r e i h e j t e Mo ? n e k e o z g n i k dek Stadswallen Net als rond andere steden, trok men in de middeleeuwen rond Leuven een stenen ringmuur op. Dat was niet alleen uit trots maar om het stedelijke rechtsgebied af te bakenen en te beschermen. Tot dan werden steden omringd door houten palissades (omheiningen) en aarden wallen.
Nieuwe ring
De bouw van de stenen stadswallen rond Leuven startte vermoedelijk in 1156 en werd ongeveer negen jaar later voltooid. De totale lengte van deze twaalfde-eeuwse ringmuur bedroeg meer dan 2700 meter en omvatte een oppervlakte van ongeveer 60 hectaren. In de wallen werden 11 poorten en 31 torens verwerkt. Het langste stuk muur dat nu nog rechtop staat, meet 150 meter en situeert zich hier ter hoogte van het Handbogenhof.
In de dertiende en de veertiende eeuw kende Leuven een grote bevolkingsgroei. Er was onvoldoende plaats voor al die mensen binnen de stadsmuren en ook buiten de stadsmuren ontstonden er belangrijke woonkernen. In 1357 legde men daarom een tweede stadsring aan. Hoewel de binnenring daardoor zijn verdedigende functie verloor, werd die oude muur toch nog steeds hersteld. De torens in de muur deden dienst als woning, opslagplaats of gevangenis. Begin negentiende eeuw sloopte men de stadswallen van de buitenste ring. Later zou men op die plaats de huidige ring rond Leuven aanleggen. Ook in Brussel en Brugge werd de ring op het parcours van de vroegere stadsomwalling aangelegd.
Handbogenhof Vanaf de veertiende eeuw oefenden schutters van de Sint-Sebastiaansgilde zich op deze plaats, net buiten de oudste Leuvense stadswallen, in het schieten met de handboog. Hun gildehuis bevond zich ook op deze plek, het Handbogenhof. Gilden waren belangenverenigingen die bescherming boden aan hun leden, zowel op sociaal-economisch vlak als op het gebied van godsdienst. De Sebastiaansgilde van Leuven was een schuttersgilde die een soort burgerlijke militie vormde, een zelfstandige en onafhankelijke strijdmacht. Door de opkomst van nieuwe wapens en het buskruit werd de handboog echter steeds minder populair. De schuttersgilde verdween langzaam maar zeker, en ook het Handbogenhof verloor daardoor geleidelijk zijn functie. Het gildenhuis kwam leeg te staan; na de Tweede Wereldoorlog zou het worden afgebroken. Kortom, dekking zoeken voor pijlen hoeft hier nu niet meer!
De prenten komen uit: Evert Cockx en Gilbert Huybens (ed.), De Leuvense prentenatlas. Zeventiende-eeuwse tekeningen uit de Koninklijke Bibliotheek te Brussel. Deel I. (Jaarboek van de Geschied- en Oudheidkundige Kring voor Leuven en Omgeving), pagina’s 46 en 47. Leuven, 2003. Copyright: Koninklijke Bibliotheek van België (Handschrift II 2123, folio’s 66 en 67).
yer?” e W e d n Va “ Waar is eyer W e d n a Vind jij V el? e n a p t i d terug op
F
Deze foto komt uit het Leuvense stadsarchief. Het idyllische Handbogenhof was vroeger een populaire plaats om te poseren voor kiekjes en portretten.
E
Faut-il se mettre à l’abri ici ?
Nous voici devant les restes d’un rempart de pierre qui date du Moyen-Age. Leuven a construit ce mur au douzième siècle, par fierté et pour délimiter la juridiction de la ville. Les siècles suivants, Leuven a cependant connu une forte augmentation de la population, de sorte que les gens devaient aussi s’installer en dehors des murs de la ville. En 1357, on a donc construit une seconde enceinte autour de la ville. Le rempart intérieur ne servait plus à la protection mais reçut à chaque fois de nouvelles fonctions. Dès le quatorzième siècle, les archers de la Guilde de Saint-Sébastien s’exerçaient ici au tir à l’arc. Leur siège se trouvait ici au ‘Handbogenhof’. Par l’arrivée de nouvelles armes et de la poudre, l’arc devint cependant moins populaire. La guilde des archers disparut petit à petit mais inéluctablement et le Handbogenhof perdit sa fonction. Plus tard, le bâtiment a été détruit. Plus besoin de se mettre à l’abri des flèches, donc !
D
Should we look for cover here?
This panel is among the ruins of a stone ring wall of the middle ages. Leuven built this wall in the twelfth century out of pride but also for protection and to beacon off the municipal jurisdiction. In the following centuries Leuven experienced a tremendous population growth, thus making it necessary for people to go and live outside the town walls. This is why a second town wall was built in 1357. The inner ring no longer served as a defence but it fulfilled a variety of functions. From the fourteenth century onwards the archers of the Leuven Saint-Sebastian guild practiced shooting their longbow here. Their archers’ guild house was also established in this location, the Handbogenhof. With the introduction of new weapons and gunpowder the longbow became less popular. The archers’ guild gradually disappeared and the Handbogenhof lost its function. The building was later torn down. It is no longer necessary to look for cover from flying arrows!
Muss man hier Deckung suchen?
Wir befinden uns hier an den Überresten einer steinernen Ringmauer aus dem Mittelalter. Die Stadt Leuven errichtete die Mauer im zwölften Jahrhundert aus Stolz, aber auch zur Verteidigung sowie zur Abgrenzung des städtischen Rechts- gebietes. In den darauffolgenden Jahrhunderten erlebte Leuven jedoch einen enormen Bevölkerungszuwachs und man musste nun auch außerhalb der Stadtmauern wohnen. Im Jahre 1357 wurde deshalb ein zweiter Stadtwall angelegt. Der Innenring besaß nicht mehr länger eine Verteidigungsfunktion, sondern übernahm ständig neue Funktionen. Ab dem vierzehnten Jahrhundert übten Schützen der St. Sebastiansgilde aus Leuven hier das Bogenschießen. Ihr Zunfthaus befand sich an diesem Platz, dem Handbogenhof. Durch das Aufkommen neuer Waffen und das Schießpulver büßte der Bogen an Popularität ein. Die Schützengilde verschwand langsam aber sicher, der Handbogenhof wurde überflüssig. Das Gebäude wurde später abgerissen. Deckung suchen vor Pfeilen muss man hier nicht mehr!
Aha!Geschiedenis gaat verder in het Klein Begijnhof.
Met de steun van:
Subfaculteit Geschiedenis WetenStappen in Leuven
Aha!Geschiedenis is de tweede editie van WetenStappen in Leuven, een samenwerkingsproject van de stad Leuven en de K.U.Leuven. Meer info op www.leuven.be/wetenstappen. Haal de gratis infofolder bij In&Uit Leuven, stadhuis, Naamsestraat 1.