2)-(3) 15%*20.000 3%*20.00 8.850 =3.000
2
16.250
600
3.000
13.850
0,7561
3
25.000
600
3.000
22.600
0,6575
4
25.000
600
3.000
22.600
0,5717
5
25.000
600
3.000
22.600
0,4971
6
25.000
600
3.000
22.600
0,4323
7
25.000
600
3.000
22.600
0,3759
8
50.000
600
23.000
27.600
0,3269
ΠΑ
101,8
2,69
20,00
84,49
0=600
ΣΥΝΤ.ΠΡΟΕΞ ΟΦΛΗΣΗΣ
0,8695
19
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Ασκήσεις στον Προϋπολογισμό, την Ανάλυση και Χρηματοδότηση Επενδύσεων και στην Αξία της Επιχείρησης
Συνέχεια λύσης: ΑΞΙΑ
ΕΠΙΧ/ΣΗΣ = ΑΞΙΑ ΜΕΤΟΧΙΚΟΥ ΚΕΦ. + ΑΞΙΑ ΔΑΝΕΙΑΚΟΥ ΚΕΦ.→
ΑΜΚτ
= Ατ - ΑΔτ = ΠΑ [(1) + (2) (3)] = (101,8 +2,69) -20,00 = 84,49 εκ. ευρώ 20
10
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Ασκήσεις στον Προϋπολογισμό, την Ανάλυση και Χρηματοδότηση Επενδύσεων και στην Αξία της Επιχείρησης
Ολοκλήρωση λύσης:
Για την τιμή της μετοχής: Τ = ΑΜΚ / Ζ (ο αριθμός των μετοχών)→ Τ = 84,49 εκατ. ευρώ / 12.000 = 7.040 ευρώ / μετοχή
Σημ: Στον αριθμό των μετοχών θα συμπεριλάβω και τις ήδη εκδοθείσες μετοχές!
Για την αξία της ομολογίας : Τομολ. = ΑΔ / Αριθμός ομολογιών = 20 εκατ. ευρώ / 20.000 ομολογίες = 1.000 ευρώ / ομολογία 21
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Ασκήσεις στον Προϋπολογισμό, την Ανάλυση και Χρηματοδότηση Επενδύσεων και στην Αξία της Επιχείρησης
ΑΣΚΗΣΗ 4 Τα περιουσιακά στοιχεία μιας επιχείρησης υπόσχονται καθαρές εισροές 18 εκ. €, 7 εκ. € και 10 εκ. €. για τα επόμενα τρία χρόνια. Η σημερινή λογιστική τους αξία είναι 19 εκ. €. Η επιχείρηση έχει εκδώσει 2000 ομολογίες με επιτόκιο 10%, ονομαστικής αξίας € 10.000 καθεμία και λήξης σε τρία χρόνια. Αν το επιτόκιο της αγοράς είναι 6%, ποια είναι η αξία της επιχείρησης, της ομολογίας και του μετοχικού κεφαλαίου; 22
11
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Ασκήσεις στον Προϋπολογισμό, την Ανάλυση και Χρηματοδότηση Επενδύσεων και στην Αξία της Επιχείρησης
ΛΥΣΗ:
ΑΞΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ = 18*ΣΠΑ(1, 6%) + 7*ΣΠΑ(2, 6%) + 10*ΣΠΑ(3, 6%)= 31,6 εκατ. ευρώ ΑΞΙΑ ΟΜΟΛΟΓΙΑΣ = 1.000*ΣΠΑ(1, 6%) +1.000*ΣΠΑ(2, 6%) + 11.000*ΣΠΑ(3, 6%) ≈11.069 ευρώ ΑΞΙΑ ΔΑΝΕΙΑΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ = =ΑΞΙΑ ΟΜΟΛΟΓΙΑΣ *ΑΡΙΘΜΟΣ ΟΜΟΛΟΓΙΩΝ = 11.069* 2.000 = 22,138 εκατ. ευρώ.
Οπότε:
ΑΜΚ = ΑΞΙΑ ΕΠΙΧ/ΣΗΣ - ΑΞΙΑ ΔΑΝ.ΚΕΦ = = 31,6 - 22,138 = € 9,4 εκατ. 23
12
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Πανεπιστήμιο Αθηνών
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΑΣΚΗΣΕΙΣ Επιχειρηματικές Αποφάσεις με Κίνδυνο και Αβεβαιότητα 1
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Ασκήσεις στις Επιχειρηματικές Αποφάσεις με Κίνδυνο και Αβεβαιότητα
ΑΣΚΗΣΗ 1 ►
Η εταιρεία ΠΗΓΑΣΟΣ αγοράζει μια γραμμή παραγωγής ιχθυοτροφών στην τιμή 250.000 ευρώ. Ωστόσο, η χρηματοροή που θα προκύψει από την τριετή παραγωγή του προϊόντος εξαρτάται από τις συνθήκες της ζήτησης στον κλάδο ιχθυοκαλλιέργειας. Συγκεκριμένα, διαμορφώνονται τρεις εκδοχές ζήτησης, η υψηλή, η κανονική και η χαμηλή, με ίση πιθανότητα για κάθε ενδεχόμενο. Η ζήτηση εκφράζεται ως ακολούθως (σε ευρώ):
Ζήτηση/έτος
1ο
2ο
3ο
ΥΨΗΛΗ
330.000
370.000
425.000
ΚΑΝΟΝΙΚΗ
300.000
350.000
400.000
ΧΑΜΗΛΗ
260.000
315.000
370.000
2
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Ασκήσεις στις Επιχειρηματικές Αποφάσεις με Κίνδυνο και Αβεβαιότητα
Ζητούμενο: ► Πώς
θα αποτιμηθεί αυτή η επένδυση, αν ο εξοπλισμός έχει υπολειμματική αξία 40.000 ευρώ στο τέλος του τρίτου έτους, το επιτόκιο στην αγορά για τέτοιες δραστηριότητες διαμορφώνεται στο 7% και το ελεύθερο κινδύνου επιτόκιο στο 4%;
3
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Ασκήσεις στις Επιχειρηματικές Αποφάσεις με Κίνδυνο και Αβεβαιότητα
ΛΥΣΗ:
►Τύπος
Προσδοκώμενης Χρημ/ροής = Σ (Πi*Χi)
►
Έτος 1ο : Προσδ. Χρ/ροή = 0,333* (330.000 + 300.000 + 260.000)= 296.666,6
►
Έτος 2ο : Προσδ. Χρ/ροή =…= 345.000
►
Έτος 3ο : Προσδ. Χρ/ροή =…= 398.333,3
Σημείωση: Πi = 100 / 3 = 33,33 (αφού έχω τρία είδη ζήτησης ) ►
Για την αποτίμηση της συγκεκριμένης επένδυσης, αρκεί να υπολογίσω την ΚΠΑ: ΚΠΑ = 296.666,6*ΣΠΑ(1, 7%) + 345.000*ΣΠΑ(2, 7%) + 398.333,3*ΣΠΑ(3, 7%)+ 40.000*ΣΠΑ(3,4%) - 250.000 = 689.313,3 > 4 0→Συνεπώς, η ανάληψη είναι συμφέρουσα.
