BLEND IN Stadslab Nijmegen
stand van zaken Lentekracht
CBN
Commissie Beeldkwaliteit Nijmegen
Asarina CN bleumink
IN 02 BLEND JUNI2015
INHOUD 1 MAAK KENNIS MET Interview met Sarina Bleumink
2 BLEND IN: ARCHITECTUUR & LANDSCHAP Vijf manieren om architectuur te plaatsen in het landschap
3 IN DE BUIK VAN HET MONSTER Kunstenaar Anish Kapoor
4 ALEXANDER BODON Dead Architect’s Society 2015
5 TEMPORARY ARCHITECTURE NOW! Boekrecensie Auteur Philip Jodidio
6 NATUURGEBIED DE POSBANK Ontwerp van 12 hotelkamers
COLOFON BLEND IN 06/2015 Redactie 06-272 444 49 sarinableumink@gmail.com
Redactie Hoofdredactie: Sarina Bleumink Eindredactie/Samenstelling: Sarina Bleumink Aan deze uitgave werkte mee: Daniëlle Haasjes
Grafische Vormgeving Sarina Bleumink BLEND IN is een uitgave van: ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten Postbus49 6800 AA Arnhem www.artez.nl Uitgever Caroline C. Kruit
‘The Lookout’ ontworpen door: Angus Ritchie and Daniel Tyler Fotograaf: Ross Campbell
BLEND IN JUNI2015
03
INTERVIEW
MAAK KENNIS MET ... SARINA BLEUMINK Wanneer wist je dat je architect wilde worden? Dit ontdekte ik in het tweede jaar van mijn opleiding Interieur Architectuur aan de kunstacademie. Ik wilde simpelweg meer ontwerpen, dan alleen interieurs. Tijdens mijn stage bij een architectenbureau, werd ik steeds enthousiaster over het vak. Ik wilde meer ontwerpen, maar vooral ook meer technisch uitwerken. Het vak architectuur is veel breder dan alleen interieur. Over welk onderdeel van het vakgebied architectuur ben je het meest enthousiast? Wanneer een ontwerp zo goed geslaagd is dat, niet alleen de gebruiker tevreden is, maar het ontwerp ook een langere tijd bruikbaar is. Wanneer je het ontwerp ziet moet het je prikkelen en toezetten meer te willen zien. Om deze reden vind ik het belangrijk om grenzen op te zoeken binnen een project denkend aan contrasten, materiaal en licht.
Aan wat voor project zou je buiten je comfortzone willen werken, en wat hoop je ervan te leren? Ik zou wel eens willen werken aan een groot kantoorpand, waar alle verdiepingen in principe hetzelfde zijn. Dit is namelijk geen project, waar ik erg enthousiast van zou worden. Het is dan de uitdaging, om toch creatief met de matreialen en ruimte om te gaan. Hierbij gaat het vooral om het proces. De kunst is om zo’n saai project, zo te kunnen kneden dat het energiek en dynamisch wordt. Interview door: Daniële Haasjes
Hoe overtuig je jouw opdrachtgever/docent van de kracht van je ontwerp?
CHINESE MU
Ik doe dit vooral door duidelijke sfeerbeelden. Beelden die geen tekst nodig hebben maar voor zichzelf spreken. Daarnaast probeer ik door oogcontact het enthousiasme te peilen en de desbetreffende persoon te triggeren. Wat is voor jou de belangrijkste opgave binnen de architectuur op dit moment en voor de toekomst? De flexibiliteit van een gebouw. Ik denk dat je daarmee de leegstand tegen kan gaan. Het moet een project zijn of worden waar je niet snel op uit kijkt. Waarbij ik het functionele belangrijker vind dan het commerciële aspect van het ontwerp. Bij welk bureau zou je het liefste aan de slag gaan met je diploma op zak? Een bureau zoals Hertzog & de Meuron of Concrete. Waar vooral de Industriële kant van de architectuur naar voren komt en waar veel transformaties van monumentale panden worden gedaan. Waar robuuste materialen worden gebruikt en grote contrasten het beeld bepalen. IN 04 BLEND JUNI2015
HERTZOG & DE MEURO
INSPIRATIE
UUR
ON
ZWART STAAL
MOEDER
JIU-JITSU 1. Eigen foto, 2014 2. Eigen foto, Chinse Muur 2010 3. Construction, Pinterest, (15-06-2015) 4. Duccio Malagamba, Dezeen, http://www.dezeen. com/2008/05/22/caixaforum-madrid-by-herzog-demeuron/, (15-06-2015)
5. Miran KambiÄ?, Archidaily, http://www.archdaily. com/431421/ptuj-performance- center-enota/, (15-6-2015) 6. Prijsuitreiking, Combat Games, 2010 7. Eigen foto, Moeder, 2014
BLEND IN JUNI2015
05
INTEGRATIE VAN ARCHITECTUUR IN HET LANDSCHAP
RESEARCH
