Schuttersbrief 066

SCHUTTERSBRIEF Onregelmatig maar frequent verschijnend e-magazine als ideeënbus, discussieforum, actieprogram en informatieblad voor het schutterijwezen in het Nederlandstalige gebied van de EGS Nummer 66 – Maastricht, zaterdag 31 maart 2007

REDACTIE Hoofdredacteur: Alfred Disch Adjunct-hoofdredacteur: Jelger Visser, tevens redacteur-Kruisboog en ICT-coördinator Eindredacteur, tevens redacteur voor Documentatie en Zware Buks: Mathy Leunissen Redactrice voor het Italiaanse taalgebied: Ans Moors Redacteur-webmasters: Peter Peeters, Ab Reuling en Willem van Uden Technisch en zakelijk adviseur: Jeroen Kaasenbrood (Compres Media System, Maastricht) --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

INHOUDSOPGAVE Redactie, Inhoudsopgave en Internet…………………………………………………………………..blz. 1205 Het schutterijwezen in de gemeente Leiden (ZH), vroeger en nu (1)………………………….............blz. 1206 Exercitiepelotons (1).…………...............................................................................................................blz. 1207 Het ‘militarisme’ bij veel Limburgse folkloreschutterijen (1)………………………………………….blz. 1208 Het schutterijwezen in de gemeente Sint-Truiden (Belg.Lb.), vroeger en nu (1)……………………….blz. 1209 Het schutterijwezen in de gemeente Venray (Lb), vroeger en nu (1)……………………………blz. 1210-1213 Het schutterijwezen in Polen (1). De stad Kraków……………………………………………………..blz. 1214 Schutterszilver in Gelderland (1)……………………..………………………………………………...blz. 1215 De Weerbaarheidsbond, 1866-1940 (1)……………………………………………...............................blz. 1216 Het paasvuur en het schuttersgildewezen (1)…………………………………………………………...blz. 1217 De Schuttersbrief (SB) - nummers 1 t/m 65 op compact-disc (2)……………………………………...blz. 1218 Het OLS 2007: het Oud-Limburgs Schuttersfeest te Nederweert in NL-Limburg (6)…………... blz. 1219-1220 Het predikaat Koninklijk (6)……………………………………………………………………..blz. 1221-1222 Recensie (32). Geschiedenisboek over de St.-Andreasschutterij te Melick (Lb.)……………......blz. 1223-1224 Mededelingen (Afl. 38)………………………………………………………………………………....blz. 1225 Evenementenagenda: provinciaal - landelijk - internationaal (2)……………………………….blz. 1226-1227 Colofon en Redactieadres…..…………………………………………………………………………..blz. 1228 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

INTERNET De SB is ook te lezen op de website van de Europese Gemeenschap van historische Schutters (EGS): www.e-g-s.eu of www.egs-schuetzen.com => Schuttersbrief [= Schützenbrief = Gazety Strzelcow].

In opbouw zijn een SB-website en een SB-jongerensite.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

© Copyright: SB-stichting (i.o.), Maastricht MMIV ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 66

31 maart 2007

1

1205

HET SCHUTTERIJWEZEN IN DE GEMEENTE LEIDEN (ZH), VROEGER EN NU (1) De schutterijcommandanten Bijleveld, vader en zoon AAN: De Heer Dr. Maarten Bijleveld van Lexmond, gildeheer van de St.-Martinus en St.-Antonius te Lexmond en Hei- en Boeicop, gemeente Zederik (ZH) Geachte Heer Bijleveld van Lexmond, Maastricht, 16 september 2006 In Uw vorige e-mail vroeg U mij om gegevens over ‘het wel en wee van de Schutterij te Leiden in de 18de eeuw’ [zie SB 55, blz. 984]. Hebt U een reden dat U speciaal vraagt om gegevens over het 18de-eeuwse schutterijleven in Leiden? Ik vraag U dit, daar ik ermee bij de beantwoording van Uw vraag rekening kan houden.

Met vriendelijke groeten, Alfred Disch

VAN: De Heer Maarten Bijleveld van Lexmond Geachte Heer Disch, Neuchâtel (Zwitserland), 17 september 2006 Reeds enige jaren ben ik bezig een kroniek te schrijven over de geschiedenis van de Westfaals-Nederlandse familie Bilefeldt / Bijleveld.

In Leiden, waar de Nederlandse tak in 1674 begon, waren Jacob Bijleveld (1716-1791) en zijn zoon Mr. Jacob Bijleveld (1761-1814) respectievelijk luitenant en kapitein van de Schutterij, waarvan ze beide uiteindelijk kolonel-commandant werden. De laatste was dit van 1795 tot 1797, waarna hij van 1797 tot 1802 lid van het stadsbestuur was. De grote lijnen van hun leven zijn mij bekend, echter niet hun activiteiten in het kader van de Schutterij waar ik naar op zoek ben.

Uw hulp in deze stel ik zeer op prijs.

Met vriendelijke groeten, M. Bijleveld van Lexmond

AAN: De Heer Maarten Bijleveld van Lexmond Geachte Heer Bijleveld van Lexmond, Maastricht, 31 maart 2007 Inmiddels ben ik na het nodige speurwerk een en ander aan de weet gekomen over het voormalige en huidige schutterijwezen in de oude stad Leiden. Overigens zijn mijn naspeuringen bij lange na nog niet beëindigd.

Maar wat ik boven water heb gekregen, maakt het mogelijk om óók toch al iets te melden over de vroegere relaties tussen het Leidse schutterswezen en de familie Bijleveld. Bij dezen doe ik U alvast een eerste opgave toekomen van een aantal door mij gevonden relevante (?) genealogische publicaties. [Gaarne een tussentijds berichtje van U om mij te laten weten, welke van die bronnen U wel of niet bekend zijn!]. In een volgende aflevering van deze rubriek geef ik U een overzichtje van de door mij geraadpleegde schutterijhistorische bronnen. Nog later zal ik nader ingaan op de schuttersgeschiedenis van Leiden en op de band van het Leidse schutterijwezen met de familie Bijleveld.

Bronnenopgave - deel 1: de familie Bijleveld 01) A.J. van der Aa e.a.: Biografisch Woordenboek der Nederlanden. 22 delen. Haarlem z.j.

02) E.A.van Beresteyn: Genealogisch repertorium. 6 boeken. Den Haag 1990-2001. [Belangrijkste literatuurlijst!].

03) C. Bijleveld en K. Bijleveld: Het Bijleveld boek. Genealogische aantekeningen over de familie Bijleveld en aanverwanten naar de stand van zaken van 1992. Leiden-Rotterdam1992. Pas op: het betreft hier de Zuid-Hollandse familie Bijleveld (met stamoord Rhoon in ZH en met vertakkingen naar o.m. de provincie Zeeland), ±1580 - heden; dit is dus niet de familie(tak) Bijleveld waarnaar we zoeken!

04) A.M. Elias en P.C.M. Schölvinck: Volksrepresentanten en wetgevers. De politieke elite in de BataafsFranse tijd 1796-1810. Amsterdam 1991. [Hierin ook mededelingen over familietak Bijleveld te Leiden].

05) Gens Nostra - Ons Geslacht. [= Periodiek van de Nederlandse Genealogische Vereniging]. Inzake een familie Bijleveld vide jaargang 1977.

06) Kwartierstatenboek. 2 delen. Den Haag 1958 en 1983. Betreffende een familie Bijleveld zie deel 2.

07) De Navorscher. 1953. Betreft familietak Bijleveld te Leiden.

08) Over de Westfaalse (!) familie Bijleveld, met o.a. een Leidse (!) familietak: a) bron 05, jaargang 1962; b) bron 06, deel 1, 1958; c) Genealogische Kwartierstaten, Den Haag 1901; d) De Nederlandse Leeuw, 1958; e) Nederland’s Patriciaat; f) Vlaams kwartierstatenboek, Gent 1969; g) Vorsterman van Oyen 1885-1890; h) De Wapenheraut, 1910.

Wordt vervolgd.

-----Met vriendelijke groeten, Alfred Disch -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

1206

31 maart 2007

2

Schuttersbrief - nummer 66

EXERCITIEPELOTONS (1) VAN: De Heer M.W.E.M. (Mathy) Leunissen, vaandrig van Broederschap St.-Sebastianus te Klimmen (Lb.), documentalist van het Limburgs Schutterstijdschrift en redacteur van de Schuttersbrief Beste Alfred, Kunrade, gemeente Voerendaal (Lb.), 20 februari 2007 Een korte vraag, waar wellicht een lang en groot antwoord op volgt, maar is jou iets bekend over een kampioenschap in exercitie? Ik heb in dit verband namelijk het volgende artikel in de Limburger Koerier uit 1956 gevonden (datum en paginering ontbreken), waarin staat dat Klimmen het kampioenschap in exercitie gewonnen heeft. Als prijs kregen ze een beker, geschonken door - i.t.t. wat het krantenbericht meldt - onze toenmalige generaal die in Oostenrijk op vakantie was.

Groetjes, Mathy UITBUNDIG FEEST IN KLIMMEN

JUBILERENDE SCHUTTERS HARTELIJK GEHULDIGD De viering van het zeldzame, tienjarige kampioenschap van de schutterij St.-Sebastianus uit Klimmen is een uitbundige triomf voor de kranige schutters geworden. Zaterdagnamiddag profiteerden de schutters en de bevolking van Klimmen nog juist van een bundel late zonnestralen, welke voor een goed schuttersfeest nu onontbeerlijk zijn. De bevolking feestte dapper mee en zo is deze afgelopen zaterdag voor de schutters van Klimmen een bijzondere dag geworden, welke met gulden letters in de annalen zal worden ingeschreven.

De huldigingsreceptie werd ingeluid met een rondwandeling van St.-Sebastianus door het dorp en deze wandeling werd opgeluisterd door de muziek van de ‘Berggalm’. Het volk van Klimmen stroomde de huizen uit om met de schutters naar café Keulen te gaan, waar spoedig de gelukwensen als een lustig kabbelend beekje tegen het podium spatten , waarop de schutters als ware triomfators zetelden.

De zaal was boordevol medelevende schuttersvrienden, toen de schutterijvoorzitter, de heer Moonen, de jubilerende schutterij een zeer fraaie beker overhandigde, geschonken door de Oostenrijkse oud-frontsoldaten.

Nadien bracht een lange rij van sprekers de schutterij hulde voor haar kranige prestaties. Allereerst was daar burgemeester Schmedding, die de wakkere mannen complimenteerde en daaraan de mededeling toevoegde, dat zij altijd op de hulp en steun van de gemeente kunnen rekenen. Pastoor Loo van Ransdaal dankte de schutters voor hun trouwe opkomst bij de processies , waardoor het geloof en de folklore zulk een grote steun kregen. Kapelaan Smits sprak namens pastoor Speetjens, die uitstedig was, huldigende woorden. Voorts was er een telegram van oud-burgemeester Kerckhoffs.

Luid gejuich ging op, toen fraaie bloemen werden aangedragen, welke aangedragen bleken te zijn door de jongste tamboer van St.-Sebastianus, Wiel Leunissen, die in het ziekenhuis ligt, maar die toch op deze manier het schuttersfeest wilde meebeleven. Op de receptie kwam duidelijk tot uiting welk een grote plaats St.-Sebastianus in de harten van de mensen van Klimmen en de randgemeente inneemt. Honderden felicitanten passeerden het podium. Talrijke geschenken werden aangeboden, waaronder ettelijke geschenken onder couvert, alsmede een schat van bloemen, welke het podium weldra in een kostelijke bloementuin herschapen hadden.

Na dit officiële gedeelte bleven de aanwezigen tot in de kleine uurtjes bijeen en is er feest gevierd, zoals alleen de schutters gewend zijn feest te vieren.

AAN: De Heer Mathy Leunissen Beste Mathy, Maastricht, 20 februari 2007 Bij mijn weten maakt het ‘kampioenschap in exercitie’ alleen deel uit van OLS- en ZLF-activiteiten, nl. als een van de vele zogeheten ‘nevenwedstrijden’. Wellicht kan iemand van de SB-lezers ons nader inlichten?

Met vriendelijke groeten, Alfred

VAN: De Heer Mathy Leunissen Beste Alfred, Kunrade, gemeente Voerendaal (Lb.), 21 februari 2007 Toch nog even ter achtergrondinformatie: deze exercitiewedstrijden (waar ik het in de vraag over had) kun je het beste vergelijken met bijvoorbeeld het tegenwoordige bielemannentreffen. Dus het is een apart evenement, waarbij de exercitiepelotons (van diverse verenigingen) bij elkaar kwamen om hun kunnen te laten zien en uiteraard de hoogste prijs mee naar huis te nemen.

-----Groetjes, Mathy

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Schuttersbrief - nummer 66

31 maart 2007

3

1207

HET ‘MILITARISME’ BIJ VEEL LIMBURGSE FOLKLORESCHUTTERIJEN (1) VAN: De Heer M.W.E.M. (Mathy) Leunissen, vaandrig en pelotonslid van Broederschap St.-Sebastianus te Klimmen (Lb.), documentalist van het Limburgs Schutterstijdschrift en redacteur van de Schuttersbrief Beste Alfred,

Kunrade, gemeente Voerendaal (Lb.), 21 februari 2007

Bij deze maar weer een vraag. Als ik te lastig word, zeg je het maar.