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Ασκήσεις στις Επιχειρηματικές Αποφάσεις με Κίνδυνο και Αβεβαιότητα
ΑΣΚΗΣΗ 2 ►
Στην προηγούμενη άσκηση, ας υποτεθεί ότι τα στοιχεία της κεφαλαιαγοράς δεν καθιστούν πρόσφορη την εξαγωγή του ορθού επιτοκίου προεξόφλησης και ο διαχειριστής της επιχείρησης πρέπει να προσφύγει σε υποκειμενικά κριτήρια αξιολόγησης της επένδυσης. Για αυτό προσφεύγει στον υπολογισμό βέβαιου ισοδύναμου, μειώνοντας την προσδοκώμενη τιμή κάθε έτους κατά 0,78 μονάδες για κάθε μονάδα τυπικής απόκλισης. Πώς διαμορφώνεται τώρα η καθαρή παρούσα αξία της επένδυσης; 5
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Ασκήσεις στις Επιχειρηματικές Αποφάσεις με Κίνδυνο και Αβεβαιότητα
ΛΥΣΗ: ►Τύπος Βέβαιου Ισοδυνάμου : Βέβαιο Ισοδ.= Προσδ. Χρ/ροή(i) [(συντελεστής στάθμισης*τυπική απόκλιση(i)] ►Τύπος τυπικής απόκλισης: σ = {ΣΠi * ( KTPi - Προσδ. KTP)2 }1/2
6
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Ασκήσεις στις Επιχειρηματικές Αποφάσεις με Κίνδυνο και Αβεβαιότητα
Συνέχεια λύσης: ►
Έτος 1ο : Βέβαιο Ισοδύναμο = 296.666,6 - (0,78*τυπική απόκλιση1 )= 296.666,6 – (0,78*28.674,42) = 274.300,56
όπου: τυπική απόκλιση1= {ΣΠi * (ΚΤΡi – Προσδ. ΚΤΡ)2 }1/2 = {0,333*(330.000-296.666,6)2 + 0,333*(300.000-296.666,6)2 + 0,333*(260.000-296.666,6)2} 1/2 =…=28.674,42 Σημ: Προσδ. ΚΤΡ = Π1 *ΚΤΡ1 + Π2 *ΚΤΡ2 + Π3 *ΚΤΡ3 = 296.666,6 (για το 1ο έτος) Ομοίως, για τα υπόλοιπα 2 έτη. ►
Έτος 2ο : Βέβαιο Ισοδύναμο = 345.000 - (0,78*22.730,3)= 327.270,4
►
Έτος 3ο : Βέβαιο Ισοδύναμο = 398.333,3 - (0,78*22.484,56)= 380.795,4
7
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Ασκήσεις στις Επιχειρηματικές Αποφάσεις με Κίνδυνο και Αβεβαιότητα
Ολοκλήρωση λύσης: ►Η
ΚΠΑ τώρα θα είναι:
ΚΠΑ = 274.300,56*ΣΠΑ(1, 4%) + 327.270,4*ΣΠΑ(2, 4%) + 380.795,4*ΣΠΑ(3, 4%) + 40.000*ΣΠΑ(3, 4%) - 250.000 = 690.416>0. 8
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Ασκήσεις στις Επιχειρηματικές Αποφάσεις με Κίνδυνο και Αβεβαιότητα
ΑΣΚΗΣΗ 3 ►
Πραγματοποιείται αγορά μηχανολογικού εξοπλισμού αξίας 300.000 ευρώ για την παρασκευή παγωτού, το οποίο στη συνέχεια πωλείται σε μικρότερες επιχειρηματικές μονάδες λιανικής. Η ζήτηση που θα εκδηλωθεί κατά το πρώτο έτος λειτουργίας της παραγωγικής μονάδας, ενώ μπορεί να είναι υψηλή, κανονική ή χαμηλή, επηρεάζει τα επίπεδα ζήτησης που θα εμφανιστούν το δεύτερο έτος σύμφωνα με τον ακόλουθο πίνακα: 9
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Ασκήσεις στις Επιχειρηματικές Αποφάσεις με Κίνδυνο και Αβεβαιότητα
ΕΤΟΣ 2ο
ΕΤΟΣ 1ο Πιθανότητα
Ζήτηση
Χρ/ροή
Πιθανότητα
Ζήτηση
Χρ/ροή
0,333
Υψηλή
170.000
0,45 0,30 0,25 0,40 0,30 0,30 0,30 0,40 0,30
Υψηλή
340.000
0,333
0,333
Κανονική
Χαμηλή
136.000
102.000
Κανονική 260.000 Χαμηλή
204.000
Υψηλή
260.000
Κανονική 238.000 Χαμηλή
200.000
Υψηλή
238.000
Κανονική 204.000 Χαμηλή
186.000
10
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Ασκήσεις στις Επιχειρηματικές Αποφάσεις με Κίνδυνο και Αβεβαιότητα
Ζητούμενο: Η υπολειμματική αξία του εξοπλισμού στο τέλος της περιόδου ανέρχεται σε 41.000 ευρώ. Αν υποτεθεί ότι το κατάλληλο επιτόκιο προεξόφλησης για την περίπτωση της υψηλής ζήτησης διαμορφώνεται στην αγορά κεφαλαίου σε 8%, σε 6% για τις περιπτώσεις της κανονικής και χαμηλής ζήτησης, και σε 7% διαμορφώνεται ο κατάλληλος συντελεστής προεξόφλησης για τον υπολογισμό της ΚΠΑ, ενώ το ελεύθερο κινδύνου επιτόκιο σε 4%, πόσο εκτιμάται η καθαρή παρούσα αξία της επένδυσης; 11
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Ασκήσεις στις Επιχειρηματικές Αποφάσεις με Κίνδυνο και Αβεβαιότητα (Κεφάλαιο 7ο)
ΛΥΣΗ: ►
Υπόδειξη: Ξεκινάω από το μεταγενέστερο χρονικό διάστημα και προχωρώ στο προγενέστερο.
ΔΕΝΔΡΟΔΙΑΓΡΑΜΜA ΔΙΑΔΡΟΜΗ 1η ΥΨΗΛΗ ΖΗΤΗΣΗ
ΔΙΑΔΡΟΜΗ 2η ΚΑΝΟΝΙΚΗ ΖΗΤΗΣΗ
ΔΙΑΔΡΟΜΗ 3η ΧΑΜΗΛΗ ΖΗΤΗΣΗ 12
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Ασκήσεις στις Επιχειρηματικές Αποφάσεις με Κίνδυνο και Αβεβαιότητα
ΔΙΑΔΡΟΜΗ 1η ►1η Διαδρομή:
ΥΨΗΛΗ ΖΗΤΗΣΗ: ►
Προσδ. Χρ/ροή Χ = ΣΠiXi = 0,25*204.000+0,30*260.000+0,45*340.000=282.000
►
Τυπική απόκλιση = {ΣΠi (Xi-X)2}1/2={0,45*(340.000282.000)2+0,30*(260.000- 282.000)2+0,25*(204.000282.000)2}1/2=…=56.391,49
►
Συντελεστής Μεταβλητότητας = σ / Προσ. Χρ/ροή = 56.391,49 / 282.000 ≈ 0,20
►
ΠΑ = 170.000 + 282.000 * ΣΠΑ(1, 8%) = 431.111,1
{1} 13
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Ασκήσεις στις Επιχειρηματικές Αποφάσεις με Κίνδυνο και Αβεβαιότητα
ΔΙΑΔΡΟΜΗ 2η ►2η Διαδρομή: ΚΑΝΟΝΙΚΗ ΖΗΤΗΣΗ: ►
Προσδ. Χρ/ροή = ...= 235.400
►
Τυπική απόκλιση = …= 24.900,6
►
Συντελεστής Μεταβλητότητας =…≈ 0,11
►
ΠΑ = 136.000 + 235.400*ΣΠΑ(1, 6%) = 358.075,5
{2} 14
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Ασκήσεις στις Επιχειρηματικές Αποφάσεις με Κίνδυνο και Αβεβαιότητα
ΔΙΑΔΡΟΜΗ 3η ►3η Διαδρομή: ΧΑΜΗΛΗ ΖΗΤΗΣΗ: ►
Προσδ. Χρ/ροή =...= 208.800
►
Τυπική απόκλιση =...= 20.517,31
►
Συντελεστής Μεταβλητότητας =...≈ 0,10
►
ΠΑ = 102.000 + 208.800*ΣΠΑ(1, 6%) = 298.981,1
{3} 15
Οικονομική των Επιχειρήσεων : Ασκήσεις στις Επιχειρηματικές Αποφάσεις με Κίνδυνο και Αβεβαιότητα
ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΛΥΣΗΣ: Φέρνω, τώρα, τις 3 ΠΑ στο 1ο έτος: ►
Προσδ. Χρ/ροή (1ο) = [ {1} + {2} + {3} ] / 3 = 362.722,5
►
Τυπική απόκλιση = 54.014,81
►
Συντελεστής Μεταβλητότητας ≈ 0,15
►
ΚΠΑ = 362.722,5*ΣΠΑ(1, 7%) + 41.000*ΣΠΑ(2, 4%) - 300.000 = 76.899,8>0
Συνεπώς, συμφέρει να αναλάβουμε την επένδυση αυτή Σημ: Την υπολειμματική αξία την προεξοφλούμε με το ακίνδυνο επιτόκιο, διότι η Υ.Α., σε αντίθεση με τις χρηματοροές από την 16 επιχειρηματική δραστηριότητα, δεν υπόκειται στην αβεβαιότητα της ζήτησης!
Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Πανεπιστήμιο Αθηνών
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ 2010-11
1
Εξεταστική Σεπτεμβρίου 2006 1. Κάποιος κατέθεσε σε μια Τράπεζα την 1/1/2000 ποσό €500.000 με ετήσιο επιτόκιο 18% και εξακολούθησε μετά να καταθέτει κάθε χρόνο την ίδια ημέρα ποσό €150.000 μέχρι την 1/1/2005. Τι ποσό θα έχει στην Τράπεζα την 1/1/2009 που θα συνταξιοδοτηθεί;
2
ΛΥΣΗ:
Το ποσό που έχει στην Τράπεζα την 1/1/2005 είναι το αρχικό ποσό ανατοκιζόμενο για 5 χρόνια και η τελική αξία ληξιπρόθεσμης ράντας με 5 όρους ίσους με 150.000. Έχουμε:
5 X 5 = X 0 ⋅(1+ 0,18)5 + C ⋅ΣΜΑΡ(5, 0,18) = 500.000⋅ 2,2878 +150.000⋅ (1+ 0,18) −1 = 2.217.011 0,18
3
Το ποσό αυτό παραμένει ανατοκιζόμενο για άλλα 4 χρόνια, οπότε το τελικό ποσό την 1/1/2009 είναι:
X9 = X5 ⋅(1+0,18)4 = 2.217.011*1,9388=4.298.292
4
2. Δανείστηκε κάποιος ένα ποσό με ετήσιο επιτόκιο 17% και συμφώνησε να το εξοφλήσει σε 8 ετήσιες δόσεις των €520.000. Επειδή δεν μπόρεσε να πληρώσει τις πρώτες δόσεις, υποσχέθηκε να εξοφλήσει ολόκληρο το δάνειο την ημέρα πληρωμής της 4ης δόσεως. Τι ποσό θα πρέπει να πληρώσει;
5
ΛΥΣΗ:
Αν είχε εξοφλήσει κανονικά το ποσό, η υποχρέωση σήμερα ανέρχεται σε:
−n −8 ΠΑ(0) =C⋅ΣΠΑΡ(n,i) =C⋅1−(1+i) =520.000⋅1−(1+0,17) =520.000⋅4,207163= 2.187.725 0,17 i
Η παρούσα αξία του συνολικού ποσού που πρέπει να πληρώσει την ημέρα εξόφλησης της 4ης δόσεως πρέπει να ισούται με την παρούσα αξία της συνολικής υποχρέωσης: 2 . 187 . 725 =
C ⇔ C = 4 . 099 . 550 (1 + 0,17 ) 4
6
3. Έστω δύο επιχειρήσεις (Α και Β) παράγουν το ίδιο προϊόν με διαφορετική τεχνολογία. Η τιμή πώλησης είναι €10 και η δυναμικότητα παραγωγής κυμαίνεται από 10.000 έως 80.000 και για τις δύο επιχειρήσεις. Τα στοιχεία κόστους είναι:
Επιχείρηση Α: ΣΚ= €90.000 ΜΜΚ= €7 Επιχείρηση Β: ΣΚ= €190.000 ΜΜΚ= €5. 7
α. Να ευρεθεί η ποσότητα νεκρού σημείου και τα έσοδα νεκρού σημείου για κάθε επιχείρηση. β. Πόσες μονάδες προϊόντος πρέπει να πωλήσει η κάθε επιχείρηση ώστε να εξασφαλίσει λειτουργικά κέρδη ίσα με €1.000.000; γ. Να υπολογισθούν τα κέρδη των Α και Β που αντιστοιχούν σε επίπεδα πωλήσεων 10.000, 60.000 και 80.000. δ. Να υπολογισθεί ο ΔΛΜ στις 50.000 μονάδες για τις Α και Β. ε. Να υπολογισθεί ο κίνδυνος στην κερδοφορία των δύο επιχειρήσεων. Ποια επιχείρηση αντιμετωπίζει μεγαλύτερο κίνδυνο στην κερδοφορία της και που οφείλεται αυτό; 8
ΛΥΣΗ: α. ΠΝΣ (Α)=ΣΚ/(Τ-ΜΜΚ) = 30.000 ΠΝΣ (Β)= 38.000 ΕΝΣ (Α) =Τ*ΠΝΣ= ΣΚ/[1-(ΜΜΜ/Τ)]= 300.000 ΕΝΣ (Β)= 380.000 β. Απαιτούμενη ποσότητα = (ΣΚ + Απαιτ. Κέρδη) / (Τ-ΜΜΚ) (Α) = 363.333,33 (Β) = 238.000 9
γ. Κέρδος (Α10.000) =Τ*Π-ΣΚ-ΜΜΚ*Π= -60.000 Κέρδος (Α60.000) = 90.000 Κέρδος (Α80.000) = 150.000 Κέρδος (Β10.000) = -140.000 Κέρδος (Β60.000) = 110.000 Κέρδος (Β80.000) = 210.000 δ. ΔΛΜ (Α50.000) =[Π*(Τ-ΜΜΚ)]/[Π*(Τ-ΜΜΚ)]-ΣΚ= 2,5 ΔΛΜ (Β50.000) = 4,166 10
ε. Δείκτης κινδύνου = εύρος κατανομής κερδών Κίνδυνος (Α)= 150.000 – (- 60.000) = 210.000 Κίνδυνος (Β)= 210.000 – (- 140.000) = 350.000 Ο κίνδυνος (μεταβλητότητα) των κερδών της Β μεγαλύτερος της Α λόγω του ότι το σταθερό κόστος (ΣΚ) της Β μεγαλύτερο της Α. 11
ΑΣΚΗΣΗ
Εξετάζετε την ακόλουθη επένδυση διάρκειας 2 ετών. Κ0=1000 Euro., ισόποσες ΚΤΡ ύψους 615,12 Euro. Τα χρήματά σας μπορούν να επενδυθούν κάπου αλλού, με απόδοση 17%. Να αξιολογηθεί η επένδυση με τη μέθοδο της ΕΠΑ.