INTEGRATIE VAN ARCHITECTUUR IN HET LANDSCHAP Nieuwe technologieën, nieuwe ontwerptechnieken en de vraag naar betere milieuprestaties hebben een heroverweging van de architectuur in relatie tot de grond uitgelokt. Maar op welke manieren kan je een architectonisch ontwerp integreren met de natuur? En wat overweegt een architect om tot deze keuze over te gaan? Onder het maaiveld De Mirage Residentie is gelegen op een steile rotsachtige helling op het Griekse eiland Tinos. Vanaf deze locatie kijk je uit over de Egeïsche Zee. De residentie, ontworpen door Kois associated architects, is zo uitgewerkt dat het in zijn geheel nauw is geïntegreerd met zijn omgeving. Het wordt door de architecten dan ook omschreven als ‘an invisible oasis hidden from the unsuspected eyes.’ Door een ultradunne zwembadrand ontstaat er een visueel effect waarbij het water zich bij het zeewater voegt. De rest van de residentie is gelijkvloers en de gebruikte materialen zijn uit de directe omgeving gehaald om zo de materialisering binnen de direct omliggende context te houden. De enige zichtbare eigenschap van de constructie is de oppervlakte van het zwembad, bij benadering ‘fuseert’ dit dak met de zee. Onder het zwembad is de 198m 2 woning omsloten door de stenen wanden, gebouwd met lokale stenen. Het water voorziet de woning van isolatie en houdt de binnenruimtes koel. De residentie is zo tegen de helling geplaatst om de bewoner tegen de heersende winden te beschermen, maar ook om extra opgraafwerk te voorkomen. Eigenlijk hebben de architecten geprobeerd om door zo min mogelijk ‘harde’ middelen een zo gefuseerde mogelijke landschap te creëren. De architecten omschrijven dit zelf als een ‘Dorische’ aanpak, waarbij het programma van eisen zich stipt aan de essentiële functies
‘‘
An invisible oasis hidden from the unsuspected eyes
IN 08 BLEND JUNI2015
- Kois associated architects
‘‘
RESEARCH RESEARCH
Afbeeldingen Afbeeldingen Studio Kois AssociatedArchitects, Architects, Mirage Dezeen, http://www. Studio Kois Associated MirageHouse, House, Dezeen, http://www. dezeen.com/2014/06/01/mirage-house-kois-associated-architects-rooftopdezeen.com/2014/06/01/mirage-house-kois-associated-architects-rooftoppool/, (17-6-2015) pool/, (17-6-2015) Bronnen Bronnen Mirage House, Dezeen,http://www.dezeen.com/2014/06/01/mirage-househttp://www.dezeen.com/2014/06/01/mirage-houseMirage House, Dezeen, kois-associated-architects-rooftop-pool/, (17-6-2015) kois-associated-architects-rooftop-pool/, (17-6-2015) Mirage House, Designboom, http://www.designboom.com/architecture/koisMirage House, Designboom, http://www.designboom.com/architecture/koisassociated-architects-mirage-residence-aegean-06-02-2014/, (17-06-2015) associated-architects-mirage-residence-aegean-06-02-2014/, (17-06-2015)
09 09
BLEND IN BLEND IN JUNI2015 JUNI2015
RESEARCH
Camouflage Op het eerste gezicht zou je het gebouw kunnen missen, maar het staat er toch echt. Het Zweedse ‘Juniper House’, ontworpen door Murman Arkitekter in 2005, is in zijn geheel bekleedt met vinyl met daarop de afbeelding van bomen. Het boom look-a-like effect van de gevel ontstaat door het semi-transparante plastic, waarop de bomen van de directe omgeving op staan afgebeeld. Dit simpele houten gebouw staat een langere tijd bekend als Building of the year, door dit project wordt het vinyl ook gebruikt voor reclame voor verschillende prefab gebouwen. Het vinyl wordt veelal gebruikt voor bouwketen, zodat deze onopvallend in hun omgeving staan.
like a mirror ‘‘The house is barely visible, of its own surroundings Murman Arkitekter kiezen er expliciet voor om moderne architectuur niet zichtbaar te tonen in het landschap. De camouflage was niet de enige reden voor de keuze voor vinyl, maar ook de filtering van het licht en het creëren van privacy waren redenen. De vinyl gevel staat 38 cm vanaf de houten gevel van de woning en gefixeerd een stalen frame. De reden waarom de architecten deze gevel plaatsen is vanuit de gedachte dat architectuur niet de overhand moet hebben in een natuurrijke omgeving.
