17 minute read
Jan Paweł II w Niemczech
from Magazyn 17
by dariusz22
Pontyfikat Jana Pawła II był wyjątkowym wydarzeniem w historii Kościoła katolickiego.
Najdłużej panującym papieżem był święty Piotr, drugie miejsce zajmuje Pius IX, zaś pontyfikat Jana Pawła II był trzecim pod względem długości pontyfikatem w dziejach Kościoła. W czasie jego trwania (od 16 października 1978 do 2 kwietnia 2005) Ojciec Święty odwiedził 130 państw. O politycznym znaczeniu tego pontyfikatu świadczy fakt, że w roku 1978 Stolica Apostolska utrzymywała dyplomatyczne stosunki z 85 państwami, zaś przed śmiercią Jana Pawła II istniały dyplomatyczne stosunki ze 174 państwami świata.
Advertisement
Trzykrotne pielgrzymki papieskie do Niemiec odbyły się w latach 1980, 1987 oraz 1996. Planowany udział w Światowym Zjeździe Młodzieży w Kolonii w sierpniu 2005 r. uniemożliwiło dramatyczne pogorszenie stanu zdrowia i śmierć Jana Pawła II.
Pierwsza pielgrzymka Jana Pawła II
Trasa pierwszej papieskiej wizyty (15 – 19 listopada 1980) na niemieckiej ziemi po niemal dwustuletniej przerwie obejmowała Kolonię, Brühl, Onsnabrück, Moguncję, Altötting i Monachium. Po przylocie na lotnisko w Kolonii Jan Paweł II przywitał wiernych słowami: „Przybyłem do Republiki Federalnej Niemiec w roku, w którym nasi ewangeliccy bracia i siostry obchodzą pamięć ogłoszonego przed 450 laty Wyznania Augsburskiego (przyp. red. Confessio Augustana była napisaną przez Filipa Melanchtona i ogłoszoną na sejmie Rzeszy w Augsburgu 25 czerwca 1530 księgą wyznaniową luteranizmu). Niech tu, gdzie reformacja ma swój początek, podwojone zostaną starania działania w wierności do jedynego Pana, Kościoła i jego przesłania”. Po mszy świętej na starym lotnisku kolońskim Butzweilerhof i krótkim odpoczynku papież złożył wizytę grobowi św. Alberta Wielkiego w kościele św. Andrzeja, a następnie spotkał się z przedstawicielami świata nauki, profesorami i studentami w katedrze kolońskiej. Po spotkaniu modlił się przy grobach błogosławionego Jana Dunsa Szkota oraz założyciela Kolońskiego Związku Katolickich Czeladników, błogosławionego Adolfa Kolpinga w kościele franciszkanów pod wezwaniem Niepokalanego Poczęcia NMP.
Tego samego dnia prezydent Republiki Federalniej Niemiec Karl Carstens przyjął Jana Pawła II przyjęciem z udziałem polityków, korpusu dyplomatycznego, artystów i przemysłowców w pałacu Augustusburg w Brühl, zaś 15 listopada swą wizytę w Bonn papież zakończył spotkaniem z mieszkańcami Bonn na placu przed katedrą Świętych Kasjusza, Florencjusza i Marcina.
16 listopada Jan Paweł II odprawił w Osnabrück nabożeństwo dla przybyłych 23 specjalnymi pociągami wiernych z północy Niemiec, NRD, Holandii, Skandynawii i Irlandii. Pogoda podczas tej mszy pod gołym niebem nie dopisała, deszcz padał non stop. Od tego dnia Osnabrück kojarzył się Ojcu Świętemu z fatalną pogodą. Kiedy w sześć lat po wizycie w tym mieście Papież dowiedział się, że wśród uczestników uroczystości beatyfikacji Nielsa Stensena jest osoba z Osnabrück Jan Paweł II zapytał: „Czy tam ciągle jeszcze pada?”