Je hoort en leest wel eens, dat de schutterijen in Limburg (met name in Zuid-Limburg) zich steeds ‘militaristischer’ zijn gaan kleden vanwege de ‘politieke’ situatie in de geschiedenis van Limburg. Nu eens hoorde Limburg (of een gedeelte ervan) bij de ene landsheer, dan weer bij een andere, et cetera. Ook te lezen op de website van de Oud-Limburgse Schuttersfederatie (de OLS)…

Echter, ik bedacht me net (toen ik een stukje aan het schrijven was over de uniformen die mijn schutterij uit Klimmen draagt), dat de uniformering van schutterijen pas na de Eerste dan wel de Tweede Wereldoorlog plaatsvond. Dus in hoeverre klopt het argument dat Limburg voor de militaire kleding heeft gekozen vanwege de ‘politieke’ situatie in de geschiedenis?

Groetjes, Mathy

AAN: De Heer Mathy Leunissen Beste Mathy,

Maastricht, 21 februari 2007

Hoewel niet minder interessant voor geschiedkundigen, lijkt me jouw vraag toch ook voer voor sociologen!

Het Limburgse schutterijwezen beleefde in en na de Napoleontische Tijd (1799 - 1814/1815) een heropleving.

Pas in het laatste kwart van de 19de eeuw is er sprake van een zwak beginnende uniformering (= kleding in uniform) van Limburgse schutterijen, inzonderheid wat betreft kleding in militaire uniform. De tendens van die uniformering (met napoleontische en andersoortige 19de-eeuwse legerkledij) zet zich in heviger mate begin 20ste eeuw door en bereikt een hoogtepunt tijdens het Interbellum (1918-1940) en vooral in de naoorlogse tijd. Factoren die daarbij met name in Nederlands Limburg een rol (kunnen) hebben gespeeld, zijn: 1) het Groot Internationaal Schuttersfeest (het GIS), vanaf ±1860 tevens als voorloper van het Oud-Limburgse Schuttersfeest (het OLS, 1906-heden); een schutterij wenste ook qua uniform zich van een andere schutterij te onderscheiden; 2) invloed vanuit het naburige Rijnlandse schutterijwezen, d.w.z. vanuit het Rijnland als Pruisische (!) provincie (1824-1918); Pruisisch was en is welhaast synoniem voor militaristisch; 3) in eigen land wellicht ook invloed van de kant van de Dienstdoende en Rustende Schutterijen (en Reserveschutterijen?) die er geweest zijn van 1816 tot 1907, en in de eigen provincie (als enige in Nederland) de Garde Civique (= letterlijk: Burgerwacht) gedurende de periode 1839-1867; 4) misschien eveneens beïnvloeding van de zijde van het Limburgse Bondscontingent; Nederlands Limburg maakte namelijk als hertogdom (met uitzondering van Maastricht en Venlo) sinds 1839 tot 1866 deel uit van de Duitse Bond en moest uit dien hoofde een contingent soldaten (‘Bondscontingent’) leveren; 5) rijkssteun (in de vorm van o.a. levering geweren en munitie alsmede schiettrainingen en exercitieoefeningen o.l.v. beroepsmilitairen) vanaf ca. 1867 aan schutterijen die - soms na enige aandrang van hun burgemeester - de status van weerbaarheidsvereniging (= later weerkorps) wensten te verkrijgen, geregeld bij koninklijke besluiten; 6) voortzetting (?) dan wel ontstaan (?) van het folkloristische fenomeen stormen, d.w.z. sommige schutterijen hielden / houden spiegelgevechten, tijdens de 19de eeuw en later; 7) de innige banden die in veel (?) Limburgse plaatsen bestaan hebben tussen de Vrijwillige Burgerwacht (1919-1940) en de schutterijen; 8) in tegenstelling tot de provincies Noord-Brabant en Gelderland heeft de provincie Limburg géén schuttersfederatie (gehad) waarbinnen elk wapentype (lees: de kruisboog, de handboog, het geweer) een gelijkwaardige positie innam / inneemt; de Oud-Limburgse Schuttersfederatie (de OLS), 1937-heden, was en is nog steeds een federatie van buksschutterijen; kort door de bocht gezegd: geweer => militair => ‘militaristisch’; 9) mijns inziens is hier tevens sprake van een ideale uitlaatklep (compensatiegedrag) voor al dan niet ogenschijnlijk tegenstrijdige gevoelens, eigen aan de typisch Limburgse samenleving en volksaard.

Overigens, hoe zat het precies in Belgisch Limburg? Zeker niet helemaal eender als in NL-Limburg! Maar daarop wil ik later nog wel nader ingaan.

----------Met vriendelijke groeten, Alfred Disch --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

1208

31 maart 2007

4

Schuttersbrief - nummer 66

HET SCHUTTERIJWEZEN IN DE GEMEENTE SINT-TRUIDEN (Belg.Lb.), VROEGER EN NU (1) De voormalige schutterij St.-Pieter te Zerkingen AAN: De Heer Fernand Duchateau, oud-stadsarchivaris van Sint-Truiden Geachte Heer Fernand Duchateau, Maastricht, 28 februari 2007 de Bij dezen wil ik U laten weten, dat ik recentelijk een zestal 18 -eeuwse zilveren schildjes van de voormalige schutterij Sint-Pieter te Zerkingen op het spoor ben gekomen.

Over de onderhavige schutterij in het algemeen en over haar zilver meer in het bijzonder wil ik een artikel schrijven in het door mij uitgegeven en geredigeerde internationale e-magazine Schuttersbrief (doorgaans afgekort tot SB).

U zoudt mij ten zeerste verplichten indien U de goedheid hebt om mij nader te informeren - per gewone post en/of digitaal - over de voormalige schutterij van Zerkingen: 1) wat is er over deze schutterij in de loop der tijd reeds gepubliceerd?; 2) bevinden zich in het stadsarchief van Sint-Truiden wellicht bescheiden die op de onderhavige schutterij betrekking hebben?

Voor de door U te nemen moeite zeg ik U bij voorbaat dank.

Bijgaand stuur ik U een meer recent nummer van de SB, zodat U enige indruk krijgt van wat de Schuttersbrief voorstelt. Op de laatste bladzijde vindt U tevens mijn volledige adresgegevens.

Indien U het op prijs stelt, plaats ik Uw naam op de SB-verzendlijst. U ontvangt dan voortaan gratis en rechtstreeks alle komende SB-nummers, inclusief het nummer of de nummers waarin over het schuttersgildewezen van Zerkingen en de stad Sint-Truiden zal worden bericht.

Met vriendelijke groeten, Alfred Disch, SB-hoofdredacteur

VAN: De Heer Fernand Duchateau Beste,

Sint-Truiden (Belg.Lb.), 30 maart 2007

Ik lees vandaag, 30 maart, dit bericht. Ondertussen heb ik ook de boodschap met bijlage via mijn medewerkster ontvangen.

Hierbij enige toelichting.

Zerkingen (Sarchinium) is de plaats waar Sint-Trudo in de 7de eeuw geboren is. Wanneer er rond de abdij, die Trudo stichtte - 1 km noordelijker, een nederzetting / stad groeit, wordt die eveneens Sarchinium genoemd.

Vanaf de 12de eeuw wordt de stad oppidum S.Trudonis - Sint-Truiden genoemd en dan keert de naam Sarchinium-Zerkingen terug naar de oorspronkelijke kern. In dat Zerkingen is een parochie ontstaan (eerste vermelding 1215), toegewijd aan Sint-Nicolaas. Dus Sint-Nicolaas-Zerkingen!

Tussen de ommuurde stad en Zerkingen is een nieuwe wijk ontstaan: Nieuwenhuizen; dat wordt parochie, toegewijd aan Sint-Pieter (eerste vermelding in dezelfde bul van 1215). In 1725 worden de parochies SintPieter-Nieuwenhuizen en Sint-Nicolaas-Zerkingen samengevoegd. De kerk van Nieuwenhuizen wordt zelfs afgebroken en de kerk van Zerkingen wordt de Sint-Pieter- en Niklaaskerk. Voor kerk, parochie en woongemeenschap blijft een naam over: Sint-Pieter (en dat tot heden).

In stedelijke bronnen is er (naast gegevens over stedelijke schutterijen en vermelding van enkele schutterijen ‘per parochie’ ) slechts sprake in 1455 van schutterij Sint-Pieter-Nieuwenhuizen, nl.: gescilde dat tusscen der geselschap van scutteren van den heilige Grave aen een side ende der geselscap van den scutteren van Nuwenhusen op dander side....

Of er elders meer informatie is, is niet onmogelijk maar weinig waarschijnlijk.

Vriendelijke groeten, Ferdinand Duchateau [m.v.v. privé e-mailadres]

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 66 31 maart 2007 1209

5

HET SCHUTTERIJWEZEN IN DE GEMEENTE VENRAY (Lb.), VROEGER EN NU (1) VAN: De Heer Koos Swinkels, onderzoeker van het gildewezen (in meest ruime zin) te Venray Geachte Heer Disch,

Venray (Lb.), 1 maart 2007

Ik kwam Uw naam tegen in de documentatie van Museum ’t Freulekeshuus in Venray. Al ruim een half jaar verzamel ik bronnen om te komen tot een uitvoerig artikel over de Venrayse gilden, waarbij ik in deze fase zowel archiefwerk verricht als literatuur verzamel.

Ik kreeg de vrijheid om Uw concept in te zien over kennelijk een publicatie over Limburgse schutterijen.

Vanuit mijn kennis over de plaatselijke situatie moet ik zeggen, dat U erg veel en grondig verzameld hebt, maar ook dat er een aantal omissies en fouten in het concept staat. Ik hoop dan ook, dat de teksten in de tussentijd nog niet definitief zijn geworden, want ik kan ze voor U aanvullen met gecontroleerde feiten. Ik ben daar ook toe bereid, voorzover ik dat kan.

Naar ik veronderstel, kent U de schutterswereld van binnenuit, gezien de geraadpleegde literatuur. Betreffen de namen Van Alem, Van der Vijver, Wolters, Gerits 1986, Korten en LS 1992 literatuur? Is het mogelijk, dat U mij de namen van die bronnen toestuurt? Ik verwacht, dat ik er nut van kan hebben.

Overigens zoek ik al een hele tijd naar een boek waarin de relatie tussen de kerkelijke, ambachts- en schuttersgilden aan de orde komt, vooral in de Late Middeleeuwen. Mijn vermoeden is, dat die veel hechter is dan de meeste schrijvers doen vermoeden, maar ik ken geen hedendaagse studie van niveau. Wellicht kunt U me helpen.

Met hartelijke groet, Koos Swinkels

AAN: De Heer Koos Swinkels Geachte Heer Swinkels,

Maastricht, 1 maart .2007

Jaren geleden - ik meen: medio 2001 - heb ik inderdaad contact gehad (digitaal en telefonisch) met mw. Maria van Dorst, conservatrice van het Geschied- en Oudheidkundig Museum ’t Freulekeshuus te Venray en wel in verband met het ‘afronden’ van mijn schutterijonderzoek betreffende Uw woonplaats. Ik wilde namelijk destijds enerzijds van de conservatrice weten over welke schutterlijke archivalia en realia het Venrayse museum beschikte, en anderzijds - bij wijze van steekproef - die gegevens eens toetsen aan hetgeen ik zelf in de loop der tijd had verzameld aan wetenswaardigheden met betrekking tot het vroegere en tegenwoordige schuttersgildewezen in haar gemeente. Daarbij kwam ook nog mijn vaststelling, dat ik juist wat betreft Venray zelf - ik bedoel hier het voormalige dorp en thans de stad van die naam - niet (!) tevreden was over hetgeen ik inmiddels aan het geduldige papier had toevertrouwd in de vorm van een overzichtje van negen A4-bladzijden tekst: te veel onduidelijkheden nog als gevolg van te veel tegenstrijdigheden in de voorhanden literatuur en archiefbescheiden en dus te veel zaken die om opheldering vroegen. Kortom, ik koesterde de stille hoop, dat mevrouw van Dorst mij ‘de reddende boei’ zou kunnen toewerpen.

Voorzover het geheugen mij niet in de steek laat, herinner ik mij dat de conservatrice in 2001 meedeelde dat zij haar betrekking bij het museum pas kort tevoren had aanvaard, niet of nauwelijks met het schutterswezen op de hoogte was, daarom zich in de onderhavige materie wilde gaan verdiepen en bijgevolg het zeer op prijs stelde wanneer ik mijn concepttekst betreffende Venray aan haar wilde voorleggen. Zij zou dan zo spoedig mogelijk zelf eventuele correcties en aanvullingen op de concepttekst mij doen toekomen. In goed vertrouwen heb ik haar zo’n twintig A4-pagina’s concepttekst betreffende het Venrayse schutterijwezen (inclusief dat van de bij deze stad geannexeerde dorpjes en buurtschappen) digitaal aangeleverd onder de strikte voorwaarde, mijn gegevens als vertrouwelijk te beschouwen. Helaas mocht ik tot op heden taal noch teken van haar vernemen. Misschien heeft zij - toen U recentelijk bij haar voor informatie kwam - gedacht, dat dit misschien een uitgelezen kans zou zijn om eindelijk richting mijn persoontje iets terug te kunnen doen door U (als oudonderwijsman, wetenschappelijk vorser en schrijver) een kopie van mijn concepttekst mee te geven en door U te adviseren over de inhoud van dat concept eens met mij van gedachten te wisselen?