12
ΛΥΣΗ:
Υπολογίζουμε την ΕΠΑ της επένδυσης. Αφού πρόκειται για επένδυση με ισόποσες ΚΤΡ, θα διαιρέσουμε το κεφάλαιο των 1000 Euro. με τη σταθερή ΚΤΡ των 615,12 Euro. Το αποτέλεσμα της διαίρεσης είναι 1,6257. Μετά από σχετική επίλυση του τύπου που δίνει την Παρούσα Αξία ενός ευρώ λαμβανομένου σε 2 χρονικές περιόδους, βρίσκουμε ότι το επιτόκιο που αντιστοιχεί σε ΠΑ=1,6257 και ν=2 είναι 15%. Ετσι αφού ΕΠΑ = 15% < i= 17% η επένδυση απορρίπτεται. 13
ΑΣΚΗΣΗ
Εξετάζουμε την επένδυση με τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:
Τ0 -100
Τ1
Τ2
69,4444 69,4444
Να υπολογισθεί η ΕΠΑ και να δείξετε τι ποσό από την ΚΤΡ του έτους θεωρείται ότι είναι τόκος και τι ποσό ανάκτηση κεφαλαίου. 14
ΛΥΣΗ: Εύρεση ΕΠΑ α) 100/69,4444=1,44 β) Επιλύoντας το σχετικό τύπο βρίσκουμε ότι η ΕΠΑ είναι 25% Χρησιμοποιώντας τον πίνακα απόσβεσης δανείου θα διασπάσουμε τις ΚΤΡ στα επιμέρους συστατικά τους δηλαδή σε τόκο και σε ανάκτηση κεφαλαίου. 15
Διάσπαση σε τόκο και ανάκτηση κεφαλαίου :
1 2
Έτος
Κεφάλαιο αρχή έτους
ΚΤΡ
Τόκος
Ανάκτηση κεφαλαίου
(1)
(2)
(3)
(4)=2xΕΠ Α 25 13,8889
(5)=(3)-(4)
100 55,5556
69,4444 69,4444
44,4444 55,5555
Κεφάλαιο τέλους έτους (6)=(2)-(5) 55,5555 ≈0
Από την στήλη 4 παρατηρούμε ότι η ΕΠΑ της επένδυσης πολλαπλασιάζεται με το κεφάλαιο στην αρχή του έτους. Το αποτέλεσμα αυτών των πράξεων είναι οι ετήσιες αποδόσεις ή οι τόκοι. Το άθροισμα των ποσών στη στήλη 5 ανέρχεται σε €100. Το ποσόν αυτό είναι ίσο με το αρχικό κεφάλαιο των €100. Συνεπώς από τις ΚΤΡ της επένδυσης επιτυγχάνουμε δύο πράγματα: α) απόδοση (τόκος) β) ανάκτηση κεφαλαίου. 16
ΑΣΚΗΣΗ
Αν η επένδυση χαρακτηρίζεται από ίσες ΚΤΡ, η εφαρμογή της Περίοδος Επανείσπραξης της Επένδυσης είναι σχετικά εύκολη. Αρχική δαπάνη (Κο) = 720.000 € Καθαρή Ταμειακή Ροή (ΚΤΡ) = 224.000€ ΛΥΣΗ: Περίοδος επανείσπραξης t = 7 2 0 .0 0 0 = 3,2 έτη 2 2 4 .0 0 0 ή 3 έτη + 0,2 Χ 12 = 3 έτη και 2,4 μήνες 17
ΑΣΚΗΣΗ Έστωεπένδυσημε αρχικήδαπάνηΚο=74.000€ και τις κάτωθι ΚΤΡς: Έτος 1 2 3 4 5
ΚΤΡς σε € 16.000 20.000 29.500 34.000 34.000
18
ΛΥΣΗ: Έτος 1 2 3 4 5
Κ ΤΡ 16.000 20.000 29.500 34.000 34.000
Α θροισ τικ ές ΚΤΡς -74.000 -58.000 -38.000 -8.500 25.500 59.500
Π αρατηρούμ ε ότι από το κόσ τος της επέν δυσης των 74.000€, τα 65.500€ (=16.000+20.000+29.500) θα εισ πραχθούν στα τρία πρώτα χρόνια της ζωής της επένδ υσ ης, ενώ τα υπόλοιπα 8500€ τον τέταρτο χρόν ο. Κ ατά συνέπεια η περίοδ ος επανείσπρα ξης της επένδ υσ ης είναι 3,25 έτη ή 3 + (8500/34000)Χ 12 = 3 έτη + 3 μήν ες Α ν η μέγισ τη αποδεκτή περίοδος επανείσπρα ξης που έχει θέσει η επιχείρηση είναι 4 έτη, η επένδυση γίνεται αποδ εκτή. 19
Εξεταστική ΙανουαρίουΦεβρουαρίου 2008
1. Σήμερα ο Νίκος έγινε 30 ετών. Πριν πέντε χρόνια άνοιξε ένα λογαριασμό όπου κατέθεσε δώρο €25.000 που κέρδισε στα 25α γενέθλια του. Στη συνέχεια κατέθεσε σε αυτό το λογαριασμό €2.000 στα 26α γενέθλιά του, €3.000 στα 27α, €4.000 στα 28α και €5.000 στα 29α. Στόχος του Νίκου είναι να έχει €400.000 στο λογαριασμό στα 40α γενέθλιά του. Αρχίζοντας σήμερα, προγραμματίζει να συνεισφέρει ένα σταθερό ποσό στο λογαριασμό κάθε χρόνο στην ημερομηνία γενεθλίων του. Θα πραγματοποιήσει συνολικά 11 καταθέσεις, η πρώτη θα πραγματοποιηθεί σήμερα, και η τελευταία κατάθεση θα πραγματοποιηθεί στα 40α γενέθλιά του. 20
Επιπρόσθετα προγραμματίζει να κάνει ανάληψη €20.000 από τον λογαριασμό στα 35α γενέθλιά του για να τα χρησιμοποιήσει σαν προκαταβολή αγοράς οικίας. Πόσο μεγάλη πρέπει να είναι κάθε μια από τις 11 καταθέσεις ώστε ο Νίκος να φθάσει στο στόχο του; Υποθέστε ότι ο λογαριασμός αποδίδει 12% ετησίως και θα διατηρηθεί.
21
ΛΥΣΗ: 0 25 |
12%
26
ΓΕΝΕΘΛΙΑ |
25.000
2.000
27
28
| 3.000
1
2
29
30
6 31
|
|
|
|
4.000
5.000
ΚΑΤΑΘ
ΚΑΤΑΘ
4.480,00 3.763,20 2.809,86 39.337,98 $55.391,04 -10.132,62 €45.258,42
...
7
11
35
36
|
|
ΕΤΗ 40
...