Oprócz mszy pod gołym niebem Papież odprawił również nabożeństwo w katedrze w Osnabrück. Msza ta skierowana była do osób niepełnosprawnych i tłumaczona
była przez tłumaczy języka migowego. Wieczorem Jan Paweł II przybył do Moguncji, gdzie na lotnisku Finthen odprawił mszę świętą dla 300.000 wiernych. Następnie spotkał się z Polonią oraz profesorami Wydziału Teologii Katolickiej Uniwersystetu im. Jana Gutenberga, którego doktorem honoris causa był od roku 1977. 17 listopada doszło do spotkania papieża z Radą Kościoła Ewangelickiego Niemiec, pierwszego spotkania z Radą od czasów powstania Konfesji Augsburskiej w 1530 r. Tego samego dnia Jan Paweł II spotkał się również z Grupą Roboczą Kościołów Chrześcijańskich RFN i Berlina Zachodniego, obcokrajowcami pracującymi w RFN oraz przedstawicielami gminy żydowskiej. W katedrze mogunckiej Jan Paweł II modlił się przy grobie biskupa Wilhelma Emmanuela von Ketteler (1811-1877), zwanego „Biskupem Robotników”. Wilhelm Emmanuel von Ketteler domagał się regulacji czasu pracy i wprowadzenia płacy minimalnej oraz popierał tworzenie chrześcijańskich związków zawodowych.
Das Pontifikat war das drittlängste Pontifikat in der Geschichte der katholischen Kirche; am längsten wurde die Kirche vom Heiligen Petrus geführt, den zweiten Platz nahm Pius IX. Während seiner Dauer (vom 16. Oktober 1979 bis 2. April 2005) besuchte der Heilige Vater 130 Länder. Die Tatsache, dass der Apostolische Stuhl 1978 diplomatische Beziehungen zu 85 Ländern hatte und dass vor dem Tod von Johannes Paul II. es diplomatische Beziehungen zu 174 Ländern der Welt gab, zeugt von der Bedeutung dieses Pontifikats.
Die drei Pilgerreisen des Papstes nach Deutschland fanden in den Jahren 1980, 1987 und 1996 statt. Die geplante Teilnahme an dem Welttreffen der Jugend im August 2005 in Köln wurde durch die dramatische Verschlechterung des Gesundheitszustandes und den Tod von Johannes Paul II. verhindert.
Die erste Pilgerreise von Johannes Paul II.
Die Strecke des ersten päpstlichen Besuchs auf deutschem Boden nach einer fast zweihundertjährigen Pause (15-19. November 1980) führte durch Köln, Brühl, Osnabrück, Mainz, Altötting und München. Nach der Ankunft am Flughafen in Köln/Bonn begrüßte Johannes Paul II.. die Gläubigen mit den Worten: „Ich bin in die Bundesrepublik Deutschland gerade in dem Jahr gekommen, in welchem unsere evangelischen Brüder und Schwestern das Gedächtnis an die vor 450 Jahren verkündete Confessio Augustana gefeiert haben. Möge hier, wo die Reformation ihren Anfang nahm, auch das Bemühen sich verdoppeln, in Treue zum einzigen Herren der Kirche und seiner Botschaft zu wirken“ (Anm. des Übersetzers: Confessio Augustana bzw. Augsburger Bekenntnis ist der von Philipp Melanchton verfasste Basistext des Luthertums. Es wurde am 25. Juni 1530 auf dem Reichstag zu Augsburg verkündet). Nach der heiligen Messe auf dem alten Kölner Flughafen Butzweilerhof und einer kurzen Pause besuchte der Papst das Grab des heiligen Alberts des Großen in der Dominikanerkirche St. Andreas in Köln, danach traf er sich mit Vertretern der Welt der Wissenschaft, Professoren und Studenten im Kölner Dom. Diesem Treffen folgte ein Gebet an den Gräbern des seliggesprochenen Theologen Johannes Duns Scotus und des Gründers des katholischen Gesellenvereins Kolpingswerk in der Minoritenkirche (St. Mariä Empfängnis).