Uit de slotalinea van Uw mailing maak ik op, dat U Uw onderzoek naar het Venrayse gildewezen wil betrekken in het bredere verband van parochie-, ambachts- en schuttersgilden. Ik vind, dat U daarmee gekozen hebt voor een voortreffelijke insteek - juist en vooral omdat het hier om Venray gaat. Uit mijn concepttekst hebt U wel-

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1210

31 maart 2007

6

Schuttersbrief - nummer 66

licht al o.m. kunnen concluderen, dat men voor een goede kennis van het ontstaan en de verdere ontwikkeling van het schuttersgildewezen te Venray zeker ook aandacht dient te schenken aan fenomenen als parochiegilden en ambachtsgilden. Deze typen gilde schijnen beide te Venray schutterlijke nevenactiviteiten te hebben ontplooid! En als het om echte schuttersgilden gaat, wordt het voor een schutterijonderzoeker in Venray nog verwarrender. Het lijkt er namelijk op, dat het dorp Venray tot in de 19de eeuw toe - vreemd genoeg - geen enkele zogeheten ‘oude’ schutterij (= een uit gehuwde mannen bestaande schuttersgilde) heeft gehad doch daarentegen wél maar liefst drie zogeheten ‘jonge’ schutterijen (dus schutterijen in de zin van vrijgezellengilden). Indien dát inderdaad waar is (wat ik in mijn concepttekst slechts aangeduid heb als een vermoeden), dan mogen we m.b.t. de Venrayse situatie wel spreken van een unicum. Want iets dergelijks ben ik althans nergens anders in het Limburgse Maasdal tegengekomen. Tot hoever terug in het verleden reikt trouwens de geschiedenis van dat unicum? Hoe was tijdens de Late Middeleeuwen (1300-1500) en gedurende de daaraanvolgende periode (1500-1648) de weerbaarheid in het dorp Venray geregeld? Alleen in de vorm van schuilschansen? (Want die waren er, evenals een enigszins bescherming biedende kerktoren). Kan het zijn, dat Venray toen misschien toch een zogeheten ‘oude’ schutterij gehad heeft, ook al is elk spoor daarvan thans uitgewist? Of moeten we het antwoord zoeken in de vroegere en vroegste geschiedenis van een der Venrayse parochie- en/of ambachtsgilden? Hoe zijn de drie ‘gewapende’ vrijgezellengilden te Venray ontstaan en hoe hebben zij zich verder ontwikkeld? Aanvankelijk als weerbaarheidskorps en pas later in puur folkloristische zin? Valt over al dit soort zaken nog iets in de archieven na te gaan?

Beste Koos Swinkels, mij dunkt dat het alleszins de moeite loont om de historie van de Venrayse gilden in al haar rijkgeschakeerde verscheidenheid tot voorwerp van een systematisch onderzoek te maken. Toen ik jaren geleden mijn concepttekst aan de conservatrice van het Venrayse museum verstrekte, besefte ik terdege dat mijn studie van de vroegere gilden in Uw woonplaats bij lange na niet was afgerond. Te veel vragen heb ik onbeantwoord moeten laten, omdat mij helaas de tijd en de middelen ontbraken me grondig in de onderhavige materie te kunnen verdiepen. Het spreekt dan ook voor zich, dat ik - zoveel als in mijn vermogen ligt - U de helpende hand wil bieden bij Uw onderzoekingen. Tegelijk wil ik niet verhelen, dat ik het zeer zal waarderen indien U van Uw kant mij de gegevens wilt verstrekken waarvan U denkt dat ze interessant genoeg zijn om mijn teksten aan te vullen. In afwachting van die gegevens doe ik U alvast mijn antwoord toekomen op de beide vragen die U mij in Uw mailing van vandaag stelt.

Allereerst dan Uw verzoek inzake het door mij bestudeerde bronnenmateriaal. Te midden van de ettelijke tientallen door mij geraadpleegde bronnen betreffende het Venrayse schutterijwezen bevindt zich inderdaad ook het zestal publicaties waarvan U kennelijk méér wilt weten dan alleen maar de door mij in mijn concepttekst gebezigde verkorte aanduidingen zoals ‘Van Alem e.a. 1982’, ‘Van der Vijver 2000’, enz. Ik loop derhalve onderstaand ze alle zes gewoon even langs.

1) Van Alem e.a. 1982 H. van Alem, H. Christiaans, A. van de Coer, A. de Groot , A. Konings en C. Maas: De Gouden Guld.

1933-1983. Kring van Schuttersgilden ‘Land van Cuijk’ [= omslagtitel]. [Op de titelpagina: 1933-1983. De Gouden Guld. Kring van Schuttersgilden ‘Land van Cuijk’]. Uitgeverij van Spijk BV. Venlo 1983.

TOELICHTING. De Kring van Schuttersgilden ‘Land van Cuyk’ - let op de correcte spelling van de plaatsnaam Cuyk! - is aangesloten bij de Noord-Brabantse Federatie van Schuttersgilden (NBFS). Een niet gering aantal schutterijen (schuttersgilden) in het noordelijke deel van de NL-provincie Limburg maakt(e) deel uit van de NBFS-kring Land van Cuyk. Daaronder bevinden (bevonden) zich ook diverse schuttersorganisaties uit de gemeente Venray (= het historische hoofddorp Venray, thans stad, en de verschillende al dan niet oude - woonkernen Castenray, Heide, Leunen, Lull [= heden: de woonwijken Landweert en Sint-Antoniusveld], Merselo, Oirlo, Oostrum, Smakt, Veltum, Veulen, Vredepeel en Ysselsteyn).

NOTA BENE. U doet er goed aan om - in combinatie met Van Alem e.a. 1982 - altijd óók het navolgende ‘vervolgboek’ te raadplegen, t.w.: Smits en Jacobs 2002 = J. Smits en H. Jacobs: Gilden naar 2100.

Schuttersgilden in het Land van Cuijk [= omslagtitel]. [Op de titelpagina: Gilden naar 2100. Uitgave Kring van Schuttersgilden Land van Cuijk]. Z.pl. 2002. Ook in Smits en Jacobs 2002 zijn weer héél wat gegevens te vinden over het Venrayse schutterijwezen!

2) Van der Vijver 2000 Th.J.F.A. van der Vijver: Van Baersdonck tot Lovendaals Reuveld. Ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan van Schutterij St.-Jan Grubbenvorst. [Met toevoeging op de titelpagina: 1900-2000]. Grubbenvorst 2000. [Eveneens met gegevens over het Venrayse schutterswezen, onder meer op blz. 41 (ill.) en 94].

3) Wolters 2000 L.Wolters: De tijd van de Weerbaarheidsverenigingen. Een episode in de geschiedenis van de Limburgse schutterijen (2 afleveringen), in: LS - nummer 46, maart 2000, blz. 16-18, en LS - nummer 49, december 2000, blz. 34-38. [LS = Limburgs Schutterstijdschrift]. [Voor Venray zie de beide afleveringen].

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

1211

31 maart 2007

7

Schuttersbrief - nummer 66

4) Gerits 1986 J.G.W.M. (Jos) Gerits: Schutterijen op het Limburgse platteland in de 16e, 17e en 18e eeuw. Een kultureel fenomeen. [Onuitgegeven doctoraalscriptie; Katholieke Universiteit Nijmegen]. [Typoscript]. Spaubeek 1986. [Zie aldaar blz. 13, 17, 90 en 94].

[Duplicaten van Gerits’ doctoraalscriptie liggen ter inzage bij de Stadsbibliotheek Maastricht en bij het Sociaal-Historisch Centrum voor Limburg te Maastricht].

5) Korten 1990-1994 P. Korten: Schutterijen en Schuttersgilden. Een inventarisatie uit 1900 in: Limburgs Schutterstijdschrift, nummers 8 t/m 11, 14 en 15 alsmede nummer 25, 1990-1992 en 1994. [Het gaat hier om correspondentie van de rijksarchivaris in NL-Limburg, A.J. Flament (ca. 1900), met gemeentebesturen over aanwezigheid van schutterijen en schuttersvoorwerpen. Wat betreft Venray zie LS-nummer 25, december 1994, blz. 18].

6) LS 1992 Limburgs Schutterstijdschrift, nummer 17, december 1992. Het gaat hier in het bijzonder om het artikel (helaas zonder vermelding van de auteursnaam) ’t Zandakker Gilde St. Jan - Venray op blz. 30 (met ill.).

Over de relatie tussen parochiegilden, ambachtsgilden en schuttersgilden, ‘vooral in de Late Middeleeuwen’, valt zeer veel te melden. Dáárover is een samenvattende ‘hedendaagse studie van niveau’ echter nog niet verschenen en, eerlijk gezegd, denk ik ook niet dat zo’n studie binnenkort te verwachten is. Ik adviseer U om Uw eventuele vraag (vragen) in dezen iets concreter te maken. Dat ‘praat’ wat makkelijker.

Met vriendelijke groeten, Alfred Disch

VAN: De Heer Koos Swinkels Beste Alfred Disch,

Venray (Lb.), 6 maart 2007

Een eerste reactie.

Het onderzoek naar de Venrayse gilden is vooralsnog breed opgezet en nog lang niet voltooid. Al het onderstaande is dan ook onder voorbehoud, omdat de eindconclusies nog niet aan de orde zijn.

Ik bekijk alle Venrayse organisaties die ik kan vinden met een stichtingstijd vóór 1800. [Met Venray bedoel ik de hele gemeente, dorp en de 10 kerkdorpen. Ik ben dus ook in Uw gegevens over de kerkdorpen geïnteresseerd]. Dat zijn er in het toen hooguit 2000 mensen omvattende Venray toch al 11.

Belangrijk om als achtergrond te weten is het feit, dat de streek doorlopend katholiek is gebleven en de laatmiddeleeuwse toestanden wat dat betreft onverkort in werking zijn gebleven. Dit gedeelte van Opper-Gelder is dus afwijkend in vergelijking met de rest van Limburg geweest. Elk ambachtsgilde had net als een religieus gilde een altaar in de kerk, liet missen lezen, trok mee in de processies, hield feestmaaltijden, schoot op de vogel, enz.. Het voornaamste verschil met de religieuze broederschappen was het entreegeld dat de ambachtsman betaalde. Dat waren dan ook de inkomsten, terwijl de religieuze broederschap haar kosten veelal betaalde uit pachten en renten.

Het overgrote deel van de Venrayse stichtingen is een religieuze broederschap geweest (Armengilde, Petrusgilde, Jacobsgilde, Antoniusgilde, Luciagilde, Annagilde, Barbaragilde, Broederschap van de rozenkrans, Broederschap van de gelovige zielen, Broederschap van de dood, en de Geestelijke Cecilia). Voorzover ik ze tot nu toe onderzocht heb, schoten de oude gilden op de vogel, tot in de 18de eeuw.

Ik tel vijf verdwenen ambachtsgilden (Nicolaas - kooplieden, Eligius - smeden, Crispinus en Crispinianus schoenmakers, Ambrosius - bijenhouders en Severus - wevers). Nicolaas schoot ook; van de anderen is te weinig archief of zelfs helemaal niets meer over om er iets zinnigs over te kunnen zeggen.

En dan zijn er natuurlijk de vier schuttersgilden Zandakker, Eind, Hof en Oostrum. Van de groep is het Zandakker / gilde St.-Jan nog volop actief, en is het Eind / St.-Anna een jaar of tien geleden in diepe slaap verzonken. De andere twee al in de 19de eeuw.

De religieuze organisaties probeer ik te koppelen aan de laatmiddeleeuwse altaren in de parochiekerk, de ambachtsgilden ook. Dat lukt in het algemeen wel. Bij de schutterijen is het lastig, omdat oud archief veelal ontbreekt. Ik kan me niet aan de indruk onttrekken, dat de huidige schutterijen zich graag ouder rekenen dan dat ze daadwerkelijk zijn. Wellicht leidt mijn onderzoek straks tot de conclusie, dat de drie schutterijen enkele zieltogende religieuze broederschappen onder de invloed van het Rijke Roomsche Leven hebben geadopteerd,

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 66

31 maart 2007

8

1212

aldoende hun status hebben vergroot en zo tot hun dubbele naam en vermeende hoge ouderdom zijn geraakt.

Daar zullen ze dan overigens wel niet blij mee zijn.

Ik heb in ieder geval nog geen koppeling gevonden tussen het Zandakker en het St.-Jansgilde (er is geen gilde van St.-Jan geweest vóór de Franse tijd) en ook niet tussen het Eind en het St.-Annagilde of tussen het Hof en dat van Petrus (een Petrus’ Bandengilde bestaat / bestond niet in Venray). In 1878 wordt dat verband bij het Zandakker en het Hof in ieder geval wèl gelegd. ’t Zandakker, ’t Eind en ’t Hof zijn drie buurtschappen in het oude Venray, en de schutterijen waren alledrie jonggezellengilden. De vroegste vermelding van ’t Zandakker is voor mij 1700, als de dekens van het Jacobusgilde als volgt boeken: aen den schutboem ofte jonge sellen vant santacker 2-0-0. Ik zie daarin nog geen reden om te veronderstellen, dat het Zandakker uit het Jacobusgilde is voortgekomen. Tussen 1700 en 1712 stopte dat gilde met schieten (de kasboeken uit die periode ontbreken). Het Antoniusgilde stopte ermee in 1703, Anna zoek ik nog uit, Nicolaas schoot voor het laatst in 1796. Dat gilde verzorgt vanaf 1924 de intocht van de goedheilig man en bestaat dus nog steeds.

