juni 2017 uitgave 1
Permanent 1.0 Architectuur, dat blijft.
FRØSILO-MVRDV Bestaande Silo’s in een nieuw jasje
Locatie : Islands Brygge, Copenhagen, Denmark Jaar: 2001-2005 Opdrachtgever: NCC, Copenhagen, Denmark Programma: 10.700 m2, 84 apartments and parking Budget: EUR 17.8 Million Foto’s: Nikki Witsenboer web: https://www.mvrdv.nl/projects/ frosilio
Cover: Project: FRØSILO-MVRDV
Permanent 1.0
“ Van de middeleeuwen naar de toekomst”
Tekst en Foto: Nikki Witsenboer
Permanent 1.0 Architectuur, dat blijft.
Architectuur is misschien wel de meest aanwezige kunstvorm ter wereld. Gebouwd om een functie te vervullen. Maar wat als deze functie vervalt? Vervalt daarmee ook het gebouw? Architectuur heeft vaak een meer permanente functie dan we ons beseffen. In deze eerste editie van permanent komen een aantal voorbeelden van deze permanente architectuur naar voren en kijken we naar de toekomst van de architectuur. Kan je leven in een zonnebloem, hoe denkt de toekomstige generatie architecten over de toekomst, kan je wonen in een silo, is een kasteel nog wel een woning, hoe leeft een architect voort in zijn gebouwen. Dit is Permanent 1.0, architectuur dat blijft.
Inhoud p 4-5
Toekomstig architect | Nikki Witsenboer
p 8-9
David Chipperfield & Powerhouse Company
p 10-11
Ruimte en Leren | Hermann Hertzberger
p 14-17
R.Rijksen | Jugendstil, Art nouveau
p 18-28
Kastelen
p 29-37 Leven als een Zonnebloem p 38-43 Leviathan p 44-45 Deadline
Toekomstig architect | Nikki Witsenboer Elke editie maken wij een interview met een toekomstig architect. Hoe kijken deze studenten aan tegen hun toekomstig vakgebied? //Kelly Tibben//
Op 4 februari had ik een interview met een jong opkomend ontwerper en in de toekomst waarschijnlijk architect. Nikki Witsenboer is een eerstejaars student aan de Master Architectuur in Arnhem. Ze werkt daarnaast bij een architectenbureau. Ik heb haar een aantal vragen gesteld over haar rol als toekomstige architect. Nikki wanneer wist je dat je architect wilde worden? “In de 3e klas van de middelbare school realiseerd ik me dat ik graag architect wilde worden. Achteraf gezien was ik daar al wel eerder mee bezig, dit merkte aan mijn interesse in bouwkunde gerelateerde onderwerpen. In het eerste jaar van mijn HBO Bouwkunde opleiding wou ik in eerste instantie proberen om met een propedeuse gelijk naar de technische universiteit te gaan om daar Architectuur te studeren. Dat bleek niet te kunnen en daar heb ik nu geen spijt van, want ik heb nu gekozen voor de academie in plaats van technische universiteit Delft.”
Wat kan je vertellen over jou handschrift als ontwerper (in de architectuur)? “Ik ben nog erg zoekende naar een eigen identiteit. Dat is komt omdat ik eigenlijk net begin en open sta om veel te leren. Ik hoop mijn handschrift in de komende jaren te ontwikkelen.” Hoe overtuig jij je opdrachtgever van de kracht van jou ontwerp en keuzes? “Ik begin met mezelf te overtuigen. Als ik niet meer twijfel aan het verhaal in mijn hoofd dan probeer ik mijn opdrachtgever ook zo te overtuigen. Mijn presentatie versterk ik door middel van visie tekeningen en sterke visualisaties.” Wat is voor jou de belangrijkste opgave binnen de architectuur op dit moment en in de toekomst? “Ik kijk naar wat er vroeger gebeurd is zodat ik dat kan analyseren om daar van te leren. Voor de toekomst wil ik beter integraal werken zodat we met z’n allen kunnen bouwen aan een duurzame toekomst.”
“werken aan een duurzame toekomst”
Bij welk bureau zou je het liefst aan de slag gaan met je diploma op zak? “Het liefst wil ik later een eigen bureau beginnen. Dat is op dit moment een droom van me, die ik zeker wil proberen na te streven. Nu heb ik nog geen diploma en wil ik mijn werkervaring opdoen bij mijn huidige architectenbureau (xs architecten).”
Bron:Nikki Witsenboer
Wat voor specialisatie wil je gaan nastreven bij je bureau? “Ik wil graag turn-key projecten waarbij ik van begin tot aan het moment dat de opdrachtgever de sleutel krijgt.”
5 afbeeldingen | materiaal, persoon, gebouw, plek, inspiratie
Sequoia hout
IMD office
Grand Teton Nation park
Las Vegas
Opa en Oma
I N S P I R A T I E
D avid Chipperfield | Powerhouse Company
Hoeveel landen zijn er waar zowel David Chipperfield als Powerhouse Company projecten hebben ontworpen en hebben de architecten beide een project ontworpen in een belangrijke wereldstad als New York?
Bron: Powerhouse Company| Guggenheim Triptych| http://www.powerhouse-company.com/all_projects.html
Bron: David Chipperfield| Valentino store| The Bryant| https://davidchipperfield.com/projects/all
Frankrijk
BelgiĂŤ
United Kingdom
2
7
USA
New York
Duitsland
China
1
Zwitserland
Ruimte en leren | Herman Hertzberger
Lessen in architectuur 3 Uitgeverij 010 Rotterdam 2008 ISBN 978 90 6450 6451 254 bladzijden
Apolloscholen Amsterdam “ruimte en leren” blz. 73
Herman Hertzberger is misschien wel een van bekendste architecten in de Nederlandse Architectuur. En met zijn inmiddels 84 jarige leeftijd een echte liefhebber van zijn vakgebied. In zijn omvangrijke Oeuvre is de bouw van scholen een van zijn belangrijkste opgaven. In dit boek gaat hij dieper in op de betekenis van architectuur in het proces van het leren. Op enthousiaste wijze neemt hij de lezer mee in het leerproces van kinderen en welke invloed architectuur daar op heeft. Hij deelt zijn expertise met zijn lezers en enthousiasmeert om op een andere manier naar scholen te gaan kijken.