An demselben Tag wurde Johannes Paul II. vom Bundespräsidenten Karl Carstens empfangen, an dem Treffen im Schloss Augustusburg in Brühl nahmen Politiker, Mitglieder des diplomatischen Corps, Künstler und Unternehmern teil. Am 15. November beendete der Heilige Vater seinen Besuch in Bonn mit einem Treffen mit den Bewohnern der Stadt auf dem Platz vor dem Bonner Münster.
Am 16. November feierte Johannes Paul II. in Osnabrück eine heilige Messe für Gläubige aus dem Norden Deutschlands, der Deutschen Demokratischen Republik, den Niederlanden, Skandinavien und Irland, die mit 23 Sonderzügen angekommen sind. Das Wetter während dieses im Freien stattfindenden Gottesdienstes war schlecht, es regnete ununterbrochen. Seit diesem Tag assoziierte der Heilige Vater Osnabrück mit schlechtem Wetter. Als er sechs Jahre nach dem Pilgerbesuch in dieser Stadt erfahren hat, dass sich unter den Teilnehmern der Feier aus dem Anlass der Seligsprechung von Niels Stensen jemand aus Osnabrück befindet, fragte er: „Regnet es dort immer noch?“
Außer der Messe im Freien zelebrierte der Papst eine weitere heilige Messe im Dom in Osnabrück. Dieser Gottesdienst richtete sich an behinderte Personen und wurde von den Übersetzern der Gebärdensprache übersetzt. Abends kam Johannes Paul II. in Mainz an, wo er auf dem Flughafen Finthen eine heilige Messe für 300.000 Gläubige feierte. Es folgte ein Treffen mit der Polonia und den Professoren der Katholischen Theologie der Johannes Gutenberg-Universität in Mainz, die ihm 1977 den Ehrendoktor verliehen hat.
Am 17. November kam es zu einem Treffen des Papstes mit dem Rat der Evangelischen Kirche Deutschlands, dem ersten Treffen seit der Gründung des Confessio Augustana im Jahre 1530. Am selben Tag traf sich Johannes Paul II. mit der Arbeitsgruppe der Christlichen Kirchen in der Bundesrepublik Deutschland und Westberlin, mit in der BRD arbeitenden Ausländern und mit Vertretern der Jüdischen Gemeinde. Im Mainzer Dom betete der Heilige Vater am Grab des „Bischofs der Arbeiter“, Bischofs Wilhelm Emmanuel von Ketteler (1811-1877). Wilhelm Emmanuel von Ketteler forderte die Einführung von geregelten Arbeitszeiten und dem Minimallohn und unterstützte die Entstehung der christlichen Gewerkschaften.
Am 17. November kam Johannes Paul II. nach Fulda, dort feierte er im Dom eine heilige Messe für 5000 Priester, Diakone und Priesterseminaristen. Im Dom besuchte er das Grab des heiligen Bonifatius, des „Apostels Deutschlands“, Missionars und Reformers der katholischen Kirche, der einen Märtyrertod starb. Der Heilige Vater schenkte dem Dom die Reliquien des seligen Maximilians Kolbe. Morgen, am 18. November feierte Johannes Paul II. eine heilige Messe für 100.000 Gläubige auf dem Platz vor dem Dom in Fulda. Während seiner Predigt forderte der Papst die Katholiken zur aktiven Teilnahme und Mitgestaltung des kirchlichen Lebens auf.