ΚΑΤΑΘ ΚΑΤΑΘ
| ΚΑΤΑΘ
-20.000 ΜΑ = 400.000
Βήμα 1 Ανατοκισμός ταμειακών ροών γενεθλίων 25, 26, 27, και 28 στα 29 γενέθλια: 25.000(1,12)4 + 2.000(1,12)3 + 3.000(1,12)2 + 4.000(1,12) + 5.000(1,12)0
= 39.337,98 + 2.809,86 + 3.763, 20 + 4.480,00 + 5.000,00 = 55.391,04 22
Βήμα 2: Προεξόφληση ανάληψης 20.000 στα 29 γενέθλια (6 έτη):
n = 6, i = 12%, Μελλοντική Αξία = 20.000, λύνω για παρούσα αξία.
ΠΑ = 20.000 (ΣΠΑ6,12%) = 20.000 (0,51) = 10.132,62
(είναι ανάληψη και επομένως έχει αρνητικό πρόσημο) 23
Βήμα 3: Αφαιρώ την ΠΑ της ανάληψης από την μελλοντική αξία των καταθέσεων και βρίσκω το καθαρό ποσό που θα υπάρχει στα 29 γενέθλια (αφού έχω λάβει υπόψη την ανάληψη των 20.000):
55.391,04 – 10.132,62 = 45.258,42 24
Βήμα 4: Υπολογίζω την απαιτούμενη ράντα που θα πρέπει να καταθέτω: n = 11, i = 12, Παρούσα Αξία = 45.258,42 και Μελλοντική Αξία = 400.000, Λύνοντας βρίσκω τη ράντα: €11.743,95 45.258,42 (ΣΜΑ11,12%) + x (ΣΜΑΡ11,12%) = 400.000
45.258,42 (3,4785) + x (20,6546) = 400.000 => x =11.744,05
25
2. Η επιχείρηση “X” εξετάζει μια επένδυση κόστους €300 με τις ακόλουθες καθαρές ταμειακές ροές στο τέλος κάθε έτους: €100 το 1ο έτος, €125,43 το 2ο έτος, €90,12 το 3ο έτος. Η διοίκηση της επιχείρησης θεωρεί ότι το κόστος ευκαιρίας είναι 10%. Ποια η ταμειακή ροή που θα πρέπει να επιδιώξει η επιχείρηση στο 4ο έτος ώστε η επένδυση να έχει απόδοση 15%.
26
ΛΥΣΗ: ΠΑ=300+100*(ΣΠΑ15%,1)+125,43*(ΣΠΑ15%,2)+90,12 *(ΣΠΑ15%,3)+ΤΡ4*(ΣΠΑ15%,4)=0 300 = 100 * 0,8696 + 125,43 * 0,7561 + 90,12 * 0,6575 + ΤΡ4 * 0,5718 300 = 86,96+94,838+59,254 + ΤΡ4 * 0,5718 => ΤΡ4 * 0,5718 = 58,95 => ΤΡ4 = 58,95 / 0,5718 = €103,15 27
3. Σε μια επιχείρηση παραγωγής προϊόντων ιχθυοκαλλιέργειας, το μέσο κόστος έτοιμου προϊόντος διαμορφώνεται σε €3 ανά κιλό. Αν το έτοιμο προϊόν έχει ποσοστό προσαύξησης 30% πάνω από το κόστος ανά κιλό, ποια πρέπει να είναι η ελαστικότητα ζήτησης ώστε η διαμορφούμενη τιμή ανά κιλό να είναι η καλύτερη δυνατή σε ότι αφορά το οικονομικό αποτέλεσμα της επιχείρησης; 28
ΛΥΣΗ:
Τ= ΜΚ + α*ΜΚ= 3 + 0,3*3 = 3,99 α = -1/(ε+1) Τ = ΜΚ +α (ΜΚ) α = (Τ-ΜΚ) / ΜΚ
Άρα,
-1/(ε+1) = (Τ-ΜΚ) / ΜΚ
ε= [-ΜΚ/(Τ-ΜΚ)]-1 = [-3/(3,9-3)]-1 = -4,33 29
Εξεταστική Σεπτεμβρίου 2007
1. Η εταιρεία Storagetech έχει αναπτύξει ένα καινούργιο προϊόν ηλεκτρονικής αποθήκευσης δεδο-μένων με την ονομασία QSB. Η ζήτηση για το προϊόν δίνεται από την συνάρτηση Q = 240 – 4P, όπου Q είναι η ζητούμενη ποσότητα τεμαχίων και P είναι η τιμή, σε ευρώ ανά τεμάχιο. Να υπολογίσετε την ελαστικότητα ζήτησης του προϊόντος ως προς την τιμή του, όταν το προϊόν τιμολογείται €40 ανά τεμάχιο. Πως θα χαρακτηρίζατε την ζήτηση του προϊόντος ως προς την τιμή και γιατί; 30
ΛΥΣΗ:
Η ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή δίδεται ως : ⎛ P ⎞ ⎛ dQ ⎞ Ε P = ⎜⎜ ⎟⎟ ⎜ ⎟. ⎝ Q ⎠ ⎝ dP ⎠
Η ζητούμενη ποσότητα Q στην τιμή Ρ=40 μπορεί να υπολογιστεί από την συνάρτηση ζήτησης ως: Q = 240 – 4P = 240 – 4(40) = 80. Η πρώτη παράγωγος της γραμμικής συνάρτησης ζήτησης είναι : dQ = −4 31 dP
Συνεπώς, η ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή για Ρ = 40 είναι:
ΕP =
P ∂Q 40 ⋅ = ⋅ (−4) = −2 Q ∂P 80
Η ελαστικότητα ζήτησης QSB ως προς την τιμή τους είναι ίση με –2. Η τιμή αυτή της ελαστικότητας σημαίνει ότι μία αύξηση της τιμής QSB κατά 1% θα οδηγήσει σε μία μείωση της ζητούμενης ποσότητάς τους κατά 2%. Δηλαδή η ζήτηση είναι ελαστική. 32
2. Ένας επενδυτής έχει τις ακόλουθες δύο εναλλακτικές επενδυτικές επιλογές διάρκειας ενός έτους, όπου σε κάθε μια αναμένονται τρία σενάρια με τις αντίστοιχες πιθανότητες πραγματοποίησης:
33
Επένδυση Α
Επένδυση Β
Αποτέλεσμα (€)
Πιθανότητ α
Αποτέλεσμα (€)
Πιθανότητ α
Σενάριο 1
2.000
0,3
Σενάριο 1
1.500
0,2
Σενάριο 2
1.000
0,2
Σενάριο 2
3.000
0,5
Σενάριο 3
4.000
0,5
Σενάριο 3
2.000
0,3
34
Α) Να υπολογιστεί η αναμενόμενη απόδοση και ο κίνδυνος της κάθε επένδυσης. Β) Να υπολογιστεί ο Συντελεστής Μεταβλητότητας (ΣΜ) της κάθε επένδυσης. Ποια επένδυση πρέπει να επιλεγεί με βάση τον ΣΜ; Γ) Με βάση τις δοσμένες πιθανότητες, υποθέστε ότι θα πραγματοποιηθούν το Σενάριο 3 στην Επένδυση Α και το Σενάριο 2 στην Επένδυση Β. Το κόστος ανάληψης κάθε επένδυσης είναι €2.000. Εάν το χωρίς κίνδυνο επιτόκιο είναι 0,1, το πριμ κινδύνου για την Επένδυση Α είναι 0,2 και για την Επένδυση Β είναι 0,1 και ο επενδυτής απαιτεί 0,5 της ποσοστιαίας μονάδας επιπλέον απόδοση για κάθε μια ποσοστιαία μονάδα κινδύνου και για τις δύο επενδύσεις, ποια επένδυση τελικά θα επιλέξει;
35
ΛΥΣΗ:
Α. X
= (2.000 * 0,3) + (1.000 * 0,2) + (4.000 * 0,5) = 2.800,00 A
XB
σ A2 σ B2
=(1.500 * 0,2) + (3.000 * 0,5) + (2.000 * 0,3) = 2.400,00
= (2.000 – 2.800)2 * 0,3 + (1.000 – 2.800)2 * 0,2 + (4.000 – 2.800)2 * 0,5 = 1.560.000,00 = (1.500 – 2.400)2 * 0,2 + (3.000 – 2.400)2 * 0,5 + (2.000 – 2.400)2 * 0,3 = 390.000,00
σ A = 1.249,00 σB
= 624,50 36
Β. ΣΜΑ = 1.249,0 / 2.800 = 0,45 ΣΜΒ = 624,5 / 2.400 = 0,26 Γ. κΑ = 0,1 + (0,2 * 0,5) = 0,20= 20,00% κΒ = 0,1 + (0,1 * 0,5) = 0,15= 15,00% ΚΠΑΑ =
4.000 - 2.000 = 1.333,33 > 0 (1+0,20)
ΚΠΑΒ =
3.000 - 2.000 = 608,70 > 0 (1 + 0,15) 37
3. Ας θεωρήσουμε ότι κερδίζει κάποιος στο ΛΟΤΤΟ €10.000 και επιθυμεί να αγοράσει ένα αυτοκίνητο σε 5 έτη. Εκτιμούμε ότι το αυτοκίνητο θα κοστίσει €16.105 σε 5 χρόνια. Ποιο είναι το επιτόκιο που πρέπει να κερδίσει στο αρχικό ποσό για να αγοράσει το αμάξι;
38
ΛΥΣΗ: ΚΠΑ ⇒
⇒
= 0 ⇒ 10 . 000 − 16 . 105
(1 + ΕΒΑ ) 5
16.105 (1 + ΕΒΑ) 5
= 0 ⇒
= 10 . 000 ⇒ (1 + ΕΒΑ ) 5
= 1, 6105 ⇒
ΕΒΑ = 0 ,10
39
Εξεταστική ΙανουαρίουΦεβρουαρίου 2007
1. Η επιχείρηση ΧΨΩ εξετάζει τις επενδύσεις Α, Β και Γ οι οποίες έχουν τις παρακάτω καθαρές ταμιακές ροές: Έτος 0 1 2 3 4 5 6