Fotograaf Åke E-son Lindman Bronnen Jupiter House, Inhabitat, http://inhabitat.com/swedish-juniper-houseblends-mirrors-its-surroundings-with-a-vinyl-facade/, (17-5-2015) Jupiter House, Onekinddesign, http://www.onekindesign.com/2011/01/27/ swedish-home-mirrors-its-surroundings/, (17-5-2015) Jupiter House, Domain, http://news.domain.com.au/domain/real-estatenews/five-amazing-home-exteriors-20150307-13shhp.html, (17-05-2015) IN 10 BLEND JUNI2015
‘‘
- Murman Arkitekter
RESEARCH
BLEND IN JUNI2015
11
RESEARCH
Reflecteren Het paviljoen Archive, ontworpen door DHL Architecten uit Amsterdam, weerspiegelt zijn natuurrijke omgeving. Dit paviljoen is een reactie op de ontwerpwedstrijd georganiseerd door Atelier Malkovich. Zij roepen architecten op om een innovatief en functioneel paviljoen te ontwerpen voor hedendaagse kunstenaars. Zowel de veranderende rol van kunstenaars als de verschillende manieren waarop zij werken moet tot uiting komen in het ontwerp. De ontwerpwedstrijd laat architecten denken over hoe kunstenaars opereren in de moderne wereld en hun vraag naar ruimte. Het paviljoen Archive biedt een plek voor contemplatie, creativiteit en inspiratie. Met de spiegelende gevel
‘‘
De dialoog tussen natuur en architectuur, die ontstaat bij het benaderen van het paviljoen, moet je aan het denken zetten over de manieren waarop wij gebouwen benaderen. Het is alsof het zijn eigen bestaan ontkent voor diegene die niet verstopt zijn binnen de muren van het paviljoen. Het reflecteert zichzelf op de buitenstaande kijkers, die niet anders kunnen zien dan henzelf in de omliggende natuur.
‘‘
Strange and impenetrable to the unaware, only the owner knows it’s secrets. The large cabinet doors are almost invisible and the entrance must be discovered. A narrow slit allows the passer by brief opportunity to glimpse the garden and at a stretch they can peer over the parapet while the owner is tucked away undernearth - DHL Architecten
Afbeeldingen Mirror mirror – pavilion for an artist , Artshehears, http://artshehearts. com/2011/06/22/229/, (17-05-2015) Bronnen Jen Bayne, Mirror mirror – pavilion for an artist , Artshehears, http://artshehearts.com/2011/06/22/229/, (17-05-2015)
12
blokkeert het paviljoen de buitenkant, waar de binnenzijde ruimte biedt voor de kunstenaar om te lopen, te denken en terug te trekken in zijn wereld.
BLEND IN JUNI2015
RESEARCH
BLEND IN JUNI2015
13
RESEARCH
IN 14 BLEND JUNI2015
RESEARCH
Lokale materialen Dikke muren van lokaal geproduceerde stenen vormen gangen, kamers en binnenplaatsen voor een radiozender in de Nepalese stad Jomsom, ontworpen door de Koreaanse studio Archium. Architect Kim In-cheurl van Seoul ontwikkelde het gebouw voor de Mustang Broadcasting Gemeenschap (MBC), een radiostation en hotel te lanceren om bewoners en bezoekers van dienst te zijn in het afgelegen Mustang regio, te Noord-Westen van Nepal. Het hotel ligt op een richel in de buurt van de oevers van de Kali Gandaki rivier, 3000 meter boven de zeespiegel. Het gehele gebouw werd gebouwd door beschikbare materialen en arbeiders vanuit de regio. Om de medewerkers en bezoekers te beschermen tegen de sterke winden, werd het gebouw gemaakt van een lokale steen: ‘gneiss’. De hoge muren worden hier en daar onderbroken door kleine glazen openingen. Door de invloed van de opstelling van lokale woningen, zijn de ruimtes georganiseerd rond de binnenplaatsen. Deze maken het mogelijk het natuurlijke licht toe te laten in het gebouw. Kolommen ondersteunen de plafonds van de kloosters rond de binnenplaatsen en beschermen het interieur tegen direct zonlicht. Sommige van de kamers zijn bekleed met dezelfde stenen als voor de buitenmuren, terwijl anderen beschikken over muren opgebouwd uit dicht opeengepakte kleinere stenen. De kozijnen en deuren zijn een warme tegenstelling met de imposante stenen oppervlaktes van de muren en plafonds.