Die nächste Etappe der Pilgerfahrt nach Deutschland war der Besuch im bayrischen Marienheiligtum Altötting, wo ihn Kardinal Joseph Ratzinger in Begleitung des damaligen bayrischen Ministerpräsidenten Franz-Joseph Strauss begrüßte. Johannes Paul II. feierte eine heilige Messe auf dem Platz vor der berühmten Gnadenkapelle, danach traf er sich im Kapuzinerkloster mit 50 Professoren der Theologie. An seinen Besuch erinnert bis heute die von ihm auf Bruder-Konrad-Platz eingepflanzte „päpstliche Linde“ und eine Bronzeskulptur. Die letzte Etappe der ersten Papstreise nach Deutschland war München. Auf der Theresienwiese feierte Johannes Paul II. eine heilige Messe für 800.000 Gläubige. Den Gottes-
dienst, der gleichzeitig ein Treffen mit der Jugend war, zelebrierten gemeinsam mit dem Papst 100 Bischöfe, 6000 Ministranten nahmen daran teil. Während des Aufenthalts in München wurde Johannes Paul II. mit Kritik der Institution der katholischen Kirche konfrontiert. Barbara Engl, eine 29-Jährige Vertreterin der Deutschen Katholischen Jugend kritisierte in ihrer Erklärung die katholische Kirche für ihre Einstellung zur Partnerschaft, Sexualität, Ökumene und Teilnahme von Frauen an Kirchenämtern.
Die zweite Pilgerreise von Johannes Paul II.
Die zweite Pilgerfahrt von Johannes Paul II. in die BRD fand unter dem Motto „Die Zeugen des Glaubens“ vom 30.04. bis 04.05.1987 statt. Während dieser Reise besuchte der Papst sieben Diözesen in Nordrhein-Westfalen (Köln, Bonn, Münster Kevelaer, Essen, Bottrop, Gelsenkirchen, Mühlheim an der Ruhr) sowie Augsburg, München und Speyer in Bayern und Rheinland-Pfalz. In dem St-PaulusWirtschaft, gemeinsam mit Gewerkschaften alles Mögliche zu unternehmen, um die Arbeitslosigkeit zu bekämpfen.
Vor der Messe in Bottrop traf Johannes Paul Gläubige auf dem Gruga-Stadion in Essen. Leider kamen statt der geplanten 25.000 Menschen lediglich einige tausend zum Stadion. Angesichts der leeren Ränge verzichtete Johannes Paul II. auf die traditionelle Ehrenrunde im Papamobil.
Der Höhepunkt der zweiten Pilgerfahrt des Heiligen Vaters nach Deutschland war die Seligsprechung von Edith Stein in Köln und Pfarrer Rupert Mayer in München. Teresia Benedicta vom Kreuz (Edith Stein) gehörte zu dem Orden der Unbeschuhten Karmelitinnen, sie war jüdischer Herkunft und verfasste viele philosophische und geistige Schriften. Gemeinsam mit ihrer Schwester starb sie den Märtyrertod in der Gaskammer im KZ Auschwitz-Birkenau. Ein Jahr nach ihrer Seligsprechung nannte sie Johannes Paul II., gemeinsam mit der Heiligen Brigitta von Schweden und der Heiligen Katharina von Sienna, eine Patronin Europas. Während der Verkündung dieses Patronats
Am 16. November feierte Johannes Paul II. in Osnabrück eine heilige Messe für Gläubige aus dem Norden Deutschlands, der Deutschen Demokratischen Republik, den Niederlanden, Skandinavien und Irland, die mit 23 Sonderzügen angekommen sind. Das Wetter während dieses im Freien stattfindenden Gottesdienstes war schlecht, es regnete ununterbrochen. Als er sechs Jahre nach dem Pilgerbesuch in dieser Stadt erfahren hat, dass sich unter den Teilnehmern der Feier aus dem Anlass der Seligsprechung von Niels Stensen jemand aus Osnabrück befindet, fragte er: „Regnet es dort immer noch?“
Dom in Münster betete der Heilige Vater am Grab des Kardinals Clemens August von Galen. Der „Löwe aus Münster“ genannte Kardinal war für seine antinazistische Einstellung und entschiedenen Widerstand gegen die im Dritten Reich stattfindende Euthanasie bekannt.