Het tweede hoofdstuk borduurt voort op het begrip “ruimte en leren”. Het gaat vooral om de geleding van de ruimte. Kinderen hebben er baad bij om van elkaar te leren. Het principe van de montessorischool is daar een voorbeeld van. De gang wordt een landschap van leerruimtes zodat leerlingen van elkaar kunnen leren .
In het boek worden in de 4 hoofdstukken de verschillende perspectieven van ruimte en leren benaderd. Eerst word uitgelegd waar de scholentypologie vandaan komt. Een transformatie van gang met lokalen tot een groot leerlandschap.
Het laatste hoofdstuk gaat ruimte en leren over de openbare ruimte. Hoe kinderen kunnen leren van onze stad buiten de school om. De stad beschouwen als macroschool, een openbare ruimte inrichten als interessante leerruimte.
In Hoofdstuk 3 wordt de school beschouwd als microstad voor zijn leerlingen. Een leerstad met daarin verschillende private klasruimten en openbare ruimte in de vorm van leerstraten.
“waarschijnlijk vond men ook de randen van betonstenen te onveilig, omdat daar wel eens geschaafde knieën van komen.”
Montessorischool Delft, Zitkuil “ruimte en leren” blz. 82
Montessorischool Delft, Muurtjes “ruimte en leren” blz. 181
Dit alles wordt gedaan aan de hand van referentieprojecten van Hertzberger zelf en van zijn collega architecten. Deze concrete voorbeelden met goede afbeeldingen zorgen voor een begrijpelijk geheel. Al met al een leerzaam boek. Aan te raden aan elke architect die zich wil verdiepen in de scholenarchitectuur. 29 maart 2017 Nikki Witsenboer Het meest bijzondere aan het boek is misschien nog wel de uitgesproken mening van Hertzberger. Over de verdwenen muurtjes vertelt hij het volgende: “Toen ze na ongeveer dertig jaar in gebruik te zijn geweest hier en daar bleken te verzakken, heeft men ze afgebroken en is er als resultaat van overleg met de ouders een veld van betontegels voor in de plaats gekomen met enkele zielige speeltoestellen, zoals je ze overal tegen komt. Waarschijnlijk vond men ook de randen van de betonstenen te onveilig, omdat daar wel eens geschaafde knieën van komen. De steeds verder opdringende veiligheidsnormen zijn langzamerhand dodelijk voor alles wat uitsteek boven het brave maaiveld en zo wordt kinderen elk gevaar onthouden, laat staan er gevoel voor bijgebracht.” uit: Herman Hertzberger, ‘Ruimte en leren’ blz.181
Kantoor IMdEctor Hoogstad Architecten
Oude staalfabriek is een verrassend confortable kantoor
Locatie :Rotterdam, Nederland Opdrachtgever: Pim Peters en Remco Wiltjer Foto’s: Nikki Witsenboer web: http://www.ectorhoogstad.com/nl/ projecten/kantoor-imd-rotterdam
Death Architect | R. Rijksen 1854-1924 R.Rijksen is een Utrechtse Architect in de kunststroming jugendstil en art nouveau. Hij was de beste Jugendstil architect in Utrecht. Veel van zijn collega’s waren plaatselijke bouwkundige. Ondanks dat de Heer R.Rijksen al 93 jaar dood is blijft zijn architectuur permanent aanwezig in het Utrechts beeld. Hier 4 rijksmonumenten van zijn hand en een artikel over wat hij heeft betekend voor de utrechtse jugendstil.
samenwerking met familieleden?
Apotheek van de liefde
Bronnen - Algemene informatie : Wikipedia, geraadpleegd 18-2-2017. https://nl.wikipedia.org/wiki/R._Rijksen - Familiegeschiedenis : stamboekzoeker. R. Rijksen, geraadpleegd 3-3-2017. http://www.stamboomzoeker.nl/ - Rijksmonumenten, De Liefde in Utrecht, geraadpleegd 7-3-2017 http://rijksmonumenten.nl/monument/514246/ de-liefde-apotheek/utrecht/ - Rijksmonumenten, Noord Brabant in Utrecht, geraadpleegd 8-3-2017, van: http:// rijksmonumenten.nl/ monument/514243/noord-brabant/utrecht/ - Natuurtijdschriften: Jugendstilarchitectuur in Utrecht, Yvonne Schouten, Kunsthistorica Utrecht. Geraadpleegd 8-3-2017, van : http://natuurtijdschriften.nl/download?type=document&docid=457196 - Het Nieuwe instituut, geraadpleegd 18-2-2017, van: http://zoeken.hetnieuweinstituut.nl/nl/ publicaties/?q=R%20rijksen - Het Utrechts Archief, Bouwdossiers, Geraadpleegd 7-3-2017, van: http://hetutrechtsarchief.nl/onderzoek/resultaten/archieven?mivast=39&mizig=17&miadt=39&milang=nl&mi zk_alle=r%20rijksen&miview=ldt - Het Utrechts Archief, Bouwdossiers, geraadpleegd 8-3-2017, dossiernummer 4270-71-283 Stellen - 3 gebouwen, 1899, van: http://hetutrechtsarchief.nl/onderzoek/resultaten/archieven?mistart=12&mivast=39&miz ig=17&miadt=39&milang=nl&misort=last_mod%7Cdesc&miview=ldt&mizk_alle=r%20rijksen
Woonhuizen van de Emmalaan
Noord brabant
Bakkerstraat
KAST
TEEL
Het middeleeuws kasteel in de huidige tijd Wat is de huidige functie van Bayerische middeleeuwse kastelen?