Επένδυση Α (σε χιλιάδες €) -11.500 0 0 0 10.000 10.000 10.000
Επένδυση Β (σε χιλιάδες €) -4.950 2.000 2.000 2.000 3.000 3.000 3.000
Επένδυση Γ (σε χιλιάδες €) -6.550 1.500 1.500 3.000 3.000 4.500 4.500 40
Το επιτόκιο προεξόφλησης και για τις τρεις επενδύσεις είναι 10%. Ζητείται: Α. Αν οι επενδύσεις Α, Β και Γ είναι αμοιβαίως αποκλειόμενες, ποια επένδυση θα προτείνατε στη ΧΨΩ να επιλέξει; Β. Αν οι επενδύσεις Α, Β και Γ είναι ανεξάρτητες και το μέγιστο ποσό των χρημάτων που διαθέτει η επιχείρηση είναι μόνο €11.500, τι θα προτείνατε στη ΧΨΩ; Γιατί ;
41
ΛΥΣΗ: Α. Οι επενδύσεις Α, Β, Γ, είναι αμοιβαίως αποκλειόμενες ΚΠΑΑ = 10.000(ΣΠΑΡ10%,6 - ΣΠΑΡ10%,3 ) – 11.500= 10.000(4,3553 - 2,4869) - 11.500= 7.184,0 ΚΠΑΒ = 2.000ΣΠΑΡ10%,3 + 3.000(ΣΠΑΡ10%,6 ΣΠΑΡ10%,3 ) -4.950 = 2.000 x 2,4869 + 3.000 x 1,8684 - 4.950 = 5.628,93 ΚΠΑΓ =1.500ΣΠΑΡ10%,2 + 3.000(ΣΠΑΡ10%,4 ΣΠΑΡ10%,2) + 4.500(ΣΠΑΡ10%,6 - ΣΠΑΡ10%,4 ) 6.550= 1.500 x 1,7355 + 3.000 x 1,4344 + 4.500 x 1,1854 - 6.550= 5.690,57 42
(ΣΠΑΡ = Συντελεστής παρούσας αξίας σειράς πληρωμών μιας νομισματικής μονάδας ή ράντας) Όλες οι ΚΠΑ είναι μεγαλύτερες >0 άρα αποδεκτές. Επιλέγεται η επένδυση Α που έχει τη μεγαλύτερη ΚΠΑΑ=7.184,09€
B. Με δεδομένο τον περιορισμό χρημάτων, οι επενδύσεις Β και Γ αποφέρουν ΚΠΑ €11.319,50 (=5.628,93+5.690,57) έναντι ΚΠΑ €7.184,09 της επένδυσης Α. Δηλαδή προτείνουμε η ΧΨΩ να πραγματοποιήσει τις επενδύσεις Β και Γ. 43
2. Ας υποτεθεί ότι εξετάζουμε μια επένδυση διάρκειας 3 ετών για την οποία απαιτείται άμεση εκταμίευση €1000. Αν η επένδυση γίνει αποδεκτή οι αναμενόμενες καθαρές ταμειακές ροές θα είναι €600 κάθε έτος. Ο κίνδυνος (σ) θα είναι 300. Οι βασικοί μέτοχοι της εταιρείας απαιτούν 1% επιπλέον απόδοση για κάθε 0,10 αύξηση στην τιμή του συντελεστή μεταβλητότητας. Το χωρίς κίνδυνο επιτόκιο είναι 10%. Συμφέρει να αναληφθεί η συγκεκριμένη επένδυση; 44
ΛΥΣΗ:
Αρχικά θα πρέπει να υπολογίσουμε το συντελεστή μεταβλητότητας (ΣΜ) της επένδυσης. Ο ΣΜ είναι: 300/600= 0,5 Η προσαρμοσμένη για κίνδυνο απόδοση είναι: 0,1 + 0,05 = 0,15. Το δεύτερο συστατικό (0,05) αντιπροσωπεύει την επιπλέον πέραν από το 10% που απαιτούν οι μέτοχοι λόγου του κινδύνου της επένδυσης. Αφού για τιμή του ΣΜ ίση με 0,1 απαιτείται επιπλέον απόδοση ίση με 1%, για τιμή του ΣΜ ίση με 0,5 η επιπλέον απόδοση θα ισούται με 1%*5=5%. 45
Η καθαρή παρούσα αξία θα ισούται με: ΚΠΑ =
600 600 600 + + −1.000 = 2 (1+ 0,15) (1+ 0,15) (1+ 0,15)3
369,94 €
46
3. Έστω ότι σας εγκρίθηκε υποτροφία €27.000 από το Κρατικό Ίδρυμα Υποτροφιών για προπτυχιακές, μεταπτυχιακές και διδακτορικές σπουδές στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του ΕΚΠΑ. Τα χρήματα αυτά μπορείτε να τα λάβετε με οποιονδήποτε από τους παρακάτω τρεις τρόπους: 1) €1.000 στο τέλος κάθε χρόνου για τρία χρόνια, με πρώτη ανάληψη σε ένα χρόνο από σήμερα, €3.000 τον χρόνο στο τέλος των επόμενων τριών ετών, και €5.000 τον χρόνο στο τέλος των επόμενων τριών ετών. 2) €3.000 στο τέλος κάθε έτους για τα επόμενα εννιά χρόνια, αρχίζοντας σε ένα χρόνο από σήμερα. 3) €5.000 στο τέλος των πρώτων τριών ετών, αρχίζοντας σε ένα χρόνο από σήμερα, €3.000 στο τέλος των επόμενων τριών χρόνων και €1.000 στο τέλος των τελευταίων τριών ετών. Το επιτόκιο προεξόφλησης είναι 6%. Οι γονείς σας, χαρούμενοι, σας λένε ότι όλοι οι τρόποι είναι ίδιοι. Είναι η εκτίμησή τους ορθή ή όχι και γιατί;
47
ΛΥΣΗ 1ος τρόπος: Παρούσα αξία ροής μετρητών 1000 Χ ΣΠΑΡ6%,3 = 1.000 Χ 2,6730= 2.673
3.000 Χ (ΣΠΑΡ6%,6 – ΣΠΑΡ6%,3 )= 3.000 Χ (4,9173 - 2,6730)= 6.733
5.000 Χ (ΣΠΑΡ6%,9 – ΣΠΑΡ6%,6 )= 5.000 Χ (6,8017- 4,9173)= 9.422
Σύνολο παρουσών αξιών = €18.828
2ος τρόπος:
3.000 Χ ΣΠΑΡ6%,9 = 3.000 Χ 6,8017 = €20.405
3ος τρόπος:
5.000 Χ ΣΠΑΡ6%,3 = 5.000 Χ 2,6730 = 13.365 3.000 Χ (ΣΠΑΡ6%,6 – ΣΠΑΡ6%,3 )= 3.000 Χ (4,9173 - 2,6730)= 6.733 1.000 Χ (ΣΠΑΡ6%,9 – ΣΠΑΡ6%,6 )= 1.000 Χ (6,8017- 4,9173)= 1.884 Σύνολο παρουσών αξιών = €21.982 Άρα, ο τρίτος τρόπος είναι ο καλύτερος διότι δίνει την μεγαλύτερη παρούσα αξία.
48
ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2008
1. Να βρεθεί η σημερινή αξία κτιρίου που αγοράζεται με τον εξής τρόπο. Ο αγοραστής δίνει σήμερα προκαταβολή €1.000.000 και συμφωνεί να πληρώνει επί 5 χρόνια και στην αρχή κάθε εξαμήνου ποσό €500.000, προς ετήσιο επιτόκιο 20%.
49
Επί πλέον οι παραπάνω δόσεις, θα αρχίσουν να πληρώνονται δύο χρόνια μετά την υπογραφή του συμβολαίου, ενώ το ετήσιο επιτόκιο για την περίοδο αυτή των δύο πρώτων ετών είναι 16%. Η κεφαλαιοποίηση κατά τη διάρκεια πληρωμής των δόσεων είναι εξαμηνιαία. Ποια η αξία του κτιρίου;
50
ΛΥΣΗ:
Οι δόσεις ύψους 500.000 η κάθε μία, που πληρώνονται στην αρχή κάθε εξαμήνου, αποτελούν προκαταβλητέα ομοιόμορφη σειρά πληρωμών, όρου 500.000 και διάρκειας 10 εξαμήνων. Η παρούσα αξία αυτής της σειράς πληρωμών, στο τέλος του 2ου έτους προς επιτόκιο i(2) / 2 = 10% είναι: 51
500.000⋅ A(10, 10%)⋅(1+ 0,10) όπου Α(10,10%) = ΣΠΑΡ(10,10%) Η αξία του οικοπέδου σήμερα είναι ίση προς:
Α = 1.000.000 + 500.000 ⋅ A(10, 10%) ⋅ (1,10) ⋅ (1,16) -2
= 3.511.666,7
52
2. Οι συναρτήσεις ζήτησης και προσφοράς του προϊόντος Χ δίνονται από τις εξής σχέσεις: QD = 1.000 – 4P (συνάρτηση ζήτησης) QS = 200 + 4P (συνάρτηση προσφοράς) (α) Υπολογίσετε την τιμή και την ποσότητα ισορροπίας του προϊόντος Χ. 53
(β) Υπολογίσετε την ελαστικότητα ζήτησης του προϊόντος Χ ως προς την τιμή του, καθώς και την ελαστικότητα προσφοράς στην τιμή ισορροπίας του προϊόντος. Τι σημαίνουν οι τιμές των ελαστικοτήτων που βρήκατε;
54
ΛΥΣΗ:
α) Όταν η αγορά του προϊόντος Χ βρίσκεται σε ισορροπία ισχύει QD = QS = Q. Έτσι έχουμε: 1.000 – 4P = 200 + 4P => Ρ = 100 ευρώ και Q = 600 μονάδες.