Daarnaast heb ik mijn bedenkingen bij het gildezilver. Bij alle drie de schuttersgilden is de vogel ouder dan de plaat. Ik vraag me af, of dat toeval is, of dat die vogels afkomstig zijn van de opgeheven kerkelijke gilden.

Naar aanleiding van Uw uitvoerige concepttekst uit 2001 nog de volgende aantekeningen.

01) Schuilschansen. Er was binnen de gemeentegrenzen van Venray niet ‘ten minste één’ schuilschans maar er waren minstens drie schuilschansen.

02) Aan den Schutsboom. De door U genoemde, even ten westen van de dorpskom voorkomende toponiem ‘Aan den Schutsboom’, vermeld op de bekende 19de-eeuwse Venrayse gemeenteplattegrond van Kuyper. betreft inderdaad de schietstam van de drie jonge schutterijen maar dan wel alléén van het Zandakker. Het Hof schoot op de Landweert en het Eind aan de westrand van het dorp.

03) Diana. De drie door U genoemde handboogschutterijen [Diana te Leunen (1879 - na 1937), Diana te Venray (1897-heden) en Diana te Venray (1901 - na 1926)] zijn - naar ik veronderstel - in feite één club.

04) Venrayse Bond De Vriendschap [door U genoemd met twee bronvermeldingen]. Oprichtingsdatum: 11.2.1922. Opheffingsjaar: 1941. Was een koepelorganisatie van 9 (negen) handboogschutterijen. Verdere gegevens over de bond en over de schietbanen, beschermheren, etc. van de aangesloten verenigingen zijn te vinden bij: Schols 1980 = Hub Schols (D’n Doel) in Venray van Vroeger, deel 2, Venlo 1980, blz. 45-46.

05) St.-Oda te Venray; 1925-heden, handboog, door U vermeld, is volgens mij al jaren geleden opgeheven.

06) St.-Sebastianus. Bij de beide door U genoemde handboogschutterijen (‘St.-Sebastianus te Nachtegaal, vóór 1928 - na 1940’ en ‘St.-Sebastiaan te Heide, 1.9.1951 - heden’) gaat het om een en dezelfde vereniging. Ad ‘St.-Sebastianus’: de ‘Nachtegaal’ is géén plaatsnaam maar de naam van het café waarbij d’n doel stond. Ad ‘St.-Sebastiaan’: een zilveren medaille van mijn oom Toon Willems (koning) bevindt zich in het museum ’t Freulekeshuus.

Met hartelijke groet, Koos Swinkels

AAN: De Heer Koos Swinkels Beste Koos Swinkels,

Maastricht, 6 maart 2007

Dank voor Uw correcties en aanvullende gegevens. Mij was niet bekend, dat óók de parochiegilde St.Antonius het schieten als nevenactiviteit beoefende. Volgens mij zijn de schuttersgilden Het Hof (Venray-dorp) en O.L.Vrouw (Oostrum) niet ‘al in de 19de eeuw’ maar pas in de 20ste eeuw opgehouden te bestaan. Wat betreft de toponiem Aen den Schutsboom in de Gemeente-atlas van Kuyper (1868), zult U wel gelijk hebben, maar er is een ‘Reguleeringh’ van 25.7.1711 waaruit overduidelijk blijkt dat de drie jonge schutterijen toen (= anno 1711) de schutsboom gemeenschappelijk gebruikten. Mijn gegevens betreffende de dorpjes en buurtschappen binnen de gemeente Venray stuur ik U toe. In een van de volgende afleveringen van deze rubriek zal ik een begin maken met een overzicht van alle vroegere en nog bestaande schutterijen binnen de gemeente Venray. In dat overzicht zijn dan tevens de door U aangebrachte correcties en aanvullingen verwerkt.

Met vriendelijke groeten, Alfred Disch

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1213

31 maart 2007

9

Schuttersbrief - nummer 66

HET SCHUTTERIJWEZEN IN POLEN (1) De stad Kraków VAN: De Heer Stan Krolicki, secretaris van de EGS-Regio 4 Beste Alfred,

Genk (Belg.Lb.), 6 maart 2007

De schuttersgilde van Krakau (Polen) viert haar 750-jarige bestaan. De viering gaat door van 06 t.e.m. 10 juni 2007. Een unieke gelegenheid om een bezoek te brengen aan de stad Krakau (met in de omgeving: de zoutmijnen van Wieliczka, Concentratiekamp Auswicz, enz).

Voor meer info zie www.bractwo-kurkowe.pl. De site is in het Engels, Duits en Pools.

Groeten, Stan Krolicki

AAN: De Heer Stan Krolicki Beste Stan,

Maastricht, 6 maart 2007

Met Uw mailing van vandaag heb gij zowel mij als ongetwijfeld veel lezers van de SB een groot plezier gedaan. Immers, evenals ikzelf zijn de meeste schutters en schuttersvrienden in Vlaanderen en Nederland helaas de Poolse taal niet machtig. Daar er niet of nauwelijks óók in een of andere Westerse taal (met name in het Duits, Engels, Frans of Italiaans) over het schuttersgildewezen van Polen bericht wordt in boeken, tijdschriften en op het internet, wordt het voor niet-kenners van het Pools uitermate lastig wat meer aan de weet te komen over het schutterijwezen in het land der Polen. Met Andrzej Wegner, de secretaris van EGSRegio 5, en met U heb ik het reeds eerder daarover gehad en wel d.d. 4.11.2006 tijdens onze ontmoeting op het kasteel van de EGS-president, prins Charles-Louis van Merode, te Langerwehe-Merode nabij de stad Aken (D); zie ook SB 56, blz. 990, SB 59, blz. 1051, en SB 65, blz. 1177. Aangenaam verrast was ik dan ook door Uw mededeling, dat op de webstek van de Schutterij van Kraków (vroegere schrijfwijze: Krakau) de gegevens in het Duits en Engels te lezen zijn. Mogen vele Poolse schuttersgilden dit voorbeeld van hun Krakowse zustervereniging spoedig navolgen!

De zilveren koningsvogel van de Schutterij van Kraków (Bron: http://www.bractwo-kurkowe.pl)

Omdat - jammer genoeg - grote delen van de Krakówse schutterijwebstek toch nog alléén in het Pools staan (dus niet ook in het Duits of Engels), zal het even duren voordat we alle interessante siteonderdelen in het Nederlands vertaald hebben. Is dat eenmaal gebeurd, dan zullen we nader kunnen berichten over de geschiedenis en de huidige toestand van de schutterij in deze, op één na belangrijkste en grootste stad van Polen Wellicht wordt het dan tevens enigszins duidelijk, op grond waarvan de bewoners van Kraków menen dat hun schutterij kan bogen op een 750-jarig bestaan en dus dat hun schutterij reeds in het jaar 1257 zou zijn opgericht.

Met vriendelijke groeten, Alfred Disch

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1214

31 maart 2007

10

Schuttersbrief - nummer 66

SCHUTTERSZILVER IN GELDERLAND (1) Uit de boekenreeks: De Nederlandse Monumenten van Geschiedenis en Kunst. a) Het Rijk van Nijmegen. Westelijk gedeelte VAN: Alfred Disch, SB-hoofdredacteur Beste Schutters en Schuttersvrienden, Maastricht, 15 maart 2007 Bij dezen open ik met veel genoegen nóg een nieuwe SB-rubriek. Temeer doe ik dat met veel genoegen, omdat ik nu de schijnwerper(s) kan richten op tegelijk 3 (drie) aspecten van de schutterijhistorie die echt wel wat méér aandacht verdienen in ons e-magazine.

Daar is allereerst de thematiek van het schutterszilver. Weliswaar is reeds in de voorgaande 65 nummers van de Schuttersbrief aandacht geschonken - meer dan eens zelfs - aan schutterlijk zilver, maar dát gebeurde toch steeds óf vanuit taalkundig opzicht (zie bijvoorbeeld de rubriek De etymologie van het woord breuk in SB 55, blz. 961, en SB 56, blz. 995-996) óf slechts in zijdelings verband bij bespreking van andersoortige onderwerpen (zie bijvoorbeeld de rubriek Over het schutterijwezen in Italië in o.a. SB 41, blz. 667-669, meer speciaal punt 1 op blz. 669).

Ook de provincie Gelderland behoort - naar mijn smaak - helaas tot de gebieden die tot nog toe in de SB tamelijk stiefmoederlijk behandeld worden. Dáár moet - vind ik - ook maar eens héél snel verandering in komen.

Ten slotte heb ik - wat betreft een goede start voor gebruik van relevant bronnenmateriaal inzake schutterszilver uit Gelderland - gekozen voor een meerdelig naslagwerk waarvan de belangrijkheid omgekeerd evenredig is aan de bitter weinige belangstelling die daarvoor tot op heden aan de dag gelegd is in de Schuttersbrief. Als ik mij niet vertel, heb ik tot dusverre slechts zesmaal min of meer terloops op de boekenreeks ‘De Nederlandse Monumenten van Geschiedenis en Kunst. Geïllustreerde beschrijving uitgegeven vanwege de Rijkscommissie voor de Monumentenbeschrijving’ (in afkorting: ‘De Monumenten’) de aandacht gevestigd en dan ook nog vooral op zijn directe voorganger, de zogeheten ‘Voorloopige Lijst’: confer SB 5, blz. 194, SB 49, blz. 842, en SB 51, blz. 880-888, meer in het bijzonder blz. 883 (eerste alinea) en blz. 884-885, alsmede SB 53, blz. 918 en 919.

Ik stel me voor als volgt te werk te gaan. Ik begin met het boekdeel ‘Het Kwartier van Nijmegen. Onderdeel III: Het Rijk van Nijmegen. Westelijk gedeelte’ door drs. A.G. Schulte (Zeist - ’s-Gravenhage 1982). Dit is een van de weinige banden van ‘De Monumenten’ (uit een reeks van tientallen!) die ik in mijn bezit heb.

Daarna komen andere gebiedsdelen van de provincie Gelderland aan bod.

Van elk boekdeel meld ik beknopt: a) wat de auteur(s) vertelt (vertellen) over het door hem (hen) besproken schutterszilver en om welke plaats(en) en schuttersgilde(n) het gaat; b) de verstrekte illustraties; c) de opgegeven bronnen. Pas daarna (!) - maar bij voorkeur in hetzelfde SB-artikel - toets ik die gegevens aan de mijne die ik in de loop der jaren heb verzameld. Aldus ontstaat er een geactualiseerde en - naar ik hoop - zo compleet mogelijke inventaris van het Gelderse schutterszilver. Zulke overzichten, aansluitend of parallel lopend aan het Gelderse overzicht, wil ik ook graag bewerkstelligen t.a.v. de overige provincies in Nederland en t.a.v. de Vlaamse provincies.

Met de meeste nadruk wil ik als hoofdredacteur erop wijzen, dat het aan een ieder vrij staat om zowel m.b.t.

Gelderland als m.b.t. onverschillig welke andere provincie evenzeer over schutterszilver in de SB te publiceren.

Het is beslist niet zo, dat de SB-redactie een soort publiciteitsmonopolie claimt t.a.v. n’importe welk onderwerp in de Schuttersbrief: iedereen mag en kan over eenzelfde thema in de SB schrijven! Bestaat er gevaar voor doublures, dan zal de redactie in overleg treden met de indieners van kopij. Bovendien is het zo, dat er tal van SB-rubrieken gewijd kunnen worden aan deelstudies. Te denken valt daarbij aan thema’s zoals onder meer (!): typologie van zilveren vogels en koningsschilden; zilvermerken; edelsmeden; heraldische en andersoortige voorstellingen op schutterszilver; patroonsmedaillons; keizersplaten; memorieschilden; enz.

Nog drie opmerkingen ter afsluiting van deze inleiding. 1) De feitelijke verantwoordelijkheid voor de inhoud van ‘De Monumenten’ berust bij de Rijksdienst voor de Monumentenzorg te Zeist (Utr.). 2) De formele uitgever van de onderhavige boekenreeks is de Staatsuitgeverij te ’s-Gravenhage. 3) De aflevering ‘Het Rijk van Nijmegen. Westelijk gedeelte’ bestrijkt het gebied van de gemeenten Beuningen, Heumen en Wijchen.

Wordt vervolgd.

Met vriendelijke groeten, Alfred Disch

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 66

31 maart 2007

11

1215

DE WEERBAARHEIDSBOND, 1866-1940 (1) AAN: De Heer M.W.E.M. (Mathy) Leunissen, vaandrig van Broederschap St.-Sebastianus te Klimmen (Lb.), documentalist van het Limburgs Schutterstijdschrift en mederedacteur van de Schuttersbrief Beste Mathy,

Maastricht, 15 maart 2007

Bij tijde en wijle krijg ik tijdens mijn contacten met deze en gene schutter(svriend) de vraag voorgelegd waar ik in vredesnaam mijn vele gegevens voor de SB allemaal vandaan haal. Wel, ik hoef er geen geheim van te maken, dat op de eerste en laatste bladzijde van elk SB-nummer niet voor niets als een van jouw redactionele taken die van documentalist genoemd wordt. Een voor mij belangrijke leveraar van documentatiemateriaal ben jij dus. En dat mag toch ook eens in alle duidelijkheid gezegd worden!

