Schuttersbrief 086 (2008 12 24) by Davy Goedertier

SCHUTTERSBRIEF Aperiodiek maar frequent verschijnend e-magazine als ideeënbus, discussieforum, actieprogram en informatiebulletin voor het schutterijwezen in het Nederlandstalige gebied van de EGS Nummer 86 – Maastricht, woensdag 24 december 2008

REDACTIE Hoofdredacteur, tevens redacteur-Handboog: Alfred Disch Adjunct-hoofdredacteur, tevens ICT-coördinator en redacteur-Kruisboog: Jelger Visser Eindredacteur: Björn Ulenaers Redacteur voor Documentatie, Exercities en Zware Buks: Mathy Leunissen Redactrice voor het Italiaanse taalgebied (Italië, San Marino, Vaticaan): Ans Moors Redacteur-webmasters: Willem van Uden en Ab Reuling Technisch en zakelijk adviseur (Compres Media System, Maastricht): Jeroen Kaasenbrood --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

INHOUDSOPGAVE Redactie, Inhoudsopgave en Internet…………………………………………………………………...blz. 1793 Het schutterijwezen in het Groothertogdom Luxemburg, vroeger en nu (1)…………………......blz. 1794-1795 Het Centraal Archief Vennootschappen en de schutterijen (1). De provincie Limburg………………..blz. 1796 Het schutterijwezen in de gemeente Middelkerke (W.Vl.), vroeger en nu (1). Inleiding. Leffinge….blz. 1797-1798 De gevelstenen en het schutterijwezen (1). Dordrecht (ZH) en Maastricht ……………………...blz. 1799-1802 Het ‘Militiearchief’ en de schutterijen (1). De provincie Limburg…………………………….....blz. 1803-1805 Het schutterijwezen in de gemeente Heerlen (Lb.), vroeger en nu (2). Hoensbroek………………blz. 1806-1807 Balboogschieten (2)…………………………………………………………………………………….blz. 1808 Het schutterijwezen in de gemeente Amsterdam (NH), vroeger en nu (3). ……………………………blz. 1809 EGS: Ridderorde van de Heilige Sebastiaan in Europa (3)………………………………………blz. 1810-1811 EST 2009: het Europees Schutterstreffen 2009 in Kinrooi, Belgisch-Limburg (3)………………blz. 1812-1815 Het predicaat ‘Koninklijk’ (13)…………………………………………………………………..blz. 1816-1817 Recensie (41). Boek over vroegere weerbaarheidsschutterijen te Maastricht………………................blz. 1818 Verschijning van de Schuttersbrief (47)………………………………………………………………..blz. 1819 Mededelingen (48.)………………………………………………………………………………..blz. 1820-1821 Colofon en Redactieadres………………………………………………………………………………blz. 1822 -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

INTERNET Tijdelijke downloadmogelijkheid: www.sb-stichting.nl. SB-website (www.schuttersportaal.nl): in opbouw. De SB is ook te lezen op de website van de Europese Gemeenschap van historische Schutters (EGS): www.e-g-s.eu of www.egs-schuetzen.com => Schuttersbrief [= Schützenbrief = Gazety Strzelcow]. --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

24 december 2008

1793

HET SCHUTTERIJWEZEN IN HET GROOTHERTOGDOM LUXEMBURG, VROEGER EN NU (1) Inleiding AAN: De Heer Drs. Fernand Jadoul, honorair consul van het Groothertogdom Luxemburg te Maastricht Beste Fernand Jadoul, Maastricht, 7 december 2008 Hedenmiddag hadden we samen met Dr. Henk Thewissen vóór en na de presentatie van diens boek over het vroegere schutterijwezen van Maastricht een gezellig onderhoud. Daarbij was het haast onvermijdelijk, dat we ook kwamen te spreken over het thema ‘Luxemburg en het schutters(gilde)wezen’. We hebben toen enkele ‘werkafspraken’ gemaakt. Een daarvan was, dat ik eens zou nagaan wat de Schuttersbrief (SB) tot dusverre m.b.t. Luxemburg heeft bericht. Welnu, voor eerdere vermeldingen van Luxemburg (d.w.z. het huidige groothertogdom) in de SB zie: a) de rubriek Doorlopend gebruikte afkortingen in SB 1 (blz. 40), SB 3 (blz. 102), SB 4 (blz. 152), SB 6 (blz. 258), SB 8 (blz. 318), SB 24 (blz. 480), SB 45 (blz. 761), SB 61 (blz. 1117) en SB 76 (blz. 1543) i.v.m. Luxemburg als deel van de EGS-Regio 4; b) de rubriek Voortgang van de diverse actiepunten in SB 3 (blz. 100), SB 4 (blz. 150) en SB 5 (blz. 197) i.v.m. ‘Schützenbrief - Schuttersbrief in verkorte versie’ ook voor lezers in Luxemburg; c) de rubriek De pauselijke zoeaven en het schutterswezen in SB 55 (blz. 972), SB 56 (blz. 991) en SB 64 (blz. 1162) i.v.m. Luxemburg als een van de drie afdelingen van de vereniging Pro Petri Sede; d) de rubriek Het Regiment Limburgse Jagers en het schutterswezen in SB 57 (blz. 1009) i.v.m. Luxemburg als lid van de voormalige Duitse Bond; e) de rubriek De term en het begrip Schutterij in SB 67 (blz. 1241) en SB 74 (blz. 143) i.v.m. Luxemburg als deel van de Lage Landen; f) de rubriek Is het ‘Holland’ of is het ‘Nederland’? in SB 82 (blz. 1644) i.v.m. Luxemburg als een van de Zeventien Verenigde Nederlanden. Via de webstek www.sb-stichting.nl zijn alle hierboven vermelde passages te raadplegen en desgewenst te downloaden. Echter, van Luxemburgse schutterijen (schuttersgilden en schietsportverenigingen) in verleden en heden heeft de SB – merk ik tot mijn schrik - totnogtoe met geen woord gerept. Dát gaat nu veranderen, want een andere ‘werkafspraak’ van ons was dat ik tevens zou uitzoeken wat er zoal op het internet te vinden is m.b.t. het schutterswezen in Luxemburg. En dat is toch héél wat meer dan ik dacht, althans wat betreft de sportschutterijen. Zie dan ook voor een begin van overzicht het vervolg van deze mailing. Over de folkloreschutterijen en de nóg oudere weerbaarheidsschutterijen zal ik een volgende keer berichten.

Groothertogdom Luzemburg [www.wikipedia.nl]

Groussherzogtum Lëtzebuerg [www.wikipedia.lu]

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1794

24 december 2008

Schuttersbrief - nummer 86

De schietsportverenigingen Het eerste wat mij opviel tijdens mijn rondreis op de digitale snelweg van Luxemburg, was dat ik nergens iets kon ontwaren van kruisboogschieten. Zouden er vandaag de dag werkelijk geen kruisboogverenigingen meer bestaan in het groothertogdom? Daarentegen vond ik een schat aan gegevens over handboogschieten, schijfschieten (= kleiduivenschieten), pistoolschieten en karabijnschieten. De laatste drie disciplines worden beoefend door verenigingen die zich aaneengesloten hebben onder de koepel van FLTAS, met haar 22 verenigingen de grootste van de twee enige Luxemburgse schietsportfederaties die ik vond. [Het woord ‘bonden’ is hier misschien beter op zijn plaats, want het groothertogdom heeft het formaat van een Belgische of Nederlandse provincie!]. De andere Luxemburgse schietsportfederatie of -bond overkoepelt negen handboogverenigingen en voert een naam die nauwelijks van die van haar zusterorganisatie afwijkt: de FTLA. Over beide koepels in het kort het volgende. De Luxemburgse Schietsportfederatie De afkorting FLTAS staat voor: Fédération Luxembourgeoise de Tir aux Armes Sportives (= Luxemburgse Schietsportfederatie). Deze koepelorganisatie is gevestigd te Strassen, een plaatsje (6.670 inwoners) ten westen van de hoofdstad Luxemburg. De volledige adresgegevens zijn: Maison des Sports, Route d’Arlon 3, L - 2009 Strassen; telefoon: 00.352.40 -62 62; fax: 00.352.40 - 55.66; e-mail: ftlas@fltas.lu; website: www.fltas.lu; algemeen secretaris (‘sécrétaire générale’): Patrick Moes; e-mail: secretariat@fltas.lu of moesp@pt.lu; gsm: 00.621 31 99 84.

Kennelijk is binnen deze koepelorganisatie het Frans de omgangstaal, want naar een Letzeburgse of Duitstalige (laat staan: Nederlandstalige) versie van haar website zocht ik vergeefs. Misschien ‘werk aan de winkel’ voor de Maastrichtse honorair consul van het Groothertogdom Luxemburg om eens aan de bel te trekken bij het FLTAS-bestuur en te pleiten voor minstens een Engels- en/of Duitstalige (beknopte) versie van de FLTAS-site? Ook een Nederlandstalige versie in notendop zou bijzonder welkom zijn, mede gelet op de vrij intensieve contacten die van oudsher bestaan tussen Limburg (om maar niet te spreken van héél Nederland) en Luxemburg. In dat verband, beste Fernand Jadoul, mag ik wel verwijzen naar Uw eigen webstek (www.consul.lux-FJadoul.nl → Informatie → Hoofdlijnen van de geschiedenis alsmede de pagina Historische verwantschap Luxemburg en Limburg). Uw site bevat veel interessante en heldere informatie over die internationale betrekkingen. Mijn complimenten. Een Duitstalige (beknopte) versie van de FLTAS-site moet - dunkt mij - al helemaal geen probleem zijn voor de Luxemburgers vanwege de tweetaligheid (Frans en Duits) in hun land. Het Duits is sowieso al de belangrijkste voertaal binnen het werkgebied van de Europese Gemeenschap van historische Schutters (EGS). Over de relatie EGS - Luxemburg wil ik het overigens later hebben. Eerst even hier het verhaal over ‘La FTLAS’ afronden, want over deze koepelorganisatie en de bij haar aangesloten 22 verenigingen vond ik het makkelijkst de meeste informatie op het internet. Zoals gezegd, overkoepelt de FTLAS een drietal schietdisciplines die in sommige gevallen alledrie tegelijk beoefend worden bij de lidverenigingen. Ik geef tevens de Franse termen voor die drie verschillende disciplines: le tir au pistolet = het pistoolschieten; le tir à la carabine = het karabijnschieten; le tir aux plateaux / le tir aux cibles = het kleiduiven- of schijfschieten. Via de internetsite van de FLTAS (www.fltas.lu → Sociétés) zijn de complete adresgegevens van alle 22 aangesloten verenigingen te vinden. Helaas heeft niet elke lidvereniging een eigen website. Als de FLTAS-site niet hier en daar de zetelplaats van een vereniging verwart met het woonoord van de secretaris, dan zijn de FLTAS-verenigingen in de navolgende plaatsen gevestigd: Bettembourg, Biergerkreiz, Brouch (www.stb.lu), Capellen (2x), Diekirch, Differdange (2x) (o.a. www.ctfs.lu, maar niet meer of niet weer in gebruik!), Echternach, Elzebichel Remich, Esch-sur-Azette, Helmdange, Hesperange (www.sth.lu), Ingeldorf, Kayl (www.ssck.lu), Luxembourg-Cents (www.stc.lu), Mondercange, Rumelange, Sandweiler, Schifflange (2x) (o.a. www.stass.lu) en Tétange. -----Met vriendelijke groeten, Alfred Disch ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 86 24 december 2008 1795

Wordt vervolgd.

HET CENTRAAL ARCHIEF VENNOOTSCHAPPEN EN DE SCHUTTERIJEN (1) De provincie Limburg VAN: De Heer J.H.A.L. (Jo) Pluymakers, schutterijvorser Beek (Lb.), 18 december 2008

INLEIDING Zoals in SB 85 (blz. 1752) vermeld, werden verzoeken tot koninklijke goedkeuring van statuten sinds 1874, na afhandeling, geplaatst in het Centraal Archief Verenigingen (=Verenigingenregister). Aanvragen van v贸贸r 1874 werden opgenomen in het Centraal Archief Vennootschappen, eveneens onderdeel van het Archief Ministerie van Justitie. In dit archief bevinden zich de dossiers van drie Limburgse schutterijen. Deze zijn in onderstaand schema weergegeven. OVERZICHT VAN KONINKLIJKE BESLUITEN INZAKE KONINKLIJKE GOEDKEURING VAN STATUTEN OF ANDERSZINS BETREFFENDE NEDERLANDS-LIMBURGSE SCHUTTERIJEN Bron Nationaal Archief te Den Haag: Archief Ministerie van justitie, Centraal Archief Vennootschappen; toegangsnummer 20946 Verklaring van afkorting KB = Koninklijk Besluit Bestanddeelnummer 1389

62 521

Plaats

Naam schutterij

Jaartal(len) correspondentie

Toestemming tot oprichting bij KB van

Brunssum

St.-Gregorius de Groote

1867, 1868

02.04.1868, nr. 61 als weerbaarheidsvereniging

Montfort Schimmert

Schutterij tot het schieten naar den Vogel St.-Sebastiaan Nadien genoemd: St.-Sebastianus

1878, 1879 1908, 1909 1840 1856, 1857, 1858, 1861

06.08.1840, nr. 77 toestemming tot wederoprichting Niet van toepassing

Koninklijke goedkeuring der statuten bij KB van 25.06.1879, nr. 37 30.01.1909, nr. 47 Niet van toepassing Niet verleend

SLOT

In een later stadium zal ik een overzicht verstrekken van alle schuttersverenigingen die in bovenstaand archief voorkomen. December 2008 Jo Pluymakers

------

Het gebouw waar o.m. het Nationaal Archief is gevestigd [Bron foto: www.nationaalarchief.nl]

Voor de volledige adresgegevens zie SB 85, blz. 1757, of klik op het hierboven aangegeven websiteadres. A.D. -----------

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1796

24 december 2008

Schuttersbrief - nummer 87

HET SCHUTTERIJWEZEN IN DE GEMEENTE MIDDELKERKE (W.Vl.), VROEGER EN NU ( 1) VAN: Alfred Disch, schutterijvorser

Inleiding Beste Schutters en Schuttersvrienden,

Maastricht, 17 december 2008

Naar aanleiding van de rubriek over het balboogschieten in SB 85 (blz. 1744-1748) kreeg ik van de heer Sjaak Eijsbouts te Vlierden (N.Br.) een tweetal fotokopieën toegezonden. Een daarvan betrof het vijftiende hoofdstuk uit een publicatie van Roger van der Heyde. En dát hoofdstuk blijkt nu geheel gewijd te zijn aan de voormalige balboogmaatschappij St.-Rochus in het polderdorp Leffinge, sinds 1977 deel uitmakend van de gemeente Middelkerke in de Belgische kustprovincie West-Vlaanderen. Voor mij reden om me eens te verdiepen in het vroegere en huidige schutterijwezen (schuttersgildewezen) van de gemeente Middelkerke.