De reden voor deze uitwerking zijn de voorwaarden opgesteld naar aanleiding van de omgeving. De locatie van het hotel en radiostation is onderhevig aan sterke windvlagen met wisselende richtingen, van regenseizoenen tot droge seizoenen. De milieu-omstandigheden vereisen dat er een koele, onverwarmde ruimte wordt gehandhaafd, ondanks de extreme dagelijkse temperatuurverschillen. De binnenplaatsen, tussen de muren, bieden licht voor de achterliggende ruimtes en zijn zo geplaatst dat de wind wordt verzacht.
Fotograaf Jun Myung-jin Bronnen Archium gives rugged stone walls to a radio broadcasting station in Nepal, Dezeen, http://www.dezeen. com/2014/04/11/archium-stone-walls-radio-broadcasting-station-nepal/, (17-05-2015) Archium’s Rocking Radio Building Blends Into the Nepalese Landscape, Inhabitat, http://inhabitat.com/archiums-rocking-radio-building-in-nepal-blendsinto-the-landscape/archium-stone-radio-building-nepal-7/, (17-05-2015)
BLEND IN JUNI2015
15
RESEARCH Natuur met natuur De kleine leegstaande garage, gerenoveerd door Act Romegialli Architects, wordt een vakantiehuis gelegen op de hellingen van de Raethian Alp. De woning is binnen een jaar gerealiseerd door ontwerper Act Romegialli en tuinarchitect Gheo Clavarino. De woning is op de originele stenen muren gebouwd van de voormalige garage. De Green Box bestaat uit een structuur van lichtgewicht metalen profielen en gegalvaniseerde stalen draden. Deze constructie biedt ondersteuning voor de vegetatie om op te klimmen. In de Green Box is er ruimte voor een kamer voor al het tuingereedschap, tuinieren is één van de grote passies van de eigenaar. Ook is er ruimte voor de keuken en woonkamer. De gebruikte materialen zijn ruw, zoals gegalvaniseerd staal voor de keuken, lariks planken voor de vloeren en eenvoudig buizen voor de watervoorziening. De beplanting werd geselecteerd om effectief te handelen als balken, gordingen en zorgen voor een maximale dekking van het dak. Naast de visuele impact zorgen de planten ook voor isolatie van het gebouw. De beplanting van het huis is hoofdzakelijk samengesteld uit snel groeiende vegetatie, waar op maaiveld niveau groepen van vaste beplanting de bodem bedekken. Deze combinatie zorgt voor een lichte, maar continue bloei gedurende de seizoenen.
IN 16 BLEND JUNI2015
De Green Box staat als een kleine groene schuilplaats in de natuur en dient als observatiepunt in het omliggende park. De reden voor deze uitwerking was simpel. Het esthetisch verantwoord om de natuur te gebruiken in zo’n natuurijke omgeving.
Geschreven door: Sarina Bleumink
Fotograaf Marcello Mariana Bronnen Green Box, Wewastetime, http://wewastetime.com/2013/05/20/green-box/, (17-05-2015) Green Box, Actromedialli, http://www.actromegialli.it/architecture/greenbox, (17-05-2015) Green Box by Romegialli, Yellowtrace, http://www.yellowtrace.com.au/ greenbox-by-act-romegialli/, (17-05-2015)
RESEARCH
BLEND IN JUNI2015
17
KUNSTENAAR
IN DE BUIK VAN HET MONSTER ANISH KAPOOR De Brits-Indiase kunstenaar Anish Kapoor stelde in 2011 tentoon in het Grand Palais in Parijs, waar hij een gigantische Leviathan heeft geschapen. Een mythisch monster waar je als bezoeker in verdwijnt. Jaarlijks nodigt ‘Monumenta’ een internationaal gerenommeerde kunstenaar uit om een kunstwerk van monumentale afmeting te creëeren in het Grand Palais in Parijs. Er zijn vele grootheden Kapoor voor geweest, namen zoals Kiefer, Serra en Boltanski hebben hun kunstwerken kunnen tonen in de hal. Deze enorme hal, opgetrokken uit staal en glas die net als de Eiffeltoren resteert van de Wereldtentoonstelling van 1900, meet maar liefst 13.500 vierkante meter. Anish Kapoor koos voor de tentoonstelling voor een enkele betreedbare sculptuur die zich qua schaal laat meten met het gebouw zelf. Het dieprode werk heet Leviathan en werd door Kapoor opgedragen