Zo mocht ik zéér recentelijk van jou wéér een voor mij tot dan toe volslagen onbekend boek in bruikleen ontvangen. Ditmaal met de titel: Nationale Wedstrijd voor Scherpschutters-Vereenigingen, Dienstdoende Schutterijen en Korpsen der Land- en Zeemagt, gehouden te ’s-Gravenhage, in September 1868. Met platen van W.B. IJzerdraad. Zó staat het althans op de omslag letterlijk aangegeven. Enigszins anders gespeld en daarenboven iets uitgebreider is de tekst op de titelpagina - de afwijkingen zijn door mij hier onderstreept: De Nationale Wedstrijd voor Scherpschutters-Vereenigingen, Dienstdoende Schutterijen en Corpsen der Landen Zeemacht, gehouden te ’s-Gravenhage, op 21, 22, 23, 24, 25 en 26 September 1868. Uitgegeven met voorkennis van het Centraal-Comité van den Weerbaarheidsbond, gevestigd te Utrecht. Zowel de omslag als de titelpagina berichten, dat het boek (iets groter dan A4-formaat en 64 bladzijden tellend, incl. één uitslaande plattegrond van het wedstrijdterrein en vijf platen) uitgegeven is door M.J. Visser te ’s-Gravenhage in 1868.

Pas dertien bladzijden verderop - na de ongepagineerde Naamlijst der Intekenaren en een tweetal afbeeldingen - mag de lezer aan het slot van Een woord vooraf vernemen, dat de auteurs van het boek anoniem wensen te blijven en dat zij in dezen slechts willen volstaan met op te merken ‘dat wij ons eenvoudig noemen Twee voorstanders der Weerbaarheid’ (blz. 1-2).

De haast die kennelijk voor de beide auteurs geboden was om nog in hetzelfde jaar van de ‘Nationale Wedstrijd’ het boekwerk te doen uitgeven, zal wel debet eraan geweest zijn, niet alleen dat de aanwijzer van de afbeeldingen op de achtste ongepagineeerde bladzijde incompleet is, maar ook dat de boektitel zelf (nog afgezien van het reeds hierboven gesignaleerde verschil tussen wat de omslag en titelpagina vermelden) niet helemaal verduidelijkt wat de ‘Nationale wedstrijd’ van de Weerbaarheidsbond in 1868 feitelijk behelsde.

Immers, naast de diverse krijgsmachtonderdelen, scherpschuttersverenigingen en dienstdoende schutterijen namen ook folkloreschutterijen (met de status van weerbaarheidsvereniging, zoals de St.-Gregorius de Grote uit het Limburgse Brunssum) aan de wedstrijden deel. En tot die wedstrijden behoorde - naast een schiettoernooi (Geweer) - tevens een zogeheten assaut, d.i. een wedstrijd in het schermen.

Jammer vind ik het ook, dat nergens in het boekwerk een toelichting gegeven is bij het grote aantal op de omslag voorkomende afbeeldinkjes. Voor de lay-out van de omslag heeft tekenaar W.B. IJzerdraad namelijk zestien kleine illustraties van strijdmachtonderdelen en weerbaarheidsschutterijen verzorgd, d.w.z. acht links en een even grote hoeveelheid rechts van een trits onder elkaar geplaatste voorstellingen (w.o. een schietschijf) met helemaal bovenaan de Nederlandse Leeuw, vergezeld van het opschrift ‘Voor Vorst en Vaderland’.

Bij één illustratie op de omslag staat weliswaar ‘Corps Grenadiers en Jagers - Huzaar’ genoteerd, bij een andere de aanduiding ‘Infanterie’, bij een derde het onderschrift ‘Schutterij’ en in een vierde (zijnde een schutterspenning met lint) de inscriptie ‘Scherpschuttersvereeniging De Zwijger te Utrecht’ - maar bij alle overige twaalf illustraties slechts een plaatsnaam zonder de vermelding welke lokale weerbaarheidsorganisatie nu precies afgebeeld is; in alfabetische volgorde gaat het om de navolgende plaatsen: Breda, Delft, ’s-Gravenhage, Den Helder, ’s-Hertogenbosch, Hoorn, Leiden, Loosduinen, Rotterdam, Schiedam, Utrecht, Wageningen.

Alléén een minutieuze vergelijking met de Lijst der Intekenaren (voor in het boek) en de uitslagenlijst van de schietwedstrijden en van het assaut (achter in het boek) kán bij - helaas - een enkele plaatsnaam uitsluitsel verschaffen. Kán, want uit bijna elke van de zo-even genoemde plaatsen waren méér dan één weerbaarheidsorganisatie bij de wedstrijden te ’s-Gravenhage present. Héél jammer derhalve van die ontbrekende toelichting, temeer omdat het hier in de meeste gevallen gaat om de oudst bekende (!) afbeeldingen van lokale schuttersorganisaties. Ik kom daar later in deze rubriek nog over te spreken en zal dan eveneens de betreffende afbeeldinkjes tonen.

Wordt vervolgd.

-----------

Met vriendelijke groeten, Alfred Disch

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

1216

31 maart 2007

12

Schuttersbrief - nummer 66

HET PAASVUUR EN HET SCHUTTERSGILDEWEZEN (1) VAN: De Heer J.A.M. (Jan) Wannet, bibliothecaris-archivaris en zilverbewaarder St.-Gangulphus- & St.-Laurentiusgilde te Huissen (FGS-Kring Het Rijk van Nijmegen en de Betuwe) Beste Alfred Disch,

Huissen (Gld.), 28 maart 2007

Bij dezen een stukje tekst met illustraties over het vreugdevuur dat wij, de St.-Gangulphusgilde en de St.Laurentiusgilde, in de paastijd ontsteken.

Met gildegroet, Jan Wannet

PAASVUUR IN HUISSEN De Huissense gilden ontsteken het paasvuur Met het ontsteken van het paasvuur is voor de gilden weer de eerste dag dat ze naar ‘buiten’ gaan. In de wintermaanden zijn er weinig buitenactiviteiten. En op eerste paasdag gaan de gilden weer met vliegend vaandel en slaande trom door hun stad.

De paasvuren hebben een lange geschiedenis achter de rug. Ze dateren al uit de tijd van de oude Germanen.

Zij noemden het toen vruchtbaarheidsvuren en deze vuren werden aangestoken ter ere van de wedergekomen lente. Volgens de overlevering drukte het paasvuur het verlangen uit naar de zon en de vruchtbaarheid van de velden. Het vuur zelf en de rondspattende vonken zouden een heilzame werking uitstralen op de gronden eromheen. Overal worden paasvuren ontstoken naar gebruiken van de streek. Zo ook in Huissen.

Het paasvuur in Huissen wordt ontstoken door de gilden Sint-Gangulphus en Sint-Laurentius. Dit gebeurt op de eerste paasdag, dit jaar dus op 8 april. Het paasvuur wordt weer op de oude historische plaats ontstoken, namelijk bij de Molenkolk. Door de herindeling van dit buitengebied is het weer mogelijk om dicht bij deze kolk te komen. Voor de gilden heeft deze kolk een zeer bijzondere betekenis: zij hebben al sinds 1777 het privilege om hier te mogen vissen. Dit privilege staat beschreven in een van de oude gildeboeken. Bij de kolk is er ook een ‘vuurplaats’ gemaakt, die eenmaal per jaar wordt gebruikt voor het paasvuur. Sinds kort staat er ook weer de vlaggenmast van de gilden. Deze mast is na lange afwezigheid teruggeplaatst.

Bij het vallen van de duisternis rond 20:00 uur vertrekken de schutters vanaf hun gildehuis naar de kerk, waar de fakkels worden ontstoken aan de paaskaars. Met brandende fakkels en de duivelspop gaan de gilden door de stad, naar de brandstapel. De duivelspop symboliseert al het kwaad, dat nu wordt verbrand zodat we met ‘een schone lei’ weer kunnen beginnen.

Rond 20:30 uur wordt de duivelspop boven op de brandstapel geplaatst en het vuur wordt dan ontstoken door de koningen van de beide gilden. Als uiteindelijk de pop vlam vat, brengen de vendeliers van de gilden een vendelhulde en zingen de aanwezigen het lied Aan U, o Koning der eeuwen.

(Foto’s: Tjebbe Kersten)

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 66

31 maart 2007

13

1217

DE SCHUTTERSBRIEF (SB) - NUMMERS 1 T/M 65 OP COMPACT-DISC (2) Vervolg op SB 65, blz. 1183-1184

VAN: Alfred Disch, SB - hoofdredacteur Beste Schutters en Schuttersvrienden, Uitbreiding Aan de totstandkoming van Schuttersbrieven op cd-rom wordt gestaag verder gewerkt. Inmiddels heeft de SBredactie besloten om op het schijfje tevens een naamlijst van auteurs op te nemen. Dat houdt in, dat van iedere persoon van wie een of meer artikelen, vragen en/of opmerkingen geplaatst zijn in de Schuttersbrief (t/m SB 65), de naam vermeld wordt in het auteursregister op het binnenkort uit te brengen schijfje.

Aanklikbaarheid van adressen De opmerkzame SB-lezer weet, dat ondanks het pdf-karakter van elk SB-nummer de daarin vermelde digitale adressen (i.c. e-mailadressen en websiteadressen, ongeacht van welke schuttersorganisatie of schutterlijke verzamelsite dan ook) tóch aanklikbaar zijn. [Met dank aan onze ICT-coördinator Jelger Visser!]. Natuurlijk geldt dat tevens voor de weergave in Schuttersbrieven op cd-rom. U kunt in principe dus via de digitale snelweg op ons schijfje een bezoekje brengen bij elke gewenste schuttersorganisatie in Europa en elders in de wereld. Het is maar, dat U het weet!

Eigen inbreng van schutters en schuttersvrienden In het vorige artikel over Schuttersbrieven op cd-rom hebben we U er reeds op geattendeerd, dat ook Uzelf kopij (tekstueel, auditief en visueel materiaal) kunt aanleveren voor plaatsing op het binnenkort uit te brengen schijfje. In dat verband hebben we op blz. 1184 van SB 65 een stuk of achttien suggesties gedaan. Maar wellicht weet U nog iets ánders en móóiers te bedenken! Uw teksten alsmede geluids- en beeldmateriaal hoeft U overigens niet op persoonlijke titel in te dienen. U kunt zich ook als vertegenwoordig(st)er van Uw eigen schuttersgilde bij ons aanmelden. Natuurlijk mogen schietsportverenigingen of schietclubs eveneens meedoen. Voor secretarissen en pr-functionarissen is het een uitgelezen kans om in promotionele sfeer de aandacht te vestigen op de eigen vereniging of koepelorganisatie. Zorg wel, dat Uw bijdrage - mag ook méér dan één enkele zijn! - uiterlijk op zaterdag 30 juni a.s. in het bezit is van de SB-redactie. Het e-mailadres luidt: redactie@schuttersbrief.nl. Wilt U echter gebruikmaken van de gewone post, ook dát kan: SB-redactie, Franciscus Romanusweg 6-B, 6221 AE Maastricht.

SB-Schuttersbeurs Ook commerciële bedrijven en verder verzamelaars / hobbyisten op schuttersgebied zijn van harte welkom.

Op dit moment werkt de SB-redactie een aantal ideeën uit voor het houden van een permanente SBSchuttersbeurs. Als aanloop daartoe kan het schijfje Schuttersbrieven op cd-rom mede zijn diensten bewijzen door plaats in te ruimen voor initiatieven met commerciële en hobbyistische activiteiten op schuttersgebied.

Dus, Beste Mensen, maak van onze cd-rom gebruik als digitale beurs voor Uw producten en voor Uw ruilobjecten / verzamelitems en denk ook aan de mogelijkheid van het aanbieden van tweedehandsspullen. En mocht U de presentatiemogelijkheid op onze cd-rom te beperkt van opzet vinden, vergeet dan niet dat U Uw commerciële en hobbyistische activiteiten kunt voortzetten via de SB-website. Wij van de redactie zorgen - in samenwerking met Compres Media Systeem te Maastricht - dat U ook volledig aan Uw trekken komt op de binnenkort te verschijnen SB-website.

Sponsoring Het zou de redactie heel wat kopzorgen besparen, indien er handelsondernemingen en/of non-profitorganisaties bereid gevonden worden om de SB met zijn nevenactiviteiten (zie de Colofon op de laatste bladzijde van elk Schuttersbrief) op onderdelen (mee) te financieren. Een van die onderdelen is vanzelfsprekend de totstandkoming van het project Schuttersbrieven op cd-rom.

Denk aan de intekeningstermijn voor de cd-rom!

U weet het: als U € 4,75 vóór 1 juli a.s. overmaakt, ontvangt U eind juli het schijfje Schuttersbrieven op cdrom. Na de voormelde datum zal het schijfje € 7,50 kosten, met de kans dat er dan nog slechts een geringe voorraad daarvan bij ons voorhanden is. Dus wacht niet te lang met Uw bestelling! Voor het bankrekeningnummer en overige gegevens zie het vorige artikel in deze rubriek dan wel de laatste pagina van deze SB-editie.