De gemeente Middelkerke (rood) in het arrondissement Oostende (donkergrijs) in de provincie West-Vlaanderen (lichtgrijs) [Bron: www.wikipedia.be → (zoekwoord) Middelkerke]

De gemeente Middelkerke omvat de navolgende negen deelgemeenten (zie en vergelijk het onderstaande kaartje): Middelkerke (I), Westende (II), Lombardsijde (III), Wilskerke (IV), Leffinge (V), Slijpe (VI), Mannekensvere (VII), Schone (VIII) en Sint-Pieters-Kapelle (IX). De gemeente telt ruim 18.000 inwoners.

Kaartje van de gemeente Middelkerke De bruingekleurde gebieden zijn bebouwde kernen [Bron: www.wikipedia.be → (zoekwoord) Middelkerke]

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 86

24 december 2008

1797

De balboogmaatschappij St.-Rochus te Leffinge, 1845-1914 Algemeen Op blz. 1744 van SB 85 meldde ik reeds dat de balboog sinds eind 15de eeuw bestaat en ook voorkomt onder de namen bolboog en kogelboog. Wat ik niet wist, lees ik nu bij Van der Heyde 1980 (blz. 114), nl. dat de balboog in de 15de eeuw clootboge, cluytboghe of cluutboghe genoemd werd; wij zouden vandaag de dag zeggen: klootboog en kluitboog. Zie verder hierna op blz. 1808 in verband met nóg een andere aanduiding. Oprichting te Leffinge Op 12 mei 1845 zou de maatschappij Doel- en Balboog te Leffinge zijn opgericht en wel onder bescherming van St.-Rochus en onder de kenspreuk of het devies Jong en Voorzichtig. Dat de balboogmaatschappij de heilige Rochus als patroon aannam, zou volgens Van der Heyde 1985 te maken kunnen hebben met de omstandigheid dat er in de jaren 1845-1846 een hevige cholera-epidemie woedde en dat St.-Rochus, steeds afgebeeld met hond en St.-Jacobsschelp, van oudsher aangeroepen wordt tegen de pest, cholera en dysenterie. Verenigingslokaal en schietbaan Van meet af aan had het schuttersgezelschap, in de volksmond ‘de bolboghe’ genoemd, zijn stamlokaal en schietbaan gevestigd in respectievelijk de herberg en hof van de plaatselijke smid Engelbertus Boels (1794-1870), mede-oprichter van de vereniging. De hof en de herberg heetten sedertdien dan ook Balbogenhof. Wedstrijden en subsidie Volgens L.C. (Karel) de Vos, auteur van de Geschiedkundige Schets van de Gemeente Leffinghe.(1884, blz. 242), namen in zijn tijd de 34 schutters van de St.-Rochus niet alleen deel aan de prijskampen in de omgeving van Leffinge maar gaven zij ook zelf ‘schoone prijzen en aangename feesten’. De regionale courant Echo d’Ostende meldde in haar editie van 6.9.1883 (blz. 2, kolom 3), dat een lid van de Leffingse balboogmaatschappij de derde prijs won tijdens een door de Koninklijke Concordia van Oostende georganiseerde concours voor balboogschutters. In zijn openbare zitting van 21.10.1891 verleende de gemeenteraad van Leffinge een ‘hulpgeld’ van 50 frank aan de balboogmaatschappij. Een kartelvaandel, twee medailles en een enkele foto De St.-Rochus van Leffinge heeft jammer genoeg geen verenigingsarchief nagelaten. Van de voorwerpen resteren slechts een vaandel, twee medailles en een enkele foto. De bewaard gebleven bruinfluwelen standaard is een zogeheten kartelvaandel, d.w.z. een ruitvormig vaandel, dat rechtop gehouden wordt door een hamp of steiger. Op het doek prijkt met gulden letters de tekst in de vorm van een cirkel: Maatschappij Jong en Voorzichtig Leffinghe 1845. Binnen de cirkel zijn twee balbogen kruisgewijs afgebeeld. De oud-Leffingenaar 1) Guido de Greef redde in 1965 het historisch vaandel van de ondergang door het doornatte vaandel mee te nemen uit de vuilnisbak waarin de toenmalige lokaalhouder de vlag tezamen met andere spullen als ‘rommel’ had weggeworpen. Van de twee medailles, beide uit 1904, heeft de ene de inscriptie: ‘Koninglijke Maatschappij Sint Jooris Oostende 1854-1904. Aan de Balboogmaatschappij Jong en Voorzichtig Leffinghe’; de andere het inschrift: ‘Aan Augustin Boels’, d.i. de zoon (1840-1916) van de eerdergenoemde Engelbertus Boels en de latere eigenaar van de Balbogenhof, medelid van de St.-Rochus. Beide eremetalen waren in 1985 nog in het 2) bezit van mw. Verduyn-Boels , kleindochter van voornoemde Augustin (Stien) Boels. Van deze laatste persoon berust een foto waarop hij met zijn balboog staat afgebeeld, bij de familie Claeys-Vereecke te Leffinge; zie ook de reprint op blz. 121 van Van der Heyde 1985. Opheffing Strijd tussen landbouwersfamilies om de burgemeesterszetel van Leffinge leidde in 1906-1907 tot tweedracht binnen de St.-Rochusschutterij. De vereniging ging langzaam teniet. Enkele liefhebbers bleven op de zondagmiddag nog wat oefenen in de Balbogenhof. Maar toen brak de Eerste Wereldoorlog uit en was het met de St.-Rochusschutterij definitief gedaan. Met vriendelijke groeten, Alfred Disch Literatuur Van der Heyde 1985 = R. van der Heyde: Vijf eeuwen verenigingsleven te Leffinge. Uitgegeven door de heemkring Graningate te Middelkerke. Middelkerke 1985. Meer in het bijzonder geraadpleegd: Deel twee: De schuttersgilden en wel: blz. 111-126 = [Hoofdstuk] XV - Geschiedkundige sprokkelingen nopens de balboogmaatschappij Sint-Rochus, 1845-1914. Voetnoten 1) In 1985 woonachtig te Gistel. 2) Anno 1985 inwoonster van Oostende.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1798

24 december 2008

Schuttersbrief - nummer 86

DE GEVELSTENEN EN HET SCHUTTERIJWEZEN (1) Dordrecht (ZH) en Maastricht AAN: De Heer Jef Bartelet, secretaris van de Vrienden van Maastrichtse Gevelstenen (VMG), auteur van diverse boeken over Maastrichtse gevelstenen Geachte Heer Bartelet, Maastricht, 18 december 2008 Is het U bekend, of er ook een of meer van de voormalige en huidige Maastrichtse gevelstenen direct of indirect verband houden met het schutterijwezen (schuttersgildewezen)? In de bijgevoegde bijlage [= SB 85, blz. 1762] treft U een overzicht aan van alle mij bekende vroegere en tegenwoordige schutterijen, schuttersgilden en schietsportverenigingen binnen de gemeente Maastricht. Bij voorbaat dank voor de door U te nemen moeite. Met vriendelijke groeten, Alfred Disch

VAN: De Heer Jef Bartelet, Beste Meneer Disch, Maastricht, 19 december 2008 Er is mij in Maastricht niets bekend van ‘schuttersdoelen’ met bijvoorbeeld bijbehorende gevelstenen van Sint-Sebastianus of haakbussen, zoals je die elders in den lande wel tegenkomt. Zal wel te maken hebben met het feit dat er hier sinds Parma 1579 in het gevelstenentijdperk van de 17de en 18de eeuw geen schuttersgilden meer waren. Op www.gevelstenen.net/kerninventarisatie zijn er eventueel een aantal uit de vroegere Nederlanden terug te vinden. Met een paar goede trefwoorden in de zoekfunctie komen er wel een paar bovendrijven.

Zou mooi geweest zijn voor Maastricht, maar deze gevelsteen is van Dordrecht (Hof 12). Helaas! [Bron: www.gevelstenen.net/kerninventarisatie]

Met vriendelijke groet, Jef Bartelet; vmg@maastrichtsegevelstenen.nl; www.maastrichtsegevelstenen.nl

AAN: De Heer Jef Bartelet Geachte Heer Bartelet, Maastricht, 19 december 2008 Hartelijk dank voor Uw snelle reactie en voor Uw informatie, ook wat betreft de stad Dordrecht in Zuid-Holland. U meldt, dat ‘sinds Parma 1579 in het gevelstenentijdperk van de 17de en 18de eeuw geen schuttersgilden meer waren’ te Maastricht. Maar dit laatste is toch niet helemaal waar. Immers, vrijwel onmiddellijk na de inname van de vestingstad Maastricht door de Spaanse landvoogd en veldheer Parma (29.6.1579) werden de vier oude schutterijen (St.-Joris, St.-Sebastiaan, St.-Antonius en St.-Hilarius) weliswaar opgedoekt maar na enige tijd weer opgericht. Aan de hand van de gegevens in de raadsbesluiten van Maastricht kan worden vastgesteld, dat hetzelfde viertal ook nog actief in 1632 heeft deelgenomen aan de verdediging van de stad tijdens het beleg door prins-stadhouder Frederik Hendrik. Pas toen, d.w.z. direct na de verovering van de stad dd. 22.8.1632,

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 86

24 december 2008

1799

werden de vier oude schutterijen definitief opgeheven. Op dit punt vergissen zich dus ook Ubachs en Evers 2005 (blz. 470) en Thewissen 2008. Ik kom daarover nog te spreken in de SB-rubriek De Sebastianen van Maastricht: van 1408 of van 1810? [Zie ook hierna op blz. 1818]. En om helemaal de puntjes op de i te zetten: er was in de jaren 1637-1639 nog een gereformeerde schutterij, waarover Thewissen 2008 niets en Ubachs en Evers 2008 (t.a.p.) iets berichten. Bovendien benoemde graaf Johan Albert van Solms, zwager van Frederik Hendrik en militair gouverneur van Maastricht, drie schutterskapiteins maar hij moest - na protest van de Maastrichtse stadsmagistraat in Den Haag - van hogerhand de installatie van de drie geplande schutterijen staken (1641-1642). Sedertdien beleefde Maastricht - en voor zover ik heb kunnen nagaan als enige stad in Nederland - inderdaad een schutterijloze periode en wel tot eind 1810. Ook mij is niets bekend van Maastrichtse gevelstenen die herinneren aan het schutters(gilde)wezen van vóór 1643. Of het zouden héél misschien moeten gaan om: 1) de (niet gedateerde?) gevelsteen met de BEELTENIS VAN TWEE GEKRUISTE GEWEREN maar zonder opschrift, thans berustend in het gemeentelijke depot (Bartelet 2008, blz. 50 en 148); 2) de in de wijkmeesterslijst van 1748 vermelde huisnaam IN DEN KEYSER, zijnde een gevelsteen of uithangbord ter plekke van de Grote Staat / noordzijde (Bartelet 2008, blz. 40); 3) item IN SINT JORIS, zijnde Grote Staat 43 en in verband te brengen met (?) de navolgende; 4) de (niet gedateerde?) gevelsteen IN ST:IORIS op het adres Maastrichter Brugstraat 12 (Bartelet 2008, blz. 28 en 152); en 5) de gevelsteen 17 IN DE PAPEGAEIJ 66 t.p.v. Platielstraat 2 (Bartelet 2008, blz. 18 en 153). Dankbaar ben ik U, dat U mij wees op een hoogst interessante bron die mij volstrekt onbekend was, te weten: de webstek ‘Gevelstenen - Gablestones - Hauszeichen - Enseignes en pierre sculptée’ (www.gevelstenen.net). Via deze site → Gevelstenen van overal (Kerninventarisatie Gevelstenen) → Nederland → Dordrecht → Straatnaam V-W kwam ik terecht bij de hieronder afgebeelde gevelsteen.

Gevelsteen (zonder opschrift) Wijnstraat 232-239 te Dordrecht: schutter met windasboog

Er is - ten slotte - nog een derde gevelsteen die te maken heeft met het schutterswezen in Dordrecht en die wellicht (?) aldaar in het depot van de gemeente zich bevindt. Het gaat om de voorstelling van haakbussen. Het bijbehorende opschrift luidt: Dit huys was begonnen in Maert Alsmen schreef MVCXXXIII [= 1633] gheheel En twas voleynd tot schutters bogaert [= boomgaard, hof, schietwei] In July Ao MVCXLI [= 1641] in Dordrechtse prie[e]l Over het onderwerp ‘gevelstenen en schutterijen’ is tot dusverre in de SB bericht op de navolgende vindplaatsen: SB 23 (blz. 425, met ill.), SB 26 (blz. 469), SB 53 (blz. 920) en SB 75 (blz. 1421, met ills.). Via de webstek www.sb-stichting.nl kunt U die gegevens raadplegen en eventueel downloaden. Met vriendelijke groeten, Alfred Disch Genoemde literatuur Bartelet 2008 J. Bartelet: Gevelstenen in Maastricht. Zutphen 2008. [Voortreffelijk naslagwerk, inclusief de bronvermelding!] Thewissen 2008 H. Thewissen: De gezworen schutterijen van Maastricht, 1374-1579. Valkenburg aan de Geul 2008. Ubachs en Evers 2005 P.J.H. Ubachs en I.M.H. Evers: Historische encyclopedie Maastricht. Zutphen-Maastricht 2005. Zie aldaar de lemmata Gevelsteen (blz. 194-195), Nuyts (blz. 378, o.a. over gevelstenen) en Schutterij (blz. 470).