Afbeelding 1 :Scloss Neuschwanstein, http://www.neuschwanstein.de/ geraadpleegd, 17 april 2017. overzichtsfoto van het kasteel
In Nederland zijn nog zeker 301 middeleeuwse kastelen te vinden. Maar een echt Kastelenland is Duitsland. Hoeveel middeleeuwse kastelen Duitsland precies kent is moeilijk te achterhalen. Maar 892 middeleeuwse kastelen kunnen zeker geteld worden. Voor dit artikel is een onderzoek gedaan naar verschillende middeleeuwse Bayerische kastelen en wat hun huidige functie is. Het vermoeden is dat geen van de onderzochte middeleeuwse kastelen nog hun middeleeuwse functie als woonhuis vervult. Vele van de kastelen zullen gebruikt worden als bezienswaardigheid of als museum, en wellicht vervullen ze wel hele andere functies tegenwoordig. Kastelen heten in het Duits Schloss, Burg of Veste. De definitie van een kasteel is; “een kasteel is een middeleeuws gebouw dat de functies van verdedigbaarheid en bewoonbaarheid combineert, door het verschaffen van woonruimte en verdedigbaarheid aan aan beperkte groep mensen varierend van een adellijke familie met een paar dienaren tot een kleine hofhouding en een militair garnizoen tot een maximum van ongeveer vijftig personen. Essentieel hierbij is dat deze groep mensen in een afhankelijkheidsrelatie staat tot één persoon of instelling.”3
Hiermee vallen een hoop kastelen die wel de naam kasteel dragen. enkele voorbeelden hiervan zijn Schloss Neuschwanstein (1886)4, Schloss Seehof (1686)5 en Schloss Veitshöchheim (1680)6. De definitie schrijft voor dat het een middeleeuws bouwwerk is. Lang niet alle kastelen die wij kennen voldoen niet aan deze voorwaarde. Omdat Duitsland kastelen kent gaat het artikel dieper in op 6 middeleeuwse kastelen uit de deelstaat Beieren. De kastelen zullen kort worden toegelicht in 6 verschillende hoofdstukjes. Daarna zal een conclusie getrokken worden op de vraag welke functies de kastelen tegenwoordig bekleden.
Afbeelding 2 :Veste Coburg, http://www.schloesser.bayern.de/deutsch/ schloss/objekte/co_veste.htm geraadpleegd, 4 april 2017. Luchtfoto van het kateel met zijn muren en vesting
“een kasteel is een middeleeuws gebouw dat de functies van verdedigbaarheid en bewoonbaarheid combineert,”
De 6 kastelen die behandeld worden zijn. • Kaiserburg Nürnberg • Veste Coburg • Kaiserburg Salzburg • Burghausen an den Salzach • Burg Wildenberg • Veste Marienberg
Afbeelding 3: Kaiserburg Nürnberg, Een van de binnenplaatsen binnen het kasteel. Nikki Witsenboer, 11 augustus 2016
1. www.topkastelen.nl telt zo een 30 Nederlandse middeleeuwse kastelen. geraadpleggd 16 maart 2017 2. http://www.topkastelen.nl/landen.php telt informatie over 89 kastelen in Duitsland,geraadpleegd 16 maart 2017 3. Boek, 1000 jaar kastelen in Nederland,blz 15, Gevonden via www. topkastelen.nl onder achtergrond, geraadpleegd op 25 maart 2017 4. http://www.neuschwanstein.de/deutsch/schloss/index.htm. geraadpleegd, 4 april 2017 5. http://www.schloesser.bayern.de/deutsch/schloss/objekte/seehof.htm geraadpleegd, 4 april 2017 6. http://www.schloesser.bayern.de/deutsch/schloss/objekte/veitsho.htm geraadpleegd, 4 april 2017
Kaiserburg N端rnberg N端rnberg, 11de eeuw, Stadsburcht
Overzichtsfoto van de burcht
De Kaiserburg van N端rnberg is een van de grootste bezienswaardigheden van deze stad. De burcht is een bouwsel uit de 11de eeuw en staat op het hoogste punt in de binnenstad. Het kasteel is gesticht door Keizer Frederick Barbarossa. Ook rondom de burcht staan nog verschillende gebouwen uit die tijd. De burcht van N端rnberg was in de tijd van de middeleeuwen een van belangrijkste keizerlijke paleizen van het Romeinse rijk. Dit belang is nog duidelijk zichtbaar in de Burcht. Het binnenhof van de burcht is openbaar toegankelijk. Om echt het kasteel binnen te gaan wordt er een bijdrage gevraagd. In het kasteel bevind zich een tentoonstelling over het de rol van de burcht voor het Heilig Roomse rijk en de natie Duitsland. Deze tentoonstelling is sinds 2013 te bezoeken.
De huidige functie van de burcht is dus een bezienswaardigheid en een museum waarbij het kasteel een rol speel in de expositie. Deze zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Ook is het exterieur van het kasteel zo veel mogelijk in oude staat behouden gebleven.
Bron tekst en afbeelding 1: http://www.schloesser.bayern.de/deutsch/ schloss/objekte/nbg_burg.htm. Geraadpleegd 27 maart 2017 Foto 2: Nikki Witsenboer, 11 augustus 2016
Veste Coburg
Coburg, 11de eeuw, Rotskasteel
Luchtfoto van het kateel met zijn muren en vesting
Voor zover bekend werd het kasteel in 1056 voor het eerst genoemd. Het kasteel leek van strategisch belang en groeide in de 150 jaar hierna uit tot een van de grootste kastelen in Duitsland. Hoe het kasteel daarna functioneerde in de middeleeuwen is niet bekend. Wat we wel weten is dat het kasteel in het jaar 1530 bezocht werd door de hervormer Luther die hier in het kasteel heeft gewerkt aan de vertaling van de bijbel. Veste Coburg is vooral gebouwd als vesting ter bescherming van de stad. Tot de 16de eeuw is het kasteel bewoond geweest door een koninklijke familie maar daarna is het enkele honderden jaren stil gebleven. Van 1806 tot 1844 werd er verder gebouwd aan veste Coburg door Herzog Ernst.
