Ontdek interieurarchitectuur
Jaargang 1, 2015/05 nr.01
Binnenruimte
DE ONZICHTBARE VERBINDING
Totaalontwerp - AALTSJE VENEMA - Autobiografie - Proef & Ontdek
De Onzichtbare Verbinding In dit magazine nemen we een kijkje in de wereld van interieurarchitect Aaltsje Venema.
4-5 Beeldreportage Over totaalontwerp
6-7 Interview Met Aaltsje Venema
8-9 De wereld van De onzichtbare verbinding
10-11 Rescensie
Autobiografie van Maarten Min
12-17 Reportage
Project Proeven en Ontdekken
18-19 Infographic
Projecten & steden van Steven Holl en James Turell
Inhoud Foto voorpagina: Studio Aaltsje Foto rechterpagina: Studio Aaltsje
2
Binnenruimte
ArtEZ Academie van de Bouwkunst - 2015
‘Het spel van de reflectie’ Aaltsje Venema
2015 - ArtEZ Academie van de Bouwkunst
Binnenruimte
3
Beeldreportage Het Totaalconcept Wat verstaan wij onder totaalconcept in de interieurarchitectuur?
Het concept is één van de twaalf zintuigen van Rufold Steiner. Volgens hem betekent het concept een gedachtenzin of betekenis. Dit is nodig om het gevoel voor waarheid te ontwikkelen. Concept is volgens de encyclopedie een plan hoe je iets gaat maken. Het is vaak een tussen stadium tussen klad en een vastgestelde versie. In de interieurarchitectuur kunnen we het ook wel verstaan onder een schets waarmee je een doelstelling of essentie van een ruimtelijk principe en daarmee wordt het ruimtelijk vertaald. Het totaal is een gegeven zonderdat er iets ontbreekt. Het is een geheel, compleet of een verzameling. Tekst: Aaltsje Venema Afbeeldingen Linkerpagina 1+2: Ina-matt.com Linkerpagina 3: wien-vienna.at Rechterpagina 1: pinterest.com Rechterpagina 2: ina-matt.com Rechterpagina 3: pinterest.com
4
Studio ina-matt werkt met een totaalconcept, dit is bijvoorbeeld te zien in hun ontwerp van Hotel The Exchange. Voor hun is een totaalconcept het versmelten van interieurarchitectuur, productontwerp en mode een totaalconcept. Hun werken vanuit ‘alles is één’. De kamers zijn ingericht door studenten van fashion en toch lukt het hen om te streven naar ‘uniciteit’ zoals zei het noemen. Ze noemen het ook wel een eigentijds Gesammtkunstwerk. Hier is het totaalontwerp te zien en Gesammtkunstwerk zoals ina-matt het noemt. Ze nemen naast interieur ook productvormgeving mee en de grafische vormgeving. Ze zorgen dat de winkel en het restaurant in dezelfde stijl wordt doorgevoerd. Kussens die in de winkel te koop zijn, zijn ook door hun ontworpen. Zo gaan ze van grootschalig, het herstructureren van het pand met een concept. Naar het concept uitvoeren op kleine schaal zoals details en producten. Joseph Hoffmann is ook een voorbeeld van een Gesammtkunstwerk. Hij gaat hier in een stapje verder. Hij baseert zijn ontwerp ook op een concept en vormgeving net zoals Victor Horta. Hij voert dit zelfs door in zijn bestek. Zo ziet alles er geometrisch uit in zijn stijl. Van het exterieur, interieur, meubels tot het bestek. Ook zie je dit in zijn logo’s en andere grafische ontwerpen van hem.
Binnenruimte
ArtEZ Academie van de Bouwkunst - 2015
Maar is een totaalontwerp dan hetzelfde dan een Gesammtkunstwerk? Waar de relatie in zit is dat bij beide wordt gewerkt met meerdere disciplines en vakgebieden. Dit ontwerp van Victor Horta is een voorbeeld van een Gesammtkunstwerk. Deze term is bekend geworden door de componist Wagner. Het is een benaming voor een kunstwerk waarin verschillende kunstvormen gecombineerd zijn.