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1800

24 december 2008

Schuttersbrief - nummer 86

VAN: De Heer Jef Bartelet Beste Meneer Disch,

Maastricht, 21 december 2008

U noemt een paar voorbeelden van uithangtekens die gerelateerd zouden kunnen worden aan het schutterijwezen. Voor mij mag het, maar het is toch wel heel ver gezocht. Helaas zijn van een heleboel gevelstenen weinig of geen achtergrondgegevens voorhanden en kom je al heel vaak uit bij het betere giswerk (waar ik me ook wel eens schuldig aan maak). De gevelsteen met die twee geweren (zoals nu is gebleken niet in het Bonnefantendepot, maar helaas spoorloos) zou misschien iets te maken kunnen hebben met de toenmalige wapenindustrie van de bekende ‘pistoelmaecker’ François de la Haye aan de overkant (zie het bijgevoegde artikel uit weekblad De Ster). De St.-Joris van Grote Staat 43 was trouwens geen gevelsteen, maar die stond ‘in hout boven op het dak’ zoals Victor de Stuers het in 1867 nog vermeldde. NB: aan de overkant op de hoek van de Spilstraat was eertijds de St.-Joriskapel te vinden. Verband? De St.-Joris van Maastrichtse Brugstraat 12 heeft daar niets mee te maken. Er waren wel meer huizen met gelijksoortige afbeeldingen en namen. Dat geldt ook voor de ‘Keizer’.

Groetjes, Jef

Uit het Maastrichtse weekblad De Ster - editie van 3 oktober 2008

De VMG op zoek naar de ‘twee geweren’ Op donderdag 16 oktober om 17.00 uur wordt in boekhandel Selexyz (aanvang 17.00 uur) het eerste exemplaar van het boek ‘Gevelstenen in Maastricht’ uitgereikt aan wethouder Jean Jacobs. Aansluitend presenteert de VMG (Vrienden van Maastrichtse gevelstenen) zich als nieuwe stichting die de Maastrichtse gevelstenen wil gaan promoten door het verzamelen en geven van informatie via haar site www.maastrichtsegevelstenen.nl en vmg@maastrichtsegevelstenen.nl, maar daarnaast zal ze ook het behoud van het Maastrichtse gevelstenenbestand nastreven door ‘verwaarloosde, loslopende of verdwaalde’ gevelstenen op te knappen, te restaureren en te herplaatsen. Tijdens die introductie zou ook de steen met de twee geweren getoond worden; tenminste, dat was de bedoeling.

Zie voor de voortzetting van het krantenartikel de navolgende bladzijde.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 86

24 december 2008

1801

Om de steen voor restauratie en herplaatsing beschikbaar gesteld te krijgen was door de VMG een plan van aanpak opgesteld om het verzoek aan de huidige eigenaar voor medewerking grondig te onderbouwen. Achteraf een beetje voorbarig, want de steen met de 2 vuursteengeweren blijkt (voorlopig?) onvindbaar te zijn. Rond 1982 werden de geweren - ingemetseld in de keldervloer van Grote Staat 63 - door Jan Matthijsen ontdekt én gefotografeerd. Daarna is er ter plekke nog een grote verbouwing geweest en is sindsdien van de steen niets meer vernomen. Opmerkelijk is dat schuin aan de overkant op de hoek van de Dominicanerkerkstraat waar nu Dixons gevestigd is, de bekende ‘pistoelmaecker’ Francois de la Haye (stammend uit de geweermakersfamilie Van der Haven. alias De la Haye) een huis bezat. Dat was rond 1700 toen het type geweren zoals ze op de steen staan afgebeeld, gebruikt werd. Het is verleidelijk dat huis aan te wijzen als de oorspronkelijke plek waar de ‘twee geweren’ vandaan komen. Maar Francois had het de ‘Coninck van Denemarken’ genoemd naar een van zijn beste klanten. Als er al een uithangteken is geweest, zal dat dan ook zeker een afbeelding van de toenmalige koning Frederik IV zijn geweest. De twee geweren zullen dus vermoedelijk wel afkomstig zijn van het huis dat in de archieven ‘twee pistolen’ en ‘twee carbinders’ (= karabijnen) wordt genoemd, en dat is nu Grote Staat 65. Hoe de steen ten slotte in de keldervloer van het buurhuis op nr. 63 (dat trouwens ‘de gulle caroes’ = karos of koets werd genoemd) is terechtgekomen, blijft een raadsel. Op de foto is te zien dat de steen aan de rechterkant flink beschadigd is en zal moeten worden gerestaureerd en gepolychromeerd. Mochten de geweren boven water komen en een herplaatsing geregeld kunnen worden, dan wordt restauratie en het zoeken van een goede plek pas echt actueel. De VMG zal er naar streven stenen zo veel mogelijk op de oude plek te herplaatsen, maar in dit geval valt Grote Staat 63 dus af. Grote Staat 65 is dan wel vermoedelijk de oorspronkelijke standplaats, maar leent zich daar vanwege de gemoderniseerde winkelpui ook niet zo voor. Bij de zoektocht naar een adoptiegevel zal in ieder geval goed worden bekeken of gevelsteen en gevel goed bij elkaar passen. Er zou bv voorzichtig gedacht kunnen worden aan Papenstraat 2, de (toekomstige) achter-zijde van museum het Spaans Gouvernement, dat als pré heeft dat het een aantal van die oude Maastrichtse pistolen in de collectie heeft. Maar dat wordt dan pas onderwerp van overleg. Het is dus heel teleurstellend dat de VMG de ‘twee geweren’ nu niet kan laten zien, maar zij heeft ter vervanging - al is het dan maar voor even - de hand weten te leggen op twee andere uithangtekens die al lang uit het straatbeeld verdwenen zijn en die ook beslist de moeite waard zijn: In het Paradijs van Grote Staat 37 en de ‘Sint Hubertussteen’ die vroeger te zien was aan het O.L-Vrouweplein 25. Wie weet trouwens waar de ‘twee geweren’ gebleven zijn? Donderdag 16 oktober, 17.00 uur in boekhandel Selexyz Dominicanen: Boekpresentatie ‘Gevelstenen in Maastricht’ van Jef Bartelet. Introductie van ‘Vrienden van Maastrichtse gevelstenen’. Expositie van ‘In het Paradijs’ (privébezit, Oss) en ‘Sint Hubertus’ (Bonnefantenmuseum Maastricht, collectie LGOG) Zie ook: www.maastrichtsegevelstenen.nl

AAN: De Heer Jef Bartelet Beste Jef Bartelet, Maastricht, 21 december 2008 Met U ben ik het helemaal eens, dat de door mij genoemde 5 (vijf) mogelijkheden giswerk is. Ik heb er dan ook niet voor niets het labeltje ‘héél misschien’ aan gehangen. Na lezing van het De Sterartikel valt de gevelsteen met de twee gekruiste geweren vrijwel zeker al af. Het type afgebeelde geweren dagtekent immers pas van ±1700 en dus uit het schutterijloze tijdperk van Maastricht. Dat van de St.-Joriskapel was mij bekend. Wellicht niet aan U, dat de voormalige kruisbooggilde St.-Joris (1374-1632) in die kapel haar schuttersaltaar had. En misschien is U evenmin het navolgende bekend. Menig (dus beslist niet elk) ‘In de Keizer’-pand in binnen- en buitenland ontleent zijn naam aan een vroegere bewoner en/of eigenaar die schutterskeizer was, zoals in elk geval met zekerheid te zeggen is van het pand ‘De Kyzer’ aan de Rijksweg in het naburige dorp Gronsveld. En bij een ‘In de Papegaai’-gevelsteen, een Papegaaistraat en meer van dergelijke toponiemen zal iedere schutterijvorser onwillekeurig denken aan het destijds zéér populaire folkloristische fenomeen papegaaischieten alias koning(svogel)schieten. Vergeef het me dus maar, dat giswerk! -----Met vriendelijke groeten, Alfred Disch -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

1802

24 december 2008

Schuttersbrief - nummer 86

HET MILITIEARCHIEF EN DE SCHUTTERIJEN (1) De provincie Limburg VAN: De Heer J.H.A.L. (Jo) Pluymakers, schutterijvorser Beek (Lb.), 20 december 2008

INLEIDING Met ‘Militiearchief’ is hier het Archief van het Ministerie van Binnenlandse Zaken, afdeling Nationale Militie en Schutterijen bedoeld. Dit archief berust, evenals het Centraal Archief Vennootschappen (zie hierboven, blz. 1796) en het Centraal Archief Verenigingen (zie SB 85, blz. 1752-1757), in het Nationaal Archief te Den Haag. Zoals eerder vermeld (zie SB 85, blz. 1752), werden verzoeken om koninklijke goedkeuring van statuten ter verkrijging van rechtspersoonlijkheid gericht aan de koning. De behandeling werd uitgevoerd door de minister van Justitie. De hierop betrekking hebbende stukken kwamen na afhandeling terecht in het Centraal Archief Verenigingen, meer bekend onder de naam Verenigingenregister en behorend tot het archief van het Ministerie van Justitie. Van ongeveer 1880 af was het vrij gebruikelijk dat de statuten door de minister van Justitie mede ter inzage en voor advies werden gegeven aan zijn ambtgenoten van Binnenlandse Zaken en Oorlog. Dat gebeurde wanneer in de statuten bij de daar vermelde schutterijdoelstelling de term wapenhandel en/of 's lands weerbaarheid voorkwam. De minister van Binnenlandse Zaken informeerde dan bij de Commissaris der Koningin en die weer bij de betreffende burgemeester, of de schutterij in aanmerking zou kunnen komen voor de status van weerbaarheidsvereniging. Deze correspondentie kwam dan uiteindelijk terecht in het onderhavige archief. Het is veelal de overheid geweest die sturing heeft gegeven om weerbaarheidverenigingen óók te creëren uit de schuttersgezelschappen. De overheid had blijkbaar de gedachte dat dergelijke verenigingen wel eens nuttig zouden kunnen zijn als er calamiteiten dreigden. In vele gevallen bleken schutterijen echter zelf geen behoefte te hebben om als weerbaarheidsvereniging te gaan fungeren. Overigens moesten de schutterijen die dat wél wilden, toestemming tot oprichting als weerbaarheidvereniging vragen om als zodanig te kunnen optreden. De dan verleende toestemming werd vastgelegd in een Koninklijk Besluit. De weerbaarheidsverenigingen kregen wanneer zij hiertoe verzochten, munitie voor hun schietoefeningen en eventueel ook geweren. Uit bijgaand overzicht blijkt dat minstens veertien Limburgse schuttersgezelschappen de status van weerbaarheidsvereniging verkregen. In twee gevallen zijn de dossiers niet aanwezig, namelijk dat van Het Zandakker uit Venray, welk in 1899 de beoogde status verkreeg maar in 1906 vermoedelijk al weer verloor, en van St.-Hubertus uit Ubachsberg die aan het einde van 1911 weerbaarheidsvereniging werd. Beide staan dan ook niet in het hierna volgende schema, zodat het totale aantal op zestien komt. Het is mogelijk dat er na 1911 nog een enkel Limburgs gezelschap die status wel heeft ontvangen, maar het geraadpleegde archief loopt slechts tot dat jaar. Opvallend is dat, voor zover bekend, geen enkel schuttersgilde of schutterij uit Noord-Brabant of Gelderland van overheidswege die status verkreeg. Wellicht werden ze van overheidswege daarvoor niet benaderd of namen ze daartoe zelf geen initiatief. Overigens moet nog vermeld worden dat in de Nominatieve Staat van Verenigingen tot bevordering van 's Lands Weerbaarheid in Militaire Afdeelingen, een onderverdeling plaatsheeft in twee categorieën: a) zij die toestemming tot oprichting als weerbaarheidsvereniging hadden verkregen; b) zij die in hun statuten wel de doelstelling hadden staan van een weerbaarheidsvereniging, maar uitsluitend hadden gevraagd om goedkeuring van hun statuten ter verkrijging van rechtspersoonlijkheid. De Limburgse verenigingen die tot de laatste categorie behoren, zijn in het onderstaande overzicht gemerkt met een asterisk (*). In jaargang 1910 wordt uitdrukkelijk vermeld, dat alléén de verenigingen die toestemming tot oprichting hadden verkregen, recht konden doen gelden op de gunstige bepalingen genoemd in het Koninklijk Besluit (KB) van 12 mei 1867. En dat was de al genoemde verstrekking van munitie, zo nodig wapens, maar ook, indien daar behoefte aan was, personeel uit het leger om onderricht te geven in exercitie en wapengebruik. Dit KB geeft verder regels aan waar deze gezelschappen aan moesten voldoen. Het zou in de loop der jaren nog een aantal malen worden aangepast.

De materie over de weerbaarheidsgezelschappen is ondoorzichtig en roept daardoor tal van vragen op. Een nadere studie zou meer duidelijkheid moeten verschaffen, maar misschien is er nu al een andere onderzoeker die helderheid zou kunnen geven. Ik wacht het graag af!