aan zijn collega Ai Weiwei, van wie toendertijd geen levensteken van werd vernomen: “When governments silence artists it bears witness to their barbarity”, aldus Kapoor. Kapoor vraagt alle internationale kunstencentra één dag de deuren te sluiten uit solidariteit voor Ai Wei Wei. Anish Kapoor geeft zijn werk altijd een naam, dit om de bezoeker te tonen waar het werk over gaat. De bezoeker mag hier zijn eigen interpretatie aan geven. “I have nothing to say”, Kapoor wil dat men hun eigen ervaringen delen zonder dat hij uitleg geeft. De titel Leviathan is een bijbels monster stammend uit de
‘‘
Het is mogelijk om rondom het werk te lopen, zowel binnen als buiten. De dunne grens tussen binnen en buiten is een thema dat Anish Kapoor wel vaker aansnijdt. Het pvc-materiaal is doorzichtig, wat een mooi spel van zon en schaduw oplevert met de serre structuur van het Grand Palais. “Visitors will be invited to walk inside the work, to immerse themselves in colour, and it will, I hope, be a contemplative and poetic experience”, volgens Kapoor. Het sculptuur is gecreeërd met de meeste geadvanceerde technieken, waarbij het werk de bezoeker niet alleen visueel beïnvloed, maar de bezoeker ook een sensitieve en mentale ervaring laat ervaren. Om aan de verwachtingen van de bezoeker te voldoen, zijn er kunstdocenten die gedurende de tentoonstelling met bezoekers praten. Dit om hen de verbreding van hun begrip van de hedendaagse kunst zonder extra kosten te verrijken. Multidisciplinair en plezier zijn thema’s in het programma voor jonge bezoekers, variërend van kleuterschool tot middelbare school. Anish Kapoor is één van de belangrijkste internationale kunstenaars van het moment, een artistieke superstar,
I HAVE NOTHING TO SAY
oertijd. In de Fenicische mythologie wordt zij voorgesteld als een grote, kronkelende zeeslang. De naam Leviathan zou ook kronkelend betekenen. De tentoonstelling is een “contemplatieve en poëtische ervaring”, hoopt Kapoor, waarbij het publiek “zich kan onderdompelen in kleur”. Het is bijna onmogelijk het werk in één oogopslag te bekijken, het werk is namelijk 35 meter hoog. Leviathan bestaat uit drie enorme donkerrode met lucht gevulde pvc-structuren. Je voelt je als een baby in de
IN 18 BLEND JUNI2015
baarmoeder of als Jona in de buik van de walvis.
‘‘
- Anish Kapoor
met werk van groot formaat in musea als het Louvre, Tate Modern en Guggenheim. Ook in de publieke ruimte is Anish Kapoor aanwezig. Bekende werken zijn de Cloud Gate in Chicago en de Sky Mirrors in New York. Waar hij enorme spiegels plaatst die de omgeving weerkaatsen.
Geschreven door: Sarina Bleumink
KUNSTENAAR
Bronnen: Cobra.be, http://cobra.be/cm/cobra/kunst/1.1020586, 19-05-2015 Dezeen, http://www.dezeen.com/2011/06/22/leviathan-by-anish-kapoor/, 19-05-2015 Wikipedia, http://nl.wikipedia.org/wiki/Leviathan_%28mythisch_wezen%29, 20-05-2015 The Guardian, http://www.theguardian.com/artanddesign/2011/may/10/ai-weiwei-anishkapoor-sculpture, 20-05-2015 Beelden: Eigendom van Franse Ministerie voor Cultuur en Communicatie Portret: Anish Kapoor.com, 19-05-2015
BLEND IN JUNI2015
19
DEAD ARCHITECT’S SOCIETY ALEXANDER BODON RAI-COMPLEX TE AMSTERDAM Afbeeldingen Maarten Kloos, Alexander Bodon, 1990 te Rotterm, Uitgeverij 010, p. 1- 122
RAI-COMPLEX TE AMSTERDAM
RAI-COMPLEX TE AMSTERDAM
KANTOORGEBOUW ESTEL TE NIJMEGEN
DODE ARCHITECT
BODON
OPEN, WARM EN VRIENDELIJK