In Kevelaer, dem bekanntesten Marienwallfahrtsort im süd-westlichen Europa, das jährlich von ca. 1 Million Pilger aus Deutschland und dem Ausland besucht wird, betete Johannes Paul II. vor dem auf dem ersten Blick unscheinbaren, dennoch durch zahlreiche Wunder berühmt gewordenen Kevelaer Gnadenbild.
Ein absolutes Novum des päpstlichen Besuchs war die Feier einer heiligen Messe im Bergwerk Prosper Haniel in Bottrop, dem letzten, 2018 geschlossenen, Steinkohlebergwerk des Ruhrgebiets. In der dort gehaltenen Predigt betonte der Papst, dass er als Arbeiter unter Arbeitern die Solidarität und Zuverlässigkeit der Arbeiter kennengelernt hat, gleichzeitig lernte er allerdings auch die Last der schweren körperlichen Arbeit kennen. Deswegen war es ihm äußerst wichtig, Gläubige in einem Ort, an dem schwere körperliche Arbeit verrichtet wird, zu treffen. Der Heilige Vater appellierte an die Politiker und Vertreter der sagte er, dass die selige Teresia Benedicta vom Kreuz ein „Symbol der Dramen Europas in diesem Jahrhundert“ sei.
In München zelebrierte der Papst eine Seligsprechungsmesse für Rupert Mayer. Als junger Pfarrer trat Mayer 1900 dem Jesuitenorden bei, der 1872-1917 nach dem Gesetz zu „Feinden des Reiches“ zählten. Die Jesuiten durften auf dem Gebiet des Reiches keine eigenen Orden gründen bzw. deren Aktivitäten fortsetzen. Pfarrer Rupert Mayer widersetzte der Propaganda der Nazis, die der Unterdrückung, Verachtung und dem Hass gegen die katholische Kirche diente. Sein Kampf um die Wahrheit führte ihn ins Gefängnis und ins KZ Sachsenhausen. Die zweite Pilgerreise des Papstes nach Deutschland diente der Vertiefung der Kontakte zu Vertretern anderer Konfessionen, ökumenischen Messen, Treffen mit Politikern, darunter mit Präsidenten der BRD – Richard von Weizsäcker und Kanzler Helmut Kohl sowie mit der Polonia.
Die dritte Pilgerreise von Johannes Paul II.
Die dritte Pilgerreise von Johannes Paul II. nach Deutschland fand vom 21. bis zum 23. Juni 1996 statt.
17 listopada Jan Paweł II przybył do Fuldy, gdzie w miejscowej katedrze odprawił mszę świętą dla 5000 kapłanów, diakonów i kleryków. W katedrze odwiedził grób zwanego apostołem Niemców misjonarza i reformatora Kościoła katolickiego, świętego Bonifacego oraz ofiarował katedrze relikwie błogosławionego Maksymiliana Kolbego. Rankiem 18 listopada Jan Paweł II odprawił na placu przed katedrą w Fuldzie mszę świętą dla 100.000 wiernych. Podczas nabożeństwa apelował do wiernych o aktywne uczestniczenie w życiu Kościoła.
Kolejnym etapem jego pielgrzymki było Sanktuarium Maryjne w Altötting. Tu papieża przywitał kardynał Joseph Ratzinger wraz z ówczesnym premierem Bawarii Franzem Josephem Straussem. Jan Paweł II odprawił mszę świętą na placu przed kaplicą, następnie spotkał się w klasztorze kapucynów z 50 profesorami teologii. Jego wizytę przypomina do dzisiaj zasadzona przez Ojca Świętego na Bruder-Konrad-Platz „papieska lipa” oraz rzeźba z brązu. Ostatnim etapem pierwszej pielgrzymki papieskiej do Niemiec było Monachium. Na Theresienwiese Jan Paweł II odprawił mszę dla 800.000 wiernych. Nabożeństwo, będące równocześnie spotkaniem z młodzieżą, koncelebrowało wraz z papieżem 100 biskupów, posługiwało do niej 6000 ministrantów. Podczas pobytu w Monachium Jan Paweł II skonfrontowany został z krytyką instytucji Kościoła. Barbara Engl, 29-letnia przedstawicielka Niemieckiej Młodzieży Katolickiej, skrytykowała w swoim oświadczeniu kościół katolicki w kwestiach partnerstwa, seksualności, ekumeny oraz dopuszczania kobiet do piastowania urzędów w kościele.