De wereld van smaak is een ervaring met vers eten en dit zie je ook terug in hun totaalconcept. Op de begane grond kan geproefd en gekocht worden met elke week een wisselend vers thema. Op de eerste verdieping gaat het er om met je zintuigen te ervaren wat verse voeding kan betekenen voor gezondheid en welzijn. Je kunt er leren, proeven, samen aan tafel. Het is een streven naar een totaalbeleving, een totaalconcept wat een totaalbeleving creëert bij de mensen. Dit is te zien in het concept van het exterieur, interieur, grafisch en omgang met de gebruiker. Meneer Smakers is een restaurant concept waarbij net zoals het voorbeeld hiervoor alles ontworpen en bedacht is vanuit een totaalconcept. Het totaalconcept gaat dus om een ontwerp die een totaal beeld en beleving moet oproepen. Een concept die de basis is voor alles. Voor het exterieur, interieur tot de flyers en de website. Dit is erg belangrijk in de belevingscultuur waar wij nu in leven. Dit kan één persoon doen, zoals we zagen bij het Gesammtkunstwerk. Het kan ook met meerdere mensen die hetzelfde doel nastreven. Eigenlijk kun je zeggen dat een totaalconcept het nieuwe Gesammtkunstwerk is.
2015 - ArtEZ Academie van de Bouwkunst
Binnenruimte
5
Interview Interieurarchitect Aaltsje Venema
Wanneer wist je dat je interieurarchitect wilde worden? Aan het einde van het eerste jaar van de opleiding bij ArtEZ werd voor mij duidelijk dat ik interieurarchitectuur wilde gaan doen. In het derde jaar van de Havo wist ik wel datik iets creatiefs wilde gaan doen. Daarbij twijfelde ik nog wel tussen autonoom of interieurarchitectuur. Uiteindelijk heb ik voor interieurarchitectuur gekozen omdat je te maken hebt met een gebruiker, autonoom was voor mij te vrij.
Aaltsje Venema Interieurarchitect Ternaard, 1992 Opgegroeid in Friesland aan de zeedijk. Op zeventien jarige leeftijd verhuist naar Zwolle. Daar heeft ze de Bachelor Interieur architectuur gestudeerd aan ArtEZ Academie van de Bouwkunst in Zwolle. Vervolgens een Master Interieurarchitectuur waar ze nu volop mee bezig is. Interview: Suzanne Overbeek Foto: Nico van Maanen
6
Over welk onderdeel van het vakgebied interieurarchitectuur ben je het meest enthousiast? Concepten bedenken en ontwerpen,vooral in de beginfase. Je bent dan nog vrij en veel is nog mogelijk. Welk zintuig vind je het belangrijkst wanneer je een gebouw bezoekt? De bewegingszin, hoe je je voelt en beweegt door en in de ruimte. De emotie die een gebouw oproept is voor mij heel belangrijk. Bij welk bureau zou je het liefst aan de slag gaan met je diploma op zak? Graag wil ik bij een interieurarchitectenbureau of een ontwerpbureau voor evenementen werken. Wat voor rol zou je bij dit bureau willen hebben? Graag zou ik willen werken aan de conceptfase, ook zou ik graag allround willen zijn. Ik help graag mensen.
Binnenruimte
ArtEZ Academie van de Bouwkunst - 2015
‘De emotie die een gebouw oproept is voor mij heel belangrijk’ Aaltsje Venema
2015 - ArtEZ Academie van de Bouwkunst
Binnenruimte
7
De wereld van De Onzichtbare Verbinding
In deze afbeeldingen zijn de onzichtbare verbindingen zichtbaar gemaakt. Door de gebruikers die een houding aannemen en een bepaalde zichtlijn aanhouden. Achter elk punt of zichtlijn is een element van de onzichtbare verbinding te ontdekken. In het gordijn zit een gat die zicht heeft op een ander gebouw, door weerspiegeling lees je het daar zijn, terwijl je hier bent. Er is verbinding met een ander gebouw terwijl je daar niet bent. Zo worden door weerkaatsing losstaande objecten een geheel en lijnen en materialen doorgetrokken.