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 86

22 december 2008

1803

OVERZICHT VAN KONINKLIJKE BESLUITEN INZAKE TOESTEMMING TOT OPRICHTING ALS WEERBAARHEIDSVERENIGING OF ANDERSZINS BETREFFENDE NEDERLANDS - LIMBURGSE SCHUTTERIJEN Bron Nationaal Archief te Den Haag: Archief Ministerie van Binnenlandse Zaken, afdeling Nationale Militie en Schutterijen (1828) 1865-1911; toegangsnummer 20444

Verklaring van afkortingen KB = Koninklijk Besluit WB = Weerbaarheidsvereniging CdK = Commissaris der Koningin HBS = Handboogschutterij

Noten 1) De schutterij voldeed niet aan de vereisten voor de status van weerbaarheidsvereniging. Bovendien blijkt nergens uit dat de schutterij die status beoogde. 2) In het dossier bevindt zich uitsluitend het KB betreffende de koninklijke goedkeuring der statuten. Uit de stukken in het dossier bij het Centraal Archief Verenigingen (=Verenigingenregister; zie SB 85, blz. 17521757) blijkt niet dat de schutterij de status van weerbaarheidsvereniging wenste. 3) De schutterij voldeed wél aan de vereisten voor de status van weerbaarheidsvereniging. Het schutterijbestuur werd verzocht om een verzoekschrift daartoe in te zenden, doch daar werd niet op gereageerd. Bestanddeelnummer 265 265 265

Plaats

Naam schutterij

Jaartal(len) correspondentie

Arcen Beek Beesel

265 265

Berg (en Terblijt) Bingelrade *

265 265 265

Blerick * Boshoven Brunssum *

265 265 265 265 265 265 265 265 265 265 265 265

Brunssum * Eys * Grathem Grevenbicht * Grubbenvorst * Haelen Heer Helden Jabeek * Kessel Klimmen * Maasbracht *

265 265 265

Maasbree * Maastricht * Maastricht *

St.-Sebastiaan L’Union HBS St.-Gegorius en St.Sebastianus St.-Monulfus en Gondulfus Schuttersvereeniging van Bingelrade St.-Thomas St.-Oda St.-Gregorius de Grote St.-Peter en Paulus St.-Sebastiaan St.-Severinus Eendracht St.-Jan St.-Agatha St.-Gerardus St.-Lambertus St.-Gertrudis St.-Hubertus St.-Sebastiaan Schuttersvereeniging van Maasbracht St.-Martinus De Doelen St.-Hubert I

265 265 265

Maastricht * Maastricht * Maastricht *

265

Maastricht *

265

Maastricht *

265

Maastricht

265

Maastricht *

St.-Hubert II Koningin Wilhelmina De Oude Schietvereeniging St.-Hubert Maastrichtse Schietvereeniging Wilhelmina Aanvankelijke naam: Les Carabiniers de la frontière Recht op 't Doel I flobert Recht op 't Doel II

1902 1897 1903

Toestemming tot oprichting als WB bij KB van 1) 1) 1)

Koninklijke goedkeuring der statuten bij KB van 23.09.1902, nr.38 18.12.1897, nr. 42 02.06.1903, nr. 68

1906, 1907

Niet afgehandeld

1890

15.11.1890, nr.36

1891 1904, 1905 1868, 1879 1908, 1909 1903 1886 1905, 1906 1898, 1899 1908, 1909 1905, 1906 1906, 1907 1901, 1902 1893 1900 1893 1886

11.09.1891, nr.30 1) 02.04.1868, nr.61 28.09.1909, nr.47 1) 2) 1) 3) 3) 1) 1) 1) 2) 1) 2) 2)

02.06.1905, nr.100 25.06.1879, nr.37 30.01.1909, nr.47 03.07.1903, nr.51 28.05.1886, nr.29 14.05.1906, nr.266 30.12.1898, nr.7 26.02.1909, nr.25 04.01.1906, nr.18 13.04.1907, nr.83 27.01.1902, nr.17 29.05.1893, nr.75 31.10.1900,nr.94 05.05.1893, nr.39 19.11.1886, nr.24

1893, 1894 1905 18266, 1880, 1905-1906 1906, 1907 1891, 1892 1907

16.10.1894, nr.18 16.11.1905, nr.51 24.10.1880, nr.19

30.07.1894, nr.38 20.06.1905, nr.54

19.06.1907, nr.62 02.09.1892, nr.26 14.10.1907, nr.54

16.02.1907, nr.31 15.06.1907, nr.19

1891

21.01.1891, nr.89

1892

18.10.1892, nr.39 Géén dossier in het Verenigingenregister

1898

04.01.1899, nr.8

1898, 1899

17.06.1899, nr.27

27.02.1889, nr.21

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1804

22 december 2008

Schuttersbrief - nummer 86

Bestanddeelnummer 265

Plaats

Naam schutterij

Jaartal(len) correspondentie

Maastricht *

Trajectum ad Mosam

266

Margraten *

266 266

Neer Nieuwenhagen

266 266 266 266 266 266 266 266 266 266 266

Nyswiller St.-Odilënberg Palenberg Sint-Pieter Schimmert * Schinveld * Sevenum * Siebengewald Simpelveld * Sittard Sittard

266 266 266 266

Strucht Susteren Ten Eschen Thorn *

266 266 266 266 266 266 266 266 266

Thorn Thull * Vaals * Vaesrade * Valkenburg * Valkenburg * Valkenburg * Valkenhuizen Venlo *

266 266 266 266 266 266

Venray Venray * Vijlen Voerendaal * Waubach * Wessem *

266

Wijlre *

St.-Bastiaan St.-Sebastiaan St.-Martinus St.-Gregorius, in 1899 genoemd: Koningin Wilhelmina St.-Dionysius Prins Hendrik Wilhelmina Christiaan de Wet St.-Sebastiaan St.-Eligius St.-Sebastianus Ons Genoegen St.-George St.-Hubertus HBS Volksweerbaarheid Sittard (in 1911 genoemd Oranje) St.-Mauritius St.-Peter en Paulus St.-Laurentius St.-Michiel (nadien: St.-Michaël) Oranje HBS St.-Hubertus St.-Paulus St.-Martinus De Jonge Schutterij De Oude Noble President Krüger St.-Hubertus Het Eereteken voor belangrijke krijgsbedrijven van Land-, Zeemacht & Koloniën St.-Anna St.-Petrus Banden St.-Joseph St.-Sebastianus St.-Joseph St.-Joris en St.Medardus St.-Maternus

1895 1901, 1904-1906 1884 1907 1902,1903 1898

266

Wijnandsrade *

St.-Stephanus

Toestemming tot oprichting als WB bij KB van 04.02.1895, nr.9 03.04.1906, nr.8 3) 1)

Koninklijke goedkeuring der statuten bij KB van 27.02.1895, nr.62 18.12.1905, nr.68 27.03.1884, nr.20 09.09.1907, nr.60 Niet verleend 05.08.1898, nr.68

1899 1898 1905 1898, 1902 1903 1894 1899–1901 1902, 1903 1902 1888 1907 1910

29.12.1899, nr.18 1) 1) 1) 1) 2) 3) 3) 1) 2) 1) 3)

30.08.1899, nr.40 Niet afgehandeld Niet afgehandeld 09.08.1898, nr.42 28.12.1903, nr.89 27.12.1894, nr.21 12.07.1901, nr.266 17.04.1903, nr.46 Niet afgehandeld 24.08.1888 ,nr.60 Niet afgehandeld Niet afgehandeld

1907 1905 1898 1889

1) 1) 1) 2)

Niet verleend 05.08.1905, nr.81 14.02.1899, nr.15 10.02.1889, nr.32

1907 1889 1888 1900 1891 1896, 1897 1903 1891 1908, 1909

1) 2) 2) 3) 2) 3) 3) 2) 3)

09.09.1907, nr.59 24.09.1889, nr.19 28.04.1888, nr.15 25.06.1900, nr.77 13.05.1891, nr.25 15.04.1897, nr. 4 26.10.1903, nr.41 17.03.1891, nr.33 12.02.1909, nr.58

1907, 1908 1899 1904 1898 1902, 1904 1903, 1904

3) 01.12.1899, nr.46 1) 28.12.1898, nr.86 18.07.1904, nr.84 1)

Niet afgehandeld 28.09.1899, nr.24 11.05.1904, nr.40 03.10.1898, nr.48 30.06.1902, nr.31 28.03.1904, nr.39

1884 1907 1894

3) 2)

29.05.1884, nr.37 07.09.1894, nr.43

SLOT Mochten er verenigingen zijn die meer informatie wensen over de inhoud van hun dossier(s), dan kunnen ze een uittreksel ontvangen van de meest relevante gegevens. Een verzoekje aan mij is voldoende. E-mailadres: jpluymakers@zonnet.nl. Beek (Lb.), december 2008 Jo Pluymakers ------

Koning Willem III 1849-1890

Koningin-regentes Emma 1890-1898 [Bron foto’s: www.google.nl → afbeeldingen]

Koningin Wilhelmina 1890 -1948 A.D.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Schuttersbrief - nummer 86

24 december 2008

1805

HET SCHUTTERIJWEZEN IN DE GEMEENTE HEERLEN (Lb.), VROEGER EN NU (2) Vervolg op SB 33, blz. 575

Het voormalige dorp en de huidige stadswijk Hoensbroek VAN: De Heer Paul Hazen, voorzitter van de Koninklijke Schutterij St.-Sebastiaan te Heerlerheide Hallo, Alfred.

Heerlerheide, gemeente Heerlern (Lb.), 14 december 2008

Onderstaand mailtje van dhr. Jan Bisschops vraagt om beantwoording. Omdat onze schutterij enkel stukken heeft bewaard over het eigen functioneren en de eigen historie, kunnen we geen verantwoorde antwoorden geven op de gestelde vragen. Ik ben er echter van overtuigd dat jij wel de juiste antwoorden kunt geven en wellicht nog meer informatie over de voormalige schutterij van Hoensbroek aan dhr Bisschops kunt verstekken. M.v.g., Paul Hazen From: jan@bisschops.net To: wilmahabets@hotmail.com [secretaris van de Koninklijke Schutterij St.-Sebastiaan te Heerlerheide] Subject: informatie-aanvraag Date: Sun, 14 Dec 2008 13:53:27 +0100 Geachte Mevrouw Habets, Ik heb Uw e-mailadres gevonden op de site van schutterij Sint-Sebastiaan uit Heerlerheide. Ik heb een vraag en ik hoop dat U mij daarmee kan helpen. Ik ben geboren en getogen in Hoensbroek, maar woon nu al jaren in Amersfoort. Ik ben altijd geïnteresseerd gebleven in Hoensbroek en koop daarom geregeld zaken die met Hoensbroek te maken hebben. Meestal prentbriefkaarten, maar nu een medaille die met de schutterij van Hoensbroek te maken heeft. Ik heb een afbeelding van de voor- en achterzijde bijgevoegd. De medaille is in messing / brons, met een doorsnede van circa 39 mm, en de tekst is ‘Schutterij St. Sebastian Hoensbroek 23 Mei 1904’. Ik heb al achterhaald dat 23 mei 1904 de tweede pinksterdag van 1904 was en dat de Hoensbroekse schutterij het koningsschieten altijd op tweede pinksterdag organiseerde. Dat gaat allemaal nog niet over Sint-Sebastiaan uit Heerlerheide, maar dat komt nu. Het historisch overzicht op Uw site laat zien dat er heel wat research is verricht. Ik ga ervan uit dat de verschillende aangrenzende schutterijen min of meer gelijke gebruiken hadden. Kunt U mij vertellen waarvoor de medaille waarschijnlijk bedoeld was, in 1904. Was het in die tijd gebruik dat iedere deelnemer een medaille kreeg of is die medaille uitgereikt aan iemand die een bijzondere prestatie heeft geleverd? En voor welke prestaties werden destijds dan medailles uitgereikt? Ik hoop volgend jaar een keer naar het archief in Heerlen te kunnen gaan om in kranten van 24 mei 1904 te kijken of er informatie te vinden is over het evenement van 23 mei 1904 van de schutterij in Hoensbroek. Vanwege de afstand moet dat helaas nog even wachten. Alvast bedankt voor Uw hulp! Met vriendelijke groeten, Jan Bisschops

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1806

24 december 2008

Schuttersbrief - nummer 86

AAN: De Heer J.E.M. (Jan) Bisschops, als oud-Hoensbroekenaar geïnteresseerd in de voormalige schutterij van Hoensbroek Geachte Heer Bisschops,

Maastricht, 15 december 2008

Uw vraag aan schutterijsecretaris Mw. Wilma Habets werd via voorzitter Paul Hazen van de schutterij van Heerlerheide aan mij voorgelegd. Op de voorzijde van de medaille staat de tekst: EINIG UND TREU (= Eensgezind en Trouw). Op de keerzijde lees ik: Schuttery / St. Sebastian / Hoensbroek / 23 Mei / 1904. De tekst is niet helemaal duidelijk leesbaar. Hoe is de schutterijnaam gespeld? Staat er inderdaad: Sebastian (en dus niet Sebastiaan)? Graag Uw commentaar. Ik heb een vermoeden (maar niet meer dan dat) wat het antwoord op Uw vraag is. Ik zal daarover berichten in de Schuttersbrief. Met vriendelijke groeten, Alfred Disch

VAN: De Heer Jan Bisschops [Twee e-mails hier samengevoegd tot één] Hooglanderveen, gemeente Amersfoort (Utr.), 15 december 2008 Geachte Heer Disch, Hartelijk dank voor Uw reactie. Ik ben benieuwd naar Uw vermoeden. De tekst op de medaille is: ‘Schutterij St. Sebastian Hoensbroek 23 Mei 1904’. Inderdaad dus Sebastian, met één a en niet met twee zoals je zou verwachten. Wellicht was er te weinig ruimte voor de tweede a. Wellicht is het zo dat de medaille in Duitsland gekocht is (de voorzijde wijst ook op een Duitse oorsprong) en ook daar gegraveerd is. Dan is Sebastian niet zo vreemd. Ik zou me kunnen voorstellen dat de medaille in Aken gekocht en gegraveerd is. Mijn overgrootvader, bijvoorbeeld, liep in die tijd wekelijks met een mand eieren van Hoensbroek naar de markt in Aken. Hij zal wel niet de enige inwoner van Hoensbroek geweest zijn. Groeten, Jan Bisschops