Druga pielgrzymka Jana Pawła II
Druga pielgrzymka Jana Pawła II do Republiki Federalnej Niemiec odbyła się na przełomie kwietnia i maja 1987 (30.04 - 04.05) pod hasłem „Świadkowie wiary”. Podczas tej podróży Papież odwiedził siedem diecezji na terenie Nadrenii-Westfalii (Kolonia, Bonn, Münster, Kevelaer, Essen, Bottrop, Gelsenkirchen, Mülheim an der Ruhr) oraz Augsburg, Monachium i Speyer w Bawarii i w Nadrenii-Palatynacie. W katedrze Św. Pawła w Münster Jan Paweł II modlił się u grobu kardynała Clemensa Augusta von Galen. Noszący przydomek Lwa z Münster kardynał znany był ze swoich antynazistowskich kazań i stanowczego sprzeciwu przeciw wykonywanej w III Rzeszy eutanazji. W Kevelaer, które jest największym miejscem kultu maryjnego w północno-zachodniej Europie, odwiedzanym corocznie przez około 1 miliona pielgrzymów z Niemiec i zza granicy, papież modlił się przed na pozór niepozornym, a jednak słynącym cudami obrazkiem Matki Boskiej Pocieszycielki Strapionych.
Absolutnym novum wizyty papieskiej było odprawienie przez Ojca Świętego mszy na terenie zamkniętej w roku 2018, ostatniej w Zagłębiu Ruhry kopalni Prosper-Haniel w Bottrop. W kazaniu Papież podkreślił, że jako robotnik wśród robotników poznał solidarność i niezawodność ludzi pracy, równocześnie poznał ciężar pracy fizycznej. Dlatego tak ważne było dla niego spotkanie z wiernymi w miejscu, w którym wykonywana jest praca. Ojciec Święty apelował do polityków i przedstawicieli gospodarki, aby wspólnie ze związkami zawodowymi podejmowali wszelkie starania w walce z bezrobociem.
Przed mszą w Bottrop Papież spotkał się z wiernymi na stadionie Gruga w Essen. Niestety zamiast planowanych przez organizatorów 25.000 wiernych na stadion przybyło jedynie kilka tysięcy. W obliczu pustych miejsc na stadionie Jan Paweł II zrezygnował z tradycyjnej rundy honorowej w papamobilu.
Kulminacją drugiej pielgrzymki Ojca Świętego do Niemiec była beatyfikacja Edyty Stein w Kolonii i ojca Ruperta Mayera w Monachium.Teresa Benedykta od Krzyża (Edyta Stein) była karmelitką pochodzenia żydowskiego oraz autorką wielu dzieł filozoficznych i duchowych. Wraz z siostrą zmarła męczeńską śmiercią w komorze gazowej w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu-Brzezince. W rok po beatyfikacji Jan Paweł II nazwał ją, obok św. Brygidy Szwedzkiej i św. Katarzyny ze Sieny, współpatronką Europy. Ogłaszając to powiedział, że św. Teresa Benedykta od Krzyża jest „symbolem dramatów Europy bieżącego stulecia”.