-----------

Met vriendelijke groeten, Alfred Disch

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Schuttersbrief - nummer 66

15 maart 2007

14

1218

OLS 2007: HET OUD-LIMBURGS SCHUTTERSFEEST TE NEDERWEERT IN NL-LIMBURG (6) Vervolg op SB 65, blz. 1167

VAN: Mevrouw Patricia Pepels, persvoorlichter van Stichting OLS Nederweert 2007 Beste Redactie,

Nederweert (Lb.), 5 maart 2007

Bijgevoegd vindt U het persbericht Sectie Sponsoring OLS 2007 van start. Er is ook een foto bijgevoegd van de informatieavond op 27 februari: Het acquisitieteam krijgt informatie over de sponsorpakketten en is nu klaar om sponsoren te gaan werven!

Met vriendelijke groet, Patricia Pepels

PERSBERICHT

Sectie Sponsoring OLS 2007 van start!

Op dinsdag 27 februari ging het acquisitieteam van de sectie Sponsoring van de Stichting OLS Nederweert 2007 van start! Tijdens een informatieavond kregen de teamleden instructie over de sponsorpakketten waarmee ze de komende weken bedrijven in de regio bezoeken.

Om een groot cultureel evenement als het OLS te kunnen laten plaatsvinden, is nogal wat geld nodig. De organisatie is hierbij vooral afhankelijk van bijdragen vanuit het bedrijfsleven. Er zijn allerlei mogelijkheden voor het bedrijfsleven om hun steentje bij te dragen. De organisatie kent sponsorcategorieën die – net als bij het OLS in Stramproy – benamingen hebben conform de rangen in de schutterwereld.

Uiteraard biedt de OLS-organisatie bedrijven die het OLS ondersteunen een mooie tegenprestatie! Dit varieert van naamsvermelding tot kaartjes voor de diverse evenementen van het OLS. Tijdens het OLS in Stramproy heeft 95% van de benaderde bedrijven ook daadwerkelijk een sponsorbijdrage geleverd. De OLS-organisatie in Nederweert hoopt dit percentage dit jaar uiteraard te evenaren. Daarom bezoeken zo´n 20 teamleden van de sectie Sponsoring de komende weken bedrijven in de regio om persoonlijk toe te lichten wat de mogelijkheden zijn om deze editie van het OLS te ondersteunen.

Het mag duidelijk zijn: sponsoren zijn van groot belang voor het OLS. Zij kunnen er mede voor zorgen dat het een evenement ‘um neet te misse’ wordt.

Voorzitter Bèr Moonen van Stichting OLS Nederweert 2007 geeft uitleg aan de teamleden van de Sectie Sponsoring (Fotograaf: Henk Roemen)

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 66

31 maart 2007

15

1219

VAN: Mevrouw Patricia Pepels Beste Redactie, Nederweert (Lb.), 12 maart 2007 In de bijlage vindt U het persbericht: over het ‘Winnaarshoekje OLS’ in het schutterijmuseum te Steyl.

Met vriendelijke groet, Patricia Pepels

PERSBERICHT

Sint-Antonius in ‘Winnaarshoekje OLS’ van het LSM te Steyl Op zaterdag 10 maart heeft Sint-Catharina uit Stramproy het winnaarshoekje in het Limburgs Schutterijmuseum te Steyl overgedragen aan de OLS-winnaar 2006, St-Antonius Nederweert Onder de aanwezigheid van een grote delegatie van schutterij Sint-Antonius opende om 11.00 uur de heer Vossen, voorzitter van het Limburgs Schutterijmuseum (LSM), de overdracht. Vervolgens spraken de heren Michels (president van de Oud-Limburgse Schuttersfederatie), Cruijssen (voorzitter stuurgroep OLS 2006), Moonen (voorzitter stuurgroep OLS 2007) en Wolters (conservator) een woordje.

Na deze plechtigheden was het de bedoeling dat de vorige OLS-winnaar zijn expositie kon ‘afbreken’ en dat de nieuwe winnaar kon gaan inrichten. ‘Sint-Antonius’ was er echter vroeg bij en had de spullen van Stramproy netjes opgeruimd en de eigen expositie in de vroege ochtend al keurig ingericht! ‘De overdracht moeten we dan maar mondeling doen’, aldus een lachende voorzitter van de stuurgroep OLS 2006.

Traditioneel mag de OLS-winnaar een jaar later een gedeelte van het LSM inrichten ter promotie van de schutterij. Het komende Oud-Limburgs Schuttersfeest vindt op 1 juli in Nederweert plaats.

Het winnaarshoekje van Schutterij St.-Antonius in het schutterijmuseum te Steyl (Foto: Henk Roemen)

Tijdens de overdracht van het winnaarshoekje, v.l.n.r.: secretaris Jac van der Vorst en president Jos Michels van de OLS, voorzitter Henk Vossen van de Stichting LSM en voorzitter Bèr Moonen van het OLS 2007 (Foto: Henk Roemen)

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

1220

31 maart 2007

16

Schuttersbrief - nummer 66

HET PREDIKAAT ‘KONINKLIJK’ (6) Vervolg op SB 28, blz. 503, SB 32, blz. 561, SB 40, blz. 652, SB 50, blz. 864-867, en SB 54, blz. 949-953

VAN: De Heer M.W.E.M. (Mathy) Leunissen, vaandrig van de Broederschap St.-Sebastianus te Klimmen, LS-documentalist en SB-redacteur [AAN: Luc Wolters en Alfred Disch] Hallo, Luc en Alfred.

Kunrade, gemeente Voerendaal (Lb.), 8 maart 2007

Om maar meteen met de deur in huis te vallen: in de SB is al een en ander besteed aan het predikaat Koninklijk.

Vooral dat veel schutterijen nadat hun statuten koninklijk goedgekeurd waren, onterecht het predikaat Koninklijk gingen voeren. Zo ook te Klimmen, vooral op het koningszilver waarbij (als ik het me goed herinner uit mijn knappe kop) pas vanaf 1893 (toen de statuten koninklijk goedgekeurd werden) ‘Koninklijke schutterij' werd vermeld en drie jaar later een nieuw vaandel werd aangeschaft met eveneens de vermelding Koninklijk erop.

Oké, tot dusver begrijp ik het volkomen als iemand zegt dat de Klimmense schutterij destijds ten onrechte het predikaat Koninklijk heeft gevoerd…

Echter, op het oudste vaandel (drapeau) van de vereniging van 18 oktober 1781, leest men de volgende tekst: KON / SCHUTTERY / SINT SEBASTIAAN / OPGERICHT / 1509 / KLIMMEN. Waarbij vooral het eerste woordje (‘KON’) mijn aandacht trekt, daar het - voorzover ik weet - een algemene afkorting is voor ‘Koninklijk(e)’. Geloof het of niet, maar nu heb ik dus al een paar dagen slecht geslapen omdat ik me de hele tijd zit af te vragen hoe dit nu zit.

1) Was de Klimmense schutterij destijds dan wel koninklijk en zijn we het tegenwoordig ‘vergeten’ dat we koninklijk zijn? Wellicht omdat men later dacht dat de schutterij zich onterecht koninklijk noemde vanwege de koninklijk erkende statuten, terwijl een gebeurtenis of wat dan ook omstreeks 1781 ten grondslag lag aan de werkelijke reden dat de schutterij zich [terecht?] koninklijk noemde.

2) Of was het in 1781 ook al gebruikelijk om de vereniging koninklijk te noemen om zo meer prestige te krijgen?

3) Verder vraag ik me dan af, hoeveel schutterijen zich omstreeks 1781 het predikaat Koninklijk voerden 4) Is er ergens een overzicht van alle verenigingen dan wel instellingen die het predikaat Koninklijk toegewezen hebben gekregen, en - dan ook heel belangrijk - gaat dat overzicht terug tot 1781?

5) Zou de schutterij, zich baserend op het vaandel van 1781, alsnog (terecht?) het predikaat Koninklijk kunnen gaan voeren? En, zo niet, waarom dan niet?

Het enige ‘bewijs’ is, dat er op het vaandel van 1781 de schutterij wordt aangemerkt als koninklijk. Alhoewel we de reden tegenwoordig niet meer weten, zal men destijds toch een gegronde en goede reden hebben gehad om het predikaat Koninklijk te voeren. Van de andere kant zou ik zeggen, dat de huidige schutterij dit niet kan/ mag doen, juist omdat we niet weten wat de redenen waren om destijds op het vaandel het predikaat Koninklijk te vermelden.

Hoe denken jullie hierover en wat denken jullie van de tekst op het vaandel van 1781? Hebben jullie wellicht enige wijsheid met betrekking tot deze vragen? Het vaandel werd destijds ‘uit dankbaarheid’ geschonken.

Waarvoor is niet bekend....

Groetjes, Mathy

VAN: De Heer Drs. L.E.J. (Luc) Wolters, LSM-conservator en LS-eindredacteur Beste Mathy,

Simpelveld (Lb.), 8 maart 2007

Volgens mij ga ik je niet blij maken, maar ik doe het toch.

Een Klimmense vlag uit 1781 met de vermelding ‘kon[inklijk]’ is een geschiedvervalsing!

De reden is heel eenvoudig: het Koninkrijk der Nederlanden is in 1815 ingesteld. Dus eerder is een predikaatsverlening al helemaal niet mogelijk. Het was bovendien eerst een voorrecht voor adel (predikaat als aanspreek-

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 66

15 maart 2007

17

1221

titel) en werd pas later voor hofleveranciers en verenigingen toegepast (verenigingswetgeving dateert pas uit 1855).

Vóór de Franse tijd vielen de Landen van Overmaas niet eens onder een koninkrijk, daar het Oostenrijkse partage onder de keizer viel en het Staatse partage, waar Klimmen toe behoorde, onder een republiek. Het is dus uitgesloten, dat aan de schutterij van Klimmen in 1781 het predikaat Koninklijk zou zijn toegekend.

Weet je wel zeker dat deze vlag uit 1781 stamt (zelfs met datum 18 oktober)? Jolles vermeldt dit niet zo: hij geeft alleen het opschrift. Dit opschrift - of de toevoeging ‘Kon’ - dateert m.i. dus van na 1893. Bovendien vermeldt hij, dat het een drapeau van fluweel betreft en dàt is nou uitgerekend een vlaggensoort die ik zeker niet in de 18de maar wel in de tweede helft van de 19de eeuw of begin 20ste eeuw zou willen plaatsen.

Het spijt me van het fraaie verhaal en van de slapeloze nachten die je ervan gehad hebt, maar m.i. is het niet anders. Of ziet Alfred het anders?

Hartelijke groet, Luc

AAN: De Heer Mathy Leunissen Beste Mathy,

Maastricht, 8 maart 2007

Volgens mij heeft Luc volkomen gelijk: zie de onderstaande afbeeldingen. Een vaandel van 18 oktober 1781 met opschrift ‘KON / SCHUTTERY / SINT SEBASTIAAN / OPGERICHT / 1509 / KLIMMEN’ heeft nooit bestaan.

Je hebt namelijk de verschillende vaandels met elkaar verward. Voor een overzicht van schuttersorganisaties die het predikaat Koninklijk mogen voeren, zie SB 40, blz. 652.

Met vriendelijke groeten, Alfred

Het vaandel met de tekst: Broederschap aan / den H. Sebastianus / 18 October 1781 / Uit Dankbaarheid.

Niet (!) vermeld in Jolles 1936-1937

Het vaandel uit 1896, vermeld in Jolles 1936-1937

Het bewuste vaandel uit (vermoedelijk) 1909, door Jolles 1936-1937 wél vermeld maar niet gedateerd

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1222

15 maart 2007

18

Schuttersbrief - nummer 66

RECENSIE (32) Vervolg op SB 60, blz. 1087

Geschiedenisboek over de St.-Andreasschutterij te Melick (Lb.): representatief voor een bepaalde school van schutterijvorsers --Titel: Schutterij-Broederschap Sint Andreas. ‘Op voet van gelijkheid’. Melick 2007.

Auteur: Wim Pijpers.

Editor: Schutterij-Broederschap St.-Andreas, Melick.

Formaat: 24½ cm bij 17 cm; slappe kaft; 120 bladzijden tekst met meer dan 100 illustraties, t.w. foto’s (nagenoeg alles in kleur!), fotokopieën en tekeningen.

Oplage: 1000 exemplaren.

Prijs: € 7,50 voor België en € 6,50 voor Nederland (inclusief verpakking en porto). Wijze van bestelling en betaling: overmaking van het verschuldigde bedrag naar bankrekeningnummer 13 30 01 490 t.n.v. Schutterij-Broederschap St.-Andreas te Melick m.v.v. ‘Jubileumboek’ alsmede Uw naam en adresgegevens. IBAN-nummer: NL98 RABO 0133 0014 90. Voor nadere informatie: Secretaris Schutterij-Broederschap St.-Andreas, Mw. Anja Erdkamp, Parallelweg 12, 6074 BV Melick; telefoon: 0475 - 53 46 28; website: www.sintandreasmelick.nl.