De, in 1906 in Wenen geboren, Hongaar Alexander Bodon is bekend als de architect van de RAI in Amsterdam. Hij ontwierp volgens de principes van het ‘naoorlogse’ modernisme. Bodon had zowel met zijn vader als met zijn moeder een afstandelijke relatie. Zijn vader was binnenhuisarchitect en meubelontwerper en was van mening dat zijn zoon het ambacht diende te leren. Bodon’s vader werkte aanvankelijk in de trant van de Jugendstil en werd vooral beïnvloed door de Weense ‘Secession’. Alexander ging in de leer bij een meubelmaker en een stoffeerder waarna hij in 1924 begon aan een tweejarige studie aan de kunstnijverheidsschool van Boedapest. Zijn vader heeft echter veel minder invloed op hem uitgeoefend dat zijn twee echte leermeesters: de pedagoog Kaesz en de dichter en journalist Olcsvay. Zij lieten Bodon kennismaken met nieuwe denkwijzen en stromingen in de kunst en de architectuur. In 1929 vestigde Bodon zich in Nederland. Hij had tijdens zijn studie al voor Jan Wils gewerkt, waardoor hij waarschijnlijk een dubbelzinnige verhouding met Hongarije kreeg; hij verzette zich tegen nationalistische, sentimentele karakter van het Hongaarse temperament en wilde niets te maken hebben met de nationalistische gevoelens die tekenen van het fascisme vertoonden. Daar staat tegenover dat zijn Hongaarse achtergrond heeft bijgedragen aan Bodons voorliefde voor kleur in de architectuur. In het jaar dat hij in Nederland kwam trad Bodon in dienst van Buijs en Lürsen. In 1932 sloot hij zich aan
bij architectenvereniging De 8, het jaar dat hij eveneens zijn eerste zelfstandige ontwerp realiseerde: de verbouwing van boekhandel Schröder & Dupont aan de Keizersgracht in Amsterdam. Later werd dit pand met behoud van de ingrepen van Bodon een galerie. Pas na de Tweede Wereldoorlog werd Bodon zelfstandig architect, nadat hij van 1934 tot ‘39 voor Merkelbach en Karsten had gewerkt. Bodon hield na de oorlog vast aan zijn overtuigingen, waar menig ander architect van zijn generatie van gedachten veranderde. Van het begin tot het einde van zijn carrière heeft hij zich verbonden gevoeld met het Nieuwe Bouwen. In 1951 kreeg hij de opdracht die zijn loopbaan een stimulans gaf: het ontwerp voor de Europahal van beurscomplex RAI in Amsterdam. Hij ontwierp een enorme open ruimte, overspannen met een gebogen dak. Het geldt nog altijd als het meest spectaculaire onderdeel van de RAI. Alle gebouwen van de RAI werden overigens onder supervisie van Bodon ontworpen, over een tijdspanne van bijna veertig jaar (1951-1989). De RAI was zijn levenswerk. Tot ver na zijn pensioengerechtigde leeftijd kwam hij vrijwel dagelijks op het DSBV-bouwbureau in het RAI-complex. Hij bouwde een uitbreiding in 1963, het congrescentrum in
RAI complex met zijn gebogen dak
IN 28 BLEND JUNI2015
RAI complex
Boekhandel Schröder & Dupon
nt in Amsterdam
DODE ARCHITECT
Hij is als mens een beetje verlegen, maar tegelijk maatschappelijk zeer betrokken en een warmbloedige levensgenieter. Alexander Bodon
RAI complex detail
1965, de Amstelhal in 1969 en nog drie hallen aan de zuidkant in 1982. Bodon was toen al 75 en geridderd. Hij was onverbloemd trots op zijn RAI: “Ik denk dat ik ermee bewezen heb dat functionele architectuur open, warm en vriendelijk kan zijn.” Op zijn 80ste verleende hij nog hand- en spandiensten aan de zoveelste uitbreiding van Hal 11. Een paar maanden vóór de oplevering overleed hij, op 22 januari 1993. Dat hem met zo’n betrekkelijk bescheiden loopbaan een dergelijk groot project werd toevertrouwd, had alles te maken met de ruime ervaring die hij had opgedaan met het inrichten van tentoonstellingen en beurzen en winkelinterieurs voor bedrijven als Metz & Co en C&A. Al met al had hij zeker 40 projecten in die sfeer op zijn naam. De Jaarbeurs in Utrecht en ook tentoonstellingsgebouwen in andere Europese steden kende hij als zijn broekzak. Hij wist vooral wat er aan mankeerde en hoe gevoelig de verkeerssituatie eromheen was. Opvallend aan de manier van werken van Bodon was dat hij geen echte schetsen maakte, maar slordige krabbels die bijna altijd twee elementaire zaken toonden: het uitzicht en de noordpijl die verwees
naar de zoninval. Het beurscomplex RAI is een goed voorbeeld van de belangrijke rol van lichtinval in de ontwerpen van Bodon.