W Monachium papież celebrował mszę beatyfikacyjną Ruperta Mayera. Jako młody ksiądz Rupert Mayer wstąpił w roku 1900 do Zakonu Jezuitów, którzy w latach 1872-1917 byli w świetle prawa „wrogami Rzeszy“. Jezuitom nie wolno było tworzyć i utrzymywać na terenie Rzeszy własnych zakonów. Ksiądz Rupert Mayer przeciwstawiał się nagonce na kościół katolicki, pogardzie i nienawiści wobec tej instytucji propagowanej przez nazistów. Jego walka o prawdę doprowadziła do pobytów w więzieniu i obozie koncentracyjnym w Sachsenhausen.
Druga pielgrzymka papieska do Niemiec służyła pogłębianiu kontaktów z przedstawicielami innych wyznań, posługom kościelnym, nabożeństwom ekumenicznym, spotkaniom z politykami – m. innymi prezydentem RFN Richardem von Weizsäckerem oraz kanclerzem Helmutem Kohlem oraz z Polonią.
Der Heilige Vater besuchte Paderborn in NordrheinWestfalen und die Hauptstadt des vereinigten Deutschlands – Berlin. In einer der ältesten Bischofssitze, Paderborn, fand 799 ein Treffen des Papstes Leo III. mit Karl dem Großen statt. Das Ergebnis dieses Treffens war die Gründung des Heiligen Römischen Reiches und die Kaiserkrönung von Karl dem Großen. Im Paderborner Dom feierte Johannes Paul II. eine ökumenische Messe mit Teilnahme der Vertreter der griechisch-orthodoxen, evangelisch-lutherischen und der reformierten Kirchen. Fragmente der Apostelgeschichte wurde von einer Lutheranerin und einer Katholikin vorgelesen. In seiner Predigt betonte der Papst: „Im Osten haben die atheistischen Regime geistig-seelische Wüsten in den Herzen vieler Menschen und insbesondere bei der Jugend hinterlassen, während im Westen der Gefahr einer übermäßigen Konsumorientierung zu begegnen ist, die die geistigen Werte der Gesellschaft zu ersticken droht. Neu-Evangelisierung ist daher das Gebot der Stunde“. Johannes Paul II. gab zu, dass die katholische Kirche Fehler begangen hat, die in großem Maße zur Teilung der Konfessionen beitrugen.
Die Sternstunde des päpstlichen Besuches in Deutschland war der Spaziergang mit Bundeskanzler Helmut Kohl durch das Brandenburger Tor am 23. Juni 1996. Der Papst fasste den Bundeskanzler bei der Hand und sagte: „Herr Bundeskanzler, das ist ein großer Augenblick in meinem Leben. Ich, der Papst aus Polen, stehe mit Ihnen, dem deutschen Bundeskanzler, am Brandenburger Tor, und das Tor ist offen, die Mauer ist gefallen, Berlin und Deutschland sind nicht mehr geteilt, und Polen ist frei.“
Der religiöse Höhepunkt des Besuchs des Papstes in Berlin war die Messe im Olympiastadion, während der Bernhard Lichtenberg und Karl Leisner, zwei katholische Priester, die offen den Nationalsozialismus kritisierten, selig gesprochen wurden. Bernhard Lichtenberg wurde für seine Überzeugung und Hilfe für die berliner Juden gefangen genommen, er starb auf dem Weg ins Konzentrationslager Dachau. Karl Leisner erhielt im KZ Dachau heimlich die Priesterweihe. Er starb kurz nach der Befreiung des Lagers, an den Folgen der KZ-Haft. Während des Besuchs des Papstes in Berlin kam es zu einem Treffen mit dem Zentralrat der Juden in Deutschland.