De onzichtbare verbinding is een ontmoeting van elementen die op het eerste gezicht geen verbinding met elkaar hebben. Toch wordt deze verbinding gelegd, waardoor de elementen samenhang vertonen. De onzichtbare verbinding is een conceptueel denkspel dat plaats vind in het hoofd van de gebruiker. De gebruiker gaat verbindingen leggen tussen verschillende elementen, plekken of ruimtes. Dit kan bijvoorbeeld ontstaan door weerkaatsing,
herinnering, herkenning en zichtlijnen. Deze reportage geeft een kijkje in de wereld van interieurarchitect Aaltsje Venema. Hoe zij tegen dingen aankijkt en deze onzichtbare verbindingen legt. Haar doel is om mensen anders te laten kijken naar de wereld. ‘Het spel van de onzichtbare verbinding kan er voor zorgen dat mensen loskomen van hun geconditioneerde blik. De wereld heeft meer te bieden en is vol wonderbaarlijke ervaringen.’
Tekst: Aaltsje Venema Foto: Studio Aaltsje
8
Binnenruimte
ArtEZ Academie van de Bouwkunst - 2015
‘Een conceptueel denkspel’ Aaltsje Venema
2015 - ArtEZ Academie van de Bouwkunst
Binnenruimte
9
Recensie Een AUTO Biografie
ATLJ Min2 In 2003 zijn Maarten en Jetty Min gestart met ATLJ Min2. In dit laboratorium krijgt de vrije fantasie op bouwen en wonen een eerste vorm. Het begon met de schetsboeken van Maarten Min. Vrij assocërend tekende hij zijn gedachten over architectuur en stedenbouw. Een aantal van deze gedachtes zijn verder ontwikkeld en/of uitgevoerd in samenwerking met anderen. Lessen voor jonge architecten. Zes zomers lang tekende Maarten Min voor het stripboek verschenen in 2009. Een mild ironische inkijk in het bedrijf en de wereld van de architectuur. Hierna is het stripboek uitgegeven in eigen beheer. Tekst: Aaltsje Venema Afbeeldingen: ATLJ MIN2
10
Het boek ‘een AUTO biografie’ is een graphic novel die het leven van Maarten Min illustreert. Het is verschenen bij het vijfentwintig jarig bestaan van studio Min2. Maarten Min is de hoofdrol speler en ook de auteur van het boek. Hij beschrijft zijn leven aan de hand van mooie tekeningen. Het boek begint bij zijn geboorte, studie en vervolgens een huwelijk met Jetty Min. Jetty heeft de ondergronden gemaakt. Vervolgens krijgen wij zijn leven samen met Jetty te zien, hun tegenslagen en hun goede momenten in de architectuur. Elke pagina heeft een andere kleur en de tekeningen eindigen altijd met Maarten geïllustreerd in een bed. De strip neemt je mee in hun leven en daarbij krijg je ook onbewust tips mee. Daarnaast zijn er bijlagen bij die schematisch de architectuur weergeven. Aan het einde zijn nog foto’s van de gebouwen en tekeningen te zien die in het boek voorkomen. De graphic novel is mooi getekend. Sommige tekeningen zijn schema’s en andere zijn ruimtelijke schetsen van gebouwen. De ondergronden doen helaas de tekeningen niet ten goede. Elke pagina heeft een andere kleur ondergrond en dit doet heel druk en chaotisch lijken. Terwijl de bijlagen netjes in verschillende tinten grijs
Binnenruimte
is, dit leest veel beter. In de pagina’s is het even zoeken hoe je de strip moet lezen. Ondanks de ondergrond illustreert het boek het leven van Maarten Min goed. Wel is het een aanrader om architectuur termen en namen te kennen. Het boek is vooral bedoeld om de essentie weer te geven en het levensverhaal. Het boek is voor een doelgroep die te maken heeft met kunst of architectuur. Het laat zien hoe het leven kan zijn als een architect. Het is vooral leuk om dit te lezen als je meer wil weten over wat een architect doet en wat het allemaal inhoud. Of dat je specifiek meer wil weten over Maarten Min en zijn gebouwen. Wel moet je door de heftige kleuren heen kijken en je richten op de mooie tekeningen van Maarten Min.