Geschreven door: Sarina Bleumink
Afbeeldingen Maarten Kloos, Alexander Bodon, 1990 te Rotterm, Uitgeverij 010, p. 1- 122 Bronnnen Maarten Kloos, Alexander Bodon, 1990 te Rotterm, Uitgeverij 010, p. 1- 122 Alexander Bodon - Arc hipedia, Archipedia, http://www.architectenweb.nl/aweb/archipedia/archipedia.asp?id=494, (11-05-2015) Alexander Bodon, Wikipedia, https://nl.wikipedia.org/wiki/ Alexander_Bodon, (11-05-2015) ‘Functioneel kan open, warm en vriendelijk zijn’, Sjaak Priester, Ons Amsterdam, http://www.onsamsterdam.nl/component/ content/article/15-dossiers/1531-architect-alexander-bodon-1906-1993, (11-05-2015) Alexander Bodon-Architect, NAI, http://zoeken.nai.nl/CIS/publicatie/231, (11-05-2015)
BLEND IN JUNI2015
29
BOEKRECENSIE
ARCHITECTURE NOW! TEMPORARY Auteur: Philip Jodidio Uitgever: Taschen, GmbH 2011 Tekst: Engels, Duits en Frans Inhoud: 416 pagina’s ISBN 978-3-8365-2328-8
Het boek, geschreven door Philip Jodidio, toont nieuwe tijdelijke architectuurprojecten ontworpen door bekende architecten, maar ook door onbekende ontwerpers. Door de economische recessie die rond 2009 begon, is er een trend ontstaan van tijdelijke gebouwen in de gehele architectuurswereld. Het varieert van primitieve ontwerpen tot echte design hoogstandjes. Wat tegenstrijdig is met de aanleiding van deze projecten, namelijk de economische crisis. Door de crisis kwam de trend ‘temporary building’. Het boek beschrijft elk project in twee tot zes pagina’s, afhankelijk van het bijhorende beeldmateriaal. De auteur geeft achtergrond informatie van de desbetreffende ontwerper of ontwerpbureau en geeft vervolgens een korte bechrijving van het ontwerp. De informatie blijft echter erg oppervlakkig. De beelden en korte teksten kunnen interesse opwekken, maar de lezer moet zich wenden naar het internet voor meer informatie. Kortom, het boek is voor ‘de plaatjes kijker’. Philip Jodidio (1954) studeerde kunstgeschiedenis en economie aan Harvard en was meer dan twintig jaar redacteur van Connaissance des Arts. Sinds 1980 is hij lid van vele wetenschappelijke commissies en jury’s. Talrijke studies en boeken over de hedendaagse architectuur zijn gepubliceerd door TASCHEN, onder andere de serie Architecture Now! en zijn monografieën over Tadao Ando, Norman Foster, Richard Meier, Jean Nouvel en Zaha Hadid. Hij staat internationaal bekend als één van de populairste schrijvers op het gebied van architectuur.
Geschreven door: Sarina Bleumink
BLEND IN JUNI2015
31
NATUURGEBIED POSBANK TWAALF HOTELKAMERS Een ontwerp van twaalf hotelkamers ge誰ntegreerd in het huidige landschap van natuurgebied De Posbank in Rheden. Ontwerp door Sarina Bleumink
N
Situatie - ligging hotelkamers op De Posbank
Doorsnede helling - plaatsing hotelkamers in helling
REPORTAGE
De eigenaar van het paviljoen ‘De Posbank ‘ op de Posbank te Rheden, zag een nieuw uitdaging in het natuurgebied. Naast het huidige restaurant ziet de ondernemer een kans om hotelkamers te vestigen in het natuurgebied de Posbank. De hotelkamers kruigen een plek in het huidige landschap van de Posbank. Aan architect Sarina Bleumink de taak om de hotelkamers te integreren in het landschap. “Het ontwerp moet vooral geen hotel, in de klassieke zin, worden”, aldus Bleumink. “Maar een hotel waarbij de hotelkamers als losse gebouwtjes in het landschap zijn opgenomen”. Het Paviljoen ‘De Posbank’ ontvangt de hotelgasten, waar zij de hotelgasten de hotelsleutel en kaart van het gebied aanbieden. De gasten vervolgen hun weg naar hun hotelkamer door gebruik te maken van de kaart en al wandelend de hotelkamer te bereiken. De Posbank bij Rheden is de naam van een natuurmonument en een naastgelegen theehuis. Het ligt op de rand van een met heide begroeide stuwwal op de zuidelijke Veluwe. De plek heeft een hoogte van 90 meter boven NAP, vanwaar een uitzicht mogelijk is over het IJsseldal, de Achterhoek en de Liemers tot in Duitsland. De Posbank is onderdeel van Nationaal Park Veluwezoom. Nationaal Park Veluwezoom is een natuurgebied van 5000 hectare in de provincie Gelderland. Het heuvelachtige gebied bestaat grotendeels uit gevarieerd bos, heide en een enkele zandverstuiving. Tijdens de ontwerpfase was het voor Bleumink belangrijk dat de vorm van de hotelkamer