Pontifex. Budowniczy mostów

Pontifex. Budowniczy pomostów

„Pontifex“ lautet ein päpstlicher Titel: Brückenbauer. Ein Titel, der das Wirken von Papst Johannes Paul II. kaum besser beschreiben könnte. In der gut 26 Jahren seines Pontifikates hat Johannes Paul II. immer wieder Brücken gebaut, zwischen Konfessionen und Religionen, zwischen Völkern und Kulturen, zwischen Alten und Jungen. Er war ein Papst des unermüdlichen Dialogs“.

Kardinal Karl Lehmann (Vorsitzender der Deutschen Bischofskonferenz)

Während seines Pontifikats unternahm Johannes Paul II zahlreiche apostolische Reisen mit dem Ziel, „den Glauben seiner Brüder zu stärken“ und Brücken der Verständigung zwischen Menschen unterschiedlichen Glaubens, Religionen, Weltanschauungen sowie Kulturen zu bauen. Seine Lehre hat nichts an ihrer Bedeutung und Aktualität verloren.

Deshalb möchten wir anlässlich des hundertsten Geburtstages von Johannes Paul II. an alle drei päpstlichen Besuche in Deutschland erinnern. Der Besuch von Johannes Paul II. im Jahr 1980 war die erste Pilgerreise des Papstes, die „rein pastoral und religiös“ war.

Die zweite Pilgerreise von Johannes Paul II. war eine Fortsetzung des Besuchs von 1980 und wurde zu einem religiösen Feiertag. Der Papst besuchte 7 Diözesen. Zwei Seligsprechungen fanden in Köln und München statt, von Edith Stein und Pater Rupert Mayer. Der dritte Pastoralbesuch von Johannes Paul II. im Juni 1996 war in erster Linie ein Besuch in einem vereinten Deutschland. Ihr Höhepunkt war der Durchgang des Papstes aus Polen mit dem deutschen Bundeskanzler durch das Brandenburger Tor.

„Pontifex”, czyli „Budujący mosty” – tak brzmi jeden z papieskich tytułów. Żaden inny tytuł nie jest w stanie lepiej opisać działalności papieża Jana Pawła II. W ciągu 26 lat swojego pontyfikatu Jan Paweł II wciąż na nowo budował mosty – między wyznaniami religiami, między narodami, kulturami, pomiędzy starszym i młodszym pokoleniem. Był to papież niezmordowanego dialogu”

Kardynał Karl Lehmann (przewodniczący Konferencji Episkopatu Niemiec)

Audiencja u Papieża. Rzym 29.10.1990 r. Od lewej: Alexander Zając, prof. Andrzej Stelmachowski Pontyfikat Jana Pawła II znamionowały niewątpliwie liczne podróże apostolskie, których celem było „umacnianie braci w wierze” oraz budowanie mostów porozumienia pomiędzy ludźmi różnych wyznań, religii, światopoglądów i kultur. Dlatego w setną rocznicę urodzin Jana Pawła II chcemy przypomnieć wszystkie trzy wizyty papieskie w Niemczech. Odwiedziny Jana Pawła II w 1980 roku były pierwszą pielgrzymką papieża która miała „wyłącznie duszpasterski i religijny” charakter. Druga pielgrzymka Jana Pawła II była kontynuacją wizyty z 1980 roku i stała się religijnym świętem. Papież odwiedził 7 diecezji. W Kolonii i Monachium odbyły się dwie beatyfikacje, Edyty Stein i ojca Ruperta Mayera. Trzecia wizyta duszpasterska Jana Pawła II w dniach 21-23 czerwca 1996 roku była przede wszystkim wizytą w zjednoczonych Niemczech. Jej punktem kulminacyjnym było przejście papieża z Polski z niemieckim kanclerzem przez Bramę Brandenburską.