Uitgeverij ATLJ MIN2 Teksten/tekeningen door Maarten Min Ondergronden door Jetty Min Oplage 1500 exemplaren Uitgave oktober 2009 Hardcover – ISBN 9789081473910 € 22,50 – Nederlands
ArtEZ Academie van de Bouwkunst - 2015
‘50+25 lessen voor jonge architecten’
2015 - ArtEZ Academie van de Bouwkunst
Binnenruimte
11
Reportage Proeven & Ontdekken Een interieurconcept in Zwolle
Steeds meer steden hebben te maken met leegstand van winkelpanden. Er wordt steeds meer gebruik gemaakt van winkelen via internet. Dit leidt tot winkelstraten in het centrum met lege etalages. Echt winkelen wordt er daardoor niet leuker op en voor toeristen is het ook niet aantrekkelijk.
Aaltsje Venema Interieurarchitect Ternaard, 1992 Opgegroeid in Friesland aan de zeedijk. Op zeventien jarige leeftijd verhuist naar Zwolle. Daar heeft ze de Bachelor Interieur architectuur gestudeerd aan ArtEZ Academie van de Bouwkunst in Zwolle. Vervolgens een Master Interieurarchitectuur waar ze nu volop mee bezig is. Tekst: Aaltsje Venema Foto: Studio Aaltsje
12
Een reactie hier op is het concept Proeven & Ontdekken van interieurarchitect Aaltsje Venema. Haar is gevraagd een leegstaand pand in Sassenstraat van Zwolle te herbestemmen. De Sassenstraat is een zijweg van de grote winkelstraat en door te weinig bezoekers heeft het veel te maken met leegstaande winkels. Deze herbestemming moet mensen weer naar de Sassenstraat trekken zodat het weer tot leven komt. Zoals de titel al duidelijk maakt gaat het bij het herbestemde pand om proeven en ontdekken. Dit komt voort uit het belang om meer fysiek bezig te zijn dan virtueel. Fysiek in plaats van virtueel In dit pand kun je fysiek proeven en ontdekken in plaats van virtueel. Keuzestress is iets van de laatste jaren. Internet en social media maken het ons niet gemakkelijker. Ze verbinden ons met de hele wereld en geven veel keuze vrijheid. Doordat we zoveel keuze hebben verbinden we ons niet zomaar met iets. In dit pand aan de Sassenstraat kunnen we ons weer met elkaar verbinden. Dit is mogelijk door het concept, dat in het hele pand is door gevoerd. Bezoekers kunnen allerlei activiteiten ondernemen en echt proeven en ontdekken.