Die drei Reisen von Johannes Paul II. nach Deutschland waren Meilensteine in der Annäherung der römischkatholischen Kirche mit anderen Religionen, insbesondere mit der evangelischen Kirche. 26 Jahre seines Pontifikats, des ersten globalen Pontifikats in der Geschichte der Kirche, hinterließen bleibende Spuren. Der Heilige Vater ist bis heute sowohl von seinen Befürwortern als Feinden bewundert. Sämtliche ideologische Moden waren ihm fremd, er wusste, dass die Menschenrechte mit dem göttlichen Recht gleichbedeutend sind. 15 Jahre nach seinem Tod sucht die katholische Kirche immer noch nach Lösungen für die brennenden Probleme der Gegenwart. Joanna Trümner
Trzecia pielgrzymka Jana Pawła II
Trzecia pielgrzymka Jana Pawła II odbyła się od 21 do 23 czerwca 1996. Papież odwiedził Paderborn w Nadrenii Północnej Westfalii oraz stolicę zjednoczonych Niemiec – Berlin. W jednej z najstarszych siedzib biskupich, Paderborn, doszło w r. 799 do spotkania papieża Leona III z Karolem Wielkim. Wynikiem tego spotkania było utworzenie Świętego Cesarstwa Rzymskiego i uzgodnienie kwestii dotyczących koronacji Karola na cesarza. W katedrze w Padeborn Jan Paweł II odprawił nabożeństwo ekumeniczne z udziałem przedstawicieli wyznań: grecko-prawosławnego, ewangelicko-luterańskiego oraz reformowanego. Fragmenty z Dziejów Apostolskich odczytały luteranka i katoliczka. Papież podkreślił w swoich słowach: „Na Wschodzie ateistyczne reżimy pozostawiły w sercach wielu ludzi, zwłaszcza młodych, duchową pustynię. Zachodowi zagraża nieumiarkowany konsumpcjonizm, który może doprowadzić do zdławienia duchowych wartości społeczeństwa. Nowa ewangelizacja jest zatem nakazem chwili”. Jan Paweł II przyznał, że Kościół katolicki popełnił błędy, które w dużej mierze przyczyniły się do podziału wyznaniowego.
Kulminacyjnym punktem wizyty papieża było Jego przejście przez niego wraz z kanclerzem Helmutem Kohlem 23 czerwca 1996 przez Bramę Brandenburską. W pewnej chwili Jan Paweł II chwycił kanclerza RFN za rękę i powiedział: „Panie Kanclerzu, to jest niezwykle podniosła chwila w moim życiu. Ja stoję z Panem, Kanclerzem Niemiec, przy Bramie Brandenburskiej i ta Brama jest otwarta. Mur obalony. Berlin i Niemcy zjednoczone. A Polska jest wolna”. Religinym punktem kulminacyjnym wizyty papieża była msza na Stadionie Olimpijskim, podczas której beatyfikował Bernharda Lichtenberga i Karla Leisnera, dwóch niemieckich księży rzymskokatolickich, którzy jawnie krytykowali narodowy socjalizm. Bernhard Lichtenberg został uwięziony za przekonania i pomoc berlińskim Żydom i zmarł w drodze do obozu koncentracyjnego Dachau. Karl Leisner otrzymał potajemnie święcenia kapłańskie podczas pobytu w Dachau. Zmarł wkrótce po wyzwoleniu obozu. Podczas wizyty papieża w Berlinie doszło do spotkania z Centralną Radą Żydów w Niemczech.
Trzy podróże Jana Pawła II do Niemiec były krokami milowymi w zbliżeniu się Kościoła rzymskokatolickiego do innych wyznań, w szczególności do Kościoła ewangelickiego. 26 lat jego pontyfikatu, pierwszego globalnego pontyfikatu w historii Kościoła, pozostawiło po sobie trwały ślad. Ojciec Święty szanowany jest do dzisiaj zarówno przez swoich zwolenników jak i wrogów. Obce mu były wszelkie mody ideologiczne, wiedział, że prawa człowieka są równoznaczne z prawami Boga. W piętnaście lat po jego śmierci Kościół katolicki wciąż jeszcze poszukuje rozwiązań dla palących problemów teraźniejszości.