55
(β) Η ελαστικότητα ζήτησης ενός αγαθού ως προς την τιμή του δίνεται από την εξής σχέση:
56
Από τη συνάρτηση ζήτησης προκύπτει ΔQD/ΔΡ = –4. Επιπλέον γνωρίζουμε ότι στο σημείο ισορροπίας Ρ = 100 και QD = 600. Οπότε, η ελαστικότητα ζήτησης του προϊόντος Χ ως προς την τιμή του είναι:
ΕD =
ΔQ D P ⋅ = –4(100/600) = –0,67. ΔP QD 57
Η τιμή αυτή της ελαστικότητας σημαίνει ότι μία αύξηση της τιμής του προϊόντος Χ κατά 1% θα οδηγήσει σε μία μείωση της ζητούμενης ποσότητάς του κατά 0,67%. Η ελαστικότητα προσφοράς ενός αγαθού δίνεται από την εξής σχέση: 58
Από τη συνάρτηση προσφοράς προκύπτει ΔQS/ΔΡ = 4. Επιπλέον γνωρίζουμε ότι στο σημείο ισορροπίας Ρ = 100 και QS = 600. Οπότε, η ελαστικότητα προσφοράς του προϊόντος είναι: = 4(100/600) = 0,67.
Η τιμή αυτή της ελαστικότητας σημαίνει ότι μία αύξηση της τιμής του προϊόντος Χ κατά 1% θα οδηγήσει σε μία αύξηση της προσφερόμενης ποσότητάς του κατά 0,67%. 59
3. Μια επιχείρηση εξετάζει την παραγωγή ενός νέου προϊόντος (Μ). Σύμφωνα με μια ανάλυση αγοράς, η τιμή του Μ αναμένεται ότι θα είναι €17 ανά μονάδα, με ετήσια ζητούμενη ποσότητα 15.000 μονάδων. Εξ’ αιτίας της μεταβλητότητας της αγοράς προϊόντων, υπάρχει αβεβαιότητα σχετικά με την διάρκεια του προϊόντος στην αγορά. Σύμφωνα με την ίδια έρευνα, η ζήτηση είναι βέβαιο ότι θα διαρκέσει τρία χρόνια κατ’ ελάχιστο και υπάρχει πιθανότητα 80% για διάρκεια 4 ετών και 40% για διάρκεια 5 ετών. Διάρκεια μεγαλύτερη των 5 ετών θεωρείται απίθανη. 60
Η παραγωγή του Μ απαιτεί την αγορά εξειδικευμένων μηχανημάτων αντί €195.000. Τα μηχανήματα δεν θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για άλλες χρήσεις πέραν της παραγωγής του Μ. Η παραγωγική τους δυνατότητα ανέρχεται σε 15.000 μονάδες ετησίως.
61
Ο διευθυντής παραγωγής υποστηρίζει ότι η διάρκεια των μηχανημάτων θα είναι είτε 4 είτε 5 έτη, με πιθανότητα 60% και 40% αντίστοιχα, ενώ οι αποσβέσεις αγνοούνται. Τα μεταβλητά κόστη του Μ υπολογίζονται σε €12 ανά μονάδα. Το κόστος κεφαλαίου είναι 15% ετησίως. Το κόστος αγοράς των μηχανημάτων είναι άμεσα καταβλητέο, ενώ οι υπόλοιπες πληρωμές και τα έσοδα αναμένεται ότι θα προκύπτουν στο τέλος κάθε έτους. 62
Υπολογίσετε την αναμενόμενη ΚΠΑ εφόσον η επιχείρηση αποφασίσει να προχωρήσει στην παραγωγή του Μ.
63
ΛΥΣΗ:
Αναμενόμενη ΚΠΑ
Οι σχετικές ΚΤΡ είναι: Πωλήσεις – Μεταβλητό Κόστος = 17 – 12 = 5 € ανά μονάδα προϊόντος.
ΚΤΡ ανά έτος: 15.000 * 5 = 75.000€
64
Τα τρία πρώτα έτη οι ΚΤΡ είναι βέβαιον ότι θα προκύψουν. Συνεπώς η ΚΠΑ των ΚΤΡ των τριών πρώτων ετών είναι: 75.000 * 2,28 = 171.000 €, όπου το 2,28 αντιπροσωπεύει την παρούσα αξία ενός € λαμβανομένου στο τέλος κάθε έτους για 3 έτη με επιτόκιο 15%. 65
Τέταρτο έτος:
Αναμενόμενη ΚΤΡ = 75.000 * 0,8 * 0,6 = 36.000 €, όπου το 0,8 αντιπροσωπεύει τη πιθανότητα να υπάρχει ζήτηση το τέταρτο έτος και το 0,6 αντιπροσωπεύει τη πιθανότητα η διάρκεια των μηχανημάτων να είναι 4 έτη. Αναμενόμενη ΠΑ = 36.000 * 0,57 = 20.520 €, όπου το 0,57 αντιπροσωπεύει την παρούσα αξία ενός € λαμβανομένου στο τέλος του 4 έτους με επιτόκιο15% 66
Πέμπτο έτος:
Αναμενόμενη ΚΤΡ = 75.000 * 0,4 * 0,4 = 12.000 €, όπου το 0,4 αντιπροσωπεύει τη πιθανότητα να υπάρχει ζήτηση το πέμπτο έτος και το 0,4 αντιπροσωπεύει τη πιθανότητα η διάρκεια των μηχανημάτων να είναι 5 έτη. Αναμενόμενη ΠΑ = 12.000 * 0,50 = 6.000 €
67
Τελικό αποτέλεσμα:
Αναμενόμενη ΚΠΑ = 195.000+171.000+20.520+6.000 = 2.520 € Απόφαση: ΚΠΑ = 2.520 € > 0, επομένως η επένδυση γίνεται αποδεκτή.
68
ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2009
1. Η σημερινή ημερομηνία είναι 1/1/2008. Προγραμματίζεις να πραγματοποιήσεις 5 καταθέσεις των €100, μια κατάθεση κάθε 6 μήνες. Η πρώτη κατάθεση πραγματοποιείται σήμερα. Αν η τράπεζα καταβάλει ονομαστικό ετήσιο επιτόκιο 6% αλλά χρησιμοποιεί εξαμηνιαίο ανατοκισμό, πόσα θα έχεις στον λογαριασμό σου στο τέλος 10 ετών; 69
ΛΥΣΗ: Είναι προκαταβλητέα ράντα (annuity due). Άρα, ΜΑ=100*ΣΜΑΡ(3%,5) * 1,03=100*5,3091 * 1,03 = 546,84
Στο τέλος των 10 ετών: 546,84 * ΣΜΑ(3%,15)=546,84 * 1,5580 = 851,97
Βάζω 15 περιόδους γιατί έχουν περάσει 2,5 έτη (γιατί είναι προκαταβλητέα ράντα).
70
2. Το μέσο κόστος του αντιγριπικού εμβολίου που παρασκευάζει μια φαρμακευτική εταιρία είναι €0,88/εμβόλιο. Εάν η τιμή πώλησης του εμβολίου από την φαρμακευτική εταιρία είναι 30% πάνω από το μέσο κόστος παρασκευής του, ποια πρέπει να είναι η ελαστικότητα ζήτησης έτσι ώστε η τιμή του εμβολίου να οδηγεί σε μεγιστοποίηση των κερδών της εταιρίας; Σε τι ενέργειες θα πρέπει να προβεί η εταιρία εάν μια μείωση της τιμής του εμβολίου οδηγήσει σε άνοδο των πωλήσεων της κατά 20%; 71
ΛΥΣΗ: Τ= ΜΚ + αΜΚ= 0,88 + 0,3*0,88 = 1,15 ε= [-ΜΚ/(Τ-ΜΚ)]-1 = [-0,88/(1,15-0,88)]-1 = - 4,26 Άρα η ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή πρέπει να είναι –4,26 ώστε το ποσοστό προσαύξησης 30% να μεγιστοποιεί το κέρδος. Εάν μια μείωση της τιμής του εμβολίου οδηγήσει σε άνοδο των πωλήσεων της μόνο κατά 20% και όχι κατά 42,6%, τότε το ποσοστό προσαύξησης είναι χαμηλό και η επιχείρηση θα αυξήσει περαιτέρω την τιμή ώστε να προσεγγίσει το μέγιστο κέρδος.