Binnenruimte
ArtEZ Academie van de Bouwkunst - 2015
‘Fysiek in plaats van virtueel’ Aaltsje Venema
2015 - ArtEZ Academie van de Bouwkunst
Binnenruimte
13
Reportage Wat kun je daar doen? In het pand zijn meerdere functies geplaatst die op het eerste gezicht niet veel met elkaar te maken hebben, maar elkaar wel versterken. Dit moet het pand levendig en aantrekkelijk maken waardoor het een bezoekje waard is. De verschillende functies in het pand zijn op elkaar in gespeeld door het concept. De hoofdfunctie is een restaurant en heeft het grootste oppervlakte. De gasten kunnen in het restaurant eten Proeven & Ontdekken. Ze proeven seizoensgebonden lokaal eten wat voor hun neus wordt klaar gemaakt door een kok. De kok demonstreert hoe je dit gerecht het beste kunt bereiden en laat je ondertussen proeven. Het zijn kleine simpele hapjes die makkelijk te maken zijn. De bezoeker kan de recepten, ingrediĂŤnten krijgen om het thuis nog eens fijntjes over te doen. Op tijden wanneer er niet gegeten wordt verandert het restaurant in een plek waar mensen kunnen netwerken en elkaar ontmoeten. Hier ga je de zakelijke kant van elkaar Proeven & Ontdekken. Dan is er plaats voor vergaderingen, workshops en presentaties. Afbeelding rechtsboven: Schets kookgedeelte met haaksysteem van het dienblad. Afbeelding rechtsonder: Vormgeving van het dienblad met opbergvak. Tekst: Aaltsje Venema Afbeeldingen: Studio Aaltsje
14
De omgeving en buurt waarin het pand staat heeft een plek in het pand om samen te komen, dit is verwerkt in een buurtwissel. De buurtwissel is een plek waar buren producten en diensten aan elkaar kunnen uitlenen. Je kunt de producten en diensten van de buren ontdekken op een groot prikbord, hier op wordt gecommuniceerd. Zo kan een buurtbewoner van de buurman
Binnenruimte
Doorsnede
Tweede verdieping
Eerste verdieping
Begane grond
ArtEZ Academie van de Bouwkunst - 2015
een grasmaaier of een boor lenen en een andere buurvrouw wil wel eens oppassen op de kinderen. Het is een plek waar buren elkaar Proeven & Ontdekken door vraag en aanbod en daardoor ontstaan ontmoetingen. Proef samenwonen is voor stellen die toe zijn aan samenwonen, maar daar nog niet zeker van zijn. Zo kunnen ze elkaar ontdekken en wat ze samen willen als ze echt gaan samenwonen. Denk hierbij aan hoe hun gezamenlijke smaak van het interieur er uit ziet, hoe alles wordt geregeld en of ze elkaar wel goed liggen, kortom ze Proeven & Ontdekken elkaar. De woning kunnen ze inrichten met testproducten van fabrikanten. Op die manier hoeven ze nog geen meubilair of andere producten te kopen, maar kunnen ze wel hun stijl en smaak ontwikkelen. Dwalen met het dienblad De vormgeving van het pand moet het Proeven & Ontdekken uitlokken. Dit wordt gedaan door het concept, activiteiten maar ook doormiddel van routing, afwisseling, verschil in niveaus, zichtlijnen en de onzichtbare verbinding. Het concept van het restaurant gedeelte gaat over Proeven & Ontdekken met het dienblad. Met een speciaal ontworpen dienblad kunnen mensen overal door het hele pand eten proeven en ontdekken. Ze kunnen aanschuiven bij verschillende keukens waar ze eten kunnen halen en zien hoe het wordt gekookt. De dienbladen zorgen voor onzichtbare verbindingen door het hele pand. Ze laten mensen dingen ontdekken, elkaar ontmoeten en eten proeven. Het dienblad verbindt de gebruiker onbewust met verschillende plekken. De onzichtbare verbindingen zitten in het dienblad en het interieur van het gebouw. De dienbladen zijn van hout gemaakt. Door een haaksysteem kan het vast worden gehaakt aan de bestaande interieurarchitectuur. Hierbij is rekening gehouden
2015 - ArtEZ Academie van de Bouwkunst
Binnenruimte
15
Reportage ‘Alles is mogelijk, zo lang je er zelf maar open voor staat’ Aaltsje Venema