noch geïntegreerd noch zichtbaar was in het landschap. Daarbij was het van belang dat de hotelkamers samen een landschap vormen in de bestaande helling. Vijf minuten lopen vanaf Paviljoen De Posbank komt de hotelgast bij één van de steilste hellingen in de omgeving. Onder aan deze steile helling bevindt zich een wandelroute voor het grootste levend wild op de Veluwe, de Veluwse Hooglander. De Veluwse Hooglanders trekken rond op het natuurgebied en zijn niet altijd zichtbaar. Het is voor de hotelgast dan ook spannend om te overnachten in het gebied afwachtend op het voorbij trekkend wild. De hotelkamers zijn bedoeld voor natuurliefhebbers, die graag wandelend het gebied verkennen. Na hun wandeltocht kunnen zij zich terug trekken in de kamer. Wandelaar volgt wandelroute langs hotelkamers
IN 34 BLEND JUNI2015
REPORTAGE
BLEND IN JUNI2015
35
REPORTAGE Een hotelkamer biedt plek voor één à twee personen, waar zij over een ruimte beschikken van 25 m 2 . De kamer heeft een bed, beschikken de kamers over een douche en een wastafel. Het minimalistische interieur biedt vooral zicht op het indrukwekkende uitzicht op de grazende Veluwse Hooglanders. De uitgangspunten van het ontwerp komen samen in de vorm van de hotelkamers.“ De vorm van de gevel ontstaat uit de wandeling van de bezoeker”. Door middel van schetsmaquettes zocht Sarina Bleumink naar een vorm die zowel in de helling ligt als een vorm die gevormd wordt door de wandelaar. Dit samen moet een kader vormen voor de bezoeker, zodat het zicht grotendeels wordt gevestigd op het grazend wild. Er ontstond een vorm waarbij twee hotelkamers aan elkaar zijn geschakeld en een trap bieden voor de wandelaar. Op deze manier loopt de wandelaar langs
Zicht op grazend wild vanuit hotelkamer
IN 36 BLEND JUNI2015
Concept - Vorming van het landschap
REPORTAGE
Schetsmaquette - Wandelroute van bezoeker
Eindmaquette - Ligging van kamers in de helling
BLEND IN JUNI2015
37
REPORTAGE
IN 40 BLEND JUNI2015
REPORTAGE
Plaatsing van twaalf hotelkamers in het landschap
BLEND IN JUNI2015
41
REPORTAGE
Zijaanzicht hotelkamer in helling
Het ontwerp bestaat uit een aantal basiselementen. Om de hotelkamers te kunnen plaatsen wordt er eerst grond weg gehaald. De grond wordt gebruikt om de wanden te creĂŤren door een mechanische pers techniek. Eerst wordt er een betonnen fundering geplaatst waarop het bestaande grond met cement wordt gemengd en geperst tot een muur. Het resultaat is een interieur waarbij de zandlagen goed zichtbaar en voelbaar zijn. Vervolgens volgt het gewelfde dak en de glazen gevel geplaatst. De vorm van het dak van twee hotelkamers is erg bepalend voor het landschap. De vorm wordt bepaald door een aaneenschakeling van lamellen van gebruikt steigerhout. Dit materiaal vergrijst en de kleuren komen terug in de heide. De constructie bestaat uit een stalen frame waar prefab isolatiepanelen tussen worden geplaatst. Op het dak komt grond van de helling te liggen, de steigerhouten lamellen lijken uit de helling te komen. De lamellen worden op het dak bevestigt door steunen zodat ze zichtbaar zijn vanuit de helling. De lamellen op het dak lopen door naar voren en vormen een luifel, zodat zonlicht de hotelkamer kan bereiken.
IN 38 BLEND JUNI2015
Doorsnede hotelkamer in helling
De vorm van de lamellen luifel verandert van stand gedurende de daling van de hotelkamers. De onderste hotelkamers bieden direct zicht op het wild, omdat de kamers onderaan de heuvel liggen. De verzameling van hotelkamers vormen een eigen landschap op de helling. De hotelkamers zijn zo geplaatst, dat zij een wandelroute bieden voor de natuurliefhebber.
Geschreven door: Sarina Bleumink Tekst en beeld: Sarina Bleumink
Bronnen H. Nowamooz, C. Chazallon , Finite element modeling of a wall built in natural soil, http://community.dur.ac.uk/charles.augarde/earth/ symp/HosseinNowamooz.pdf,
REPORTAGE
Doorsnede doorgang wandelroute in helling
- Grondlaag - Drainagedoek - Waterkerende Dampopen folie - Underlayment - HE 120 staal ligger - Isolatie - Dampdichte folie - Regelwerk tbv bevestiging steigerhout - Steigerhout gebruikt
Detail dakrand met lamellen luifel
BLEND IN JUNI2015
39
Rendering: Mirage House Kois associated architects, Bewerking: Sarina Bleumink