72
3. Η επιχείρηση «ΧΨΩ», η οποία ασχολείται με την παραγωγή πλαστικών ειδών, αγόρασε πριν από 10 χρόνια μια εκτυπωτική μηχανή, το κόστος απόκτησης της οποίας ήταν €375.000. Η διάρκεια ωφέλιμης ζωής της είναι ίση με 15 χρόνια, η δε υπολειμματική αξία της στο τέλος της δεκαπενταετίας ίση με το μηδέν. Ο υπεύθυνος παραγωγής της επιχείρησης προτείνει την αγορά μιας νέας εκτυπωτικής μηχανής, η οποία θα έχει πολλαπλά οφέλη στην λειτουργία της επιχείρησης. Το κόστος απόκτησης αυτής της νέας μηχανής σήμερα ανέρχεται σε €500.000. Η ωφέλιμη ζωή της νέας μηχανής εκτιμάται σε πέντε (5) χρόνια. Η απόκτηση της θα οδηγήσει σε μείωση του κόστους εργασίας και πρώτων υλών σε ετήσια βάση από €550.000 που είναι σήμερα σε €400.000. Η εκτιμηθείσα μείωση του κόστους εργασίας και πρώτων υλών είναι βέβαιη, για τα δύο πρώτα έτη, έχει πιθανότητα πραγματοποίησης 70% και 60% για το τρίτο και τέταρτο έτους, αντίστοιχα, καθώς και πιθανότητα πραγματοποίησης 50% για το πέμπτο έτος. Εάν αγορασθεί η νέα μηχανή, η παλαιά μηχανή θα πωληθεί σε μια άλλη επιχείρηση και δε θα δοθεί ως αντάλλαγμα για την κάλυψη του κόστους απόκτησης της νέας μηχανής. Η τιμή εκποίησης της παλαιάς μηχανής είναι ίση με €50.000. Η νέα μηχανή είναι μια επένδυση μέσου κινδύνου και το κόστος χρήσεως κεφαλαίου της επιχείρησης είναι ίσο με 6%. Πρέπει να κάνει αποδεκτή η «ΧΨΩ» την προτεινόμενη επένδυση (υποθέστε ότι δεν υπάρχουν φόροι); 73
ΛΥΣΗ:
Για την αξιολόγηση της επένδυσης θα ληφθούν υπόψη τα εξής: Πληροφόρηση σχετικά με την Παλιά μηχανή (Π.Μ): Τιμή εκποίησης (T.E.) της παλαιάς μηχανής σήμερα ίση με 50.000€ Πληροφόρηση σχετικά με τη Νέα Μηχανή (N.M): Κόστος απόκτησης 500.000€ Διάρκεια ωφέλιμης ζωής πέντε χρόνια Ετήσιο ύψος ωφέλειας 150.000€ (550.000€ - 400.000€) Καθαρή Ταμειακή Ροή από την Απόκτηση της Νέας Μηχανής (Ν.Μ.) Χρόνος «0»: ΚΟΣΤΟΣ (ΝΜ) (500.000€) - Τιμή Εκποίησης (Τ.Ε.) ΠΜ (50.000€) = 450.000€ Χρόνος «1» έως «5»: Λειτουργική Ωφέλεια 150.000€ (550.000€-400.000€)
74
Το Διάγραμμα Χρονογραμμής της Νέας Μηχανής στο ακόλουθο σχήμα: 0
150.000€
150.000€
y
y
1
2
150.000€ y 3
150.000€ y 4
150.000€ y 5
450.000€
75
Καθαρή Ταμειακή Ροή (ΚΤΡ) Πρώτου Έτους =150.000 Χ (Συντ.Πιθ. 1,0)=150.000 € ΚΤΡ Δεύτερου Έτους =150.000 € Χ (Συντ.Πιθ. 1,0) =150.000 € Αναμενόμενη ΚΤΡ Τρίτου Έτους =150.000 € Χ (Συντ.Πιθ. 0,70) =105.000 € Αναμενόμενη ΚΤΡ Τέταρτου Έτους =150.000 € Χ (Συντ.Πιθ. 0,60) =90.000 € Αναμενόμενη ΚΤΡ Πέμπτου Έτους =150.000 € Χ(Συντ.Πιθ. 0,50) = 75.000 € Αναμενόμενη ΚΠΑ = [150.000 (0,9434) +150.000 (0,8900) +105.000 (0,8396) +90.000 (0,7921) +75.000 (0,7473)]- 450.000 = [141.510+133.500+88.158+71.289+56.047,5]- 450.000 = 40.504,5€ H ΚΠΑ είναι θετική άρα η προτεινόμενη επένδυση είναι αποδοτική και θα πρέπει η Διοίκηση της Επιχείρησης να προχωρήσει στην υλοποίησή της.
76
Εξεταστική Φεβρουαρίου 2009
1. Επιχείρηση έχει χρέος €20 εκατ. σε μια τράπεζα το οποίο θα το εξοφλήσει σε 20 χρόνια με ετήσιες ληξιπρόθεσμες δόσεις, εκ των οποίων οι 10 πρώτες θα έχουν διπλάσια τιμή των υπολοίπων 10. Αν, για τα πρώτα 10 χρόνια το ετήσιο επιτόκιο είναι 10%, ενώ για τα υπόλοιπα είναι 12%, να υπολογιστεί η τιμή κάθε δόσεως. 77
ΛΥΣΗ: Έστω Α η τιμή της ετήσιας δόσεως κατά τη δεύτερη δεκαετία. Τότε η τιμή της ετήσιας δόσεως κατά την πρώτη δεκαετία είναι ίση προς 2Α. Η κάθε δόση είναι ίση προς:
20.000.000 = 2Α⋅ ΣΠΑΡ(10,10%) + Α⋅ ΣΠΑΡ(10, 12%)⋅ (1,10)-10 ⇒Α = 1.382.428
78
2. Εξετάζετε επένδυση διάρκειας 2 ετών για την οποία απαιτείται άμεση εκταμίευση ύψους €1.000. Οι αναμενόμενες Καθαρές Ταμειακές Ροές του 1ου και 2ου έτους θα είναι €1.000 αντίστοιχα. Ο Συντελεστής Μεταβλητότητας (ΣΜ) για το 1ο και 2ο έτος είναι 1 και 1,5 αντίστοιχα. Οι βασικοί μέτοχοι της εταιρείας απαιτούν 1% επιπλέον απόδοση για κάθε 0,1 αύξηση στην τιμή του ΣΜ. Το επιτόκιο άνευ κινδύνου είναι 10%. Συμφέρει να αναληφθεί η συγκεκριμένη επένδυση; 79
ΛΥΣΗ:
Αφού για τιμή του ΣΜ ίση με 0,1 απαιτείται επιπλέον απόδοση ίση με 1%, για τιμή του ΣΜ ίση με 1 η επιπλέον απόδοση θα ισούται με 1% x 10 = 10%. Συνεπώς η προσαρμοσμένη για κίνδυνο απόδοση είναι 0,1 + 0,1 = 0,2. Όμοια για το 2ο έτος η προσαρμοσμένη για κίνδυνο απόδοση θα είναι 0,1 + 0,15 = 0,25 Η ΚΠΑ θα είναι: ΚΠΑ = − 1 . 000 + 1 . 000 + 1 . 000 2 = 473 ,333 1 + 0 ,20 (1 + 0 ,25 ) 80
3. Η επιχείρηση ΜΙΛΩΝ Α.Ε. ενεργοποιείται στο κλάδο της κλωστοϋφαντουργίας. Προβαίνει σήμερα σε επενδύσεις ύψους 9,0 εκ. ευρώ και κατά τη προσεχή πενταετία πραγματοποιεί ετήσια λειτουργικά κέρδη ύψους 3 εκ. ευρώ (στο τέλος κάθε έτους). Η επιχείρηση θα διακόψει τη λειτουργία της στο τέλος της πενταετίας όπου είναι και το τέλος ζωής της επένδυσης. Αποφασίζει να καλύψει την πιο πάνω χρηματοδοτική ανάγκη με 7,0 εκ. ευρώ σε μετοχικό κεφάλαιο και με 2,0 εκ. ευρώ σε ομολογιακό δάνειο πενταετούς διάρκειας με ύψος επιτοκίου 10%. Οι μέτοχοι θα εισπράξουν κάθε χρόνο ως μέρισμα το υπόλοιπο των κερδών μετά την εκπλήρωση των δανειακών υποχρεώσεων της εταιρείας. Το επιτόκιο της αγοράς είναι 10% κατ΄ έτος. Προσδιορίσετε κατά την αρχή του πρώτου έτους λειτουργίας, αφού δηλαδή έχει πραγματοποιηθεί η επένδυση, τις εισροές προς τους διάφορους δικαιούχους και, στη συνέχεια, την Αξία της επιχείρησης, την Αξία του δανείου και την Αξία του μετοχικού κεφαλαίου. Τέλος, ελέγξετε την σχέση που ισχύει ανάμεσα στις τρεις προαναφερθείσες αξίες.
81
ΛΥΣΗ: Ε κ. € Έ τος
Εισροή
Πλη ρω μές
(κέρδη)
Δανείου
Μέρισμα
Σ υντελεσ τή ς Αναγωγή ς (10%)
(10%) 1
3,0
0,2
2,8
1,00
2
3,0
0,2
2,8
0,9091
3
3,0
0,2
2,8
0,8264
4
3,0
0,2
2,8
0,7513
5
3,0
2,2
0,8
0,6830
1) Αξία Ε τα ιρείας (Α τ) 3,0 x 1,00 +... + 3,0 x 0,683 = 12.509.400 2) Αξία του δαν είου (ΑΔ τ) 0,2 x 1,00 + … + 2,2 x 0,683 = 2.199.960 3) Αξία μετοχικού κ εφαλ αίου (ΑΜΚ τ) 2,8 x 1,00 + … + 0,8 x 0,683 = 10.309.440 4) Ελ έγχοντας β λέπ ουμε ότι ισχύει: Ατ = ΑΔ τ + ΑΜΚ τ
82
Εξεταστική Φεβρουαρίου 2010
1. Αρχής γενομένης 21 χρόνια από σήμερα (από το έτος 0) θα χρειάζεστε €15.000 το χρόνο για τέσσερα χρόνια για μεταπτυχιακές σπουδές του παιδιού σας. Πόσα χρήματα πρέπει να αποταμιεύετε ετησίως (σε ισόποσες δόσεις), αρχίζοντας 6 χρόνια από σήμερα και μέχρι το 20ο έτος, ώστε να καλύψετε τα παραπάνω έξοδα; Υποθέσετε πως τόσο οι καταθέσεις όσο και οι πληρωμές θα πραγματοποιούνται στο τέλος του έτους και ότι το ετήσιο επιτόκιο είναι 15%. 83
ΛΥΣΗ: 0 |
15%
1
2
|
|
. . .
1
2
3
14
15
1
6
7
8
19
20
21
22
23
|
|
|
|
|
| ΚΑΤΑΘ1
|
|
ΚΑΤΑΘ2
ΚΑΤΑΘ3
. . .