Afbeelding linksboven: Door de herkenning van de kleur groen ontstaateen verbinding tussen de kookplekken. Afbeelding middenboven: Verbinding met buiten door weerkaatsing. Afbeelding rechtsboven: Door zichtlijnen ontstaat een Afbeelding linksonder: Zichtlijnen op de keuken daardoor ontstaat een verbinding tussen het koken en eten. Afbeelding rechtsonder: Doorkijkjes naar andere ruimtes ontstaan door kieren tussen de wanden. Het blauwe vilt geeft zitplekken weer. Tekst: Aaltsje Venema Afbeeldingen: ATLJ MIN2
16
met verschillende hoogtes waar de bezoeker kan eten en praten. Van zitten, leunen en staan. Deze plekken waar het dienblad vast kan worden gehaakt zijn de ene keer duidelijker en andere keren toevallig te ontdekken. Het dienblad laat mensen aan schuiven op verschillende plekken en zorgt voorinteractie. De onzichtbare verbinding In dit ontwerp is de onzichtbare verbinding, de signatuur van de ontwerper Aaltsje Venema ook weer te ontdekken. In het concept Proeven & Ontdekken is te zien hoe de onzichtbare verbinding kan werken in een interieurontwerp. De onzichtbare verbinding is verwerkt door de elementen; herkenning, zichtlijnen, weerkaatsing en materiaal. Een belangrijk gegeven van de onzichtbare verbinding is het terug laten komen van elementen, kleuren en materialen. Dit geeft de gebruiker herkenning, zo is er gespeeld met zichtlijnen naar de keuken toe. Zo heeft de bezoeker heeft altijd een zichtlijn op het koken, de keuken is herkenbaar aan de kleur groen. Die is overal toegepast waar eten wordt bereid. Hier door heeft de gast herkenning. Een andere kleur die is toegepast is blauw. Er zijn duidelijke
Binnenruimte
plekken waar de bezoeker kan zitten. Maar de onduidelijke plekken waar de bezoekers kunnen zitten worden herkenbaar door blauw vilt. Zo kan de bezoeker ook eens op een niet verwachte plek gaan zitten. Materialen worden herhaald en sommige lopen zelfs door van binnen naar buiten. Dit creëert een verbinding van binnen en buiten. Dit wordt elders in het gebouw gedaan door middel van weerkaatsing. Het reflecteren van de omgeving van buiten naar binnen. Het zijn allemaal kleine elementen en toepassingen die de bezoeker kan ontdekken of onbewust mee krijgt. Zo zijn de kieren tussen sommige wanden geen slordigheid. Ze zijn bedoelt als doorkijkjes naar andere ruimtes, om de gebruiker nieuwsgierig te maken en te laten ontdekken. Na aan bezoek aan Proeven & Ontdekken is de bezoeker een heel stuk rijker. De bezoeker heeft mensen leren kennen, gerechten en ingrediënten ontdekt, kookdemonstraties bijgewoond, een grasmaaier uitgeleend en een nieuw sollicitatiegesprek geregeld. Het is een plek waar van alles mogelijk is door Proeven & Ontdekken, zo lang je er maar zelf voor open staat.
ArtEZ Academie van de Bouwkunst - 2015
2015 - ArtEZ Academie van de Bouwkunst
Binnenruimte
17
Infographic
Steven Holl (1947) Amerikaanse architect en aquarellist. Bekend van zijn ontweropen voor de 2003 SimmonsHall aan het MIT in Cambridge, Massachusetts, de 2007 Bloch Building naast de Nelson-Atkins Museum of Art in Kansas City, Missouri, en de 2009 Linked Hybrid mixed-use complex in Beijing China. James Turrell (1943) Amerikaanse kunstenaar die bezig is met licht en ruimte. Bekend van zijn werk in uitvoering, Roden Crater, een natuurlijk sintelkegel krater buiten Flagstaff, Arizona dat hij verandert in een enorm bloot oog observatorium. Infographic: Studio Aaltsje
18
Binnenruimte
ArtEZ Academie van de Bouwkunst - 2015
2015 - ArtEZ Academie van de Bouwkunst
Binnenruimte
19
Binnenruimte
Ontdek interieurarchitectuur Jaargang 1,2015/05 nr.01 Thema: De onzichtbare verbinding Redactie: Aaltsje Venema Aan deze uitgave werkten mee: Suzanne Overbeek Buitenruimte is een uitgave van: ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten Contact: a.venema@student.artez.nl
Colofon