In de 19de eeuw wordt onder leiding van Charles Alexander von heideloff de architectuur van het kasteel vernieuwd. In 1906 heeft het kasteel opnieuw een verbouwing doorgemaakt. Dit keer is het ontwerp gemaakt door architect Bobo Ebhardt. Tegenwoordig wordt het kasteel ingezet als museum. Het kasteel herbergt een van de belangrijkste cultuurhistorische kunstcollecties van Duitsland. Deze kunstcollectie gaat voornamelijk over de hertogen van Veste Coburg. Er zijn veel Prenten uit die tijd. Verder is er een collectie van rijtuigen koetsen en sleeĂŤn uit die tijd. Daarnaast stelt het museum een aantal opmerkelijke schilderijen en sculpturen van bekende Duitse kunstenaars ten toon.
Bron tekst en afbeelding 1: http://www.schloesser.bayern.de/deutsch/ schloss/objekte/co_veste.htm
Kaiserburg Salzburg
Bad Neuhaus an der Saale,11de eeuw, Hoogteburcht
De Kaiserburg Salzburg lijkt te wijzen op de staat Salzburg in Oostenrijk, maar in het plaatsje bad neuhaus an der Saale ligt een Kasteel met deze naam. Tegenwoordig zijn grote gedeeltes van deze hoogtebrucht niet meer toegankelijk en vervallen als een RuĂŻne. Het kasteel licht op 300 meter boven de zeespiegel. De helling richting dit bergplateau wordt als sinds de middeleeuwen gebruikt als wijngaard. Een andere functie in het kasteel die altijd in tact is gebleven is de kapel. Wel is dat kapel ingestort en later opnieuw opgebouwd in de 19de eeuw.
Wel ontkracht dit kasteel volledig de verwachting dat geen van de kastelen nog bewoond zou worden. Binnen dit middeleeuwse bouwwerk zijn nog verschilleden gebouwen bewoonbaar en is er een restaurant. Het is dus een bezienswaardigheid maar ook nog steeds een huis
Het kasteel heeft tientallen renovaties en verbouwingen ondergaan maar is toch beter bekend onder de naam ruĂŻne dan kasteel. De buitenmuren zijn gedeeltelijk verdwenen en hoe het kasteel oorspronkelijk eruit heeft gezien is niet meer te bezichtigen.
Op deze foto is te zien hoe grote delen van het kasteel vervallen zijn geraakt. Vooral de buitenmuren zijn slecht onderhouden en gedeeltelijk zelfs verdwenen
Hier kan het contrast met de buitenkant worden waargenomen. Het kasteel binnen zijn muren goed onderhouden. Rechts op de foto zien we de kapel bron: https://de.wikipedia.org/wiki/Burg_Salzburg, geraadpleegd, 30 maart 2017 Foto 2: Alfred Khazarian januari 2017
Burghausen an den Salzach Burghausen, 13de eeuw, Stadsburcht.
Deze burcht heeft als bijzonder kenmerk dat het het langste kasteel van Europa is. Het kasteel is meer dan een kilometer lang, 1051 meter. Dit kasteel is gebouwd in de late middeleeuwen. Een exacte oprichtingsdatum voor de plaats zelf is er niet. Het gebied wordt al duizenden jaren bewoond. Het kasteel ligt boven op een berg, 360 meter boven zeeniveau, aan de rivier de Salzach. Deze rivier vormt hier de grens met Oostenrijk.
Vanaf dat moment is ook het kasteel een bloeiend economische en cultureel gebouw geweest. Daarnaast zit sinds 1955 het hoofdkantoor van de Athanor Academy for Performing Arts in het kasteel De huidige functie van het kasteel is in dit geval kantoor met daarnaast nog enkele nevenfuncties.
In de afgelopen jaren zijn er rondom het kasteel opgravingen gedaan. Hierbij zijn in 2002-2004 zelf relikwieën uit het brons en ijzertijdperk aangetroffen, uit het romeinse tijdperk zijn munten gevonden en andere vondsten uit het keizerlijke roomse-Duitse rijk. Door de gunstige ligging aan de rivier groeide Burghausen later uit tot een echte stad. Zeker in de tijd van de industriële revolutie.
Entree van de burcht via de brug.
Op deze foto zien we een van de uiteinden van het kasteel wat ruim een kilometer lang is. Bron tekst en foto’s : https://de.wikipedia.org/wiki/Burghausen Geraadpleegd 30 maart 2017
Burg Wildenberg
Preunschen, 12de eeuw, Hoogteburcht
De buitenmuren van het kasteel zijn in vervallen staat achtergebleven.
Van dit middeleeuwse kasteel is de huidige functie alleen nog maar Ruïne. Het kasteel is vervallen maar als bezienswaardigheid nog wel te bezoeken. De geschiedenis van dit kasteel gaat terug tot 1180. Het is opgericht door de heren van Durn. Er werd gebouwd maar veel meer dan een poort en een toren stond er in 1216 nog niet. In 1272 werd het kasteel dan ook om financiële redenen verkocht. Het kasteel is de laatste eeuwen niet meer bewoond of verbouwd. Wel zijn stukken van de ruïne elders gevonden omdat deze waarschijnlijk opnieuw als bouwmateriaal zijn gebruikt. De huidige functie van het kasteel is een ruïne die bezocht kan worden. Voor een prijs van 2,- kan krijg je een rondleiding. Voor zover bekend is het kasteel alleen te voet bereikbaar.