--Citaat: Het traject dat Schutterij-Broederschap St.-Andreas in haar 375-jarige bestaan heeft afgelegd, kan als model gezien worden voor het gehele Limburgse schutterswezen. Het boek SchutterijBroederschap St.-Andreas. ‘Op voet van gelijkheid’ is ook het antwoord op de vraag: ‘Wie schrijft de geschiedenis van het schutterswezen?’ Een vraag die lector K.C. Peters (universiteit Leuven) en dr. Wim Roukens (directeur van het volkskundig Openluchtmuseum Arnhem) stelden tijdens de Dag der Limburgse Volkscultuur in 1956. 50 jaar later schreef Wim Pijpers het antwoord in de vorm van het boek Schutterij-Broederschap St.-Andreas. ‘Op voet van gelijkheid’.

Bovenstaand citaat is uiteraard niet ontleend aan het onlangs (23 maart) verschenen boek over de ‘375’-jarige Melicker schutterij-broederschap maar is afkomstig van de webstek van die zelfde schuttersvereniging.

Waarschijnlijk zal, evenals ikzelf, ook de auteur van het onderhavige jubileumboek de vorenstaande geciteerde (en inmiddels van de webstek verwijderde) regels glimlachend hebben gelezen. Het citaat zegt immers heel wat méér over het enthousiasme van degene die op de internetsite van de St.-Andreas Wim Pijpers’ meest recente publicatie promootte, dan over de intentie waarmee de oud-hoofdredacteur van het Limburgs Schutterstijdschrift de historie van Schutterij-Broederschap St.-Andreas kan of mag hebben geschreven.

Mij dunkt, dat er ternauwernood één schutterij in Limburg aan te wijzen is waarvan we de geschiedenis als ‘model’ kunnen beschouwen voor het ‘gehele’ schutterswezen in het Land van Bronsgroen Eikenhout. Laat staan, dat er ooit een beroeps- of amateur-historicus te vinden zal zijn wiens geschiedschrijving van een plaatselijke schutterij gelijk te stellen is aan boekstaving van ‘de’ geschiedenis van ‘het’ schutterswezen. Wat een schutterijhistoricus wel vermag, dat is een lokaal overzichtswerk samen te stellen waarvan de inhoud kenmerkend te noemen is voor een bepaalde school van schutterijvorsers, ongeacht of de lezer met de opvattingen van die school het eens is of niet. En na lezing van Wim Pijpers’ boek is mijn conclusie in dezen geen andere dan de gevolgtrekking dat de betreffende auteur zich een - soms al te gewillige - volgeling betoont van de academisch gevormde schutterijhistoricus Jos Gerits uit Spaubeek (Lb.).

In de tweede helft jaren 80 en eerste helft jaren 90 van de vorige eeuw maakte drs. J.G.W.M. (Jos) Gerits ‘school’ met zijn doctoraalscriptie over de plattelandsschutterijen (qua thematiek dus al een eerste beperking) tijdens de 16de t/m 18de eeuw (qua chronologie een tweede beperking) in Nederlands Limburg (qua geografie een derde beperking). De zojuist gesignaleerde drie beperkingen mogen uiteraard in genen dele een reden zijn om bereids op voorhand het oneens te zijn met Gerits’ opvattingen. Integendeel, reeds de grote Duitse dichter en schrijver Johann Wolfgang von Goethe (1749-1832) zei het immers zéér terecht en héél beknopt: In der Beschränkung zeigt sich der Meister [= In de beperking toont zich de ware meester]. En uiteraard moest ook Gerits zich zekere beperkingen opleggen, toen hij aan zijn afstudeerproject werkte.

Pas heikel wordt het, wanneer blijkt dat een navorser / auteur enerzijds binnen de grenzen van zijn eigen onderzoeksgebied niet alleen wat betreft techniek (lees: gebruikmaking van bronnen) maar ook wat betreft methodiek (lees: manier waarop onderzoek verricht wordt) selectief te werk gaat in de zin dat hij bijna alléén oog heeft voor wat hem in zijn geschiedwetenschappelijke kraam te pas komt, en anderzijds óók nog aan het extrapoleren slaat, d.w.z. zijn onderzoeksresultaten tevens (niet of nauwelijks gemotiveerd) van toepassing --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Schuttersbrief - nummer 66

31 maart 2007

19

1223

verklaart voor ándere onderwerpen (bijvoorbeeld: stadsschutterijen), voor ándere tijden (zoals: de Middeleeuwen plus het tijdvak vanaf ca. 1800) alsmede voor ándere landstreken (derhalve: buiten Limburg en wel elders in Nederland en elders in Europa). Voor wie niet enigszins doorkneed is in de kneepjes van de historische vakwetenschap, dreigt dan algauw het levensgrote gevaar van de spreekwoordelijke valkuil. Men raakt onder de indruk van de hoeveelheid argumenten, schema’s, tabellen en statistische gegevens die tentoongespreid worden, maar men doorschouwt niet tegelijkertijd de fundamentele tekortkomingen die kleven aan de geschiedwetenschappelijke onderbouwing van diverse stellingen. En Gerits verkondigde in zijn uitermate interessante doctoraalscriptie van 1986 heel wat discutabele (hoofd)stellingen! Eén daarvan - en voorwaar niet de minste - is de bewering, dat ‘de’ schutterijen vóór ca. 1800 niet of nauwelijks om reden van weerbaarheid (militair, politieel, etc.) zijn opgericht. We vinden die misvatting helaas ‘dan ook’ in Pijpers’ publicatie meermaals terug: zie met name blz. 4, 8, 13, 15 en 26. Een andere belangrijke en aanvechtbare stelling, t.w. het voorjaars- of vruchtbaarheidsritueel als verklaring voor het schutterlijke koningsvogel- alias papegaaischieten, heeft Pijpers eveneens integraal van Gerits overgenomen: men leze blz. 8 en 17. Het is duidelijk: Pijpers heeft - in navolging van Gerits - zich thans ontpopt tot een verklaard tegenstander van de zogeheten beschermings- of weerbaarheidstheorie.

Overigens is het ook weer niet zo, dat al wat Gerits en Pijpers ten principale verkondigen, de toets der kritiek niet kan doorstaan. Sommige, door Gerits verstrekte historische verklaringen (incl. die van sociologische aard) zijn in mijn ogen ‘juweeltjes’ waarvan de waarde voor een juist begrip van het schutterijwezen in verleden én heden nauwelijks te overschatten is. Een voorbeeld daarvan wat betreft het verleden: Gerits heeft aannemelijk weten te maken hoe menige schutterij in het katholieke Zuiden ‘stond’ te midden van de samenleving ten tijde van de Contrareformatie (16de-17de eeuw). Pijpers merkt in dat verband heel wijselijk op, weliswaar dat voor die door Gerits gegeven voorstelling van zaken de directe en letterlijke aanwijzingen ontbreken, maar dat Gerits’ uitleg met het beschikbare bronnenmateriaal logischer te onderbouwen is dan de - m.i. op dit punt inderdaad falende - weerbaarheids- of beschermingstheorie (blz. 15). En een voorbeeld van Gerits’ magistrale interpretatie van waar het bij elke folkloreschutterij vandaag de dag nog steeds in wezen om draait (en zó volgens Gerits - ook in de toekomst zou moeten blijven), is de broederschapsgedachte, d.i. - in de geschiedwetenschappelijke taal van tegenwoordig - het ‘sociaal kapitaal’ van elke schuttersgilde. Pijpers sluit zich volkomen terecht - bij die opvatting aan. Niet voor niets heeft hij zijn jubileumboek als ondertitel meegegeven: Op voet van gelijkheid. Die ondertitel slaat trouwens niet alleen op het uitbannen van verschil in rang en stand bij de omgang met elkaar in verenigingsverband maar betreft zeker ook het gelijk optrekken van mannen én vrouwen binnen het schutters(gilde)wezen. Jammer eigenlijk dat in dit verband het woord broederschap gevoelsmatig zo mannelijk klinkt! Gerits en Pijpers kunnen we ‘gerust’ rekenen tot de schutterij1 historische school die de broederschapstheorie in allerlei opzichten aanhangt.

2

Er zijn in positieve zin nog meerdere opvallende dingen te bespeuren die Pijpers’ rijkelijk geïllustreerde en keurig verzorgde jubileumboek maken tot een voor breder schutterspubliek belangwekkende en zéér toegankelijke (want: leesbare!) publicatie. Daaraan zal het feit van Pijpers’ jarenlange hoofdredacteurschap (1988-2004) van het Limburgs Schutterstijdschrift niet helemaal vreemd zijn. Zo vindt de lezer diverse boeiende hoofdstukjes die het lokale karakter van dit jubileumboek ontstijgen: ‘Korte inhoud’ (blz. 8-9), ‘De Heilige Andreas’ (blz. 12), ‘Broederschappen’ (blz. 13-16), ‘Het vogelschieten’ (blz. 17-19), ‘Schutterijen worden gedwongen rustende, maar keren toch weer terug’ (blz. 23), ‘Dienstdoende en Rustende schutterijen’ (blz. 26), ‘Van voorlader naar zware buks’ (blz. 30-31), ‘Schuttersbonden’ (blz. 32), ‘Militaire invloeden’ (blz. 33), ‘Het Oud-Limburgs Schuttersfeest (OLS)’ (blz. 34-35), ‘De Oud-Limburgse Schuttersfederatie’ (blz. 38-41) en ‘Limburgs Dames Schuttersfeest (LDS)’ (blz. 44). En in die hoofdstukjes, ertussendoor en daarna (t/m ‘Toekomstvisie’ op blz. 117-119 en ‘Programma in het jubileumjaar 2007’ op blz. 120) een heleboel feiten en feitjes die een goede indruk geven van het wel en wee bij de Melicker schutterij-broederschap St.-Andreas, vanaf het jaar 1632 (naar mijn bescheiden mening: een heroprichtingsjaar!) tot in de huidige tijd.

Op blz. 2 staat, behalve de Colofon, ook een lijstje van ‘aanbevolen’ literatuur i.c. de titels van 13 boeken en twee tijdschriften. Dan volgen de Inhoudsopgave (blz. 3) en een viertal voorwoorden, waarvan het eerste (met verdere bronvermelding) geschreven is door de auteur (blz. 4) en de volgende drie door successievelijk de schutterijvoorzitter, de burgemeester van Roerdalen en de pastoor van de plaatselijke St.-Andreasparochie. De gulle sponsoren - en ik veronderstel, dat het degenen zijn waarvan een advertentie te vinden is op de achterzijde van de voorkaft, op de binnen- en buitenkant van de achterkaft en verder verspreid over elf pagina’s van het boek - hebben het mogelijk gemaakt om dit boek voor een wel zéér aantrekkelijk prijsje aan te bieden. Kopen dus!

Alfred Disch 1) Inclusief broederschap in de kerkelijke / parochiële betekenis van het woord.

2) Hier wegens plaatsgebrek jammer genoeg géén illustraties, die volgen - dit zeg ik volgaarne toe - in SB 67.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

1224

31 maart 2007

20

Schuttersbrief - nummer 66

MEDEDELINGEN (Afl. 38) Vervolg op SB 65, blz. 1203

------

MEDEDELING 117 (Inzake wijziging e-mailadres secretariaat Schutterij St.-Oda te Boshoven) L.S., Boshoven (Lb.), 7 maart 2007 Vanaf morgen (donderdag 8 maart) is schutterij / drumfanfare St.-Oda digitaal alleen nog bereikbaar op volgend e-mailadres: secretaris.sintoda@live.nl. Graag e.e.a. in Uw administratie aanpassen. Bij voorbaat dank, Marcello Hompes Marcello Hompes, secretaris van Schutterij St.-Oda (Zware buks; OLS-bond EMM), Boshoven, gemeente Weert (Lb.) -----MEDEDELING 118 (Inzake wijziging telefoon secretariaat St.-Salviusschutterij te Limbricht) Beste Schuttersvriend(in), Limbricht (Lb.), 8 maart 2007 Via dit e-mailbericht wil ik je graag laten weten dat ik vanaf nu op een nieuw telefoonnummer bereikbaar ben.

Mijn nieuwe nummer is: 06-14 40 91 75. Alle oude nummers zijn niet meer door mij in gebruik! Met vriendelijke schuttersgroet, Frank Lebens Frank Lebens, secretaris van Schutterij St.-Salvius (Zware buks; OLS-bond St.-Gerardus), Limbricht, gemeente Sittard-Geleen (Lb.) ------

MEDEDELING 119 (Inzake vernieuwde webstek Schutterij-Broederschap St.-Andreas te Melick) Beste Mensen, Melick (Lb.), 13 maart 2007 Hierbij willen wij U mededelen, dat de website van Schutterij-Broederschap St.-Andreas geheel is opgefrist met leuke wetenswaardigheden over het jubileumjaar 2007! Kijk dus snel op www.sintandreasmelick.nl.

Groetjes, André Beeren en Dirk van Melick.

André Beeren en Dirk van Melick, webmaster resp. voorzitter Schutterij-Broederschap St.-Andreas (Zware buks; OLS-bond MLSB), Melick, gemeente Roerdalen (Lb.) ------

MEDEDELING 120 (Inzake Schuttersforum op verzamelsite Schutterij.startkabel.nl) AAN: Alfred Disch <alfred.disch@gmail.com>, Luc Wolters <luc.wolters@hetnet.nl>, Bernie van Lierop <bvanlierop@home.nl>, André Meijers <andre.meijers@home.nl>.

Sittard (Lb.), 25 maart 2007 Op de verzamelwebsite voor schutterijen en gilden is nu ook een schuttersforum actief. Hierop kunnen schuttersen gildebroeders allerlei zaken kwijt die betrekking hebben op ons schutterswezen.