AAN: De Heer Jan Bisschops Geachte Heer Bisschops,

Maastricht, 15 december 2008

Het gaat hier, zoals dhr. Paul Hazen al meedeelde, om een medaille van de voormalige schutterij St.-Sebastiaan te Hoensbroek. Schietwapen (niet aanvankelijk?): het geweer en, ten laatste, de zware buks. De schutterij werd ook genoemd: ‘Schuttersvereeniging St.Sebastiaan’ (Staatscourant van 16.10.1879); ‘Koninklyke [sic!] Schuttery St.Sebastiaan Hoensbroek’ (tekst op vaandel uit 1913); ‘St.Sebastianusgilde’ (Jolles 1936).; ‘Schutterij St.Sebastianus’ (1939). De schutterij was mogelijk lang vóór 1633 opgericht en werd vermoedelijk in 1940 opgeheven. Zij ontving bij Koninklijk Besluit - nr. 23 van 17.9.1879 (!) goedkeuring van haar statuten, die anderhalve week tevoren (8.9.1879) bij besluit van de algemene ledenvergadering waren vastgesteld (aldus het Nationaal Archief te Den Haag: Verenigingenregister, bestanddeelnummers 603 en 48189). In 1904 was het dus exact een kwart eeuw geleden, dat de schutterij koninklijke goedkeuring van haar statuten had verkregen en daarmee rechtspersoonlijkheid. Reden in 1904 om een zilveren jubileum te vieren? Wellicht. Héél misschien heeft daarbij ook een rol gespeeld, dat de schutterij toen dacht (maar dan ten onrechte) tevens in 1879 het predicaat Koninklijk te hebben gekregen; zie in dat verband hierboven de tekst op het vaandel uit 1913. Het blijft echter raadzaam om enkele lokale en regionale krantenedities van omstreeks 23 mei 1904 te raadplegen. Pas dan kan echt komen vast te staan wat de Hoensbroekse schutterij op die datum precies te vieren had. Met vriendelijke groeten, Alfred Disch Enkele publicaties * Jolles 1936 = J.A. Jolles: De Schuttersgilden en Schutterijen van Limburg. Overzicht van hetgeen nog bestaat. Deel 1, in: Publications LGOG, Maastricht 1936, blz. 1-139. Zie blz. 15, 17 en 87-88. * Schuttersbrief eerder over de schutterij van Hoensbroek, zie: SB 85, blz. 1754 en 1783. Via de webstek www.sb-stichting.nl zijn de betreffende passages te raadplegen en te downloaden. * E.Slanghen: Het markgraafschap Hoensbroeck gevolgd door geschiedkundige aanteekeningen over het voormalige Land van Valkenburg. Maastricht 1859. Zie blz. 102-103, 106 en 131. * J.M.van de Venne, J.Th.H. de Win en P.A.H.M. Peeters: Geschiedenis van Hoensbroek. Hoensbroek 1967. Zie de paragraaf ‘De Schutterij St.Sebastianus’ op blz. 228-230 met correctie op blz. 864 alsmede, over ‘schutten’ in 1632-1633 als wachters op het kasteel van Hoensbroek, blz. 465 en 487. -----------

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 86

24 december 2008

1807

BALBOOGSCHIETEN (2) Vervolg op SB 85, blz. 1744-1748

VAN: Alfred Disch, schutterijvorser Beste Schutters en Schuttersvrienden,

Maastricht, 17 december 2008

Balboog, ook: bolboog, kogelboog, klootboog, kluitboog en… In een van de bekende catalogi van ‘Hessink’s Veilingen BV’ te Nijmegen vond ik een zesde term: ballister, waarschijnlijk afgeleid van het Latijnse balista (= kruisboog). Het woord ballister komt in de Dikke Van Dale niet voor en ook de zoekmachine Google weet er kennelijk geen goed raad mee. Op de veiling van 17 t/m 21 september 2002 bood het Nijmeegse veilinghuis Hessink kruisbogen van het type balboog onder de nummers 4362 t/m 4364 te koop aan: zie de bijgaande afbeeldingen met bijschriften, ontleend aan Catalogus Kunst- & Antiekveiling 2002, Nijmegen 2002. Maar het makkelijkst is toch wel om gewoon de website www.hessink.nl te raadplegen; een en ander wijst zich dan vanzelf uit. Door de onderstaande blauwe catalogusnummers aan te klikken, krijgt U de foto’s sterk vergroot en in alle scherpte te zien. De diverse details zijn dan héél goed waarneembaar. Met vriendelijke groeten, Alfred Disch 4362 Kruisboog of 'kloot'boog. Duitsland, 18de eeuw.

Zgn. ‘ballister’. Stalen boog door een spie verankerd. Voor het gaffelvizier een bevestigingsoog. Op de stalen kolom het geïntegreerde spanmechanisme en klapvizier, met merkteken van een hert en 'kerf'decoraties. Met gevlochten boogpees. De houten kolf met gestoken initialen; 'IGI'. De linkerwang van de kolf met rond herts-hoornen medaillon van een naar rechts vluchtend hert. Lengte: 63½ cm. Boogbreedte 43 cm. € 700 / 1000.

4363 Kogelboog. Duitsland, 19de eeuw.

Achtkantige, gladde stalen loop met afgeronde hoeken en korrelvizier. De stalen boog gefixeerd met 'Hamburgse schroeven', voorzien van gevlochten pees. Notenhouten kolf met messing trekkerbeugel en ijzeren kolfplaat. Lengte: 120 cm. Gebruikt bij de schutterij voor opgelegd schieten. Literatuur: Sir Ralph Payne-Gallwey, pag. 221. € 1000 / 1200.

4364 Klootboog. Duitsland, 19de eeuw.

Zgn. ‘ballister’. Stalen boog met dubbele gevlochten pees. De houten schacht met stalen vorkvizier en dito beslag. Aan de voorzijde een stalen boogvatting. Spanninginrichting verzonken in de schacht, waarop een inklapbaar oogvizier. Lengte: 75 cm. Boogbreedte: 75½ cm. Schacht van latere datum. Literatuur: Crossbows, Treasures of the Tower, pag. 17. € 300 / 400.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1808

24 december 2008

Schuttersbrief - nummer 86

HET SCHUTTERIJWEZEN TE AMSTERDAM, VROEGER EN NU (3) Vervolg op SB 53, blz. 923, en SB 59, blz. 1044

Krijgt Amsterdam weer een schutterij en zelfs méér dan één?

Bron: Het Parool, editie van dinsdag 18 november 2008, blz. 14, kolom 3 t/m 5.

*) Noot van de SB-redactie Met dank aan dhr. Jo Pluymakers te Beek (Lb.), die mij de fotokopie digitaal aangeleverd heeft. Inmiddels heb ik contact opgenomen met de initiatiefnemer Rob van der Meer. Ik kan nu dan ook gelukkig zeggen… Wordt vervolgd. En wie niet zolang wachten wil, kan tussentijds altijd terecht op de website www.schutterijvanamsterdam.nl. Zie ook hierna op blz. 1821 in de rubriek Mededelingen. Alfred Disch

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 86

24 december 2008

1809

EGS: RIDDERORDE VAN DE HEILIGE SEBASTIAAN IN EUROPA (3) Vervolg op SB 43, blz. 703, en SB 85, blz. 1758

Heraldisch wapen van de Ridderorde van de Heilige Sebastiaan in Europa

Overzicht van de door de Ridderorde gedane caritatieve giften, 1998-2008 Beste Schutters en Schuttersvrienden,

Maastricht, 5 december 2008

Bij schrijven van 5 december jl. stuurde de algemeen secretaris van de EGS en tevens kanselier van de Ridderorde, Peter-Olaf Hoffmann, ons een aantal stukken toe betreffende de giften die door de Ridderorde de afgelopen tien jaar gedaan zijn ten behoeve van een aantal goede doelen. Wilfried Krüger, aalmoezenier van de Ridderorde, verzorgde de financiële verantwoording. Hij laat weten, dat de Ridderorde naar aanleiding van de hierna te noemen caritatieve acties bij gelegenheid van het Europees Schutterstreffen (EST) in 1998, 2000, 2003 en 2006 alsmede dankzij bijdragen van de leden van de Ridderorde tijdens de periode 1998-2008 in totaal € 115.000,- ter beschikking heeft gesteld aan goede doelen. EST 1998 in Krakau, Polen Hier werd de bouw mede mogelijk gemaakt van een compleet nieuw huis met inbegrip van een ambulancecentrum van de Broeder Albert-Stichting voor zwaar gehandicapte jongeren te Radwanowicze. EST 2000 in Garrel, Duitsland Sinds de kernreactorramp in Tschernobyl wonen in de stad Luck / Loetsk (Oekraïne) vele dakloze alsmede lichamelijk en geestelijk gehandicapte kinderen. Met de verstrekte gelden konden het aantal maaltijden in de gaarkeuken vermeerderd, de gratis verstrekking van medicamenten ondersteund en het beheer van een weeshuis gegarandeerd worden. EST 2003 in Vöcklabruck, Oostenrijk De Broeder Albert-Strichting te Radwanowicze (P) ontving opnieuw steun. Dankzij de ingezamelde giften konden nieuwe ramen in het bestaande oude huis aangebracht worden. EST 2006 in Bernheze, Nederland Te Kobylin (P) werd de inrichting van een dagverblijf voor meervoudig-gehandicapten mede mogelijk gemaakt evenals in Mumbai / Bombay (Indië) een polikliniek en een kleine TBC-kliniek voor straatkinderen. [Voor meer informatie zie SB 48, blz. 818]. Daarbij komt nog, dat de opbrengst van de kerkcollectes bij gelegenheid van de voorjaars- en najaarszittingen eveneens naar de diverse projecten gegaan is. De Ridderorde heeft dankzij het besluit om vanaf 2006 een bijdrage van € 15,- per lid voor caritatieve doelen te heffen, zich ook voor de toekomst verzekerd van blijvende hulp aan goede doelen. EST 2009 in Kinrooi, België Met het oog op het het Europees Schutterstreffen 2009 in Kinrooi is een totale bijdrage gepland in de orde van grootte van € 10.000,-. Het bestuur van de EGS-Regio 4 (waaronder België valt) heeft de navolgende goede doelen voorgesteld: * steun aan een Belgische missionaris; * steun aan vakantieverblijf (in België) voor kinderen uit Tschernobyl; * steun aan hulptransporten naar Roemenië.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 86

24 december 2008

1809

Bovendien dienen aan de organisatie van goede doelen wederom de kerkcollectes ter beschikking gesteld te worden. Dankzij deze collectes kon in 2008 verdere geldelijke steun verleend worden, t.w.: * n.a.v. de voorjaarsvergadering in Büren € 1.000,- voor de Stefan Morsch-Stichting; * n.a.v. de extra-vergadering in Kinrooi: € 300,- voor ’t Henke te Molbergen; * n.a.v. de najaarsvergadering in Korschenbroich een bedrag voor straatkinderen in La Paz (project van pastor Neudorfer). Wilfried Krüger sluit zijn financiële verantwoording af met de navolgende woorden (vertaald uit het Duits): Wij hopen, dat we door de energieke steun van de leden van de Ridderorde ook in de komende jaren steeds weer goed kunnen doen in de zin van ons devies: PRO DEO - PRO EUROPIAE CHRISTIANI UNITATE - PRO VITA

Noot van de SB-redactie Wegens plaatsgebrek kunnen in dit nummer geen foto’s worden opgenomen van een aantal van de hierboven genoemde projecten. In een later SB-nummer zullen we deze omissie goedmaken. Alfred Disch ------

BenoemingenVervolg VAN: Dr. W.F.A. (Willem) Heemskerk, internationaal waterjurist, oud-burgemeester van Echt (Lb.), auteur Beste Alfred,

Echt, gemeente Echt-Susteren (Lb.), 14 december 2008

In de eerste plaats wil ik je feliciteren met jouw prachtige, multifunctionele, internationale en digitale schutterstijdschrift. Dit geldt ook al jouw actieve medewerkers / medewerksters en de lay-outman. Ook het laatste uitgebreide nummer was weer heel mooi. Tegelijk wil ik jou en de anderen goede kerstdagen toewensen en een zalig 2009, zulks in goede gezondheid! Deo volente veel succes voor de toekomst. Van deze gelegenheid maak ik gebruik je mede te delen - ik kan dit helaas niet meer in je publicaties nagaan of het jou (cum tuis) bekend is dat mijn naam ook geplaatst dient te worden in de uitgelezen lijst van gedecoreerden in de voorname Ridderorde van de Heilige Sebastiaan in Europa. In een mooie, goed geargumenteerde officiële brief van kanselier H. Wallrath, dd. 15 september 1989, werd mij bericht dat mij de eer toeviel door het bevoegd gezag benoemd te zijn tot Officier in de vermelde Orde. De plechtige investituur geschiedde door aartshertog Dr. Otto von Habsburg in de karakteristieke raadzaal van de gemeente Valkenburg aan de Geul in bijzijn van tal van genodigden en andere gedecoreerden, Europese schuttersvrienden, met name uit Duitsland, en wel op 24 september 1989. Deze Europese Orde - mij vooral toegekend wegens mijn inspanningen, met name als auteur en oud-burgemeester van Echt (en voorheen van Posterholt en Sint-Odiliënberg), voor de eenheid van Europa - kan tevens worden aangemerkt als Huisorde van het Huis Habsburg! Ik vond het nuttig je dit aanvullende bericht mede te delen, opdat niet later misverstanden ontstaan. Nogmaals met beste wensen voor jou en de anderen, Willem Heemskerk, www.drwillemheemskerk.nl Reactie van de redactie Beste Willem, Zie ook hierna op blz. 1819. Ter informatie van jou en alle SB-lezers wijs ik erop, dat de vorige aflevering van deze rubriek uitsluitend (!) ging over ‘de 22 personen die eind augustus jl. in de St.-Andreaskerk te Korschenbroich (Noord-Rijnland-Westfalen) geïnstalleerd zijn tot ridder, officier, commandeur of kanselier van de Ridderorde van de Heilige Sebastiaan in Europa’, zoals het letterlijk in de aanvangszin op blz. 1758 vermeld staat. Niettemin herinner je met jouw ‘aanvullende bericht’ mij aan een oud voornemen van mij om eens te bekijken, of er in de SB een complete (!) naamlijst kan worden opgenomen van alle leden van de Ridderorde. Ik zal nog heden de huidige kanselier van de Ridderorde daarom vragen. Met vriendelijke groeten, Alfred Disch. -----------