2
3
4 Περίοδοι 24 ΕΤΗ |
ΚΑΤΑΘ14 ΚΑΤΑΘ15 ΑΝΑΛ1 ΑΝΑΛ2 ΑΝΑΛ3 ΑΝΑΛ4 €15.000 €15.000 €15.000 €15.000
ν= 15 ΈΤΗ
ν=4 ΈΤΗ
(ΚΑΤΑΘΕΣΗ) Χ (ΣΜΑΡΚ%, ν) = €15.000 Χ (ΣΠΑΡΚ%, ν) (ΚΑΤΑΘΕΣΗ) Χ (ΣΜΑΡ15%, 15) = €15.000 Χ (ΣΠΑΡ15%, 4) (ΚΑΤΑΘΕΣΗ) Χ (47,5804) = €15.000 Χ (2,8550)
Δεδομένα 15.000 2,8550 ΣΠΑΡ(15%,4) 47,5804 ΣΜΑΡ(15%,15)
ΚΑΤΑΘΕΣΗ = (€15.000 Χ (2,8550)) / (47,5804) 900,0555 ΚΑΤΑΘΕΣΗ = €900,06 ετησίως 84
2. Υπολογίσετε την συνάρτηση ζήτησης (της μορφής P=a+bQ) για ένα συγκεκριμένο προϊόν Χ, με βάση τα εξής δεδομένα: Τιμή προϊόντος (Px) = €4.5, Ποσότητα (Qx) = 25, και ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή (εΤ)= -1.5.
85
ΛΥΣΗ:
P=a+bQ Κλίση της συνάρτησης ζήτησης είναι b= ΔP/ΔQ → -1,5 = 1/b (4.5/25) → b=-0.12 P=a+bQ → 4.5 = a - 0.12*25 → a = 7.5 Άρα η συνάρτηση ζήτησης είναι P = 7.5 – 0.12 Q 86
3. Μια επιχείρηση εξετάζει ένα επενδυτικό έργο με αναμενόμενη διάρκεια 10 έτη, οι Καθαρές Ταμειακές Ροές (ΚΤΡ) του οποίου, ανά έτος, δίνονται παρακάτω: Πιθανότητα ΚΤΡ 2/3 €120.000 1/3 € 300.000 Η παραπάνω κατανομή πιθανοτήτων των ΚΤΡ θα είναι η ίδια κάθε έτος για τα επόμενα 10 έτη. Το χωρίς κίνδυνο ετήσιο επιτόκιο είναι 8% και το κόστος υλοποίησης της επένδυσης είναι €800.000. Η Καθαρή Παρούσα Αξία του επενδυτικού έργου σύμφωνα με την αξιολόγηση που έχει ήδη πραγματοποιήσει η διοίκηση της επιχείρησης είναι της τάξεως των €70.000. Να υπολογισθεί, στο πλαίσιο της αντικειμενικής αξιολόγησης της επένδυσης, το ασφάλιστρο (πριμ) κινδύνου που υπονοείται από τα δεδομένα του προβλήματος και την τιμή της Καθαρής Παρούσας Αξίας που σας έχει παράσχει η διοίκηση της επιχείρησης. 87
ΛΥΣΗ:
Η αναμενόμενη ΚΤΡ ( ΕΚΤΡ ) του επενδυτικού σχεδίου ενός έτους είναι: (2/3 x 120.000) + (1/3 x 300.000) = €180.000 Για να υπολογίσουμε το πρίμ για κίνδυνο που εμπεριέχεται στο προσαρμοσμένο για κίνδυνο επιτόκιο (k) (k = χωρίς κίνδυνο επιτόκιο + πρίμ για κίνδυνο), βρίσκουμε πρώτα το προσαρμοσμένο για κίνδυνο επιτόκιο (k) που χρησιμοποίησε η διοίκηση της επιχείρησης για τον υπολογισμό της Καθαρής Παρούσας Αξίας. Μ’ άλλα λόγια πρέπει να ισχύει η σχέση: ΕΚΤΡ x ΣΠΑΡ – K0 = ΚΠΑ Όπου ΕΚΤΡ = € 180.000 ΣΠΑΡ = Συντελεστής Παρούσας Αξίας Ράντας ενός € κάθε έτος για 10 έτη Κ0 = Κεφάλαιο για την υλοποίηση της επένδυσης = €800.000 ΚΠΑ = € 70.000
88
Χρησιμοποιώντας τα αριθμητικά δεδομένα στην παραπάνω εξίσωση θα έχουμε: 180.000 x ΣΠΑΡ – 800.000 = € 70.000 ΣΠΑΡ = 870.000 / 180.000 = 4,833 Από τον πίνακα παρούσας αξίας ράντας βρίσκουμε ότι το επιτόκιο που αντιστοιχεί σε ΣΠΑΡ 4,833 και διάρκεια 10 έτη είναι 16%.
Συνεπώς θα έχουμε: k = i + πρίμ για κίνδυνο όπου k = 16% i = 8%
To πρίμ για κίνδυνο είναι 16% - 8% = 8% 89
Εξεταστική Σεπτεμβρίου 2010
1. Μια εταιρία συνάπτει σήμερα ένα τραπεζικό δάνειο ύψους €1.000.000 με ετήσιο επιτόκιο 12%, και εξαμηνιαίο ανατοκισμό. Το δάνειο αυτό θα πρέπει να εξοφληθεί σε δέκα έτη με ισόποσες εξαμηνιαίες δόσεις. Η τράπεζα παρέχει περίοδο χάριτος ίση με πέντε εξαμηνιαίες δόσεις. Να βρεθεί η εξαμηνιαία πληρωμή. 90
ΛΥΣΗ: ΠΑ = Α * ΣΠΑΡ (15,6%) * ΣΠΑ (5, 6%) => 1.000.000 = Α * 9,7122 * 0,7473 => Α = 1.000.000 / 7,2579 => Α = 137.780, 39
όπου ΣΠΑΡ (15,6%): Συντελεστής Παρούσας Αξίας Ράντας για 15 πληρωμές με επιτόκιο 6%. ΣΠΑ (5,6%): Συντελεστής Παρούσας Αξίας για 5 πληρωμές με επιτόκιο 6%. 91
2. Έστω μια επιχείρηση ΧΨΩ η οποία παράγει ένα προϊόν το οποίο πουλά προς €20 το τεμάχιο, ενώ πουλά 100.000 μονάδες προϊόντος. Η ΧΨΩ χρησιμοποιεί σταθερό κόστος ύψους €800.000, το μεταβλητό κόστος ανέρχεται σε €10 ανά μονάδα προϊόντος και τα κέρδη προ τόκων και φόρων ανέρχονται σε €200.000. Να βρεθεί ο δείκτης λειτουργικής μόχλευσης της ΧΨΩ. Ερμηνεύσατε το αποτέλεσμα που βρήκατε. 92
ΛΥΣΗ:
Δείκτης λειτουργικής μόχλευσης: = ΔΛΜ = _Π * (Τ- ΜΜΚ)_____ Π * (Τ- ΜΜΚ) - ΣΚ
= [100.000 (20-10)] / [100.000 (20-10) – 800.000] = 5 φορές Μια αύξηση κατά 10% στις πωλήσεις θα επιφέρει μια αύξηση κατά 50% στα καθαρά λειτουργικά κέρδη (EBIT) της επιχείρησης 93
3. Μια επιχείρηση στον κλάδο των τροφίμων εξετάζει εάν θα υλοποιήσει ή όχι την επένδυση Α, για την οποία απαιτείται αρχικό κεφάλαιο (κόστος) €200.000. Οι δυνητικές Καθαρές Ταμειακές Ροές (ΚΤΡ) της επένδυσης Α δίνονται από την ακόλουθη κατανομή πιθανοτήτων των ΚΤΡ: Πιθανότητα ΚΤΡ 1/2 €24.000 1/2 €56.000 Η παραπάνω κατανομή πιθανοτήτων ισχύει για κάθε έτος για τα επόμενα 15 έτη. Η διάρκεια κάθε επένδυσης είναι 15 έτη. Το χωρίς κίνδυνο επιτόκιο είναι 6% και η διοίκηση της επιχείρησης επιθυμεί ασφάλιστρο (πριμ) κινδύνου ίσο με 1,5% για κάθε 10% του συντελεστή μεταβλητότητας των ΚΤΡ. Πρέπει η επιχείρηση να κάνει αποδεκτή την συγκεκριμένη επένδυση;
94
ΛΥΣΗ:
Υπολογισμός της ΚΠΑ Η διαδικασία αυτή απαιτεί τον υπολογισμό του προσαρμοσμένου για κίνδυνο επιτοκίου (k). Το πριμ για τον κίνδυνο της επένδυσης εξαρτάται από το συντελεστή μεταβλητότητας της επένδυσης. Για την επένδυση Α η αναμενόμενη ΚΤΡ είναι: ΕΚΤΡ = Σ ΚΤΡi x Pi = (1/2 x 24.000) + (1/2 x 56.000) = €40.000 Η Τυπική απόκλιση είναι: (Σ [ΚΤΡi – Ε(ΚΤΡi)]2 x Pi ) = [(24000 – 40000)2 *0,5] + [(56000 – 40000)2 *0,5] = €16.000 (όπου το Pi αντιπροσωπεύει την πιθανότητα του i ενδεχομένου) 95
Συντελεστής Μεταβλητότητας = 16.000/40.000 x 100 = 40% Αφού η επιχείρηση απαιτεί πριμ για κίνδυνο της τάξεως του 1,5% για κάθε 10% αύξηση στο συντελεστή μεταβλητότητας το πρίμ για κίνδυνο θα είναι: 1,5% x = 1,5% x 4 = 6% Η τιμή του k είναι 6%+6% = 12%
96
Η αναμενόμενη ΚΠΑ είναι: 15
E(ΚΠΑ) =
40.000
∑(1+ k)i −200000 = 40.000 x 6,811 – 200.000 = € 72.440 i=1
Συμπεράσμα: Αφού ΚΠΑΑ > 0 η επένδυση Α θα προτιμηθεί.
97