Overzichts foto van de Ruïne. Bron actuele info: http://www.meine-news.de/kirchzell/kultur/oeffentlichegaestefuehrungen-burg-wildenberg-kirchzell-2017-d4236.html, geraadpleegd 30 maart 2017 Bron tekst en afbeeldingen: https://de.wikipedia.org/wiki/Burg_ Wildenberg_(Kirchzell), geraadpleegd 30 maart 2017
Veste Marienberg
Würzburg, 8e eeuw, Stadsburcht.
Luchtfoto van het kasteel op de Marienberg. Het voorste gedeelte op deze foto is vermoedelijk het gedeelte wat in de renaissance is bijgebouwd. Herkenbaar door de koepelvormige daken.
Al sinds de 8e eeuw, het late bronstijdperk, is de marienberg bevolkt. In de late middeleeuwen werden deze bouwsels uitgebreid tot kasteel met kerk. In Dit kasteel woonden hertogen en bisschoppen. In het begin van de Renaissance werd het kasteel naar voren toe uitgebouwd.
Dit museum is uitgerust met kostbare meubels, tapijten en schilderijen van het Bayerische paleis. Op de tweede verdieping bevind zich museum Franken. In dit museum wordt de geschiedenis van de stad en het kasteel tentoongesteld.
In 1631 werd het kasteel bestormd door Zweden waardoor de dertigjarige oorlog uitbrak. In de tweede wereld oorlog kreeg het kasteel het ook zwaar te verduren. In 1945 brandde het kasteel bijna volledig uit. De wederopbouw van het kasteel duurde tot 1990. Tegenwoordig bevinden zich in het kasteel verschillende musea. Het Fürstenbaumuseum bijvoorbeeld op de eerste verdieping.
Een van de Renaissancetuinen die rondom het kasteel liggen. bron tekst en foto’s: http://www.schloesser.bayern.de/deutsch/schloss/ objekte/wu_fest.htm, geraadpleegd 30 maart 2017
Tot Slot Na het onderzoeken van deze 6 kastelen. Kan geconcludeerd worden dat het niet waar is dat geen van de kastelen nog bewoond word. Alleen al 1 van deze 6 onderzochte kastelen heeft nog bewoners. Zoals verwacht werd zijn veel kastelen tegenwoordig omgebouwd tot musea en andere bezoekerscentra. Verder zijn sommige bouwwerken achtergebleven als ruĂŻne. Deze kastelen zijn dan vaak al eeuwen onbewoond geweest en daardoor afgetakeld. Andere hebben te lijden gehad onder oorlogen en zijn daarna wel of niet opnieuw opgebouwd. Tot slot is dit onderzoek nog niet klaar. Dit zijn pas de erste 6 onderzochte kastelen. Er zijn nog veel verschillende kastelen met mogelijk nog wel veel meer interessante nieuwe functies en boeiende geschiedenissen. Nikki Witsenboer 17 april 2017
LEVEN ALS EEN ZONNEBLOEM L O O M I N G
Leven als een zonnebloem | Blooming Het is de zomer van 2022 en de zon komt langzaam op . Het is nog stil op het Floriadeterrein maar op de camping ontwaken de eerste mensen. Terwijl je rustig wakker wordt hoor je het zoemen van de zonnepanelen die zich langzaam op beginnen op te laden. En zodra je de slaapkamer uit komt zie je dat de bladeren zich langzaam open gaan vouwen richting de zon. Je loopt naar buiten om de in de moestuin op zoek te gaan naar je ontbijt. Eenmaal weer binnen is er genoeg energie en genoeg gezuiverd water om een heerlijk ontbijtje te maken je zet de oven aan en springt nog snel even onder de douche voordat jou dag kan beginnen op de Floriade in Almere. Welkom in de zonnebloem op camping Waterhout midden op het Floriadeterrein.
Bron: Architectuurcentrum casla almere, december 2012.
Blooming De prijsvraag Blooming werd in september 2013 uitgeschreven voor studenten. Uitgenodigd waren de academisch voor bouwkunst, bouwkundeopleidingen en andere verwante ontwerp opleidingen. De opkomst was vooral breder dan verwacht met zelfs Belgische studenten die hun ontwerpen hadden ingestuurd. Voor de prijsvraag moesten de studenten voldoen aan de volgende criteria: - De lodges dienen energieneutraal te worden ontworpen t.a.v. verwarm-en koelingssystemen, afvalverwerking, watergebruik en verbruik, en elektriciteitsverbruik. - Niet alleen het bouwwerk behoort tot de opgave, ook de omgeving rondom de lodges speelt een evenredig belangrijke rol bij de beoordeling van het ontwerp. - Per lodge is een bebouwbaar oppervlak van 35 m2 beschikbaar. - De lodges hebben geen verdiepingen, tenzij onder de grond, dit vanwege toegankelijkheid en Aanzicht op het campingterrein. - Het dak en de binnenruimte zijn mede-drager van de groene uitstraling die aan de ideeënprijsvraag Is verbonden. - De ontwerpen zijn daadwerkelijk realiseerbaar. -Een summier plan van aanpak voor de realisatie moet bij het ontwerp worden aangeleverd. - Een inschatting van reële kosten moet bij het ontwerp worden aangeleverd. Alle ontwerpen zijn van november 2013 tot februari 2014 tentoongesteld geweest in het architectuurcentrum Casla. In Januari was de uitreiken van de beste 3 ontwerpen. Zoals in de prijsvraag stond omschreven zouden de beste 3 ontwerpen worden uitgevoerd op camping waterhout. Hiermee is de prijsvraag geëindigd. In april 2014 zijn alle ontwerpers nog weer bij elkaar gekomen om de prijsvraag te reflecteren. Hieruit kwamen interessante standpunten naar voren. Er werd gesproken dat het gevolg zou komen. Helaas bleef het gevolg uit. Of de beste 3 ontwerpen inmiddels nog gebouwd gaan worden is de vraag. Laten we hopen dat de gasten in 2022 toch wel in de zonnebloem kunnen verblijven.