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1810

24 december 2008

Schuttersbrief - nummer 86

EST 2009: HET EUROPEES SCHUTTERSTREFFEN 2009 IN KINROOI, BELGISCH LIMBURG (4) Vervolg op SB 73, blz. 1412, SB 82, blz. 1657-1658, en SB 83, blz. 1678-1679

VAN: De Heer Hubert Brouns, burgemeester van Kinrooi en voorzitter Stuurgroep EST Kinrooi 2009 Geachte Heer Disch,

Kinrooi (Belg. Lb.), 12 november 2008

Hierbij bezorg ik U een persbericht over het Europees Schutterstreffen dat in augustus 2009 in Kinrooi zal worden georganiseerd. Ik hoop dat U er de nodige aandacht aan zal kunnen besteden. Met vriendelijke groeten, Hubert Brouns

PERSBERICHT

Europees Schutterstreffen 2009 Kinrooi, 28-29-30 augustus 2009 Het Europees Schutterstreffen is een cultuurhistorisch evenement dat om de drie jaar wordt georganiseerd in samenwerking met de Europese Gemeenschap van historische Schuttersgilden (EGS). President van deze vereniging is de Belgische prins Charles-Louis de Mérode. Deze Europese vereniging groepeert zo’n 2.405 schutterijen uit gans Europa, voornamelijk uit Duitsland, Nederland, Polen, België, Frankrijk, Oostenrijk, Tsjechië en Kroatië met in totaal zo’n 639.000 schutters! Europese kameraadschap en broederschap De EGS wil de tradities, zeden en gebruiken van de aangesloten organisaties behouden en ondersteunen om zo te komen tot een verenigd Europa. Zij wil de geest van Europese kameraadschap en broederschap bevorderen. Om dit doel te bereiken organiseert de EGS tal van activiteiten met als belangrijkste het driejaarlijkse Europees Koningschieten. Tijdens de vorige editie in Bernheze vaardigden bijna 600 schutterijen hun koning en prins af om onderling te strijden voor de titel van Europees schutterskoning en schuttersprins. Duurzame grensoverschrijdende samenwerking Sinds 1975 werd dit Europees topschuttersfeest al vijftien keer georganiseerd. In Kinrooi (NoordoostLimburg) zal in augustus 2009 de 16de editie worden georganiseerd. 1975 1977 1979 1981 1982 1985

Aken (D) Nijmegen (NL) Peer (B) Koblenz (D) Eindhoven (NL) Eupen (B)

1987 1989 1992 1994 1996 1998

Lippstadt (D) Valkenburg (NL) Genk (B) Medebach (D) Haaksbergen (NL) Krakau (P)

2000 2003 2006 2009

Garrel (D) Vöcklabruck (Au) Bernheze (NL) Kinrooi (B)

In 2012 is het Poolse Tuchola aan de beurt en in 2015 volgt het Duitse Peine. Dit Europese folkloristische topevenement wordt op 28, 29 en 30 augustus 2009 in Kinrooi georganiseerd. Gedurende deze drie dagen worden zo’n 50.000 bezoekers verwacht. De organisatie van dit massaevenement is in handen van de vzw EST 2009 waarin de acht schutterijen van Kinrooi zijn gegroepeerd onder het voorzitterschap van burgemeester Hubert Brouns. De volgende schutterijen staan in voor de organisatie: Breydelzonen Kessenich, Sint-Ambrosius Kinrooi, Sint-Hubertus Manestraat, Sint-Lambertus Molenbeersel, Sint-Martinus Kessenich, Sint-Martinus Kinrooi, Sint-Martinus Grootbeersel en Sint-Servatius Raam. Voor de voortzetting van dit persbericht zie de navolgende bladzijde.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1812

24 december 2008

Schuttersbrief - nummer 86

Het EST draagt bij tot een duurzame grensoverschrijdende samenwerking, aangezien het al voor de 16de keer zal worden georganiseerd. De organisatie van dit feest heeft in het verleden al geleid tot een sterkere uitwisseling tussen vooral de Belgische, Nederlandse, Duitse en Poolse schutterijen. Het is een unieke gelegenheid om kennis te maken met maar liefst negen verschillende ‘schuttersdisciplines’ uit gans Europa, nl. Sint-Jansbogen op doel, kruisbogen op doel, handbogen op doel, luchtbuks liggende wip, handbogen liggende wip, klepschieten, OSV-schieten, OLS-schieten en lepeltjesschieten. Daarnaast kan men tijdens de optocht kennismaken met de talrijke verschillende uitingen van de (schutters-) cultuur uit gans Europa. Het hoogtepunt van het driedaagse feest is het koningen prinsschieten. Hoe het ‘koningschieten’ gebeurt, wordt hieronder door Peter Ressen, secretaris van de Federatie van Vlaamse historische Schuttersgilden, uitgelegd. Koningschieten Naar eeuwenoud gebruik wordt meestal jaarlijks door de leden van een schutterij of gilde ‘op de vogel geschoten’. In de oude reglementen is er immers sprake van ‘voghel’ of ‘papagaey’ schieten. In veel gevallen is dit een houten vogel, geplaatst op een paal. Degene die het laatste stukje afschiet, mag zich koning van de schutterij noemen voor een jaar. Door loting wordt de volgorde van schieten bepaald. Omdat men niet overal kan schieten op een houten vogel, is men op zoek gegaan naar alternatieven. Zo ziet men in onze streken in plaats van een houten vogel in veel gevallen een vogel, getekend en geschilderd op een houten plaat. Rond deze getekende vogel is een zwarte ring aangebracht. Door deze zwarte ring weg te schieten, zal op een gegeven ogenblik de vogel naar beneden vallen. Diegene die het laatste schot gelost heeft voor het vallen van de vogel, is koning. Door de oprichting van koepelorganisaties worden er koningschietingen georganiseerd op alle niveaus, waarbij de koningen van de verenigingen de strijd aangaan met de koningen van andere schutterijen. Zo kennen wij in België het jaarlijkse nationaal koningschieten, en op Europees niveau het driejaarlijkse Europees koningschieten. Peter Ressen Adresgegevens Het secretariaat van het EST 2009 is gevestigd in het gemeentehuis van Kinrooi: Breeërsteenweg 146, B 3640 Kinrooi. Voor meer informatie over het EST 2009 kan men mailen naar info@est2009.be. Telefonisch is het secretariaat bereikbaar op (00.32.) (0)89 - 70 03 27 (Els Hawinkel). Ook op de website www.est2009.be vind je een hoop informatie.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 86

24 december 2008

1813

VAN: De Heer Hubert van Eygen, lid Stuurgroep EST Kinrooi 2009 alsmede lid Werkgroep PR en Sponsoring EST Kinrooi 2009 Geachte, Kinrooi (Belg.Lb.), 5 december 2008 Hierbij bezorg ik U een persbericht in verband met de ondertekening van het samenwerkingsakkoord rond de catering van het Europees Schutterstreffen dat volgend jaar in augustus zal georganiseerd worden in Kinrooi. Een tweede korte bericht handelt over de ‘schietdemodag’ die de stuurgroep van EST 2009 organiseerde op zondag 30 november. Uit beide activiteiten blijkt dat de voorbereiding van dit groot Europees Schutterstreffen op volle toeren draait! Ik hoop dat U de nodige aandacht zal besteden aan dit bericht. Met vriendelijke groeten, Hubert van Eygen, pr-verantwoordelijke EST 2009

PERSBERICHT

Stuurgroep organiseerde al klein EST-tje en kroonde eerste koning… Op zondag 30 november organiseerde de stuurgroep van het Europees Schutterstreffen een ‘schietdemodag’. In de namiddag verzamelden een 60-tal vrijwilligers van de talrijke werkgroepen die het EST voorbereiden, in het lokaal van schutterij Sint-Martinus te Kinrooi. Daar konden zij kennismaken met diverse schietdisciplines zoals handboog schieten op de liggende wip, klepschieten, OLS-buksschieten, luchtbuksschieten op bolletjes en het koningsschieten. Deze werden gedemonstreerd door schuttersgilden uit verschillende Belgische provincies. Deze disciplines zullen - naast andere - ook georganiseerd worden tijdens het Europees Schutterstreffen in 2009. Uiteraard vormde het koningsschieten de apotheose van de namiddag. Uiteindelijk zorgde het schot van Jef Baens uit Molenbeersel ervoor dat de vogel viel. Hij werd door burgemeester Hubert Brouns, de voorzitter van de stuurgroep, als ‘stuurgroep’-koning gehuldigd met een uitzonderlijk grote medaille! Na het schieten volgde een uitgebreid Breugeliaans buffet om weer op krachten te komen.

Aan de leden van de EST-werkgroepen werden de beginselen van de diverse schietdisciplines bijgebracht. Geheel rechts: de winnaar van het ‘Stuurgroep-koningschieten’.

Voor de voortzetting van dit persbericht zie de navolgende bladzijde.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1814

24 december 2008

Schuttersbrief - nummer 86

Na afloop van het schieten konden de EST-werkgroepen smullen van een heerlijk buffet

De puike organisatie van deze middag bewijst dat de voorbereiding van het Europees Schutterstreffen in goede handen is!

PERSBERICHT

EST leert Europese schutters Belgisch bier drinken! Op 28, 29 en 30 augustus 2009 wordt in Kinrooi (Belgisch Limburg) het driejaarlijks Europees Schutterstreffen georganiseerd. Om de tienduizenden bezoekers uit heel Europa tijdens dit groots evenement te voor-zien van de lekkerste hapjes en drankjes, werd op dinsdag 2 december een samenwerkingsakkoord getekend met Hansen Dranken en Ambassade Kessenich. Eten en drinken De werkgroep catering van het EST is al enkele maanden op zoek naar leveranciers van drank en eten voor dit schutterstreffen. Uiteindelijk koos men voor de leveranciers die de beste prijs/kwaliteitsverhouding konden garanderen en die ook cateringervaring hadden tijdens grote evenementen. Voor de dranken koos men voor de Nederlandse firma Hansen Dranken. Deze leverancier zal er voor zorgen dat de Primuspils van brouwerij Haacht rijkelijk zal vloeien op de feestweide aan de Vlasbrei te Molen-beersel. Zo zullen schutters uit onder andere Polen, Tsjechië, Kroatië, Duitsland, Frankrijk en Nederland ons Belgisch bier leren drinken! Het eten zal geserveerd worden door Ambassade Kessenich. Deze cateraar zal hoofdzakelijk Belgische gerechten serveren maar het menu zal ook aangepast worden aan de smaak van het internationaal gezelschap! Beide partners hebben tijdens talrijke internationale manifestaties al hun degelijkheid én kunde bewezen.

Het contract met Hansen Dranken en Ambassade Kessenich werd ondertekend in het sfeervolle restaurant De Ambassade aan het douanekantoor te Kessenich

[Bron foto’s: www.est2009.be; fotograaf: Hubert van Eygen]

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 86

24 december 2008

1815

HET PREDICAAT ‘KONINKLIJK’ (12) Vervolg op SB 85, blz. 1783-1786

Ten onrechte Koninklijk en/of ten onrechte Koninklijk erkendVervolg VAN: De Heer J.H.A.L. (Jo) Pluymakers, schutterijvorser Beste Alfred, Beek (Lb.), 10 oktober 2008 In jouw mailing van begin deze maand [zie SB 85, blz. 1783-1784] geef je twee overzichten waarin de Nederlands-Limburgse schuttersorganisaties worden opgesomd die ten onrechte in hun naam het predicaat Koninklijk of de aanduiding Koninklijk erkend ooit hebben gevoerd dan wel nog steeds voeren. Uit welke gegevens heb jij die schuttersorganisaties kunnen achterhalen? Groetjes, Jo

AAN: De Heer Jo Pluymakers Beste Jo, Maastricht, 10 oktober 2008 De bronnen waaruit ik mijn gegevens geput heb, zijn zéér divers. De belangrijkste heb ik genummerd, van 1 t/m 10. De summiere toelichting geef ik direct erbij of zij volgt na de beide overzichten. Het ene overzicht betreft het ten onrechte gevoerd hebben of het nog steeds ten onrechte voeren van het predicaat Koninklijk. Het andere overzicht heeft betrekking op het ten onrechte gevoerd hebben of het nog steeds ten onrechte voeren van de benaming Koninklijk erkend. De aanduiding nog steeds is in beide overzichten afgekort tot ‘n.s.’ in rood. Na het toelichtende overzichtje inzake de genummerde bronnen heb ik nog een zestal slotopmerkingen geplaatst.