Is het mogelijk de link naar dit forum op de nemen in jullie schuttersmedia? Het forum is te vinden onder: http://schutterij.startkabel.nl/forum/ of www.schutterij.startkabel.nl => Forum.

Alvast bedankt voor jullie medewerking.

Vr. groeten, Thimo Zegers.

Thimo Zegers, vaandrig en pr-officier van Stadsschutterij St.-Rosa (Zware buks; OLS-bond Born-Echt e.o.), -----Sittard, gemeente Sittard-Geleen (Lb.)

MEDEDELING 121 (Inzake het FVHS-Tijdschrift) M.i.v. 2007 verschijnt Tijdschrift van de Federatie van Vlaamse Historische Schuttersgilden (kortweg: het FVHS-Tijdschrift) driemaal per jaar, dus niet langer meer tweemaal jaarlijks. Woont U in België, dan hoeft U slechts € 6,00 te betalen voor een jaarabonnement; anders betaalt U - vanwege de hoge porto - € 10,00. U komt in het bezit van het FVHS-Tijdschrift door overmaking van het verschuldigde bedrag naar bankrekeningnummer 735 - 0011152 - 82 m.v.v. ‘Abonnement FVHS-Tijdschrift’. Vermeld tevens duidelijk Uw adres!

-----------

A.D.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Schuttersbrief - nummer 66

31 maart 2007

21

1225

EVENEMENTENAGENDA: PROVINCIAAL - LANDELIJK - INTERNATIONAAL (2) (inclusief enkele grote regionale en interregionale evenementen) Vervolg op SB 65, blz. 1191-1192

Toelichting bij kolom 2: M&F = match en field (Kruisboog) V-T-B-S: V = Vendelen; T = Trommen en bazuinblazen; B = Boogschieten; S = Standaardrijden Toelichting bij kolom 3: Antw. = provincie Antwerpen Lk. = provincie Luik Belg.Lb. = provincie Limburg (B) N.Br = provincie Noord-Brabant Fr. Ov. = provincie Overijssel = provincie Friesland Gld. Vl.Br. = provincie Vlaams Brabant = provincie Gelderland = provincie Limburg (NL) Lb. W.Vl. = provincie West-Vlaanderen Toelichting bij kolom 4: O.W.B. = Onderlinge West-Brabantse Bond In zwart: folkloreschutterijen (= schuttersgilden); in blauw: [betreft veelal!] sportschutterijen (= schietclubs)

Anno 2007 Datum

Evenement

Plaats

Info

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

22.06.2007 Kinder-OLS:

Nederweert (Lb.)

www.ols2007.nl SB 64, blz. 1169-1170

(Oud-Limburgse Schuttersfederatie)

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

24.06.2007 HGK-Gildefeest (Hoge Gilderaad der Kempen)

Nieuwmoer,

www.sintjorisgildenieuwmoer.be gemeente Kalmhout (Antw.)

SB 62, blz. 1146

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

01.07.2007 OLS: Oud-Limburgs Schuttersfeest

Nederweert (Lb.)

www.ols2007.nl SB 65, blz. 1197

(Oud-Limburgse Schuttersfederatie)

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

07.07.2007 Uitkavelen van het OLS

Nederweert (Lb.)

www.ols2007.nl

(Oud-Limburgse Schuttersfederatie) --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

15.07.2007 ZLF: Zuid-Limburgse Federatiefeest (Zuid-Limburgse Schuttersfederatie)

Mheer, gemeente Margraten (Lb.)

www.zlf2007.nl SB 64, blz. 1157

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

25.08-26.08 2007

Nationale Kampioenschap 20 m (Nederlandse Kruisboog Bond)

Roosendaal (N.Br.)

www.alpenjagers-kruisboog.nl

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

09.09.2007 DLS: Dreil채ndereck-Schuttersfeest

Eupen (Lk.; Oostkantons) jeanmarie.vandenbrocke@yucom.be

SB: in voorbereiding

(Intern. Schuttersbelangengem. B, D, NL)

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

02.09.2007 NBFS-Toernooi Geweerschieten (Nrd.-Brabantse Fed. van Schuttersgilden)

Aarle-Rixtel,

www.olvgilde.com

gemeente Laarbeek (N.Br.)

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

09.09.007

Nationale Kampioenschap Wip (Nederlandse Kruisboog Bond)

De Knipe, gemeente Heerenveen (Fr.)

www.kbv-deknipe.nl

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

15.09.2007 BST: Bielemannen- en Sappeurstreffen (Stichting BST)

Waubach,

http://members.lycos.nl/schutterijjoseph

gemeente Landgraaf (Lb.)

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

16.09.2007 FGS-Schuttersdag Hengelo (Ov.) (Federatie van Gelderse Schuttersgilden)

www.emmhengelo.nl

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

16.09.2007 LDS: Limburgs Damesschuttersfeest (Stichting LDS)

Stokkem,

www.bloggen.be/schutterijstokkem

gemeente Dilsen-Stokkem (Belg.Lb.)

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

16.09.2007 NBFS-Toernooi V-T-B-S (Nrd.-Brabantse Fed. van Schuttersgilden)

Nuland,

www.gilde-st-antonius-abt.nl

gemeente Maasdonk (N.Br.)

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1226

31 maart 2007

22

Schuttersbrief - nummer 66

Datum

Evenement

Plaats

Anno 2007

Info

Vervolg

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

16.09.2007 Ned. Kampioenschap 30 m M&F (Nederlandse Kruisboog Bond)

Klein-Zundert, gemeente Zundert (N.Br.)

a3roelands@home.nl

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

23.09.2007 Nationaal Koningschieten

Kaulille,

sintjoriskaulille@telenet.be

(Belg. Overlegorgaan v. Hist. Schuttersgilden) gemeente Bocholt (Belg.Lb.) --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

30.09.2007 6de Vlaamse Gildedag:

Ieper (W.Vl.)

(Fed. v. Vlaamse Historische Schuttersgilden)

www.vlaamseschutters.be SB 65, blz. 1203

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

14.10.2007 Kampioenendag 20 m (Nederlandse Kruisboog Bond)

Zevenbergschen Hoek, gemeente Moerdijk (N.Br.)

OWB: 0161 - 22 46 00

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

14.10.2007 Ned. Kampioenschap Wip: Dames & Jeugd (Nederlandse Kruisboog Bond)

Zevenbergschen Hoek, Wippers: 06 - 29 18 63 99 gemeente Moerdijk (N.Br.)

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

21.10.2007 Euregionaal Schuttersfeest Maas-Rijn

Sittard,

www.sintrosa.sittardweb.nl

gemeente Sittard-Geleen (Lb.)

(Stichting Oktoberfeest)

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

21.10.2007 Interland België - Nederland 10 m Leuven (Vl.Br.) (Nationale Unie der Kruisboogschutters)

www.reuzegomleuven.be

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

27.10.2007 Hoofdliedendag

Den Bosch (N.Br.)

www.schuttersgilden.nl

(Nrd.-Brabantse Fed. van Schuttersgilden) --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

02.11 - 08.11 Romereis Rome (Italië) 2007 (Europese Gemeenschap v. historische Schutters)

www.egs-schuetzen.com SB 60, blz. 1079-1085

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

11.11.2007 Drie Provinciën Wedstrijd 10 m (LKB / BKB / GKB)

Weert (Lb.); www.tegenonsstrijden.nl locatie: Batavieren/Treffers

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

11.11.2007 MT: Marketentsterstreffen (Stichting MT)

Posterholt,

www.freewebs.com/mathiascornelius gemeente Roerdalen (Lb.) SB: in voorbereiding

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Anno 2008 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

12.01.2008 15de Limburgse Schuttersdag

Baexem,

(Stichting Limburgs Schutterstijdschrift)

www.olsfederatie.com

gemeente Leudal (Lb.)

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

07.09.2008 NBFS-Landjuweel (Nrd.-Brabantse Fed. van Schuttersgilden)

Oisterwijk (N.Br.)

www.landjuweel2008.nl

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

17.09.2008 NBFS-Toernooi V-T-B-S (Nrd.-Brabantse Fed. van Schuttersgilden)

Hulsel,

www.heiligsacramentsgildehulsel.nl

gemeente Reusel - De Mierden (N.Br.)

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

11.10.2008 Hoofdliedendag

Den Bosch (N.Br.)

www.schuttersgilden.nl

(Nrd.-Brabantse Fed. van Schuttersgilden) --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Anno 2009 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

31.08 - 03.09 EST: Europees Schutterstreffen Kinrooi (Belg.Lb.) 2009 (Europese Gemeenschap van historische Schutters)

www.egs-schuetzen.com SB: in voorbereiding

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Laat aan ons s.v.p. tijdig weten, welke data er nog in bovenstaande agenda ontbreken.

Bij voorbaat dank!

Jelger Visser en Alfred Disch -----------

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 66

31 maart 2007

23

1227

COLOFON De Schuttersbrief (SB) verschijnt sinds 19 juni 2004 en is een uitgave van de SB-stichting i.o.

De leden van de SB-redactie (zie volgend kadertje) vormen het bestuur van de SB-stichting.

Activiteiten van de SB-stichting c.q. SB-redactie zijn onder meer: de Schuttersbrief, het Schuttersbriefje (voor jongeren), de SB-Bijlagen, de SB-website en SB-jongerensite.

Zie verder vooral ook de lijst van actiepunten op pagina 1115 van SB-nummer 61.

Daar de door de SB-stichting te maken kosten vooralsnog gehéél worden betaald uit particuliere middelen, verzoekt de redactie U om een vrijwillige bijdrage o.v.v. ‘Donatie’ te storten op de in het onderstaande kadertje vermelde (voorlopige) bankrekening.

Voor Uw zéér gewaardeerde gift, hoe gering ook, zegt de redactie U bij voorbaat hartelijk dank!

De SB wordt gratis verstrekt: zie de verzendlijst op pagina 1116 van SB-nummer 61 Wilt U ook GRATIS en RECHTSTREEKS de SB ontvangen? Laat dit dan m.v.v.

Uw volledige naam, Uw woonadres en Uw telefoonnummer weten aan: redactie@schuttersbrief.nl.

De Schuttersbrief heeft een doorlopende paginering.

Veelgebruikte afkortingen worden verklaard op de voorlaatste pagina van SB-nummer 61.

U mag - om o.a. auteursrechtelijke redenen - uitsluitend voor eigen persoonlijk gebruik de SB uitprinten, dus niet (!) ten behoeve van anderen.

Oude nummers van de Schuttersbrief kunnen te allen tijde bij de redactie worden opgevraagd.

Digitale en schriftelijke post ter publicatie in de Schuttersbrief wordt naar onderwerp gerubriceerd en vervolgens in logische volgorde opgenomen in de betreffende SB-rubriek.

Wilt U óók Uw eigen berichten opgenomen zien in de SB, gelieve dan per brief of per e-mail steeds slechts één onderwerp te behandelen. Dat vergemakkelijkt aanzienlijk de rubricering van de correspondentie in de SB. In principe worden alle ingekomen brieven en e-mails geplaatst, ook indien ze van dezelfde persoon en van dezelfde datum zijn. Bovendien wordt voor elk nieuw aangedragen onderwerp een nieuwe rubriek in de SB geopend. De SB telt thans bijna 200 rubrieken; die van U kan (kunnen) er dus ook nog bij!

Voor een tussentijds overzicht van de SB-rubrieken zie SB-nummer 61, blz. 1091-1114.

REDACTIEADRES Bezoekadres SB-redactie / SB-stichting: p/a Franciscus Romanusweg 6-B, 6221 AE Maastricht.

Telefoon (met voicemail): 043 - 325 76 62; vanuit het buitenland: 00.31.43.325 76 62.

Mobiel: (00.31)06.42 58 70 04 Fax : (00.31) (0)43.310 04 06 E-mail: redactie@schuttersbrief.nl

SB-website: (www.schuttersbrief.nl) en SB-jongerensite (www.schuttersbriefje.nl) zijn nog in opbouw Voorlopige bankrekening binnenland: 85 88 27 298 t.n.v. Alfred Disch, 6221 AE Maastricht 6-B. Voorlopige bankrekening buitenland: IBAN-code: NL86SNSBO - 85 88 27 298; BIC-code: SNSBNL2A ten name van / auf den Namen von / au nom de / in the name of: Alfred Disch, NL-6221 AE Maastricht 6-B.

Redactieleden: Alfred Disch: hoofdredacteur, voor adresgegevens zie hierboven; e-mail, ook: alfred.disch@gmail.com Jelger Visser: adj.-hoofdredacteur, tevens redacteur-Kruisboog & ICT-coördinator; jelger.visser@gmail.com Mathy Leunissen, eindredacteur, tevens redacteur voor de Zware Buks en redacteur-documentalist Ans Moors: redactrice voor het Italiaanse taalgebied (Italië, San Marino, Vaticaan) Peter Peeters, Ab Reuling en Willem van Uden: webmasters Naast enkele gekwalificeerde zetels zijn er nog vacante redacteurschappen voor diverse EGS-landen en/of EGS-taalgebieden en voor diverse schietdisciplines. U kunt zich daarvoor aanmelden bij de SB-redactie.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

1228

31 maart 2007

24

Schuttersbrief - nummer 66