Het organiseren van de ideeënprijsvraag was niet alleen een aanspraak op nieuwe jonge ideeën. Het was ook een noodkreet van camping Waterhout. Midden in het toekomstig terrein van de Floriade ligt een camping. Een camping die door de organisatie van de Floriade wordt weggestuurd en elders maar opnieuw een camping moet gaan beginnen. Camping Waterhout zelf, ziet dit niet als een oplossing. Zij willen onderdeel zijn van de Floriade en laten zich niet zomaar weg sturen. Deze prijsvraag was een van de manieren om de organisatie te laten zien dat een camping prima in het plan zou passen van de Floriade en een toegevoegde waarde zou zijn op dit grootse evenement.
B
Leven als een zonnebloem | Blooming
3,264 3,467
2,840 70
2,800
600
5 43 1,
290
1,600
600
0 40 1,
5 06 1,
Slaapkamer
Meterkast : -Omvormers van de zonnepanelen -Accu 230 Ah opslagcappaciteit - waterzuiveringssysteem Aquarius ro 4 voor drinkwater - waterpomp HWW100/25 plus 800 watt
Hal Badkamer
peil = 0
200
KK
2,200
Woonkeuken
200
peil = 400
1, 00 0
Hardhouten luiken die afzonderlijk van elkaar te bewegen zijn op de bovenste helft van het luik is een zonnepaneel bevestigd met 300 Wp
460
200
2,720
200
2,000
200
680
6,460
Plattegrond 1:50
1
2
3
De zonnebloem door de dag De zonnebloem is een van de winnende ontwerpen van de prijsvraag Blooming. In 2013 werd er onder studenten een ideeënprijsvraag uitgeschreven door architectuurcentrum Casla uit Almere. Het doel; Duurzame vakantielodges voor de gasten van de floriade. Deze Floriade wordt eens in de 10 jaar georganiseerd en de volgende editie zal in 2022 in Almere plaatsvinden. Deze ideeënprijsvraag werd uitgeschreven onder studenten bouwkunde en Architectuur interieurarchitectuur en andere creatieve opleidingen van de kunstacademies. De naam van de prijsvraag was Blooming en het thema Growing Green. Een verbastering van het Thema van de Floriade zelf. Go Greener. Een van de ontwerpen die werd ingezonden was de zonnebloem van Nikki Witsenboer. Zij werd beloont met de 3de prijs vanwege haar andere manier van denken over duurzaamheid. Het kijken naar de Zonnebloem was hierbij de sleutel.
Je ontwaakt langzaam samen met de zonnebloem. Zodra de zon op komt ontvouwd de zonnebloem zijn bladeren richting de zon. Op deze manier vangen de zonnepanelen het meeste energie omdat zij altijd de meest efficiënte hoek hebben tegenover de zon. Terwijl je wakker wordt hoor je de energie op de panelen langzaam zoemen. Na een tijd slaat ook de waterpomp aan. Begint langzaam water te pompen uit de grond. Almere is een poldergebied waardoor er eigenlijk altijd genoeg water is. Je staat op en gaat naar buiten om je verse ontbijtje bij elkaar te zoeken in de moestuin. De zonnebloem is een soort aardheuvel. Tegen het gebouw en op het dak bevindt zich een grote moestuin waar van alles te vinden is. Eenmaal weer binnen is er genoeg water en energie om een lekker ontbijtje te maken om zo vol energie jou dag op de floriade te beginnen. Terwijl jij de nieuwst dingen op het gebied van Flora leert blijft de zonnebloem zich verder opladen zodat als jij terug komt om een nieuw maal voor jezelf te gaan maken of van een verfrissende douche te genieten. Je loopt nog even naar buiten toe om te kijken of de tuin nog extra voedingstoffen nodig heeft. Maar daarna plof je lekker neer op de bank en sluiten de luiken zich langzaam wanneer de zon onder gaat.
vegetatiedak opbouw: - grasmat -substraatlaag 60mm - worteldoek - drainagelaag - waterwerende laag - i.h.w beton 220mm - isolatie plaat pir met afwerking Rc: 5.3 m2K/W 120 mm
stalen schoen RVS. houten balk hoofddraagconstructie
Afwerking hout Moter voor het heffen
de Bladeren/ dak van luiken
2,785
ventilatierooster Beweegbaar luik met zonnepaneel monokristalijn 300Wp UPT Solar Vliesgevel met drie dubbele isolerende beglazing geleidingsrail luiken
Peil = 400 Peil = 0
0
Begane
opbouw wand: - stucwerk afwerking binnenwand - gipsplaten - isolatie Pir rc= <5 m2K/W 120 mm 0 - beton 150 mm grond Funderingsbalk i.h.w gestort beton Funderingspaal i.h.w.
Fundering
Doorsnede 1:100
A
B
C
D
Leven als een zonnebloem | Blooming
Hoe werkt de lodge Alles wat de zonnebloem doet zouden we kunnen reflecteren op de lodge en zijn gasten. De zonnebloem is in staat om zichzelf en zijn gasten te onderhouden. De zon is hierbij van essentieel belang. De bladeren van de zonnebloem zijn in staat mee te bewegen met de stand van de zon en voorzien van monokristalijnen zonnepanelen om zoveel mogelijk energie op te vangen uit het zonlicht. De bladeren zijn onafhankelijk van elkaar te bewegen waardoor elke blad optimaal op de zon gericht kan worden. Daarnaast kan op deze manier heel specifiek zonlicht uit de lodge geweerd worden wanneer dit niet gewenst of kan er juist wel veel zonlicht toetreden wanneer dit gewenst is. Water haalt de zonnebloem uit de grond doormiddel van een waterpomp. Dit water wordt gezuiverd aan naar de toepassing van het water. Het douchewater word in mindere mate gezuiverd dan het drinkwater, om zo energie te besparen. Het Aquarius Ro systeem zorgt ervoor dat het water gezuiverd wordt en dat het drinkbaar is.