Bronnen m.b.t. onjuist gebruik van het predicaat Koninklijk Altweert (St.-Antonius): bron 6 (i.c. Janssen e.a. 1987)

Maastricht [Wilhelmina]: bron 6 (adresboek 1913+1916)

Amstenrade (St.-Gertrudis): bron 3a

Merkelbeek (St.-Johannes en St.-Clemens): bron 6

Beek [St.-Martinus (II)]: bron 1 (dd. 2.4.1973)

Nattenhoven (St.-Hubertus; n.s.): bron 7 / bron 10, blz. 1498

Beek (L’Union): bron 6

Neerbeek (St.-Martinus): bron 4 (let wel: GA Weert)

Bingelrade (St.-Lambertus): bron 3b (lint) en bron 6

Nieuwenhagen (Sportschuttersbond): bron 9

Blerick (St.-Thomas): bron 9

Nieuwenhagen (Wilhelmina): bron 3a

Brunssum (St.-Gregorius de Grote): bron 3a

Roermond (Willem Tell): bron 6 (krant uit 1897)

Chèvremont (St.-Michaël): bron 6 (i.c. kranten).

Schimmert (St.-Sebastianus): bron 3b (anno 1901)

Eys (St.-Sebast.): bron 3a (1909) & bron 4 (kasboek 1886)

Sittard (Amicitia): bron 4 (let wel: schuttenboek Houthem)

Geleen (St.-Marcellinus en St.-Petrus): bron 6

Spaubeek (St.-Laurentius): bron 6 (krant uit 1896)

Geverik (Willem Tell): bron 6

Stein (St.-Joseph): bron 6 (i.c. Flier 2003)

Gracht (St.-Hendrik): bron 2 (i.c. koningsschild 1926)

Strucht (St.-Mauritius): bron 3a (niet gedateeerd)

Gulpen (St.-Hubertus): bron 6

Thull (St.-Hubertus): bron 6 (i.c. krant van 23.5.1896)

Haelen (St.-Agatha): bron 8 (anno 1920)

Ubachsberg (St.-Hubertus): bron 6

Heerlerheide (St.-Sebastianus): bron 2 (keizersplaat 1890)

Vaals (St.-Paulus): bron 2 (i.c. inscriptie 1888)

Hoensbroek (St.-Sebastianus): bron 3a (1913)

Valkenburg (Jonge Nobele): bron 2 (schuttenboek 1897)

Horst (Wilhelmina): bron 6 (krant van 2.5.1900)

Valkenburg (De Oude Nobele): bron 6 (krant uit 1898)

Jabeek (St.-Gertrudis): bron 3a

Venray (Diana): bron 6

Sint-Joost [St.-Joris (II)]: bron 4 (i.c. ereledenlijst 1919)

Venray (Het Hof alias St.-Petrus Banden): bron 6 (krant)

Klein-Nulland (Prins Hendrik; n.s.): bron 6

Venray (Het Zandakker alias St.-Jan): bron 6 (krant)

Klimmen (St.-Sebastianus): bron 10, blz. 952 en 1221-1222

Voerendaal (St.-Sebastianus): bron 3b (uit 1894)

Krawinkel (St.-Antonius.): bron 5 (anno 1919)

Waubach (St.-Joseph): bron 4 (berustend bij gemeente)

Maasbree [St.-Martinus (1)]: bron 6 (krant van 2.5.1900)

Wijlre (St.-Maternus): bron 3a (uit 1889)

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1816

24 december 2008

Schuttersbrief - nummer 86

Bronnen m.b.t. de misleidende benaming Koninklijk erkend Altweert (St.-Antonius): bron 3b (uit 1913)

Schinveld (St.-Eligius en Juliana): bron 3a

Bleijerheide (Wilhelmina; n.s.): bron 6

Simpelveld (St.-George; n.s.): bron 9

Bocholtzerheide (St.-Henricus; n.s.): bron 6

Spekholzerheide (St.-Sebastianus; n.s.): bron 6

Chèvremont (St.-Michaël; n.s.): bron 6

Venray (Het Zandakker alias St.-Jan): bron 6 (krant)

Grathem (St.-Severinus; n.s.): bron 1 / bron 10, blz. 867

Venray (Het Hof alias St.-Petrus Banden): bron 6 (krant)

Neer (St.-Sebastianus): bron 10, blz. 563 en 864-867

Voerendaal (St.-Sebastianus, begin 20ste eeuw): bron 6

Ool (St.-Michaël): bron 6 (i.c. OLS-gids 1976)

Wijlre (St.-Maternus): bron 6 (i.c. Korten 1990-1994)

Posterholt (St.-Cornelius en Irene): bron 3a

Toelichting bij de genummerde bronnen Bron 1 = briefhoofd

Bron 6 = publicaties, o.a. Jolles 1936-1937

Bron 2 = schutterszilver

Bron 7 = Kamer v. Koophandel M’tr. (statuten 5.7.1979)

Bron 3 = a) vaandel; b) drapeau

Bron 8 = Koninklijk Huisarchief te Den Haag

Bron 4 = verenigingsarchief, o.a. LV-notulen

Bron 9 = Nationaal Archief: Verenigingenregister

Bron 5 = verenigingsnaambordje in schuttersoptocht

Bron 10 = SB = Schuttersbrief

Slotopmerkingen Ik vermoed, dat in geen enkele provincie van Nederland het misbruik van het predicaat Koninklijk en van de benaming Koninklijk erkend zo frequent voorkwam (voorkomt) als in de provincie Limburg. Opmerkelijk is, dat binnen de provincie Limburg het misbruik weer het vaakst voorkwam (voorkomt) in Zuid-Limburg, nl. in meer dan driekwart van de gevallen, althans wanneer het gaat om het predicaat Koninklijk. Slechts in één geval was er - voor zover ik heb kunnen nagaan - sprake van misbruik van het predicaat Koninklijk door een schuttersbond. Zie hierboven bij de vermelding van het Zuid-Limburgse dorp Nieuwenhagen, dat thans deel uitmaakt van de gemeente Landgraaf. Op 23 maart 1936 vroeg de te Eys gevestigde Roomsch-Katholieke Zuid-Limburgsche Schuttersbond (RKZLSB) niet alleen om koninklijke goedkeuring van de vernieuwde statuten maar erbij expliciet ook om het predicaat Koninklijk. Daarop liet Den Haag - bij schrijven van 24 juni 1936 - onder meer weten, dat koninklijke goedkeuring van statuten niet het recht geeft om het predicaat Koninklijk te voeren. In de provincie Limburg zijn uitsluitend de volgende zeven schutterijen gerechtigd het predicaat Koninklijk te voeren, t.w. in chronologische volgorde (tussen haakje de datum van het betreffende Koninklijk Besluit): St.-Sebastiaan 1408 te Maastricht (bij KB van 24.12.1878) St.-Sebastianus te Voerendaal (bij KB van 11.6.1951) [per abuis ambtelijk geregistreerd als 17.6.1951] St.-Lambertus te Oirsbeek (bij KB van …1953) [dagtekening onbekend] St.-Sebastianus te Heerlerheide (bij KB van augustus 1959) [dagtekening onbekend] St.-Sebastianus te Gronsveld (bij KB van 9.6.1969) St.-Willibrordus te Geysteren (bij KB van 30.5.1972) St.-Lambertus te Helden (bij KB van 6.5.1974) Het spreekt voor zich, dat alle zeven hierboven vermelde koninklijke schutterijen ook genoemd worden in het vrij recentelijk verschenen overzichtswerk van Dr. Jan Rutger van Zwet: 200 jaar Koninklijk, uitgegeven door Stichting Koninklijk Verbonden te Den Haag en Koninklijk Boom Uitgevers BV te Amsterdam, januari 2007; zie het ‘Register. Bedrijven, verenigingen en instellingen in november 2006, gerechtigd tot het voeren van het predicaat Koninklijk’ op blz. 168-179, meer speciaal blz. 171 [Maastricht], en 177 [in de volgorde: Oirsbeek, Voerendaal, Gronsveld, Heerlerheide, Helden en Geysteren]. Groetjes, Alfred

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 86

24 december 2008

1817

RECENSIE (41) Vervolg op SB 85, blz. 1790

Boek over vroegere weerbaarheidsschutterijen te Maastricht Titel: Auteur: Editor: Druk: Formaat: Prijs: Bestelling ISBN:

De gezworen schutterijen van Maastricht, 1374-1579. Valkenburg aan de Geul 2008. Dr. Henk Thewissen. Uitgeverij Pons Mosae Editions te Valkenburg, gemeente Valkenburg aan de Geul (Lb.) Drukkerij Paesen NV te Opglabbeek (Belg. Lb.). 24 cm bij 16½ cm; slappe kaft; 270 bladzijden; 25 illustraties in zwart-wit, w.o. enkele foto’s. € 25,50 exclusief - wegens porto en verpakking - € 3,-. bij de auteur zelf: Dr. H. Thewissen, Gaspeldoorn 12, 6226 WR Maastricht; telefoonnummer: 06 - 28 86 84 64; e-mailadres: hthewissen@orange.nl. 978-90-79444-05-2.

Maastricht heeft een zeer interessante en hoogst belangrijke schuttershistorie. Dr. Henk Thewissen behandelt aan de hand van archiefmateriaal in De gezworen schutterijen van Maastricht, 1374-1579 de geschiedenis van deze bewakers en verdedigers van de vrijheid van een fel begeerde en omstreden stad. Hij beschrijft een fascinerend beeld van de ontwikkeling, de hoogtepunten en het verval. Eigenlijk kan ik het niet beter formuleren dan het bovenstaande citaat, ontleend aan de uitnodigingsbrief die ik mocht ontvangen van schrijver-dichter Lou Heynens (mede-eigenaar van Uitgeverij Pons Mosae Editions) in verband met een officiële presentatie van Thewissens boek op zondag 7 december om 15.00 uur in de ruimtes van Antiquariaat en Galerie De Bovenste Plank, Rechtstraat 49 te Maastricht. En inderdaad, allereerst: Maastricht hééft ‘een zeer interessante en hoogst belangrijke schuttershistorie’! Wie daarvan kennis wil nemen, was tot voor kort aangewezen op de sterk verouderde, voor het eerst in 1891-1892 als krantenfeuilleton uitgegeven artikelenreeks De voormalige Schuttersgilden te Maastricht van J.M.A.A.M. (Joseph) Nuyts. Putte Nuyts voor zijn geschiedschrijving van het Maastrichtse schutterijwezen van vóór 1810 uitsluitend uit de *) regestenboeken van H.P.H. Eversen (in de jaren 1873-1883 Nuyts’ voorganger als gemeentearchivaris) Dr. Henk Thewissen (van beroep leraar Duits) is voor zijn pas verschenen boek maar eens zelf gedurende een driekwart jaar gedoken in de vele tientallen folianten die de belangrijkste archiefbron vormen voor de kennis van het Maastrichtse schuttersleven van vóór de komst van de Fransen in 1794, t.w.: de ‘raadsverslagen’, ‘raadsresolutiën’ of raadsbesluiten van Maastricht vanaf de Middeleeuwen tot eind 18de eeuw. Thewissen moet monnikenwerk hebben verricht. Minutieus heeft hij alles opgetekend wat hij over het schuttersleven kon vinden in de middeleeuwse en postmediaevale verslagen van de Maastrichtse gemeenteraad. Alles? Nou ja, bijna alles. Want zelfs wie de vele duizenden en duizenden in oud handschrift geschreven bladzijden van de Maastrichtse raadsverslagen minutieus doorneemt, wil nog wel eens een enkel belangrijk woordje of zinnetje over het hoofd zien. Zo bijvoorbeeld, dat de Maastrichtse gemeenteraad op 6 juni 1632 (dat was vier dagen vóór de aanvang van de belegering van de stad door prins-stadhouder en veldheer Frederik Hendrik) een besluit nam inzake de vier vrije compagnieën. Daaruit mag geconcludeerd worden, dat de compagnieën of schutterijen St.-Joris, St.-Sebastiaan, St.-Antonius en St.-Hilarius nog in 1632 bestonden en actief deelnamen aan de verdediging van de stad. Anders dan Thewissen al in de titel van zijn boek doet voorkomen, eindigde het tijdperk van de gezworen schutterijen van Maastricht dus niet in 1579 maar in augustus 1632. Keren we terug naar de uitnodigingsbrief van Lou Heynens. Het ‘zeer interessante en hoogst belangrijke’ van de Maastrichtse schutterijhistorie is zeker ook hierin gelegen, dat de schutterskaart van de St.-Joris (23.1.1374) en die van de St.-Sebastiaan (13.8.1408) - zo ze niet de oudst bekende schuttersreglementen van Nederland zijn - in elk geval behoren tot de alleroudste bewaard gebleven statuten van schuttersgilden in ons land. De inhoud van de beide kaarten wordt door Thewissen integraal weergegeven en uitvoerig besproken. Mede aan de hand dáárvan en van het vele andere dat Thewissen aan wetenswaardigheden uit de Maastrichtse raadsbesluiten heeft weten op te diepen alsmede uitlegt en becommentarieert in zijn boek, ontstaat er een beeld dat Lou Heynens terecht als fascinerend betitelde. De Maastrichtse gezworen schutterijen waren trouwens inderdaad in belangrijke mate ‘bewakers en verdedigers van de vrijheid van een felbegeerde en omstreden stad.’ Van harte en met veel genoegen beveel ik dan ook dit boek van mijn stadgenoot bij U allen aan. Alfred Disch *) Regestenboeken: daarmee zijn hier de vier handgeschreven boeken van H.P.H. Eversen bedoeld die een samenvatting geven van de Maastrichtse raadsbesluiten uit de jaren 1379-1798. -----------

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1818

24 december 2008

Schuttersbrief - nummer 86

VERSCHIJNING VAN DE SCHUTTERSBRIEF (47) Vervolg op SB 84, blz. 1740

-----Woensdag 20 augustus 2008 Beste Alfred; Met veel plezier hebben mijn zoon en ik de Schuttersbrief - nr, 83 gelezen. Om even alles recht te zetten. De juiste achternaam is Stalmeijer genaamd Schmidt. Het maakt eigenlijk niet zoveel verschil uit. Het is maar voor de wetenschap Met vriendelijke schuttersgroet, Paul Stalmeijer. Paul Stalmeijer genaamd Schmidt, lid van de Koninklijke [Maastrichtse] Sociëteit van Handboogschutters ‘Sint-Sebastiaan 1408’, Eijsden (Lb.) Reactie van de redactie Beste Paul, Jouw naam en die van jouw zoon had ik zo doorgekregen van het Sebastianenbestuur. Inmiddels heb ik SB 83, blz. 1680, gecorrigeerd zodat nazendingen van SB 83 in elk geval op het punt van jouw familienaam correct zijn. Dank voor jouw correctie. Met vriendelijke groeten, Alfred Disch.