Warto również powracać do głoszonej przez niego nauki, ponieważ nie straciła ona na znaczeniu. 15 listopada 2010 r. był dniem trzydziestej rocznicy pierwszej z trzech podróży apostolskich, jakie Jan Paweł II odbył do Republiki Federalnej Niemiec w latach 1980,1987 i 1996. Chcąc upamiętnić to wydarzenie, Rektorat Polskiej Misji Katolickiej w Niemczech przygotował w roku 2010 wystawę pt. „Pontifex - Brückenbauer - Budowniczy pomostów”. Wystawa składała się ze 100 plansz, zawierających cytaty w języku niemieckim i polskim, pochodzące z homilii i przemówień, wygłoszonych przez Jana Pawła II podczas wizyty w Niemczech. Cytaty te, będące niejako streszczeniem, myślą przewodnią, materiałem do refleksji, wzbogacone zostały fotografiami, ilustrującymi poszczególne etapy papieskiej pielgrzymki. Materiał zdjęciowy pochodził z „L’Osservatore Romano”, Centrum Dokumentacji Pontyfikatu Jana Pawła II w Rzymie, z prywatnego archiwum Artura Mari, jak również ze źródeł niemieckich. Otwarcie wystawy poprzedzone zostało mszą pontyfikalną w Ignatzkirche w Moguncji, odprawioną przez kardynała Karla Lehmanna. W kazaniu kardynał Karl Lehmann, były Przewodniczący Episkopatu Niemiec, określił Jana Pawła II mianem „nieubłagalnego bojownika o prawa człowieka i demokrację we własnym kraju oraz w państwach bloku wschodniego”.

Aus dem Anlass des 30-sten Jahrestages der ersten von drei päpstlichen drei Reisen nach Deutschland (1980, 1987 und 1996) organisierte der Delegat der Deutschen Bischofskonferenz für die polnischsprachige Seelsorge in Deutschland, Stanisław Budyń eine Ausstellung unter dem Titel: „Pontifex – Brückenbauer – Budowniczy pomostów“, was in vielen Städten Deutschlands zu sehen war.

Die deutsch- und polnischsprachige Ausstellung besteht aus über 100 Tafeln mit Zitaten der päpstlichen Predigten und Reden während seiner Besuche in Deutschland. Die Zitate – Leitgedanken und Reflexionen – werden durch Fotos vervollständigt. Das Bildmaterial stammt aus L‘Osservatore Romano, dem Dokumentationszentrum des Pontifikats von Johannes Paul II. in Rom, dem privaten Archiv Arturo Mari sowie aus deutschen Quellen. Die Ausstellung wurde im Rahmen eines Pontifikalamtes in der Ignaz Kirche in Mainz von Karl Kardinal Lehmann eröffnet. In seiner Predigt bezeichnete der ehemalige Vorsitzende der Deutschen Bischofskonferenz den polnischen Papst Johannes Paul II. als „einen unerbittlichen Kämpfer um die Rechte des Menschen und um die Demokratie in den Ländern des Ostblocks“.

Die Ausstellung wird von dem Buch: „Pontifex- Brückenbauer-Budowniczy pomostów“ begleitet. Kardinal Karl Lehmann betonte in seiner Rede den „pontifikalen“ Charakter des Kaplandienstes von Johannes Paul II. sowie seine Verdienste in der Sache der deutsch-polnischen Verständigung. Auch der frühere Bundeskanzler der Bundesrepublik Deutschland, Dr. Helmut Kohl, betonte den politischen Charakter des Pontifikats des polnischen Papstes, insbesondere seinen Beitrag zum Sturz kommunistischer Regime in Europa und dem Prozess der Vereinigung Europas und Deutschlands. „Am Abend des 23. Juni 1996 gingen der Papst und ich zusammen durch das Brandenburger Tor. Bei dieser Gelegenheit fasste er mich bei der Hand und sagte: „Herr Bundeskanzler, das ist ein großer Augenblick in meinem Leben. Ich stehe mit Ihnen, dem deutschen Bundeskanzler, am Brandenburger Tor, und das Tor ist offen. Die Mauer ist gefallen, Berlin und Deutschland sind nicht mehr geteilt. Und Polen ist frei“, erinnerte sich der Kanzler.

Am 16. November 1980 sprach der Heilige Vater die polnische Gemeinde in Mainz mit folgenden Worten an: „Hier hinterlässt jeder von Euch eine einzigartige Spur seiner Existenz ... also muss bewahrt, verstanden und erklärt werden, was in einem steckt, was im Herzen geschrieben steht; es muss an die Bedeutung erinnert werden, an das Erbe, aus dem wir wachsen, das uns prägte und ein wesentlicher Bestandteil unserer Psyche und der Moral ist... Es basiert genau auf der Tradition, einer Kultur, die wie die polnische Kultur von religiösen Werten durchdrungen ist und „eine selbstsüchtige Zivilisation und selbstsüchtige Technologie der Arbeit unmöglich macht, den Menschen auf die Rolle eines Produktionswerkzeugs oder eines Verbrauchswerkzeug zu reduzieren.