De aardheuvel rondom de zonnebloem dient als moestuin om de zonnebloem te voorzien van voeding voor zijn bewoners. In de woning bevindt zich een composttoilet. De resten die daarin worden achtergelaten worden gecomposteerd en vormen zo voedzame grond voor de tuin om op te groeien. De lodge is dus van alle gemakken voorzien maar heeft geen verdere aansluitingen nodig. De lodge heeft een eigen gesloten systeem en is niet afhankelijk van het elektriciteitsnet, waternet, het riool en niet eens afhankelijk van de supermarkt. De lodge zorgt voor zichzelf en zijn gasten. Net zoals de zonnebloemen in het veld. Dit is een vorm van duurzaamheid die net even anders werkt. Alles wat in de woning aanwezig is is vanzichzelf afhankelijk. Is het een dag bewolkt dat is er simpelweg minder energie. Dit vraagt om bewustwording van de mensen en hoe zij omgaan met energie.
Compost toilet - geen riool - geen stank - compost die gebruikt kan worden voor de tuin
Zonnepanelen bevinden zich op de bladeren van het ontwerp.
Een waterpomp in combinatie met Aquarius systems Aquarius - ro 4 voor altijd veilig drinkwater
Zijgevel
Oost
Voorgevel Zuid
Zijgevel West
Achtergevel Noord
Gevelaanzichten 1:100
Leven als een zonnebloem | Blooming
Hoe werkt een zonnebloem. De zonnebloem is een van de meeste iconische bloemen in de wereld van de Flora. Deze vooral hele grote bloemen met hun sprekende gele kleur staan er om bekend dat zij door de dag hun kop meebewegen met het zonlicht. Op deze manier kunnen zij zoveel mogelijk zonlicht vangen om hun grote bloemen te onderhouden. Door het thema Growing Green is er gezocht naar een metafoor in de wereld van de flora. De zonnebloem kwam hieruit naar voren vanwege zijn efficiĂŤnte relatie met de zon. De zonnebloem beweegt zijn kop mee met de zon om op deze manier zoveel mogelijk zonne-energie op te vangen. Deze energie zet de zonnebloem met behulp van water om in glucose waar de zonnebloem weer van kan groeien, Fotosynthese. Het water wat de bloem hiervoor gebruikt haalt de zonnebloem uit de grond. Ook zit de grond verder vol met voedzame stoffen die gebruikt kunnen worden om te overleven. Wanneer de bloem overlijdt keren de resten terug naar de bodem en vormen op deze manier voeding voor nieuwe planten. Al we de zonnebloem dus eigenlijk als gebouw gaan zien vraagt hij om een aantal dingen. Energie, water, en voedsel. Eigenlijk precies de drie factoren die wij mensen en gebouwen nodig hebben om voor ons zelf te kunnen zorgen. Voor de lodge wordt dus een zonnebloem optie gezocht. Dus niet energieneutraal zoals in de prijsvraag werd gevraagd, maar zelfvoorzienend en volledig onafhankelijk van alles wat wij in Nederland zo gewent zijn. Dit alles met natuurlijk zoveel mogelijk luxe zoals we gewent zijn. Daarin tegen wordt er wel een bewustwording afgedwongen op het gebied van efficiĂŤnt gebruik van energie en het weggooien van bruikbare middelen. Iets wat in de wereld van de flora niet bestaat.
De floriade De Floriade is een wereldtuinbouwtentoonstelling die sinds 1960 eens in de 10 jaar wordt georganiseerd in Nederland. De eerste editie van de floriade vond plaat in Rotterdam met de naam het park. Wat heel toepasselijk is voor de floriade aangezien deze enorme evenementen terreinen altijd mooie parken achterlaat. De daarop volgende twee edities vonden plaats in Amsterdam, gevolgd door Zoetermeer en Haarlemmermeer. Eigenlijk allemaal in de buurt van Amsterdam en Rotterdam. Maar in 2012 ging dat anders. De floriade van 2012 vond plaats in Venlo. De floriade was vroeger heel belangrijk om de Nederlandse tuinbouw bekendheid te geven. Dit is goed gelukt. Nederland is een van de belangrijkste spelers op het gebied van innovatie in de tuinbouwsector. De aankomende Floriade zal in Almere plaatsvinden. Centraal gelegen in het land en eigenlijk voor iedereen in Nederland bereikbaar. Met de landschappelijke inpassing van de floriade is Almere al druk bezig.
Bron: https://nl.wikipedia.org/wiki/Floriade_(Nederland). Geraadpleegd op 28 mei 2017
Bron: http://www.omroepflevoland.nl/nieuws/125573/almere-raad-stemtin-met-masterplan-floriade: geraadpleegd op 29 mei 2017
Bron:2015_07_22_floriade_masterplan_definitief.pdf : geraadpleegd op 29 mei 2017
Anish Kapoor | Leviathan
Iedereen die zich een beetje interesseert in hedendaagse beeldhouwkunst heeft wel eens gehoord of herkent wel ĂŠĂŠn van de werken van Anish Kapoor. Maar hoe je zijn kunst omschrijft is geheel afhankelijk van welke werken je hebt gezien. Mijn eerste ervaring met het werk van Anish Kapoor waren de objecten spiegels. Kunstwerken die je de wereld vanuit een ander perspectief laten beleven. De hele wereld kan op zijn kop staan terwijl jij nog steeds rechtop staat. Ook de werken met felle kleuren zijn wereldberoemd. Een jaar geleden vertelde iemand mij over het werk Leviathan. Tijd om mij meer te verdiepen in Anish Kapoor en zijn werk Leviathan.