-----Vrijdag 22 augustus 2008 Geachte Heer Disch, Hartelijk dank voor de toezending van de nieuwsbrief. Ik heb alles met interesse doorgenomen. Vriendelijke groet, Anders Daae. Ir. Anders Daae te Eelde (Gron), oprichter-eigenaar van Consulentschap voor de Heraldiek en van Centrum voor Kerkelijke Heraldiek; secretariaatsadres: Jan Steenweg 8, 9761 HJ Eelde; telefoon: 050 - 309 22 93; e-mail: heraldiek@home.nl website: http://members.home.nl/daae/heraldiek

-----Dinsdag, 9 december 2008 Beste Alfred Disch, ‘Belofte maakt schuld’. Ter inlossing van die schuld meld ik U hierbij de goede ontvangst van Uw Schuttersbrief. Ik zal met grote aandacht een en ander gaan lezen. Veel dank en graag tot een volgende *) keer. Met vriendelijke groet of, op zijn Lëtzebuergesch : Mat menge beschte Gréiss, Fernand Jadoul. Drs. Fernand Jadoul, honorair consul van het Groothertogdom Luxemburg te Maastricht *) Noot van de SB-redactie A.D. Lëtzebuergesch = Letzeburgs, Germaanse taal die in Luxemburg gesproken wordt.

-----Zondag, 14 december 2008 Beste Alfred, In de eerste plaats wil ik je feliciteren met jouw prachtige, multifunctionele en internationale digitale schutterstijdschrift. Dit geldt ook al jouw actieve medewerkers / medewerksters en de lay-outman. Ook het laatste uitgebreide nummer was weer heel mooi. Tegelijk wil ik jou en de anderen goede kerstdagen toewensen en een zalig 2009, zulks in goede gezondheid! Deo volente veel succes voor de toekomst. (…). Willem Heemskerk. Dr. W.F.A. (Willem) Heemskerk, internationaal waterjurist, oud-burgemeester van Echt, auteur, Echt, gemeente Echt-Susteren (Lb.). [Voor de volledige tekst zie hierboven blz. 1810] Reactie van de redactie Beste Willem, Dank voor jouw complimenten en goede wensen. Natuurlijk wens ik van harte ook jou en bij dezen eveneens alle SB-lezers een Goede Kerst toe en een Voorspoedig 2009, mede namens de gehele SBredactie. Het is voor mij ondoenlijk om degenen die de SB-redactie hun kerst- en nieuwjaarswensen toezonden (toezenden), allemaal persoonlijk te beantwoorden. Dus wil ik ook hen, in binnen- en buitenland, langs deze weg dankzeggen. Met vriendelijke groeten, Alfred Disch.

-----Dinsdag, 16 december 2008 Veel dank voor deze toezending! Met vriendelijke groet, Ria Oomen-Ruijten Ria Oomen-Ruijten, Europarlementariër, Brussel (B) / Maasbracht (Lb.)

----------------

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 86

24 december 2008

1819

MEDEDELINGEN (48) Vervolg op SB 85, blz. 1791

------

Mededeling 163

(Inzake website Schutterij St.-Barbara te Tungelroy) Tungelroy, gemeente Weert (Lb.), 23 november 2008

GRAAG OPNEMEN IN UW LINKPAGINA’S EN ALS PERBERICHT Vanuit het buitenland kunnen sedert enkele maanden de verrichtingen van onze schutterij ook gevolgd worden middels internet. Kosten nog moeite zijn gespaard om ook de schutterij in de vaart der volkeren mee te laten gaan. Door inzet van Maurits Corstjens zijn we als vereniging online. Webmaster Maurits, bedankt namens het bestuur! www.schutterijstbarbara.nl is het adres. Kiektj mèr ins… Het Bestuur; Peter Korsten, voorzitter

------

Mededeling 164

(Inzake adreswijziging secretariaat Den Crans) Merksem (Antw.), 2 december 2008

Beste Gildebroeders, Met deze laten wij U weten dat het adres van onze gilde veranderd is. Ook hebben we een nieuw e-mailadres waarop U ons altijd kunt contacteren. Den Crans van Aloude Schuttersgilden vzw te Antwerpen, Griffie: mw. Diane Streûmer, Bredabaan 256, B - 2170 Merksem; telefoon: (00.32).(0)3 - 272 16 25 of (00.32).(0)498 - 12 39 25; e-mail: dencrans@skynet.be; website: http://www.wegner.be/dencrans.htm Met vriendelijke Gildegroet, Diane Streûmer

-----(Inzake jaaroverzicht Schutterij St.-Gertrudis te Amstenrade) Amstenrade, gemeente Schinnen (Lb.), 6 december 2008 Beste schuttersvrienden, Onze hoofdactiviteiten liggen al weer even achter ons en 2009 is niet meer ver weg. Tijd om even terug te blikken naar het afgelopen schuttersseizoen. Het jaaroverzicht van onze vereniging staat op de website. Neem even de tijd om te kijken en klik op onderstaande link: http://schutterij.amstenrade.net/jaaroverzichten/2008/index.htm. Een reactie in het gastenboek wordt altijd op prijs gesteld. Veel plezier! André Meijers, webredacteur van Schutterij St.-Gertrudis te Amstenrade (http://schutterij.amstenrade.net), auteur van het digitale repertorium op het Limburgs Schutterstijdschrift (www.schutterstijdschrift.com).

Mededeling 165

------

Mededeling 166

(Inzake Schutterijen in Amsterdam) Amsterdam (NH), 12 december 2008

Schuttersvrienden, Hierbij een link naar foto's van de Schutterijen in Amsterdam bij de aankondiging van de heroprichting: http://picasaweb.google.nl/petrick8/Amsterdam?authkey=5LIw9kOM5gw#. Veel plezier, Rob van der Meer Schützenfreunde, anbei einen Link nach Fotos von der Presentation am 16. November in Amsterdam: http://picasaweb.google.nl/petrick8/Amsterdam?authkey=5LIw9kOM5gw#. Viel Spass, Rob van der Meer

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1820

24 december 2008

Schuttersbrief - nummer 86

Mededeling 167

(Inzake jaardienst voor Lothar Heupts) Erkelenz-Holzweiler, Nordrhein-Westphalen (D), 16. Dezember 2008

Sehr geehrter Herr Präsident, liebe Mitglieder des Präsidiums, liebe Mitglieder des Ordenskapitels, liebe Freunde der EGS, ein für mich sehr bewegtes Jahr neigt sich dem Ende und das Weihnachtsfest steht vor der Tür. Wenn ich sagen würde dieses verstrichene Jahr wäre für mich und meine Mutter ein gutes Jahr gewesen, würden Sie sicher alle wissen dass dies so nicht stimmen würde. Denn durch den Verlust meines Vaters war es für mich und meine Mutter ein schweres Jahr. Das Jahrgedächtnis für meinen Vater, Lothar Heupts, findet am 10. Januar 2009 um 17:30 Uhr in der Pfarrkirche St. Cosmas und Damian in Holzweiler statt. Ich möchte Ihnen allen für die entgegengebrachte Anteilnahme, auch im Namen meiner Mutter, recht herzlich danken und wünsche Ihnen ein Gnadenreiches Weihnachtsfest und ein erfolgreiches Jahr 2009. Mit europäischem Schützengruss, Dirk Heupts [IN VERTALING door A.D.]

Erkelenz-Holzweiler, Noord-Rijnland-Westfalen (D), 16 december 2008 Zeer Geachte Heer President, Beste Presidiumleden, Beste Leden van de Ridderorde, Beste Leden van de EGS, Een voor mij zeer bewogen jaar loopt ten einde en een Kerstfeest staat voor de deur. Als ik zeggen zou, dat dit jaar voor mij en mijn moeder een goed jaar geweest was, zou U zeker allen weten dat dit zo niet kan kloppen. Want door het verlies van mijn vader was het voor mij en mijn moeder een moeilijk jaar. De jaardienst voor mijn vader, Lothar Heupts, vindt plaats op 10 januari 2009 om 17.30 uur in de parochiekerk St.-Cosmas en St.-Damianus te Holzweiler. Ik wil, mede namens mijn moeder, U allen voor de getoonde deelneming heel hartelijk danken en ik wens U een Zegenrijk Kerstfeest toe en een succesvol jaar 2009. Met Europese Schuttersgroet, Dirk Heupts

------

Lothar Heupts, Generalsekretär der EGS 1994-2008 / Algemeen Secretaris van de EGS 1994-2008, *13.5.1947 † 4.1.2008 A.D.

------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Schuttersbrief - nummer 86

24 december 2008

1821

COLOFON De Schuttersbrief (SB) verschijnt sinds 19 juni 2004 en is een uitgave van de SB-stichting i.o. De leden van de SB-redactie (zie volgend kadertje) vormen het bestuur van de SB-stichting. Activiteiten van de SB-stichting c.q. SB-redactie zijn onder meer: de Schuttersbrief, het Schuttersbriefje (voor jongeren), de SB-Bijlagen, de SB-website en SB-jongerensite. Zie verder vooral ook de lijst van actiepunten op pagina 1541 van SB-nummer 76. Daar de door de SB-stichting te maken kosten vooralsnog gehéél worden betaald uit particuliere middelen, verzoekt de redactie U om een vrijwillige bijdrage o.v.v. ‘Donatie’ te storten op de in het onderstaande kadertje vermelde (voorlopige) bankrekening. Voor Uw zéér gewaardeerde gift, hoe gering ook, zegt de redactie U bij voorbaat hartelijk dank! De SB wordt gratis verstrekt; zie de verzendlijst op pagina 1542 van SB-nummer 76. Wilt U ook GRATIS en RECHTSTREEKS de SB ontvangen? Laat dit dan m.v.v. Uw volledige naam, Uw woonadres en Uw telefoonnummer weten aan: redactie@schuttersbrief.nl. De Schuttersbrief heeft een doorlopende paginering. Veelgebruikte afkortingen worden verklaard op de voorlaatste pagina van SB-nummer 76. U mag - om o.a. auteursrechtelijke redenen - uitsluitend voor eigen persoonlijk gebruik de SB uitprinten, dus niet (!) ten behoeve van anderen. Oude nummers van de Schuttersbrief kunnen te allen tijde bij de redactie worden opgevraagd. Digitale en schriftelijke post ter publicatie in de Schuttersbrief wordt naar onderwerp gerubriceerd en vervolgens in logische volgorde opgenomen in de betreffende SB-rubriek. Wilt U óók Uw eigen berichten opgenomen zien in de SB, gelieve dan per brief of e-mail steeds slechts één onderwerp te behandelen. Dat vergemakkelijkt aanzienlijk de rubricering der correspondentie in de SB. In principe worden alle ingekomen brieven en e-mails geplaatst, ook indien ze van dezelfde persoon en van dezelfde datum zijn. Bovendien wordt voor elk nieuw aangedragen onderwerp een nieuwe rubriek in de SB geopend. De SB telt thans meer dan 250 rubrieken; die van U kan (kunnen) er dus ook nog bij! Voor een tussentijds overzicht van de SB-rubrieken zie SB-nummer 76, blz. 1507-1540.

REDACTIEADRES Bezoekadres SB-redactie / SB-stichting: p/a Franciscus Romanusweg 6-B, 6221 AE Maastricht Telefoon met voicemail: (00.31) (0)43 - 325 76 62 Skype-adres: Alfred.Disch Mobiel: (00.31.)06.41 69 22 46 Fax : (00.31) (0)43.310 04 06 E-mail: redactie@schuttersbrief.nl SB-website (www.schuttersportaal.nl) en SB-jongerensite zijn nog in opbouw Voorlopige bankrekening binnenland: 85 88 27 298 t.n.v. Alfred Disch, 6221 AE Maastricht 6-B. Voorlopige bankrekening buitenland: IBAN-code: NL86SNSBO - 85 88 27 298; BIC-code: SNSBNL2A ten name van / auf den Namen von / au nom de / in the name of: Alfred Disch, NL-6221 AE Maastricht 6-B.

Redactieleden Alfred Disch: hoofdredacteur; tevens redacteur Handboog; e-mail, ook: alfred.disch@gmail.com Jelger Visser: adj.-hoofdredacteur, tevens ICT-coördinator & redacteur Kruisboog; jelger.visser@gmail.com Björn Ulenaers: eindredacteur; bjorn.ulenaers@gmail.com Mathy Leunissen: redacteur Documentatie, Exercities en Zware Buks: mathy.leunissen@gmail.com Ans Moors: redactrice voor het Italiaanse taalgebied (Italië, San Marino, Vaticaan) Willem van Uden en Ab Reuling: redacteur-webmaster resp. plaatsvervangend redacteur-webmaster Jeroen Kaasenbrood: technisch en zakelijk adviseur (Compres Media System, Maastricht) Naast enkele gekwalificeerde zetels zijn er nog vacante redacteurschappen voor diverse EGS-landen en -taalgebieden alsmede voor de schietdisciplines Geweer en Pistool. U kunt zich daarvoor aanmelden bij de redactie.

-----------

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------1822

24 december 2008

Schuttersbrief - nummer 86