Der Wert eines Menschen hängt letztendlich davon ab, wer er ist und nicht davon, wieviel er hat. Und wenn ein Mann seine Würde, seinen Glauben und sein nationales Bewusstsein verliert, nur um mehr zu haben, dann muss eine solche Haltung letztendlich zu Selbstverachtung führen. Andererseits wird ein Mensch, der sich seiner Identität bewusst ist, die sich aus dem Glauben, der christlichen Kultur, dem Erbe von Vätern und Großvätern ergibt, seine Würde bewahren, von anderen respektiert werden und ein vollwertiges Mitglied der Gesellschaft sein, in der er leben muss.“

Die an Polonia damals gerichtete Botschaft von Johannes Paul II., ist heutzutage noch bedeutungsvoller geworden, wenn man versucht, uns anzufeinden und zu spalten.  Alexander Zając

Wystawie „Pontifex Brückenbauer – Budowniczy pomostów”, którą można było obejrzeć w wielu miastach Niemiec, towarzyszy książka pod tym samym tytułem. Jej treść stanowią przede wszystkim obszerne fragmenty homilii i przemówień, wygłoszonych przez Jana Pawła II podczas jego trzech podróży apostolskich do Niemiec. W słowie wstępnym kardynał Karl Lehmann zwrócił uwagę na uniwersalny i „pontyfikalny” w dosłownym znaczeniu charakter posługi papieża Jana Pawła II oraz na jego zasługi w budowaniu polsko-niemieckiego porozumienia.

Były kanclerz Republiki Federalanej Niemiec, dr Helmut Kohl, podkreślił polityczny charakter pontyfikatu papieża-Polaka, ze szczególnym zaakcentowaniem jego wkładu w obalenie reżimów komunistycznych w Europie oraz w proces zjednoczenia Europy i Niemiec. „Wieczorem 23 czerwca 1996 r. przechodząc przez Bramę razem z papieżem w pewnym momencie chwycił mnie za rękę i powiedział „Panie Kanclerzu, to jest ogromnie podniosła chwila w moim życiu. Ja stoję z Panem, Kanclerzem Niemiec, przy Bramie Brandenburskiej i Brama jest otwarta. Mur obalony. Berlin i Niemcy zjednoczone. I Polska jest wolna”, wspomina kanclerz.

Do nas, Polonii, Ojciec Święty skierował 16 listopada 1980 roku w Moguncji następujące słowa: „Tu każdy z Was wyciska i pozostawia niepowtarzalny ślad swego istnienia... Musi więc chronić, odczytywać i rozwijać to, co jest w nim, wewnątrz, to, co wpisane w jego sercu; musi pamiętać o głębi, o dziedzictwie, z którego wyrasta, które go kształtowało i stanowi integralną część jego psychiki, jego obyczajowości... Właśnie oparcie o tradycję, kulturę, która, tak jak polska kultura, przesiąknięta jest wartościami religijnymi, sprawi, że „egoistyczna cywilizacja i egoistyczna technologia pracy nie będą mogły zredukować człowieka do roli narzędzia produkcji”, albo też do narzędzia konsumpcji. O wartości człowieka ostatecznie decyduje to, kim jest, a nie to, ile ma. I jeżeli człowiek zatraci swoją godność, wiarę, świadomość narodową tylko dlatego, by więcej mieć, to postawa taka musi ostatecznie prowadzić do pogardy samego siebie. Natomiast człowiek świadomy swojej tożsamości płynącej z wiary, z chrześcijańskiej kultury, dziedzictwa ojców i dziadów, zachowa swą godność, znajdzie poszanowanie u innych i będzie pełnowartościowym członkiem społeczeństwa, w którym wypadło mu żyć.”

Skierowane wtedy do Polonii przesłanie Jana Pawła II jeszcze bardziej nabrało znaczenia w obecnych czasach, kiedy próbuje się nas skłócić i dzielić. 