Anish Kapoor | Leviathan Deze Brits-Indische kunstenaar is geboren in 1954 in Bombay, India. Toen hij 17 jaar oud was is hij verhuist naar Engeland. Hier begon hij begin jaren 70 met zijn studie om kunstenaar te. Hij studeerde eerst aan de Hornsey college of art en vervolgens aan de Chelsea school of Art. Tegenwoordig woont en werkt hij in Londen en heeft hij exposities over de hele wereld. In 2015-2016 had hij onder andere een expositie in het rijksmuseum in Amsterdam. Drie reliëfs die een visuele dialoog aangingen met de late werken van Rembrand. De titel; Internal Object in Three Parts. In dit werk is gezocht naar de rauwe ruimtes in lichaam en geest. Ze doen denken aan bloederige, pezige vleesmassa’s.
Het werk Leviathan werd in 2011 wereldwijd bekent. Dit immense kunstwerk bevond zich in het Grand Palais in Parijs. Het kunstwerk werd gemaakt voor de monumenta 2011. De Franse minister van culture en communicatie kiest elk jaar voor een vooraanstaand kunstenaar die een architectonisch antwoord kan geven op de 13.500 m2 grote ruimte van het Grand Palais. Het Kunstwerk wat Anish Kapoor hiervoor heeft bedacht is een enorm ballon met 4 armen die bijna uit het Grand Palais lijkt te barsten.Een uitdaging in zo een gigantisch gebouw. Net als veel andere werken van Kapoor is er ook een fascinatie om het werk van binnenuit te beleven. Het inspirerende werk wat bij ons architectenbureau ook op de inspiratiemuur te vinden is. “Wanneer je het werk betreed heb je een soort van baarmoederlijke ervaring” werd er over dit werk gesproken. Maar niet alleen de binnenkant maar ook de buitenkant van het werk is fascinerend om te zien. Het Grand Palais lijkt bijna te klein voor dit kunstwerk. De enorme ballon is gemaakt van een rubberachtig pvc materiaal wat vanaf buiten paarse kleur heeft en binnenin een roodachtig gloed veroorzaakt. Door het translucente materiaal zijn er binnenin nog schimmen van de buitenwereld kenbaar zoals de schaduwen die het glazen dak op de Leviathan werpen. ‘Volgens mij bestaat er niet zoiets als een onschuldige kijker, elke kijker komt met verschillende verwachtingen en met een andere achtergrond. Abstracte kunstwerken en sculpturen zorgen er in het bijzonder voor dat je rekening moet houden met de aanschouwer en zijn geheugen. Geheugen en lichaam komt in actie tijdens het kijken. Ik ben geïnteresseerd in het proces waarbij de passant zich door het werk begeeft en daarmee iets gebeurd of er iets veranderd’. Anish Kapoor1 http://www.kunstbus.nl/kunst/anish+kapoor.html https://www.rijksmuseum.nl/nl/anish-kapoor-en-rembrandt https://www.onlinegalerij.nl/anish-kapoor-rijksmuseum/ 1 Orginele tekst op: http://www.designboom.com/art/anish-kapoormonumenta-2011-leviathan/
Mirrors in Kensingtonpark Bron: Anishkapoor.com/works : geraadpleegd 29 mei 2017
When I am Pregnant: Anishkapoor.com/works : geraadpleegd 29 mei 2017
Anish Kapoor | Cloud Gate : Anishkapoor.com/works : geraadpleegd 29 mei 2017
Rijksmuseum 2016 : internal objects in three parts : Bron: https://www.rijksmuseum.nl/nl/ anish-kapoor-en-rembrandt. geraadpleegd 24 mei 2017
Kensingtonpark Skymirror : Anishkapoor.com/works : geraadpleegd 29 mei 2017
Projects
Woord van de week |deadline In het woord deadline zit het woord dood verscholen. Niet echt een vrolijke associatie en al helemaal geen vrolijke betekenis. Wellicht een optie voor het woord van de week? Ondanks dat ik wel kan bedenken waar het vandaag komt. Maar na de hoeveelheid deadlines die ik in mijn prille carrière heb gehad. Wisten een aantal van mijn klasgenoten het woord deadline een geheel nieuwe betekenis te geven. Tot mijn grote verbazing kwam ik er vrijdag keer op keer achter dat het grootste gedeelte van mijn klas vrijwel nog niks had gedaan voor de les van zaterdag. Terwijl dit wel werd verwacht en er duidelijk een opdracht was meegegeven. Nu heeft iedereen het druk en kan het best gebeuren dat het een keer niet lukt om het werk voor zaterdag te maken. En is het maken van de opdracht op vrijdag avond aan iedereen geheel vrij. Maar elke zaterdag ochtend uit vinden dat er een heel aantal studenten niet de moeite hadden genomen om de opdrachten te maken vind ik treurig. Er staat een powervrouw voor deze klas, een die weet waar ze het over heeft en haar best doet elke week een leuke les voor te bereiden, iemand die reageert op de mail en in de les tijd neemt voor persoonlijke feedback. Dat is uniek in die korte twee uur. Menig docent kan daar wat van leren!
Hoe dan ook heb ik me af en toe gegeneerd dat een docent die zoveel moeite voor ons doet, daar soms maar zo weinig voor terug krijgt. Nu ben ik geen heilig boontje en spreekwoordelijke gezien ook wel een paar keer overleden dit jaar. Het punt is dat ik echt veel geleerd heb van deze lessen en er elke zaterdag met plezier bij zat. Wel denk ik dat we nog veel meer hadden kunnen leren als die grenzen iets harder waren geweest. Next time do not cross the deadline!
Colofon: Copyright Š 2017 Nikki Witsenboer Auteur: Nikki Witsenboer Omslagontwerp, Vormgeving binnenwerk: Nikki Witsenboer Magazine :Permanent In opdracht van: Kunstacademie Artez Docent: Caroline Kruit Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, door middel van druk, fotokopieÍn, geautomatiseerde gegevensbestanden of op welke andere wijze ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.